f.

Anadolu Uygarlıkları

1-Hititler (M.Ö 1700-M.Ö 700)

M.Ö 1400 yılarında imparatorluk haline gelmişlerdir. Hatti kültürünü devam

ettirmişlerdir. Başkentleri ‘’Hattuşaş’’tır. Merkeziyetçi politikaları vardır. Feodal beyliklerden
oluşmuştur. Eyaletlere merkezden vali atamışlardır. Krallar başkomutan, baş yargıç ve
başrahiptir. Hititlerin ilk dönemlerinde kralın yetkileri «Pankuş Meclisi» tarafından
sınırlandırılırken İmparatorluk döneminde meclisin yetkisi azalmış kralın yetkisi artmıştır.
Hititlerde kralın emirlerine karşı gelmek devlete başkaldırmak sayıldığından ölüm cezası
uygulanmıştır. Kraldan sonra yönetimde en etkili kişi «tavananna» adı verilen kraliçe idi. Dini
törenlere başkanlık yapar, kral savaşa gittiğinde ülkeyi yönetirdi. Ülke sosyal sınıflara
ayrılmıştır. En üst sınıf kral ve ailesidir.

Asiller

Rahipler

Sanatçılar

Askerler

Memurlar

Köleler

Kadeş antlaşmasından sonra Hititlerden kalan en önemli yazılı eser «anallar» dır. Kral
tarafından tanrıya hesap vermek için yazılan yıllıklardır. Mezopotamya örneği alınarak
Anadolu’daki ilk kanunları oluşturmuşlardır. Medeni hukuk ve ceza hukuku büyük gelişme
göstermiştir.

2-İyonyalılar

M.Ö. 11.yüzyılın sonları, M.Ö. 10.yüzyılın başlarında Orta Yunanistan’dan göç eden
İyonlar, Sakız ve Sisam adaları ile Ege kıyılarında İzmir Körfezi’nin güneyi ile Büyük
Menderes ırmağı arasına yerleşmişlerdir. Şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir. Ancak
siyasi birliklerini sağlayamamışlardır. Efes, Milet, Foça ve İzmir en tanınmış şehir devletleridir.
Söz konusuu olan bölgelerde yaşayan çok daha eski Anadolu toplumları bulunmaktadır. M.Ö.
6.yüzyıldan itibaren İyonyalılar felsefe, tarih yazımı, biyoloji ve mimari olmak üzere pek çok
alanda kendini geliştirmiş ve İyonya bölgesinde büyük bir uygarlık gelişmiştir.
 3-Urartular (M.Ö 900-M.Ö 600)

Merkezleri Van Tuşpa’dır. Savaşçı bir toplumdur. Urartular kaleler, su kanalları ve su

bentleri yapmışlardır. Günümüzde bile varlığını devam ettiren sulama ve şehir içme suyu
sistemini kurmuşlardır. Merkezi ve teokratik bir sistemle yönetilen Urartularda krallık aynı
hanedan içinde babadan oğla geçmektedir. Kral, aynı zamanda tanrıların en büyük baş rahibidir
ve onların koruması altındadır. Halk soylular, savaşçılar, köylüler ve köleler olmak üzere farklı
sınıflara ayrılmıştır.

4-Frigyalılar (M.Ö 800-M.Ö 676)

İlk siyasi birliklerini M.Ö 750’lerde kurmuşlardır. Bilinen ilk kralı Gordios’tur. Başkent
Gordion adını kraldan almıştır. Tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları için yapılan kanunlar da bu
alanlarla ilgili olmuştur.

5-Lidyalılar (M.Ö 687-M.Ö 546)

M.Ö 1200’lerde Anadolu’ya gelmişlerdir. Lidya Devleti kral Giges tarafından

kurulmuştur. Başkent ‘’Sard’’ şehridir. Feodal sisteme dayanmaktadır. Krallık bir sülaleye
bağlı olarak babadan oğla geçerdi. Ülke eyaletlere ayrılmıştı ve bu eyaletlere güvenilir kişiler
oldukları için veliathtlar da vali olarak gönderilmiştir. Kralın yanında tüccar ve toprak
sahiplerden oluşan seçkin zümre vardır. Kırsaldaki halk ise büyük toprak sahiplerinin
arazilerinde ücretsiz olarak çalışmışlardır. Uygarlık tarihine yaptıkları en önemli katkı parayı
bulmuş olmalarıdır.

Anadolu Uygarlıklarında Ekonomi

Hitit Devletinin ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayanıyordu. Topraklar, tanrıların ve

kralın malı kabul ediliyordu. Anadolu’da tımar sistemini ilk uygulayan Hititler olmuştur.
Frigyalılar çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Ülkenin temel geçim kaynağı tarım olduğu
için krallar, tarımın gelişmesine çaba harcamışlar, tarım ve hayvancılığı korumak için yasalar
çıkarmışlar. Lidyalılar ticarete büyük önem vermişlerdir, bu amaçla Efes’ten başlayarak
Mezopotamya’ya kadar uzanan ünlü Kral Yolu’nu oluşturdular. MÖ. 700 yıllarında
Lidyalıların parayı ilk bulmaları, ticaretin gelişmesi yönünden büyük yarar sağlamıştır.
Denizcilikle uğraşan İyonyalılar, Ege, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında birçok ticaret kolonisi
kurmuşlardır. Urartular ise hayvancılık ve maden işlemeciliği ile uğraşmışlardır.