TAHANAN O PAARALAN?
ni Victoriano Batongbakal Santos
LAKANDIWA:
Ako'y bumabati, tuloy nagpupugay
Dalangi'y kalakip ang kapayapaan
Sa nangangaritong mga kamag-aral
Nawa'y sumamatin ang Poong
Maykapal.
Isang karangalang kami'y maghandog
Nitong balagtasan na kalugodlugod
Ito'y ugali na nga mga Tagalog
Mana kay Balagtas ang tula't alindog.
Bilang Lakandiwa paksa'y lilinawin -
Sa sumamang bata sinong may
sasagutin
"Ang paaralan ba o tahanan natin?"
Kabataan ngayon, isang suliranin.
Dito'y may makata na handang
magtanggol
Sa aking palagay, taga sa panahon
Ang unang makatang titindig ngayon
Ang paaralan ang ipagtatanggol.
DAPAT MANAGOT ANG TAHANAN
(unang titindig)
Araw na masaya't maligayang araw
Ang unang bati ko sa nangapipisan
Lalo na sa guro, ama't inang mahal
Sa aking katalo't mga kamag-aral.
Ang tulog na diwa ngayon ay ginising
Pulpol na panulat ay paluluhain
Kabataan ngayon kapag mapapansin
Ang ugali't asal dapat na hubugin.
Ako po ay sugo nitong paaralan
Upang ipagtanggol sa mga labanan
Sa masamang gawa niyang kabataan
Ang dapat sisihin ay mga tahanan.
Mga paaralan ang itinuturo
Pagbasa't pagsulat at ugaling wasto
Guro'y may tuntunin na dapat makuro
Lahat ng gawain, inaral sa puso.
Ang mga tahanan ang dapat managot
Pagka't sa tahanan, marami ang gusot
At may kasabihan ang mga tagalog
Pag puno'y matamis ang bunga ay
gamot.
Maraming magulang ang nagpapabaya
Sa mga tungkulin sa anak na mutya
Matapos mag-aral, anak mapagpala
Ang magulang kaya, anong ginagawa?
Ang mga magulang ang mga huwaran
Ng mahal na anak sa mga tahanan
Ang Ama'y lasenggero, Ina'y sa sugalan
Ang anak ay tiyak na nasa lansangan.
Paaralan natin ang mata'y tingin
Sa luntiang damo, halaman sa hardin
Ang lahat ng bata may tu wa at aliw
Dito ang tahanan sana ay ihambing.
LAKANDIWA:
tUNGKULING MABIGAT ITONG
GINIGAMPANAN
Ang puri at dangal dito'y naglalaban
Matapos narinig iyang paaralan
Panig ng tahanan naman ang
pakinggan.
DAPAT MANAGOT ANG PAARALAN
(unang tindig)
Magandang araw po, ang bati'y
pagglang
Guro, kamag-aral, at mga magulang
Katalo'y humanda sa ating labanan
Pagka't papasuklin iyong paaralan.
Itong latalo ko, ang Ama at Ina
Sa mga tahanan, bigyan ng sala
Hindi na nangimi ang magulang niya
Sasagasaan din sa paksang kinuha.
Wika ng magulang ang mahal kong
anak
Nang aking ipasok halos umiiyak
Gulang, pitong taon, salitang masaklap
Hindi nalalaman, isip hindi mulat.
Bakit nang mag-aral ang anak na mahal
Salitang masama ngayon ang nalaman
Natutong dumabog sa kanyang
magulang
Kung magkabihira hindi mautusan?
Di ko sinisabing guro ang may turo
Saan natutuhan ang isip na liko?
Sa aming tahanan ang gawing di wasto
 May pangaral agad, katabi'y lanubo.
Paaralan natin may kulang pa mandin
Kaya mga guro'y may malaking sagutin
Ibang mga bata hindi napapansin
Kahit magkagalit hindi susuriin.
Marami sa guro mahina ang loob
Ayaw parusahan mga batang buktot
Ang mga pamalo bawal na raw lubos
Ayon daw sa aklat, ipinag-uutos.
Ay ang pagkukrus naming itinumpak
Hindi lamang pagbabasa at wastong
pagsusulat
Pagsamba sa Diyos itinuturong ganap.
Di ko nilalahat ang mga magulang
Sobrang mapagpalayaw sa anak na
hirang
Ayaw mapapalo't mpapangaralan
Niyang mga gurong s'yang sugo ng
bayan.

Ang batang mabait at batang suwail Kapagka lumiban mahal ninyong anak
Sa paaralan po sama-sama na rin Agad lumiliham, agad hinahanap
Diya'y nagdaramay ang ugaling taksil Kung magkabihira magulang na liyag
Kaya paaralan ang dapat sisihin. Ay namumuni sa aming pagtawag.

LAKANDIWA: At saka ngayon kaming sisisihin

hABANG SINISISI MGA PAARALAN Tumutulong lamang sa inyong tungkulin
Makatang may hawak, hindi mapalagay Kaya maliwanag pag bata'y suwail
Waring siniasabing pagtayo ko naman Magulang ang siyang dapat na sisihin.
Ang mga tahanan, aking babakbakan.

Guro't paaralan ngayon ang sinisi

Sa balang sumamang batang lumaki
Makatang may hawak nitong pangyayari
Ikaw ay tumayo, saguting mabuti.

DAPAT MANAGOT ANG TAHANAN

(Ikalawang tindig)
Kung sa boksingero itong nakalaban
Kahit na anino ay binibirahan
Nang siya'y malito sa kasinungalingan
At pati ang guro, kanyang
binabakbakan.

Itong katalo ko nasanay marahil

Sa kasinungalingang malimit gawin
Mga paaralan nararapat alamin
Pawang mabubuting mga babasahin.

Sa paaralan man may Dakilang Diyos

Sa bata't guro ipinasusunod
Natuklasan namin, maglang na irog
Marami sa batang di kilala'ng Diyos.

Iyan ang tungkulin ng mga magulang

Sa mga tahanan napapabayaan
At ang buong angkan hindi nagdarasal
Pagdating ng hapon sa iisang altar.

Kaya't nang mag-aral mahal ninyong

anak