PENGAMATAN WELL HEAD X-MASTREE DENGAN SUMUR

NATURAL FLOW DI PUSAT PENGEMBANGAN SUMBER

DAYA MANUSIA MINYAK DAN GAS BUMI

KERJA PRAKTEK

Disusun :

Bakita B.O. Da Silva

13.06.02.0034

JURUSAN TEKNIK PERMINYAKAN

FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS DILI (UNDIL)
2018

i
 LEMBAR PENGESAHAN

KERJA PRAKTEK LAPANGAN

“Pengamatan Well Head X-Mastree Dengan Sumur Natural Flow”

Disusun :

Bakita B.O. Da Silva

13.06.02.0034

Telah diperiksa dan disetujui pada tanggal : Tanggal……./………... / 2018

Disahkan oleh:

Pembimbing I Pembimbing II

Custodio Assis C. Ximenes S.T Aderito F. da Costa S.T

Ketuah Jurusan

Helio Menezes, .S.T.,M.T

ii
 INTISARI

Salah satu metode pengangakatan fluida dari dasar Reservoir adalah metode
sembur alam (Natural flow). Metode ini merupakan metode yang ekonomis, efesien
dan tidak memerlukan banyak peralatan. Industri perminyakan merupakan industri
yang dapat dan memiliki fasilitas-fasilitas produksi yang sangat banyak. Pada
fasilitas produksi yang ada dapat suatu perusahaan perminyakan di kelompok menjadi
2 (dua) bagiam sesuaikan dengan letak peralatan ditempatkan dan dibangun yaitu:
Surface equipment,Sub surface equipment.
Well head x-mastree merupakan alat permukaan. well head x-mastree menjadi
bagian yang penting untuk mengatur aliran fluida produksi yang di pasang dalam
janka panjang selama sumur produksi di produksikan.
Well head atau kepala sumur adalah suatu unit rangkaian peralatan yang terdapat
pada bagian atas dan rangkaian pipa yang berada di dalam sumur.
Bagian-bagian utama dari well head: Bottom flange,Casing spool,Tubing
spool,Valve-valve
X-mastree didefinisikan sebagai rangkaian dari valve dan fitting yang
digunakan untuk control produksi dan di sambungkan dengan bagian atas tubing
head.
Ada dua tipe X-Mastree :
Individual Type, Solid Type

iii
 KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kehadiran tuhan yang Maha Esa atas dan
Rahmat-nya sehingga dapat menyelesaikan kerja prakyek dengan judul
“PENGAMATAN WELL HEAD X-MASTREE SUMUR NATURL FLOW DI
LABORATORIUM EP. MENGGUNG PPSDM MIGAS CEPU” dengan baik
pada tepat waktu. Tujuan penulisan Kerja Praktek ini adalah untuk memenuhi salah
satu syarat pada program Study Teknik perminyakan , Fakultas Teknik, Universitas
Dili.
Penulis tidak lupa untuk menyampaikan rasa terima kasih kepada beberapa
pihak yang telah menbantu penulis yang telahmenbantu penulis dalam penyelesaikan
Study Literatur (Kerja Praktek) ini, maka dan itu penulis ingin berterima kasih
kepada:
1. Bapak Estevão da Costa Belo, SE. MM., Selaku Reitor Universitas
Dili UNDIL.
2. Bapak Agapito M. Fatima, ST, M.T., Selaku Dekan Fakultas Teknik
3. Bapak Helio Menezes, ST.MT., Selaku ketua jurusan teknik
perminyakan
4. Bapak Custodio Assis C. Ximenes,,ST., Selaku Dosen penbinbing I
dan
5. Bapak Aderito F. da Costa., ST., Selaku Dosen pembinbing II
6. Seluruh Staff Dosen dan Tata Usaha Program Study Teknik
Perminyakan, Fakultas teknik, UNDIL
7. Teman-teman mahasiswa Teknik perminyakan khususnyak ususnya
angkatan 2013 yang telah banyak menbantu penulis dan
menyelesaikan kerja praktek ini.

Penulis menyedari bahwa kerja praktek ini masih jauh dari arah
kesempurnaan. Oleh karena itu, penulis sangat mengharapkan kritik dan saran yang
menbangun dari pembaca. Demikian kerja praktek ini disusun, semoga dapat diterima
dan bermanfaat bagi perkembangan ilmu pengetahuan.

iv
 DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL .........................................................................................................i

LEMBAR PENGESAHA ................................................................................................ ii
INTISARI .........................................................................................................................iii
KATA PENGANTAR ......................................................................................................iv
DAFTAR ISI ..................................................................................................................... v
DAFTAR GAMBAR .......................................................................................................viii
BAB I PENDAHULUAN ............................................................................................... 1
1.1. Latar Belakang ............................................................................................................ 1
1.2. Maksud dab Tujuan ..................................................................................................... 2
1.2.1. Maksud Dari Kerja Praktek ............................................................................... 2
1.2.2. Tujuan dari Kerja Praktek ................................................................................. 2
1.3. Manfaat Kerja Praktek Lapangan................................................................................ 2
1.3.1. Manfaat Umum ................................................................................................. 2
1.3.2. Manfaat kusus ................................................................................................... 3
1.4. Batasan Masalah.......................................................................................................... 3
1.5. Metodologi Pengumpulan Data .................................................................................. 3
1.5.1. Observasi ........................................................................................................... 4
1.5.2. Wawancara ........................................................................................................ 4
1.5.3. Dokumentasi ..................................................................................................... 4
1.5.4. Pustakan ............................................................................................................ 4
1.6. Sistematik Penulisan Laporan ..................................................................................... 5
BAB II TINJAUAN UMUM ........................................................................................... 6
2.1. Sejarah PPSDM Migas................................................................................................ 6
2.1.1. Periode Zaman Hindia Belanda ( Tahun 1886 - 1942 ) .................................... 6
2.1.2. Periode Zaman Jepang ( Tahun 1942 - 1945 ) .................................................. 7

v
 2.1.3. Periode Zaman Kemerdekaan ( Tahun 1945 ) ................................................. 8
2.2. Lokasi PPSDM Migas ................................................................................................ 11
2.2.1. Lokasi Praktek.................................................................................................. 11
2.2.2. Sarana Transportasi .......................................................................................... 11
2.2.3. Letaknya Wilaya Administrasi Daerah/Penilitihan.......................................... 11
2.3. Struktur Organisasi PPSDM Migas ........................................................................... 12
2.4. Tugas Pokok dan Fungsi PPSDM Migas ................................................................... 13
2.4.1. Tugas Pokok ..................................................................................................... 13
2.4.2. Fungsi ............................................................................................................... 13
2.5. Akreditasi PPSDM Migas .......................................................................................... 14
2.6. Jejaring Kerjasama ..................................................................................................... 14
2.6.1. Program Kerjasama Industri Migas ................................................................. 14
2.6.2. Program Kerjasama International .................................................................... 15
2.6.3. Program Kerjasama TNI / Polri ....................................................................... 16
2.6.4. Program Kerjasama Perguruan Tinggi ............................................................. 16
BAB III DASAR TEORI ................................................................................................ 17
3.1. Pengertian Sumur Sembur Alam (Natural Flow) .................................................... 17
3.1.1. Inflow performance relationship ...................................................................... 18
3.1.2. Vertical Lift Performance ................................................................................ 19
3.1.3. Bean Performance ............................................................................................ 19
3.1.4. Kehilagan tekanan melalui pipa horizontal ...................................................... 19
3.2. Well Head X-Mastree Sumur Natural Flow .............................................................. 20
3.2.1. Well Head......................................................................................................... 21
3.3. Bagian-bagian dari well head ..................................................................................... 24
3.3.1. Casing head ...................................................................................................... 24
3.3.2. Casing hanger/casing slips ............................................................................... 24
3.3.3. Casing spool ..................................................................................................... 25
3.3.4. Tubing head ...................................................................................................... 26
3.3.5. Tubing hanger .................................................................................................. 27

vi
 3.3.6. Tubing head untuk single completion dan multiple completion ...................... 29
3.4. Silang Sembur (X-Mastree) ...................................................................................... 29
3.4.1. Bagian-bagian dari X-Mastree ......................................................................... 33
3.4.2. Master valve (katup induk................................................................................ 33
3.4.3. Manometer ....................................................................................................... 33
3.4.4.Wing valve (Katup sayap) ................................................................................. 34
3.4.5. Cross Tee (Tee silang) ..................................................................................... 35
3.4.6. Top Valve atau Swab Valve (Katup Atas) ....................................................... 35
3.4.7. Top Connection (Koneksi Atas)....................................................................... 36
3.4.8. Check Valve ..................................................................................................... 36
3.4.9. SCSSV (Surface Controlled Sub Surfase Safety Valve) ................................. 37
3.5. X-Mastree untuk Single Complation ......................................................................... 37
3.6. X-Mastree Untuk Multiple Completion ..................................................................... 38
3.7. Choke (jepitan) ........................................................................................................... 39
3.7.1. Jenis-jenis choke .............................................................................................. 39
3.7.2. Ajdustable Choke ............................................................................................. 40
3.7.3. Positive choke .................................................................................................. 41
3.7.4. MOV choke (multi orifice choke) ................................................................... 41
3.7.5. Ukuran choke ................................................................................................... 42
3.8. SOP (Standard Operational Procedure) Penggantian Choke pada X-Mastree........... 43
3.8.1. Penggantian Choke Body ................................................................................ 43
BAB IV PEMBAHASAN................................................................................................ 45
Pembahasan ....................................................................................................................... 45
BAB V PENUTUP ........................................................................................................... 53
Kesimpulan ....................................................................................................................... 53
Saran ................................................................................................................................. 54
DAFTAR PUSTAKAN .................................................................................................... 56

vii
 DAFTAR GAMBAR

Gambar: 2.1. Peta Lokasi PPSDM Migas ......................................................................... 11

Gambar: 3.1. Well Head(Penulisan 2017) ........................................................................ 22
Gambar: 3.2. Casing Head(penulisan 2017) ..................................................................... 24
Gambar: 3.2. Casing Hunger(www.deltacrp.com)............................................................ 25
Gambar: 3.3. Casing Spool(www.msp-drilex.com) .......................................................... 26
Gambar: 3.4. Tubing Head(a.www.fmctechologies.com,b.penulisan 2017) .................... 27
Gambar: 3.5. Tubing Hanger (www.fmctechologies.com) ............................................... 28
Gambar: 3.6. Tubing Hanger (www.fmctechologies.com) ............................................... 28
Gambar 3.7. X-mastree Single Wing(penulisan 2017) .................................................... 30
Gambar 3.8. X-mastree Double Wing(penulisan 2017)................................................... 31
Gambar: 3.9. Master Valve(penulisan 2017) .................................................................... 33
Gambar: 3.10. Manometer (Penulisan 2017) .................................................................... 34
Gambar: 3.11.Wing Valve (Penulisan 2017) .................................................................... 34
Gambar: 3.12. Forged Steel Tees and Crosses(Penulisan 2017) ...................................... 35
Gambar: 3.13. Top Valve/Swab valve (Penulisan 2017) .................................................. 36
Gambar:3.14. Top Conection (Penulisan 2017) ................................................................ 36
Gambar: 3.15. Check Valve (Penulisan 2017) .................................................................. 37
Gambar: 3.16. X-Mastree untuk Single Completion(Penulisan 2017) ............................................... 38

Gambar: 3.17. X-Mastree Two String(Penulisan 2017) ................................................... 39

Gambar:3.18. Adjustable Choke(www.ccscpetro.com).................................................... 40
Gambar:3.19. Positive Choke(www.Srienergy.com)....................................................... 41
Gambar:3.20. MOV Choke(www.Uscortec.com)............................................................. 42

viii