HUSNA, MAISARAH RAZAK

PAKK3223
BIMBINGAN DAN ASUHAN DALAM PAKK

PROSEDUR OPERASI STANDARD (SOP)

DALAM PENGURUSAN BAYI DAN

KANAK-KANAK

DISEDIAKAN OLEH : NURUL HUSNA BINTI MOHD AZMI

SITI MAISARAH BINTI MOHD ABDUL RAZAK

UNIT : 4 PISMP PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK

NAMA PENSYARAH : PUAN ROSMAH BINTI ABD. GHANI

 HUSNA, MAISARAH RAZAK

PROSEDUR OPERASI STANDARD (SOP) DALAM

PENGURUSAN BAYI DAN KANAK-KANAK

KONSEP STANDARD OPERATION PROCEDURE (SOP)

• Merupakan satu arahan kerja yang tertulis yang harus diikuti untuk mencapai
keseragaman dalam menjalankan sesuatu pekerjaan.

• Suatu panduan yang menjelaskan secara terperinci bagaimana suatu proses harus
dilaksanakan.

• Tatacara yang harus dilalui untuk menyelesaikan suatu proses kerja tertentu.

• Menurut Moekijat (2008), Standard Operasional Prosedur (SOP) adalah urutan

langkah-langkah (atau pelaksanaan-pelaksanaan pekerjaan), di mana pekerjaan
tersebut dilakukan, berhubungan dengan apa yang dilakukan, bagaimana
melakukannya, bilamana melakukannya, di mana melakukannya, dan siapa yang
melakukannya.

• Panduan yang digunakan untuk memastikan kegiatan operasional organisasi atau

perusahaan berjalan dengan lancar (Sailendra, 2015:11).

KEPENTINGAN STANDARD OPERATION PROCEDURE (SOP)

- Meminimumkan kesalahan yang dilakukan dalam sesuatu tugas.
- Menjadi panduan untuk melaksanakan sesuatu tugas dengan betul.
- Memberi maklumat dalam meningkatkan kecekapan individu dalam melaksanakan
tugas.
- Bagi mendorong suatu kelompok melaksanakan tugas dengan tersusun dalam
mencapai tujuan organisasi.
- Meningkatkan kecekapan dan keberkesanan pelaksanaan tugas tanggungjawab individu
secara keseluruhan.
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

FOKUS PROSEDUR DALAM MENGURUS KANAK-KANAK

 Rutin
 Kesihatan
 Pemakanan
 Keselamatan
 Aktiviti

JENIS-JENIS SOP DALAM PENGURUSAN BAYI DAN KANAK-KANAK

1. Kedatangan ke taksa
2. Waktu pulang
3. Pemeriksaan kesihatan
4. Pemakanan
5. Pengendalian aktiviti
6. Waktu tidur
7. Memandikan bayi dan kanak-kanak
8. Urutan bayi
9. Membedung bayi
10. Memakai lampin
11. Mencuci tangan
12. Kemalangan dan penyakit
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

A. KEDATANGAN KANAK-KANAK KE TASKA

1. Pengasuh menyambut ketibaan kanak-kanak di pintu masuk dengan senyuman yang
mesra.

2. Pengasuh memberi salam atau ucapkan “selamat pagi” dan bertanya khabar kepada
kanak-kanak.

3. Kanak-kanak menyusun selipar/kasut di rak kasut.

4. Ibu bapa perlu menulis rekod kedatangan kanak-kanak dalam buku rekod kehadiran.

5. Ibu bapa perlu mencatatkan masa hadir, barangan yang di bawa, keadaan anak (sudah
mandi, sudah minum susu, sebarang kecederaan dari rumah dan keadaan kesihatan dari
rumah) serta pesanan kepada pengasuh jika ada.

6. Pengasuh memeriksa keadaan fizikal kanak-kanak. Sekiranya ada kecederaan atau tanda-
tanda kanak –kanak tidak sihat, catatkan dalam buku log anak permata negara / rekod
kesihatan kanak-kanak.

7. Pengasuh mencatat maklumat (ubat atau barang baru) yang diberikan oleh ibu bapa ke
dalam buku log anak permata negara.

8. Kanak-kanak bersalaman dengan ibu bapa dan mengucapkan selamat tinggal.

B. WAKTU PULANG KANAK-KANAK DARI TASKA

1. Pengasuh memastikan barangan kanak-kanak yang perlu dibawa pulang terdapat dalam
beg kanak-kanak.

2. Pengasuh minta kanak-kanak menyusun beg di tempat yang disediakan bagi memudahkan
ibu bapa untuk mengambilnya.

3. Kanak-kanak membuat aktiviti bebas (blok, puzzle, buku cerita) atau aktiviti luar (berbasikal,
main bola) sementara menunggu kedatangan ibu bapa.

4. Kanak-kanak mengucapkan salam kepada ibu bapa yang datang.

5. Pengasuh menyerahkan buku log harian permata kanak-kanak dan menyampaikan

maklumat (kesihatan, aktiviti, kecederaan kanak-kanak) kepada ibu bapa.
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

6. Ibu bapa menandatangani buku rekod keluar kanak-kanak.

7. Kanak-kanak mengambil beg dan bersalaman dengan pengasuh.

8. Pengasuh memastikan pintu pagar ditutup selepas setiap ibu bapa mengambil kanak-
kanak.

C. PEMERIKSAAN KESIHATAN KANAK-KANAK

 HUSNA, MAISARAH RAZAK

D. PEMAKANAN KANAK-KANAK DI TASKA

 Penyediaan Makanan Kanak-kanak

1. Pastikan makanan yang diberikan kepada kanak-kanak seimbang dan berkhasiat
2. Pastikan makanan yang disediakan mengikut menu yang telah ditetapkan
3. Pastikan makanan tidak dibiarkan terdedah terlalu lama
4. Pastikan makanan yang telah dimasak dimakan dalam masa dua jam selepas dimasak
5. Pastikan penyediaan makanan mengikut peraturan kebersihan yang telah ditetapkan
6. Pastikan makanan/menu yang dirancang sesuai dengan kanak-kanak yang mempunyai
alahan
7. Pastikan lebihan makanan tidak disimpan untuk diberikan semula kepada anak-kanak
8. Elakkan penggunaan garam dan gula yang berlebihan semasa menyediakan makanan
9. Kanak-kanak dilarang makan makanan ringan

 Prosedur Makan

SEBELUM SEMASA SELEPAS

- Beratur mengikut - Pastikan kanak-kanak - Galakkan kanak-kanak

kumpulan umur makan dengan sopan dan membersihkan sisa makanan
- Mencuci tangan tertib. Bantu kanak-kanak di atas meja
- Mengambil yang belum mahir makan - Minta kanak-kanak
makanan yang telah sendiri mengasingkan pinggan, sudu,
disediakan - Duduk bersama kanak- dan cawan ke dalam bekas
- Duduk dengan kanak semasa waktu makan yang telah disediakan
sopan di meja - Galakkan kanak-kanak - Pastikan kanak-kanak
makan makan buah terlebih dahulu mencuci tangan dan mulut
- Membaca doa - Galakkan kanak-kanak - Pastikan kanak-kanak
sebelum makan mencuba makanan yang membaca doa selepas makan
baru - Pastikan kanak-kanak
- Galakkan kanak-kanak menggosok gigi
menghabiskan makanan - Galakkan kanak-kanak
bagi mengelakkan berehat sebentar selepas
pembaziran makan
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

 Penyediaan Susu
PEMBERSIHAN BOTOL
PENYEDIAAN SUSU MINUM SUSU
SUSU
- Asingkan komponen- - Sediakan air suam - Bawa kanak-kanak minum
komponen botol seperti - Masukkan air suam ke susu di tempat yang
puting, penutup dan botol dalam botol mengikut sesuai
- Cuci botol sejurus selepas sukatan  Galakkan kanak-kanak
kanak-kanak minum susu - Masukkan susu mengikut minum susu sehingga
dengan berus yang sesuai sukatan habis dan meletakkan
- Masak air dalam periuk  Goncang botol susu botol ke dalam bekas yang
sehingga mendidih dan secara perlahan-lahan disediakan
matikan api tanpa memegang puting
- Masukkan botol dalam sebaiknya guna penutup
periuk dan rendam dalam botol supaya susu tidak
beberapa saat meleleh atau memancut
- Simpan botol dalam bekas keluar
kedap udara yang
bersih/peti sejuk

E. PENGENDALIAN AKTIVITI

 Permainan Bebas
1. Menyediakan beberapa jenis alat mainan di ruang yang ditetapkan
2. Mengasingkan kanak-kanak mengikut umur
3. Pastikan alat mainan mencukupi mengikuti bilangan kanak-kanak dan bersesuaian
dengan umur mereka
4. Pastikan alat mainan berada dalam keadaan yang baik (bersih dan tidak rosak)
5. Memastikan kanak-kanak belajar untuk berkongsi/bergilir-gilir
6. Bermain dan berinteraksi bersama kanak-kanak
7. Beri pujian apabila kanak-kanak berjaya melakukan sesuatu yang baru
8. Kanak-kanak mengemas semula dan meletakkan alat permainan di tempat asal setelah
selesai bermain
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

 Permainan Luar/Padang
1. Menyediakan alat permainan yang diperlukan dan memastikan alatan mencukupi untuk
aktiviti yang dirancangkan
2. Memastikan kanak-kanak beratur dan bersedia sebelum keluar dari bangunan taska
3. Kanak-kanak memakai kasut/selipar masing-masing setiap kali bermain di luar
4. Menunjukkan cara bermain dan menggunakan peralatan permainan dengan betul
5. Pengasuh perlu bermain bersama kanak-kanak
6. Memerhati dan mengawasi kanak-kanak semasa bermain bagi memastikan
keselamatan mereka
7. Mengawasi tindak tanduk kanak-kanak yang mungkin boleh membahayakan diri dan
rakan-rakan mereka
8. Bertindak dengan segera jika berlaku kemalangan atau kecederaan
9. Galakkan kanak-kanak mengemas/menyimpan alat permainan dan membersihkan
kawasan tempat bermain
10. Kanak-kanak diminta mencuci tangan dan kaki selepas bermain
11. Kanak-kanak diminta beratur untuk masuk ke dalam taska

F. WAKTU TIDUR KANAK-KANAK

SEBELUM SEMASA BANGUN TIDUR

- Asingkan kanak-kanak - Padamkan lampu dan tutupkan - Kanak-kanak
mengikut jantina dan umur langsir supaya suasana bilik membaca doa
- Pastikan kanak-kanak tidak terlalu terang selepas bangun tidur
berpakaian bersih dan selesa - Awasi kanak-kanak yang sedang - Galakkan kanak-
- Galakkan kanak-kanak tidur kanak mengemas
menyiapkan sendiri tempat - Bagi kanak-kanak yang belum tempat tidur masing-
tidur mereka tidur, pastikan mereka baring masing
- Kanak-kanak membaca doa dan berehat di tempatnya - Kanak-kanak bersedia
tidur - Sekiranya mereka masih tidak untuk mandi
- Memperdengarkan alunan mahu tidur selepas setengah
zikir/muzik yang jam, asingkan mereka dan
menenangkan atau berikan aktiviti yang senyap dan
membacakan buku cerita tidak mengganggu rakan lain
(bedtime story) yang sedang tidur
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

G. MEMANDIKAN BAYI DAN KANAK-KANAK

 Memandikan Bayi
SEBELUM SEMASA SELEPAS
- Menyediakan semua - Masukkan bayi perlahan-lahan ke - Lap badan bayi
keperluan untuk dalam besen - Gunakan sedikit losyen
memandikan bayi dan - Pegang kepala bayi dan syampu atau minyak bayi dan
keperluan pakaian bayi rambut bayi dan gosok perlahan- lakukan urutan ringan 2-
- Guna air suam untuk lahan 3 minit (muka, dada,
memandikan bayi - Bilas rambut dengan air hingga tangan, kaki dan
- Rasa kepanasan air hilang kesan syampu bahagian belakang)
dengan siku atau - Basahkan badan bayi dan - Pakaikan lampin, seluar
belakang tapak tangan sapukan sabun ke seluruh badan dan baju
- Tanggalkan pakaian dan kaki bayi
dan lampin bayi - Untuk memandikan bahagian
- Balut bayi dengan tuala belakang dan punggung, sokong
di bahagian hadapan bayi,
pusingkan bayi dengan
meletakkan bayi di atas tangan
kiri pengasuh dan pegang kuat di
bawah ketiak kanan bayi
- Bilas bayi sehingga bersih
- Balut bayi dengan tuala keadaan
terlangkup
- Keluarkan bayi dari besen ke
tempat persalinan bayi
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

 Memandikan Kanak-kanak

SEBELUM SEMASA SELEPAS

- Mandi mengikut kumpulan - Pastikan kanak-kanak - Galakkan kanak-kanak
umur dan jantina membasahkan seluruh memakai baju dan
- Mengeluarkan pakaian dari anggota badan mengemas diri (sikat
beg - Pastikan kanak-kanak rambut, menyapu losyen)
- Menanggalkan pakaian meratakan sabun ke sendiri
dan memakai kain seluruh anggota badan - Pastikan kanak-kanak
basahan/seluar dalam - Pastikan kanak-kanak menyidai tuala di tempat
semasa mandi membilas seluruh anggota yang disediakan.
- Melipat dan memasukkan badan dengan sempurna
pakaian kotor ke dalam - Pastikan kanak-kanak
beg pakaian kotor masing- menutup pili air selepas
masing mandi
- Menunggu giliran mandi - Minta kanak-kanak
- Mandi dalam kumpulan menanggalkan dan
kecil (2 -3 orang) memerah seluar dalam
- Menyangkut tuala di dan masukkan ke dalam
tempat yang disediakan plastik untuk di bawa
pulang
- Pastikan kanak-kanak
mengelap badan sebelum
keluar bilik mandi
- Pastikan kanak-kanak
memakai tuala ketika
keluar dari bilik mandi
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

H. URUTAN BAYI
HUSNA, MAISARAH RAZAK
HUSNA, MAISARAH RAZAK
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

I. MEMBEDUNG BAYI

J. MEMAKAI LAMPIN BAYI

1. Letakkan bayi di atas alas / pelapik

2. Tanggalkan lampin kotor dan buang ke dalam tong sampah

3. Bersihkan semua bahagian yang terkena najis dengan kapas lembap

4. Lap dari bahagian pinggang mengarah ke bawah punggung dan bukan sebaliknya

5. Untuk bayi yang lebih besar, basuh dengan air bersih dan lap hingga kering

6. Jika perlu sapukan losyen bayi di bahagian yang telah dibersihkan

7. Pakaikan lampin. Pastikan lampin tidak terlalu ketat.

8. Pakaikan seluar dan baju bayi

 HUSNA, MAISARAH RAZAK

K. MENCUCI TANGAN
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

L. KEMALANGAN DAN PENYAKIT

KECEDERAAN RINGAN KECEDERAAN BERAT

- Mengenal pasti kecederaan yang dialami -
dan memberikan rawatan yang sesuai
- Kanak-kanak diberikan rehat sehingga -
pulih dan dipantau dari semasa ke semasa
- Mencatat di dalam buku rekod kecederaan
kanak-kanak.
- Memaklumkan kepada ibu bapa semasa
kanak-kanak pulang
Mengenal pasti kecederaan yang dialami
dan memberi rawatan kecemasan awal
Membawa kanak-kanak ke klinik/hospital
dan menghubungi ibu bapa semasa dalam
perjalanan
- Mencatat di dalam buku rekod kecederaan
kanak-kanak

PENYAKIT BERJANGKIT PENYAKIT ALAHAN

- Perlu maklumkan kepada ibu bapa supaya - Mengenal pasti alahan yang dihadapi oleh
membawa kanak-kanak ke klinik atau setiap kanak-kanak di bawah jagaannya
pulang ke rumah seperti yang tercatat di dalam borang
- Kanak-kanak hanya dibenarkan datang ke pendaftaran
taska apabila telah mendapat surat - Jika alahan itu tidak dicatat atau
pengesahan doktor yang mengatakan dimaklumkan, pengasuh perlu
bahawa kanak-kanak tersebut telah menghubungi ibu bapa kanak-kanak
sembuh sepenuhnya tersebut untuk mengetahui punca dan jenis
- Pengasuh perlu menghubungi pejabat alahan
kesihatan yang berdekatan sekiranya - Pengasuh mesti sentiasa peka kepada
terdapat wabak penyakit Tangan, Kaki dan kesihatan dan alahan kanak-kanak
Mulut, SARS, Denggi dan Chikungunya - Sekiranya berlaku alahan minor (ruam),
- Jika terdapat pengesahan bahawa pengasuh boleh meletakkan ubat yang
terdapat wabak penyakit di atas, pengasuh diberikan oleh klinik atau yang disediakan
perlu mengambil langkah pembersihan dengan izin ibu bapa
segera ke keseluruhan taska terbabit - Sekiranya tanda-tanda alahan berterusan,
- Taska terbabit boleh ditutup sekiranya pengasuh perlu segera menghubungi ibu
mendapat arahan daripada Pejabat bapa untuk membawa kanak-kanak pulang
Kesihatan atau ke klinik
- Sekiranya ibu bapa/penjaga tidak dapat
dihubungi, pengasuh boleh membawa
kanak-kanak ke klinik berhampiran
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

KEPENTINGAN PELAKSANAAN SOP MENGIKUT GARIS PANDUAN & AKTA 308

AKTA 308:
Suatu akta untuk mengadakan peruntukan bagi pendaftaran, pengawalan dan pemeriksaan
Taman-taman Asuhan Kanak-kanak dan bagi maksud-maksud yang berkaitan dengannya.

(a) Pendaftaran
1. Permohonan bagi pendaftaran berhubungan dengan suatu taman asuhan kanak-kanak
hendaklah dibuat kepada Ketua Pengarah dalam borang yang ditetapkan.
2. Ketua Pengarah boleh menurut budi bicaranya yang mutlak mendaftarkan atau enggan
mendaftarkan pemohon berhubungan dengan taman asuhan kanak-kanak yang tersebut
dalam permohonan itu.
3. Ketua Pengarah boleh menurut budi bicaranya yang mutlak mendaftarkan atau enggan
mendaftarkan mana-mana taman asuhan kanak-kanak.

(b) Kuasa Ketua Pengarah Dan Pegawai Diberi Kuasa

14. Ketua Pengarah dan mana-mana pegawai diberi kuasa boleh dari semasa ke semasa
masuk dan memeriksa apa-apa premis yang digunakan bagi maksud taman asuhan
kanak-kanak untuk tujuan menjamin bahawa:

- Kesihatan dan kesejahteraan kanak-kanak atau pekerjanya memuaskan.

- Daftar, rekod, jadual waktu, menu, buku kira-kira disenggarakan dengan
sempurna.
- Alat yang cukup dan sesuai di dalamnya.
- Struktur, kesihatan dan kebersihan disenggarakan.
- Pengawasan yang cukup diambil terhadap api atau apa-apa bahaya lain yang
mungkin membahayakan nyawa atau kesihatan kanak-kanak yang diasuh.
 HUSNA, MAISARAH RAZAK

(c) Ketua Pengarah hendaklah memberi arahan bertulis

15. Ketua Pengarah boleh, berhubungan dengan mana-mana taman asuhan kanak-kanak
berdaftar, memberikan apa-apa arahan yang difikirkannya perlu secara bertulis untuk
menjamin bahawa :

- Taman itu dijalankan dan diuruskan dengan memuaskan;

- Kebajikan kanak-kanak yang menghadiri taman itu digalakkan.
- Radas dan kelengkapan perlu cukup sebagai keselamatan dari api diadakan
di dalamnya.
- Peruntukan akta ini dipatuhi.

(d) Perintah Untuk Menutup Sementara Taman Asuhan Kanak-kanak

16. Ketua Pengarah boleh:

- jika dia dapati bahawa ada bahaya atau risiko bahaya kepada orang dalam
mana-mana premis taman asuhan kanak-kanak berdaftar; atau
- jika, berhubungan dengan mana-mana premis itu sesuatu arahan yang diberi
di bawah seksyen 15 tidak dipatuhi dalam tempoh masa yang ditetapkan
dalam notis yang disampaikan di bawahnya,

GARIS PANDUAN PENUBUHAN TASKA DAN TADIKA

Garis Panduan Penubuhan Tadika dan Taman Asuhan Kanak-Kanak (TASKA) ini disediakan
bertujuan untuk memudah cara serta memberi panduan kepada:

(a) Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) dan agensi teknikal dalam merancang dan menimbang
permohonan pembangunan Tadika dan TASKA;
(b) Pihak pemaju untuk menyediakan tapak dan membina Tadika dan TASKA mengikut
kategori premis yang ditetapkan;
(c) Pengusaha dalam proses penubuhan, pendaftaran dan permohonan lesen premis
perniagaan untuk Tadika dan TASKA.