Lembar Pengesahan 1 ....................................................................................................................ii Lembar Pengesahan 2 .................................................................................................................. iii Intisari .......................................................................................................................................... iv Kata Pengantar............................................................................................................................... v Daftar Isi...................................................................................................................................... vii Daftar Gambar ............................................................................................................................... x Daftar Tabel ................................................................................................................................. xii BAB I PENDAHULUAN I.1 Latar Belakang..................................................................................................... 1 I.2 Tujuan Kerja Praktik ............................................................................................ 1 I.3 Manfaat Kerja Praktik .......................................................................................... 2 I.4 Ruang Lingkup Kerja Praktik............................................................................... 2 I.5 Waktu Kerja Praktik ............................................................................................ 2 BAB II TINJAUAN PUSTAKA II.1 Sekilas Tentang PT Pupuk Kalimantan Timur .................................................... 3 II.2 Pengertian Produk Perusahaan ............................................................................ 4 BAB III TINJAUAN UMUM PERUSAHAAN III.1 Sejarah PT Pupuk Kalimantan Timur ................................................................ 8 III.2 Struktur Organisasi.......................................................................................... 13 III.3 Visi, Misi, Nilai dan Budaya Perusahaan ......................................................... 16 III.4 Tata Letak ....................................................................................................... 17 III.5 Lambang ......................................................................................................... 18 III.6 Tenaga Kerja dan Waktu Kerja........................................................................ 18 III.7 Fasilitas dan Jaminan Sosial ............................................................................ 19 III.8 Sarana Pendukung ........................................................................................... 19 III.9 Peningkatan Mutu dan Pengolahan Lingkungan .............................................. 20 III.10 Pemasaran Hasil Produksi ............................................................................. 20 BAB IV PROSES PRODUKSI IV.1 Proses Produksi Ammonia ............................................................................ 21 IV.1.1 Persiapan Bahan Baku ...................................................................... 21 Suplai Gas Alam ........................................................................... 21
Jurusan Teknik Kimia – FTI vii
Institut Teknologi Sepuluh Nopember Surabaya Laporan Kerja Praktik Dept. Operasi Pabrik-5
IV.1.2 Uraian Proses Produksi ..................................................................... 22
Feed Gas Compression .................................................................. 23 Feed Gas Desulfurization .............................................................. 23 Primary Reforming........................................................................ 25 Process Air Compressing .............................................................. 27 Secondary Reforming .................................................................... 27 Carbon Monoxide Shift Conversion ............................................... 29 CO2 Removal................................................................................. 30 Methanasi ...................................................................................... 32 Synthesis Gas Drying .................................................................... 33 Cryogenic Purification .................................................................. 33 Kompresi Gas Sintesis ................................................................... 35 Sintesis Ammonia .......................................................................... 35 Ammonia Refrigeration ................................................................. 37 Purge Ammonia Recovery ............................................................. 38 Process Condensate Stripper ......................................................... 38 IV.2 Proses Produksi Urea .................................................................................... 39 IV.2.1 Persiapan Proses Produksi ................................................................ 39 NH3 Cair ........................................................................................ 39 Gas CO2 ......................................................................................... 39 IV.2.2 Uraian Proses Produksi ..................................................................... 40 Unit Sintesis .................................................................................. 40 Unit Kompresi Ammonia dan CO2 ..................................... 40 Unit Sintesa ....................................................................... 42 Unit Purifikasi ................................................................... 48 Unit Konsentrasi ................................................................ 51 Unit Recovery .................................................................... 53 Unit Granulasi ............................................................................... 58 Unit Granulasi .................................................................... 58 Unit Recovery ..................................................................... 60 Unit Dedusting Recovery .................................................... 61 Sistem Steam dan Steam Condensate ............................................. 62 BAB V UTILITAS DAN PENGOLAHAN PABRIK V.1 Utilitas ........................................................................................................... 65
Jurusan Teknik Kimia – FTI viii
Institut Teknologi Sepuluh Nopember Surabaya Laporan Kerja Praktik Dept. Operasi Pabrik-5
V.1.1 Sea Water Intake ............................................................................. 65
V.1.2 Unit Klorinasi.................................................................................. 67 V.1.3 Sistem Cooling Water...................................................................... 70 V.1.4 Sistem Desalinasi ............................................................................ 75 V.1.5 Sistem Demineralisasi ..................................................................... 81 V.1.6 Sistem Pembangkit Tenaga Listrik .................................................. 84 V.1.7 Sistem Steam ................................................................................... 86 V.1.8 Sistem Plant Air/Instrument Air (PA/IA) ......................................... 87 V.1.9 Sistem Nitrogen Generation ............................................................ 89 V.1.10 Sistem Urea Formaldehyde Coating (UFC) ................................... 91 V.2 Pengolahan Limbah ...................................................................................... 100 BAB VI KESELAMATAN DAN KESEHATAN KERJA ............................................. 101 BAB VII PENUTUP ...................................................................................................... 104 DAFTAR PUSTAKA .................................................................................................... 105