ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΛΙΑΔΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: ραψωδία Α (στίχοι: 207-245)

1) Να χωρίσετε την ενότητα σε τρεις (3) υποενότητες και να γράψετε έναν

πλαγιότιτλο για κάθε μία (μον. 3)
2) Στο πλαίσιο της ανθρωπομορφικής αντίληψης των αρχαίων για τους θεούς, η
εμφάνιση της θεάς Αθηνάς γίνεται με ενανθρώπιση ή με επιφάνεια; Γιατί,
κατά τη γνώμη σας, ο Όμηρος επέλεξε αυτόν τον τρόπο παρουσίασης; (μον.4)
3) Να επισημάνετε δύο παραδείγματα προοικονομίας (συστηματική
προετοιμασία των επεισοδίων που θα ακολουθήσουν στην εξέλιξη της πλοκής
του έργου) στο απόσπασμα (ένα στα λόγια της θεάς Αθηνάς και ένα στου
Αχιλλέα) (μον. 4)
4) α) Στον όρκο του Αχιλλέα (στιχ. 234-245) συναντάμε τον τρόπο έκφρασης
«σχήμα του αδυνάτου». Να γράψετε με δικά σας λόγια το νόημα του όρκου.
(μον.2)
β) Να εντοπίσετε δύο (2) πολιτιστικά στοιχεία στο απόσπασμα (μον. 2)
γ) Τι πετυχαίνει ο ποιητής με τη χρήση του διαλόγου ανάμεσα στη θεά Αθηνά
και στον Αχιλλέα; (μον.2)

5) Να χαρακτηρίσετε με δύο (2) επίθετα τον Αχιλλέα, όπως παρουσιάζεται στους

παρατιθέμενους στίχους, και να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισμό σας (μον. 3)
Ραψ Α στίχοι 207-245
 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΛΙΑΔΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ραψ Ζ στιχ 500-529

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Στους στίχους 500-502 υπάρχει προοικονομία. Τι προοικονομείται; Να αιτιολογήσετε την

άποψή σας. (μον.4)
2) Στους στίχους 526-529 υπάρχει επική ειρωνεία. Να την επισημάνετε και να αιτιολογήσετε την
άποψή σας. (μον.4)
3) Να ηθογραφήσετε (χαρακτηρίσετε) τον Έκτορα από τα λόγια του προς τον Πάρη-Αλέξανδρο
στους στίχους 521-529 (μον.4)
4) Στους στίχους 506-513 συναντάμε τον εκφραστικό τρόπο της παρομοίωσης. Να την
αναλύσετε (τι παρομοιάζεται με τι, τι πετυχαίνει ο ποιητής κτλ) (μον.4)
5) Α. Να δώσετε έναν τίτλο στο απόσπασμα (μον.1)
Β. Να εντοπίσετε δύο εικόνες στο απόσπασμα και να τις αναλύσετε (μον.3)

Και ζωντανόν τον Έκτορα στο σπίτι του εθρηνούσαν, 500

Θαρρώντας που απ’ τον πόλεμον κι απ’ τ’ ανδρειωμένα χέρια
των Αχαιών δε θα σωθεί και δεν θα γύρει πλέον.
Αλλά δεν αργοπόρησε στα δώματά του ο Πάρις.
εζώσθη τα πολύχαλκα και υπέρλαμπρα άρματά του,
την πόλιν γοργά διάβηκεν, ως ήταν πτεροπόδης. 505
και ως όταν σπάσει τον δεσμόν καλοθρεμμένος ίππος,
βροντά τετραποδίζοντας στην ανοικτήν πεδιάδα,
να λούεται στο καθαρό ποτάμι μαθημένος.
Την κεφαλήν κρατεί υψηλά, την χαίτην ανεμίζει,
και υπερηφανευόμενον στα κάλλη του τον φέρνουν 510
στες μαθημένες του βοσκές γοργά τα γόνατά του,
ομοίως απ’ την Πέργαμον ο Πριαμίδης Πάρις
περήφανος κατέβαινε με πόδια φτερωμένα
και στ’ άρματα ωσάν ήλιος λαμποκοπούσεν όλος.
Τον θείον εύρηκε αδελφόν κει πόμελλε να στρέψει 515
Απ’ όπου με την ποθητήν γυναίκα του ομιλούσε.
Και πρώτος ο θεόμορφος Αλέξανδρος του είπε:
«Έγκαιρα δεν επρόφθασα, καθώς έχεις προστάξει,
ω σεβαστέ μου. σε κρατώ και συ πολύ σπουδάζεις».
Και προς αυτόν απάντησεν ο λοφοσείστης Έκτωρ: 520
«Γλυκέ μου, αν είσαι δίκαιος, κανείς δεν θα σε ψέγει
Στα έργα τα πολεμικά και ανδρειωμένος είσαι.
Το θέλεις και οκνηρεύεσαι, και μέσα μου λυπούμαι,
όταν πολλούς ονειδισμούς ενάντια σου προφέρουν
οι Τρώες που εξαιτίας σου βαρύν έχουν αγώνα. 525
Ας πάμε και θα διορθωθούν τούτ’ αν θελήσει ο Δίας
να στήσομεν στα σπίτια μας ελεύθερον κρατήρα,
προσφοράν όλων των θεών μεγάλων, αιωνίων,
άμ’ απ’ την Τροίαν διώξομεν των Αχαιών τα πλήθη».
Α’ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ιλιάδα, ΟΜΗΡΟΥ, ραψωδία π, στιχ 786-822

Αλλ’ όταν τέταρτην φοράν ωσάν θεός ορμούσε, 786

Τότε σου εφάνη, Πάτροκλε, το τέλος της ζωής σου.

ότι στη μάχην σου ‘λθ’ εμπρός τρομακτικός ο Φοίβος.

Και δεν τον είδε, ως έρχονταν, στην ταραχήν της μάχης,

μες στην κατάχνια ολόκλειστος. του εστήθη οπίσω ο Φοίβος, 790

με την παλάμην πετακτήν του επάταξε τους ώμους

και όλην την ράχιν. κι έστριψαν τα μάτια του Πατρόκολου.

Και ο Φοίβος απ’ την κεφαλήν του επέταξε το κράνος,

που αντήχησε, ως εκύλησε στα πόδια εκεί των ίππων.

και η χαίτη του στα χώματα μολύνθη και στο αίμα. 795

Και ως τότε δεν εγίνετο να μολυνθεί στο χώμα

ο κώνος λαμπροφούντωτος, που έσκεπε τ’ ωραίο

μέτωπο και την κεφαλήν του θείου Αχιλλέως.

και τότε το ‘δωκεν ο Ζευς του Έκτορος να σκέπει

την κεφαλήν του κι έφθανε σ’ αυτόν η μαύρ’ ημέρα. 800

Κι εκόπη το μακρόσκιο κοντάρι στην παλάμην

το λογχοφόρο, το βαρύ, και του ‘πεσε απ’ τους ώμους

μ’ όλον τον τελαμώνα της η κροσσωμένη ασπίδα.

Και ο Φοίβος, του Διός υιός, τον θώρακα του λύει.

Εθεοκρούσθη ο Πάτροκλος, του ελύθηκαν τα μέλη 805

Και θαμπωμένος έμεινε. και οπίσω με την λόγχην

τον κτύπησ’ ένας Δάρδανος των ώμων εις την μέσην,

ο Πανθοϊδης Εύφορβος, που επρώτευε των άλλων

στην λόγχην, εις το τρέξιμο και στην ιππομαχίαν.

Όταν πολέμου αμάθητος πρωτήλθεν ιππομάχος, 810

είκοσι άνδρες μόνος του κατέβασε απ’ τους ίππους.

Αυτός πρώτος σ’ ελόγχισεν, ω Πάτροκλε ιππομάχε,

και δεν σε φόνευσε, κι ευθύς την λόγχην απ’ το σώμα

άρπαξε και μες στον στρατόν εσύρθη, δεν εστάθη

ν’ αντιταχθεί στον Πάτροκλον, αν και ξαρματωμένον. 815

Αλλ’ ως το χέρι του θεού τον δάμασε και η λόγχη,

Προς τους συντρόφους έστρεφε την μοίραν να αποφύγει.

Και ο Έκτωρ απ’ τες φάλαγγες, αμ’ είδε τον γενναίον

Πάτροκλον ν’ αποσύρεται κονταροπληγωμένος,

Προχώρησε, του εστήθη εμπρός, και μέσα εις το λαγγόνι 820

Την λόγχην όλην έμπηξε κι η άκρη εβγήκε πέρα.

Έπεσε και κατήφεια στους Αχαιούς εχύθη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Ποιο είναι το θέμα της Ιλιάδας (μον 4)

2) Να γράψετε την περίληψη του αποσπάσματος σε μία παράγραφο (μον 4)

3) α) Να δώσετε έναν τίτλο στο απόσπασμα (μον 2)

β)Ενώ η αφήγηση γίνεται σχεδόν σε όλη την Ιλιάδα σε γ΄πρόσωπο, ο ποιητής αλλάζει το πρόσωπο
αφήγησης όταν απευθύνεται στον Πάτροκλο. Ποιο πρόσωπο χρησιμοποιεί και γιατί (μον 2)

γ)Που φαίνεται η συμπάθεια του ποιητή προς τον Πάτροκλο (να σημειώσετε τα αντίστοιχα
χωρία) (μον 2)

4) Να απαντήσετε στα ερωτήματα όσον αφορά στο σταδιακό αφοπλισμό του Πάτροκλου. α) Με
ποια σειρά αφαιρούνται τα όπλα του Πάτροκλου (μον 3) και β) Ποιος θεός βοηθά στο να
θανατωθεί ο Πάτροκλος και γιατί η ενέργεια αυτή του θεού εξυψώνει τον ήρωα (μον 3)
Α’ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ιλιάδα, ΟΜΗΡΟΥ, ραψωδία A, στιχ 1-33

Ψάλλε , θεά, τον τρομερόν θυμόν του Αχιλλέως,
πώς έγινε στους Αχαιούς αρχή πολλών δακρύων,
που ανδράγαθες ροβόλησε πολλές ψυχές στον Άδη
ηρώων, κι έδωκεν αυτούς αρπάγματα των σκύλων
και των ορνέων – και η βουλή γενόνταν του Κρονίδη, 5
απ΄ ότ’ εφιλονίκησαν κι εχωριστήκαν πρώτα
ο Ατρείδης, άρχων των ανδρών, και ο θείος Αχιλλέας.
Και απ’ τους θεούς ποιος άναψε την έχθρα μεταξύ τους;
Ο Απόλλων, όπου οργίσθηκε του Ατρείδη βασιλέως
κι έφερε λώβαν στον στρατόν που εθέριζε τα πλήθη, 10
ότι του εκαταφρόνεσε τον Χρύσην ιερέα.
Στων Αχαιών τα γρήγορα καράβια τούτος ήλθε,
Με λύτρα πλουσιοπάροχα την κόρη του να λύσει.
Στο χρυσό σκήπτρο τυλικτό του Φοίβου το στεφάνι
εκράτει, και τους Αχαιούς παρακαλούσεν όλους, 15
μα από όλους πιο πολύ τους δυο τους γιους του Ατρέα:
«Ω γενναιόκαρδοι Αχαιοί, ω βασιλείς Ατρείδες,
του Ολύμπου ας κάμουν οι θεοί, την πόλιν του Πριάμου
αφού πορθήσετ’ ευτυχείς να πάτε στην πατρίδα.
αλλ’ αποδώσετε σ’ εμέ την ποθητήν μου κόρην, 20
δεχθείτε αυτά τα λύτρα της, αν τον υιόν του Δία
τον μακροβόλον τοξευτήν Απόλλωνα ευλαβείσθε».
Όλοι αλαλάξαν οι Αχαιοί, κι είπαν τον ιερέα
να σεβασθούν και τα λαμπρά λύτρα δεκτά να γίνουν.
Μόνος ο Αγαμέμνονας δεν το ‘στεργεν ο Ατρείδης, 25
Αλλά κακά τον έδιωχνε και βαρύν λόγον είπε:
«Μη σ’ απαντήσω, γέροντα, σιμά στα κοίλα πλοία
ή τώρα εδώ ν’ αργοπορείς ή πάλιν να γυρίσεις,
και μη θαρρεύεις στου θεού το σκήπτρο και το στέμμα.
Αυτήν δεν θ’ απολύσω εγώ. Το γήρας θα την έβρει 30
στο Άργος μες στο σπίτι μου μακράν απ’ την πατρίδα
να υφαίνει αυτού και σύντροφον της κλίνης να την έχω.
Μη μ’ ερεθίζεις, σύρ’ ευθύς, αν θέλεις να μην πάθεις».

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Ο πόλεμος Ελλήνων – Τρώων αποτελεί το περιεχόμενο της Ιλιάδας. Όμως, ο ποιητής από τα
δέκα χρόνια του πολέμου μας περιγράφει τις τελευταίες 51 ημέρες (από το θυμό του Αχιλλέα
μέχρι το θάνατο και την ταφή του Έκτορα). Να γράψετε συνοπτικά σε μία παράγραφο τα
κυριότερα γεγονότα που εκτυλίσσονται το χρονικό αυτό διάστημα (μον 4)

2) Παρότι ο Όμηρος ονόμασε το έργο του Ιλιάδα, το θέμα του έπους είναι διαφορετικό, όπως το
επισημαίνει άλλωστε και ο ίδιος ο ποιητής στους πρώτους στίχους του Προοιμίου. Να εντοπίσετε
τους στίχους αυτούς και να γράψετε το θέμα της Ιλιάδας (μον 4)

3) α) Ο διάλογος είναι ένα από τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο Όμηρος. Τι πετυχαίνει με
τη χρήση του στο συγκεκριμένο απόσπασμα; (μον 2)

β) Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για τους στίχους 17-22 και 27-33 που να αποδίδουν το
περιεχόμενο των λόγων του Χρύση και του Αγαμέμνονα (μον 2)

γ) Να εντοπίσετε δύο πολιτιστικά ή ιδεολογικά στοιχεία στο απόσπασμα (μον 2)

4) α) Στους στίχους 8-11 περιγράφεται η δράση του θεού Απόλλωνα. Ποια είναι αυτή; Ποιος είναι
ο ρόλος των θεών γενικά στο έπος; (μον 3)

β) Να ηθογραφήσετε τον Αγαμέμνονα από την απάντηση που δίνει στο Χρύση στους στίχους 27-33
δικαιολογώντας ταυτόχρονα τους χαρακτηρισμούς σας (μον 3)
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ (ΟΜΗΡΟΥ, «Ιλιάδα», ραψωδία Α, στιχ.: 207-240)

Και η γλαυκόφθαλμη θεά σε κείνον απεκρίθη :

«Κατέβηκ’ απ’ τον ουρανόν να παύσω την οργήν σου,

εάν μ’ ακούσεις. μ’ έστειλεν η Ήρα η λευκοχέρα,

που ολόψυχα σας αγαπά παρόμοια και τους δύο. 210

έλα, την μάχην άφησε, το ξίφος σου μη σύρεις,

μόνο με λόγια τ’ όνειδος που αυτός θα πάθει ειπέ του.

Ότι να γίνει θέλ’ ειδείς αυτό που σου προλέγω.

τρίδιπλα δώρ’ ατίμητα θα λάβεις μιαν ημέρα

γι’ αυτήν την ύβριν. τώρα συ κρατήσου και άκουσέ μας». 215

Κι ο φτεροπόδης προς αυτήν Πηλείδης αποκρίθη:

«Πρέπει, ω θεά, των δύο σας να σεβασθώ τον λόγον,

αν κι είν’ οργή μου φοβερή. και όμως αυτό συμφέρει,

όπου υπακούει στους θεούς κι αυτοί τον εισακούουν».

Είπε και από την αργυρήν λαβήν με το βαρύ του 220

χέρι στην θήκην άμπωσε πάλι το μέγα ξίφος

πειθόμενος στην Αθηνά. κι εκείνη πάλι ανέβη

στον Όλυμπον μες στους θεούς, στα δώματα του Δία.

Με βαρείς λόγους έπειτα και πάλιν ο Πηλείδης

προς τον Ατρείδη εστράφηκεν, ουδ’ έπαυε η χολή του: 225

«Ω μέθυσε, σκυλόματε, και με καρδιάν ελάφου!

μήτε ποτέ με τον λαόν ν’ αρματωθείς για μάχην,

μήτε εις καρτέρι να οδηγείς τους πρώτους πολεμάρχους

ετόλμησες. σου φαίνονται τρόμος θανάτου εκείνα.

καλύτερα στο στράτευμα των Αχαιών σ’ αρέσει 230

όποιος σ’ εσένα αντιλογά, να του αφαιρείς τα δώρα.

τωόντι αχρείους κυβερνάς, λαοφάγε βασιλέα!

αλλιώς αυτό το αδίκημα θα ήταν το ύστερό σου.

αλλ’ έναν λόγον θα σου ειπώ, και ομόνω μέγαν όρκον.

ναι, μα το σκήπτρο τούτ’ οπού κλαδί δεν βγάζ’ ή φύλλα, 235

καθώς αφήκε τον κορμόν στα όρη εκεί που εκόπη,

και δεν θ’ αναχλωράνει, αφού τα φύλλα και το φλούδι

γύρω του ελέπισε ο χαλκός, και το φορούν στο χέρι

οι δικαιοκρίτες Αχαιοί τους νόμους να φυλάγουν,

όπως τους έδωκεν ο Ζευς και θα ΄ναι μέγας όρκος. 240

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Ποιο είναι το θέμα και ποιο το περιεχόμενο της Ιλιάδας (αναλυτικά); (μον. 4)

2) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο της ενότητας (στ. 207-240) (μον. 4)

3) α. Να χωρίσετε το απόσπασμα σε τρεις (3) ενότητες και να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά

(μον. 3)

β1. Να εντοπίσετε και να δικαιολογήσετε δύο (2) σημεία στα οποία ο ποιητής χρησιμοποιεί την
τεχνική της προοικονομίας (μον. 2)

β2. Ένας χαρακτηριστικός τρόπος για να δείξουμε πως κάτι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι να
ισχυριστούμε ότι αυτό θα γίνει μόνο αν αλλάξει η φυσική τάξη του κόσμου. Αυτός ο τρόπος έκφρασης
λέγεται «σχήμα του αδυνάτου». Να εντοπίσετε το σχήμα αυτό στο κείμενο και να το σχολιάσετε (μον.1)

4) α. Να χαρακτηρίσετε τον Αχιλλέα από τα λόγια του προς τη θεά Αθηνά και προς τον Αγαμέμνονα

(μον. 3)

β. Ο ρόλος των θεών στην ομηρική εποχή ήταν σημαντικός στη ζωή των ηρώων. Ποιος ο ρόλος της
θεάς Αθηνάς στο συγκεκριμένο απόσπασμα; ( μον. 3 )