1. Fungsi Konstan
d
Jika f(x) = k maka f ‘(x) = k =0
dx
Bukti :
Jika f(x) = k , maka f(N) = k
f ( x) − f ( N ) k −k
f '(N) = lim = lim =0
x→ N x−N x → N x−N
f ′( N ) = 0 maka f '(x) = 0
2. Fungsi Pangkat (Power Function)
d n
Jika f(x) = xn maka x = nx n −1
dx
Contoh :
dy
Jika y = x 4 , maka = 4x 3
dx
4. Aturan Perkalian
Jika h(x) = f(x) g(x) maka
d
[ f (x )g (x )] = g (x ) f ′(x ) + f (x )g ′(x )
dx
Contoh:
R = PQ P = 15-Q R = ( 15-Q)Q
dR d d
=Q P+P Q
dQ dQ dQ
= Q(− 1) + (15 − Q )(1) = 15 − 2Q
R = 15Q − Q 2
dR
= 15 − 2Q
dQ
6. Aturan Pembagian
d ⎡ f ( x ) ⎤ g ( x ) f ′( x ) − f ( x )g ′( x )
Jika h(x) = f(x)/g(x) maka =
dx ⎢⎣ g (x ) ⎥⎦ g 2 (x )
Contoh:
Hubungan antara Fungsi Biaya-Marjinal dan Biaya-Rata-rata
Cari Biaya Rata - rata minimum
TC = C(Q) Biaya Total
MC = C'(Q) Biaya Marjinal
AC = C(Q)/Q Biaya Rata - rata
d C (Q ) Q ⋅ C ′(Q ) − C (Q ) ⋅ 1
=
dQ Q Q2
1⎡ C (Q ) ⎤ 1
= ⎢C ′(Q ) − = [MC − AC ]
Q⎣ Q ⎥⎦ Q
d C (Q )
jika = 0, maka AC = MC
dQ Q
Fungsi monoton adalah fungsi yang selalu dapat dicari fungsi inversnya
karena untuk sembarang nilai x akan menghasilkan nilai y unik.
• Contoh :
Q = f(P) P = f -1(Q)
Qs = b0 + b1 P P = -b0 /b1 + ( 1/b1 )Qs
(dimana b1 > 0 )
1
dQs /dP = b1 dP/dQs = 1/b1 =
dQs /dP
D. Deferensiasi Parsial
∂y
≡ ≡ f1
∂x1
• Contoh:
4. y = f ( x1 , x 2 ) = (2 x1 + x 2 ) 3 + ( x1 + 3 x 2 ) 2
∂f
= 3 (2 x1 + x 2 ) 2 . 2 + 2 ( x1 + 3x 2 ).1
∂x1
= 6 (2 x1 + x 2 ) 2 + 2 ( x1 + 3x 2 )
∂f
= 3 (2 x1 + x 2 ) 2 .1 + 2 ( x1 + 3x 2 ) .3
∂x 2
= 3 (2 x1 + x 2 ) 2 + 6 ( x1 + 3x 2 )
E. Aplikasi pada Analisis Statis-Komparatif
Qd + bP = a
Qs − dP = −C
⎡1 b ⎤ ⎡Q ⎤ ⎡a ⎤
⎢1 − d ⎥ ⎢ P ⎥ = ⎢− c ⎥
⎣ ⎦⎣ ⎦ ⎣ ⎦
1 ⎡− d − b⎤ ⎡ a ⎤ ⎡Q * ⎤
=⎢ ⎥
− (b + d ) ⎢⎣ − 1 1 ⎥⎦ ⎢⎣− c ⎥⎦ ⎣ P * ⎦
⎡Q * ⎤ 1 ⎡− d − b ⎤ ⎡ a ⎤
⎢ *⎥ = ⎢ ⎥⎢ ⎥
⎣ P ⎦ − (b + d ) ⎣ − 1 1 ⎦ ⎣− c ⎦
⎡ d b ⎤
⎡Q ⎤
* ⎢ (b + d ) (b + d ) ⎥⎥ ⎡ a ⎤
⎢ *⎥ = ⎢
⎣P ⎦ ⎢ 1 1 ⎥ ⎢⎣− c ⎥⎦
−
⎢⎣ (b + d ) (b + d )⎥⎦
ad − bc a+c
Q* = P* =
b+d b+d
S0 Q S
Q S1
D1
D D
P
P
∂Q −b
= <0 ∂P 1
∂c b + d = >0
∂a b + d
S1
Q S0
Q
S0
Q0
Q1 D
D0 P
D1
P
∂ Q − d (a + c )
= <0
∂b (b + d )2 ∂P − (a + c )
= <0
∂d (b + d )2
2. Model Pendapatan Nasional (National-income model)
Y = C + I0 + G 0
C = a + b(Y - T); b = MPC (a > 0; 0 < b < 1)
T = d + tY; t = MPT (d > 0; 0 < t < 1)
∂Y * 1 ∂C * b(1 − t ) ∂T * t
= >0 = >0 = >0
∂Go 1 − b + bt ∂Go 1 − b + bt ∂Go 1 − b + bt
3. Model Input-Output
Penyelesaian atas model input-output terbuka muncul sebagai
persamaan matriks x=(I-A)-1.d Misalnya matrik invers (I-A)-1 = [bij]
maka penyelesaiannya dapat ditulis sebagai:
⎡ x1 ⎤ ⎡b11 b12 ⎤ ⎡ d1 ⎤
⎢ x ⎥ = ⎢b ⎥⎢ ⎥
⎣ 2 ⎦ ⎣ 21 22 ⎦ ⎣d 2 ⎦
∂y 2 ∂y 2 ∂y 2
J = .............
∂x 2 ∂x 2 ∂x n
∂y n ∂y n ∂y n
.............
∂x1 ∂x 2 ∂x n
Contoh :
1. Periksalah apakah terdapat hubungan fungsional diantara fungsi-
fungsi berikut :
Y1=2x1+3x2
Y2=4x12+12x1x2+9x22
∂y1 ∂y1
2 3
∂x1 ∂x 2
J = =
∂y1 ∂y1
8 x1 + 12 x 2 18 x 2 + 12 x1
∂x1 ∂x 2
= 24 x1 + 36 x 2 − (24 x1 + 36 x 2 ) = 0
ini y 2 = y1
2
Latihan :