AKCIONARSKO DRUŠTVO

Pojam - AD je pr. dr. koje osniva jedno ili više pravnih i/ili
fizičkih lica u svojstvu akcionra radi obavljanja određene
djelatnosti, pod zajedničkim imenom, čiji je osnovni kapital
podijeljen na akcije.
AD odgovara za svoje obaveze cjelokupnom imovinom, a
akcionari ne odgovaraju za obaveze društva, osim do iznosa
ugovorenog a neuplaćenog uloga u imobinu društva.

Karakteristike:
1. AD je društvo kapitala, što znači da nisu bitne
personalne karakteristike njegovih akcionara, te se
društvo ne konstituiše, ne funcioniše i ne prestaje
zavisno od tih svojstava, već je jedino bitan akcionarski
kapital.

2. AD poslije pod realnim poslovnim imenom, a

izuzetno, pod personalnim imenom dominatnog
akcionara.

3. AD je pravni subjekt koji ima svoju imovinu, koja je

potpuno odvojena od imovine njegovih akcionara i s
kojom društvo u potpunosti odgovara za obaveze
koje preuzima u pravnom prometu prema trećim
licima.

4. AD ima fiksiran osnovni kapital koji je podijeljen na

akcije i koji se mora čuvati neokrnjen tokom poslovanja
društva.

5. Osnovni kaptial društva je podijeljen na akcije,

određene nominalne ili računovodstvene vrijednosti
izražene u novcu.

1
 6. AD je trgovačko društvo po svojoj formi ili predmetu
djelatnosti, ali njegovi akcionari ne postaju samim tim
trgovci.

7. AD može obavljati bilo koju profitabilnu djelatnost,

što po pravilu nije slučaj sa drugim pr. dr.

8. AD mogu da osnovaju i pravna i fizička lica.

9. Zakonske norme koje uredjuju ovo društvo pretežno su

imperativne prirode, tako da se malo prostora
ostavlja autonomnoj volji akcionara.

10. AD je jedina forma društva koja se može osnovati

i povećati osnovni kapital javnim upisom akcija.

KONSTITUTIVNI AKTI

Osnivaki akt
Osnivački akt (ugovor ili odluka) notarski se obrađuje.
a) Obavezni elementi:
1. označenje osnivača
2. poslovno ime
3. sjedište
4. djelatnost društva
5. označavanje da li je društvo otvoreno ili zatvoreno
6. označavanje vrste i vrijednosti osnovnog kapitala,
upisanog i uplaćenog
7. broj, vrsta i klasa akcija, kao i njihova nominalna
vrijednost
8. označavanje osnivača koji ulažu nenovčane uloge,
opsi tih uloga i broj i vrsta akcija za te uloge
9. vrijeme osnivanja društva
10. troškovi osnivanja društva
11. posebne pogodnosti koje se daju osnivačima ili
drugim lcima koji učestvuju u osnivanju društva, ili

2
 poslovima koji su potrebni za dobijanje potrebnog
ovlašćenja.
b) Fakultativni elementi:
1. označavanje prvog diretkora, odnosno članova
upravnog odbora
2. ovlašćenje upravnom odboru da izda odobrene
akcije
3. ograničavanje prenosa akcija zatvorenog društva
4. druge odredbe koje mogu biti sastavni dio
osnivačkog akta ili statuta društva.

Fakultativni akt (statut)

AD može imati i statut, koji nije konst. akt društva i koji se ne
deponuje u registar i ne objavljuje.
Statut po pravilu donosi upravni odbor, što važi i za
njegove izmjene i dopune. Ovlašćenje za donošenje stautua
može se osnivačkim aktom izričito dati skupštini
akcionara.
Stautom se bliže uređuje poslovanje i upravljanje
društvom.
Sačinjava se u pisanoj formi.

Odnos osnivačkog akta i statuta

U slučaju nesaglasnosti osnivačkog akta i stautua AD, primat
ima osnivački akt društva.

Izmjena osnivačkoh akta kvalifikovanom većinom

skupštine akcionara
Osnivački akt AD mijenja se kvalifikovanom većinom
(dvije trećine) glasova akcionara sa akcijama sa pravom
glasa, na prijedlog upravnog odbora, kao i sa takvom
većinom akcionara svake klase preferncijalnih akcija čija se
prava promjenom ovog akta mijenjaju.
Osnivačkim aktom mogla bi se utvrditi i stroža kvlaifikovana
većina za promjenu osnivačkog akta, ali ni u kom slučaju
blaža.

3
Projena osnivačkog akta može eventualno aktivirati prava
nesaglasnih akcionara(ako im se umanjuju prava), te između
ostalog prijedlog izmjena osnivačkog akta koji se upućuje
akcionarima mora sadržati i obavještenje o pravu
nesaglasnih akcionara na naknadu vrijednosti svojih akcija
od strane društva.

Izmjena osnivačkog akta odlukom upravnog odbora

Zakon dozvoljava i odstupanje od opšteg pravila i
konstituiše osnove promjene ovog akta od strane samog
upranog odbora.
Jedan osnov je institut ovlašćenog kapitala.
Drugi osnov je promjena lica ovlašćenog za zastupanje
društva.
Treći osnov su izmjene kojima se ne diraju prava bilo kojeg
akcionara.

Osnivači
Mogu biti sva pravna i fizička lica, domaća i strana.
Zakon izričito omogućuje da ovo društvo može osnovati i
samo jedan osnivač – jednočlano AD.
Interes jednog člana da osnije AD je nesuimnjiv. Akcionarski
kapital je najpokretljiviji kapital, što omogućava osnivaču,
ako želi povećanje osnovnog kapitala društva, da proda dio
akcija i da na taj način dođe do svježeg novca.
Osnivači mogu biti i fizička lica koja imaju ograničenu
poslovnu sposobnost ili čak nemaju poslovnu
sposobnost (umjesto njih djeluju zakonski zastupnici). Na
sudbinu društva takođe je bez uticaja kasniji gubitak
poslovne sposobnosti ili njeno ograničenje.

Posebne pogdonosti
Daju se osnivačima ili drugim licima koja su učestvovala u
postupku osnivanja društva ili polovima koji su potrebni za
dobijanje ovlašćenja za početak poslovanja društva.

4
Ove pogodnosti mogu se utvrditi samo osnivačkim aktom
prilikm donošenja tog akta od strabe osnivača, ne i kasnijim
izmjenama.
Pogodnosti se mogu dati i za određeneo vrijeme, a mogu
prestati i izmjenama osnivačkog akta kojim su date.
Posebne pogodnosti ne mogu biti ništa što krši pravila
akcijskog pravai mogu se naknađivati samo iz dobiti društva.
Po svojoj prirodi su obligacionopravne prirode, s obziorm da
su odvojene od akcija.

Troškovi osnivanja
Osnivačkim aktom određuje se ko snosi troškove osnivanja
društva:
1. osnivači, što je zakonska pretprostvaka
2. AD
Ako troškove snose osnivači, njihov iznos mora biti element
osnivačkog akta i može se naknaditi samo do iznosa
određenog u osnivačkom aktu.
Ako troškove snosi akcionarsko društvo , ti troškovi se mogu
odbiti od osnovnog kapitala druptva ili se unijeti u društvo
ako ulog.

Ulog
Zatvoreno AD:
1. novčani
2. nenovčani
3. izvršenir ad i usluge društvu
Otvoreno AD samo novčani i nenočani.

Društvo ne može kreditirati (ili davati obezbjeđenje) sticanje

akcija, izuzev kad se radi o stcanju akcija zaposlenih u
društvu ili povezanim društvima.

Autonomna(od strane samih akcionara) procjena

nenovčanih uloga u zatvorenom AD, a ako se o tome ne
mogu sporazumjeti procjenu mogu povjeriti ovlašćenom
procjenjivaču.

5
Kod otvorenih AD procjenu nenovčanih uloga vrši ovlašćeni
procjenjivač, koga biraju sami osnivači ili upravni odbor ili
sud po njihovom zahtjevu.

Ugovoreni ulozi koji se unose u novcu uplaćuju se do

registracije AD, i to najmanje 50% nominalne vrijednosti
upisanjih akcija, a ostatak se uplaćuje najkasnije u roku od
dvije godine od dana registracije.

Otvoreno i zatvoreno AD
Vrsta AD određuje se u osnivačkom aktu društva, a ako se to
ne označi, pretpostavlja se da je riječ o otvorenom AD.

-način osnivanja
Zavoreno AD osniva se simultanim putem (bez javnog
upisa akcija) – sami osnivači otkupljuju sve akcije prilikom
osnivanja društva.
Otvoreno AD se osniva sukcesivnim putem, kada osnivači
upisuju dio akcija i objavljuju javnu ponudu za otkup ostalih
akcija.

Obilježja zatvorenog društva:

1. ne može javnom ponudom ili na bilo koji drugi javnim
način izdavati akcije na tržištu HoV
2. nije pod posebnim nadzorom Komisije za HoV
3. nije u obavezi da javnost i Komisiju za HoV o važnijim
poslovnim događajima, fin. izvještajim, izvještajima o
poslovanju i izvještajima revizora
4. može izdravati akcije samo svojim osnivačima ili
ograničenom broju drugih lica (profesionalnim
investitorima i zaposlenima)
5. može osnivačkim aktom ili statutom utvrditi
ograničenja prometa svojih akcija

Zatvoreno AD postaje otvoreno AD (i obrnuto) u skladu sa

ZOPD i zakonom kojim se uređuje tržište HoV (ako se uputi

6
javni poziv za upis i uplatu akcija, odnosno ako seobjavi
prospekt za uvrštenje akcija za trgovanje na berzi)

Na donošenje odluke o pretvaranju zatvorenog u otvoreno

AD shodno se primjenjuju odredne ZOPD o pretvaranju
otvorenog u zatvoreno AD.

Postupak simultanog osnivanja (zatvoreno AD)

Osnivači:
1. zaključuju ugovor o sonivanju društva
2. plaćaju ili unose uloge u društvo
3. preuzimaju akcije ili potvrde
4. biraju prve organe društva
5. podnose prijavu za registraciju

Obilježja otvorenog AD
1. može javnom ponudom ili na bilo koji drugi javni način
izdavati akcije na tržištu
2. pod posebnim je nadzorom Komsije za HoV
3. ima obavezu da izvješava javnost, Komisiju za HoV i
Registar o svim važnim poslovnim događajima, fin.
izvještajima, izvještajima o poslovanju i izvještajima
revizora
4. ne može osnivačkim aktom ili statutom utvrditi
ograničenja prometa svojih akcija

Otvoreno AD može biti kotirano i nekotirano.

Osnivačka emisija i osnivači i upisnici akcija

U AD koje se osniva bez javnog upisa akcija, sva lica koja
upisuju prvu emisiju akcija i potpisuju osnivački akt ujedno
su i osnovači.
U AD koje se osniva javnim upisom akcija osnivači samo lica
koja potpisuju osnivački akt i uz to upisuju barem jednu
akciju.

7
Razlikovanje osnivača i drugih upisnika akcija po prvoj
emisji akcija važno je znog:
1. uloge osnivača u postopku osnivanja društva
2. podnošenja izvještaja o osnivanju na osnivačkoj
skupštini i razlikovanja ovlašćenja osnivača i ovašćenja
osnivačke skupštine, na kojoj učestvuju ne samo
osnivači, već i drugi upisnici akcija iz prve emisije
3. učešća u radu osnivačke skupštine i posebnih prava i
obaveza tim povodom.

Za dalje funcionisanje AD ovo razlikovanje nije značajno oim

ako su osnivači u osnivačkom aktu zadržali određene
posebne pogodnosti.

Postupak sukcesivnog osnivanja

Sastoji se od više faza:
1. zaključivanje ugovora o osnivanju
2. upis, uplata, ili unošenje uloga i preuzimanje dijela
akcija od strane samih osnivača
3. odobrenje prospekta od strane Kosmisije za HoV i
objavljivanje javne ponude za upis i otkup akcija od
strane trećih lica
4. upis i uplata akcija ili unošenje uloga po javnoj ponudi
od strane drugih lica
5. upis i otkup eventualnih neupisanih akcija, ponuđenih
u javnoj ponudi od strane osnivača
6. eventualni postupak sa upisanim viškom akcija
7. obavještavanje Komisije za HoV o uspješnosti emsije
akcija
8. održavanje osnivačke skupštine i imenovanje organa
društva (osima ako osnivači nisu zadržali za sebe pravo
imenovanja prvih organa društva)
9. podnošenje prijave za registraciju
10. registracija i objavljivanje
Ovaj redoslijed mora biti strogo poštovan prilikom
sukcsivnog osnivanja AD i nijedna faza ne smije izostati,
osim eventualne faze u postupku sa upisanim viškom akcija i

8
nakdnadnog upisa neupisanih akcija u postpuku javne
ponude od strane samih osnivača.

Osnivačka emisija akcija otovrenog društva je uspjela ako se

iz ponuđene javne ponude i pospekta upišu akcije u broju
koji je je kao uspješan upis predviđen javnom ponudom i
prospektom, odnosno ako se upisane akcije uplate u skaldu
sa zakonom.

Ako osnivanje javnim putem nije uspjelo, osnivači su

obavezni da upisicima akcija bez odlaganja vrate sve
uplaćene iznose.

Pravna priroda javne ponude

Javna ponuda ustvari nije ponuda, već poziv na ponudu, dok
je upis akcija po njoj ponuda koja može biti prihvaćena ili
odbijena od strane osnivača.
Ako se ponuda prihvati ugovor o tokupu akcija je zaključen
pod odložnim uslovom – ako društvo bude osnovano.

Kad je pak riječ o otkupu akcije od strane samih osnivača,

koji otkupljuju akcije bez javnog poziva, to predstavlja
ugovor o tokupu akcija među osnivačima sa dejstvom prema
trećem licu (budućem osnovanom društvu).

Pretvaranje otvorenog AD u zatvoreno

Odluku donosi skupština AD kvalifikovanom
dvotrećinoskom večinom, osim ako osnivačkim aktom ili
statutom nije određena stoža većina.
Odluka se donosi na način i u skladu sa uslovima, odrešenim
propisima kojim se uređuje tržište HoV.
Odluka obavezno sadrži i neopozivu izjavu društva kojom
se društvo obavezuje da će otkupiti akcije na zahtjev
nesaglasnih akcionara, s tim što pravo na otkud imaju i
akcionari koji nisu učestvovali u radu skuptine.
Za pretvaranje potrebno je odobrenje Komsije za HoV.

9
Osnivačka skupština otvorneog AD
Odredbe zakona o osnivačkoj skupštini su imperative
prirode, da bi se izbjegle potencijalne zloupotrebe.
Osnivačka skupstina postoji samo dok se druptvo ne osnuje i
ne registuje.
Prema ZOPD osnivači su obavezni da sazovu i održe
osnivačku skuptinu, ako je javna emisija uspjela, u roku od
60 dana od dana isteka roka za upis akcija, u javnoj ponodi i
prospektu, u protiv smatra se da osnivanje nije uspjelo.
Pisani poziv za održavanje ove skupštine, sa propisanim
dokumentima u skladu sa djelokrugom ove skupštine,
dostavlja se svakom upisniku akcija na način propisan za
sazivanje škupštine akcionara.
Sud u vanparničnom postupku može na zahtjev osnivača koji
posjeduju najmanje 1/10 upisanih akcija da produži rok z 30
dana za održavanje skupštine.

Kvorum za održavanje
Svi upisnici potpuno uplaćenih akcija imaju pravo da
učestvuju s pravom glasa na osnivačkoj skupštini.
Kvorum za održavanje i odlučianje postoji ako joj
prisustvuju upisnici akcija koji imaju više od polovine
uplaćenih akcija s pravom glasa o pitanjima iz njene
nadlženosti.
Ako osnivačka skupština nema ovaj kvorum, osnivači drugu
skuštinu sazivaju u daljem roku od najmanje 8, a najviše 15
dana, s tim da ako osnivačka skupština ni tada nema
propisani kvorum, smatra se da osnivanje nije uspjelo.
Osnivačku skupštinu otavra lice koje je uplatilo najveći broj
akcija, a ako ima više takvih lica, onda je to lice koje je prvo
uplatilo akcije.

Posljedice neodržavanja
Ako osnivačka skupština nije održana u prospisanom roku,
ili nije imala kvorum za održavanje i odlučivanje, ili nije
donijela odluke iz svog djelokruga, smatra se da sonivanje
društva nije uspjelo.

10
Osnivači odgovaraju solidarno za povraćaj uplaćenih iznosa
upisnicima akcija, kao i za povraćaj eventualno uloženih
nenovčanih uloga.
U tom cilju dužni su da javnim oglasom, objavljenim na isti
način kao i javna ponuda, u roku od 15 dana nakon isteka
krajnjeg roka za održavanje osnivačke skupštine, pozovu sve
učesnike da preuzmu sve uplaćene iznose ili unijete uloge, a
ako to ne učine na zahtjev bilo kog upisnika, sud u
vanparnićnom postupku donosi odluku o objavljivanju
takvog oglasa.

Organizavija osnivačke skupštine

Osnivačka skupština bira predsjenika, notara kao
zapisničara i dva brojača glasova.
Zapisnik o radu skupštine vodi notar kao zapisničar i
predstavlja vjerodostojan dokument.

Djelokrug:
1. utvrđuje da li su u skaldu sa zakonom upisane i
uplaćene akcije, odnosno da li je obezbijeđen minalni
osnovni kapital u skaldu sa zakonom
2. prihvata ili odbija upis viška akcija ako to nisu učini
osnivači (od momenta donošenja odluke o prihvatanju ,
upisnici akcija koji su upisali taj višak imaju pravo glasa
na skupštini)
3. bira prve organe društva osim ako su osnivači u
javnom pozivu to pravo zadržali za sebe
4. prihvata procjenu vrijednosti nenovčanih uloga
5. odlučuje o posebnim pravima i posebnim
pogodnostima koje pripadaju osnivačima ili drugim
licima
6. odobrava posebne ugovore koje su osnivači zaključili
za račun društva do nastanka društva
7. odobrava trokove društva

Odlučivanje
Svaka obična akcija daje pravo na jedan glas.

11
Osnivačka skuptina donosi odluke većinom glasova
akcionara sa običnim akcijama, ako zakonom ili osnivačkim
aktom nije određen veći broj glasova.
Specijalni slučaj je odobrenje upisanog viška akcija od strane
ove skupštine, ako to nisu učinili osnivači, što predstavlja
izmjenu osnivačkog akta u dijelu osnovnog kapitala, te se
tada odlučuje saglasnošću svih upisnika uplaćenih akcija,
ako osnivačkim aktom i prospektom nije drugačije
određeno.

Isključenje prava glasa na osnivačkoj skupštini

Kada osnivačka skupština odlučuje o:
1. prihvatanju procjene nenovčanih uloga
2. troškovima osnivača za osnivanje društva
3. odobravanju posebnih ugovora sa društvom,
zainteresovani osnivači i upisnici akcija nemaju pravo glas,
jer bi odlučivali u spostvenoj stvari.

Nakon održane osnivačke skupštine vrši se upis u registar, u

skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih
subjekata.

Akcije
Akcija je haritja od vrijednosti koju izdaje AD, sa određenom
nominalnom vrijednosću koja predstavlja dio njenog
osnovnog kapitala.

Karakteristike akcija
1. Akcija je HoV po samom zakonu, u proncipu slobodno
prenosciva, osim u slučaju postojanja određenih
zakonskih ili statutarnih ograničenja.
2. Akcije se izdaju na određenu vrijednost. Nominali
iznosi akcija iste kalse akcija u jednom AD moraju biti
jednaki. Nominalni iznos akcija ne može biti manji od
zakonom propisanog (1km), dok maksimalni iznosi

12
 nisu propisani zakonom. Zbir svih nominalnih
vrijednosti akcija čini osnovni kapital AD.
3. U principu, akcija iste klase i iste nominalne
vrijednosti daje svakom akcionaru ista prava.
4. Akcija označavaju i članska prava u AD. Riječ je o
skupu prava i obaveza koji pripadaju imaocu akcije, a
on ih stiče preuzimanjem obaveze unošenja određenog
uloga u ovo društvo. Članska prava i obaveze u AD u
principu su jednaka visini učešća u osnovnom kapitalu
društva. Prenosom akcije, prenose se i članska prava u
društvu, što je slučaj i kad samo društvo stiče svoju
akciju, s tim što članska prava i obaveze miruju sve dok
je društvo drži.

Podjela akcija prema pravima

Klasa akcija određuje se pravima koja su u njima sadržana.
AD može izdavati: obične (redovne) i povlašćene
(preferencijalne) akcije.
Klase akcija određuju se u ugovoru o osnivanju i statutu
društva, a na osnovu ovih akata i u odluci o izdavanju akcija.
Jedno društvo može izdavati više klasa akcija, čak i u jednoj
emisiji akcija.

Obične akcije
AD mora imati bar jednu običnu akciju.
Obične akcije uvijek prestavljaju jednu klasu akcija i imaju
istu nominalnu vrijednost. Obične akcije ne mogu se
pretvoriti u povlašćene akcije ili druge HoV.
Redovne akcije daju ista statusna prava:
1. pravo pristupa aktima i dokumentima društva
2. pravo učešća u radu skuptšine društva
3. pravo glasa u skupštini društva – po principu jedna
akcija jedan glas, itd,
i ista imovinska prava:
1. pravo na isplatu dividende poslije isplate dividende
svim klasama preferncijalnih akcija

13
 2. pravo na učešće u raspodjeli likvidacionog viška,
poslije isplate povjerilaca i akcionara svih klasa
povlašćenih akcija
3. pravo prečeg upisa akcija iz novih emisija akcija i
zamjenjivih obveznica
4. pravo rapsolaganja.
Imovinska prava mogu se prenositi ugovorom sa akcionara
na treća lica.

Povlašćene akcije
Povlašćene akcije su akcija koje njihovim imaocima daju
određena povlašćena prava u ondosu na imaoce običnih
akcija.
Povlašćene akcije mogu biti podijeljene u dvije ili više klasa
sa različitim pravima, ali povlašćene akcije iste klase imaju
istu nominalnu vrijednost i daju njihovim imaocima ista
prava.
Prava akcionara sa povlašćenim akcija određuju se
osnivačkim aktom društva.
Povlašćenja mogu biti višestruka:
1. prioritet u isplati dividende u onosu na obične akicje
2. pravo privenstva naplate iz ostatka likvidacione mase
nakon podmirenja povjerilaca
3. mogu dati i pravo pretvaranja u obične akcije ili u
drugu klasu povlašćenih akcija
4. pravo prodaje tih akcija AD-u po utvrđenoj cijeni
5. pravo prisustva i učešća u raspravi na skupštini
akcionara
6. pravo pistupa aktima i dokumentima društva
Preferncijalne akcije su bez prava glasa, a izuzetno mogu
steći i pravo glasa.
Prema našem zakonu, preferncijalne akcije daju pravo glasa
na skupštini akcionara u dva slučaja:
1. kad se odčujuje o pretvarenju u obične akcije (kada
mogu imati broj glasova jednak broju glasova običnih
akcija u koje se mogu pretvoriti).

14
 2. ako dividende na povlašćene akcije koje su stečene i
čija ipslata je zahtijevana nisu isplaćene, do njihove
isplate.
U svakom slučaju broj glasova akcionara sa povlašćenim
akcijama ne može biti jednak ili veći od broja glasova
akcionara sa običnim akcijama.

Da bi se obezbijedilo da utvrđena prava ovih akcionara ne

mogu biti promijenjena odlukom skupštine akvionara sa
običnim akcijama, propisano je postojanje posebne vrste
skupštine (specijalana skupstina – ako ima više klasa
preferncijalnih akcija, ova skupština postoji za svaku klasu
posebno ili se na istoj skupštini može glasati odvojeno po
klasama) na kojoj učestuju akcionari sa ovim akcijama bez
prava glasa. Bez saglasnosti ove skupšine, stečena prava
akcionara ovih akcija ne mogu se promijeniti: ograničiti,
smanjiti, ukinuti.

Registracija akcionara
AD upisuje izdate akcije i druge HoV i identitet akcionara
kod Centralnog registra HoV, u skaldu sa skonom kojim se
urešuje tržište HoV i aktima Komisije za HoV.
Pored ovog upisa, AD može voditi i knjigu akcija. Knjiga AD
otvorenog društva vodi se u elektronskom zapsiu u
Centralnom registru.
Akcionara ima pravo uvida u knjigu akcija, a direktor ili
uravni odbor su odgovorini za uredno i tačno vođenje knjige
akcija.
Akcionarom se u donosu prema AD i trećim licima smatra
lice koje je upisano u Centralni registar.
Ako ima nepodudarnosti između knjige akcionara i
Centralnog registra, mjerodavan je upis u Centralni registar.

Zamjenjive obveznice i varanti

Varanti su HoV koje njihovim imaocu daju pravo na sticanje
određenog broja akcija određene vrste i klase i po određenoj
cijeni.

15
Zamjenjive obveznice i varanti ne mogu se izdati u većem
broju od broja odobrenih akcija.
Odluku o izdavanju zamjenjivih obveznica donosi skuština
akcionara, ako se osnivačkim aktom ili odlukom skupštie
društva ne ovlasti upravni odbor za donošenje takve odluke.
Zamjenjive obveznice se ne mogu izdati po vrijednosti koja
je manja od nominalne vrijednosti akcija za koje se
zamijenjuju.

Osnovni kapital
Osnovni kapital AD formira se otkupom akcija u najmanjem
iznosu propisanom zakonom.
Minimalno novčani ulog osnovnog kapitala zatvorenog AD
na dan upis au registra iznosi 20 000 BAM, a kod otvorenog
50 000 BAM.

Pojam odobrenog kapitala

AD može da ima, pored izdatih akcija, i neizdate akcije
odobrene za izdavanje.
Broj odobrenih običnih akcja i broj odobrenih povlašćenih
akcija svake klase odrešuje se onivačkim aktom i taj broj ne
može da bude veći od 50% izdatih običnih akcija u vrijeme
kada je ovaj broj određen osnivačkim aktom.
AD može da izda sve ili damo dio svojih odobrenih običnih
akcija, a odobrene povlašćene akcije bilo koje klase može da
ne izda, da izda dio i sve.
Odluka o izdavanju odobrenih akcija donosi se na skuštini
akcionara, osim ako osnivačkim aktom ovo ovlašćeje nije
preneseno na upravni odbor.
Ovlašećenje upravnom odboru za izdavanje odborenih akcija
ne može se dati na period duži od 5 godina od utvršivanja
broja takvih akcija u osnivačkom aktu, ali skupština može
obnavljati to ovlašćenje i više puta, ali uvijek na petogodišnji
period.

16
Pravo prečeg sticanja novoizdatih akcija
Je inmovinsko pravo postojećih akcionara, na osnovu zakona
ili osnivačkog akta , na sticanje akcija od društva pri novim
emisijama akcija, i to srazmjerno nominalnoj vrijednosti
posjedovanih akcija.
Zakon ovo pravo utvrđuje kao zakonsko dispozitivno pravo.

Postupak realizacije prava prečeg upisa utvrđuje se

osnivačkim aktom, statutom ili odlukom upravnog odbora.
Zakon obavezuje društvo koje vrši novu emisiju akcija da u
pisanoj formi obavijesti sve imaoce prava prečeg upisa, o
samoj namjeri izdavanja akcija, a propisuje i minimalni
obavezni sadržaj takvog poziva, odnosno obavještenja i
minimalni obavezni rok za korišćenje takvog prava (15
dana).

Imaoci prava prečeg sticanja akcija iz novih emsija su:

1. akcionar sa običnim akcijama
2. imalac varant
3. imalac zamjenjivih obveznica
Međutim, navedena lica nemaju pravo prečeg sticanja:
1. povlašćenih akcija, osim povlašćenih akcija koje su
zamjenjive u obične akcije ili koje nose pravo upisa ili
sticanja običnih akcija
2. odobrenih akcija određenih osnivačkim aktom koje se
izdaju u roku od 6 mjeseci od registracije društva.
Akcionari sa povlašćenim akcijama imaju pravo prečeg
sticanja akicja iz novih emisija akcija iste klase u skaldu sa
odlukom skupštine.

Pravo prečeg sticanja može se ograničiti ili isključiti

odlukom skupštine akcionara na prijedlog upravnog odbora.
Odluka skupštine akcionara o ograničenju ili isključenju
prava prečeg sticanja je sastavni dio odluke o povećanju
kapitala.
Ovo pravo može ograničiti ili ukiniti i upravni odbor ako ima
takvo ovlašćenje u skaldu sa zakonom.

17
Pravo prečeg sticanja akcionar može prenijeti na treće lice u
skaldu sa propisima kojima se uređuje tržište HoV.

Povećanje osnovnog kapitala

Odluku o povećanju osnovnog kapitala donosi skupština
akcionara, osim u slučaju odobrenog kapitala kad takvu
odluku može donijeti i uprani odbor, ukoliko mu je skuština
dala odgovaraćuje ovlašćenje.
Odluka o skupštini o promjeni na osnovnom kapitalu ima za
posljedicu izmjenu osnivačkog akta u dijelu kojim je uređen
kapital društva.
Povećanje osnovnog kapitala novom odlukom po osnovu
novčanih uloga može se izvršiti tek nakon potpune uplate
već upisanih akcija iz prethodne uspjele emisije, ili ako je
sonivačkim aktom ili odlukom o emisiji određeno da se to
može učitniti ako je po prethodnoj emisiji uplaćeno
najmanje 9/10 upisanih akcija.
Ovo ograničenje ne važi ako se osnovni kapital povećava pri
statusnim pormjenama, kao i u slučaju povećanja osnovnog
kapitala izdavanjem akcija zaposlenima u duštvu i
povezanim društvima.

Načini povećanja
1. novim ulozima
2. pretvaranjem poreskog duga i zmajenjvih obeznica i
upisom akcija po snovu imalaca varanta na talav upis
(uslovno povećanje)
3. iz sredstava društva.
Tehnika povećanja osnovnog kapitala je dvojaka:
1. izdavanje novih akcija
2. povećanje nominalne vrijednosti postojećih akcija.

Vrste emisije
Privatna emisija je emisija namijenjena:
1. postojećim akcionarima i imaocima varanta i
zamjenjivih obveznica, i/ili

18
 2. ograničenom broju inst. investitora kojima takav status
utvrdi Komisija za HoV.
Javna emisija je emisija u kojoj se upis i uplata akcija vrši na
osnovu javne ponude neodređenom proju lica.

Zatvovreno AD može imati samo privatnu emisiju, dok

otvoreno može imati i privatnu i javnu.

Akcije iz nove emisije obavezno se izdaju po tržišnoj

vrijednosti, kako bi se spriječilo razvodnjavanje prava
postojećih akcionara.

Povećanje osnovnog kapitala novim ulozima u novcu

Osnovni kapital otvorenog AD povećava se novim ulozima
koji mogu biti samo novčani u skladu sa odlukom o
povećanju tog kapitala.
Odluka o povećanju osnovnog kapitala otvorenog AD mora
se registrovati najkasnoije 6 mjeseci od dana donošenja,
inače je ništava.

Emisija je uspjela ako se ispune uslovi iz odluke o emsiji i

objavljenog prospekta, koji su po pravilu manje strogi od
uslova za uspješnost osnivačkih emisija.

Akcije naknadnih emisija radi povećanja osnovnog kapitala

novim ulozima mogu izdavati i preuzimacima emisije u
skladu sa zakonom kojim se reguliše tržište HoV.

Akcije naknadnih emisija se po pravilu izdaju po višoj

emisionoj cijeni od nominalne, u kom slučaju taj višak
predstavlja premiju emsije i on se u svakom slučaju mora
upaliti u cjelosti prije registracije povećanja osnovnog
kapitala.

Ako je emisija uspjela, obavještava se Komisija za HoV.

19
Po prijemu rješenja Komisije za HoV o uspješnosti emisije,
podnosi se zahtjev Centralnom registru, radi upisa
novoizdatih akcija. Promjene se upisuju i u knjigu udjela.

Akcije se stiču upisom na vlasničke račune akcionara u

Centralnom registru.

Osnovni kapital povećan je danom registracije povećanja tog

kapitala u registar poslovnih subjekata.

Uslovno povećanje osnovnog kapitala

Skupština akcionara pri donošenju odluke o emisiji
zamjenjivih obveznica i varanata može istovremeno doijeti
odluku o uslovnom povećanju osnovnog kapitala za iznos
kojim bi se pokrila prava imalaca ovih HoV za njihovu
konverziju u akcije.
Iznos povećanja osnovnog kapitala ne može preći polovinu
osnovnog kapitala otvorenog AD koji postoji u trenutku
donošenja te odluke.
Zakon porpisuje minimalni obavezni sadžraj odluke o
uslovnom povećanju kapitala. Ograničenje za početno
korišćenje prava imalaca zamjenjivih obveznica na zamjenu
u akcije ili imalaca varanta sa pravom na upis akcija od
najmanje 2 godine proizlazi iz činjenice da je riječ o
posebnim pravima povjerilaca ili posebnim pravima.

Prava upisa imalaca zamjenjivih obeznica izvršavaju se

njihovom pisanom izjavom da ih pretvaraju u akcije.
Davanje ove izjave zamjenjuje upis i plaćanje akcija.

Ovo isto važi i a varante koji konstituišu pravo na zamjenu

za akcije.

Ova izjava ima zakonom propisan sadržaj i ne smije biti

uslovna, u suprotnom je ništava.

20
Ipak, izajava koja je ništava može konvalidirati ostvarivanjm
prava ili izvršavanjem obaveza iz akcija koje su izdate na
osnovu nje.

Uslovno povećanje osnovnog kapitala pretvaranjem

poreskog duga u ulog
OK može se povećati pretvaranjem poreskog duga u
akcije, u skladu sa posebnim zakonom kojim se uređuje
pitanje izmirenja poreskog duga.
Ovo povećanje OK može se izvršiti jednom u toku
kalendarske godine i ne može preći polovinu osovnog
kapitala otvorenog AD koji postoji u trenutku pokretanja
postupka izmirenja poreskog duga.

Povećeanje OK iz sredstava društva

Supština otvorenog AD može odlučiti da se osnovni kapital
društva poveća pretvaranjem rezervi i neraspoređene dobiti
u osnovni kapital.
Odluka o povećanju OK ništava je ako se ne upiše u registar
u roku od 3 mjeseca od donošenja odluke.
Riječ je o svojevrsnom samofinansiranju društva.
U ovom slučaju, društvo akcionarim izdaje besplatne akcije
ili povećava nominalnu vrijednsot postojećih akicija, i to
srazmjerno nominalnoj vrijenosti posjedovanih akcija.

Rezerve i neraspoređena dobit NE mogu se pretvoriti u OK

ako je u finansijskim izvještajima na kojima s eodluka
zasniva iskazan gubitak.
Rezerve za određenu namjenu mogu se pretvoriti u OK samo
ako je to skaldu sa tom namjenom.

Odluka o povećanju OK iz sredstava društva zasniva se na

posljednjim finansijskimnizvještajima prethodne poslovne
godine ako su potvrđeni od nezavisnog revizora i usvojeni
najviše 90 dana prije podnošenja prijave za upis povećanja u
registar.

21
Imaoci prava po osnovu povećanja OK iz sredstava
društva:
1. svi akcionari društva na dan presjeka utvrđen u skladu
sa zakonom
2. upisnici akcija, odnosno akcionari koji sa djelimično
plaćenim akcijama, srazmjerno učešću njhovog
uplaćenog dijela u OK društva
3. sopstvene akcije društva srazmjerno njihovom učešću
u postojećem OK društva.

Pravo na dio akcije

Pri povećanju OK iz sredstava drušstva može se desiti da se
stekne pravo na dio akcije, koje je takođe prenosivo.
Osim toga, imaoci prava na djelimične akcije, ako ih je više,
mogu se udružiti i tako steći akcije na osnovu koji mogu
ostvariti i prava glasa.
Imaoci djelimičnih akcija imaju i pravo an djelimičnu
pripadajuću dividendu.

Nove akcije stečene po osnovu povećanja osnovog kapitala

otvorenog AD iz sredstava društva, učestvuju u pravu na
dividendu i u podjeli likvidacione mase.

Smanjenje osnovnog kapitala

Odluku o smanjenju osnovnog kapitala donosi skupština
otvorenog AD.
Odlukom o smanjenu OK otvorenog AD mijenja se osnivački
akt. Zakon utvršuje i minimalni obaezni sadržaj odluke.

Odluka o smanjenu Ok donosi se istovremeno sa odlukom o

usvajanju finansijskog izvještaja.

Vrste smanjenja
1. u redovnom postupku
2. pojednostavljenom postupku
3. postuku smanjenja radi pretvaranje u rezerve

22
Smanjenje OK otvorenog AD druptva po jednom osnovu,
može se vršiti istovremeno sa njegovim povećanjem po
drugom osnovu.
Načini smanjenja u redovnom postupku
1. poništenjem stečenih sopstvenih akcija i povlačenjem i
poništavanjem akcija u posejdu akcionara
2. smanjivanjem nominalne vrijednosti akcija
3. isplatom uplaćenog iznosa akcionara za akcije koje nis
u potpunsoti uplaćene i neizdavanjem tih akcija

Poništenje sopstvenih akcija i povlačenje i poništenje

akcija
Ako društvo posjeduje akocije koje drži u režimu sopstvenih
akcija, kojima nije raspolagalo u skladu sa zakonom, te ih
mora poništiti, prvo se ponoštavaju te tzv. sopstvene akcije.
Ako AD nema spostvenih akcija, OK se može smanjiti
povlačenjem akcija od akcionara i njihovim poništavanjem.
Osnovi povlačenja mogu se utvrditi osnivačnim aktom (prije
upisa akcija i sticanja stautusa akcionara) i to kao obaveza
akcionara i AD (prinudno) i kao pravo akcionara i društva
(dobrovoljno).

Smanjenje osnovnog kapitala AD u redovnom postupku,

budući da nije uzrokovano gubicima u poslovanju, prema
opštem pravilu ne može ići na štetu povjerilaca druptva.
Izuzetno, u svim slučajevima kada povlačenjem i poništajem
akcija ne dolazi do smanjenja osnovog kapitala, ne
primjenjuju se pravila zakona o zaštiti prava povjerilaca:
1. ako je riječ o akcijama koje su u potpunosti uplaćene,
a daju se besplatno društvu koje ih istovremneo
poništava
2. ako se akcije koje se u potpunosti plaćene povlače i
poništavaju isplatom na teret rezervi koje se mogu
korisiti za te namjene
3. u slučaku kada se uz poništenje povučenih akcija
poveća nominlana vrijednost nepovučenih izdatih

23
 akcija do iznosa koji je dovoljan da se izbjegne
smanjenje osnovnog kapitala
4. u slučaju istovremenog izdavanja novih akcija u
nominalnoj vrijednosti povučenih akcija.
Na smanjenje OK na druga dva naina shodno se primjenjuju
navedena pravila.

Ravnopravnost akcionara iste klase

Obezbjeđuje se:
1. povlačenjam i poništajem srazmjerno nominalnoj
vrijednosti akija koje imaju
2. srazmjernim smanjenjem nominalne vrijednosti
posjedovanih akcija date klase
3. kupovinom, povlačenjam i poništajem akcija na berzi ili
drugom uređenom tržištu ili javnom ponudom u
skaldu sa zakonom
4. smanjenjm osnovnog (upisanog) kapitala otvorenog
AD neizdavanjem upisanih akicija akcionarima koji su
u docnji sa plaćanjem i isptlatom tim akcionarima
uplaćenih iznosa za te akcije.

Zaštita povjerilaca
Smanjenje OK AD u redovnom postupku, budući da nije
uzrokovano gubicima u poslovanju, prema opštem pravilu
ne može ići na štetu povjerilaca društva.
Odluka o smanjenju OK u redovnom postupku objavljuje se
najmanje dva puta u jednom dnevnom lisu, sa pozivom
povjeriocim da prijave svoja potraživanja.
Povjerioci čija su nedospjela potraživanja nastala prije
objave odluke o smanjenu OK mogu tražiti obezbjeđenje tih
potraživanja ili čak isplatu ako je to određeno predmetnom
odlukom, u prekluzivnom roku od 90 dana od druge objave
te odluke.
U cilju zaštite intersa povjerilaca porpisan je zaštitini rok u
kojem akcionari ne mogu tražiti isplatu akcija po osnovu
smanjenja OK. Taj rok teče od druge objave odluke o
smanjenju OK i traje narednih 90 dana, kada se moraju

24
pružiti obezbjeđenja ili podmiriti potraživanja povjeriocima
koji su blagovremeno prijavili potraživanja.

Smanjenje osnovnog kapitala u pojednostavljenom

postupku
Ovo smanjenje provodi se u slučaju poslovanja sa gubitkom.
U ovom postupku smanjenje OK može se vršiti samo ako
društvo nema odgovarajuće rezerve i neraspoređenu dobit
za te namjene.
I za ovo samanjenje primjenjuje se isti postupak kao i pri
smanjenju redovnom postupku, s tim što ovo za smanjenje
nisu bitna prava povjerilaca, te nema primjene instituta
zaštite prava povjerilaca.
Za smanjenje OK u pojednostavljenom postupku nije bitno
zašto je doščo do gubitka ili zašto ne postoje rezerve u
porpisanom iznosu.

Smanjenje osnovnog kapitala pretvaranjem u rezerve

Na smanjenje OK u slučaju prenosa u rezerve koje ne prelaze
10% osnovnog kapitala za pokrivanje budućih gubitaka ili za
eventualno buduće povećanje OK iz sredstava društva ne
primjenjuju se pravila o zaštiti povjerilaca u redovnom
postupku smanjenja.
Pri smanjenu, u rezerve se unosi iznos jednak nominalnoj
vrijednosti povučenih i poništenih akcija po ovom osnovu
smanjenja.

Istovremeno smanjenje i povećanje (sistem harmonike)

OK otvorenog AD može sa smanji smanjivanjem u redovnom
postupku samo do iznosa minimalnog osnovnog kapitala.
U slučaju smanjenja OK ispod propisanog minimalnog iznosa
OK pokreće se postupak likvidacije ili stečaja društva.

Izuzetno, moguće je i smanjenje OK otovrenog AD u

redovnom postupku ispod tog minimuma ako se
istovremneo sa odlukom o smanjenju OK po jednom osnovu

25
donese odluka o povećaju tog kaptala po drugom osnovu
tako da OK dostigne propisani minimalni iznos.

Odluke o smanjenju OK u redovnom postupku i

istovremenom povećanju OK se moraju registrovati u roku
od 120 dana od dana donošenja, u suprotnom su ništave.

Reorganizacija OK sticanjem sopstvenih akcija

Zabrana upisa svojih akcija i akcija kontrolnog društva

ZOPD zabranjuje upis svojih akcija od stane AD, bilo
direktno ili indirekto, budući da društvo ne može samo sebi
plaćati ove akcije.
Isto pravilo se odnosi i na upis akcija kontrolnog društva od
strane podređenog, diretko ili indirektno.
Sankcija ove zabrane kada se akcije stiču indirektno preko
drugog lica, u oba sluaja, sastoji se u tome što je to lice
obavezno da uplati cijeli iznos tako upisanih akcija i smatra
se da ih je steklo ne komisiono, već u svoje ime i za svoj
račun.

Opšta pravila u vezi sa sticanjem sopstvenih ackija

Sopstvenim akcija se smatraju akcije koje je AD steklo od
svojih akcionara, direktno ili indirektno preko drugog lica
koje ih stiče komisiono u svoje ime, a za račun tog AD.
AD može steći sve ili dio svojih preferencijalnih akcija kao
sopstvene akcije, u skladu sa ograničenjima iz ZOPD i
osnivačkog akta, kao i ograničenjima plaćanja.
Ovo važi i za druge HoV koje nisu obične akcije.
AD može steći samo dio svojih običnih akcija kao
sopstvene akcije, u skladu sa ograničenjima iz zakona i
osnivačkog akta, kao i ograničenjima plaćanja.

U uporednom pravu postoje dva sistema sticanja sopstvenih

akcija:

26
 1. sistem anglosaksonskog - omogućuje sticanje
sopstvenih akcija bez ograničenja
2. sistem kontinetalnog prava – sticanje sopstvenih akcija
limitira na unaprijed određen procena osnovnog
kapitala

ZOPD usvaja mješoviti sistem sticanja sopstvenih akcija.

Princip je ograničeno sticanje sopstvenih akicja - može
steći akcije koje je izdalo tako da ukupna nominalna
vrijednost, uključujući i ranije stečene akcije koje društvo
drži i akcije koje su stečene indirektno ne pređe 10%
njegovog OK.
Izuzeci, kada ograničenja nema su:
1. ako društvo ima namjenske rezerve za ove potrebe
2. besplatno ustupanje društvu akcija, koje su u
potpunosti plaćene
3. sticanje u postupku sudske prinudne naplate
potraživanja društva od svojih akcionara izvršenjem na
akcijama, ako izvršenej nije moguće na drugoj imovini
4. u slučaju statusnih promjena.

Otvoreno AD ne može sticati sopstvene akcije sporazumom

sa akcionarom već samo putem ponude svim akcionarima
pro-rata.
Ovo bi značilo da zatvoreno AD može da stiče sopstvene
akcije ili druge HoV i na bazi individualnih ugovora sa
svojim akcionarima i to po njihovoj vrijednosti utvrđenoj u
skladu sa ovim zakonom, osim ako osnivačkim aktom ili
ugovorom između akcionarskog društva i imaoca HoV, u
vijeme kada su te HoV izdate, nije drugačije određeno.

Postupak odobrenja sticanja sopstvenih akcija

Odluku os ticanju sopstveih akcija po pravilu donosi
skupština društva, a ona pod određenim pretpostavkama
može ovlastiti upravni odbor da do određenog iznosa vrši
otkup akcija od akcionara, pod uslovom da ove odluku ne
budu u neskladu sa nalozima navedenim u odluci skupštine i

27
da se akcionari o tom sticanju izvijeste na prvoj sljedećoj
sjednici. Ovo ovlašćenje može trajati najviše 18 mjeseci od
dana donošenja odluke.

Izuzetno, osim ako osnivačkim aktom nije određeno da je to

djeloktug skuštine, upravni odbor donosi odluku za sticanje:
1. varanata, zamjenjivih obveznica ili drugih HoV koje
nisu akcije
2. do 5% bilo koje klase akcija koje se izdaju jedino radi
dodjele zaposlenima u društvu ili povezanom društvu
3. akcija ili drugih HoV, ako je sticanje nužno da se
spriječi veća i neposredna šteta za društvo
U ovom slučaju, upravni odbor je takođe dužan da na prvoj
narednoj skuštini podnese akcionarima detaljan izvještaj o
tome.

Sticanjem sopstvenih akcija ne smije se povrijediti princip

ravnopravnosti akcionara, odnosno princip ravnopravnosti
akcionara određene kalse.
Akcije se moraju otkupljivati od svih akcionara srazmjerno
posjedovanim akcijama, osim u slučaju potrebe da se
izbjegne sticanje djelimične akcije.
Ovo u svemu važi za otvoreno AD, dok se pod određenim
uslovima to može derogirati za zatvorena AD.

Status stečenih sopstvenih akcija

Sopstvene akcije imaju poseban režim:
1. nominalna vrijednost takvih akcija može ostati
uključena u osnovni kapital ili se isključiti iz tog
kapitala, pri čemu se za taj iznos povećavaju rezerve
koje se ne mogu isplaiti akcionarim
2. ne daju nikakva akcionarska prava, ni imovinska ni
statusa
3. moraju biti otuđene u određenom roku.

28
AD koje stekne sopstvene akcije može ih ponovo prenijeti
drugim licima u skladu za ZOPD i zakonom kojim se uređuje
HoV (reemsija).
Sopstvene akcije koje društvo stekne do iznosa od 10% OK
dužno je da otuđi u roku od 1 godine od dana sticanja, a
akcije koje stekne u skaldu sa zakonom u iznosu preko 10%
OK duženo je da otuđi u roku od 3 godine.
Ako sopstvene akcije ne otuđi u skladu sa ovim pravilima,
AD je dužno da ih odlukom upravnog odbora poništi, s tim
što se tada aktiviraju pravila vezana za smanjenje OK u
redovnom postupku.

Uzimanje akcija u zalog

Pravni režim sticanja sopstvenih akcija, direktno ili
komisioni, primjenjuje se i u slučaju zalaganja, budući da se
tada aktiviranjem prava zalogoprimca, u slučaju nenaplate
potraživanja obezbjeđenog ovim zalogom, i ove akcije
pretvaraju u sopstvene akvije društva.
S obzirom na to, AD ni na ovaj način ne može od svojih
akcionara steće akcije kao sopstvene u obimu većem od
prisanog limita.
Da bi ove akcije ili plaćeni iznosi koji ne prestavljaju cijelu
akciju bili adekvatno sredstvo obezbjeđenja, potraživanje
društva od tih akcionara mora biti niže od uplaćenih iznosa,
odnosno vrijednosti tih akcija.

Reorganizacija akcija
Minimalna nominalna vrijdnost akcija
Najniža nominalna vrijdnost akcija ne može biti manja od 1
BAM, a ako je veća mora biti djeljiva sa 10.
Ukupna vrijednsot akicja ne može biti niža od minimalnog
OK propisanog zakonom.
Akcije se ne mogu izdavati ispod minimalne nominalane
vrijednosti (ništavost).
Ukupna vrijednost akcija u osnovnom kapitalu određuje se
odnosom nominalne vrijednosti tih akcija i ukupne
nominalne vrijednosti svih uplaćenih akcija.

29
Spajanje i podjela akcija
U povodu povećanja osnovnog kapitala, a posebno
smanjenja, budući da se mora voditi računa o propisanom
najnižem i višim nomnalnim iznosim akcija, može doći do
potrebe za sjedinjenjem više akcija kako bi se dostigli ti
iznosi (konsolidacija akcija)
Do spajanja akcija može doći i kada se ne vrši povećanje ili
smanjenje kapitala, već društvo želi da izvrši konsolidaciju
akcija različite vrijednosti u jednu nominalnu vrijednost,
ili pak želi da izvrši povećanje nominalne vrijednosti.
Ako u postupku spajanja ostanu dijelovi akcija čija je
nominalna vrijednost manja od minimlane vrijednsoti
akcije propisane zakonom, društvo je dužno da ih otkupi
po tržišnoj cijeni ili cijeni koju utvrdi nezavisni porcjenjivač.

Podjela akcija označava nastanak od jedne akcije više

nominalne vrijednosti dvije ili više akcija niže nominane
vrijednosti, pri čemu se ne mijenja osnovni kapital društva.
Ovo se obično radi kad se želi povećati tržišnost akcija.
Pri podjeli akcija se takođe mora voditi računa o najnižem
nominalnom iznosu koji je propisan zakonom.

AD može poništiti sopstvene akcije koje je steklo na teret

rezervi, pri čemu se ukupna nominalna vrijednost ostalih
akcija povećava za iznos upotrijebljenih rezervi, čime se ne
mijenja OK društva.

Spajanjem i podjelom akcija ne smiju se povrijediti prava

imalaca varanata na sticanje akcija , kao ni paraba imalaca
zamjenjivih obveznica.

Spajanje i podjela akcija povlači izmjenu osnivačkog akta u

dijelu kojim je određen broj i nominalna vrijednost akcja.

30
Statusna prava akcionara

1. Pravo učešća u radu skupštine

Svaki akcionar, lično ili preko punomoćnika može da
prisutvuje skuoštini akcionara i učestuvuje u njenom radu, a
akcionar koji ima obične akcije ima i pravo glasa.
Izuzetno, u skupštini se ne može učestvovati na osnovu
sopstvenih akcija, koje u ostalom i nemaju akcionara.

Statutom AD može se ipak za društva sa velikim nrojem

akcionara odrediti i cenzus akcija za ostvarivanje svih
prava u skupštini akcionara, čime se akcionari ne lišavaju
ovh prava, već se samo određuje način vršsenja tih prava:
udružicanje više akcionara i/ili akcija radi vršenja tih prava.

2. Prvo glasa
Svaka izdata obična akcija daje pravo jednog glasa o svim
pitanjima o kojima se glasa na skupštini kacionara.
Pravo glasa se stiče uplatom iznosa akcije koja daje pravo
glasa u potpunosti (ili unošenjem uloga u stvarimama i
pravima u nominalnoj vrijednosti akcije)
Pravo glasa u užem smislu riječi, kao svojevrsno
subejektivno pravo nemaju akcionari koji nemaju akcije sa
pravom glasa:
1. sopstvene akcije
2. preferncijalne akcije, osim u slučajevima zakonom
propisanim
3. HoV koje nisu akcije
4. podređeno društvo u kojem kontrolno društvo ima
akcije ili udjele po onsovu kojih ga konotroliše ne može
glasati na skupštini akcionara kontrolnog društva

Glasanje je izražavane volje o prijedlogu odluke koja je

stavljena na glasanje, a kojom se izražava volja društva.

31
Punomoćje
ZOPD poznaje institut ponumoćja koje akcionar može dati
(ili mora pri cenzusu vršenja glasačkih prava) jednom
punomoćniku, u pisanoj formi sa propisanom sadržinom.
Punomoć može da važi za jednu sjednicu, uključujući i tzv.
ponovljenu skupštinu, određeno vrijeme ili do opoziva.

Svaki punomoćnik pri ostvarivanju prava glasa akcionara

dužan je da postupa pri datim upustvima, a ko ona nisu data,
dužan je da pri glasanju vodi računa o interesima zastupanih
akcionara.

Punomoćje se daje punomoćniku i dostavlja u sjedište

društva.
Direktor i članovi upravnog odbora ne mogu biti
punomoćnici za akcionare zaposlene u društvu, kao i za lica
koja su s njima povezana.

Odgovornost punomoćnika prema akcionaru za ostvarivanje

prava glasa uz poštovanje datih instrukcija ili postupanje u
najboljem interesu akcionara, ako instrukcije nisu date, ne
može se unaprijed isključiti.

Akcionar može opozvati punomoćje u bilo koje vrijeme prije

glasanja na sjednici skupštine pisanim opozivomili prećutno
ličnim prisustvom i glasnajem na skupštini.

Glasanje pisanjim putem

ZOPD ne govori izričito o glasanju pisanim putem, ali
indiretkno dozvoljava i ovo glasanje jer propisuje da glasovi
ovih akcionara ulaze u kvorum glasova.

Ugovori o glasanju
Ugovor kojim se akcionar ili punomoćnik obavezuje da će
glsati po upustvima AD ili člana upravnog ili izvršnog
odbora, ništav je.

32
Ugovor kojim se akcionar obavezuje da koristiti pravo glasa
na određeni nalin ili da neće glasati, u zamjenu za
pogodnosti ili druge usluge koje mu odobri društvo,
direktor, član upravnog ili izvršnog odbora, ništav je.

Isključenje prava glasa

Akcionar ne može da glasa u skuštini kada se odlučuje:
1. o oslobađanju od obaveza i smanjenju njegovih
obaveza pram društvu
2. o pokretanju ili odustajanju od spora protiv njega
3. o odobravanju poslova u kojima postoji sukob interesa
između njega i društva u skladu sa zakonom
Zakon izričito naglašava da se glasovi ovog akcionara ne
računaju u kvorum glasova za odlučivanje
Ovo ograničenje važi i za povezana lica, u smislu ZOPD –
dakle ni ona ne mogu glasati u tim slučajevima.
Ipak, zakon izričito isključuje primjenu ovog instituta
isključenja prava glava glasa kada se odlučuje o izboru tog
akcionara ili njegovom razrješenju kao člana upravnog
odbora, direktora, člana nadzornog odbora ili likvidacionog
upravnika.

Osvraivanje prava glasa u posebnim slučajevima

Pravo glasa ostvaruje akcionar ili njegov punomoćnik, kao i
zakonski zastupnik fizičkog lica koje nema poslovnu
sposobnost ili pravnog lica za udjele u drugim pravnim
licima.
Pravo glasa na osnovu akcija koje su date u zalogu ima
akcionar kao zalogodavac.
Suvlasnici akcija ostvaruju svoje pravo glasa u skuptšini
preko zajedničkog punomoćnika, budući da oni prema
društvu čine jednog akcionara i za obaveze odgovaraju
solidarno.
U slučaju stečaja ili likvidacije AD, pravo glasa po osnocu
akcija koje to društvo ima u drugim društvima ostvaruje
stečajni ili likvidacioni urpavnik.

33
Imovinska prava akcionara

1. Pravo na dividendu
Dividenda je dio dobiti koji skupština akcionara odluči da
distribuira akcionarima srazmjerno nominalnoj vrijednosti
posjedovanih akcija.
Plaćanje dividendi odobrava, po pravilu, redovna godišnja
skuština, a može i vanredna tokom poslovne godine, osim
kao osnivačkim aktom nije drugačije određeno, kao i
upravni odbor ako je to određeno osnivačkim aktom ili ako
ga za to ovlasti skupština akcionara.

Dva bitna uslova za raspodjelu dividendi su:

1. postojanje dobiti
2. odluka nadležnog oragana

Po usvajanju finansijskog izvještaja za prethodnu poslovnu

godinu ostvarenu dobit društvo mora rasporediti sljedećim
redom:
1. za pokriće gubitaka prenesenih iz ranijih godina
2. za pokriće emisionog gubitka
3. za zakonske rezerve
4. za statutarne rezerve
5. za dividendu

Nakon donošenja odluke o isplati dividende akcionar kome

ona treba da bude isplaćena postaje povjerilac društva za
iznos pripadajuće dividende.

Sporzaum ili ugovor kojim društvo daje nekim akcionarima

posebne pogodnosti u pogledu isplate dividende je ništav.

Po svojoj prirodi dividenda predstavlja civilne plodove, i to

tek od odluke skuštine akcionara o podjeli dividende, a ne
realizacije dobiti.

34
Način ispalte
Može se plaćati u novcu i u akcijama AD-a.

Dividende koje se plaćaju u akcijama podvrgnute su

određeim posebnim pravilima:
1. plaćaju se izdavanjem akcija srezmjerno vrijednosti
posjedovanih akcija
2. ako se izdavanjem akcija određene vrste ili klase po
ovom osnovu mijenjanju stečena prava akcionara
određene vrste ili klase, u kojoj vrsti ili klasi treba da se
izdaju akcije radi plaćanja dividende, to je moguće
samo po odobrenju akcionara te klase ili vrste, i to
kvalifikovanom većinom.
Iznos dividende koja se plaća u akcijama mora biti jednak
nominalnoj vrijednosti akcija koje se izdaju za plaćanje
dividende.

Dan dividende
Osnivačkim aktom AD određuje se dan kojim se utvrđuje
lista akcionara društva sa pravom na isplatu dividende i
druga plaćanja u skladu sa zakonom, a ako ovaj akt nema tih
odredaba, to se čini posebnom odlukom upravnog odbora.

Akcionar koji prenese svoje akcoje posle dana utvršenog kao

dan dividende, koja ga kvalifikuje za dividendu, ostaje titular
prava za dividendu, a ako to učini prije tog dana gubi pravo
na dividendu.

3. Pravo raspolaganja akcijama

Akcije se mogu prenositi po nominalnoj vrijednosti ili po
cijeni koja je viša ili niža od nominalne vrijednosti, u
zavisnosti od ponude i potražnje.
Akcije se mogu prenositi neposredni ili na tržištu kapitala
Akcija se može prenositi samo u cjelini, ne i u dijelovima.

U prinicipu, akcije kao HoV su u slobodnom prometu.

35
Ipak, izuzteno, promet može biti i ograničen tzv.
vinkuliranjem akcija.
Vinkuliranje akcija uvodi se osnivačkim aktom.
U osnivačkom aktu se ne moraju navesti razlozi zbog kojih
može odbiti davanje saglasnosti za prenos akcija.
Ako osnivački akt ne daje razloge za odbijanje sahlasnosti na
prenos akicja, nadležni organ o tome odlučuje po slobodnoj
ocjeni, rukovodeći se intereima društva i akcionara.
Odbijanje davanja saglasanosti moglo bi da uslijedi samo iz
važnih ralzoga, jer ako oni ne postoje, odnijanje bi se u
sudskom postupku koji bi akcionar mogao pokrenuti moglo
okarakterisati kao zloupotreba prava.
U svakom slučaju, prenos bez saglasnosti nije valjan, a ako se
saglasnost da ona djeluje ex tunc.

Ako bi se kasnije htjelo uvesti vinkuliranje akcije (izmjena

osnivačkog akta), za to bi bila potrebna saglasnost svih
akcionara na koje se to odnosi.
Obrnuto, ako bi se u osnivačkom aktu uvedeno vinkuliranje
htjelo kasnije ukinuti ili ublažiti, ne bi bila potrebna
saglasnost svih akcionara.

Ograničenja prenosa akcija zatvorenog društva

Osnivačkim aktom i statuom zatorenog AD mogu se utvrditi
razna ograničenja u prometu akcija.
Ako ova ograničenja nisu uvedena, smatra se da ona i ne
postoje, te da je promet akcija ovog društva slobodan.

Isključenje prenosa akcija

U određenim slučajevima prenos akcija može biti i isključen.
Pravilo je da je ovdje riječ o privremenom isključenju
prenosa, na osnovu samog zakona ili osnivačkog akta.

4. Pravo na likvidacioni višak

Pravo akcionara na likvidacioni višak nakon prestanka
druptva u postupku likvidacije, jeste uslovno pravo – postoji

36
ako preostane imovine nakon podmirenja povjerilaca
druptva i svih troškova postupka likvidacije.

Akcionari imaju pravo na likvidacioni višak u srazmjeri s

nominalnom vrijednošću posjedovanih akcija u momentu
nastupanja dejstva likvidacije.
I ovdje, titulari povlašćenih akcija, imaju pravo prvenstva u
raspodjeli likvidacionog viška prema ovom kriterijumu, pa
tek okad oni budu namireni dolaze na red akcionari sa
ostalim akcijama.

PRAVA MANJINSKIH AKCIONARA

1. Pravo manjine akcionara po kapitalu u vezi sa

sazivanjem skupštine
AD može sazvati vanrednu skupštinu po pisanom zahtjevu
akcionara sa najmanje 10% akcija s pravom glasa o pitanju
predloženom za vanrednu skupštinu
Ako po zahtjebu manjinskih akcionara ovlašćeni sazivač ne
sazove skupštinu u propisanom roku, manjinski akcionari se
mogu obratiti sudu da u vanparničnom postupku naloži
njeno održavanje.

3. Pravo manjinskih akcionara u vezi sa dnevnim

redom skupštine
Akcionar ili akcionari koji imaju najmanje 10% akcija sa
pravom glasa za izbor upranog odbora mogu predložiti i
zahtijevati da se najviše dva nova pitanja uključe u dnevni
red skupštine.
Ako upravni odbor propusti da u roku od 72 časa od prijema
zahtijeva odgovori na zhtjev ili ako on odbije zahtjev,
nadležni sud u vanparninom postupku ima ovlašćenje, po
zahtjevu bilo kog od tih akcionara, da nalozi da se njihovom
zahtjevu udovolji.

37
 4. Pravo manjine akcionara po kapitalu na
zahtijevanje tajnog glasanja
Ako to zahtijevaju akcionari sa najmanje 10% prisutnih ili
zastupanih akcija sa pravom glasa o određenom pitanju,
kada se odlučuje o:
1. izboru ili razrješenju direktora ili čl. upravnog odbora,
nezavinsog revizora i likvidaionog upravnika
2. finansijskim izvještajima, izvještajima o oslovanju i
usvajanju sistema nagrađivanja direktora ili članova
upravnog odbora.

5. Pravo manjine akcionara po kapitalu na upravnu

zaštitu i na pokretanje mehanizma kontrole –
posebna istraga
Manjinski akcionari sa utvrđenim procentom kapital učešća
imaju pravo na i na stručnog povjernika , s ovlašćenjima
utvrđenim zakonom.

U kompanijama sa javnim upisom akcija, manjinski

akcionari imaju u mogućnost pokretanja upravnih
postupaka pred Komisijom za HoV, koja takođe ima
značajna ovlašćenja u cilju zaštite investitora.

6. Pravo utvrđivanja stvarnog akcionara

Riječ je o ustanovi obaveznog obavještenja kompanije i
Komisije za HoV o sticanju određenog kapital učešća u AD.
Registar je duž an da pismeno obavjesti emitenta i Komisiju i
javno objavi podatke o sticanju akcija u sljedeć im
sluč ajevima:
1. ako lice pribavi 5% ili više akcija sa pravom glasa
emitenta ili prava koja takve akcije nose,
2. ako udio lica u bilo kojoj klasi akcija emitenta sa
pravom glasa poraste do nivoa djeljivog sa 5 preko 5%
od te klase akcija,
3. ako se udio lica u akcijama sa pravom glasa smanji do
nivoa djeljivog sa 5 preko 5% od te klase akcija.

38
Svrha ove ustanove je sprečavanje izigravanja pravila o
sticanju tzv. kvalifikovanog , značajnog ili većinskog učešća u
kapitalu tzv. malim – tajnim kupovinama zaobilaženjem
pravila o preuzimanju, kao i otkrivanj identiteta stvarnog
akcionara koji se krije iza imenovanog akcionara koji se
jedini pojavljuje u Centralnom registru.

7. Pravo na sudsku zaštitu

8. Pravo na izbor u organe društva

Manjinski akcionari, sistemom kumulativnog glasanja mogu
da obezbijede izbor svojih predstavnika u upravni odbor
društva.

9. Pravo na prodaju akcija društvu (pravo izlaska iz

društva)
Akcionar može da traži od društva da otkupi njegove akcije
ako glasa protiv odluke ili se uzdrži od glasanja za odluku:
1. o promjeni osnivačkog akta kojim se umanjuju njegova
prava
2. o reorganizaciji privrednog društva
3. o promjeni vremena trajanja društva
4. o pretvaranju otovrenog u zatvoreno AD
5. o sticanju i raspolaganju imovinom velike vrijednosti
6. kojom se mijenjaju njegova druga prava, ako je
osnivačkim aktom određeno da akcionar iz tog razloga
ima pravo na nesaglasnost i pravo da zahtijeva otkud
svojih akcija
7. o povlačenju jedne ili više klasa akcija sa uređenog
tržišta.
Pravo na otkup ima i akcionar koji nije prisustvovao
sjednici skupštine ako u propisanom roku (15 dana od dana
zaključenja sjednice skupštine na kojoj je donesena sporna
odluka) ponese zahtjev za otkup.
Akcionar koji traži od društva da otkupi njegove akcije ne
može osporavati odluku društva na kojoj zasniva to svoje
pravo.

39
Ako društvo ne isplati otkup akcija nesaglasnih akcionara, ili
ih isplati, ali po vrijednosti za koju oni smatraju d aje niža od
tržišne, oni imaju pravo da pokrenu postupak pred
nadležnim sudom za utvrđivanje njihove tržišne vrijednosti.

10. Pravo na podnošenje zahtjeva za likvidaciju

Po zahtjevu manjinskih akcionara koji u AD imaju najmanje
20% OK društva nadležni sud može naložiti prestanak
društva ili druge mjere ako:
1. članovi upravnog odbora ne mogu da vode poslove,
zbog podjele ili drugih razloga, a akcionari ne mogu da
prekinu blokadu, tako da se poslovi društva ne mogu
više voditi u interesu AD
2. su akcionari blokirani u glašačkim pravima i stoga su
propsutili da u dvije uzastopne godišnje skupštine
izaberu članove upravnog odbora
3. članovi upravnog odbora, kao i čelanovi drugih organa
djeluju protivzakonito i nepošteno prema akcionarima
koji podnose zahtjev
4. da se imovina društva rasipa i umanjuje.
Po podnesenom zahtjevu, sud može da pokrene postupak
prestanak društva ili ako se radi o osnovu koji je otklonjiv da
mu ostavi rok do godinu dana za otklanjanje nepravilnosti.
Ako po proteku tog roka nije otklonjen osnov, pokreće se
postupak likvidacije društva, uz imenovanje likvidacionog
upravnika.
Ako pak su ne pokrene postupak prestanka društva, sud
može da naloži jednu ili više zakonom porpisanih mjera.

11. Pravo manjine prilikom prinudne prodaje

akcija i prinudne kupivine akcija
Skuopština AD može, na prijedlog akcionara koji posjeduje
akcije društva koje predstavljaju najmanje 90% OKdruštva
donijeti odlukuo prenosu akcija ostalih akcionara tog na tog
akcionara uz plaćanje primjerene naknade.

40
Otkupilac određuje visinu naknade primjenom odredaba
ZOPD o isplati nesaglasnih akcionara, uzimajući u obzir
imovinske i finansijeske prilike društva.
Ako kao posljedica dosnošenja odluke o prenosu akcija
pojedinim akcionarima prestaju posebne pogodnosti na koje
su imali pravo, ta činjenica se takođe uzima u obzir.

Prije sazivanja skupštine AD od upravnog odbora kontrolni

akcionar je dužan da preda bankarsku garanciju kojom
banka solidarno garantuje da će kontrolni akcionar
manjinskim akcionarima isplatiti nakndau.

Akcionar koji stekne akcije koje predstavljaju najmanje 90%

OK društva dužan je da na pisani zahtjev bilo kog od
preostalih akcionara, u rokuod 30 dana, po prijemu zahtjeva,
ponudi akcionaru primjerenu novčanu naknadu za akcije
pojedinog manjinskog akcionara.

SKUPŠTINA AD

Vrste skupštine

1. Godišnja skupština
Odražava se u vrijeme određeno osnivačkim aktom,
zakonom ili odlukom upravnog odbora društva, s tim što se
ra skupština mora održati najkasnije šest mjeseci od
završetka poslovne godine.
Održava se u sjedištu društva, ako osnivačkim aktom nije
određeno da se održava u nekom drugom mjestu.
Propust održava skupštine u određenom roku ne utiče na
pravnu valjansot drugih radnji AD.

2. Vanredna skupština
Skupštine AD koje se održavaju između godišnjih sjednica su
vanredne. Ovlašćeni primarni sazivač ove skupštine je
upravni odbor, po zahtjevu ovlašćenih iniciatora:

41
 1. 1/3 članova upravnog odbora ili bilo kog drugog lica
koje je ovlašćeno osnivačkim aktom
2. likvidacionog upravnika
3. po pisanom zahtjevu akcionara sa najmanje 10% akcija
sa pravom glasa o pitanju predloženom za vanrednu
sjednicu
Zahtjev za sazivanje mora biti podnijet u zakonskoj formi.
Upravni odbor može odbiti zahtjev ovlašćenih sazivača samo
ako ne ispunjava propisane zakonske slove, s tim što je
dužan da to i obrazloži.
Upravni odbor mora donijeti odluku u zakonskom roku(10
dana) i mora o odluci obavijestiti u zakonom propsianom
roku svakog potpisnika zahtjeva za sazivanje.
Vanredna skupština može odlučivati jedino o pitanjima
navedenim u zahtjevu.

4. Skupština po nalogu suda

Ako se godišnja skupština ne održi u propisanom roku,
nadležni sud u vanparničnom postupku može naložiti njeno
održavanje na zahtjev akcionara koji ima pravo da
prisustvuje i glasa na godišnjoj skupštini ili direktora,
odnosno člana upravnog odbora.
Sud je ovlašćen da imenuje privremenog zastupnika sa
ovlašćenjem da sazove i predsjedava sjednici skupštine i
utvrdi mjesto i datum održavanja, kao i dnevni red.

Ako se vanredna skupština ne održi u propisanom roku,

nadležni sud u vanparničnom postupku može naložiti njeno
održavanje po zahtjevu bilo kog akcionara koji je potpisnik
zahtjeva za sazivanje.

5. Vanredna skupština zatvorenog AD – tzv.

univerzalna skupština
Održava se i bez sazvianja i objavljivanja dnevnog reda ako
joj prisustvuju svi akcionari sa pravom glasa i ako se nijedan
akcionar tome ne protivi, ako osnivačkim aktom i statutom
nije drugačije određeno.

42
 6. Vanredna skupština AD u slučaju poslovanja sa
gubitkom
Skupština AD obavezno se saziva bez odgađanja, ako se
prilikom izrade finansijskih izvještaja ili u drugim
slučajevima utvrdi da AD posluje sa gubitkom.

7. Specijalna skupština (grupno glasanje akcionara

svake klase akcija)
Akcionari koji posjeduju preferncijalne akcije nemaju pravo
glasa. Ipak u određenim slučajevima oni to pravo stiču na
osnovu samog zakona.
To pravo mogu ostaviriti na dva načina:
1. glasanje u okviru opšte skupštine, kojoj odvojeno
glasaju i akcionari sa povlašćenim akcijama bez prava
glasa, kada se odluom mijenjaju njihova utvrđena prava
2. glasanje na posenoj skupštini akcijonara te klase
povlašćenih akcija

ZOPD nabraja karakteristične slučajeve koji mogu voditi

promjeni utvrđenih prava akcionara sa povlašćenih
akcijama, a osnivačkim aktom ili odlukom o emisiji određene
kalse akcija mogu se utvrditi i drugi načini kojima se
mijenjaju prava ili preferencije akcija akcionara te klase,
tako da ih pogađaju, kada akiconari date klase akcija stiču
pravo glasa o pitam pitanjima.
?

Sazivanje skupštine i postupak održavanja

Pisani poziv za sjednicu skupštine akcionara upućuje se
svakom akcionaru najkasnije 30 dana i najranije 60 dana
prije održavanja sjednice, a kad je u pitanju sjednica
vanredne skupštine ovi rokovi iznose 15 odnosno 30 dana.

ZOPD propsuje i akta i dokumetna koja se obavezno

dostavljaju uz ovaj poziv svakom akcionaru.

43
Danom dostavljanja ovog poziva smatra se dan slanja
preporučenom pošiljakom ili ekeltronskom poštom.

Umjesto slanja poziva svakom akcionaru, otovreno društvo

može osnovačkim aktom da utvrdi da se akcionari
obavještavaju o sjednici skupštine neprekidnim
objavljivanjem na internet stranici društva (tokom vrmenea
propisanog zakonom kao obaveznog za individualno
obavještenje akcionara prije održavanja skupštine) i
objavom poziva u dnevnom listu koji zadovoljava uslove
tiražnosti i distribucije.
Zakon propisuje i obavezni sadržaj ovog obajveštnja i
posebno ističe da društvo u ovom slučaju obezbjeđuje
zaintereosvanim akcionarima u sjedištu društva kopije akata
i dokumenata koji se u slučaju ind. pozivanja dostavljaju
akcionarima lično.

Odustanak akcionara od obavještenja

I kad je u smislu zakona obavještenje akcionara pisanim
pozivom obavezno, akcionar može odustati od takvog
obajveštenja, kada je obavezno obavještenje javnim putem,
koje ima dejtsvo pisanog poziva koji se šalje svakom
akcionaru.

Prisustvo skupštini otklanja nedostatak ili izostanak

obavještenja
Akcionar koji prisustvuje skupštini nema pravo prigovora na
izostanak obavještenja ili nedostatak obavještenja o
sazvianju sjednice.
izuzetno, akcionar koji prisustvuje sjednici može staviti
obrazložen prigovor na obavještenje koje ne sadrži sve
priloge u skladu sa zakonom, i to u pisanoj formi na početku
sjednice ili za vrijeme njenog održavanja ili preduzimajući
neku radnju na skupštini zato što ptopisano obavještenje
nije dato.
Način odlučivanja o prigovoru utvrđuje se statutom i
poslvnikom skupštine.

44
Dnevni red
Skupština je vezana utvrđenim dnevnim redom (može se
odlučivati samo o utvršenim tačkama dnevnog reda, a može
se i raspravljati bez odlučivanja i o drugim pitanjima).

Predsjednik skupštine
Predsjadava radu skupštine. Bira se na početku sjednice ako
je prijedlog uvršten u dnevni red.
Bira se u skladu sa osnivačkim aktom ili statutom društva.
Predsdjednik predžale polsovnik o radu skupštine.

Predsjednik imenuje zapisničara, dva akcionara koji

ovjeravaju zapisnik i članove komisije za glasanje, ako
osnivačkim aktom ili statutom nije drugačije određeno.
Komisija za glasanje se satoji od tri člana i njeni članovi, kod
akcionarskog društva koje ima više od 50 članova, ne mogu
biti: direktor ili članovi upravnog odbora, članovi izvršnog
odbora, kandidati za nove članove ovih organa, kao i
povezana lica.

Lista akcionara i dan utvršivanja sastava skupštine

Pravo učešća i pravo glasa na skuptšini ostvarujue se na
osnovu liste akcionara koju izdaje Centralni registar i koji
sadrži oznaku akcije, podatke o vlsnicima, broju i nominalnoj
vrijednsoti akcija sa stanjem na desti dan prije dana
održavanja sjednice skupštine, a taj dan se objavljuje u
pozivu za sjednicu skupštine.
Lista mora biti dostupna u sjedištu društva svim
akcionarima koji imaju pravo glasa na skupštini.

Djelokrug
Skupština ima četiri kategorije funkcija:
a) normativne funkcije: donosi osnivački akt i odlučuje o
izmjenama osnivačkog akta

45
 b) imovinske funkcije:
1. odlučuje o raspodjeli u potrebi dobiti i pokriću
gubitaka, ako osnivačkim aktom ili statutom nije
drugačije određeno
2. usvaja finansijske izvještaje sa izvještajem
nezavisnog revizora, kao i izvještaje upravnog
odbora u vezi sa finanskijskim izvještajima
3. odlučuje o sticanju i raspolaganju imovinom velike
vrijednosti
c) izborne funkcije: bira i razrješava članove upravnog
odbora i članove nadzornog odbora ili odbora revizora,
revizora i likvidatora i odrešuje im nagradu, odnosno
naknadu
d) statusne funkcije:
1. odlučuje o statusnim promjenama
2. o promjeni pravne forme
3. o prestanku društva
e) skupština može odlučivati i o drugim pitnajima
utvršenim osnivačkim aktom ili zakonom, kao i o
pitanjima koja joj povjeri upravni odbor na odlučivanje.

Odluke donesene na sjednici skupštine unose se bez

odlaganja u knjgu odluka.

Osnov za odluke o raspodjeli odibiti drutšva

Godišnji finansijski izvještaj, kao i izvještaji nezavisnog
rezivota i izvještaji o poslovanju, koje usvaja skupština,
osnova su donošenje odluke o raspodjeli dobiti društva.
Naknadno utvrđivanje eventualne netačnosti ovih izvještaja
ne utiče na stečena ostvarena prava akcionara društva u
kontekstu donijetih odluka o raspodjeli dobiti.
Izvještaji imaju zakonom predviđen obavezni sadržaj.

Kvorum
Kvorum z asjednicu skupštine akionara čine akcionari koji
posjeduju većinu od ukupnog broja akcija sa pravom glasa o

46
predmetnom pitanju (obična većina), ako osnivačkim aktom
ili statutom društva nije određen veći borj glasova.
U kvorum se računaju i glasovi koji u skaldu sa vim zakonom
mogu glasati i pisanim putem.
Ako je sjednica skupštine odgođena zbog nedostatka
kvoruma, može biti ponovo sazvana sa istim dnevnim redom
najkasnije 15 dana od dana odgađanja. Kvorum za
ponovljenu sjednicu skupštine čini 1/3 od ukupnog borja
glasova akcija sa pravom glasa, ako osnivačkim aktom nije
određn veći broj glasova.
Ako i ponovljena sjednica nema potrbni kvorum, saziva se
nova sjednica, u skaldu sa zakonom.
Na isti način se utvršuje i kvorum za specijalnu skupštinu.
Kvorum se utvrđuje prije otvaranja rasprave o tačkama
dnevnog reda, na osnovu spiska komisije za glasanje.
Ako skupštia ima kvorum za neke tačke dnevnog reda može
odlučivati samo o tim tačkama , a u svakom slučaju o
vrmeneu održavanja ponovljene sjednice skupštine.
Kvorum glasova akcionara određene klase (grupno glasanje)
utvrđuje se takođe u skaldu sa pravilima zakona o kvorumu
glasova akcionara sa akcijama sa pravom glasa.

Većina za odlučivanje
Ako na sjednici postoji kvorum, odluke se donose občinom
večinom glasova akcionara prisutnih lično ili preko
punomočnika koji imaju pravo glasa o određenom pitanju,
osim ako je zakonom ili osnivačkim aktom određen veći broj
glasova.
Od ove većine i sam zakon odstupa u nizu slučajeva
propisujuću kvalifikovan većinu, najmanje 2/3, prisutnih
akcionara sa ackijama sa pravom glasa o predmetnom
pitanju, osim ako osnivačkim aktom ili statutom nije
odrešeno da se ove odluke donose drugom većinom, ali ne
manjom od obične većine od ukupnog broja akcija sa
pravom glasa o predmetnom pitanju, i ne manjom od obične
večine svih akcija svake klase akcija sa pravom glasa o
predmetnom pitanju (grupno glasanje).

47
ZOPD ne utvrđuje na jednom mjestu pitanja za odlučivanje
klavifikovanom većinom, već to čini sukcesivno pri
razmatrnju pojedinih pitanja.

Princip tajnog glasanja u zakonom određenim

slučajevima (način glasanja)
ZOPD utvrđuje princip obaveznog tajnog glasanja ako
akcionarsko društvo ima više od 100 akcioanra ili ako to
zahtijevaju akcionari sa najmanje 10% prisutnih i
zastupanih akcija sa pravom glasa, kada se odučuje o:
1. izboru ili razrješenju direktora ili članova upravnog
odbora, nezavisnog revizora i likvodacionog upravnika
2. finansijskim izvještajima, izvještajima o poslovanju i
usvajanju sistema nagrađivanja
U drugim slučajevima glasanje na skupštini druptva vrši se
javnim putem (dizanjem ruke ili na drugi javni načina).
Ovo ne znači da se na autnomnoj osnovi i ovim pitanjima ne
može utvrditi da se glasa tajno.
ZOPD sadrži detaljna pravila o sadržaju i punovažnosti
glasčkog listića kada se odlučuje o izbornim stvarima
kumulativnim glasanjem ili kada se ne odlučuje
kumulativnim glasanjem, a postavlja se i značajno pravilo o
tome da nepounovažnost glasanja po jednom pitanju na
glasačkom listiću koji sadrži više pitanja ne utiče na
punovažnost glasanja po drugim pitanjima.

Odluka skupštine stupa na snagu danom donošenja, osim

u sljedećim slučajevima:
1. kad u odluci nije određen neki drugi datum
2. kad zakon izričito uređuje da odluka stupa na snagu
kada se registruje i objavi, u kom slučaju je dan
registrovanja odnosno objavljivanja, dan stupanja na
snagu.

Zapisnik
Na skupštini se obavezno vodi zapisnik, čije bitne elemente
utvršuje zakon:

48
 1. propisan je njegov sadržaj
2. potpisivanje – potpisuju ga predsjednik, dva ovjerača
zapisnika i zapisničar
3. prilozi (dokaz o propsinom sazivanju skupštine i spisak
učesnika)
4. rok sačinjavanja (najkasnije 15 dana od dana
održavanja sjednice)
5. čuvanje
Ništavost odluke skupštine akcionara
Odluka skupštine je ništava:
1. ako je donesena na skupštini koja nije sazvana na
propsan način, osim ako su joj prisustvoavli svi
akcionari
2. ako je u njenom donošenju učestvovao akcionar čije
pravo glasa je trebalo da bude isključeno ili mu je
vršenje prava glasa zabranjeno u skaldu sa zakonom
3. ako nije propisno uvrštena u deveni red
4. ako se njenim sadržajem čini povreda propoisa kojima
se štite interesi povjerilaca ili su doneseni radi zaštite
javnog interesa
5. ako je suprotna moralu
6. ako je pravnosnažnom presudom, donesenom po tužbi
za pobijanje, porglašena ništavom.

Tužbu može podnijeti svaki član upravnog odbora.

Pobijanje odluka skupštine akcionara

Tužbu za pobijanje nezakonitih odluka skupštine može
podnijeti:
1. svaki akcionar koji je glasao protiv predmetne odluke
2. akcionar koji nije bio propisno pozvan na skednicu
skupštine ili
3. akckionar koji je na drugi način onemogućen da joj
prisustvuje
4. svaki član upravnog odbora

49
Tužba za pobijanje odluke ne sprečava njenu registraciju, s
tim što registar može odložiti registraciju ako ocjeni da to
opravdano.
Ako je izvršena registracija odluke skupštine koja je predmet
pobijanja, sud može na prijedlog aktivno legitimisanih lica za
ovo pobijanje donijeti rješenje da se registruje i zabilježba
spora.

Osim opštih osnova pobijanja odluka skupštine AD:

1. ništavost odluke smislu ZOPD
2. ako odluka nije donesena na način utvrđen zakonom,
osnivačkim aktom ili statutom
3. ako je suprotna zakonu, osnivačkom aktu ili statutu
4. u drugim slučuajevima predviđenim zakonom,
koji se primjenjuju u svim slučajevima, za odluke o izboru
organa akvionarskog društva i nekih tijela ovog društva
(direktor ili član upravnog odbora, član odobora za reviziju,
internog revizora i član izvršnog odbora) postoje i posebni
osnovi pobijanja utvrđeni zakonom:
1. nepropisan sastav upravnog odbora
2. izbor lica, koje nije predloženo na pripisan način, u
upravni odbor
3. izbor člana koji ispunjava uslove
4. izbor više članova od utvrđenog broja

Pobijanje odluke o usvajanju finanskijskih izvještaja

Osim opštih osnova pobijanja, koji se primjenjuju u svim
slučajevima, pa i u slučaju odluka o usvajanju finanskijskih
izvještaja AD, prilikom usvajanja ovih izvještaja postoje i
posebni osnovi utvrđeni zakonom:
1. nepropisan sarždaj izvještaja
2. neobavljena revizija ili revizija obavljena od stane
neovlašćenih lica

Isključenje opštih i osebnih osnova pobijanja

Odluke skupštine akcionara ne mogu se pobijati ako su
ipunjenje zakoneske pretpostavke utvrđene zakonom:

50
 1. nepostupanje po odredbama osnivačkog akta ili statuta
ima za posljedicu manju povredu prava tužioca ili
drugog lica, ili ako takvo nepostupanje nema neke
značajne pravne posljedice
2. pobijanje bitno ograničava prava trećih lica stečena u
dobroj vjeri
3. otkoljenjost nepropisnog sazivanja skupštine

Pravila postupka pobijanja odluke skupštine

Po ovom postupku, tuženi je uvijek akcionarsko društvo.
Tužba se podnosi u prekluzivnom roku. Subjektivni rok: 30
dana od dana saznanja za donijetu odluku i objektivni 6
mjeseci od dana donošenja, odnosno kod kotiranog društva
90 dana od dana donošenja.
Ako je tužilac bio prisutan na sjednici na kojoj je donesena
odluka rok počinje teći prvog narednog dana od dana kad je
zaključena ta sjednica skuštine, a ako nije prisustvovao, tok
počinje teći prvog narednog dana kada je za odluku mogao
saznati.

AD, kao tuženog u ovom sporu, zastupa generalni direktor,

odnosno lice ovlašćeno osnivačkim aktom kada je tužilac
akcionar, a kada je tužbu podnio član upravnog odbora,
društvo može zastupati poseban punomoćnik koga odredi
skupština ili prema okolnostima slučaja i sud u
vanprarničnom postupku.
Na zahtjev AD, sud može naložiti tužiocu polaganje
obezbjeđenja za eventualnu naknadu štete koja se može
prouzrokovati društvu ovakovom tužbom.
Ovo je jedan od glavnih razloga neatraktivnosti ovakvih
tužbi, kao i činjenica da tužilac snosi troškove ovog postupka
tokom postupka, koje može nadoknaditi samo ako uspije u
sporu.
Sud može da donese i privremenu mjeru radi sprečavanja
izvršenja donesene odluke za koju se tužbom traži pobijanje,
ako je vjerovatno da bi se njenim izvršenjem društvu mogla
pričiniti znatna šteta.

51
Ako se vodi više postupaka za pobijanje odluke skupštine,
postupci se spajaju.
Postupak po ovoj tužbi je hitan.
U ovom postupku sud može ostaviti i primjeren rok za
usklađivanje prdmetne odluke skupštine sa zkonom,
osnivačkim aktom ili statutom, ako ocjeni da je to moguć i
potrebno, u protitvnom ( kao i u slučaju ako ostavljeni rok
protekne neuspješno), sprovodi se postupak po pobijanja po
podnesenoj tužbi.
U slučaju da društvo istakne prigovor manje povrede prava,
odnosno pirgovor neposotajanja značajnije pravne
posljedice, sud ostavlja rok njegovom upravnom odboru da o
tome pruži odgovarajuće dokaze.
Ukoliko taj rok neuspješno protekne, sud odbacuje prigovor
i nastavlja postupak popbijanja po podnesenoj tužbi.
Svaki akcionar može da bude umješač u sporu.

Presuda kojom se pobija odluka skupštine djeluje u korist i

protiv svih akcionara i obavezujuća je za odnose između
akcionara i društva, kao i društva i članova organa društva.
Ako je tužba za pobijanje odluke skupštine odbijena zbog
nepostojanja osnova, društvu sloidarno odgovaraju za
propuzrokovanu štetu tužioci koji su podnijeli tužbu
zlonamjerno ili zbog grube nepažnje.

Ako je odluka skupštine koja je pobijena bila registrovana,

sud po službenoj dužnosti dostavlja registarskom sudu i
presudu kojom je ona proglašena ništavom, radi registracije
i objavljivaja.
Ako se odluka skupštine koja je pobijena odnosi na
promjenu osnivačkog aktoa, sudskom registru se uz presudu
podnosi potpuni tekst notarski obrađenog, izmijenjenog
osnivačkog akta kako treba da glasi.

UPRAVNI ODBOR

Opšte pravilo

52
Zatvoreno AD ima direktora ili upravni odbor, dok otvoreno
AD obavezno ima upravni odbor.
Kada zatvoreno AD nema upravni odbro, već direktora,
pravila propsiana za upravni odbor otvrenog AD primjenjuju
se i na direktora tog zatvorenog društva.

Broj članova upravnog odbora

Određuje se osnivačkim akom. Ipak u otovrenom AD upravni
odbor ima najmanje 3, a najviše 15 članova.
Izbor i kumulativno glasanje
Čalnove UO AD:
1. biraju akcionari na godišnjoj skupštini
2. mogu birati akcionari na bilo kojoj varednoj skupštini
koja je sazvana radi tog izbora
Kandidate za izbor predlažu postojeću UO, akcionari ili
komisija za imenovanje UO, ako je formirana.

U otovorenom AD članovi upravnog odbora se biraju

kumulativnim glasanje ako osnivačkim aktom ili statutom
društva nije drugačije određeno.
Pod kumulativnim glasanjem se podrazumijeva glasanje u
kome svaki akcionar sa pravom glasa, broj glasova kojim
raspolaže množi sa brojem članova UO koji se biraju i može
te glasove dati jednom kandidatu ili ih rasporediti bez
ograničenja svim kandidatima.
Osnivačkim aktom ili statutum zatovrenog AD može se
odrediti kumulativno glasanje za izbor članova UO.

Nezavisni i neizvršni članovi upravnog odbora

Kotirana otvorena AD moraju u UO imati većinu neizvršnih
članova od kojih su najmanje 2 nezavisna člana.
Ovlašćeni predlagači predlažu najmanje 3 kandidata za
neizvršne članove UO.

Nezavisni član UP je lice koje samo ili sa članovima porodice,

u dvije prethodne godine:
1. nije bilo zaposelno u društvu

53
 2. nije ispaltilo društvu niti primilio od društva isplate
veće od 20 000BAM
3. nije vlasnik više od 10% akcija, direktno ili indirekto
4. ne posjeduje direktno ili indirektno, uključujući i druga
sa njim povezana lica, akcije društva koje predstavljaju
više od 10% OK
5. nije bio direktor ili član UO, osim ako nije bio nezavisni
član
6. nije bio nezavisni revizor društva
Nezavisni član UO je lice koje nije član izvršnog odbora.

Mandat i popunjavanje sastava

Mandat direktora ili članova UO, uključujući i članove koji se
biraju za upražnjeno mjesto člana, traje najviše 5 godina, uz
mogućnost ponovnog izbora, ali može da prestane na svakoj
godišnjoj skupštini ako ne bude usvojen godišnji izvještaj o
poslovanju.
Upražnjeno mjesto u upravnom odbiru popunjava se
kooptacijom na prvoj narednoj sejednici odbora, ako
osnivačkim aktom ili statutom nije drugačije određeno.
Ako se broj članova UO smanji ispod polovine broja
određenog u osnivačkom aktu ili statutu i ako UO ne popuni
upražnjena mjesta, preostali članovi UO sazivaju skupštinu
akcionara radi popunjavanja upražnjenih mjesta.

Predsjednik
Predsjdnika UO bira između svojih članova upravni odbor
većinom od ukupnog borja, ako osnivačkim katom ili
statutom nije odrešena druga većina.
UO može da razriješi i izabere novog predsjednika u bilo
koje vrijeme.
Predsjednik UO može da ima prava i obaveze predsjednika
društva ako je tako određeno osnivačkim aktom i statutom.
Predsjednik UO sazvia i predsjedava sjednicama dobora i
odgovoran je vođenje i čuvanje zapisnika sa sjednica.

54
Do izbora predsjednika, kao i u slučaju odusustva izabranog
predsjednika, sjednicama predsjedava drugi član odbora
izabran na tim sjednicama većinom prisutinih članova.

Djelokrug
1. upravlja razvojem društva
2. utvrđuje ili odobrava poslovni plan
3. usvajanje šestomjesečnih finansijskih izvještaja
4. saziva sjednice skupštine i utvrđuje prijedlog dnevnog
reda
5. davanje i opozivanje prokure
6. priprema prijedloge odluka za skupštinu i kontroliše
njihovo sprovođenje
7. izdaje akcije po ovlašćenju skupštine i izdaje druge HoV
u skladu sa osnivačkim aktom i statutom
8. bira i razrješava izvršne direktore
9. utvrđuje iznos i dan ispalte dividendi kad mu osnivački
akt da takvo ovlašćenje
10. odlučuje o drugim pitanja koja po zakonu ili
osnivačkom aktu spadaju u njegov djelokru

Pitanja iz djalokruga UO mogu se prenijeti u djelokrug

skupštine akcionara samo odlukom UO, ako osnivačkim
aktom ili statutom nije drugačije određeno.

Sjednice
UO održava najmanje 4 redovne sjednice godišnje, od
kojih jednu najkasnije 60 dana prije godišnje skupštine
akcionara.
Pored redovnih, UO može održavati i vanredne sjednice
koje saziva predsjednik po sopstvenoj inicijativi ili na
zahtjev 1/3 članova UO.
Ako predsjednik ne sazove sjednicu, na pisani zahjtev 1/3
članova UO, sjednicu mogu sazvati i ti članovi.

Članovi UO pozivaju se na sjednicu pisanim pozivom

najkasnije 8 dana od održavanja vanredne sjednice, dok

55
to ne mora važiti za redovne sjednice, ako je samim
statutom društva utvrđeno tačno vrijeme njihovog
održavanja.
U hitnim slučajevima, utvrđenim statutom, rok za
sazivanje vanredne sjednice UO može biti i kraći.
Prisustvo člana UO sjednici, iako je neuredno pozvan,
otklanja nedostatak postupka sazivanja sjednice, osim ako
je prisustvo u funkciji davanja prigovora na neuredno
pozivanje).

Konferencijske sjednice i odlučivanje brz sjednice

Upravni odbor može donositi odluke i bez fizičkog
održavanja sjednica korišćenjem savremenih tehničkih
sredstava koja omogućuju vođenje rasprave, slušanje i
eventualno gledanje (nije nužno), osim ako ovakav način
donošenja odluka nije isključen osnivačkim aktomili
statutom.
Za lica koja na ovaj način uestvuju u postupku donošenja
odluka UO smatra se da su pristuna na sjednici.

Ako se autnomnim aktima AD utvrdi da se odluke UO

donose na sjednici, takve odluke se ipak mogu donijeti i
bez sjednice, ako se nijedan član UO ne usportivi tome u
pisanoj formi.

Mogučnost formiranja dvije komisije

UO otovrenog AD može je da obrazuje:
1. komisiju za imenovanja, čiji djelokrug je određen
zakonom
2. komisiju za nakdande, čiji djelokrug je takođe određen
zakonom
Ove komisije moraju imati najmanje po tri člana.
Sva bitna pitanja ovih komisija, uključujući i uslove izbora
utvrđuju se odlukom UO ili statutom.

Odlučivanje

56
Kvorum za rad i odlučivanje UO čini većina od ukupnog
broja članova odbora, ako OA ili statutom nije određen
veći broj.
Smatra se da je odluka UO donesena ako za nju glasa
većina prisutnih članova, ako OA ili statutom nije određen
veći broj.
Odluke stupaju na snagu danom donošenja.
Ako su glasovi UO pri odlučovanju jednako podijeljeni,
odlučujući je glas predsjednika, osim OA ili statutom nije
drugačije određeno.

Odredbe ZOPD o isključenju prava glasa akcionara u

skupštini akcionara shodno se primjenju i na isključenje
prava glasa člana prilikom odlučivanja u UO.

Zapisnik
Odluke UO unose se u zapisnik koji potpisuje predsjednik
ili lice koje predsjedavalo sjednici i zapisničar.
Zakon insistira na njegovom sačinjavanju najkasnije u
roku od 10 dana od dana održavanja sjednice, na
obaveznom usvajanju na prvoj narednoj sjednici i
precizira njegov sadržaj.
Pravna posljedica nepostupanja po odredbama koje
uređuju ovaj institut nije pravna nevaljanost donijetih
odluka, unijetih u zapisnik.

Izvršni odbor i izvršni direktori

AD može imati jednog ili više izvršnih direktora. Njihov
broj se određuje OA ili statutom.
Izvršni direktori vode poslove društva i zakonski su
zastupnici društva, osim ako OA ili statutom nije
određeneo da samo pojedini izvršni direktori zastupaju
društvo.
Ako ima više izvršnih direktora, UO jednog od njih
imenuje za generalnog direktora.

57
 Izvršni direktori biraju se iz reda lica koja su članovi UO ili
drugih lica, s tim da izvršni direktroi koji se biraju iz reda
članova UO čine manje od polovine članova tog odbora.

U AD koje ima više od 2 izvršna direktora formira se

izvršni odbor.
Djelokrug izvršnog odbora:
1. sprovođenje odluka upravnog odbora
2. sva pitanja u vezi sa vođenjem poslova i tekućim
poslovima društva, osim pitanja koja su u nadležnosti
UO i skupštine.
IO dužan je da poštuje sva ograničenja svojih ovlašćenja
propisana zakonom, OA ili bilo kojom odlukom skupštine
akcionara ili UO.
Članove IO može razrješiti UO u bilo koje vrijeme, sa
posebnim razlogom ili bez njega, kada je to po ocjeni odbora
u najboljem interesu, s tim da takvo razrješenje ne može
povrijediti ugovrna prava razrješenog lica.

Sva druga bitna pitanja stautsa, organizacije i ovlašćenja IO

određuju se OA ili stautotm.

Vertikalno izvještavanje i odgovornost

Zakonom se propisuje obaveza UO da izvještava skupštinu
društva o određenom pitanjima i u porpisano vrijeme, kako
bi mogla pravovremeno da preduzme mjere iz svoje
nadležnosti radi eventualnog predupređivanja negativnih
poslovnih rezultata (obavezan zakonski sadržaj:
namjeravana poslovna politika, ekonomičnost, rentabilnost i
solventnost društva, značajni poslovni događaji).

Pored toga, UO dužan je da izvještava skupštinu o drugim

pitanima koja su od značaja za poslovanje društva po
zahtjevu skupštine (fakultatitvni sadržaj izvještaja).

Zakon insitira na pisanoj formi ovih izvještaja, njihoboj

potpunosti, blagovrmenosti i istinitosti.

58
Dužnost izvještavanja postoji i za IO – dužan je da izvještava
UO o pitanjima iz svog djelokruga blagovrmeneo,
kontinuirano i potpuno.

Razrješenje
Član UO može biti razrješen odlukom skupštine, sa
navođenjem razloga ili bez njega, ako akcionari smatraju da
je to u najboljem interesu društva.

Razrješenje ima pravno dejstvo ako ga odobri namjanje

večina glasova UO na skupštini akcionara, s tim da:
1. član ne može biti razrješen na skupštini osim ako je u
obavještenju o skupštini navedeno da je svrha
skupštine pored ostalog glasanje o razrješenju člana
odobora
2. kad AD ima kumulativno lgasanje za izbor člana UO, a
ne razrješavaju se svi članovi, član UO može biti
razrješen ako bi glasovi za njegovo razrješenje bili
dovoljni za njegov izbor u slučaju kumulativnog
glasanja za izbor cijelog odbora.

Razrješenje ne može pvrijediti prava koja nisu u vezi sa

svojstvom člana UO poslije razrješenjea koje član UO može
imati na osnovu ugovora sa AD.

Član IO može biti razrješen odlukom UO sa navođenjem

razloga ili bez njega ako UO vjeruje da je to u najboljem
interesu AD.

Ostavka
Član UO i član IO može u svako doba podnijeti ostavku
davanjem pisanog obavještanjea UO ili predsjedniku UO.
Ima dejstvo od dana podnošenj, osim ako u njoj nije naveden
neki kasniji datum.
Za prestanak članstva nije potrebna neka posebna odluka
UO.

59
OStavka se može opozvati samo uz saglasnost člana UO.

Slučajevi posebne imovinske odgovornosti

Član UO koji prisustvuje sjednici odbora na kojoj je
donesena odluka smatra se da je salgasan sa takvom
odlukom, osim ako izrazi svoju nesaglasnost i unese je u
zapisnik.
Lice koje nije prisustno na sjednici smatra se da je saglasno
sa odlikom, osim ako svoju nesaglasnost ne saopšti pisano
licu koje je predsjedavalo sjednici ili vodilo zapisnik
sjednice, odmah nakon obavještenja o odluci.

Članovu UO i članovi IO naročito su odgovorni društvu za

štetu prouzrokovanu povredom svojih dužnosti, ako su
povredom zakona:
1. vratili ulog akcionaru
2. platili kamate ili dividende
3. prouzrokovali da društvo upisuje, daje u zalog, stiče i
poništava sopstvene akcije ili povlači i poništava akcije
4. odobri zajam ili kredit
5. izvrši plaćanje u vrijeme likvidacije
6. prouzrokovali da društvo nakon odluke o prestanku
vodi poslove, osim poslova koji su nužni za likvidaciju
ili stečaj
7. povrijedili držunosti prema društvu predvišene
zakonom
Navedenim povredama dužnosti stiče se osnov za
razrješenje članova UO i IO.

Generalni direktor i zastupanje društva

AD po samom zakonu zastupa generalni direktor koga bira
UO, a u AD koje ima IO, njegov predsjednik je generalni
direktor društva.
Generalni direktor zastupa AD po samom zakonu, nakon
registracije društva bez posebnog punomoćja.

60
Pored GD AD mogu zastupati i drugi članovi UO, odnosno IO
ako je tako određeno OA.
Ako više lica zasupa društvo, ti zastupnici mogu postupati
pojedinačno, osim ako OA nije odeđeno da mogu postupati
samo zajedno, što mora biti registrovano i objavljeno.

NADZOR

Interna revizija i odbor za reviziju

Osnivačkim aktom ili statutom otovrenog AD može se
odrediti, a kod kotiranog AD mora se odrediti da društvo
ima internu reviziju, a može se odrediti da društvo ima
odbor za reviziju.
Osnivačkim aktom ili statutuom zatvorenog AD može se
odrediti da društvo ima internog revizora ili odbor za
reviziju.

Interni revizor je fizičko lice, dok odbor za reviziju mora

imati najmanje 3 člana, ako je utvrđen veći broj, on mora biti
neparan.

Izbor i razrješenje
Članove OzR bira skupština AD u skaldu sa uslovima
propisanim aktima AD iz reda nezavisnuh lica koja nisu
povezana sa društvom.
Prvi članovi određuju se OA ili posebnom odlukom osnivača.
Članovi OzR mogu se razrješiti odlukom skupštine, na isiti
način kako su i birani, sa navođenjem razloga za
razrješavanje ili bez njega.
Razrješenje ne utiče na njihova prava nakon razrješavanja
koja imaju na osnovu posebnog ugovora, s tim da taj ugovor
ne može isključiti pravo društa na razrješenje člana.

61
Djelokrug odbora za reviziju:
1. odonosi plan intrerne revizije
2. razmatra izvještaje interne rezivije i daje preporuke po
njima
3. izvještava UO o realizaciji preporuka
4. izvještava skupštinu o računovodstvu, ivještajima i
finansijskiom poslovanju društva
5. izjašnjava se o prijedlogu odluke o raspodjeli dobiti
6. izvještava o usklađenosti poslovanja društva sa
zakonskim i drugim zahtjevima
7. predlaže skupštini izbor nezavisnog revizora, ako
drušvto ima obavezu revizije finansijskih izvještaja.

Interni rezivor:
1. kotroliše i izvještava odbor za reviziju:
a) o vjerodostojnosti i kompletnosti finansijskih
izvještaja
b) o vjerodostojnosti i kompletnosti izvještaja
akcionara o finansijskim i drugim informacijama
c) o ugovorim skopljenim izmešu društva i članova
upravnog odbora , kao i sa povezanim licima
2. kontroliše usklađonost organizacije i djelovanja
društva sa kodeksom ponašanja
3. kontroliše postupak rješavanja prigovora akcionara
društva. članova oragana društva ili drugih lica

Odbor za reziviju podnosi izvještaj akcionarima na svakoj

godišnjoj skupštini, a na vanrednoj sjednici skuptšine kada
smatraju da je izvještavanje prikladno i nužno ili kada to
traži upravni odbor.

U izvršenju svojih dužnosti interni revizor i odbor za reviziju

mogu angažovati druga lica stručna za odgovarajuću oblast i
odrediti im plaćanje razumne naknade.

62
Ako zatvreno AD ima internu reviziju a nema odbor za
reviziju, poslove odbora obavlja interni revizor.
U tom slučaju izvještaje koje inače dostavlja odboru za
rezviziju, interni revizor dostavlja skupštini akcionara.

Nezavisni revizor
Otvoreno AD ima nezavisnog revizora čiji su položaj i
ovlašćenja određeni posebnim zakonom.
Bira se na redovnoj skupštini akcionara tekuće godine za
reviziju finansijskih izvještaja za narednu poslovnu godinu.
Može biti biran na period određen u skladu sa posebnim
zakonom.
Obavještava se istovremeno sa obavještavanjem akcionara
društva o održavanju skupštine akcionara ili odlučivanju bez
sjednice radi učestvovanja u radu skupštine u skladu sa
statutom i zakonom.

Stručni povjerenik
Na prijedlog manjinskih akcionara , koji raspolažu sa
najmanje 20% akcija OA, skupština može da izabere
stručnog povjerenika radi pregleda finansijskih izvješttaja
kao i poslovnih knjiga društva u posljednje 3 godine.

U glasanju o njegovom izboru ne može u svoje ili tuđe ime

učestvovati član UO, ako se ispitivanje stručnog povjerenika
odnosi na rad ovog organa ili nekog njegovog člana ili je u
vezi sa pokretanjem sudskog spora izmešu društva i nekog
od tih lica.

Ako skupština ne udvolji ovom zahtjevu manjinskih

akcionara, stučnog povjerenika (1 ili više) imenuje sud u
vanparničnom postupku, ako se učini vjerovatnim
postojanje povrede zakona ili osnivačkog akta.
Zahtjev sudu se podnosi u roku od 15 dana od održavanja
skupštine na kojoj je odbijen prijedlog da se izqbre stručni
povjerenik.

63
Sud može imanovanje stručnog povjerenika usloviti
polaganjem primjerenog obezbjeđenja od podnosioca
zahtjeva.

Za stručnog povjerenika može se izabrati revizor koji

ispunjava uslove porpisane zakonom kojim se uređuje
računovodstvo i revizija.

U vanparničnom postupku na zahtjev AD sud može donijeti

rješenje kojim nalaže Centralnom registru HoV da izvrši
zabilježbu zabrane prenosa akcija akcionara koji je
pkrenuo postuak za imenovanje stučnog povjerenika do
završetka rada povjerenika.

Stručni povjerenik ima ovlašćenja da pregleda sve

polsovne knjige i dokumentaciju društva, kao i da traži
obavještenja i izjave od članova UO i od lica koja su
zaposelna u društvu da bi utvrdio stanje poslovanja u
sruštvu.
Navedena lica dužna su da daju obavještenja i izjave bez
odgađanja i istinito.

Naknadu za rad stručnog povjerenika odrešuje skupština,

odnosno sud.

Izvještaj stručnog povjerenika

Podnosi bez odgađanja UO i OzR, a u koji izvještaj imaju
pravo uvida akcionari koji su podnijeli zahtjev skupštini (ili
sudu) za njegovo imenovanje, kao i druga lica koja imaju
pravni interes, u poslovnim prostorijama društva.

Ako iz izvještaja stručnog povjerenik porizlazi da su

učinjene bitne povrede zakona, OA ili statuta, saziva se bez
odgađanja vanredna sjednica skupštine.
Održavanje ove sjednice može naložiti sud po zahtjevu
manjinskih akcionara.

64
Na skupštini AD, UO i OzR izjašnjavaju se o svim utvrđenim
nepravilnostima i o mjerama koje predlaže stručni
povjerenik ili koje sami namjeravaju da preduzmu.
UO odbor se izjašnjava i o pravu društva na naknadu štete.

Ako stručni povjerenik utvrdi ispravnost finansijskih

izvještaja, odnosno da su poslovne knjige uredno vođene,
smatra se da je zahtjev za posebnu reviziju bio neopravdan,
a akcionari koji su takav zahtjev podnijeli zlonamjerno ili
grubom nepažnjom odgovaraju solidarno društvu za time
prouzrokovanu štetu.
Sekretar društva
Otvoreno AD može da ima sekretara koga bira UO, a čiji
mandat se utvršuje statutom.
Zarada i druga prava sekretara utvrđuju se ugovorom
između sekretara i UO, na prijedlog predsjednika.
Osnovne dužnosti sekretara utvrđene su ZOPD:
1. pripremanje sjednica organa društva
2. staranje o vođenju zapisnika i registrara zapisnika
3. staranje o čuvanju dokumenata društva, osim
finansijskih izvještaja.
4. odgovoran je za organizovanje rada i praćenje
izvršavanja odluka skupštine, UO i OzR.

Prestanak AD
AD prestaje:
1. istekom vremena za koje je osnovano
2. pravosnažnom odlukom skupštine koja se donosi
kvalifikovanom večinom
3. pravosnažnom odlukom nadležnog suda kojom se
određuje brisanje društva po službenoj dužnosti
4. odlukom stečajnog sud o otvaranju i zaključenju
stečajnog postupka zbog nemogučnosti da se iz
stečjane mase pokriju troškovi stečajnog postupka
5. stečajem
6. u drugim slučajevima određenim zakonom i
osnivačkim aktom

65
PREUZIMANJE OTVORENIH AD

Načela u postupku preuzimanja

1. princip ravnopranog tretiranja svih akcionara
emitenta na koje se osnosi ponuda za preuzimanje
2. akcionarima se mora obezbijediti dovoljno
informacija i vremena za odlučivanje o ponudi
3. uprava emitenta je da postupa u najboljem interesu
emitenta i ne smije da utiče na donošenje odluke o
prihvatanju ponude
4. ponudilac i emitent su dužni da sprovedu postupak u
što kraćem roku, a emitent ne smije biti duže vrijeme
od predviđenog biti ograničen u svom poslovanju
5. trgovanje HoV ponudioa, emitenta i dr. učesnika u
ponudi ne smije izazvati poremećaj na tržištu
6. ponudilac je obavezan da prije podnošenja zahtjeva za
odborenje objavljivanja ponude obezbijedi sredstva za
plaćanje akcija koje su predmet ponude

Objvljivanje ponude i konkurentska ponuda

Lice koje stekla akcije emitenta kojima, zajedno sa akcija
koje već ima, prelazi procenat od 30% od ukupnog broja
glasova koje daju akcije emitetnta sa pravom glasa,
izuzimajući sopstvene akcije emitenta, obavezno je da o
sticanju odmah obavijesti emitetnta, Komisiju za HoV, berzu
i javnost, te objavi ponudu za preuzimnje.

66
Lice koje je na osnovu ponude za preuzimanje steklo manje
od 75% od ukupnog borja glasova koje daju akcije emitenta
sa pravom glasa, u slučaju daljeg sticanja akcija istog
emitenta, obavezno je da objavi ponudu za preuzimanje.

Ako je lice na osnovu ponude za prezuimanje steklo 75% ili

više od ukupnog broja glasova koje daju akcije emitenta s
pravom glasa, a naknadno otuđilo akcije emitenta tako da
ponovo ima manje od 75% od ukupnog broja glasova koje
daju akcije sa pravom glasa, u slučaju daljeg sticanja akcija
istog emitenta, obzavezno je da objavi ponudu za
preuzimanje.

Lice koje nije obavezno da objavi ponudu za preuziamnje, a

namjerava da izvrši prezuimanje, ponudu za preuzimanje
može objaviti samo pod uslovima i na način utvršen
zakonom.
U tom slučaju, lice koje namjerava da da izvrši preuzimanje
obavezno je da o namjeri objavljivanja ponude za
preuzimanje obavijesti emitenta, Komisiju, berzu i javnost.
Obavještavanjem javnosti o namjeri, za lice koje namjerava
da izvrši preuzimanje nastaje obaveza objavljivanja ponude
za preuzimanje.

Dok ponudilac ne sprovede postupak preuzimanja u skladu

sa zakonom, njegove akcije i akcije lica koja s njim zajednički
djeluju ne daju pravo glasa.

Sticalac nije obavezan da objavi ponudu za preuzimanje u

zakonom predviđenim slučajevima.

Berzanski posrednik, kao sticalac, nije obavezan da objavi

ponudu za preuzimanje ako stekne akcije emitenta:
1. na osnovu dilerskog posla
2. posla podrške tržištu ili
3. preuzimanja emisije,

67
 4. pod uslovom da ih proda u roku od 6 mjeseci od dana
nastanka obaveze objavljivanja ponude za
preuzimanje.

Ponudu za preuzimanje i svaku izmjenu ponude ponudilac je

obavezan da objavi najmanje u jednim dnevnim novinama
koje se redovno prodaju na cijelom području RS, u zakonom
porpisanom tiražu, a u roku od 7 dana od dana prijema
rješenja.
Ponudu i svaku izmjenu ponude ponudilac je dužan da
sotavi emitentu, Registru, berzi, najkasnije istog dana kad
oglašivačima daje narudžbe za objavljivanje.
Rok važenja ponude se računa od dana objavljivanja.

Konkurentska ponuda
Je ponuda koju po višoj cijeni u odnosu na cijenu uz ponude
može dati svako pravno ili fizičko lice.
Lice koje je objavljuje obavezno je da o namjeri objavljivanja
konkurantske ponude obavijseti emitenta, Komisiju, berzu i
javnost, te da podnese Komisji zahtjev za odobrenje
objavljivanja konkurentske ponude u roku od 7 dana od
dana objavljivanja ponude za preuzimanje.

Komisija će o zahtjevu donijeti rješenje u roku od 7 dana od

prijema urednog zahtjeva.
Konkurentska ponuda može se objaviti samo nakon
objavljivanja ponude i najkasnije 10 dana prije isteka roka
važenja ponude za preuzimanje.

Povlačenje objavljenje ponude

Objavljena ponuda ponudilac može povući u slučaju:
1. konkurentske ponude
2. stečaja emitenta
Povlačenja ponude ponudilac mora objaviti na način popisan
za objavljivanje ponude, najkasnije 5 dana prije isteka roka
važenja ponude za preuziamnje i o njenom povlačenju bez
odgađanja obavijesiti emitenta, komisiju, bezru i registar.

68
Uslovi ponude za preuzimanje
Rok važenja ponude je 30 dana od dana objavljivanja.
U slučaju objavljivanja konkurentskih ponuda, ponudilac
može produžiti rok za preuzimanje sve di isteka roka
važenja konkurentskih ponuda.
U slučaju objavljivanja izmjene ponude, rok važenja se
produžava za 10 dana, stim da ukupan rok važenja ne može
viti duži od 60 dana, osim u slučaju produženja roka zbog
objavljivanja konkurentskih ponuda.

Ponuđena cijena ne može biti niža od najviše cijene po

kojoj je ponudilac ili lice koje s njim zajednički djeluje steklo
akcije s pravom glasa u periodu od godinu dana prije dana
anstanka obaveze objavljivanja ponude za preuzimanje.

Pri tom, ponudilac mora ponuditi najmanje prosječnu cijenu

ostvarenu na berzi ili drugom uređenom javnom tržištu.
(ponderisana aritmetička sredina zaključnh cijena u
posljednjih 6 mjeseci prije nastanka obaveze objavljivanja
ponudem ako je ispunjen kriterijum likvidnosti).

Rok plaćanja ne može biti duži od 10 dana od posljednjeg

dana ponude.
Ponudilac ne smije plaćati akcije prije isteka roka važenja
ponude.
Za svaku deponovanu akciju iste klase ponudilac mora platiti
istu cijenu.

Akcionar prihvata ponudu tako što do isteka važenja

ponude, akcije koje su predmet ponude deponuje kod
Registra.

Akcionar može povući deponovane akcije ako ponudilac

ne plati akcije u roku za plaćanje, te u slučaju podnošenja
konurentske ponude.

69
Povlačenje deponovanih akcije smatra se odustajanjem od
pirhavtanja ponude.

Akcionar ne može raspolagati akcijama koje je deponovao

radi prihvatanja ponude.

Obaveze ponudioca i emitenta

Prije podnošenjea zahtjeva za odobrenje ponude, ponudilac
je obavezan da ispuni jedan od uslova:
1. da na namjenski račun kod banke izdvoji novčana
sredstva potrebna za plaćanje svih akcija na koje se
odnosi ponuda za preuzimanje
2. da sa bankom zaključi ugovor o kreditu za tu namjenu
3. da priloži bankarsku garanciju naplativu na prvi
poziv u korsit akcionara koji će deponovati svoje akcije
Ponudilac može koristiti novačana sredstva, koja su radi
isplate deponovanih akcija izdvojena na namjesnki račun,
samo isplatu deponovanih akcija.
Obavezan je da omogući Komosiji uvid u stanje namjenskog
računa.

Prije podnošenja zahtjeva za odobrenje objavljivanja

ponude, ponudilac je obavezan da sa Registrom zaključi
ugovor o deponovanju akcija radi prihvatanja ponude.

Ponudialc je dužan da u roku od 30 dana od dana nastanka

obaveze objavljivanja ponude, podense Komisji zahjtev za
odobravanje ponude za preuzimanje, kompletnu ponudu sa
propisanim elementima i zakonom propisane isprave.
Komisija donosi rješenje o zahtjevu u roku od 30 dana od
dana prijema urednog zahtjeva.

Zahtjev za odobrenje izmjene ponude može se odnositi

samo na povećanje ponuđene cijene i produženje roka

70
važenja ponude i Komisija će o njemu donijeti riješenje u
roku od 5 dana od dana prijema urednog zahtjeva.

Ponudilac ne može uslovljavati svoju ponudu za kupovinu

akcija.
Izuzetno može navesti u ponudi da neće kupiti akcije:
1. na kojima je zasnovan teret
2. koje će biti deponovane radi prihvatanja ponude, ako
ukupan broj glasova koji daju deponovane akcije,
zajedno s ukupnim brojem glasova s kojima ponudilac
već raspolaže, ne prelazi 50% od ukupnog broja
glasova koje daju akcije emitetnta s pravom glasa.

Od trenutka nastanka obaveze objavljivanja ponude do

isteka roka važenja ponude, odnosno trenutka plaćana
deponovanih akcija, ponudilac ne smije sticati niti se smije
obavezati da će sticati na drugi način akcije s pravom glasa
koje su predmet ponude.
Pored toga, ponudialc u navedenom roku ne smije
otuđivati niti se obavezati da će otuđiti akcije koje daju
pravo glasa u skupštini emitenta.

Nakon što sticalac obavijesti emitenta o sticanju akcija zbog

kojeg je obavezan da objavi ponudu za preuzimanje ili o
namjeri objavljivanja ponude za preuzimanje, nadleži
organi emitenta do završetka ponude, odnosno isteka roka
za objavljivanje ponude, ako ona nije objavljena, ne mogu
donijeti odluku:
1. o promjeni osnovnog kapitala emitenta, prestanku i
pormjeni oblika društva, te izmjenama i dopunama
stauta
2. o preduzimanju vanrednih poslova koji bi značajno
promijenili stanje imovine ili obaveza društva
3. o sticanju ili otuđivanju sopstvenih akcija

71
U roku od 10 dana od dana objavljivanja ponude uprava
emitenta je dužna da objavi obrazloženo mišljenje o
ponudi na internet stranici berze.
U svom mišljenju obavezna je da izrazi svoj stav prema
ponudi, a posebno u odnosu na:
1. cijenu po akciji
2. planove, ciljeve i namjere ponudioca u vezi sa
društvom koje preuzima
3. moguće posljedice izvršenja planova po politiku
zapošljavnja.

Prije objave mišljenja, uprava emitetna je dužna da mišljenje

predoči radnicima i da ih istovrmeneo obavijesti da u roku
od 3 dana kada im je mišljenje predočeno imaju pravo da
daju svoje sopstveno mišljenje o ponudi za preuzimanje.

Ako punudilac ne objavi ponudu za preuzimanje pod

uslovima i ina način određen zakonom, svaki akcionar može
putem nadležnog suda zahtijevati obavezno zaključenje
ugovora o prodaji akcija, pod uslovima pod kojima je morala
biti objavljena ponuda za preuzimanje.

POVEZIVANJE PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Povezana privredna društva čine 2 ili više društava koja se

međusobno povezuju, i to:
1. učešćem u osnovnom kapitalu ili ortačkim udjelima –
društva povezana kapitalom
2. putem ugovora – društva povezana ugovorom
3. putem kapitala i putem ugovora – mješovito povezana
društva

Povezana privredna društva obuvataju jedno matično i

jedno ili više zavisnih društava.

72
Povezana privredna društva organizuju se kao:
1. koncern, kada matično drutpvo ima za pretežnu
djelatnost neku poslovnu djelatnost pored djelatnosti
upravljanja zavisnim društvima
2. holding – kada matično društvo ima isključivo
djelatnost upravljanja i finansiranja zavisnim
društvima
3. grupa društava – kada matično društvo obavlja
djelatnosti matičnog društva iz koncerna i holdinga

Vrste koncerna
Vertikalni –dominantno društvo i jedno ili više zavisnih
društava se grupišu pod jedinstvenu upravudominatnog
društva.
Horizontalni – koncern sa elementima jednakosti, druptva
koja nisu zavisna jedno od drugog mogu se staviti pod
jedinstvenu upravu, a da time ne postaju zavisna jedno od
drugog, čime formiraju koncern sa elementima koordinacije.

Vrste holdinga
Čisti holding – ima za predmet svog poslovanja samo
osnivanje društava, finansiranje društava i upravljanje, ali ne
i obavljanje inustrijske i trgovinske djelatnosti.
Mještoviti holding – pored djelatnosti čistog holdinga,
obavlja i neku industijsku i poslovnu djelatnost.

Kontrolni holdig- na bazi učešća u drugim društvima

upravljaju njima
Holing za plasmane – ne upravlja drugim društvima na bazi
stečenog učešća u kapitalu, već drže hartije društva s ciljem
plasiranja na tržište u najpovoljnijem momentu.

Kontrolno učešće u kapitalu

Kontrolni član DOO ili kontrolni akcionar AD je lice koje
samo ili sa drugim licima koja sa njim djeluju zajedno:

73
 1. ima više od 50% glasova u PD na osnvou običnih
akcija – većinsko učešće
2. na drugi način vrši kontrolni uticaj nad upravljanjem
i vođenjem poslova privrednog društva na osnovu svog
svojstva člana ili akcionara

Lice koje samo ili sa jednim ili više drugih lica ima više od
20% glasova u skupštini PD ima značajno učešće.

Zajedničko djelovanje
Ovaj institutima dva vida.

Prvi vid predstavlja u stvari institut sporazuma o glasanju.

Kontrolna pozicija jednog društva nad drugim može se
posići i na bazi zaključenog sporazuma akcionara o glasanju,
kojim se postiže većinsko pravo glasa ili pravo glasa koj,
faktički omogućuje ostvarivanje kontrole odlučivanja u
skupštini i u UO.

Drugi vid ovog instituta (uži smisao) koji se i formalno

naziva zajedničko djeovanje posebno je značajan pri
preuzimanju otvorenih AD putem javne ponude, kao i piri
sticanju relevantnih pragova kapital učešća.
U ovom slučaju, za lica koja zjednički djeluju, forlmalno ili
faktički, smatra se da su, u smislu insitituta preuzimananja
otvorenih AD jedno lice, te ih tada obavezuju pravila
podnošenja javne ponde ako u zbiru stiču prag kapital
učešća za koji se po zakonu traži javna ponuda, odnosno
pravila iz obavezno obavještavanja o sticanju tih pragova.

ZOPD čini pokušaj određivanja kruga lica koja u smislu tog

zakona djeluju zajedno i to na dosta širok način.
Uključena su i povezana lica i povezana društva, kao i druga
lica koja se nalaze u nekoj pravnoj ili faktičkoj vezi na

74
osnovu koje mogu djelovati zajedno pri glasanji, djelovanju u
postupku preuzimanja ili ostvarivanju kontrolnog uticaja u
nekim društvima.

Pravila za društva povezan posebnim ugovorima

Ako matično i zavisno društvo zaključe ugovor o posebnim
odnosima koji obohvataju:
1. upravljanje u zavisnom društvu od matičnog društva ili
2. o prenosu dobiti zavisnog društva matičnom društvu,
matično društvo odgovara za štetu koju propuzrokuje
zavisnom društvu neizvršenjem ili nepravilnim zivršenjem
zaključenog ugovora.

Ugovor se registruje u sudskom registru u kome je

registrovano zavisno društvo i objavljuje u skladu zakonom,
te ugovor tada posaje punovažan.

Ugovor se sačinjava u pisanoj formi i ima zakonom popisanu

sadržinu.

Ugovor usvajaju skupštine matičnog i svih zavisnih društava

kvalifikovanom većinom.
Ako je ugovorna strana ortačko ili komanditno društvo, sa
ugovorm moraju da se saglase svi ortaci sa neograničenom
odgovornošću, osim ako je osnivačkim akotm ili ugovorom
ortaka drugačije određeno.

REORGANIZACIJA
Pod reorganizacijom se podrazumijevaju
statusna promjena društva i
promjena pravne forme PD.

STATUSNE PROMJENE
Statusna promjena je spajanje, podjela i odvajanje.

75
U statusnoj podjeli mogu se kombinovati statusne promjene
spajanaja i podjele ili statusne promjene spajanja i
odvajanja.
Odluka o statusnoj promjeni ne može se pobijati zbog
utvrđene srazmjere zamjene akcija ili udjela u skaldu sa
zakonom.
Ako u statusnoj promjeni učestvuju PD različite pravne
forme, na statusnu promjenu primjenjuju se i odredbe ovog
zakona o promjeni pravne forme društva čija se prvna
forma mijenja statusnom promjenom.

Statusne promjene mogu se vrštiti i ako je jedno ili više PD

koja se spajaju ili dijele u likvidaciji, pod uslovom da ta
društva nisu počela sa podjelom imovine svojim
akcionarima ili članovima i da donesu odluku o okončanju
postupka likvidacije.

Spajanje
1. Spajanje uz pripajanje – vodi prestanku društava koja
se spajaju uz pripajanje drugom društvu. Društvo
kojem se ova društva pripajaju jeste njihov pravni
sljednik, a akcionari prestalog(ih) društ(a)va postaju
akcionari društva kojem je izvršeno pripajanje i akcije
prestalog društva zamjenjuju se za akcije (ili udjele)
društva kojem je izvršeno pripajanje. Uz to, ako je
potrebno, može se vršiti i novčana doplata nominalne
vrijednosti izdatih akcija za potrebe pripajanja.
2. Spajanje uz osnivanje – u ovoj varijanti razlika je
samo u tome što sva društva koja učestvuju u ovoj
promjeni prestaju da postoje i nastaje novo društvo
pravni sljednik.
Podjela
1. Podjela uz pripajanje – PD prestaje da postoji bez
likvidacijeprenoseći na dva ili više postojećih društava
sa kojima se spaja uz pipajanje svu imovinu u zamjenu
za izdavanje akcija ili udjela društva sticaoca
akcionarima ili članovima društva prestalog podjelom i

76
 ako je to potrebno, novčano plaćanje koje ne prelazi
10% nominalne vrijednosti tako izdatih akcija.
2. Podjela uz osnivanje – PD prestaje da postoji bez
likvidacije prenoseći na dva ili više novih društava koja
se time osnivaju ili prenoseći na dva ili više društava
koja se spajaju sa do tada postojećim društvom u nova
društva svu imovinu i obaveze u zamjenu za ozdavanje
akijca ili udjela novih društava akcionarima ili
članovima društva prestalog podjelom i ako je
potrebno, novčanu doplatu do 10% vrijednosti tako
izdatih akcija

Odvajanje
1. Odvajanje uz pripajanje – PD djeljenik prenosi jedan
ili više dijelova svoje imovine i priadajući dio obaveza
na jedno ili više postojećih društava pri čemu to
društvo ostaje da postoji kao pravno lice, a svi ili dio
njegovih akcionara, odnosno članova, postaju
akcionari, odnosni članovi društva sticaoca uz zamjenu
akcija/udjela akcionarima ili članovima društva
djeljenika za akcije/udjele društva sticaoca i ako je
potrebno novčano plaćanje koje ne prelazi 10%
nominalne vrijednosti tako izdatih akcija.
2. Odvajanje uz osnovanje – PD djeljenik prenosi jedan
ili više djelova svoje imovine i pripadajući dio obaveza
na jedno ili više time novoosnovanih društva ili jedno
ili više društava sa kojima se spaja u novosonovano
društvo, uz zamjenu akcija/udjela društa djeljenika za
izdavanje akcija/udjela novih društava koja se time
osnivaju akiconarima ili čalnovima društva djeljenika i
ako je potrebno, novčano plaćanje koje ne prelazi 10%
nominalne vrijednosti tako izdatih akkcija,.
Na smanjenje OK društva djeljenika se ne primjenjuju
pravila o o smanjenju kapitala u redovnom postupku.

Pormjena pravne forme društva

77
prelazak iz jedne pravne forme u drugu, skladu sa zakonom.

PD nad kojim se sprovodi postupak likvidacije može

promijeniti pravnu formu do početka diobe i isplate
likvidacionog ostatka ortacia, članovima ili akcionarim, koji
preostane pošto se podmire povjerioci društva.

Promjena pravne forme se registruje i objavljuje.

Na promjenu pravne forme primjenjuju se odrebe zakona o

osnivanju date forme PD ako ovim zakonom nije drugačije
određeno.

AD  DOO
Odluka o promjeni pravne forme se usvaja na skupštini
akcioanra AD koje mijenja pravnu formu kvalifikovanom
većinom.
Ako u društvu ima više klasa akcija, odluku o promjeni
pravne forme usvajaju akcionari kvalifikovanom većinom
svake klase akcija čija se prava umanjuju pormjenom pravne
forme na glsanju grupe te klase akcija.

DOO  ortačko ili komanditno društvo

Jednoglasnom odlukom svih akcionara koji stiču status
ortaka sa neograničenom odgovornošću.
U toj odluci navodi se koji akcionari stiču status komandiota,
a koji komplementara.

DOO  AD
Odredbe ZOPD o promjeni prave forme AD u DOO
primjenjuju se i na promjenu pravne forme DOO u AD.

Sa odlukom o promjeni pravne forme DOO u AD, za

registraciju prilaže se i odluka o izboru UO AD , odnosno
direktora.

78
Udjeli DOO postaju akcije AD. Prava trećih lica na udjelima
pretvaraju se u prava trećih lica na akcijama.
Za konvreziju udjela u akcije potrebno je odobrenje Komisije
za HoV.

DOO  oratčko ili komanditno društvo

primjenjuju se odrebe zakona o promjeni forme AD u
ortačko ili komanditno društvo.

Ortačko i komanditno  DOO

Odlukom svih ortaka ortačkog odnosno svih komplementara
komanditnog društva.
Ortaci ortačkog i komaditnog društva koji odgvoaraju
solidarno za obaveze društva ostaju sa istom odgovornošću
za obaveze koje je društvo preuzelo do registracije o
objavljivanja tegistracije promjene pravne forme.

Ortačko  komanditno i obrnuto

Punovažno je ako svi ortaci društva prihvate takvu
promjenu pravne forme.

STICANJE I RASPOLAGANJE IMOVINOM VELIKE

VRIJEDNOSTI
Podrazumijeva prenos ili više povezanih prenosa, čiji je
predmet sticanje ili raspolaganje od PD, imovine čija tržišna
vrijednost u trnutku donošenja odluke predstavlja najmanje
30% od knjigovodstvene vrijednosti imovine iskazane u
posljednjem godišnjem bilansu stanja.

Sticanje ili rasolaganje – sticanj i raspolganje bilo kojim

načinom, uključujući naročito pordaju, zakup, razmjenu,
zalog ili hipoteku, kao i zamjenu za ulog u drugom PD.

79
Imovina – naročito pravo svojine i druga stvarna prava,
posebno i prava inustrijske svojine ili ugovorna prava, kao i
pravo vlasničkog učešćau drugim društvima i novac.

Postupak
1. UO AD usvaja odluku kojom preporuluje zaključenje
tog posla
2. AD obavještava akcionare o sazivanju skupštine
najkasnije 30 dana prije dana koji je određen za
održavanje sjednice
Sastavni dijelovi obavještnja popisani su zakonom,
Odluku o zaključenju posla sticanja i raspolaganja
imoviniom velike vrijednosti donosi dkupština akcionara
koji imaju pravo glasa o tom pitanju kvlaifikovanom
većinom i kvalifikovanom većinom akcionara svake klase
čija se prava mijenjaju ovim poslom.

DOBROVOLJNA LIKVIDACIJA
sprovodi se kada društvo ima dovoljno finansijskih
sredstava za pokriće svojih obaveza, a naročito:
1. ako prestanu prirodni i drugi uslovi za obavljanje
djelatonsti
2. istekom vremena za koje je osnovano
3. ako tako odluče ortaci, članovi ili akcionari

Likvidacija PD se sprovodi odlukom ortaka, članova ili

akcionara, i to:
1. u slulaju ortačkog društva, jednoglasnom odlukom svih
ortaka
2. u slučaju komanditnog društva, jednoglasnom odlukom
svih komplementara
3. u slučaju DOO, odlukom koju donosi skupština društva
saglasnošću svih članova
4. u slučaju AD, odlukom koju donosi skupština
kvalifikovanom većinom

80
PD dostavlja poznatim povjeriocima pisano obajveštenje o
pokretanju postupka prestanka društva likvidacijom.

Potraživanje protiv PD u likvidaciji je prekludirano ako nije

prijavljenio PD u propisanom roku ili ako povjerilac čije je
potraživanje osporeno od društva u likvidaciji ne pokrene
postpak pred sudom u roku od 30 dana od dana prijema
odluke o osporavaju potraživanja.

PD u likvidaciji objavljuje obavještenje o odluci o likvidaciji u

skaldu sa zakonom kojom se uređuje registracija poslovnih
subjekata. (najmanje 3 puta u razmanica ne manjim od 15
dana niti dužim od 30 dana). – obavještenje nepozantim
povjeriocima
Potraživanja povjerilaca će biti prekludirana:
1. ako se ne prijave u roku od 30 dana od dana posljenje
objave oabvještenja
2. ako potraživanje bude osporeno a povjerioci
nepokrenu postupak pred srufom u roku od 30 dana od
dan prijema obavještenja o osporavanju.

Status društva
PD ne može preduzimati nove poslove, već samo poslove u
vezi sa sporvođenjem likvidacionog postupka.
U postupku likvidacije ne plaćaju se dividende niti se
imovina društva raspodjeljuje ortacima, članovima ili
akcionarima prije plaćanja svih potraživanja povjerilaca.

Likvidacioni upravnici
U postupku likvidacije poslove PD vode lica koja su imala
ista ovlašćenja i prije likvidacije, ako društvo ne izabre druga
lica ili lice.
Lice ili lica koja imaju ovlašćenja u postupku likvidacije PD
zovu se likvidacioni upravnici.
Na zahtjev jednog ili više likvidacionih upravnika, sud može
iz opravdanih razloga imenovati drugog likvidacionog

81
upravnika rade zamjene LU izabranog od društva ili radi
zajedničkog postupanja sa njima.

LU može biti razrješen na isti način na koji je izabran,

odnosno imenovan.

Poslovi LU:
1. završava tekuće poslovanje društva
2. naplaćuje potraživanja
3. izmiruje obaveze
4. unovčava imovinu društva
U okviru svojih ovlađćenja odgovoran je za vođenje poslova
društva.
LU zastupa PD u likvidaciji.

LU sastavlja bilans stanja najkasnije 60 dana po otvaranju

postupka likvidacije i podnosi ga ortacima ili
komplementarima, ili skupštini članova ili akcionara na
usvajanje.
U bilansu stanja navodi se:
1. stanje aktive i pasive društva
2. neophodne radnje za sprovođenje likvidacije
3. vrijeme potrebno za završetak likvidacije

Ako LU utvrdi da imovina PD nije dovoljna za to da se

podmire sva potraživanja povjerilaca, dužan je odmah da
obustavi postupak likvidacije i pokrene postupak stečaja.

Nakon podmirenja dugova PD, LU sastavlja izvještaj o

sporevedenoj likvidaciji, završni bilans stanja i prijedlog o
podjeli likvidacionog ostatka.

Isplate ortacima, članovima ili akcionarima

82
Imovinu PD u likvidaciji koja preostane nakon izmirenja
potraživanja povjerilaca i drugih potraživanja raspojeljuje
LU ortacima, članovima i akcionarima.
Raspodjela se vrši u skladu sa pravilima prioriteta, i to:
1. za plaćanje ortaka, članova ili akcionara sa povlašćenim
akcijama koji imaju pravo pravo prioriteta u likvidaciji
u skladu sa OA, ugovorom rtaka , članova ili akcionara
društva
2. za plaćanje ortacima, članovima srazmjerno udjelima u
društvu i akcionarima srazmjerno posjedovanim
akcijama u društvu.

Komanditori KD, članovi DOO i akcionari AD koji su primili

isplate u dobroj vjeri nakon što je PD u likvidaciji posptupilo
u svemu u skaldu sa pravilima o obavještavanju povjerilaca,
obavezi su na vraćanje primljenog ako je to potrebno za
namirenje povjerilaca društva.

U slučaju spora u vezi sa raspodjelom imovine društva u

likvidaciji ortacima, članovima ili akcionarima, LU odgađa
raspodjelu do konačnog rješenja spora, osim ako odlukom
suda nije drugačije određeno.

Okončanje likvidacije
Nakon okončanja postupka likvidacje PD i odobrenja
finansijskog izvještaja sastavljenog sa danom završetka
likvidacije i izvještaja o sprovođenju likvidacije od ortaka,
komplementara, odnosne skupštine članova ili akcionara, LU
bez odgađanja dostavlja ove izvještaje i odg. odluke u
sjedište duštva i registar, zajedno sa zahtjevom da društvo
bude brisano iz registra.

Ako se nakon okončanja postupka likvidacije PD ortaci ili

komplementari ne sastanu ili se sjednica skupštine članova
ili akcionar ane održi zbog neodstatka kvoruma, LU završava
postupak bez odobrenja finansijskog izvještaja i izvještaja o

83
sporovodjenju likvidacije od ortaka ili komplementara ili
skupštine članovam odnosno akcionara.

Odgovornost ortaka, člnaova i akcionara po okončanju

likvidacije
Ortaci OD i komplementari KD za eventualno neizmirene
obaveze iz društva likvidacionom postupku odgovaraju
nakon okončanja tog postupka i brisanjadruštva iz sudkog
registra solidarno.
Komanditori KD, članovi DOO i akcionari AD za eventualno
neizmirene obaveze ovih društava u likvidacionom
postupuku, odgovaraju nakon okončanja tog postpuka i
brisanja iz sudskog registra solidarno do visine
primljenog iznosa iz likvidacionog ostatka.

84