rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

JJ ±ëœææH²ï ¨ |æxæ±æÝì …²„èã ¨æÿææ„ì JJ

rþûtt…ºte
‚Útt
r™íÞ r™Þ{

: «ftþf :
©e Mðtr{™thtÞý „whwfw÷-fkzthe
‚t.fhsý, S.ðztuŒht. …e™-391210
Vtu™ : (0h666)h3h334, 232734
: ËkMÚtt…f :
….…q.ËŒT„whw þtMºte ©e ½™~Þt{«ftþŒtËS Mðt{e
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

«ftþ™ r‚Úte :
…qßÞ…tŒT þtMºteS Mðt{e™e
15 {e rðŒuþ ËíËk„ Þtºtt «Ëk„u

«ftþf :
©e Mðtr{™thtÞý „whwfw÷
¼Âõ‚™„h fkzthe

I.S.B.N. 978-81-904548-2-7

ytð]r¥t - «Út{ :
«‚ - 10000

®f{‚ Yt. 5.00/-

rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

S.S.S.M
LÞqsËeo ðh‚t÷Ät{
nM‚u
y. r™. þtkr‚÷t÷¼tR ÷Õ÷w¼tR …xu÷
({kzt¤t - ðzs) ™e …wÛÞM{]r‚{tk
….¼.©e {wfuþ¼tR …xu÷
Ä{o…Âí™ ©e{r‚ «u{e÷tƒu™ …xu÷
r[. ®…fuþ¼tR {wfuþ¼tR …xu÷ ‚Útt
y.Ëti. ™untƒu™ ®…fuþ¼tR …xu÷ 30

r[. ykfwh {wfuþ¼tR …xu÷

yuðk Ë{„ú …rhðth
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

:: y™w¢{rýft ::
¢{ rð„‚ …t™t ™k.
1. rþûtt…ºte 01- 72
2. yth‚e, Äw™, htrÄftf]»ýtü 73-75
4. r™ŠðfÕ…, sÞ æðr™, M‚wr‚ 75-78
5. {tht ðt÷tS þwk 79-80
6. ©e „ý…r‚S™e yth‚e ‚Útt M‚tuºt 80-82
7. ©e n™w{t™S™e yth‚e ‚Útt M‚tuºt 82-84
8. Útt¤, Mð¼trðf[uüt, 84-98
9. ytuht ytðtu ~Þt{ 99-100
10. nðu {tht ðt’÷t™u 101-102
11. ðkŒw Ënò™kŒ - hu ~Þt{ ‚{u 103-107
12. yûth™t ðtËe-…tuZtu …tuZtu Ënò™kŒ 108-109
13. Ëðuo ˾e Sð™ - yts {thu ytuhzu 110-115
14. s™{k„÷ ™t{tð÷e ‚Útt M‚tuºt 117-126
15. yk„úuS fe‚o™tu 128-132
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 1

(©e Ënò™k Œ Mðt{e su ‚u …tu ‚ t™t

ËíËk „ e «íÞu rþûtt…ºte™u ÷¾‚t Útft «Út{
…tu‚t™t EüŒuð su ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u™wk æÞt™Y…
{k„¤t[hý fhu Au.)
nw k su ‚u {tht Ì ŒÞ™u rð»tu ©ef] » ý
¼„ðt™™wk æÞt™ fÁk Awk. ‚u ©ef]»ý fuðt Au ‚tu
su™t ztƒt …z¾t™u rð»tu htrÄftS hÌttk Au y™u
su ™ t ðût:MÚt¤™u rð»tu ÷û{eS hÌttk Au y™u
ðk]LŒtð™™u rð»tu rðnth™t fh™tht Au. >>1>>
y™u ð] ¥ tt÷Þ „t{™u rð»tu hÌtt yu ð t
Ënò™k Œ Mðt{e su y{u , ‚u y{u su ‚ u ™t™t 1
«fth™t su Ëðuo Œuþ 2 ‚u{™u rð»tu hÌttk yuðt su
1. rðrðÄ, 2. MÚt¤, „t{ fu þnuh
 2 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y{tht ytr©‚ Ëðuo ËíËk„e ‚u «íÞu rþûtt…ºte™u

÷¾eyu Aeyu. >>2>>
©e Ä{oŒuð Útfe Au sL{ su{™tu yuðt su
y{tht ¼tE ht{«‚t…S ‚Útt EåAtht{S
‚u{™t …wºt su yÞtuæÞt«ËtŒ ™t{u y™u h½wðeh
™t{u (su ™ u y{u y{thtk Œ¥t…w º t fhe™u Ëðu o
ËíËk„e™t yt[tÞo…ýt™u rð»tu MÚtt…™ fÞto Au.)
>>3>>
‚Útt y{tht ytr©‚ yuðt su {wfwkŒt™kŒ
ytrŒf ™ircf3 ƒúñ[the ‚Útt y{tht ytr©‚ su
{Þtht{ ¼è ytrŒf „]nMÚt ËíËk„e. >>4>>
‚Útt y{thtk ytr©‚ su ËwðtrË™e y™u
rðÄðt yuðe Ëðuo ƒtEytu ‚Útt {wõ‚t™kŒ ytrŒf su
Ëðuo ËtÄw >>5>>
3. {™, ð[™ y™u f{oÚte Ëðo«fthu {iÚtw™™tu íÞt„ ËŒtft¤
y™u ytSð™ ht¾™th.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 3
yu Ëðu o ‚u { ýu …tu ‚ t™t Ä{o ™ e hûtt™t
fh™tht y™u þtMºt™u rð»tu «{týY… y™u
©e{ÒtthtÞý™e M{]r‚yu Ërn‚ yuðt su y{tht
Yzt ytþeðtoŒ ‚u ðtk[ðt. >>6>>
y™u yt rþûtt…ºte ÷ÏÞt™wk su fthý Au ‚u
Ëðu o ‚u { ýu yu f t„ú {™u fhe™u Äthðw k . y™u yt
rþûtt…ºte su y{u ÷¾e Au, ‚u Ëðuo™t Sð™u rn‚™e
fh™the Au. >>7>>
y™u ©e{ŒT ¼ t„ð‚ …w h tý ytrŒf su
ËíþtMºt ‚u{ýu Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo «r‚…tŒ™
fÞto yuðt su y®nËt ytrŒf ËŒt[th ‚u{™u su
{™w»Þ …t¤u Au ‚u {™w»Þ su‚u yt ÷tuf ™u …h÷tuf™u
rð»tu {ntËwr¾Þt ÚttÞ Au. >>8>>
y™u ‚u ËŒt[th™wk WÕ÷k½™ fhe™u su {™w»Þ
…tu‚t™t {™{tk ytðu ‚u{ ð‚uo Au, ‚u ‚tu fwƒwÂØðt¤t
 4 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
Au y™u yt ÷tu f ™u …h÷tu f ™u rð»tu r™ùu {tu x t
fü™u s …t{u Au. >>9>>
‚u {txu y{tht rþ»Þ yuðt su ‚{u Ëðuo
‚u { ýu ‚tu «er‚yu fhe™u yt rþûtt…ºte™u
y™wËhe™u s r™hk‚h ËtðÄt™ …ýu ð‚oðwk, …ý yt
rþûtt…ºte™wk WÕ÷k½™ fhe™u ð‚oðwk ™rn. >>10>>
Ëðuo ËíËk„eytu™t Ët{tLÞ Ä{o
nðu ‚u ðíÞto ™ e he‚ fneyu Aeyu su ,
y{tht su ËíËk„e ‚u{ýu ftuE Sð-«týe{tºt™e
…ý ®nËt ™ fhðe. y™u òýe™u ‚tu Íeýtk yuðt
sw, {tkfz, [tk[z ytrŒf Sð ‚u{™e …ý ®nËt
õÞthuÞ ™ fhðe. >>11>>
y™u Œuð‚t y™u r…‚] ‚u™t Þ¿t™u yÚtuo …ý
ƒfhtk , {] „ ÷tk , ËË÷tk , {tA÷tk ytrŒf ftu E
Sð™e ®nËt ™ fhðe, fu{ su y®nËt Au ‚u s
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 5
{tuxtu Ä{o Au yu{ Ëðo þtMºt{tk fÌtwk Au. >>12>>
y™u Mºte, Ä™ y™u htßÞ ‚u™e «t™u
yÚtuo …ý ftuE {™w»Þ™e ®nËt ‚tu ftuE «fthu õÞthuÞ
…ý ™ s fhðe. >>13>>
y™u ytí{½t‚ ‚tu ‚eÚto ™ u rð»tu …ý ™
fhðtu, ™u ¢tuÄu fhe™u ™ fhðtu, y™u õÞthuf ftuE
yÞtuøÞ yt[hý ÚtE òÞ ‚u Útfe {qkÍtE™u …ý
ytí{½t‚ ™ fhðtu y™u Íuh ¾tE™u ‚Útt „¤u xqk…tu
¾tE™u ‚Útt fqðu …ze™u ‚Útt …ðo‚ W…hÚte …ze™u
EíÞtrŒf ftuE he‚u ytí{½t‚ ™ fhðtu. >>14>>
y™u su {tkË Au ‚u ‚tu Þ¿t™wk þu»t4 ntuÞ ‚tu
…ý yt…íft¤{tk …ý õÞthuÞ ™ ¾tðwk y™u ºtý
«fth™e Ëw h t 5 y™u yr„Þth «fth™w k {ã 6 ‚u
Œuð‚t™wk ™iðuã ntuÞ ‚tu …ý ™ …eðwk . >>15>>
4. «ËtŒe ….6. ŒtY
 6 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u õÞthu f …tu ‚ tð‚u ftk E f yÞtu ø Þ

yt[hý ÚtE „Þw k ntu Þ yÚtðt ftu E ƒeòð‚u
yÞtu ø Þ yt[hý ÚtE „Þw k ntu Þ ‚tu þMºttrŒfu
fhe™u …tu‚t™t yk„™wk ‚Útt ƒeò™t yk„™wk AuŒ™
™ fhðwk yÚtðt ¢tuÄu fhe™u …ý …tu‚t™t yk„™wk ‚Útt
ƒeò™t yk„™wk AuŒ™ ™ fhðwk. >>16>>
y™u Ä{o fhðt™u yÚtuo …ý y{tht ËíËk„e
ftuEyu [tuh™wk f{o ™ fhðwk y™u ÄrýÞt‚wk su ftc, …w»…
ytrŒf ðM‚w ‚u ‚u™t Äýe™e yt¿tt rð™t ™ ÷uðwk.
>>17>>
y™u y{tht ytr©‚ su …whw»t ‚Útt Mºteytu
‚u{ýu ÔÞr¼[th ™ fhðtu. y™u sq„xwk ytrŒf su
ÔÞË™ ‚u ™ tu íÞt„ fhðtu y™u ¼tk ø Þ 7, {Vh 8 ,
7. ¼tk„òw… ™t{™e ð™M…r‚™t …t™{tkÚte ƒ™tðt‚tu …ŒtÚto
8. yuf fuVe ÿÔÞ
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 7
{ts{9, „tkòu yu ytrŒf su fuV fh™thtk ðM‚w ‚u
¾tðtk ™nª y™u …eðtk …ý ™nª. >>18>>
y™u su™t ntÚt™wk htkÄu÷ yÒt ‚Útt su™t
…tºt™wk s¤ ‚u ¾…‚wk ™ ntuÞ ‚uýu htkÄu÷ yÒt ‚Útt
‚u™t …tºt™wk s¤, ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™™e «ËtrŒ
[hýt{] ‚ ™t {tntíBÞu fhe™u …ý s„ÒttÚt…w h e
rð™t yLÞ MÚtt™f™u rð»tu „ú n ý ™ fhðw k y™u
s„ÒttÚt…whe™u rð»tu s„ÒttÚtS™tu «ËtŒ ÷uðtÞ
‚u™tu Œtu»t ™rn. >>19>>
y™u …tu‚t™t MðtÚto™e rËrØ™u yÚtuo …ý
ftuE™u rð»tu r{ÚÞt y…ðtŒ10 ythtu…ý11 ™ fhðtu
y™u ftuE™u „t¤ ‚tu õÞthuÞ ™ Œuðe. >>20>>
9. ¼tk„{tk yu÷[e, Ëtfh ð„uhu ðËtýt W{uhe
ƒ™tðt‚tu fuVe …ŒtÚto.
10. ythtu…, ytûtu…
11. ™tk¾ðw, {wfðwk
 8 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u Œuð‚t, ‚eÚto, ƒútñý, …r‚ðú‚t, ËtÄw

y™u ðu Œ yu { ™e ®™Œt õÞthu Þ ™ fhðe y™u ™
Ëtk¼¤ðe. >>21>>
y™u su Œuð‚t™u Ëwht y™u {tkË™wk ™iðuÄ Út‚wk ntuÞ
y™u ð¤e su Œuð‚t™e yt„¤ ƒfhtk ytrŒf Sð™e ®nËt
Út‚e ntuÞ ‚u Œuð‚t™wk ™iðuÄ12 ™ ¾tðwk >>22>>
y™u {t„o™u rð»tu [t÷‚u rþðt÷ÞtrŒf su
Œuð{krŒh ytðu ‚u™u òuE™u ‚u™u ™{Mfth fhðtu y™u
ytŒh Útfe ‚u Œuð™wk Œþo™ fhðwk. >>23>>
y™u …tu‚…tu‚t™t ðýto©{™tu13 su Ä{o ‚u ftuE
ËíËk„eyu íÞt„ ™ fhðtu. ™u …hÄ{o14™wk yt[hý ™
12. «ËtŒe
13. ÔÞÂõ‚™e ¿ttr‚ ‚Útt ‚u íÞt„e Au fu „]nMÚt Au ‚u ytÄthu
‚u™t Ä{tuo Au ‚u
14. Œt.‚. „]nMÚt {txu íÞt„e™tu Ä{o y™u íÞt„e {txu
„]nMÚt™tu Ä{o yu …hÄ{o Au.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 9
fhðwk ‚Útt …t¾kz15 Ä{o™wk yt[hý ™ fhðwk ‚Útt
fÂÕ…‚16 Ä{o™wk yt[hý ™ fhðwk. >>24>>
y™u su™t ð[™™u Ëtk¼¤ðu fhe™u ©ef]»ý
¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ™u …tu‚t™tu Ä{o yu ƒu Útfe …ze
sðtÞ ‚u ™ t {w ¾ Útfe ¼„ðt™™e fÚttðt‚to ™
Ëtk¼¤ðe. >>25>>
y™u su ËíÞ ð[™ ƒtu÷ðu fhe™u …tu‚t™tu
ÿtun ÚttÞ ‚Útt …thftu ÿtun ÚttÞ yuðwk su ËíÞ ð[™
‚u õÞthuÞ ™ ƒtu÷ðwk y™u su f]‚Ιe17 ntuÞ ‚u™t
Ëk „ ™tu íÞt„ fhðtu y™u ÔÞðnth ftÞo ™ u rð»tu
ftuE™e ÷tk[ ™ ÷uðe. >>26>>
y™u [tuh, …t…e, ÔÞË™e, …t¾kze18 ft{e
15. ðuŒþt†tuÚte rðÁØ ntuÞ ‚uðtu Ä{o
16. þt†tu «{týu ™rn,…hk‚w …tu‚u {™{tk fÕ…u÷tu Ä{o
17. fÞto f]íÞ™u ™ òýu ‚u
18. ZtU„e
 10 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

‚Útt fer{Þt 19 ytrŒf r¢Þtyu fhe™u s™™tu

X„™thtu; yu A «fth™t su {™w»Þ ‚u{™tu Ëk„ ™
fhðtu. >>27>>
y™u su {™w » Þ ¼Âõ‚™w k yÚtðt ¿tt™™w k
yt÷kƒ™20 fhe™u Mºte, ÿÔÞ y™u hËtMðtŒ ‚u™u
rð»tu yr‚þÞ ÷tu÷w… Útft …t…™u rð»tu «ð‚o‚t ntuÞ
‚u {™w»Þ™tu Ë{t„{ ™ fhðtu. >>28>>
y™u su þtMºt™u rð»tu ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚Útt
©ef]»ý ¼„ðt™™t su ðhtntrŒf yð‚th ‚u{™wk
ÞwÂõ‚yu fhe™u ¾kz™ fÞwO ntuÞ yuðtk su þtMºt ‚u
õÞthuÞ ™ {t™ðtk y™u ™ Ëtk¼¤ðtk. >>29>>
y™u „téÞt rð™t™wk su s¤ ‚Útt ŒqÄ ‚u ™
…eðwk y™u su s¤™u rð»tu Íeýtk Sð ½ýtkf ntuÞ ‚u
19. ÷tuZt™wk Y…w fu ‚tkƒt™wk Ëtu™w fhe yt…ðt™e ÷t÷[
yt…ðe ‚u
20. ytuÚt ÷E™u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 11
s¤u fhe™u M™t™trŒf r¢Þt ™ fhðe. >>30>>
y™u su yti»tÄ ŒtY ‚Útt {tkË ‚uýu Þwõ‚
ntuÞ ‚u yti»tÄ õÞthuÞ ™ ¾tðwk y™u ð¤e su ðiã™t
yt[hý™u òý‚t ™ ntu E yu ‚u ði ã u ytÃÞw k su
yti»tÄ ‚u …ý õÞthuÞ ™ ¾tðwk. >>31>>
y™u ÷tuf ™u þtMºt ‚u{ýu {¤{qºt fhðt™u
yÚtuo ðßÞto yuðt MÚtt™f, su Sýo Œuðt÷Þ ‚Útt
™Œe ‚¤tð™t ytht21 ‚Útt {t„o ‚Útt ðtðu÷wk ¾u‚h
‚Útt ð] û t™e AtÞt ‚Útt Vq ÷ ðtze-ƒ„e[t; yu
ytrŒf su MÚtt™f ‚u { ™u rð»tu õÞthu Þ …ý
{¤{qºt ™ fhðwk ‚Útt Útqkfðwk …ý ™rn. >>32>>
y™u [tu h {t„u o fhe™u …u Ë ðw k ™rn y™u
™eËhðwk ™rn. y™u su MÚtt™f ÄýeÞt‚wk ntuÞ ‚u
MÚtt™f™u rð»tu ‚u™t Äýe™u …qAât rð™t W‚thtu ™
21. rf™tht, ftkXt
 12 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

fhðtu. >>33>>
y™u y{tht ËíËk„e su …wÁ»t {tºt ‚u{ýu
ƒtE {týË™t {w¾Útfe ¿tt™ðt‚to ™ Ëtk¼¤ðe
y™u MºteÞtu ËtÚtu rððtŒ ™ fhðtu ‚Útt htò Ëk„tÚtu
‚Útt htò™t {týË Ëk „ tÚtu rððtŒ ™ fhðtu .
>>34>>
y™u „w h w ™ w k y…{t™ ™ fhðw k ‚Útt su
yr‚þÞ ©uc {™w»Þ ntuÞ ‚Útt su ÷tuf™u rð»tu
«r‚rc‚ {™w»Þ ntuÞ ‚Útt su rðît™T {™w»Þ ntuÞ
‚Útt su þMºtÄthe {™w»Þ ntuÞ ‚u Ëðuo™wk y…{t™
™ fhðwk. >>35>>
y™u rð[tÞto rð™t ‚íft¤ ftkE ftÞo ™
fhðwk y™u Ä{o ËkƒkÄe su ftÞo ‚u ‚tu ‚íft¤ fhðwk.
y™u …tu ‚ u su rðÄt ¼ÛÞt ntu E yu ‚u ƒeò™u
¼ýtððe y™u r™íÞ «íÞu ËtÄw™tu Ë{t„{ fhðtu.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 13
>>36>>
y™u „w h w , Œu ð y™u htò yu ºtý™tk
Œþo™™u yÚtuo ßÞthu sðwk íÞthu Xt÷u ntÚtu ™ sðwk .
y™u ftu E ™tu rðït˽t‚ ™ fhðtu y™u …tu ‚ t™u
{w¾u fhe™u …tu‚t™tk ð¾tý ™ fhðtk. >>37>>
y™u su ðMºt …nuÞuo Útfu …ý …tu‚t™t yk„
Œu¾tÞ ‚uðwk su ¼qqkzw ð† ‚u y{tht ËíËk„e ‚u{ýu
™ …nuhðwk. >>38>>
y™u ©ef] » ý ¼„ðt™™e su ¼Âõ‚ ‚u
Ä{uohrn‚ yuðe ftuE «fthu ™ fhðe y™u y¿tt™e
yuðt su {™w»Þ ‚u{™e ®™Œt™t ¼Þ Útfe ©ef]»ý
¼„ðt™™e Ëuðt™tu íÞt„ fhðtu s ™rn. >>39>>
y™u WíËð™t rŒðË™u rð»tu ‚Útt r™íÞ
«íÞu ©ef]»ý™t {krŒh{tk ytÔÞt yuðt su ËíËk„e
…whw»t ‚u{ýu ‚u {krŒh™u rð»tu Mºteytu™tu M…þo ™
 14 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

fhðtu ‚Útt Mºteytu ‚u{ýu …wY»t™tu M…þo ™ fhðtu

y™u {krŒh{tkÚte ™eËÞto …Ae …tu‚…tu‚t™e he‚u
ð‚oðwk. >>40>>
y™u Ä{oðkþe „wÁ Útfe ©ef]»ý™e Œeûtt™u
…tBÞt yuðt su ƒútñý, ûtrºtÞ y™u ði~Þ. yu ºtý
ðýo™t y{tht ËíËk„e, ‚u{ýu fkX™u rð»tu ‚w÷Ëe™e
ƒuðze {t¤t r™íÞu Äthðe y™u ÷÷tx, Ó ŒÞ y™u
ƒu ntÚt. yu [thu Xu f týu Qæðo … w k z Ù r‚÷f fhðw k .
>>41>>
y™u ‚u r‚÷f su‚u „tu…e[kŒ™u fhe™u fhðwk
yÚtðt ¼„ðt™™e …qò fh‚tk ƒtfe hÌtwk y™u fuþh
fwkfw{trŒfu Þwf‚ yuðwk su «ËtŒe [kŒ™ ‚uýu fhe™u
r‚÷f fhðwk. >>42>>
y™u ‚u r‚÷f™t {æÞ™u rð»tus „tu¤ yuðtu
su [tkŒ÷tu ‚u su‚u „tu…e[kŒ™u fhe™u fhðtu yÚtðt
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 15
htrÄftS y™u ÷û{eS ‚u™wk «ËtrŒ yuðwk su fwkfw{
‚uýu fhe™u ‚u [tkŒ÷tu fhðtu. >>43>>
y™u …tu ‚ t™t Ä{o ™ u r ð»tu hÌtt y™u
©ef] » ý™t ¼õ‚ yu ð t Ë‚T - þw ÿ ‚u { ýu ‚tu
‚w÷Ëe™e {t¤t y™u Qæðo…wkzÙ r‚÷f ‚u ƒútñý,
ûtrºtÞ, ði~Þ™e …uXu Äthðtk. >>44>>
y™u ‚u Ë‚T - þw ÿ Útfe ƒeò su òr‚yu
fhe™u Q‚h‚t yuðt ¼õ‚s™ ‚u{ýu ‚tu [kŒ™trŒf
ftc™e su ƒu ð ze {t¤t ‚u ¼„ðt™™e «ËtŒe
fhtðe™u fkX™u rð»tu Äthðe y™u ÷÷tx™u rð»tu fuð¤
[tkŒ÷tu fhðtu …ý r‚÷f ™ fhðwk. >>45>>
y™u su ƒú t ñýtrŒf™u rºt…w k z Ù su ytzw k
r‚÷f fhðwk ‚Útt Áÿtût™e {t¤t Äthðe- yu ƒu
ðt™t …tu‚t™e fw¤…hk…htyu fhe™u [tÕÞtk ytÔÞtk
ntuÞ y™u ‚u ƒútñýtrŒf y{tht ytr©‚ ÚtÞt
 16 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

ntuÞ ‚tu …ý ‚u{ýu ‚u rºt…wkzÙ y™u Áÿtût™tu õÞthuÞ

íÞt„ ™ fhðtu. >>46>>
y™u ™thtÞý y™u rþðS yu ƒu ™ w k
yuftí{…ýwk s òýðwk. fu{su ðuŒ™u rð»tu yu ƒuÞ™wk
ƒúñY…u fhe™u «r‚…tŒ™ fÞwO Au. >>47>>
y™u y{tht ytr©‚ su {™w » Þ ‚u { ýu
þtMºtu fÌttu su yt…Ø{o22 ‚u yÕ… yt…íft¤23™u
rð»tu {w Ï Þ…ýu fhe™u õÞthu Þ „ú n ý ™ fhðtu .
>>48>>
y™u y{tht ËíËk „ e ‚u { ýu r™íÞ Ëq Þ o
WøÞtÚte «Út{s ò„ðwk y™u ©ef]»ý¼„ðt™™wk
M{hý fhe™u …Ae þti[rðrÄ24 fhðt sðwk. >>49>>
hh. «r‚fq¤ Ëkòu„{tk Ä{to[hý{tk ÷uðt‚e AqxAtx
h3. þt†tu{tk fÌtwk Au ‚u «{týu Ä{o ™ …t¤e þftÞ ‚uðt
Ë{Þ y™u Ëkòu„.
24. ËkztË sðwk ‚u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 17
y™u …Ae yuf MÚtt™f™u rð»tu ƒuËe™u Œtk‚ý
fhðwk y™u …Ae …rðºt s¤u fhe™u M™t™ fhe™u …Ae
ÄtuÞu÷wk ðMºt yuf …nuhðwk y™u yuf ytuZðwk. >>50>>
y™u ‚u ðth …Ae …rðºt …]Úðe™u rð»tu …tÚtÞwO
y™u þwØ ™u ftuE ƒeò ytË™™u yzâwk ™ ntuÞ y™u
su W…h Ëthe…uXu ƒuËtÞ yuðwk su ytË™ ‚u™u rð»tu
…qðo{w¾u yÚtðt W¥th{w¾u ƒuËe™u yt[{™ fhðwk.
>>51>>
y™u …Ae ËíËk „ e …w h w » t{tºt™u [tk Œ ÷u
Ërn‚ Qæðo…wkzÙ25 r‚÷f fhðwk y™u ËwðtrË™e26 su
MºteÞtu, ‚u{ýu ‚tu …tu‚t™t ¼t÷™u rð»tu fwkfw{™tu
[tkŒ÷tu fhðtu. >>52>>
y™u ‚u rðÄðt MºteÞtu{tºt™u …tu‚t™t ¼t÷™u
25. Q¼t …tk¾ztðt¤wk, U ytfth™wk
26. su™tu …r‚ nÞt‚ ntuÞ ‚uðe †e
 18 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

rð»tu r‚÷f ™ fhðwk ™u [tkŒ÷tu …ý ™ fhðtu. y™u ‚u

…Ae ‚u Ëðuo su y{tht ËíËk„e ‚u{ýu {™u fhe™u
fÕtÃÞt su [kŒ™ …w»…trŒf W…[th ‚u{ýu fhe™u ©ef]»ý
¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhðe. >>53>>
y™u ‚u …Ae ©ehtÄtf]»ý™e su r[ºt«r‚{t
‚u™wk ytŒhÚtfe Œþo™ fhe™u ™{Mfth fhe™u …Ae
…tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu ©ef]»ý™tu su yütûth {kºt
‚u ™ tu s… fhe™u ‚u …Ae …tu ‚ t™w k ÔÞðntrhf
ft{fts fhðwk. >>54>>
y™u su y{tht ËíËk „ e{tk yk ƒ he»t
htò™e …uXu ytí{r™ðuŒe27 yuðt W¥t{ ¼õ‚ ntuÞ
‚u { ýu …ý «Út{ fÌtw k ‚u ð e he‚u y™w ¢ {u fhe™u
{t™Ëe …qò …ÞoL‚ Ëðuo r¢Þt fhðe. >>55>>
27. ¼„ðt™™u y…oý fÞto rËðtÞ fkR…ý ™
¾t™th fu …e™th ¼f‚
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 19
y™u ‚u su ytí{r™ðu Œ e ¼õ‚ ‚u { ýu
…t»ttý™e yÚtðt Ät‚w™e su ©ef]»ý ¼„ðt™™e
«r‚{t yÚtðt þt÷„ú t {, ‚u ™ e su …q ò ‚u
Œuþft¤28™u y™wËhe™u …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu
«tó ÚtÞtk su [kŒ™ …w»… V¤trŒf ðM‚w ‚uýu fhe™u
fhðe y™u …Ae ©ef]»ý ¼„ðt™™t su yütûth
{kºt ‚u™tu s… fhðtu. >>56>>
y™u ‚u …Ae ©ef]»ý ¼„ðt™™tk su M‚tuºt
yÚtðt „úkÚt ‚u™tu su …tX ‚u …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu
fhðtu, y™u su ËkMf]‚ ™ ¼ÛÞt ntuÞ ‚u{ýu ©ef]»ý
¼„ðt™™wk ™t{ fe‚o™ fhðwk. >>57>>
y™u …Ae ©ef]»ý ¼„ðt™™u ™iðuã fhe™u
…Ae ‚u «ËtrŒ yuðwk su yÒt ‚u s{ðwk y™u ‚u su

28. Ë{Þ y™u MÚt¤™e …rhÂMÚtr‚™u æÞt™{tk ht¾e™u

 20 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

ytí{r™ðu Œ e ði » ýð ‚u { ýu Ëðo f t¤™u rð»tu

«er‚yu fhe™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e Ëuðt…htÞý
Útðwk. >>58>>
y™u r™„woý, fnu‚tk {tÞt™t su Ë¥ðtrŒf
ºtý „wý ‚uýu hrn‚, yuðt su ©ef]»ý ¼„ðt™,
‚u™t ËkƒkÄ Útfe ‚u ytí{r™ðuŒe ¼õ‚™e su Ëðuo
r¢Þt ‚u r™„w o ý ÚttÞ Au . ‚u nu ‚ w {txu ‚u
ytí{r™ðuŒe ¼õ‚ su ‚u r™„woý fÌtt Au. >>59>>
y™u yu su ytí{r™ðu Œ e ¼õ‚, ‚u { ýu
©ef]»ý ¼„ðt™™u y…oý fÞto rð™t™wk s¤ …ý
õÞthuÞ ™ …eðwk y™u …ºt fkŒ V¤trŒf su ðM‚w
‚u…ý ©ef]»ý ¼„ðt™™u y…oý fÞto rð™t™wk ™
¾tðwk. >>60>>
y™u ð¤e Ëðuo su y{tht ËíËk„e
‚u{ýu ð]Ø…ýt Útfe yÚtðt ftuE {tuxt yt…íft¤u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 21
fhe™u yË{Úto…ýwk29 ÚtE „Þu Ë‚u …tu‚u Ëuððt™wk
su ©ef]»ý™wk MðY…, ‚u ƒeò ¼õ‚™u yt…e™u …tu‚u
…tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu ð‚oðwk. >>61>>
y™u su ©ef]»ý™wk MðY… …tu‚t™u Ëuððt™u
yÚtuo Ä{oðkþ™t su yt[tÞo, ‚u{ýu s ytÃÞwk ntuÞ
yÚtðt ‚u yt[tÞuo su MðY…™e «r‚ct fhe ntuÞ ‚u
s MðY…™u Ëuððwk y™u ‚u rð™t ƒeswk su ©ef]»ý™wk
MðY…, ‚u ‚tu ™{Mfth fhðt ÞtuøÞ Au …ý Ëuððt
ÞtuøÞ ™Úte. >>62>>
y™u y{tht su Ëðuo ËíËk„e ‚u{ýu r™íÞ
«íÞu ËtÞkft¤u ¼„ðt™™t {krŒh «íÞu sðwk y™u
‚u {k r Œh™u rð»tu ©ehtrÄftS™t …r‚ yu ð t su
©ef] » ý ¼„ðt™ ‚u ™ t ™t{™w k Wå[ Mðhu fhe™u
fe‚o™ fhðwk. >>63>>
29. fkR ™rn fhe þfðt…ýwk
 22 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u ‚u ©ef] » ý™e su fÚtt ðt‚to ‚u …h{

ytŒh Útfe fhðe ™u Ëtk¼¤ðe y™u WíËð™u rŒðËu
ðtSkºt Ërn‚ ©ef]»ý™tk fe‚o™ fhðtk.>>64>>
y™u y{tht ytr©‚ su Ëðuo ËíËk„e ‚u{ýu
su «fthu …qðuo fÌtwk yu «fthu fhe™u s r™íÞ «íÞu
fhðwk. y™u ËkMf]‚ y™u «tf]‚ yuðt su ËŒT„úkÚt
‚u { ™tu yÇÞtË …ý …tu ‚ t™e ƒw  ؙu y™w Ë thu
fhðtu. >>65>>
y™u su {™w»Þ suðt „wýu fhe™u Þwõ‚ ntuÞ,
‚u {™w»Þ™u ‚uðt ftÞo™u rð»tu rð[the™u s «uhðtu;
…ý su ftÞo™u rð»tu su ÞtuøÞ ™ ntuÞ ‚u ftÞo™u rð»tu
‚u™u õÞthuÞ ™ «uhðtu. >>66>>
y™u …tu ‚ t™t su Ëu ð f ntu Þ , ‚u Ëðo ™ e
…tu ‚ t™t Ët{ÚÞo «{týu yÒt ðMºttrŒfu fhe™u
ÞÚttÞtuøÞ Ëk¼tð™t r™hk‚h ht¾ðe. >>67>>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 23
y™u su …wÁ»t suðt „wýðt¤tu ntuÞ ‚u …wÁ»t™u
‚u ð t ð[™u fhe™u Œu þ ft¤t™w Ë thu30 ÞÚttÞtu ø Þ
ƒtu ÷ tððtu …ý yu Ú te ƒeS he‚u ™ ƒtu ÷ tððtu .
>>68>>
y™u rð™Þu fhe™u Þwõ‚ yuðt su y{tht
ytr©‚ ËíËk „ e ‚u { ýu „w Á , htò, yr‚ ð] Ø ,
íÞt„e, rðît™ y™u ‚…Mðe; yu A sýt ytðu
íÞthu ËL{w¾ QXðwk ‚Útt ytË™ yt…ðwk ‚Útt {Äwhu
ð[™u ƒtu÷tððwk EíÞtrŒf r¢Þtyu fhe™u yu{™wk
ËL{t™ fhðwk. >>69>>
y™u „wÁ, Œuð ™u htò yu{™u Ë{e…u ‚Útt
˼t™u rð»tu …„ W…h …„ [Ztðe™u ™ ƒuËðwk ‚Útt
ðMºtu fhe™u Zª[ý™u ƒtkÄe™u ™ ƒuËðwk. >>70>>
30. Ë{Þ y™u MÚt¤™e …rhÂMÚtr‚™u æÞt™{tk ht¾e™u
 24 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u y{tht ytr©‚ su Ëðo ËíËk „ e

‚u{ýu …tu‚t™t yt[tÞo Ëk„tÚtu õÞthuÞ …ý rððtŒ
™ fhðtu y™u …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu yÒt, Ä™,
ðMºttrŒfu fhe™u ‚u …tu ‚ t™t yt[tÞo ™ u …q s ðt.
>>71>>
y{tht su ytr©‚ s™ ‚u { ýu …tu ‚ t™t
yt[tÞo™u ytð‚tk Ëtk¼¤e™u ytŒh Útfe ‚íft¤
ËL{w¾ sðwk y™u ‚u yt[tÞo …tu‚t™t „t{Úte …tAt
…Äthu íÞthu „t{™e ¼t„tu¤ ËwÄe ð¤tððt sðwk.
>>72>>
y™u ½ýwkf Au V¤ su™u rð»tu yuðwk …ý su
f{o ‚u òu Ä{uo hrn‚ ntuÞ ‚tu ‚u™wk yt[hý ™ s
fhðw k fu { su Ä{o Au ‚u s Ëðo …w h w » ttÚto 31™tu
yt…™thtu Au {txu ftuEf V¤™t ÷tu¼u fhe™u Ä{o™tu
31. Ä{o, yÚto,ft{ y™u {tuût yu [th EÂåA‚ yÚttuo
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 25
íÞt„ ™ fhðtu. >>73>>
y™u …qðuo ÚtÞt su {tuxt …wÁ»t ‚u{ýu …ý òu
õÞthuÞ yÄ{to[hý fÞwO ntuÞ ‚tu ‚u™wk „úný ™
fhðwk y™u ‚u{ýu su Ä{to[hý fÞwO ntuÞ ‚tu ‚u™wk
„úný fhðwk. >>74>>
y™u ftuE™e …ý su „wÌtðt‚to32 ‚u ‚tu ftuE
Xuftýu …ý «ftþ33 fhðe s ™rn. y™u su Sð™wk
suðe he‚u ËL{t™ fhðwk ½x‚wk ntuÞ, ‚u™wk ‚uðe he‚u
s ËL{t™ fhðw k . …ý Ë{ÿrüyu fhe™u yu
{ÞtoŒt™wk WÕ÷k½™ fhðwk ™rn. >>75>>
y™u y{tht su Ëðu o ËíËk „ e ‚u { ýu
[t‚w { to Ë ™u rð»tu rðþu » t r™Þ{ Äthðtu y™u su
{™w » Þ yË{Úto ntu Þ ‚u { ýu ‚tu yu f ©tðý
32. ftuR™e ¾t™„e fu ònuh ™ fhðt suðe ðt‚
33. fnuðe
 26 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

{tË™u rð»tu rðþu » t r™Þ{ Äthðtu . >>76>>

y™u ‚u rðþu » t r™Þ{ ‚u rfÞt ‚tu
¼„ðt™™e fÚtt™wk ©ðý fhðwk ‚Útt fÚtt ðtk[ðe
‚Útt ¼„ðt™™t „wý™wk fe‚o™ fhðwk ‚Útt …k[t{]‚
M™t™u fhe™u ¼„ðt™™e {nt…q ò fhðe ‚Útt
¼„ðt™™t {kºt™tu s… fhðtu ‚Útt M‚tuºt™tu …tX
fhðtu ‚Útt ¼„ðt™™u «Œrûtýtytu fhðe. >>77>>
‚Útt ¼„ðt™™u Ëtütk „ 34 ™{Mfth
fhðt-yu su ytX «fth™t r™Þ{ ‚u y{u W¥t{
{tLÞt Au . ‚u {txu yu r™Þ{{tk Ú te ftu E yu f
r™Þ{ su ‚u [tu{tËt™u rð»tu rðþu»t…ýu ¼Âõ‚yu
fhe™u Äthðtu. >>78>>
y™u Ëðo su yuftŒþeytu, ‚u{™wk ðú‚ su
‚u ytŒh Útfe fhðwk ‚Útt ©ef]»ý ¼„ðt™™t su
34. þheh™t ytX yk„tu s{e™™u yzfu ‚uðe he‚u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 27
sL{tü{e ytrŒf sL{rŒðË ‚u { ™w k ðú ‚ su ‚u
ytŒhÚtfe fhðw k ‚Útt rþðhtºte™w k ðú ‚ su ‚u
ytŒhÚtfe fhðwk y™u ‚u ðú‚™t rŒðË™u rð»tu {tuxt
WíËð fhðt. >>79>>
y™u su rŒðËu ðú‚™tu W…ðtË fÞtuo ntuÞ ‚u
rŒðËu yr‚þÞ Þí™u fhe™u rŒðË™e r™ÿt™tu
íÞt„ fhðtu, fu{ su su{ {iÚtw™u fhe™u {™w»Þ™t
W…ðtË™tu ™tþ ÚttÞ Au ‚u{ s rŒðË™e r™ÿtyu
fhe™u {™w » Þ™t W…ðtË™tu ™tþ ÚtE òÞ Au .
>>80>>
y™u Ëðo ði » ýð™t htò yu ð t su ©e
ðÕ÷¼t[tÞo ‚u™t …wºt su ©e rðê÷™tÚtS ‚u su ‚u
su ðú‚ y™u WíËð™t r™ýoÞ™u fh‚t n‚t. >>81>>
y™u ‚u rðê÷™tÚtSyu fÞtuo su r™ýoÞ ‚u™u
s y™w Ë he™u Ëðu o ðú ‚ ™u WíËð fhðt y™u ‚u
 28 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

rðê÷™tÚtSyu fne su ©ef]»ý™e Ëuðther‚ ‚u™wk

s „úný fhðwk. >>82>>
y™u Ëðu o su y{tht ytr©‚, ‚u { ýu
îtrhft ytrŒf su ‚eÚto ‚u{™e Þtºtt su ‚u …tu‚t™t
Ët{ÚÞo «{týu ÞÚttrðrÄyu fhe™u fhðe y™u ð¤e
…tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu Œe™ s™™u rð»tu ŒÞtðt™
Útðwk. >>83>>
y™u y{tht su ytr©‚ ‚u { ýu rð»ýw ,
rþð, „ý…r‚, …tðo ‚ e y™u Ëq Þ o ; yu …tk [ Œu ð
…qßÞ…ýu fhe™u {t™ðt. >>84>>
y™u òu õÞthu f ¼q ‚ «u ‚ trŒf™tu W…ÿð
ÚttÞ íÞthu ‚tu ™thtÞý fð[™tu s… fhðtu
yÚtðt n™w { t™S™t {k º t™tu s… fhðtu ; …ý yu
rð™t ƒeò ftu E ûtw ÿ 35 Œu ð ™t M‚tu º t y™u {k º t™tu
35. ‚t{Ë Œuð‚t
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 29
s… ™ fhðtu . >>85>>
y™u Ëq Þ o ™ w k ™u [k ÿ {t™w k „ú n ý ÚtÞu Ë‚u
y{tht su Ëðuo ËíËk„e ‚u{ýu ƒeS Ëðuo r¢Þt™tu
‚íft¤ íÞt„ fhe™u …rðºt ÚtE™u ©ef] » ý
¼„ðt™™t {kºt™tu s… fhðtu. >>86>>
y™u ‚u „ú n ý {w f tE hÌtt …Ae ðMºt
Ërn‚ M™t™ fhe™u su y{tht „]nMÚt ËíËk„e ntuÞ
‚u{ýu …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu Œt™ fhðwk y™u su
íÞt„e ntuÞ ‚u{ýu ¼„ðt™™e …qò fhðe. >>87>>
y™u y{tht ËíËk„e yuðt su [thu ðýo™t
{™w»Þ ‚u{ýu sL{™wk Ëq‚f ‚Útt {hý™wk Ëq‚f ‚u
…tu‚…tu‚t™t ËkƒkÄ™u y™wËthu fhe™u ÞÚttþtMºt
…t¤ðwk. >>88>>
y™u su ƒútñý ðýo ntuÞ ‚u{ýu þ{36,
36. {™™e ð]r‚ytu …h™tu ftƒw
 30 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

Œ{37, ût{t y™u Ëk‚tu»t; yu ytrŒf su „wý ‚u{ýu

Þw õ ‚ Útðw k y™u su ûtrºtÞ ðýo ntu Þ ‚u { ýu
þqhðeh…ýwk y™u Äehs yu ytrŒf su „wý ‚u{ýu
Þwõ‚ Útðwk. >>89>>
y™u ði~Þ ðýo ntuÞ ‚u{ýu f]r»tf{o ‚Útt
ðýs ÔÞt…th ‚Útt ÔÞtsðxtu yu ytrŒf su
38

ð]r¥tytu39 ‚u{ýu fhe™u ð‚oðwk y™u su þwÿ ðýo ntuÞ,

‚u { ýu ƒú t ñýtrŒf ºtý ðýo ™ e Ëu ð t fhðe yu
ytrŒf su ð]r¥tytu ‚u{ýu fhe™u ð‚oðwk. >>90>>
y™u su rîs 40 ntu Þ , ‚u { ýu
„¼to Ä t™trŒf 41 Ëk M fth ‚Útt ytÂöf42 ‚Útt
37. RrÿÞtu …h™tu ftƒw
38. ÄkÄtu
39. ytSrðft {txu™wk ËtÄ™
40. ƒútñý
41. Mºte „¼oÄthý fhu ‚u …Ae fhðt{tk ytð‚e yuf rðrÄ
42. r™íÞ f{o Y…u fhðt{tk ytð‚e ÄtŠ{f r¢Þt
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 31
©tØ; yu ºtý su ‚u …tu‚t™t „]ÌtËqºt ™u y™wËthu
43

fhe™u suðtu su™tu yðËh ntuÞ y™u suðe Ä™Ëk…r¥t

ntuÞ ‚u «{týu fhðt. >>91>>
y™u õÞthuf òýu yÚtðt yòýu òu ™t™wk
{tuxwk …t… ÚtE òÞ ‚tu …tu‚t™e þÂõ‚ «{týu ‚u
…t…™wk «tÞrù¥t fhðwk >>92>>
y™u [th ðu Œ ‚Útt ÔÞtËËq º t ‚Útt
©e{ŒT¼t„ð‚ ™t{u …whtý ‚Útt {nt¼th‚™u rð»tu
‚tu ©e rð»ýwËnËú ™t{ >>93>>
‚Útt ©e ¼„ðŒT „ e‚t ‚Útt rðŒw h Syu
fnu÷e su ™er‚ ‚Útt MfkŒ …whtý™tu su rð»ýw¾kz ‚u™u
rð»tu hÌtwk yuðwk su ©eðtËwŒuð{tntíBÞ >>94>>
y™u Ä{o þ tMºt™t {æÞ{tk hne yu ð e su
Þt¿tðÕõÞ Ér»t™e M{]r‚; yu su ytX ËåAtMºt
43. ftíÞtÞ™ Ér»tyu fhu÷ Ëqºt
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
32
‚u y{™u Eü Au. >>95>>
y™u …tu ‚ t™t rn‚™u EåA‚t yu ð t su
y{tht Ëðuo rþ»Þ ‚u{ýu yu ytX ËåAtMºt su ‚u
Ëtk¼¤ðtk y™u y{tht ytr©‚ su rîs ‚u{ýu yu
ËåAtMºt su ‚u ¼ýðtk ‚Útt ¼ýtððtk ‚Útt yu{™e
fÚtt fhðe.>>96>>
y™u ‚u ytX ËåAtMºt{tk Ú te yt[th,
ÔÞðnth y™u «tÞrù¥t; yu ºtý™tu su r™ýo Þ
fhðtu ‚u™u rð»tu ‚tu r{‚tûtht xeftyu Þwõ‚ yuðe
su Þt¿tðÕõÞ Ér»t™e M{] r ‚ ‚u ™ w k „ú n ý fhðw k .
>>97>>
y™u ð¤e yu ytX ËåAtMºt™u rð»tu su
©e{ŒT¼t„ð‚…whtý ‚u™t Œþ{ ™u …k[{ ™t{u su
ƒu Mfk Ä ‚u su ‚u ©ef] » ý ¼„ðt™™w k {tntíBÞ
òýðt™u yÚtuo ËðoÚte yrÄf…ýu òýðt. >>98>>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 33
y™u Œþ{ Mfk Ä ‚Útt …k [ { Mfk Ä ‚Útt
Þt¿tðÕõÞ™e M{]r‚ yu su ºtý ‚u y™w¢{u fhe™u
y{tÁk ¼Âõ‚þtMºt, Þtu„þtMºt y™u Ä{oþtMºt
Au . fnu ‚ tk Œþ{ Mfk Ä ‚u ¼Âõ‚ þtMºt Au y™u
…k[{ MfkÄ ‚u Þtu„ þtMºt Au ; y™u Þt¿tðÕõÞ™e
M{]r‚ ‚u Ä{o þtMºt Au yu{ òýðwk. >>99>>
y™u ©e ht{t™w ò [tÞu o fÞw O yu ð w k su
ÔÞtËËq º t™w k ©e¼t»Þ ‚Útt ©e¼„ðŒT „ e‚t™w k
¼t»Þ yu su ƒu ‚u y{tÁk yæÞtí{þtMºt44
Au yu{ òýðwk. >>100>>
y™u yu Ëðuo ËåAtMºt™u rð»tu su ð[™ ‚u
su ‚u ©ef] » ý ¼„ðt™™w k MðY… ‚Útt Ä{o ‚Útt
¼Âõ‚ ‚Útt ðihtøÞ; yu [th™t yr‚ Wíf»to…ýt™u
fnu‚tk ntuÞ, >>101>>
44. ytí{t …h{tí{t ËkƒkÄe þt†
 34 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

‚u ð[™ su ‚u ƒeòk ð[™ fh‚tk «Ät™…ýu

{t™ðtk. y™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚u su ‚u
Ä{uo Ërn‚ s fhðe yuðe he‚u ‚u Ëðuo ËåAtMºt™wk
hnMÞ Au. >>102>>
y™u ©wr‚45™u M{]r‚ 46 ‚u{ýu «r‚…tŒ™
fÞtuo yuðtu su ËŒt[th, ‚u Ä{o òýðtu y™u ©ef]»ý
¼„ðt™™u rð»tu {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ su ½ýtu
M™un ‚u ¼Âõ‚ òýðe. >>103>>
y™u ©ef] » ý ¼„ðt™ rð™t yLÞ
…ŒtÚto{tk «er‚ ™rn ‚u ðihtøÞ òýðtu y™u Sð,
{tÞt y™u Eïh; ‚u { ™t MðY…™u su Yze he‚u
òýðwk ‚u™u ¿tt™ fneyu. >>104>>
y™u su Sð Au ‚u ӌޙu rð»tu hÌttu Au ™u
yýw Ëh¾tu Ëqû{ Au ™u [i‚LÞY… Au ™u òý™thtu
45. ðuŒþtMºt
46. Ä{oþt†
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 35
Au y™u …tu ‚ t™e ¿tt™þÂõ‚yu fhe™u ™¾Úte
rþ¾t…ÞO‚ Ë{„ú …tu‚t™t Œun «íÞu ÔÞt…e™u hÌttu
Au y™u yAuã, y¼uã, ysh, y{h, EíÞtrŒf
Au ÷ûtý su ™ tk yu ð tu Sð Au yu { òýðtu .
>>105>>
y™u su {tÞt Au, ‚u rºt„wýtÂí{ft Au ™u
ykÄfth Y… Au ™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e þÂõ‚ Au,
y™ yt Sð ™u Œun ‚Útt Œun™t su ËkƒkÄe ‚u{™u
rð»tu ynk{{íð™e fhtð™the Au, yu{ {tÞt™u
òýðe. >>106>>
y™u su Eïh Au ‚u su ‚u su{ ӌޙu rð»tu
Sð hÌttu Au ‚u{ ‚u Sð™u rð»tu yk‚Þto{e…ýu fhe™u
hÌtt Au ™u Mð‚k º t Au ™u Ëðo Sð™u f{o V ¤™t
yt…™tht Au yu{ Eïh™u òýðt. >>107>>
y™u ‚u Eïh ‚u õÞt ‚tu …hƒúñ …wÁ»ttu¥t{
 36 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
yu ð t su ©ef] » ý ¼„ðt™ ‚u Eïh Au y™u ‚u
©ef]»ý su ‚u yt…ýt EüŒuð Au ™u W…tË™t fhðt
ÞtuøÞ Au y™u Ëðo yð‚th™t fthý Au. >>108>>
y™u Ë{Úto yu ð t su ©ef] » ý ‚u su ‚u
htrÄftSyu Þw õ ‚ ntu Þ íÞthu ‘htÄtf] » ý’ yu ð u
™t{u òýðt y™u YÂõ{ýeY… su ÷û{e ‚u { ýu
Þw õ ‚ ntu Þ íÞthu ‘÷û{e™thtÞý’ yu ð u ™t{u
òýðt. >>109>>
y™u yu ©ef]»ý su ‚u yswo™u Þwõ‚ ntuÞ
íÞthu ‘™h™thtÞý’ yuðu ™t{u òýðt y™u ð¤e
‚u ©ef]»ý su ‚u ƒ¤¼ÿtrŒf™u Þtu„u fhe™u ‚u ‚u
™t{u fnuðtÞ Au yu{ òýðwk. >>110>>
y™u yu su htÄtrŒf ¼õ‚ ‚u su ‚u
õÞthu f ‚tu ‚u ©ef] » ý ¼„ðt™™u …z¾u ntu Þ Au
y™u õÞthu f ‚tu yr‚ M™u n u fhe™u ©ef] » ý
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 37
¼„ðt™™t yk „ ™u rð»tu hnu Au íÞthu ‚tu ‚u
©ef] » ý ¼„ðt™ yu f ÷t s ntu Þ yu { òýðt.
>>111>>
yu nu‚w {txu yu ©ef]»ý ¼„ðt™™tk su
MðY… ‚u{™u rð»tu Ëðuo «fthu fhe™u ¼uŒ ™ òýðtu.
y™u [‚w ¼ w o s …ýw k 47 , yü¼w s …ýw k 48 ,
ËnMºt¼ws…ýwk49 RíÞtrŒf su ¼uŒ sýtÞ Au ‚u
‚tu rî¼w s yu ð t su ‚u ©ef] » ý ‚u { ™e EåAtyu
fhe™u Au yu{ òýðwk. >>112>>
y™u yuðt su ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u™e su
¼Âõ‚ ‚u su ‚u …]Úðe™u rð»tu Ëðo {™w»Þ ‚u{ýu fhðe
y™u ‚u ¼Âõ‚ Útfe ƒeswk fÕÞtýfthe ËtÄ™ ftkE
™Úte yu{ òýðwk. >>113>>
47. [th ntÚt
48. ytX ntÚt
49. nòh ntÚt
 38 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u rðãtrŒf „wýðt¤t su …wÁ»t ‚u{™t

„wýðt™…ýt™wk yu s …h{ V¤ òýðwk; fÞwk ‚tu su
©ef]»ý ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ fhðe ™u ËíËk„
fhðtu y™u yu{ ¼Âõ‚ ™u ËíËk„; yu ƒu rð™t ‚tu
rðît™ ntuÞ ‚u …ý yÄtu„r‚™u …t{u Au. >>114>>
y™u ©ef] » ý ¼„ðt™ ‚Útt ©ef] » ý
¼„ðt™™t su yð‚th ‚u su ‚u æÞt™ fhðt ÞtuøÞ
Au ‚Útt ©ef]»ý ¼„ðt™™e su «r‚{t ‚u …ý æÞt™
fhðt ÞtuøÞ Au {txu yu{™wk æÞt™ fhðwk y™u {™w»Þ
‚Útt ŒuðtrŒf su Sð ‚u ‚tu ©ef]»ý ¼„ðt™™t
¼õ‚ ntuÞ y™u ƒúñðu¥tt 50 ntuÞ ‚tu …ý æÞt™
fhðt Þtu ø Þ ™Úte {txu yu { ™w k æÞt™ ™ fhðw k .
>>115>>
y™u MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý; yu su ºtý
…0. ytí{t …h{tí{t™t Ëtûttífth™u …t{u÷t
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 39
Œun ‚u Útfe rð÷ûtý yuðtu su …tu‚t™tu Sðtí{t ‚u™u
ƒúñY…™e ¼tð™t fhe™u …Ae ‚u ƒúñY…u fhe™u
©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ su ‚u Ëðo ft¤™u rð»tu
fhðe. >>116>>
y™u ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý™tu su Œþ{MfkÄ
‚u su ‚u r™íÞ «íÞu ytŒh Útfe Ëtk¼¤ðtu yÚtðt
ð»ttuo ð»to yufðth Ëtk¼¤ðtu. y™u su …krz‚ ntuÞ
‚u{ýu r™íÞ «íÞu ðtk[ðtu yÚtðt ð»ttuo ð»to yufðth
ðtk[ðtu. >>117>>
y™u yu su Œþ{MfkÄ ‚u™wk …whùhý51 su ‚u
…wÛÞ MÚtt™f™u rð»tu …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu fhðwk-
fhtððwk y™u ð¤e rð»ýwËnMºt ™t{ ytrŒf su
ËåAtMºt, ‚u™wk …wh~[hý …ý …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu
fhðw k - fhtððw k . ‚u …w h ~[hý fu ð w k Au ‚tu …tu ‚ t™t
51. 108 …thtÞý fhðe ‚u
 40 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

{™ðtkrA‚ V¤™u yt…u yuðwk Au. >>118>>

y™u fü™e Œu™the yuðe ftuE Œuð ËkƒkÄe
yt…Œt ytðe …zu ‚Útt {™w » Þ Ëk ƒ k Ä e yt…Œt
ytðe …zu ‚Útt htu„trŒf yt…Œt52 ytðe …zu ‚u™u
rð»tu su{ …tu‚t™e ™u ƒeò™e hûtt ÚttÞ ‚u{ ð‚oðkw,
…ý ƒeS he‚u ™ ð‚oðwk. >>119>>
y™u yt[th, ÔÞðnth y™u «tÞÂù¥t; yu
su ºtý ðt™tk ‚u su ‚u Œuþ, ft¤, yðMÚtt, ÿÔÞ,
òr‚ y™u Ët{ÚÞo yu x ÷t™u y™w Ë thu fhe™u
òýðtk. >>120>>
y™u y{thtu su {‚ ‚u rðrþütîi‚ Au yu{
òýðwk y™u y{™u r«Þ yuðwk su Ät{ ‚u „tu÷tuf
Au yu{ òýðwk y™u ‚u Ät{™u rð»tu ƒúñY…u fhe™u
su ©ef]»ý ¼„ðt™™e Ëuðt fhðe ‚u y{u {wÂõ‚
…h. fü
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 41
{t™e Au yu{ òýðwk. >>121>>
y™u yt su …q ð u o Ëðu o Ä{o fÌtt ‚u su ‚u
y{tht ytr©‚ su íÞt„e, „]nMÚt, ƒtE-¼tE,
Ëðuo ËíËk„e ‚u{™t Ët{tLÞ Ä{o fÌtt Au; fnu‚tk
Ëðo ËíËk„e{tºt™u Ëh¾t …t¤ðt™t Au y™u nðu
yu Ëðuo™t su rðþuu »t Ä{o Au ‚u{™u …]ÚtfT …]ÚtfT …ýu
fhe™u fneyu Aeyu. >>122>>
yt[tÞo™t rðþu»t Ä{o
nðu «Út{ Ä{oðkþe su yt[tÞo y™u ‚u{™e
…í™eytu ‚u{™t su rðþu»t Ä{o ‚u fneyu Aeyu :-
y{tht {tuxt¼tE y™u ™t™t¼tE ‚u{™t …wºt su
yÞtuæÞt«ËtŒ y™u h½wðeh ‚u{ýu …tu‚t™t Ë{e…
ËkƒkÄ rð™t™e su ƒeS Mºteytu ‚u{™u {kºt W…Œuþ
õÞthuÞ ™ fhðtu. >>123>>
 42 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u ‚u Mºteytu™u õÞthuÞ …ý yzðwk ™rn

y™u ‚u ËtÚtu ƒtu÷ðwk ™rn y™u ftuE Sð™u rð»tu ¢qh…ýwk
™ fhðwk y™u ftuE™e Útt…ý ™ ht¾ðe. >>124>>
y™u ÔÞðnth ftÞo ™ u rð»tu fu ™ w k …ý
s{t™„hwk53 ™ fhðwk y™u ftuE yt…íft¤ ytðe
…zu ‚tu r¼ûtt {t„e™u …tu‚t™tu r™ðton fhe™u ‚u
yt…íft¤™u WÕ÷k½ðtu54. …ý ftuE™wk fhs ‚tu
õÞthuÞ ™ fhðwk. >>125>>
y™u …tu‚t™t su rþ»Þ ‚u{ýu Ä{o r™r{¥tu
…tu‚t™u ytÃÞwk su yÒt ‚u ðu[ðwk ™rn y™u ‚u yÒt sq™wk
ÚttÞ ‚tu ‚u sq™wk ftuEf™u ŒE™u ™ðwk ÷uðwk y™u yuðe he‚u
su sq™t™wk ™ðwk fhðwk ‚u ðuåÞwk ™ fnuðtÞ. >>126>>
y™u ¼tŒhðt Ëw r Œ [‚w Ú teo ™ u rŒðËu
53. ftuR™t ò{e™ Útðwk ‚u
54. …Ëth fhðtu.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 43
„ý…r‚™e …qò fhðe ‚Útt ytËtu ðŒe [‚wŒoþe™u
rŒðËu n™w{t™S™e …qò fhðe. >>127>>
y™u y{thu ytr©‚ su Ëðu o ËíËk „ e
‚u { ™t Ä{o ™ e hûtt fhðt™u yÚtu o yu Ëðu o ™ t
„w Á …ýt™u rð»tu y{u MÚtt…™ fÞto yu ð t su ‚u
yÞtuæÞt«ËtŒ y™u h½wðeh ‚u{ýu {w{wûtws™™u
Œeûtt yt…ðe. >>128>>
y™u …tu ‚ t™t ytr©‚ su Ëðu o ËíËk „ e
‚u{™u yrÄfth «{týu …tu‚…tu‚t™t Ä{o™u rð»tu
ht¾ðt y™u ËtÄw ™ u ytŒh Útfe {t™ðt ‚Útt
ËåAtMºt™tu yÇÞtË ytŒh Útfe fhðtu. >>129>>
y™u {tu x t su {k r Œh ‚u { ™u rð»tu y{u
MÚtt…™ fÞtO yuðtk su ©e ÷û{e™thtÞý ytrŒf
©ef]»ý™tk MðY… ‚u{™e su Ëuðt ‚u ÞÚttrðrÄyu
fhe™u fhðe. >>130>>
 44 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
y™u ¼„ðt™™tk {k r Œh «íÞu ytÔÞtu su
nhftu E yÒttÚteo {™w » Þ ‚u ™ e …tu ‚ t™t Ët{ÚÞo
«{týu yÒt™t Œt™u fhe™u ytŒhÚtfe Ëk¼tð™t55
fhðe. >>131>>
y™u rðãtÚteo ¼ýtÔÞt™e þt¤t fhtðe™u …Ae
‚u{tk yuf rðît™ ƒútñý™u ht¾e™u …]Úðe™u rð»tu
Ërîãt™e «ð]r¥t fhtððe fu{ su rðãtŒt™u fhe™u {tuxwk
…wÛÞ ÚttÞ Au. >>132>>
yt[tÞo …í™e™t rðþu»t Ä{o
y™u nðu yu yÞtuæÞt«ËtŒ y™u h½wðeh
yu ƒu™e su …í™eytu ‚u{ýu …tu‚…tu‚t™t …r‚™e
yt¿ttyu fheu ™ u Mºteytu ™ u s ©ef] » ý™t {k º t™tu
W…Œuþ fhðtu …ý …wÁ»t™u ™ fhðtu. >>133>>
y™u ð¤e ‚u ƒu sý™e su …í™eytu ‚u{ýu
55. ytŒh Ëífth
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 45
…tu‚t™t Ë{e… ˃kÄ rð™t™t su …wÁ»t ‚u{™tu
M…þo õÞthuÞ ™ fhðtu y™u ‚u{™e ËtÚtu ƒtu÷ðwk ™rn
™u ‚u{™u …tu‚t™wk {w¾ …ý ™ Œu¾tzðwk. (yuðe he‚u
Ä{oðkþe yt[tÞo y™u ‚u{™e …í™eytu ‚u{™t su
rðþu»t Ä{o ‚u fÌtt) >>134>>
„]nMÚt™t rðþu»t Ä{o
nðu „]nMÚtt©{e™t su rðþu»t Ä{o Au ‚u fneyu
Aeyu. y{thu ytr©‚ su „]nMÚtt©{e …wÁ»t ‚u{ýu
…tu‚t™t Ë{e… ËkƒÄk rð™t™e su rðÄðt Mºteytu ‚u{™tu
M…þo ™ fhðtu. >>135>>
y™u ‚u „] n MÚtt©{e …w Á »t ‚u { ýu Þw ð t
yðMÚttyu Þwõ‚ yuðe su …tu‚t™e {t, ƒu™ y™u
Œefhe; ‚u Ëk „ tÚtu …ý yt…íft¤ rð™t
yuftk‚MÚt¤™u rð»tu ™ hnuðwk y™u …tu‚t™e Mºte™wk
Œt™ ftuE™u ™ fhðwk. >>136>>
 46 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u su Mºte™u ftu E «fth™t ÔÞðnthu

fhe™u htò™tu «Ëk„ ntuÞ ‚uðe Mºte™tu su «Ëk„ ‚u
ftuE «fthu …ý ™ fhðtu. >>137>>
y™u ‚u „] n MÚtt©{e ‚u { ýu …tu ‚ t™u ½u h
ytÔÞtu yu ð tu su yr‚rÚt ‚u ™ u …tu ‚ t™t Ët{ÚÞo
«{týu yÒttrŒfu fhe™u …qsðtu y™u ð¤e ntu{trŒf
su Œu ð f{o y™u ©tæÄtrŒf su r…‚] f {o ‚u su ‚u
…tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu ÞÚttrðrÄ su{ ½xu ‚u{
fhðwk. >>138>>
y™u y{tht ytr©‚ su „] n MÚt, ‚u { ýu
{t‚t-r…‚t y™u „w hw ‚Útt htu„t‚wh yuðt su ftuE
{™w » Þ; ‚u { ™e su Ëu ð t ‚u Sð™…ÞO ‚ …tu ‚ t™t
Ët{ÚÞo «{týu fhðe. >>139>>
y™u ð¤e …tu‚t™t ðýto©{™u ½rx‚ yuðtu
su Wã{ ‚u …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu fhðtu. y™u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 47
f] r »tð] r ¥tðt¤t su „] n MÚt ËíËk „ e ‚u { ýu
ƒ¤rŒÞt™t ð]»tý™tu WåAuŒ ™ fhðtu. >>140>>
y™u ‚u „] n MÚt ËíËk „ e ‚u { ýu …tu ‚ t™t
Ët{ÚÞo «{týu Ë{Þ™u y™wËhe™u sux÷tu …tu‚t™t
½h{tk ðhtu56 ntuÞ ‚ux÷t yÒt-ÿÔÞ™tu Ëk„ún su ‚u
fhðtu y™u su™t ½h{tk …þw ntuÞ yuðt su „]nMÚt
‚u{ýu …tu‚t™t Ët{ÚÞo «{týu [tÞo - …q¤t57™tu
Ëk„ún fhðtu. >>141>>
y™u „tÞ, ƒ¤Œ, ¼UË, ½tuzt ytrŒf su
…þw ‚u { ™e ‚] ý - s¤trŒfu fhe™u …tu ‚ tð‚u òu
Ëk ¼ tð™t 58 ÚttÞ ‚tu ‚u …þw ™ u ht¾ðtk y™u òu
Ëk¼tð™t ™ ÚttÞ ‚tu ™ ht¾ðtk. >>142>>
56. ð…htþ
57. ½tË[thtu
58. Œu¾¼t¤
 48 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u Ëtûteyu Ërn‚ ÷¾‚ fÞto rð™t ‚tu

…tu ‚ t™t …w º t y™u r{ºttrŒf ËtÚtu …ý …] Ú ðe ™u
Ä™™t ÷u ý Œu ý u fhe™u ÔÞðnth su ‚u õÞthu Þ ™
fhðtu. >>143>>
y™u …tu ‚ t™w k yÚtðt ƒeò™w k su rððtn
ËkƒkÄe ftÞo ‚u™u rð»tu yt…ðt ÞtuøÞ su Ä™ ‚u™wk
Ëtûteyu Ërn‚ ÷¾‚ fÞto rð™t fu𤠃tu÷e s ™
fhðe. >>144>>
y™u …tu‚t™e Q…s™wk su ÿÔÞ ‚u™u y™wËthu
r™hk‚h ¾[o fhðtu …ý ‚u W…htk‚ ™ fhðtu. y™u
su Q…s fh‚tk ðÄthu ¾[o fhu Au ‚u™u {tuxwk Œw:¾
ÚttÞ Au yu { Ëðo „] n MÚttu y u {™{tk òýðw k .
>>145>>
y™u …tu‚t™t ÔÞðnthftÞo™u rð»tu sux÷t
Ä™™e Q…s ntuÞ ‚Útt sux÷tu ¾[o ntuÞ ‚u ƒuÞ™u
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 49
Ëk¼the™u r™íÞ «íÞu Yzt yûthu fhe™u …tu‚u ‚u™wk
™t{w k ÷¾ðw k . >>146>>
y™u ‚u „] n MÚtt©{e ËíËk „ e ‚u { ýu
…tu ‚ t™e su ð] r ¥t 59 y™u Wã{ ‚u Útfe …tBÞw k su
Ä™ÄtLÞtrŒf ‚u Útfe Œþ{tu ¼t„ ftZe™u ©ef]»ý
¼„ðt™™u y…oý fhðtu y™u su ÔÞðnthu Œwƒo¤
ntuÞ ‚u{ýu rðþ{tu ¼t„ y…oý fhðtu. >>147>>
y™u yu f tŒþe ytrŒf su ðú ‚ ‚u { ™w k su
Wãt…™ 60 ‚u su ‚u …tu ‚ t™t Ët{ÚÞo «{týu
ÞÚttþtMºt fhðw k . ‚u Wãt…™ fu ð w k Au , ‚tu
{™ðtkrA‚61V¤™wk yt…™thwk Au. >>148>>
y™u ©tðý {tË™u rð»tu ©e{ntŒu ð ™w k
…q s ™ su ‚u rƒÕð…ºttrŒfu fhe™u «er‚…q ð o f
59. ytSrðft™wk ËtÄ™
60. ftuR ðú‚™e Ë{tÂÂ r™r{¥tu fht‚e rðrÄ fu Wsðýe
61. {™{tk RåAu÷wk
 50 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

Ëðo«fthu …tu‚u fhðwk yÚtðt ƒeò …tËu fhtððwk.

>>149>>
y™u …tu‚t™t su yt[tÞo ‚u Útfe ‚Útt ©ef]»ý
¼„ðt™™tk su {krŒh ‚u Útfe fhs ™ ftZðwk y™u ð¤e
‚u …tu‚t™t yt[tÞo Útfe y™u ©ef]»ý™tk {krŒh Útfe
…tu ‚ t™t ÔÞðnth™u yÚtu o …tºt 62 , ½hu ý tk y™u
ðMºttrŒf su ðM‚w ‚u {t„e ÷tððtk ™rn. >>150>>
y™u ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚Útt …tu‚t™t „whw ‚Útt
ËtÄw yu{™tk Œþo™ fhðt™u yÚtuo „Þu Ë‚u {t„o™u rð»tu
…thfwk yÒt ¾tðwk ™rn. ‚Útt ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚Útt
…tu‚t™t „whw ‚Útt ËtÄw ‚u{™tk su MÚtt™f ‚u{™u rð»tu
…ý …thfwk yÒt ¾tðwk ™rn; fu{ su ‚u …thfwk yÒt ‚tu
…tu‚t™t …wÛÞ™u nhe ÷u yuðwk Au {txu …tu‚t™e „tkX™wk
¾h[ ¾tðwk >>151>>
62. ðtËýtu
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 51
y™u …tu ‚ t™tk ft{fts fhðt ‚u z ât su
{sqh ‚u{™u sux÷wk Ä™ yÚtðt ÄtLÞ ŒeÄt™wk fÌtwk
ntu Þ ‚u «{týu s yt…ðw k …ý ‚u { tk Ú te ytu A w k ™
yt…ðwk y™u …tu‚t …tËu ftuE fhs63 {t„‚tu ntuÞ
y™u ‚u fhs ŒE [qõÞt ntuEyu ‚u ðt‚™u At™e ™
ht¾ðe ‚Útt …tu‚t™tu ðkþ ‚Útt fLÞtŒt™ ‚u …ý At™wk
™ ht¾ðw k y™u Œw ü yu ð t su s™ ‚u { ™e ËtÚtu
ÔÞðnth ™ fhðtu. >>152>>
y™u su Xuftýu …tu‚u hnu‚t ntuEyu ‚u Xuftýu
ftuEf fXý-¼qkztu ft¤ yÚtðt þºtw yÚtðt htò
‚u{™t W…ÿðu fhe™u Ëðo «fthu …tu‚t™e ÷ts s‚e
ntuÞ fu Ä™™tu ™tþ Út‚tu ntuÞ fu …tu‚t™t «tý™tu
™tþ Út‚tu ntuÞ >>153>>
y™u ‚u òu …tu ‚ t™t {q ¤ „htË™w k ‚Útt
63. Œuðw
 52 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

ð‚™™wk „t{ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu rððufe yuðt su

y{tht ËíËk„e „]nMÚt ‚u{ýu ‚íft¤ íÞt„ fhe
Œuðtu y™u ßÞtk W…ÿð ™ ntuÞ ‚uðtu su ƒeòu
Œuþ ‚u «íÞu sE ™u Ëw¾uÚte hnuðwk. >>154>>
y™u Ä™tZâ yu ð t su „] n MÚt ËíËk „ e
‚u{ýu ®nËtyu hrn‚ yuðt su rð»ýw ËkƒkÄe Þ¿t
‚u fhðt ‚Útt ‚eÚto™u rð»tu ‚Útt îtŒþe64 ytrŒf
…ðo ™ u rð»tu ƒú t ñý ‚Útt ËtÄw ‚u { ™u s{tzðt.
>>155>>
y™u ‚u Ä™tZâ yuðt su „]nMÚt ËíËk„e
‚u { ýu ¼„ðt™™t {k r Œh™u rð»tu {tu x t WíËð
fhtððt ‚Útt Ëw…tºt yuðt su ƒútñý ‚u{™u ™t™t65
«fth™t Œt™ Œuðt. >>156>>
64. ƒthþ
65. rðrðÄ
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 53
htò™t rðþu»t Ä{o
y™u y{thu ytr©‚ yuðt su ËíËk„e htò
‚u{ýu Ä{oþtMºt™u ytþhe™u …tu‚t™t …wºt™e …uXu
…tu‚t™e «ò™wk …t÷™ fhðwk y™u …]Úðe™u rð»tu Ä{o™wk
MÚtt…™ fhðwk. >>157>>
y™u ‚u htò ‚u { ýu htßÞ™tk su Ët‚
yk„ ‚Útt [th W…tÞ67 ‚Útt A „wý ‚u su‚u ÷ûtýu
66

fhe™u ÞÚttÚto … ýu òýðtk . y™u ‚eÚto su [th

{tufÕÞt™tk MÚtt™f ‚Útt ÔÞðnth™t òý™tht su
˼tËŒ ‚Útt Œkzðt ÞtuøÞ su {týË ‚Útt Œkzðt
ÞtuøÞ ™rn yuðt su {týË yu Ëðo™u ÷ûtýu fhe™u
ÞÚttÚto…ýu òýðt. >>158>>

66. htßÞ, htò, «Ät™, Ëu™t, htò™tu r{ºt, ¾ò™tu , òËqË

67. Ët{, Œt{, Œkz y™u ¼uŒ
 54 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

ËÄðt68 Mºte™t rðþu»t Ä{o

nðu Ëw ð trË™e ƒtEytu ™ t rðþu » t Ä{o
fneyu Aeyu . y{thu ytr©‚ su Ëw ð trË™e
ƒtEytu ‚u{ýu …tu‚t™tu …r‚ ykÄ ntuÞ, htu„e ntuÞ,
Œrhÿe ntuÞ, ™…wkËf ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u Eïh™e …uXu
Ëu ð ðtu y™u ‚u …r‚ «íÞu fxw ð[™ ™ ƒtu ÷ ðw k .
>>159>>
y™u ‚u Ëw ð trË™e Mºteytu ‚u { ýu Y… ™u
Þti ð ™ ‚u ý u Þw õ ‚ y™u „w ý ðt™ yu ð tu su yLÞ
…w Á »t ‚u ™ tu «Ëk „ Ëns Mð¼tðu …ý ™ fhðtu .
>>160>>
y™u …r‚ðú‚t yuðe su ËwðtrË™e Mºteytu
‚u{ýu …tu‚t™e ™tr¼69, ËtÚt¤ y™u At‚e; ‚u™u
ƒeòu …wÁ»t Œu¾u yu{ ™ ð‚oðwk y™u ytuZât™t ðMºt
68 su™tu …r‚ nÞt‚ ntuÞ ‚u
69. Œqkxe
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 55
rð™t W½tzu þhehu ™ hnuðwk y™u ¼tkz¼ðtE òuðt
™ sðw k . y™u r™÷o ß s yu ð e su Mºteytu ‚Útt
Mði r hýe 70, ftr{™e 71 y™u …w k ù ÷e 72 yu ð e su
Mºteytu, ‚u{™tu Ëk„ ™ fhðtu. >>161>>
y™u ‚u ËwðtrË™e Mºteytu, ‚u{ýu …tu‚t™tu
…r‚ …hŒuþ „Þu Ë‚u yt¼q»tý ™ Äthðtk ™u Yztk
ðMºt ™ …nuhðtk ™u …thfu ½uh ƒuËðt ™ sðwk y™u
ntMÞ rð™tuŒtrŒf™tu íÞt„ fhðtu. >>162>>
rðÄðt Mºteytu™t rðþu»t Ä{o
nðu rðÄðt †eytu™t rðþu»t Ä{o fneyu
Aeyu. y{thu ytr©‚ su rðÄðt †eytu ‚u{ýu ‚tu
…r‚ ƒwrØyu fhe™u ©ef]»ý ¼„ðt™™u Ëuððt. y™u
70. …tu‚t™t …r‚ fu ËkƒkÄe™e {hS rðÁØ …tu‚t™u
{™{t ytðu ‚u{ ð‚o™the
71. …wÁ»ttu ‚hV ¾wƒ s ytf»toýðt¤e †e
72. ÔÞr¼[th fh™the †e
 56 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

…tu‚t™t r…‚t …wºttrŒf su ËkƒkÄe ‚u{™e yt¿tt™u

rð»tu ð‚oðwk …ý Mð‚kºt…ýu ™ ð‚oðwk. >>163>>
y™u ‚u rðÄðt Mºteytu ‚u { ýu …tu ‚ t™t
Ë{e… ËkƒkÄ rð™t™t su …wÁ»t ‚u{™tu M…þo õÞthuÞ
™ fhðtu y™u …tu‚t™e ÞwðtðMÚtt™u rð»tu yð~Þ
ftÞo rð™t Ë{e… ËkƒkÄ rð™t™t su Þwðt™ …wÁ»t
‚u{™e ËtÚtu õÞthuÞ …ý ƒtu÷ðwk ™rn. >>164>>
y™u Ätðýtu su ƒt¤f ‚u™t M…þo™u rð»tu
‚tu su{ …þw™u yze sðtÞ y™u Œtu»t ™Úte ‚u{ Œtu»t
™Úte. y™u ftuE yð~Þ™wk ft{fts …zu ‚u™u rð»tu
ftuEf ð]Ø …wÁ»t™u yze sðtÞ ‚Útt ‚u ð]Ø ËtÚtu
ƒtu÷tÞ ‚u™u rð»tu Œtu»t ™Úte. >>165>>
y™u ‚u rðÄðt †eytu ‚u { ýu …tu ‚ t™t
Ë{e… ËkƒkÄ rð™t™t su …wÁ»t ‚u Útfe ftuE…ý
rðãt ™ ¼ýðe; y™u ðú‚ W…ðtËu fhe™u ðthkðth
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 57
…tu‚t™t Œun™wk Œ{™ fhðwk. >>166>>
y™u ‚u rðÄðt †eytu ‚u{ýu …tu‚t™t ½h{tk
…tu‚t™t Sð™…ÞO‚ Œunr™ðton ÚttÞ yux÷wk s òu
Ä™ ntuÞ ‚tu ‚u Ä™ su ‚u Ä{oftÞo™u rð»tu …ý ™
yt…ðw k ; y™u òu ‚u Ú te yrÄf ntu Þ ‚tu yt…ðw k .
>>167>>
y™u rðÄðt Mºteytu ‚u { ýu yu f ðth
ytnth fhðtu y™u …] Ú ðe™u rð»tu Ëq ð w k y™u
{i Ú tw ™ tËõ‚ yu ð tk su …þw … ûte ytrŒf
Sð«týe{tºt ‚u { ™u õÞthu Þ òýe™u òu ð tk ™nª.
>>168>>
y™u ‚u rðÄðt Mºteytu ‚u{ýu ËwðtrË™e
Mºte™t suðtu ðu»t ™ Äthðtu ‚Útt ËkLÞtËýe ‚Útt
ðiht„ýe ‚u™t suðtu ðu»t ™ Äthðtu y™u …tu‚t™t
Œuþ, fw¤ y™u yt[th ‚u™u rðÁØ yuðtu su ðu»t ‚u
 58 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

…ý õÞthuÞ ™ Äthðtu. >>169>>

y™u „¼o™e …tz™the su Mºte ‚u™tu Ëk„ ™
fhðtu y™u ‚u™tu M…þo …ý ™ fhðtu. y™u …wÁ»t™t
þ]k„thhË73 ËkƒkÄe su ðt‚to ‚u õÞthuÞ ™ fhðe y™u
™ Ëtk¼¤ðe. >>170>>
y™u Þw ð t yðMÚtt™u rð»tu hne yu ð e su
rðÄðt Mºteytu ‚u{ýu Þwðt yðMÚttðt¤t su …tu‚t™t
ËkƒkÄe …wÁ»t ‚u{™e Ëk„tÚtu …ý yuftk‚MÚt¤™u rð»tu
yt…íft¤ …zât rð™t ™ hnuðwk. >>171>>
y™u ntu ¤ e™e h{‚ ™ fhðe ™u
yt¼q»týtrŒf™wk Äthý ™ fhðwk y™u ËwðýtorŒf
Ät‚w™t ‚thu Þwõ‚ yuðt su Íeýtk ðMºt ‚u™wk Äthý
…ý õÞthuÞ ™ fhðwk. >>172>>
y™u ËwðtrË™e ™u rðÄðt yuðe su Mºteytu
73. …wÁ»t ‚Útt †e™t Y…™wk ðýo™ ‚Útt ‚u{™tu …hM…h ‚Útt
ytf»toý™wk ðýo™ ntuÞ ‚u ðt‚ fu ftÔÞ
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 59
‚u{ýu ðMºt …nuÞto rð™t ™ntðwk ™rn y™u …tu‚t™wk
su hsMð÷t…ýw k ‚u ftu E «fthu „w ó ™ ht¾ðw k .
>>173>>
y™u ð¤e hsMð÷t yu ð e su Ëw ð trË™e
y™u rðÄðt Mºteytu ‚u ºtý rŒðË Ëw Ä e ftu E
{™w » Þ™u ‚Útt ðMºttrŒf™u yzu ™rn y™u [tu Ú tu
rŒðËu ™tne™u yzðw k . (yu ð e he‚u „] n MÚtt©{e
yuðt su …wÁ»t y™u Mºteytu ‚u{™t su yt rðþu»t
Ä{o fÌtt ‚u Ëðu o Ä{o ð k þ e yt[tÞo y™u ‚u { ™e
…í™eytu ‚u{ýu …ý …t¤ðt fu{ fu yu „]nMÚt Au.)
>>174>>
ƒúñ[the™t rðþu»t Ä{o
nðu ™iÂcf74 ƒúñ[the™t su rðþu»t Ä{o ‚u
74. {™, ð[™ y™u f{oÚte Ëðo«fthu {iÚtw™™tu
ËŒtft¤ y™u ytSð™ íÞt„ ht¾™th.
 60 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
fneyu Aeyu . y{thu ytr©‚ yu ð t su ™i r cf
ƒúñ[the ‚u{ýu Mºte{tºt™tu M…þo ™ fhðtu; y™u
Mºteytu Ëk „ tÚtu ƒtu ÷ ðw k ™rn, y™u òýe™u ‚u
Mºteytu ËL{w¾ òuðwk ™rn. >>175>>
y™u ‚u Mºteytu™e ðt‚to õÞthuÞ ™ fhðe
y™u ™ Ëtk¼¤ðe y™u su MÚtt™f™u rð»tu Mºteytu™t
…„Vuh75 ntuÞ ‚u MÚtt™f™u rð»tu M™t™trŒf r¢Þt
fhðt ™ sðwk. >>176>>
y™u Œu ð ‚t™e «r‚{t rð™t ƒeS su
Mºte™e «r‚{t, r[ºt™e yÚtðt ftctrŒf™e ntuÞ
‚u™tu M…þo ™ fhðtu y™u òýe™u ‚tu ‚u «r‚{t™u
òuðe …ý ™rn. >>177>>
y™u ‚u ™i r cf ƒú ñ [the ‚u { ýu Mºte™e
«r‚{t ™ fhðe y™u Mºteyu …tu‚t™t þheh W…h
75. yðhsðh
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 61
Äthu÷wk su ðMºt ‚u™u yzðwk ™rn y™u {iÚtw™tËõ‚
yu ð tk su …þw - …ûte ytrŒf «týe{tºt, ‚u { ™u
òýe™u òuðtk ™rn. >>178>>
y™u Mºte™t ðu»t™u Ähe hÌttu yuðtu su …wÁ»t
‚u™u yzðwk ™rn y™u ‚u™e Ët{wk òuðwk ™rn y™u ‚u
ËtÚtu ƒtu ÷ ðw k ™rn y™u Mºte™u WÆu þ fhe™u
¼„ðt™™e fÚtt, ðt‚to , fe‚o ™ …ý ™ fhðtk .
>>179>>
y™u ‚u ™ircf ƒúñ[the ‚u{ýu …tu‚t™t
ƒúñ[Þo ðú‚™tu íÞt„ ÚttÞ yuðwk su ð[™ ‚u ‚tu
…tu‚t™t „wÁ™wk …ý ™ {t™ðwk ™u ËŒtft¤ Äehsðt™
hnuðwk y™u Ëk‚tu»tu Þwõ‚ hnuðwk ™u {t™u hrn‚ hnuðwk.
>>180>>
y™u ƒ¤tífthu fhe™u …tu ‚ t™u yr‚þÞ
Ë{e…u ytð‚e yuðe su Mºte ‚u™u ƒtu÷e™u yÚtðt
 62 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

r‚hMfth fhe™u …ý ‚whk‚ ðthðe …ý Ë{e…u

ytððt Œuðe ™rn. >>181>>
y™u òu õÞthuf Mºteytu™tu yÚtðt …tu‚t™tu
«tý ™tþ ÚttÞ yuðtu yt…íft¤ ytðe …zu íÞthu
‚tu ‚u Mºteytu™u yze™u yÚtðt ‚u ËtÚtu ƒtu÷e™u …ý
‚u Mºteytu™e hûtt fhðe y™u …tu‚t™e …ý hûtt
fhðe. >>182>>
y™u ‚u ™i r cf ƒú ñ [the ‚u { ýu …tu ‚ t™u
þhehu ‚i÷{Œo™76 ™ fhðwk ™u ytÞwÄ77 ™ Äthðwk
™u ¼Þkfh yuðtu su ðu»t ‚u ™ Äthðtu y™u hË™t
ErLÿÞ™u S‚ðe. >>183>>
y™u su ƒú t ñý™t ½h™u rð»tu Mºte
…ehË™the ntuÞ ‚u™u ½uh r¼ûtt fhðt sðwk ™rn ™u
76. ‚u÷ [tu¤ðwk ‚u
77. þ†, nrÚtÞth
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 63
ßÞtk …wÁ»t …ehË™thtu ntuÞ íÞtk sðwk .>>184>>
y™u ‚u ™ircf ƒúñ[the ‚u{ýu ðuŒþtMºt™tu
yÇÞtË fhðtu ™u „wÁ™e Ëuðt fhðe ™u Mºteytu™e …uXu
s Mºtiý78 …wÁ»t™tu Ëk„ su ‚u Ëðoft¤u ðsoðtu.79
>>185>>
y™u òr‚yu fhe™u su ƒútñý ntuÞ ‚u ftuEyu
…ý [{oðtrh80 ™ …eðwk ™u zwk„¤e ™u ÷Ëý ytrŒf
su y¼ûÞ ðM‚w ‚u ƒútñý òr‚ ntuÞ ‚uýu ftuE «fthu
™ ¾tðe. >>186>>
y™u su ƒútñý ntuÞ ‚uýu M™t™, ËkæÞt81,
„tÞºte™tu s…, ©erð»ýw™e …qò y™u ðiïŒuð82
78. †e suðtu Œu¾t‚tu fu †e™u ðþ ntuÞ ‚uðtu.
79. íÞt„ fhðtu
80. [t{zt™e ftuÚt¤e{tk ¼hu÷wk fu [t{zt™u M…þo fhu÷wk …týe
81. r™íÞf{oY…u fht‚e «tÚto™t fu …qò
82. r™íÞf{oY…u Œuðtu™u y…t‚e yL™™e ytf]r‚
 64 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

yu x ÷tk ðt™tk fÞto rð™t ¼tu s ™ fhðw k s ™rn.

(yuðe he‚u ™ircf ƒúñ[the™t rðþu»t Ä{o fÌtt.)
>>187>>
ËtÄw™t rðþu»t Ä{o
nðu ËtÄw™t su rðþu»t Ä{o ‚u fneyu Aeyu
y{thu ytr©‚ su Ëðu o ËtÄw ‚u { ýu ™i r cf
ƒú ñ [the™e …u X u Mºteytu ™ tk Œþo ™ -¼t»týtrŒf
«Ëk „ ™tu íÞt„ fhðtu ‚Útt Mºti ý …w Á »t™t
«Ëk„trŒf™tu íÞt„ fhðtu y™u yk‚: þºtw su ft{,
¢tu Ä , ÷tu ¼ y™u {t™ ytrŒf ‚u { ™u S‚ðt.
>>188>>
y™u Ëðuo su ErLÿÞtu ‚u S‚ðe ™u hË™t
ErLÿÞ™u ‚tu rðþu » tu fhe™u S‚ðe y™u ÿÔÞ™tu
Ëk „ ú n …tu ‚ u fhðtu ™rn ™u ftu E ƒeò …tËu …ý
fhtððtu ™rn. >>189>>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 65
y™u ftuE™e Útt…ý ™ ht¾ðe y™u õÞthuÞ
…ý Äehs‚t™tu íÞt„ ™ fhðtu y™u …tu ‚ t™t
W‚tht™e òÞ„t 83 ƒk Ä e™e ntu Þ ‚tu ‚u ™ u rð»tu
õÞthuÞ …ý Mºte™tu «ðuþ Útðt Œuðtu ™rn. >>190>>
y™u ‚u ËtÄw ‚u{ýu, yt…íft¤ …zât rð™t
htºte™u rð»tu Ëk½Ëtuƒ‚ rð™t™wk [t÷ðwk ™rn ‚Útt
yt…íft¤ …zât rð™t õÞthuÞ …ý yuf÷t [t÷ðw
™rn. >>191>>
y™u su ðMºt ƒnw {q Õ Þðt¤w k ntu Þ ‚Útt
r[ºt rðr[ºt ¼t‚™wk ntuÞ ‚Útt fËwkƒtrŒf su hk„
‚uýu fhe™u hk„u÷wk ntuÞ ‚Útt þt÷-Œwþt÷t84 ntuÞ
™u ‚u òu ƒeò™e EåAtyu fhe™u …tu‚t™u «tó ÚtÞwk
ntuÞ ‚tu …ý ‚u ðMºt …tu‚t™u …nuhðwk-ytuZðwk ™rn.
>>192>>
83. søÞt, MÚt¤
84. ƒuðze, þt÷
 66 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

y™u r¼ûtt ‚Útt ˼t «Ëk„ yu ƒu ftÞo

rð™t „]nMÚt™t ½h «íÞu sðwk ™rn y™u ¼„ðt™™e
su ™ð «fth™e ¼Âõ‚ ‚u rð™t ÔÞÚto ft¤ 85
r™„o{ðtu 86 ™rn; r™hk‚h ¼Âõ‚ fhe™u s ft¤
r™„o{ðtu. >>193>>
y™u su „]nMÚt™t ½h™u rð»tu htkÄu÷ yÒt™tu
…ehË™thtu …w Á »t s ntu Þ ‚Útt Mºteytu ™ tu
Œþo ™ trŒf «Ëk „ ftu E he‚u ÚttÞ yu { ™ ntu Þ ,
>>194>>
‚u ð e he‚™w k su „] n MÚt™w k ½h ‚u «íÞu
y{tht ËtÄw ‚u{ýu s{ðt sðwk y™u yu fÌtwk ‚uðwk
™ ntuÞ ‚tu ft[wk yÒt {t„e™u …tu‚t™t ntÚtu hËtuE
fhðe ™u ¼„ðt™™u ™iðuã Ähe™u s{ðwk. >>195>>
y™u …q ð u o É»t¼Œu 𠼄ðt™™t …w º t su
85. Ë{Þ
86. …Ëth fhðtu.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 67
¼h‚S ‚u su ‚u …]Úðe™u rð»tu sz ƒútñý Útft su{
ð‚o‚t nðt ‚u{ s …h{nkË yuðt su y{tht ËtÄw
‚u{ýu ð‚oðwk. >>196>>
y™u ™ircf ƒúñ[the ™u yu ËtÄw ‚u{ýu
‚tkƒw÷ ‚Útt yVeý ‚Útt ‚{tfw EíÞtrŒf™wk su
87

¼ûtý ‚u s‚™u fhe™u ðsoðwk. >>197>>

y™u ‚u ™i r cf ƒú ñ [the ™u ËtÄw ‚u { ýu
„¼toÄt™ ytrŒf su ËkMfth ‚u{™u rð»tu s{ðwk ™rn
‚Útt yuftŒþtn88 …ÞO‚ su «u‚©tØ ‚u{™u rð»tu
s{ðw k ™rn ‚Útt îtŒþtn 89 ©tØ™u rð»tu s{ðw k
™rn. >>198>>
y™u htu „ trŒf yt…íft¤ …zât rð™t
87. ™t„hðu÷™t …t™™wk ƒezwk
88. {wíÞw …Ae 11 {t rŒðË ËwÄe{tk fhðt{tk ytð‚wk
89. {]íÞw …Ae ƒth{t rŒðËu fht‚wk
 68 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
rŒðËu Ëqðwk ™rn y™u „útBÞðt‚to fhðe ™rn ™u
òýe™u Ëtk¼¤ðe ™rn. >>199>>
y™u ‚u ™ircf ƒúñ[the ™u ËtÄw ‚u{ýu
htu„trŒf yt…íft¤ …zât rð™t ¾tx÷t W…h Ëqðwk
™rn. y™u ËtÄw™e yt„¤ ‚tu r™hk‚h r™»f…x…ýu
ð‚oðwk. >>200>>
y™u ‚u ËtÄw y™u ƒúñ[the ‚u{ýu ftuEf
fw{r‚ðt¤t Œwüs™ ntuÞ, ™u ‚u …tu‚t™u „t¤ Œu
yÚtðt {thu ‚tu ‚u Ën™ s fhðwk; …ý ‚u™u Ët{e
„t¤ ™ Œuðe ™u {thðtu ™rn. y™u ‚u™wk su{ rn‚
ÚttÞ ‚u{s {™{tk ®[‚ð™ fhðwk; …ý ‚u™wk ¼wkzw
ÚttÞ yuðtu ‚tu ËkfÕ… …ý ™ fhðtu. >>201>>
y™u ftu E ™w k Œq ‚ …ýw k 90 ™ fhðw k ‚Útt
90. ftuR™t ËkŒuþðtnf ‚hefu ft{ fhðwk.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 69
[trzÞt…ýwk91 ™ fhðwk ™u ftuE™t [th[ûtw92 ™ Útðwk
y™u Œun™u rð»tu ynkƒwrØ ™ fhðe ™u Mðs™trŒf™u
rð»tu {{‚t ™ fhðe. (yuðe he‚u ËtÄw™t rðþu»t
Ä{o fÌtt) >>202>>
y™u y{thu ytr©‚ yu ð t su ËíËk „ e
ƒtE-¼tE Ëðuo ‚u{™t su Ët{tLÞ Ä{o y™u rðþu»t
Ä{o ‚u su ‚u Ëkûtu…u fhe™u ytðe he‚u y{u ÷ÏÞt
Au y™u yt Ä{o ™ tu su rðM‚th ‚u ‚tu y{tht
Ëk«ŒtÞ™t su „úkÚt ‚u Útfe òýðtu. >>203>>
y™u Ëðuo su ËåAtMºt ‚u™tu su Ëth ‚u™u
y{u y{the ƒw r Øyu fhe™u WØthe™u 93 yt
rþûtt…ºte su ‚u ÷¾e Au ‚u fu ð e Au ‚tu Ëðu o
91. yuf fnu÷e ðt‚ ðÄthe - ½xtze™u ¾htƒ
RhtŒtÚte ƒeò™u fnuðe ‚u.
92. òËwË ‚hefu ft{ fhðwk.
93. Ëth Ëth ÷R™u
 70 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

{™w » Þ{tºt™u {™ðtk r A‚ V¤™e Œu ™ the Au .

>>204>>
yu nu‚w {txu y{tht ytr©‚ su Ëðuo ËíËk„e
‚u{ýu ËtðÄt™…ýu fhe™u r™íÞ«íÞu yt rþûtt…ºte™u
y™wËhe™u s ð‚oðkw …ý …tu‚t™t {™™u òýu ‚tu õÞthuÞ
™ ð‚oðwk. >>205>>
y™u su y{tht ytr©‚ …wÁ»t ™u †eytu ‚u
su ‚u yt rþûtt…ºte «{týu ð‚oþu ‚tu ‚u Ä{o, yÚto94,
ft{ ™u {tuût yu [th …wÁ»ttÚto™e rËrØ™u r™ùÞ …t{þu.
>>206>>
y™u su ƒtE-¼tE yt rþûtt…ºte «{týu
™rn ð‚uo ‚u ‚tu y{tht Ëk«ŒtÞ Útfe ƒtnuh Au yu{
y{tht Ëk«ŒtÞðt¤tk Mºte-…wÁ»t ‚u{ýu òýðwk.
>>207>>
94) Ä™, Ëk…r¥t
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 71
y™u y{tht su ytr©‚ ËíËk„e ‚u{ýu yt
rþûtt…ºte™tu r™íÞ«íÞu …tX fhðtu y™u su™u ¼ý‚t
ytðz‚w k ™ ntu Þ ‚u { ýu ‚tu ytŒh Útfe yt
rþûtt…ºte™wk ©ðý fhðwk. >>208>>
y™u yt rþûtt…ºte™u ðtk[e Ëk¼¤tðu yuðtu
ftuE ™ ntuÞ íÞthu ‚tu r™íÞ«íÞu yt rþûtt…ºte™e
…qò fhðe y™u yt su y{the ðtýe ‚u y{tÁk
MðY… Au . yu he‚u …h{ ytŒh Útfe {t™ðe.
>>209>>
y™u yt su y{the rþûtt…ºte ‚u su ‚u
ŒiðeËk…Œtyu fhe™u Þwõ‚ yuðtu su s™ ntuÞ ‚u™u
yt…ðe y™u su s™ ytËwhe Ëk…Œtyu fhe™u Þwõ‚
ntuÞ ‚u™u ‚tu õÞthuÞ ™ yt…ðe. >>210>>
Ëk ð ‚ 1882 yZthËtu çÞtËe™t {nt
ËwŒe …k[{e™u rŒðËu yt rþûtt…ºte y{u ÷¾e Au
 72 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

‚u …h{ fÕÞtýfthe Au. >>211>>

y™u …tu‚t™t ytr©‚ su ¼õ‚s™ ‚u{™e
su Ë{„ú …ezt ‚u™t ™tþ fh™tht yuðt ™u Ä{uo
Ërn‚ su ¼Âõ‚ ‚u ™ e hûtt™t fh™tht yu ð t ™u
…tu‚t™t ¼õ‚s™™u {™ðtkrA‚ Ëw¾™t yt…™tht
yuðt su ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u su ‚u y{tht Ë{„ú
{k„÷™u rðM‚thtu. >>212>>
Er‚ ©e Ënò™kŒ Mðt{e rþ»Þ r™íÞt™kŒ {wr™
r÷r¾‚t rþûtt…ºte xeft Ë{tÂt >>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 73
yth‚e
sÞ ËŒT„wÁ Mðt{e, «¼w sÞ ËŒT„wÁ Mðt{e,
Ënò™k Œ ŒÞt¤w (2) ƒ¤ðk ‚ ƒnw ™ t{e.. sÞ0 1
[hýËhtu s ‚{thtk , ðk Œ w fhòu z e (2)
[hýu þeþ ÄÞtoÚte (2) Œw:¾ ™tÏÞt ‚tuze.. sÞ0 2
™thtÞý Ëw ¾ Œt‚t, Âîsfw ¤ ‚™w Äthe (2)
…t{h …r‚‚ WØtÞto (2) y„rý‚ ™h™the.. sÞ0 3
r™íÞ r™íÞ ™ti‚{ ÷e÷t, fh‚t yrð™tþe (2)
yzËX ‚ehÚt [hýu (2) fturx „Þt ftþe.. sÞ0 4
…w Á »ttu ¥ t{ «„x™w k , su Œþo ™ fhþu (2)
ft¤ f{oÚte Aqxe (2) fwxwkƒ Ërn‚ ‚hþu.. sÞ0 5
yt yðËh fÁýtr™rÄ, fÁýt ƒnw feÄe (2)
{wõ‚t™kŒ fnu {wÂõ‚ (2) Ëw„{ fhe rËrØ.. sÞ0 6
Äw™
ht{ f] » ý „tu ® ðŒ, sÞ sÞ „tu ® ðŒ !
nhu ht{ „tu ® ðŒ, sÞ sÞ „tu ® ðŒ ! >>1>>
™thtÞý nhu , ©e{ÒtthtÞý nhu !
©e{ÒtthtÞý nhu , ©e{ÒtthtÞý nhu ! >>2>>
 74 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

f] » ýŒu ð nhu , sÞ sÞ f] » ýŒu ð nhu !

sÞ sÞ f]»ýŒuð nhu, sÞ sÞ f]»ýŒuð nhu ! >>3>>
ðtËw Œ u ð nhu , sÞ sÞ ðtËw Œ u ð nhu !
sÞ sÞ ðtËwŒuð nhu, sÞ sÞ ðtËwŒuð nhu ! >>4>>
ðtËwŒuð „tu®ðŒ, sÞ sÞ ðtËwŒuð „tu®ðŒ !
sÞ sÞ ðtËwŒuð „tu®ðŒ, sÞ sÞ ðtËwŒuð „tu®ðŒ >>5>>
htÄu „tu ® ðŒ, sÞ htÄu „tu ® ðŒ !
ð] L Œtð™[k Œ sÞ htÄu „tu ® ðŒ !
{tÄð {w f w k Œ sÞ {tÄð {w f w k Œ !
yt™k Œ fk Œ sÞ {tÄð {w f w k Œ !
Mðtr{™thtÞý ! Mðtr{™thtÞý ! Mðtr{™thtÞý !
Mðtr{™thtÞý ! Mðtr{™thtÞý ! Mðtr{™thtÞý !
©e htrÄftf]»ýtüf
™ðe™S{q‚ Ë{t™ðýO, hí™tuÕ÷Ëífwkz÷ þtur¼fýo{T;
{ntrfhext„ú{Þqh…ýo k{T, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{....01
r™ÄtÞ…trýÂî‚Þu™ ðuýwk, r™òÄhu þu¾hÞt‚huýw{T;
r™™tŒÞL‚k [ „‚ti fhuýwk, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{....02
rðþw Ø nu { tu ß sð÷ r…‚ð†k , n‚trhÞw Ú tk [ rð™tr… þ†{T ;
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 75
ÔÞÚteof]‚t™ufËwhÂîz†k, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{....03
yÄ{or‚»ÞtŠŒ‚ËtÄw…t÷k, ËØ{oðihtËwhËk½ft÷{T;
…w»…trŒ{t÷k ðúshtsƒt÷k, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{...04
„tu … er«Þthk r ¼‚ht˾u ÷ k , htËu ï hehk s ™f] í «nu ÷ {T ;
MfLÄtuÕ÷Ëífwkfw{r[Ln[u÷k, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{..05
ð]kŒtð™u «e‚‚Þt ðËL‚k, r™òr©‚t™t…ŒWØhL‚{T;
„tu„tu…„tu…ehr¼™kŒÞL‚k, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{..06
rðïÂî»tL{L{ÚtŒ…onthk, ËkËtrhSðt©ÞýeÞËth{T;
ËŒiðËí…wY»tËtiÏÞfthk, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{..07
yt™ÂLŒ‚tí{ðúsðtrË‚tufk, ™LŒtrŒËkŒŠþ‚rŒÔÞ÷tuf{T;
rð™trþ‚Mðtr©‚Sðþtufk, ©e htrÄftf]»ý{nk ™{tr{..08
«tÚto ™ t
r™ŠðfÕ… W¥t{ yr‚, r™ùÞ ‚ð ½™~Þt{.
{tntíBÞ¿tt™Þw‚ ¼rõ‚ ‚ð, yuftkr‚f Ëw¾Ät{ >>1>>
{tu r n{u ‚ð ¼õ‚…™tu , ‚t{U ftu E «fth
Œtu»t ™ hnu ftuE ò‚ ftu, Ëwr™Þtu Ä{ofw{th >>2>>
‚w { thtu ‚ð nrh¼õ‚ftu , ÿtu n fƒw ™rn ntu Þ ;
 76 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

yu f tk r ‚f ‚ð ŒtËftu , Œesu Ë{t„{ {tu Þ >>3>>

™tÚt r™hk ‚ h Œþo ‚ð, ‚ð ŒtË™ftu ŒtË;
yurn {t„wk fhe rð™Þ nrh, ËŒt htr¾Þu …tË >>4>>
nu f]…t÷tu ! nu ¼õ‚…‚u ! ¼õ‚ðíË÷ Ëw™tu ƒt‚;
ŒÞtrËLÄtu ! M‚ð™ fhe, {t„w k ðM‚w Ët‚ >>5>>
Ënò™k Œ {nthtsfu , ˃ ËíËk „ e Ëw ò ý;
‚tfw ntu Þ ÿZ ð‚o ™ tu , rþûtt…ºte «{tý >>6>>
Ëtu …ºte{U yr‚ ƒzu , r™Þ{ yu f tŒþ òu Þ ;
‚tfe rðÂõ‚ fn‚ nwk, Ëw™eÞtu ˃ r[¥t «tuÞ >>7>>
®nËt ™ fh™e sk ‚ fe, …hrºtÞt Ëk „ ftu íÞt„;
{tk Ë ™ ¾tð‚ {ãfw k , …eð‚ ™rn ƒz ¼t„ >>8>>
rðÄðtfw M…þo ‚ ™rn, fh‚ ™ ytí{½t‚;
[tuhe ™ fh™e ftnwfe, f÷kf ™ ftuEfwk ÷„t‚ >>9>>
®™Œ‚ ™rn ftuE Œuðfw, rƒ™ ¾…‚tu ™rn ¾t‚;
rð{w ¾ Sðfu ðŒ™Ëu , fÚtt Ëw ™ e ™rn ò‚ >>10>>
yu n e Ä{o fu r™Þ{{U , ðh‚tu ˃ nrhŒtË;
¼òu ©e Ënò™kŒ…Œ, Atuze ytuh ˃ ytþ >>11>>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 77
hne yu f tŒþ r™Þ{{U , fhtu ©e nrh…Œ «e‚;
«u{t™kŒ fnu Ät{{U, òytu r™:þkf s„S‚ >>12>>
“sÞ æð™e”
©e Ënò™kŒMðt{e {nthts™e sÞ
©e ÷û{e™thtÞý Œuð™e sÞ
©e Ä{o¼Âõ‚ ðtËwŒuð™e sÞ
©e nrhf]»ý {nthts™e sÞ
©e hýAtuzhtÞ™e sÞ
©e ð]kŒtð™rðnthe÷t÷™e sÞ
©e „tu…e™tÚtS {nthts™e sÞ
©e ½™~Þt{ {nthts™e sÞ
©e ™h™thtÞý Œuð™e sÞ
©e fü¼ks™ Œuð™e sÞ
©e rðΙrð™tÞf Œuð™e sÞ
©e …tk[Ëtu …h{nkË™e sÞ”
 78 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
M‚w r ‚
rðïu þ Atu Ëõ÷ rðï‚ýt rðÄt‚t
Œt‚t ‚{u Ëf÷ {k „ ÷ þtk r ‚Œt‚t,
{txu ‚{thw k fÁýtr™rÄ ËíÞ ™t{,
Ëtütk „ ™tÚt ‚{™u fhw k nk w «ýt{ 01
y¿tt™…tþ fhw ý t fhe ft…e ™t¾tu ,
r™íÞu «¼w ‚ð …Œu {{ ð]  ¥t ht¾tu .
¼õ‚tu ™ w k …t÷™ fhtu «¼w Ëðo Þt{,
Ëtütk „ ™tÚt ‚{™u fhw k nw k «ýt{02
íð{uð {t‚t [ r…‚t íð{uð, íð{uð ƒLÄwù ˾t íð{uð >
íð{uð rðãt ÿrðýk íð{uð, íð{uð ËðO {{ Œuð Œuð >>3>>
ftÞu™ ðt[t {™ËurLÿÞiðto, ƒwØÞtí{™tðt «f]‚u: Mð¼tðt‚T >
fhtu r { ÞãíËf÷k …hM{i , ™thtÞýtÞu r ‚ Ë{…o Þ tr{. >>4>>
r™òr©‚t™tk Ëõ÷tŠ‚nL‚t, ËÄ{o ¼ õ‚u h ð™k rðÄt‚t >
Œt‚t Ëw¾t™tk {™ËuÂÃË‚t™tk, ‚™tu‚w f]»ýtuàr¾÷{k„÷k ™: >>…>>
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 79
ht„ : {÷th …Œ-1
{tht ðt÷tS þwk ðt÷… ŒeËu hu, ‚u™tu Ëk„ þeŒ ‚Syu;
‚u rð™t fu™u ¼Syu.... xuf0
ËL{w¾ ò‚tk þkft ™ fesu, {h ¼t÷t ‚ýt {u ðhËu hu;
nkË sE nrhs™™u hu {¤þu, ft[e ‚u ftÞt …zþu hu..‚u™tu0 1
þq¤e W…h þÞ™ fhtðu, ‚tuÞu ËtÄw™u Ëk„u hneyu hu;
Œwrhs™ ÷tuf Œw¼to»tý ƒtu÷u, ‚u™wk Ëw¾Œw:¾ Ëðuo Ëneyu hu..‚u™tu0 2
y{]‚…u yr‚ {eXtk {w¾Úte, nrh™tk [rhºt Ëwýtðu hu;
ƒúñt ¼ð Ë™ftrŒf suðt, su™tk Œþo™ fhðt™u ytðu hu..‚u™tu0 3
™hf fwkzÚte ™hËwk ÷t„u, Œwrhs™™wk {w¾ {™{tk hu;
{wõ‚t™kŒ {„™ ÚtE {tk„u, Ônt÷t ðtË Œuòu nrhs™{tk hu..‚u™tu0 4
…Œ-2
{tht nhS þwk nu‚ ™ ŒeËu hu, ‚u™u ½uh þeŒ sEyu;
‚u™u Ëk„u þeŒ hneyu hu..xuf0
nu‚ rð™t nwkfthtu ™ Œuðtu, su™wk nh¾u þwk nizwk ™ neËu hu;
yt„¤ sE™u ðt‚ rðM‚thu, su™e ytkÏÞwk{tk «u{ ™ ŒeËu hu..‚u™u0 1
¼Âõ‚ ¼tð™tu ¼uŒ ™ òýu, ¼qhtÞtu ÚtE™u ¼t¤u hu;
 80 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

÷r÷‚ ÷e÷t™u hk„u ™ ht[u, …Ae W÷u[e ykÄthwk xt¤u hu..‚u™u0 2

™t{ ‚ýtu rðïtË ™ ytðu, Ÿzwk ‚u Ÿzw þtuÄu hu;
òöðe ‚ehu ‚hk„ ‚S™u, …Ae ‚x{tk sE™u fq… ¾tuŒu hu..‚u™u0 3
…tu‚t™t Ëh¾e fhe™u òýu, …whw»ttu¥t{™e ftÞt hu;
™hËiÞt™t Mðt{e™e ÷e÷t, ytuÕÞt {r‚Þtk fnu Au {tÞt hu..‚u™u0 4
©e „ý…r‚S™e yth‚e
sÞ {k „ ÷fthe sÞ {k „ ÷fthe;
yth‚e «u{u W‚thwk (2) „ý…r‚ ¼Þnthe...sÞ0 1 xuf
ðk r Œ‚ [hý Ëw h tËw h , rºt¼w ð ™ rðÏÞt‚t, (2)
ft{rh…w Ëw‚ ËwkŒh (2) {™ðtkrA‚ Œt‚t... sÞ0 1
„ti h ðhý r„rhòËw ‚ , Ëw k Œ h „sðŒ™t, (2)
þtur¼‚ þrþðh ¼t÷u (2) sÞ sÞ Ëw¾ËŒ™t... sÞ0 2
yu f Œk ‚ y½{tu [ ™ ôŒh yËðthe (2)
÷kƒtuŒh „ý™tÞf (2) ðhŒtÞf ¼the... sÞ0 3
Ëw k Œ h Wh„ rð¼q » tý, ¼q r »t‚ Ëw ¾ htrþ, (2)
«u { t™k Œ ƒr÷nthe (2) rþðËw ‚ yrð™tþe... sÞ0 4
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 81
©e„ý…r‚M‚tuºt{T > (ðËk‚r‚÷ftð]‚{T)
rðæ™u þ ! rðΙ[Þ¾k z ™™t{Äu Þ ! ©eþk f htí{s !
ËwhtrÄ…ðLã…tŒ ! Œw„to{ntðú‚V÷tr¾÷{Ü÷tí{™T !
rðΙk {{t…nh rËÂØ rð™tÞf ! íð{T >>1>>
Ëí…Èht„{rýðýoþhehftÂL‚: ©erËÂ؃wÂØ…rh[r[O‚- fwfk {w ©e:>
ŒûtM‚™u ð÷rÞ‚tr‚{™tu ¿ tþw Û ztu rðæ™k 0 >>2>>
…tþtkfw þtçs…hþqkùŒÄå[‚wŠ¼ŒtuoŠ¼ù þtuýfw Ëw{†
-„w{tÜò‚: > rËLŒqhþtur¼‚÷÷txrðÄw«ftþtu rðæ™k0 >>3>>
ftÞuo»tw rðΙ[Þ¼e‚rðhkÂ[{wÏÞi: ËB…qrs‚: Ëwhðhihr…
{tuŒftãi:> Ëðuo»tw [ «Út{{uð Ëwhu»tw …qßÞtu rðΙk0>>4>>
þe½ú t k [ ™M¾÷™[k [ w h ðtu u æ ðo f k X MÚtq ÷ tu L Œw Á ÿ„ýntrË‚
ŒuðËk½ > þq…o©wr‚ù …]Útð‚wo÷‚wwÜ‚wLŒtu rðΙk0 >>5>>
Þ¿ttu…ðe‚…Œ÷ÂB¼‚™t„htòu {tËtrŒ…wÛÞŒáþef]‚
Éût hts: > ¼õ‚t¼Þ«Œ ! ŒÞt÷Þ ! rðΙhtòu rðΙk0 >>6>>
Ëÿí™Ëth‚r‚htrs‚ËÂífhex: fti Ë w B ¼[tÁðË™îÞ
WŠs‚©e: > Ëðoºt {Ü÷fhM{hý «‚t…tu rðΙk0 >>7>>
 82 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
ŒuðtL‚ftãËwh ¼er‚ËwhtŠ‚n‚to rð¿tt™ƒtuÄ™ðhuÛÞ ‚{tu
…n‚to > yt™ÂLŒ‚rºt¼w ð ™u þ ! fw { thƒLÄtu ! rðΙk 0 >>8>>
Rr‚ ©e þ‚t™LŒ {wr™ rðhr[‚k ©e„ý…r‚M‚tuºt{T Ë{tÂ{T
n™w{t™S™e yth‚e
sÞ fr… ƒ÷ðk ‚ t, sÞ fr… ƒ÷ðk ‚ t,
Ëw h ™h {w r ™s™ ðk r Œ‚, …Œhs n™w { k ‚ t ... sÞ0 1
«ti Z «‚t… …ð™ Ëw ‚ , rºt¼w ð ™ sÞfthe;
yËw h rh…w {Œ „k s ™, ¼Þ Ëk f x nthe ... sÞ0 2
¼q ‚ r…þt[ rðfx „ú n , …ez‚ ™rn sk … u ;
n™w { k ‚ ntf Ëw ý e™u , Úth Úth Úth fk … u ... sÞ0 3
h½wðeh ËntÞ ytu¤køÞtu, Ët„h yr‚ ¼the;
Ëe‚t þtu Ä ÷u ytÞu , fr… ÷k f t òhe ... sÞ0 4
ht{ [hý hr‚ ŒtÞf, þhýt„‚ ºtt‚t;
«u { t™k Œ fnu n™w { k ‚ , ðtk r A‚ V¤Œt‚t ... sÞ0 5
©e n™w{t™M‚tuºt{
™er‚«ðeý ! r™„{t„{þtMºtƒw Ø u !
htòrÄhtsh½w ™ tÞf {rLºtðÞo !
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 83
rËLŒw h [Š[‚f÷u ð h ™i  cfu L ÿ
©eht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>1>>
Ëe‚tr™r{¥tsh½q¥t{¼qrhfü
«tu í Ëthýu f fËntÞ n‚tMºt…ti Ä !
r™Œo ø ÄÞt‚w … r‚ntxfhtsÄt™u !
©e ht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>2>>
Œw ð to Þ o h tðý rðËŠs‚ þÂõ‚½t‚
fk X tËw ÷ û{ý Ëw ¾ tn] ‚ SððÕ÷u !
ÿtu ý t[÷t™Þ™™ÂLŒ‚ht{…ût !
©eht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>3>>
ht{t„{tuÂõ‚‚rh‚trh‚ƒkæðÞtu„
Œw : ¾trçÄ{ø™¼h‚tŠ…‚…trhƒno !
ht{tk r ½ú … È{½w … e ¼ðŒL‚htí{™T !
©e ht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>4>>
ðt‚tí{fuËrh{ntfr…htxT‚ŒeÞ
¼tÞto s k ™ e…w Á ‚…:V÷…w º t¼tð !
‚tûÞtu o … {tu r [‚ð…w ƒ o ÷ ‚eðú ð u „ !
©eht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>5>>
 84 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
™t™tr¼[trhfrðË] ü Ëðeh f] í Þt
rðÿtðýtÁý Ë{eûtýŒw : «½»Þo !
htu „ ΙËíËw ‚ Œrð¥tŒ{Lºtò… !
©eht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>6>>
ÞL™t{Äu Þ …Œf©w r ‚{tºt‚tu r …
Þu ƒú ñ htûtËr…þt[„ýtù¼q ‚ t !
‚u {trhftù˼Þk Ìt…ÞtÂL‚ Ë íðk !
©e ht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>7>>
íðk ¼õ‚{t™ËË{erÃË‚…q Š ‚þõ‚tu
Œe™MÞ Œw { o Œ ˅홼ÞtŠ‚¼ts: !
Eük {{tr… …rh…q h Þ …q ý o f t{ !
©eht{Œq‚ ! n™w{™T ! nh Ëkfxk {u >>8>>
Er‚ ©eþ‚t™kŒ{wr™ rð[rh‚k ©e n™w{íM‚tuºt{T Ë{tÂ{T
Útt¤
ht„ : „hƒe
s{tu Útt¤ Sð™ òô ðthe,
Äwytu fh [hý fhtu íÞthe.s{tu0xuf
ƒuËtu {uÕÞt ƒtòuurXÞt Zt¤e, fxtuht fk[™™e Útt¤e;
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 85
s¤u ¼Þto [kƒw [tu¾t¤e...s{tu0 1
fhe ftkXt ½ô™e …tu¤e, {u÷e ½]‚ Ëtfh{tk ƒtu¤e;
ftZâtu hË fuhe™tu ½tu¤e...s{tu0 2
„éÞt Ëtxt ½uƒh Vq÷ðze, ŒqÄ…tf {t÷…wðt fZe;
…whe …tu[e ÚtE Au ½e{tk [ze...s{tu0 3
yÚttýtk þtf ËwkŒh ¼tS, ÷tðe Awk ‚h‚ fhe ‚tS;
Œnª ¼t‚ Ëtfh Au ÍtÍe...s{tu0 4
[¤w fhtu ÷tðe nwk s¤Íthe, yu÷[e ÷rðk„ Ëtu…the;
…t™ƒeze ƒ™tðe Ëthe...s{tu0 5
{w¾ðtË {™„{‚t ÷E™u, «ËtŒe Útt¤ ‚ýe ŒE™u;
ƒuËtu ®ËntË™ htS ÚtE™u s{tu...s{tu0 6
fËw k ƒ ÷ ƒtk Ä e™u VU x tu , htsu ï h ytu Z e™u hu x tu ;
¼q{t™kŒ™t Ônt÷t ¼uxtu ... s{tu0 7
(Mðt¼trðf [uüt) ht„:„hƒe
…Œ-1
«Út{ ©e nrh™u hu, [hýu þeþ ™{tðwk
™ti ‚ { ÷e÷t hu ™thtÞý™e „tô.....1
86 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

{tu x t {w r ™ðh hu , yu f t„ú fhe {™™u ,

su ™ u ftsu hu , Ëu ð u òÞ ð™™u . ....2
ytË™ ËtÄe hu , æÞt™ Ähe™u Äthu ,
su ™ e [u ü t hu , M™u n fhe Ëk ¼ thu . ....3
Ëns Mð¼trðf hu, «f]r‚ …wÁ»ttu¥t{™e
Ëw ý ‚tk Ës™e hu , ƒef {xtzu s{™e.....4
„tô nu ‚ u hu , nrh™tk [rhºt Ëk ¼ the,
…tð™ fhòu hu , «¼w S ƒw Â Ø {the.....5
Ëns Mð¼tðu hu, ƒuXt ntuÞ nrh ßÞthu,
‚w÷Ëe™e {t¤t hu, fh ÷E Vuhðu íÞthu.....6
h{q s fh‚tk hu , htSð™u ý Y…t¤t,
ftuE nrhs™™e hu, {t„e ÷E™u {t¤t.....7
ƒu ð ze ht¾e hu , ƒƒu {ýft òu z u ,
Vu h ðu ‚týe hu , fk E f {t¤t ‚tu z u . ....8
ðt‚tu fhu hu , h{q s fhe™u nË‚t,
¼u ¤ e fhe hu , {t¤t fh{tk ½Ë‚t.....9
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 87
õÞthu f {ª[e hu , ™u º tf{¤™u Mðt{e,
«u { t™k Œ fnu hu , æÞt™ Ähu ƒnw ™ t{e.....10
…Œ-2
Ëtk ¼ ¤ Ëi Þ h hu , ÷e÷t ™x™t„h™e,
Ëw ý ‚tk Ëw ¾ zw k hu yt…u Ëw ¾ Ët„h™e.....1
™u º tf{¤™u hu , ht¾e W½tzt õÞthu ;
æÞt™ Ähe™u hu , ƒu Ë u Sð™ ƒt’hu . ....2
õÞthu f [{fe hu , æÞt™ fh‚tk ò„u ;
òu ‚ tk Sð™ hu , sL{{hý Œw : ¾ ¼t„u . ....3
…tu ‚ t yt„¤ hu , ˼t ¼htE ƒu Ë u ;
Ëk ‚ nrhs™ hu , Ët{w k òu E hnu Au . ....4
æÞt™ Ähe™u hu , ƒu X t ntu Þ nrh …tu ‚ u ;
Ëk ‚ nrhs™ hu , ‚] ó ™ ÚttÞ òu ‚ u . ....5
ËtÄw fe‚o ™ hu , „tÞ ðòze ðtò;
‚u { ™u òu E ™u hu , {„™ ÚttÞ {nthtò.....6
88 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

‚u { ™e ¼u ¤ t hu , […xe ðòze „tÞ;

Ëk ‚ nrhs™ hu , ™eh¾e htS ÚttÞ.....7
õÞthu f ËtÄw hu , „tÞ ðòze ‚t¤e;
¼u ¤ t „tÞ hu , ‚t¤e ŒE ð™{t¤e.....8
yt„¤ ËtÄw hu , fe‚o ™ „tÞ ßÞthu ;
…tu ‚ t yt„¤ hu , fÚtt ðk [ tÞ íÞthu . ....9
…tu ‚ u ðt‚to hu , fh‚t ntu Þ ƒnw ™ t{e;
¾Ë‚t ytðu hu «u { t™k Œ ™t Mðt{e.....10
…Œ-3
{™w » Þ÷e÷t hu , fh‚t {k „ ÷fthe;
¼õ‚ ˼t{tk hu ƒu X t ¼ð¼Þnthe.....1
su ™ u òu ‚ tk hu , òÞu s„ ytËÂõ‚
¿tt™ ðihtøÞ hu, Ä{o Ërn‚ su ¼Âõ‚.....2
‚u Ëk ƒ k Ä e hu , ðt‚to fh‚t ¼the,
nrh Ë{òðu hu , r™ss™™u Ëw ¾ fthe.....3
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 89
Þtu „ ™u Ëtk Ï Þ hu , …k [ htºt ðu Œ tk ‚ ,
yu þtMºt™tu hu ; hnMÞ fnu fhe ¾tk ‚ .....4
fÞthu f nrhs™ hu , Œu þ Œu þ ™t ytðu ,
WíËð W…h hu , …q ò ƒnw r ðÄ ÷tðu . ....5
òýe …tu‚t™t hu, Ëuðfs™ yrð™tþe,
‚u { ™e …q ò hu , „ú n ý fhu Ëw ¾ htrþ.....6
¼õ‚ …tu ‚ t™t hu , ‚u ™ u ~Þt{Ëw ò ý,
æÞt™ fhtðe hu , ¾U [ u ™tze «tý.....7
æÞt™{tk Ú te hu , WXtzu r™ss™™u ,
Œu n {tk ÷tðu hu «tý ErLÿÞ {™™u . ....8
Ëk ‚ ˼t{tk hu , ƒu X t ntu Þ yrð™tþ,
ftu E nrhs™™u hu , ‚u z ðtu ntu Þ …tË.....9
…nu÷e ytk„¤e hu, ™uºt‚ýe fhe Ët™,
«u { t™k Œ fnu hu ËtŒ fhu ¼„ðt™.....10
…Œ-4
{tu n ™S™e hu , ÷e÷t yr‚ Ëw ¾ fthe,
90 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

yt™k Œ yt…u hu , Ëw ý ‚tk LÞthe LÞthe.....1

õÞthu f ðt‚tu hu , fhu {w r ™ðh ËtÚtu ,
„w å A „w ÷ tƒ™t hu , [tu ¤ u Au ƒu ntÚtu . ....2
þe‚¤ òýe hu , ÷ªƒw nth „w ÷ tƒe,
‚u ™ u ht¾u hu , ytk ¾ tu W…h Œtƒe.....3
õÞthu f …tu ‚ u hu htS…t{tk ntu Þ u ,
ðt‚tu fhu hu , fÚtt ðk [ tÞ ‚tu Þ u . ....4
Ëtk ¼ ¤u fe‚o ™ hu , …tu ‚ u ftk E f rð[thu
…q A ðt ytðu hu , s{ðt™w k ftu E íÞthu . ....5
nth [Ztðu hu , …q ò fhðt ytðu ,
‚u ™ t W…h hu , ƒnw ¾eS rhËtðu . ....6
fÚtt Ëtk ¼ ¤‚tk hu , nhu nhu fne ƒtu ÷ u ,
{{o õÚtt™tu hu , Ëw ý e {„™ ÚtE ztu ÷ u . ....7
¼t™ fÚtt{tk hu , ƒeS r¢Þt{tk Þ ,
õÞthuf y[t™f hu, s{‚tk nhu ƒtu÷tÞ.....8
ÚttÞ M{] r ‚ hu , …tu ‚ t™u ßÞthu ‚u ™ e,
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 91
Úttu z w k f nËu hu , ¼õ‚ Ët{w k òu E ƒu ’ ™e.....9
yu{ nrh r™íÞ r™íÞ hu, yt™kŒhË ðhËtðu,
yu ÷e÷thË hu , òu E «u { t™k Œ „tðu . ....10
…Œ-5
Ëtk¼¤ Ës™e hu, rŒÔÞ MðY… {tuhthe,
fhu [rhºt hu , {™w » Þ rð„ú n Äthe.....1
ÚtÞt {™tu n h hu , {tu n ™ {™w » Þ su ð t,
Y… y™w … { hu , r™ss™™u Ëw ¾ Œu ð t.....2
õÞthu f Ztu r ÷Þu hu , ƒu Ë u ©e ½™~Þt{,
õÞthu f ƒu Ë u hu , [tf¤u …q h ýft{.....3
õÞthu f „tu Œ zw k hu , ytu A tzu Ërn‚u ,
…tÚtÞw O ntu Þ hu , ‚u …h ƒu Ë u «e‚u . ....4
õÞthuf Ztur÷Þt hu, W…h ‚rfÞtu ¼t¤e,
‚u …h ƒu Ë u hu , ~Þt{ …÷tk X e ðt¤e.....5
½ýw k f ƒu Ë u hu , ‚rfÞu ytu X ª„ý ŒE™u ,
õÞthu f „tu X ý hu , ƒtk Ä u ¾u Ë ÷E™u . ....6
92 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

õÞthu f htS hu , ÚttÞ yr‚þu yt÷e,

Ëk ‚ nrhs™™u hu , ¼u x u ƒtÚt{tk ½t÷e.....7
õÞthu f {tÚtu hu , ÷E {u ÷ u ƒu ntÚt,
At‚e {tk n e hu , [hý f{¤ Œu ™tÚt.....8
õÞthu f yt…u hu , nth ‚tu h t r„hÄthe,
õÞthu f yt…u hu , yk „ ™t ð† W‚the.....9
õÞthu f yt…u hu , «ËtŒe™t Útt¤,
«u { t™k Œ fnu hu , ¼õ‚‚ýt «r‚…t¤.....10
…Œ-6
yu ð t fhu hu , [rhºt …tð™fthe;
þw f S Ëh¾t hu , „tðu r™íÞ Ëk ¼ the.....1
õÞthu f S¼™u hu , Œtk ‚ ‚¤u Œƒtðu ;
ztƒu s{ýu hu , …z¾u Ëns Mð¼tðu . ....2
Aªf ßÞthu ytðu hu, íÞthu Y{t÷ ÷E™u;
Aªf ¾tÞ hu , {w ¾ …h ytztu ŒE™u . ....3
h{q s ytýe hu , nËu yr‚ ½™~Þt{;
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 93
{w ¾ …h ytztu hu , Y{t÷ ŒE Ëw ¾ Ät{.....4
õÞthu f ðt‚tu hu , fh‚t Útft Œu ð ;
Au z u Y{t÷™u hu , 𤠌u ð t™e xu ð .....5
yr‚ ŒÞt¤w hu , Mð¼tð Au Mðt{e™tu ;
…hŒw : ¾nthe hu , ðthe ƒnw ™ t{e™tu . ....6
ftu E ™u Œw : ¾eÞtu hu , Œu ¾ e ™ ¾{tÞ;
ŒÞt ytýe hu , yr‚ ytf¤t ÚttÞ.....7
yL™ Ä™ ðMºt hu , yt…e™u Œw : ¾ xt¤u ;
fhw ý t áÂü hu , Œu ¾ e ðt™s ðt¤u . ....8
ztƒu ¾k ¼ u hu , ¾u Ë ytzËtu z u ™t¾e;
[t÷u s{ýt hu , fh{tk Y{t÷ ht¾e.....9
õÞthu f ztƒtu hu , fh fu z W…h {u ÷ e;
[t÷u ðnt÷tu hu , «u { t™k Œ ™tu nu ÷ e.....10
…Œ-7
r™íÞr™íÞ ™ti‚{ hu, ÷e÷t fhu nrhhtÞ;
„t‚tk Ëw ý ‚tk hu , nrhs™ htS ÚttÞ.....1
 «
‚
94 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
f
Ëns Mð¼tðu hu, W‚tð¤t ƒnw [t÷u;
nu ‚ fhe™u hu , ƒtu ÷ tðu ƒnw ðnt÷u . ....2
õÞthu f ½tu z u hu , [zðw k ntu Þ íÞthu ;
õÞthu f Ëk ‚ ™u hu , …ehËðt …Äthu . ....3
íÞthu ztƒu hu , ¾k ¼ u ¾u Ë ™u ytýe,
¾u Ë ™u ƒtk Ä u hu , fu z Ëk „ tÚtu ‚týe.....4
…ehËu ÷tzw hu , s÷u ƒ e ½™~Þt{;
sýË sBÞt™e hu, ÷E ÷E ‚u™tk ™t{.....5
Vhu …k „ ‚{tk hu , ðthk ð th {nthts;
Ëk ‚ nrhs™™u hu , …ehËðt™u fts.....6
©Øt ¼Âõ‚ hu , yr‚ ½ýe …ehË‚tk ,
ftu E ™t {w ¾ {tk hu , yt…u ÷tzw nË‚tk . ....7
…tA÷e htrºt hu , [th ½ze hnu íÞthu ;
Œt‚ý fhðt hu , QXu nrh ‚u ðthu . ....8
Lntðt ƒu Ë u hu , ™tÚt …÷tk X e ðt¤e;
fh ÷E f¤~Þtu hu, s¤ Ztu¤u ð™{t¤e.....9
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 95
ftu h u ðMºtu hu , fhe þheh™u ÷q ð u ;
«u { t™k Œ fnu hu , nrhs™ Ëðu o sw ð u . ....10
…Œ-8
Yzt þtu ¼ u hu , ™tne™u Q¼t ntu ð u ;
ðMºt …nu h u ÷ w k hu , ËtÚt¤ ðå[u ™e[tu ð u . ....1
…„ ËtÚt¤™u hu , ÷q n e™u Ëthk „ …trý;
ftu h t ¾u Ë ™u hu , …nu h u Ëthe …u X u ‚týe.....2
ytuZe W…hýe hu, huþ{e ftuh™e ðnt÷tu;
ytðu s{ðt hu , [t¾zeyu [ze [t÷u . ....3
{tÚtu W…hýe hu , ytu Z e ƒu Ë u s{ðt;
ft™ W½tzt hu , ht¾u {w s ™u „{ðt.....4
s{‚tk ztƒt hu , …„™e …÷tk X e ðt¤e;
‚u …h ztƒtu hu , fh {u ÷ u ð™{t¤e.....5
s{ýt …„™u hu ht¾e Q¼tu ~Þt{;
‚u …h s{ýtu hu , fh {u ÷ u Ëw ¾ Ät{.....6
96 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

Yze he‚u hu , s{u Œu ð ™t Œu ð ;

ðthu ðthu hu , …týe …eÄt™e xu ð .....7
sýË MðtŒw hu, sýtÞ s{‚tk s{‚tk;
…tËu nrhs™ hu, ƒuXt ntuÞ {™„{‚tk.....8
‚u { ™u yt…e hu , …Ae …tu ‚ u s{u ;
s{‚tk Sð™ hu , nrhs™™u {™ „{u . ....9
Vu h ðu s{‚tk hu , …u x W…h nrh ntÚt;
ytu z fth ¾tÞ hu , «u { t™k Œ ™tu ™tÚt.....10
…Œ-9
[¤w fhu hu , {tu n ™ ‚] Ã ‚ ÚtE™u ;
Œtk ‚ ™u ¾tu ‚ hu hu , ˤe Y…t™e ÷E™u . ....1
{w ¾ ðtË ÷E™u hu , Ztu r ÷Þu rƒhtsu ;
…q ò fhu hu , nrhs™ nu ‚ u ÍtÍu . ....2
…tk…ý W…h hu, ytkxtu ÷E y÷ƒu÷tu;
VU x tu ƒtk Ä u hu , Atu „ w k {u ÷ e Au ÷ tu . ....3
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 97

ð»tto É ‚w hu , þhŒ É‚w ™ u òýe,

½u ÷ t ™Œe™tk hu , r™{o ¤ ™eh ð¾týe.....4
Ëk‚ nrhs™™u hu, ËtÚtu ÷E ½™~Þt{;
Lntðt …Äthu hu , ½u ÷ u …q h ýft{.....5
ƒnw s¤¢ezt hu , fh‚tk s¤{tk LntÞ;
s¤{tk ‚t¤e hu , ŒE™u fe‚o ™ „tÞ.....6
™tne™u ƒt’ht hu , ™eËhe ð† …nu h e;
½tu z u ƒu Ë e hu , ½u h ytðu hk „ ÷nu h e.....7
…tð™ Þþ™u hu , nrhs™ „t‚tk ytðu ;
Sð™ òu E ™u hu , yt™k Œ Wh ™ Ë{tðu . ....8
„Z…w h ðtËe hu , òu E ™u s„ytÄth;
Ëw V ¤ fhu Au hu , ™u ý tk ðthk ð th.....9
ytðe rƒhtsu hu, ytuËheyu ƒnw™t{e;
Ztu r ÷Þt W…h hu , «u { t™k Œ ™t Mðt{e.....10
98 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

…Œ-10
r™s Ëu ð f™u hu , Ëw ¾ Œu ð t™u fts;
…tu ‚ u «„xât hu , …w Á »ttu ¥ t{ {nthts.....1
Vr¤Þt{tk n e hu , ˼t fhe rƒhtsu ;
…q h ý þþe hu , Wzw „ ý{tk su { Atsu . ....2
ƒúñhË ðhËe hu, ‚]Â fhu nrhs™™u;
…tu u Z u htºtu hu , s{e ~Þt{ þw Ø yÒt™u . ....3
ƒu ytk „ ¤eytu hu , r‚÷f fÞto ™ e …u h u ;
¼t÷ ðå[u hu , Q¼e ht¾e Vu h u . ....4
Ëq ‚ tk Ëq ‚ tk hu , {t¤t {t„e ÷E™u ;
s{ýu ntÚtu hu, r™íÞ Vuhðu r[¥t ŒE™u.....5
¼q ÷ ™ …zu hu , fu Œ e yu ð w k r™Þ{;
Ä{o f w k ð h™e hu , Ëns «f] r ‚ yu { .....6
¼h r™ÿt{tk hu, …tuZât ntuÞ {wr™htÞ;
ftu E yòýu hu , ÷„th yze òÞ.....7
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 99
íÞthu Vzfe hu , ò„u Ëw k Œ h ~Þt{;
ftu ý Au ? …q A u hu , Ëu ð f™u Ëw ¾ Ät{.....8
yu ð e ÷e÷t hu , nrh™e y™k ‚ y…th;
{U ‚tu „tE hu , fk E f {r‚ y™w Ë th.....9
su ftu E «e‚u hu , þe¾u Ëw ý u „tþu ;
«u { t™k Œ ™tu hu , Mðt{e htS Úttþu . ....10
ht„ : Ätu¤
ytu h t ytðtu ~Þt{ M™u n e, Ëw k Œ hðh òu ô Ônt÷t;
s‚™ fhe™u Sð™ {tht, Sð{tk n e «tu ô Ônt÷t...1
r[ö y™w…{ yk„tuyk„™tk, Ëwh‚u Ëk¼tÁk Ônt÷t;
™¾rþ¾ ™eh¾e ™ti‚{ {tht, Wh{tk W‚thwk Ônt÷t...2
yÁýf{¤Ë{ sw„÷ [hý™e, þtu¼t yr‚ Ëthe Ônt÷t,
®[‚ð™ fhðt yt‚wh yr‚, {™ð]Â¥t {the Ônt÷t...3
«Út{ ‚u ®[‚ð™ fÁk , Ëw k Œ h Ëtu ¤ u r[ö Ônt÷t,
 100 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

Qæðo h u ¾ t ytu … e hne, yr‚þu ™ðe™ Ônt÷t...4

yk „ q X t ytk „ ¤e ðå[u Ú te, ™eËhe™u ytðe Ônt÷t;
…t™e™e ƒu ftu h u òu ‚ tk ¼õ‚™u {™ ¼tðe Ônt÷t...5
sw„÷[hý{tk fnwk {™tunh, r[ö ‚u™tk ™t{ Ônt÷t;
þw Ø {™u fhe Ëk ¼ th‚tk , ™tþ …t{u ft{ Ônt÷t...6
yüftuý ™u Qæðohu¾t, MðÂM‚f òkƒw™u sð Ônt÷t;
ð@ yk f w þ fu ‚ w ™ u …È, s{ýu …„u ™ð Ônt÷t...7
rºtftuý f¤þ™u „tu…Œ ËwkŒh, Ä™w»t ™u {e™ Ônt÷t;
yÄo [ k ÿ ™u ÔÞtu { Ët‚, Au ztƒu …„u r[ö Ônt÷t...8
s{ýt …„™t yk „ q X t™t, ™¾{tk n e r[ö Ônt÷t;
‚u ‚tu ™eh¾u su ftuE ¼õ‚; «er‚yu «ðeý Ônt÷t...9
yu s yk„qXt™e …tËu, r‚÷ yuf ™ti‚{ Äthwk Ônt÷t;
«u{t™kŒ fnu ™eh¾wk «e‚u, «tý ÷E ðthwk Ônt÷t...10
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 101

ht„:„hƒe …Œ-1
nðu {tht ðt’÷t™u ™rn hu rðËtÁk hu ,
ïtË WåAðtËu ‚u r™íÞ Ëk ¼ tÁk hu . ....1
…zÞw k {thu Ënò™k Œ S þw k …t™w k hu ,
nðu nw k ‚tu fu { fhe ht¾eþ At™w k hu . ....2
ytÔÞw k {thu nrhðh ðhðt™w k xtýw k hu ,
yu ðh ™rn {¤u ¾h[u ™týw k hu . ....3
yu ðh ¼tøÞ rð™t ™ð ¼tðu hu ,
yu M™u n ÷ø™ rð™t ™ð ytðu hu . ....4
Œw r hs™ {™ hu , {t™u ‚u { fnu ò u hu ,
Mðt{e {tht ÌŒÞt™e ¼e‚h hnu ò u hu . ....5
nðu nw k ‚tu …q h ý …Œðe™u …t{e hu ,
{éÞt {™u r™»fw ¤ t™k Œ ™t Mðt{e hu . ....6
102 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

…Œ-2
nðu {tht ðnt÷t™tk Œþo ™ ËtÁk hu ,
nrhs™ ytðu nòhu nòhw k h u . ...1
Ztur÷Þu rƒhtsu Ënò™kŒ Mðt{e hu,
…q h ý …w Á »ttu ¥ t{ yk ‚ hò{e hu . ...2
˼t {æÞu ƒu X t {w r ™™tk ð] k Œ ;
‚u { tk þtu ¼ u ‚thu ðek x âtu su { [k Œ hu . ....3
Œw h „…w h ¾u ÷ håÞtu yr‚ ¼the hu ,
¼u ¤ t h{u ËtÄw y™u ƒú ñ [the hu . ....4
‚t¤e …tzu Q…z‚e yr‚ Ëthe hu ,
Äq ™ ÚttÞ [ti Œ ÷tu f Útfe LÞthe hu . ....5
…t½z÷e{tk Atu„r÷Þwk yr‚ þtu¼u hu,
òu E òu E nrhs™™tk {™ ÷tu ¼ u hu . ....6
…ÄtÞto ðnt÷tu Ëðuo ‚u Ëw¾™t htrþ hu,
Ënò™k Œ yûthÄt{™t ðtËe hu . ....7
¼tk„e {the sL{tusL{™e ¾t{e hu,
{éÞt {™u r™»fw ¤ t™k Œ ™t Mðt{e hu . ....8
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 103
ht„ : „hƒe …Œ-1
ðk Œ w Ënò™k Œ hËY…, y™w … { Ëth™u hu ÷tu ÷ ;
su ™ u ¼s‚tk Aq x u Vk Œ , fhu ¼ð …th™u hu ÷tu ÷ ,
Ë{Ák «„x Y… Ëw ¾ Ät{, y™w … { ™t{™u hu ÷tu ÷ ;
su ™ u ¼ðƒú ñ trŒf Œu ð , ¼su ‚S ft{™u hu ÷tu ÷ ,
su nrh yûthƒúñ ytÄth, fu …th ftuE ™ð ÷nu hu ÷tu÷;
su ™ u þu » t ËnËú {w ¾ „tÞ, r™„{ ™u r ‚ fnu hu ÷tu ÷ ,
ðýo ð w k Ëw k Œ h Y… y™w … {, sw „ ÷ [hýu ™{e hu ÷tu ÷ ;
™¾rþ¾ «u { ˾e™t ™tÚt hntu Wh{tk h{e hu ÷tu ÷ .
…Œ-2
ytðtu {tht {tun™ {eXzt ÷t÷, fu òuô ‚the {qŠ‚ hu ÷tu÷,
s‚™ fhe ht¾wk hrËÞthts, rðËtÁk ™rn WhÚte hu ÷tu÷;
{™ {thwk {tuÌtkw {tun™÷t÷, …t½z÷e™e ¼t‚{tk hu ÷tu÷,
ytðtu ytuht Atu„÷t ¾tuËwk Au÷, ¾tk‚e÷t òuW ¾tk‚{tk hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚tÁk ͤfu ËwkŒh ¼t÷, r‚÷f Yztk fÞtO hu ÷tu÷,
 104 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{
ðnt÷t ‚tht ðt{ fhý{tk r‚÷, ‚uýu {™ztk nÞtO hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚the ¼úfrw x™u ƒtýu ~Þt{,ft¤s {thtk fturhÞtk hu ÷tu÷,
™uýu ‚thu «u{˾e™t ™tÚt, fu r[¥t {thtk [turhÞtk hu ÷tu÷.
…Œ-3
ðnt÷t {™u ðþ feÄe ðúshts, ðt÷… ‚tht ðt’÷{tk hu ÷tu÷,
{™ {thwk ‚÷¾u òuðt fts, xeƒfze Au „t÷{tk hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚the ™trËft ™{ýe ™tÚt,yÄh®ƒƒ ÷t÷ Au hu ÷tu÷,
Au÷t {tht «tý fÁk fwhƒt™, òuÞt suðe [t÷ Au hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚tht Œk‚ Œtz{™t ƒes, [‚whtE [tð‚tk hu ÷tu÷.
ðnt÷t {tht «tý nhtu Atu ™tÚt, {eXwk {eXwk „tð‚tk hu ÷tu÷,
ðnt÷t ‚thu nËðu nhtýwk r[¥t, ƒeswk nðu ™ð „{u hu ÷tu÷,
{™ {thk w «u { ˾e™t ™tÚt, fu ‚{ fu z u ¼{u hu ÷tu ÷ .
…Œ-4
hrËÞt òu E Y…t¤e ftu x , Yze hu ¾ tð¤e hu ÷tu ÷ ;
ðnt÷t {tÁk {™zwk {¤ðt [ntÞ, fu òÞ r[¥tzwk [¤e hu ÷tu÷.
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 105
ðnt÷t ‚the s{ýe ¼wò™u …tË, Yzt r‚÷ [th Au hu ÷tu÷;
ðnt÷t ‚tht fkX ðå[u r‚÷ yuf, y™w…{ Ëth Au hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚tht Wh{tk rð™„wý nth, òuE ™uýtk Xhu hu ÷tu÷;
ðnt÷t ‚u ‚tu òýu «u{es™, òuE r™íÞ æÞt™ Ähu hu ÷tu÷.
hrËÞt òu E ‚{thw k Y…, hrËf s™ ½u ÷ zt hu ÷tu ÷ ;
ytðtu ðnt÷t «u{˾e™t ™tÚt, ËwkŒhðh Au÷zt hu ÷tu÷.
…Œ-5
ðnt÷t ‚the ¼wò sw„÷ s„Œeþ, òuE™u òô ðthýu hu ÷tu÷;
fh™tk ÷xftk fh‚tk ÷t÷, ytðtu™u {thu ƒthýu hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚the ytk„¤eytu™e hu¾t, ™¾{rý òuE™u hu ÷tu÷;
ðnt÷t {tht r[¥t{tk ht¾wk [tuhe, fnwk ™rn ftuE™u hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚tht Wh{tk y™w…{ At…,òuðt™u Sð ytf¤tu hu÷tu÷;
ðnt÷t {tht nizu nh¾ ™ {tÞ, òýwk su n{ýtk {¤tu hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚tÁk WŒh yr‚ hËY…, þe‚¤ ËŒt ™tÚtS hu ÷tu÷;
ytðtu ytuht «u{˾e™t «tý, {¤kw ¼he ƒtÚtS hu ÷tu÷.
 106 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

…Œ-6
ðnt÷t ‚the {qŠ‚ yr‚ hËY…, hrËf òuE™u Sðu hu ÷tu÷;
ðnt÷t yu hË™t [t¾ýnth, fu Atþ ‚u ™ð …eðu hu ÷tu÷.
ðnt÷t {thu Ëw¾Ëk…‚ ‚{u ~Þt{, {tun™ {™¼tð‚t hu ÷tu÷;
ytðtu {thu {krŒh Sð™«tý, nËe™u ƒtu÷tð‚t hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚thwk Y… y™w…{ „tih, {qŠ‚ {™{tk „{u hu ÷tu÷;
ðnt÷t ‚thwk òuƒ™ òuðt fts, fu r[¥t [hýu ™{u hu ÷tu÷.
ytðtu {tht hrËÞt htSð™uý, {{o fhe ƒtu÷‚tk hu ÷tu÷;
ytðtu ðnt÷t «u{˾e™t Ëuý, {krŒh {thu ztu÷‚tk hu ÷tu÷.
…Œ-7
ðnt÷t ‚thkw Y… y™w…{ ™tÚt, WŒh þtu¼t ½ýe hu ÷tu÷;
rºtð¤e òuô ËwkŒh Au÷, ytðtu™u ytuht y{ ¼ýe hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚the ™t¼e ™ti‚{Y…, Ÿze yr‚ „tu¤ Au hu ÷tu÷;
frx÷kf òuE™u òŒðhtÞ, fu {™ hk„[tu¤ Au hu ÷tu÷,
ðnt÷t ‚the sk½t sw„÷™e þtu¼t, {™{tk òuE hnkw hu ÷tu÷;
ðnt÷t r™íÞ ™eh¾wk …ªze ™u …t™e, fu ftuE™u ™ð fnwk hu ÷tu÷,
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 107
ðnt÷t ‚tht [hýf{¤™kw æÞt™, ÄÁk yr‚ nu‚{tk hu ÷tu÷;
ytðtu ðnt÷t «u{˾e™t ™tÚt, ht¾wk {tht r[¥t{tk hu ÷tu÷.
…Œ-8
ðnt÷t ‚tht sw„÷ [hý hËY…, ð¾týwk ðnt÷{tk hu ÷tu÷;
ðnt÷t yr‚ftu{¤ yÁý hËt¤, [tuhu r[¥t [t÷{tk hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚thu s{ýu yk„wXu r‚÷, fu ™¾{tk r[nT™ Au hu ÷tu÷;
ðnt÷t Au÷e ytk„¤eyu r‚÷ yuf,òuðt™u {™ Œe™ Au hu ÷tu÷,
ðnt÷t ‚tht ™¾™e yÁý‚t òuE, þþeõ¤t ûteý Au hu ÷tu÷;
ðnt÷t hË[tuh [ftuh su ¼õ‚, òuðt™u «ðeý Au hu ÷tu÷.
ðnt÷t ‚the Qæðohu¾t{tk r[¥t, hntu fhe ðtË™u hu ÷tu÷;
{t„u «u { ˾e fh òu z e, Œu ò u Œt™ ŒtË™u hu ÷tu ÷ .
ht„:„hƒe
hu ~Þt{ ‚{u Ët[wk ™týw, ƒeswk Ëðuo Œw:¾ŒtÞf òýwk ; hu ~Þt{.xuf
hu ‚{ rð™t Ëw ¾ Ëk … ¥t ft’ðu , ‚u ‚tu Ëðu o {ntŒw : ¾ W…òðu ;
yk‚u yu{tk ft{ ftuE ™t’ðu....hu ~Þt{. 1
 108 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

hu {q h ¾ ÷tu f {hu ¼xfe, sq X t Ëk „ u nthu rþh …xfe;

yuÚte {the {™ð]Â¥t yxfe....hu ~Þt{. 2
Au y¾k z y÷ti r ff Ëw ¾ Ëthk w , ‚u òu E òu E {™ {tu Ì tw k {tÁk ;
Äht Ä™ ‚{ W…h ðtÁk....hu ~Þt{. 3
hu ƒú ñ tÚte fex ÷„e òu Þ w k , sq X w k Ëw ¾ òýe™u ð„tu Ô Þw k ;
{wõ‚t™kŒ {™ ‚{ Ëk„ {tuÌtwk....hu ~Þt{. 4
ht„ : Ätu¤
yûth™t ðtËe ðnt÷tu ytÔÞt yð™e …h,
™ð¾kz Äh‚e{tk Mðt{e A‚htÞt [t÷u hts...yûth-xuf
yð™e …h ytðe ðnt÷u ËíËk „ MÚttÃÞtu ,
nrhs™tu ™ u ftu ÷ fÕÞtý™tu ytÃÞtu hts...yûth-1
…tk [ u ð‚o { t™ …t¤u ƒtEytu ™u ¼tEytu ,
nrhs™ Ëk „ u feÄe Ët[e Ë„tEytu hts...yûth-2
ƒtEytu Œu ¾ e™u ¼tEytu Au x u h t [t÷u ,
…ze ðM‚w ftu E ™e ntÚtu ™ð Ít÷u hts...yûth-3
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 109
Œu ð tu ™ t Œu ð ðnt÷tu Ät{™t Ät{e,
«„x «¼w ™ w k ™t{ Ënò™k Œ Mðt{e hts...yûth-4
«u { t™k Œ ™tu ðnt÷tu yt™k Œ fthe,
…tu ‚ t™t s™™e ðt÷u ÷ts ðÄthe hts...yûth-5
ht„ : „hƒe
…tu Z tu …tu Z tu Ënò™k Œ Mðt{e ,
yr¾Þt{tk ®™Œht ¼htýe hu... …tuZtu-1
ntkhu ‚{u {tÚtuÚte …t½ W‚thtu hu,
…Ae ƒ™t‚™e xtu…e Äthtu hu... …tuZtu-2
ntkhu ‚{u shfËe ò{tu W‚thtu hu,
…Ae nehftuhe Ätu‚e Äthtu hu... …tuZtu-3
ntkhu ‚{u fuz™tu …xftu Atuztu hu,
…Ae þt÷ Œw þ t÷t ytu Z tu hu . .. …tu Z tu - 4
ntkhu …tuZât «u{t™kŒ™t Mðt{e hu,
˾e òuE òuE yt™kŒ …t{e hu... …tuZtu-5u
 110 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

ht„ : rƒnt„
…tu Z u «¼w Ëf¤ {w r ™ fu ~Þt{;
Mðtr{™thtÞý rŒÔÞ {q Š ‚ (2)
Ëk ‚ ™ fu rð©t{ - …tu Z u . ....1
yûth…h yt™kŒ½™ «¼w, feÞtu nu ¼q…h Xt{,
su n e r{÷‚ s™ ‚h‚ {tÞt (2)
÷n‚ yûthÄt{ - …tu Z u . .2
þthŒ þu»t {nuþ {nt{wr™ s…‚ sune „wý™t{,
òË …Œhs þeþ Ähe Ähe (2)
ntu ð ‚ s™ r™»ft{ - …tu Z u . .3
«u { fu …ÞO f …h «¼w , fh‚ Ëw ¾ ytht{;
{w õ ‚t™k Œ r™s [h™rZ„ „w ™ (2)
„tð‚ ytXtu ò{ - …tu Z u . .4
ht„ : Ätu¤
Ëðu o ˾e Sð™ òu ð t™u [t÷tu hu ,
þu h rzÞw k { tk ytðu ÷xfk ‚ tu ÷t÷tu hu 01
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 111
yu ™ e þtu ¼ t {w ¾ u ðýo ð e ™ òÞ hu ,
su ™ u r™„{ ™u r ‚ ™u r ‚ fhe „tÞ hu 02
htu Í u ½tu z u htsu ï h rƒhtsu hu ,
Aƒe òu E ftu r xf fk Œ …o ÷tsu hu 03
{éÞt ytðu {nt{w r ™™tk ð] L Œ hu ,
‚u { tk þtu ¼ u ‚thu ðªxÞtu su { [k ÿ hu 04
þw f Ë™ftrŒf W¥t{ sþ „tðu hu ,
™] í Þ fhe ™thŒ ðeýt ƒòðu hu 05
r™s ˾t [{h fhu ÷E ntÚt hu ,
yt òu ytÔÞt ¼q { t™k Œ ™t ™tÚt hu 06
ytuhzt (ht„:„hƒe) …Œ-1
yts {thu ytuhzu hu ytÔÞt yrð™tþe y÷ƒu÷;
ƒtE {U ƒtu ÷ trðÞt hu , Ëw k Œ h Atu „ tðt¤tu Au ÷ . 1
™ehÏÞt ™uýtk ¼he hu, ™xðh ËwkŒh ©e ½™~Þt{,
þtu ¼ t þe fnw k hu , ™eh¾e ÷tsu ftu r xf ft{. 2
 112 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

„q k Ú te „w ÷ tƒ™t hu , fk X u ythtu à Þt {U nth,

÷E™u ðthýtk hu , [hýu ÷t„e ðth{ðth. 3
ytÃÞtu {U ‚tu ytŒhu hu, ƒuËðt [tf¤eytu fhe ÃÞth,
…q A Þt «e‚þw k hu , ƒtE {U Ëðu o Ë{t[th. 4
fntu™u nrh õÞtk n‚t hu, õÞtk Útfe ytÔÞt Ä{ofw{th,
Ëw k Œ h þtu ¼ ‚t hu , yk „ u ËrsÞt Au þý„th. 5
…nu h e «e‚þw k hu , Ëw h k „ e Ëw Ú tý÷e Ëw ¾ Œu ý ;
™tze neh™e hu , òu ‚ tk ‚] ó ™ ÚttÞu ™u ý . 6
W…h ytu r ZÞtu hu , „q Z tu hu x tu òu Þ t ÷t„,
Ës™e ‚u Ë{u hu, ÄLÞ ÄLÞ ™ehÏÞt ‚u™t ¼tøÞ. 7
{M‚f W…hu hu , ƒtk æ Þw k {tu ¤ ezw k y{q Õ Þ,
ftu r xf hrð þþe hu , ‚u ‚tu ™t’ðu ‚u ™ u ‚w Õ Þ. 8
hu þ {e ftu h ™tu hu , fh{tk ËtÌttu Au Y{t÷;
«u { t™k Œ ‚tu hu , yu Aƒe ™eh¾e ÚtÞtu u r™nt÷. 9
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 113

…Œ-2
Ës™e Ëtk ¼ ¤tu hu , þtu ¼ t ðýo ð k w ‚u ™ e ‚u n ;
{q Š ‚ Ëk ¼ th‚tk hu , {w s ™u Q…ßÞtu yr‚ M™u n . 1
…nu Þ to ‚u Ë{u hu , nrhyu yk „ u y÷k f th;
su ð t {U ™ehr¾Þt hu , ‚u ð t ðýo ð w k fhe™u ÃÞth. 2
ƒhtË f…w h ™t hu , …nu Þ to ni z u Ëw k Œ h nth;
‚tu h t …t½{tk hu , ‚u …h {Äw f h fhu „w k ò h. 3
ƒtsw ƒu h ¾t hu , ƒtk Þ u f…w h ™t þtu r ¼‚;
fztk f…w h ™tk hu , òu ‚ tk [tu h u Ënw ™ tk r[¥t. 4
Ëðu o yk „ {tk hu , QXu y¥th™e ƒnw Vtu h ;
[tu h u r[¥t™u hu , nË‚tk f{¤™Þ™™e ftu h . 5
nË‚t nu ‚ {tk hu , Ënw ™ u Œu ‚ t Ëw ¾ yt™k Œ ;
hËY… {q Š ‚ hu , ©enrh fu ð ¤ fhw ý tfk Œ . 6
yŒT ¼ w ‚ W…{t hu , fnu ‚ tk þu » t ™ …t{u …th;
½he™u {q Š ‚ hu , òýu ytÔÞtu hË þ] k „ th. 7
ðt÷… ðu ý {tk hu , ™u ý tk fhw ý t{tk ¼h…q h ;
 114 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

yk „ tu y k „ {tk hu , òýu Qr„Þt y„rý‚ Ëq h . 8

fh‚tk ðt‚ze hu , ƒtu ÷ e y{] ‚ Ëh¾tk ðu ý ;
«u { t™k Œ ™tk hu , òu ‚ tk ‚] à ‚ ™ ÚttÞu ™u ý . 9
…Œ-3
ƒtu Õ Þt ©e nrh hu , Ëtk ¼ ¤tu ™h™the nrhs™;
{thu yu f ðt‚to hu , Ëti ™ u Ëk ¼ ¤tÔÞt™w k Au {™. 1
{the {q Š ‚ hu , {tht ÷tu f ¼tu „ ™u {w õ ‚;
Ëðu o rŒÔÞ Au hu , íÞtk ‚tu òu Þ t™e Au sw õ ‚. 2
{tÁk Ät{ Au hu , yûth y{] ‚ su ™ w k ™t{;
Ëðu o Ët{ú Ú te hu , þÂõ‚ „w ý u fhe yr¼ht{. 3
yr‚ ‚u ò u { Þ hu , hrð þþe ftu r xf ðthýu òÞ;
þe‚¤ þtk ‚ Au hu , ‚u s ™e W…{t ™ð Œu ð tÞ. 4
‚u { tk nw k hnw k hu , rî¼w s rŒÔÞ ËŒt Ëtfth;
Œw ÷ o ¼ Œu ð ™u hu , {thtu ftu E ™ …t{u …th. 5
Sð Eïh ‚ýtu hu , {tÞt ft¤ …w Á »t «Ät™;
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 115
Ënw ™ u ðþ fhw k hu , Ënw ™ tu «u h f nw k ¼„ðt™. 6
y„rý‚ rðï™e hu, Wí…Â¥t …t÷™ «÷Þ ÚttÞ;
{the {hS rð™t hu , ftu E Úte ‚hýw k ™ð ‚tu z tÞ. 7
yu{ {™u òýòu hu, {tht ytr©‚ Ëti ™h™the;
{U ‚tu ‚{ yt„¤u hu, ðt‚to ËíÞ fne Au {the. 8
nwk ‚tu ‚{ fthýu hu, ytÔÞtu Ät{ Útfe Ähe Œun;
«u { t™k Œ ™tu hu , Ônt÷tu ðhMÞt y{] ‚ {u n . 9
…Œ-4
ð¤e Ëti Ëtk ¼ ¤tu hu , {the ðt‚to …h{ y™w … ;
…h{ rËØtk ‚ Au hu , Ënw ™ u rn‚fthe Ëw ¾ Y…. 1
Ënw nrh¼õ‚™u hu , òðw k ntu Þ {thu Ät{;
‚tu {™u Ëu ð òu hu , ‚{u þw Ø ¼tðu ÚtE r™»ft{. 2
Ënw nrh¼õ‚™u hu , hnu ð w k ntu Þ {thu …tË,
‚tu ‚{u {u ÷ òu hu , r{ÚÞt …k [ rð»tÞ™e ytþ. 3
{ws rð™t òýòu hu, ƒeò {trÞf Ënw ytfth;
 116 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

«er‚ ‚tu z òu hu , sq X tk òýe fw x w k ƒ …rhðth. 4

Ënw ‚{u …t¤òu hu , Ëðu o áZ fhe {tht r™Þ{;
‚{ …h heÍþu hu , Ä{o ™u ¼Âõ‚ fhþu ûtu { . 5
Ëk ‚ nrh¼õ‚™u hu , ŒeÄtu rþûtt™tu W…Œu þ ;
÷xftk ntÚt™tk hu , fh‚tk þtu ¼ u ™xðh ðu þ . 6
r™s s™ W…hu hu , y{] ‚ ðhMÞt yt™k Œ fk Œ ;
su { Ënw yti » tÄe hu , «e‚u …tu » tu …q h ý[k Œ . 7
þtu ¼ u Ëk ‚ {tk hu , su { ftk E Wzw „ ý{tk Wzw h ts;
Eïh WŒÞ ÚtÞt hu , fr¤{tk fhðt s™™t fts. 8
yu …Œ þe¾þu hu , „tþu Ëtk ¼ ¤þu fhe ÃÞth;
«u { t™k Œ ™tu hu , Mðt{e ÷u þ u ‚u ™ e Ëth. 9
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 117
s™{k„÷ ™t{tð÷e
1. H ©e f]»ýtÞ ™{: >
2. H ©e ðtËwŒuðtÞ ™{: >
3. H ©e ™h™thtÞýtÞ ™{: >
4. H ©e «¼ðu ™{: >
5. H ©e ¼Âõ‚Ä{toí{òÞ ™{: >
6. H ©e ysL{™u ™{: >
7. H ©e f]»ýtÞ ™{: >
8. H ©e ™thtÞýtÞ ™{: >
9. H ©e nhÞu ™{: >
10 H ©e nrhf]»ýtÞ ™{: >
11.H ©e ½™~Þt{tÞ ™{: >
12.H ©e ÄtŠ{ftÞ ™{: >
13.H ©e ¼Âõ‚™LŒ™tÞ ™{: >
14.H ©e ƒ]nŒTðú‚ÄhtÞ ™{: >
15.H ©e þwØtÞ ™{: >
 118 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

16.H ©e htÄtf]»ýuüŒið‚tÞ ™{: >

17.H ©e {ÁíËw‚r«ÞtÞ ™{: >
18.H ©e ft÷e¼ihðtãr‚¼e»týtÞ ™{: >
19.H ©e S‚urLÿÞtÞ ™{: >
20.H ©e rs‚tnthtÞ ™{: >
21.H ©e ‚eðúðihtøÞtÞ ™{: >
22.H ©e ytÂM‚ftÞ ™{: >
23.H ©e Þtu„uïhtÞ ™{: >
24.H ©e Þtu„f÷t«ð]¥tÞu ™{: >
25.H ©e yr‚ÄiÞoð‚u ™{: >
26.H ©e ¿ttr™™u ™{: >
27.H ©e …h{nkËtÞ ™{: >
28.H ©e ‚eÚtof]‚u ™{: >
29.H ©e ‚iŠÚtftŠ[‚tÞ ™{: >
30.H ©e ût{tr™ÄÞu ™{: >
31.H ©e ËŒturÒtÿtÞ ™{: >
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 119
32.H ©e æÞt™r™ctÞ ™{: >
33.H ©e ‚…: r«ÞtÞ ™{: >
34.H ©e rËØuïhtÞ ™{: >
35.H ©e Mð‚LºttÞ ™{: >
36.H ©e ƒúñrðãt«ð‚oftÞ ™{: >
37.H ©e …t»tkztuåAuŒ™…xðu ™{: >
38.H ©e MðMðY…t[÷ÂMÚt‚Þu ™{: >
39.H ©e «þtL‚{q‚oÞu ™{: >
40.H ©e r™Œtuo»ttÞ ™{: >
41.H ©e yËwh„wðtorŒ{tun™tÞ ™{: >
42.H ©e yr‚ftÁÛÞ™Þ™tÞ ™{: >
43.H ©e WØðtæð«ð‚oftÞ ™{: >
44.H ©e {ntðú‚tÞ ™{: >
45.H ©e ËtÄwþe÷tÞ ™{: >
46.H ©e ËtÄwrð««…wsftÞ ™{: >
 120 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

47.H ©e y®nËÞ¿t«M‚tuºtu ™{: >

48.H ©e Ëtfthƒúñðýo™tÞ ™{: >
49.H ©e Mðtr{™thtÞýtÞ ™{: >
50.H ©e Mðtr{™u ™{: >
51.H ©e ft÷Œtu»tr™ðthftÞ ™{: >
52.H ©e ËåAt†ÔÞË™tÞ ™{: >
53.H ©e Ëã:Ë{trÄÂMÚtr‚fthftÞ ™{: >
54.H ©e f]»ýt[toMÚtt…™fhtÞ ™{: >
55.H ©e fti÷Âî»tu ™{: >
56.H ©e fr÷‚thftÞ ™{: >
57.H ©e «ftþY…tÞ ™{: >
58.H ©e r™ŒoB¼tÞ ™{: >
59.H ©e ËðoSðrn‚tðntÞ ™{: >
60.H ©e ¼Âõ‚Ëk…tu»tftÞ ™{: >
61.H ©e ðtÂø{™u ™{: >
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 121
62.H ©e [‚wðo„oV÷«ŒtÞ ™{: >
63.H ©e r™{oíËhtÞ ™{: >
64.H ©e ¼õ‚ð{oýu ™{: >
65.H ©e ƒwrØŒtºtu ™{: >
66.H ©e yr‚…tð™tÞ ™{: >
67.H ©e yƒwrØÌ‚u ™{: >
68.H ©e ƒúñÄt{ŒþoftÞ ™{: >
69.H ©e y…htS‚tÞ ™{: >
70.H ©e ytË{wÿtL‚Ëífe‚oÞu ™{: >
71.H ©e r©‚ËkË]r‚{tu[™tÞ ™{: >
72.H ©e WŒthtÞ ™{: >
73.H ©e Ënò™LŒtÞ ™{: >
74.H ©e ËtæðeÄ{o«ð‚oftÞ ™{: >
75.H ©e fLŒ…oŒ…oŒ÷™tÞ ™{: >
76.H ©e ði»ýð¢‚wfthftÞ ™{: >
77.H ©e …k[tÞ‚™ËL{t™tÞ ™{: >
 122 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

78.H ©e ™ircõðú‚…tu»tftÞ ™{: >

79.H ©e «„Õ¼tÞ ™{: >
80.H ©e r™:M…]ntÞ ™{: >
81.H ©e ËíÞ«r‚¿ttÞ ™{: >
82.H ©e ¼õ‚ðíË÷tÞ ™{: >
83.H ©e yhtu»týtÞ ™{: >
84.H ©e Œe½oŒŠþ™u ™{: >
85.H ©e »tzqŠ{rðßÞût{tÞ ™{: >
86.H ©e r™hnkf]‚Þu ™{: >
87.H ©e yÿtuntÞ ™{: >
88.H ©e Ésðu ™{: >
89.H ©e Ëðtuo…fthftÞ ™{: >
90.H ©e r™Þt{ftÞ ™{: >
91.H ©e W…þ{ÂMÚt‚Þu ™{: >
92.H ©e rð™Þð‚u ™{: >
93.H ©e „whðu ™{: >
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 123
94.H ©e yò‚ðirhýu ™{: >
95.H ©e r™÷tuo¼tÞ ™{: >
96.H ©e {nt…wY»ttÞ ™{: >
97.H ©e ytí{ŒtÞ ™{: >
98.H ©e y¾krz‚t»to{ÞtoŒtÞ ™{: >
99.H ©e ÔÞtËrËØtL‚ƒtuÄftÞ ™{: >
100. H ©e {™tur™„únÞwÂõ‚¿ttÞ ™{: >
101. H ©e Þ{Œq‚rð{tu[ftÞ ™{: >
102. H ©e …qýoft{tÞ ™{: >
103. H ©e ËíÞðtrŒ™u ™{: >
104. H ©e „wý„útrnýu ™{: >
105. H ©e „‚M{ÞtÞ ™{: >
106. H ©e ËŒt[thr«Þ‚htÞ ™{: >
107. H ©e …wÛÞ©ðýfe‚o™tÞ ™{: >
108. H ©e Ëðo{k„÷Ëÿq…™t™t-
„wýrð[urü‚tÞ ™{: >
 124 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

s™{k„÷ M‚tuºt{T
™{tu™{: ©enhÞu ƒwÂØŒtÞ ŒÞtð‚u >
¼Âõ‚Ä{tO„ò‚tÞ ¼õ‚fÕ…ÿw{tÞ [ >>1>>
Ëw„kÄ…w»…nthtãi ŠðrðÄiÁ…nthfi: >
Ëk…qS‚tÞ ¼õ‚ti½i: rËk‚tBƒhÄhtÞ [ >>2>>
™tB™t{ütu¥thþ‚k [‚wðo„o{¼erÃË‚t{T>
Ëã:V÷«Œk ™]ýtk ‚MÞ ðûÞtr{ Ëí…‚u: >>3>>
yMÞ ©es™{k „ ÷tÏÞMÞ ©enÞo ü tu ¥ thþ‚
™t{M‚tu º t {LºtMÞ þ‚t™LŒ Ér»t: y™w ü w … T Ak Œ :>
Ä{o ™ LŒ™: ©enrhŒu o ð ‚t > ÄtŠ{f Er‚ ƒes{T >
ƒ]nŒTðú‚Äh Er‚ þÂõ‚: > ¼Âõ‚™kŒ™ Er‚ fe÷f{T >
[‚wðo„orËØÞÚtuo s…u rðr™Þtu„:>>
yÚt æÞt™{T >
ðŠýðu » th{ýeÞ Œþo ™ k {LŒntËÁr[ht™™tBƒw s {T >
…q r s‚k Ëw h ™htu ¥ t{i { w o Œ t Ä{o ™ k Œ ™{nk rðr[L‚Þu >>4>>
©ef] » ý: ©eðtËw Œ u ð tu ™h™thtÞý: «¼w : >
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 125
¼Âõ‚Ä{to í {òu s L{t f] » ýtu ™thtÞýtu nrh: >>5>>
nrhf]»ýtu ½™~Þt{tu ÄtŠ{ftu ¼Âõ‚™LŒ™: >
ƒ] n ŒT ð ú ‚ Äh: þw Ø tu htÄtf] » ýu ü Œi ð ‚: >>6>>
{ÁíËw ‚ r«Þ: ftr÷, ¼i h ðtãr‚¼e»tý: >
S‚urLÿÞtu S‚tnthM‚eðúðihtøÞ ytÂM‚f: >>7>>
Þtu „ u ï htu Þtu „ f÷t «ð] Â ¥thr‚Äi Þ o ð t™T >
¿tt™e …h{nk Ë ù ‚eÚto f ] ‚ i Š ÚtftŠ[‚: >>8>>
ût{tr™rÄ: ËŒtuÂÒtÿtu æÞt™r™cM‚…: r«Þ: >
rËØu ï h: Mð‚k º tù ƒú ñ rðãt«ð‚o f : >>9>>
…t¾k z tu å Au Œ ™…xw : MðMðÁ…t[÷ÂMÚtr‚: >
«þtL‚{q Š ‚Š™Œtu o » ttu à Ëw h „w ð to r Œ{tu n ™: >>10>>
yr‚ftÁÛÞ™Þ™ WØðtæð«ð‚o f : >
{ntðú ‚ : ËtÄw þ e÷: ËtÄw r ð««…q s f: >>11>>
y®nËÞ¿t«M‚tu ‚ t Ëtfthƒú ñ ðýo ™ : >
Mðtr{™thtÞý: Mðt{e ft÷Œtu»tr™ðthf: >>12>>
ËåAtMºtÔÞË™: Ëã: Ë{trÄÂMÚtr‚fthf: >
f] » ýt[to M Útt…™fh: fti ÷ rî»t fr÷‚thf: >>13>>
«ftþY…tu r™Œo B ¼: Ëðo S ðrn‚tðn: >
126 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

¼Âõ‚ËB…tu » tftu ðtø{e [‚w ð o „ o V ÷«Œ: >>14>>

r™{o í Ëhtu ¼õ‚ð{to ƒw  ،t‚tr‚…tð™: >
yƒw  ØÓŒT ƒ ú ñ Ät{ Œþo f ït…htS‚: >>15>>
ytË{w ÿ tL‚ËífeŠ‚: r©‚Ëk Ë ] r ‚{tu [ ™: >
WŒth: Ënò™k Œ : ËtæðeÄ{o « ð‚o f : >>16>>
fLŒ…o Œ …o Œ ÷™tu ði » ýð¢‚w f thf: >
…k [ tÞ‚™ËL{t™tu ™i  cfðú ‚ …tu » tf: >>17>>
«„Õ¼tu r™:M…]n:ËíÞ «r‚¿ttu¼õ‚ðíË÷: >
yhtu » týtu Œe½o Œ þeo »tzq Š {rðsÞût{: >>18>>
r™hnk f ] r ‚hÿtu n tu : Ésw : Ëðtu o … fthf: >
r™Þt{fùtu … þ{ ÂMÚtr‚Šð™Þðt™T „w Á : >>19>>
yò‚ði h e r™÷tu o ¼ tu {nt…w Á »t ytí{Œ: >
y¾k r z‚t»to { Þto Œ tu ÔÞtËrËØtL‚ƒtu Ä f: >>20>>
{™tu r ™„ú n Þw  õ‚¿ttu Þ{Œq ‚ rð{tu [ f: >
…q ý o f t{: ËíÞðtŒe „w ý „ú t ne „‚M{Þ: >>21>>
ËŒt[thr«Þ‚h: …w Û Þ©ðýfe‚o ™ : >
Ëðo { k „ ÷Ëÿw … ™t™t„w ý rð[u  ü‚: >>22>>
EíÞu‚‚T …h{k M‚tuºtk, s™{k„÷Ëk¿t‚{T >
rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 127
Þ: …Xu ¥ tu ™ …rX‚k ¼ðu î i Ëðo { k „ ÷{T >>23>>
Þ: …XuåA]ýwÞtŒT¼fíÞt rºtft÷k ©tðÞuå[ ð >
yu‚¥tMÞ ‚w …t…tr™ ™~ÞuÞw: rf÷ Ëðoþ: >>24>>
yu ‚ ‚T Ë k Ë u ð {t™t™tk …w Á »ttÚto [ ‚w ü Þu >
Œw ÷ o ¼ k ™tÂM‚f {r… nrhf] » ý«ËtŒ‚: >>25>>
¼q ‚ «u ‚ r…þt[t™tk ztrf™eƒú ñ hûtËt{T >
Þtu r „™e™tk ‚Útt ƒt÷ „ú n tŒe™t{w … ÿð: >>26>>
yr¼[thtu rh…wf]‚tu htu„ùtLÞtuÊTÃÞw…ÿð: >
yÞw ‚ tð‚o ™ tŒMÞ ™~ÞíÞu ð ™ Ëk þ Þ: >>27>>
Œþtð]íÞt «r‚rŒ™{MÞt¼eük Ëw¾k ¼ðu‚T >
„wrnr¼MíÞtr„r¼ùtr… …X™eÞr{Œk ‚‚: >>28>>
Er‚ ©e þ‚t™kŒ {wr™ rðhr[k‚ ©es™{k„÷tÏÞk
©enÞoütu¥thþ‚k™t{M‚tuºtk ËB…qýo{T >>
 128 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

yk„úuS fe‚o™tu
Me nirakhya shri ghadhapurma
Me nirakhya shri ghadhapurma shukakaari re
Mahaa guniyal Gopinaath bhava-bhayahaari re
Che shyaam sharire shobhata shukakaari re
Raasheshvari Radha saatha bhava-bhayahaari re

Shisha mughat maniye jadiyo,

kundal makarakaar
Nanga jadita jadaki rahya,
haidaa upar haar– harivar hasiyaa re
Muj Hradaya-kamal ni mahya,
mohan vashiyaare -1
Jamo jariyaani dharyo,
soneri suravaad
Shelu buraanpur nu,
shobhe khambe rasa – pochi hathe re
Das Angaloyo ma vedha,
dhariya naathe re — 2
Phula-dado uchaad ta,
lataka kare ne lal
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 129
Daba kar ma reshami,
raje eka rumal – bansi vagaade re
Premi jana ne anand,
purna pamade re - 3

Kede che Katimekhala,

resham naadi anump
Charu jaajar charan ma,
shobhi rahya rasa-rup – pag angaliyo re
Jane chadake che nakha tej,
Chandra mandaliyu re - 4

Maramaadi che murati,

natavar nand-kishor
Visva-vihaari lalaji,
kotika jana chit chor – mangala-kari re
Haro aapatti alabel,
eha amaari re - 5
Aaja sakhi anand ni heli
Aaja sakhi anand ni heli,
hari mukha joyine hu thai chu re gheli...(1)
Mahare muni na dhayan ma nave,
 130 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

tere shamadiyoji mujane bolaave... (2)

Je shukh ne bhava brahma re ichhe,
te re shamadiyoji mujane re priche... (3)
Na gayi ganga Godavari kasha,
ghera betha madya akshar-vasi... (4)
Tapa re tiratha ma hu kay nava janu,
shaje shaje re hu to sukhada re manu... (5)
Jerama kahe swami shaje re madiya,
vaatne vate valo adhadhak dhadiya... (6)

Sarave sakhi jivan jova ne chaalo re

Sarave sakhi jivan jova ne chaalo re,
Seradiyu ma aave latakanto lalo re... (1)
Ani sobha mukhe varnavi nava jaaya re,
Jene nigam neti neti kari gaaya re... (2)
Roje ghode rajesvara biraje re,
Chabi joyi kotika kandarp laje re... (3)
Madya aave maha muni na vrind re,
Tema sobhe tare vityo jema chand re... (4)
Shuk sankadika uttam jasha gaave re,
 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{ 131
Nritya kari naarad vina bajave re... (5)
Nija sakha chamar kare layi hatha re,
Aa jo aavya bhumanand na natha re... (6)

Hari haiya na haar cho ji re tame

Hari haiya na haar cho,

ji re tame hari haiya na haar cho.
Seja tana sangaar cho,
ji re tame hari haiya na haar cho
Mukha thi shu ghanu kahiye mohan re,
pran tana aadhar cho… ji re tame (1)
Vaalapana ma atishe vahaala re,
natavar nanad-kumar cho… ji re tame (2)
Durijaniya ne dura ghana cho re,
premi te jana na praan cho... ji re tame (3)
Muktanand nar naatak dhaari re,
sharna gat na shaar cho… ji re tame (4)
 132 rþûtt…ºte ‚Útt r™íÞ r™Þ{

Manaki ye chadya re mohan vanmadi

Manaki ye chadya re mohan vanmadi,
shobhe rudi kar ma lagaam ripaadi
… Manaki ye hadya
Manigar soune kahe che thavo tyaar,
muni varni padati ne asvaar
Vratpuri jaava karyo niradhaar
… Manaki ye hadya (1)
Kesar beri bodali ne fulamada,
taajan tikhi vangdino ghano taad,
Shobe ghana vaala laage che maral
… Manaki ye chadya (2)
Premi bhakta vinanti kare dodi dodi,
loha-chumbak tulya vriti murati ma Jodi
Nathi jati darabar ma thi ghodi
… Manaki ye chadya (3)
Aagna aapo ame jayiye vratpuri,
javo prabhu rama-navami nathi duri
Sevak das Premanand hajuri
… Manaki ye chadya (4)