ales 85 ve üzeri puan alan adaylara

TÜBİTAK burs veriyor...

2014 ÖYP kapsamında

araştırma görevlisi
atamalarında ALES
daha da önem kazandı...

SÖZEL ADAYLARA

ALES KONU ANLATIMLI

ÖSYM
Sınav Sistemine
. .
Savaş Doğan Kenan Osmanoğlu Kerem Köker Uygun

TEK KİTAP
 Savaş Doğan
Kenan Osmanoğlu
Kerem Köker
ALES KONU ANLATIMLI
978-605-364-571-9

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2014, Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR' ın her
hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi,
fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı
izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

7. Baskı: Eylül 2013, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu

Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Tuna Matbaacılık A.Ş.
(Ankara-0312-278 34 84)
Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No: 7
Şaşmaz/ANKARA
(0312-278 34 84)

Yayıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 16102

Đletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: pegem@pegem.net
 SUNU

De÷erli Adaylar,

Dünyadaki bilimsel geliúmeleri yakÕndan izleyecek, bu geliúmelere katkÕda bulunacak ve ülkemizi bilimsel
platformlarda daha da yukarÕlara taúÕyacak siz bilim insanÕ adaylarÕnÕn e÷itim sürecine katkÕda bulunabilmekten
PEGEM AKADEMø ailesi olarak gurur duyuyoruz.

Akademik yayÕn alanÕnda 26 yÕllÕk lider bir kurum olan PEGEM AKADEMø, Akademik Lisansüstü Egitimi Giriú
SÕnavÕ (ALES)’nÕn ilk yÕllarÕndan bu yana yurt çapÕndaki en önemli baúvuru kayna÷ÕdÕr. Bu güven ve birikimle
yürütülen çalÕsmalardan biri olan ALES Konu AnlatÕmlÕ Soru BankasÕ Sözel Yetenek SayÕsal Yetenek
kitabÕmÕz, ÖSYM tarafÕndan 18.10.2010 tarihinde açÕklanan yeni sÕnav sistemine uygun olarak
hazÕrlanmÕútÕr. Yeni sÕnav sisteminde; adaylara Sözel Yetenek bölümünde 50’úer sorudan oluúan iki test (Sözel
Yetenek-1 ve Sözel Yetenek-2), SayÕsal Yetenek bölümünde de yine 50’úer sorudan oluúan iki test (SayÕsal
Yetenek-1 ve SayÕsal Yetenek-2) uygulanacaktÕr. Böylece her aday için SayÕsal-1, SayÕsal-2 ,Sözel-1, Sözel-2
Standart Puanlar (SP) hesaplanacaktÕr. Bu standart puanlar kullanÕlarak her aday için sayÕsal a÷ÕrlÕklÕ, sözel
a÷ÕrlÕklÕ ve eúit a÷ÕrlÕklÕ olmak üzere 3 a÷ÕrlÕklÕ puan (AP) hesaplanacaktÕr.
A÷ÕrlÕklÕ puanlarÕn hesaplanmasÕnda testlerin a÷ÕrlÕklarÕ aúa÷Õdaki gibi olacaktÕr:
SayÕsal-1 SP SayÕsal-2 SP Sözel-1 SP Sözel-2 SP
SayÕsal AP 0,35 0,35 0,3 -
Sözel AP 0,2 - 0,4 0,4
Eúit AP 0,4 0,2 0,4 -

Kitap, bu testleri etkili bir úekilde çözebilmeniz amacÕyla, sÕnavÕn uygulanmaya baúladÕ÷Õ ilk yÕllardan
günümüze kadarki süreçte konuyla ilgili tüm geliúmeleri yakÕndan takip eden ve bu sÕnava yönelik çalÕúmalar
yapan uzman e÷itimcilerce hazÕrlanmÕútÕr.

Sözel Yetenek, SayÕsal Yetenek olmak üzere 2 kitaptan oluúan bu sette yer alan konu anlatÕmlarÕnÕn, örnek
sorularÕn;
9 gerçek sÕnavla kapsam açÕsÕndan uyumu,
9 biçimsel sunumu,
9 içerik ve metinlerin uygunlu÷u ve zorluk dereceleri
açÕsÕndan ALES’le bire bir örtüúmesi konusunda titiz bir çalÕúma yürütülmüútür.

Konu anlatÕmlarÕ, adaylarÕn kolaylÕkla anlayabilece÷i açÕklÕkta sunulmuú ve anlatÕlan konuyu en iyi úekilde
örnekleyen-pekiútiren sorular olarak her ünitenin sonunda;
- çÕkmÕú sorulara ve
- çözümlü testlere
yer verilmiútir. Böylece, adaylarÕn gerçek sÕnav formatÕna uygun çok sayÕda soru çözebilecekleri bir yayÕn ortaya
konmuútur.

Adaylar, kendilerine sunulan bu kaynaktaki çalÕúma programÕyla sÕnava hazÕrlandÕklarÕ zaman, arzu edilen
hedefe çok daha rahat ulaúabilecek ve baúarÕlÕ olacaklardÕr.

Bu kitabÕn hazÕrlanmasÕnda yardÕm, destek ve katkÕlarÕnÕ esirgemeyen Hakan Tüysüz, øsa Uluda÷, Fikret Birer,
Canan SarÕkaya, Eda Tu÷çe Buluú ve tüm meslektaúlarÕmÕza, PEGEM AKADEMø yayÕnevi ve dershanesi
çalÕúanlarÕna ve ö÷rencilerine teúekkürü bir borç biliriz.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yo÷un bir eme÷in ürünüdür. Kitapla ilgili görüú ve önerileriniz bu ürünün niteli÷ini
daha da arttÕracaktÕr. De÷erli görüú ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracÕlÕ÷Õyla paylaúÕnÕz.

KitabÕn çalÕúmalarÕnÕzda yararlÕ olmasÕ dile÷iyle, ALES’te ve meslek hayatÕnÕzda baúarÕlar.

Tüm adaylara baúarÕ dileklerimizle

Kerem Köker – Kenan Osmano÷lu – Savaú Do÷an

iii
 İÇİNDEKİLER
TÜRKÇE
1. BÖLÜM
SÖZCÜKTE ANLAM ................................................. 3
Sözcüğün Anlamı .................................................... 4
Gerçek Anlam .................................................. 5
Mecaz Anlam ................................................... 6
Terim Anlam .................................................... 8
Soyut – Somut Anlam ..................................... 8
Nitel – Nicel Anlam .......................................... 9
Sözcüğün Cümleye Kattığı Anlam ................. 9
Sözcüklerde Anlam İlişkileri ................................... 10
Eş Anlamlı Sözcükler ...................................... 10
Yakın Anlamlı Sözcükler ................................. 11
Karşıt Anlamlı Sözcükler ................................ 12
Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler ............................ 12
Genel – Özel İlişkili Sözcükler ........................ 15
Söz Sanatları ............................................................ 15
Benzetme (Teşbih) .......................................... 15
Eğretileme (İstiare) .......................................... 16
Ad Aktarması (Mecaz-ı Mürsel) ...................... 19
Değinmece (Kinaye) ........................................ 19
Dokundurma (Tariz) ........................................ 20
Mübalâğa (Abartma) ........................................ 21
Dolaylama ........................................................ 21
Güzel Adlandırma............................................ 22
Somutlama ....................................................... 22
Söz Öbekleri............................................................. 23
Deyimler ........................................................... 23
Atasözleri ......................................................... 24
İkilemeler ......................................................... 27
Pekiştirmeler ................................................... 28
Sözün Cümleye Kattığı Anlam........................ 28
Çıkmış Sorular ......................................................... 30
Çözümlü Test ........................................................... 36
2. BÖLÜM
CÜMLEDE ANLAM ................................................... 41
Cümlenin Yorumu ................................................... 42
Cümle Vurgusu................................................ 42
Eş Anlamlı (Özdeş) / Yakın Anlamlı
Cümleler........................................................... 43
Cümlenin İletisi................................................ 44
Cümle Analizi................................................... 47
Çelişen (Karşıt Anlamlı) Cümleler .................. 48
Kesin Yargı ...................................................... 50
Cümlenin Yapısı ...................................................... 52
Eksiltili Cümle.................................................. 52
Cümle Tamamlama ......................................... 52
Cümle Oluşturma ............................................ 56
Cümlenin Anlamı ..................................................... 59
Anlamlarına Göre Cümleler ............................ 59
Anlam İlişkilerine Göre Cümleler ................... 61
Anlatım Özelliklerine Göre Cümleler ............. 63
İlettiği Duygu, Düşünce ve
Duruma Göre Cümleler ................................... 67
Çıkmış Sorular ......................................................... 74
Çözümlü Test ........................................................... 83
iv
3. BÖLÜM
ANLATİM BİÇİMLERİ ............................................... 88
Öyküleyici Anlatım .......................................... 89
Betimleyici Anlatım ......................................... 89
Açıklayıcı Anlatım ........................................... 89
Tartışmacı Anlatım .......................................... 90
Düşünceyi Geliştirme Yolları .................................. 90
Benzetme ......................................................... 90
Tanımlama ....................................................... 91
Karşılaştırma ................................................... 91
Örneklendirme................................................. 91
Tanık Gösterme (Alıntı Yapma) ...................... 92
Sayısal Verilerden Yararlanma ....................... 92
Soru Sorma ..................................................... 92
Anlatım Nitelikleri .................................................... 93
Özgünlük ......................................................... 93
Özlülük (Yoğunluk) ......................................... 93
Yalınlık (Sadelik) ............................................. 93
Akıcılık ............................................................. 93
Sürükleyicilik ................................................... 93
Duruluk ............................................................ 93
Açıklık .............................................................. 93
Tutarlılık ........................................................... 93
Çıkmış Sorular ......................................................... 95
Çözümlü Test........................................................... 101
4. BÖLÜM
PARAGRAF .............................................................. 107
ALES’te Paragraf Soruları ...................................... 108
ALES Paragraf Sorularının Özelliği Nedir?............ 108
Paragraf Konusuna Nasıl Çalışmalı? ..................... 108
Paragrafın İçeriği ..................................................... 109
Paragrafta Konu .............................................. 109
Paragrafta Başlık............................................. 112
Paragrafta Ana Düşünce ................................ 113
Paragrafta Yardımcı Düşünceler .................... 116
Paragrafta Tanıtılan Kişiyle İlgili Sorular....... 122
Parçaya Dayalı Sorular ................................... 124
Paragrafın Yapısı ..................................................... 155
Paragrafın Bölümleri ....................................... 155
Paragrafın Yapısına İlişkin Soru Tipleri ve
Çözüme Yönelik Pratikler ............................... 156
Çıkmış Sorular ......................................................... 180
Çözümlü Test........................................................... 197
5. BÖLÜM
SÖZEL MANTIK ....................................................... 203
Mantıkla İlgili Temel Kavramlar ...................... 204
Sözel Mantık Sorularının Kapsamı ................. 204
Sözel Mantık Soruları Hakkında ..................... 204
Soru Çözümünde Yararlanılabilecek Yöntemler ... 205
Simgeler Kullanma .......................................... 205
Tablo Oluşturma ............................................. 206
Sıralama ........................................................... 211
Sözel Mantık Soru Tipleri ve Örnek Çözümleri ..... 212
Çıkarım Soruları .............................................. 212
Şifreleme Soruları ........................................... 213
Sıralama Soruları ............................................ 213
Yer-Yön-Konum Bildiren Sorular ................... 215
Eşleştirme........................................................ 217
Tablo Yorumlama Soruları ............................. 218
Karma Sorular ................................................. 218
Çıkmış Sorular ......................................................... 220
Çözümlü Test........................................................... 226
 MATEMATİK
1. BÖLÜM
SAYILAR .................................................................. 235
Sayı Kümeleri........................................................... 236
Doğal Sayılar............................................................ 237
Tam Sayılar .............................................................. 240
Tek ve Çift Tam Sayılar ........................................... 241
Pozitif ve Negatif Sayılar ......................................... 243
Ardışık Sayılar ......................................................... 245
Asal Sayı .................................................................. 250
Aralarında Asal Sayılar ........................................... 250
Basamak Analizi ...................................................... 251
Çözümleme .............................................................. 256
Faktöriyel ................................................................. 258
Sayma Sistemleri ..................................................... 261
Çıkmış Sorular ......................................................... 268
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 273
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 278
Çözümlü Test – 3 ..................................................... 283
Çözümlü Test – 4 ..................................................... 288
Çözümlü Test – 5 ..................................................... 294
Çözümlü Test – 6 ..................................................... 299
Çözümlü Test – 7 ..................................................... 304
Çözümlü Test – 8 ..................................................... 309
Çözümlü Test – 9 ..................................................... 313
2. BÖLÜM
BÖLME – BÖLÜNEBİLME KURALLARI .................. 318
Bölme ....................................................................... 319
Bölünebilme Kuralları ............................................. 323
2 ile Bölünebilme ............................................... 323
3 ile Bölünebilme ............................................... 323
4 ile Bölünebilme ............................................... 324
5 ile Bölünebilme ............................................... 325
7 ile Bölünebilme ............................................... 326
8 ile Bölünebilme ............................................... 326
9 ile Bölünebilme ............................................... 326
10 ile Bölünebilme ............................................. 328
11 ile Bölünebilme ............................................. 328
Çıkmış Sorular ......................................................... 330
Çözümlü Test - 1...................................................... 331
Çözümlü Test - 2...................................................... 336
3. BÖLÜM
ASAL ÇARPANLARA AYIRMA EBOB – EKOK ...... 341
Asal Çarpanlara Ayırma .......................................... 342
Bir Tam Sayının Bölenleri ....................................... 343
Bir Tam Sayının Bölenleri Toplamı .................. 345
En Büyük Ortak Bölen (EBOB) ......................... 346
En Küçük Ortak Kat (EKOK) ............................. 349
Çıkmış Sorular ......................................................... 354
Çözümlü Test - 1 ..................................................... 356
Çözümlü Test - 2 ..................................................... 361
4. BÖLÜM
BİRİNCİ DERECEDEN DENKLEMLER .................... 366
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler .... 367
Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklemler ..... 370
Denklem Sistemi ..................................................... 370
Yok Etme Metodu .............................................. 370
Yerine Koyma Metodu ....................................... 371
Özel Denklemler ...................................................... 372
Çıkmış Sorular ......................................................... 375
Çözümlü Test........................................................... 379
5. BÖLÜM
RASYONEL SAYILAR.............................................. 384
Kesir ve Kesir Türleri .............................................. 385
Kesir ................................................................... 385
Basit Kesir ......................................................... 385
Bileşik Kesir ....................................................... 385
Tam Sayılı Kesir................................................. 386
Sabit Kesir ......................................................... 387
Denk Kesir ......................................................... 387
Rasyonel Sayılarda Dört İşlem ............................... 388
Toplama İşlemi .................................................. 388
Çıkarma İşlemi ................................................... 389
Çarpma İşlemi .................................................... 389
Bölme İşlemi ...................................................... 389
Kuvvet Alma ...................................................... 389
İşlem Önceliği .................................................... 390
Ondalık Kesirler ....................................................... 393
Ondalık Sayılarda Dört İşlem .................................. 394
Devirli Ondalık Açılımlar ......................................... 396
Rasyonel Sayılarda Sıralama.................................. 397
İki Rasyonel Sayı Arasındaki Sayıları Yazma ........ 399
Çıkmış Sorular ......................................................... 400
Çözümlü Test - 1 ..................................................... 403
Çözümlü Test - 2 ..................................................... 408
v
 6. BÖLÜM
ÜSLÜ SAYILAR ........................................................ 413
Özellikleri ........................................................... 414
Üslü Sayılarda Dört İşlem ....................................... 417
Toplama – Çıkarma............................................ 417
Çarpma ............................................................... 418
Bölme ................................................................. 420
Çıkmış Sorular ......................................................... 423
Çözümlü Test ........................................................... 425
7. BÖLÜM
KÖKLÜ SAYILAR ..................................................... 430
Köklü Sayıların Özellikleri ....................................... 431
Köklü Sayılarda Dört İşlem ..................................... 435
Toplama-Çıkarma .............................................. 435
Çarpma ............................................................... 436
Bölme ................................................................. 437
Kök Dışındaki Bir Sayının Kök İçine Alınması ....... 439
Eşlenik (Paydayı Kökten Kurtarma) ....................... 440
İç İçe Sonlu Kökler .................................................. 442
İç İçe Sonsuz Kökler................................................ 443
A ∓ 2 B ifadesinin Kök Dışına Çıkarılması ........... 445
Köklü Sayılarda Sıralama ........................................ 447
Köklü Sayılarda Denklem Çözme ........................... 448
Çıkmış Sorular ......................................................... 449
Çözümlü Test ........................................................... 451
8. BÖLÜM
ÇARPANLARA AYIRMA .......................................... 456
Ortak Parantez Yöntemi .................................... 457
Gruplandırma Yöntemi ...................................... 457
ax2+bx+c ifadesinin Çarpanlara Ayrılması ....... 458
Özdeşlikler ............................................................... 460
İki Kare Farkı ...................................................... 460
Tam Kare İfadeler .............................................. 462
III. Dereceden Özdeşlikler ....................................... 465
Çıkmış Sorular ......................................................... 467
Çözümlü Test ........................................................... 470
9. BÖLÜM
EŞİTSİZLİK – MUTLAK DEĞER .............................. 475
Eşitsizlikler .............................................................. 476
Özellikleri ........................................................... 476
Reel (Gerçel) Sayı Aralıkları .................................... 479
Kapalı Aralık ....................................................... 479
Yarı Açık Aralık .................................................. 479
Açık Aralık .......................................................... 480
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler.... 480
Eşitsizlikler ve İşaret İncelemesi ............................ 481
Mutlak Değer ............................................................ 483
Özellikleri ........................................................... 485
Çıkmış Sorular ......................................................... 489
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 493
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 499
vi
10. BÖLÜM
ORAN – ORANTI ..................................................... 504
Oran.................................................................... 505
Orantı ................................................................. 505
Orantının Özellikleri .......................................... 505
Orantı Türleri ........................................................... 507
Doğru Orantı ...................................................... 507
Ters Orantılı Çokluklar ...................................... 509
Bileşik Orantı ..................................................... 510
Ortalamalar .............................................................. 511
Aritmetik Ortalama ............................................ 511
Geometrik Ortalama .......................................... 512
Çıkmış Sorular ......................................................... 514
Çözümlü Test - 1 ..................................................... 517
Çözümlü Test - 2 ..................................................... 522
11. BÖLÜM
PROBLEMLER ......................................................... 527
Denklem Kurma Problemleri .................................. 528
Yaş Problemleri ....................................................... 534
Yüzde Problemleri ................................................... 537
Faiz Problemleri ...................................................... 539
Kâr – Zarar Problemleri........................................... 540
Karışım Problemleri ................................................ 543
İşçi Problemleri ....................................................... 546
Havuz Problemleri ................................................... 548
Hareket Problemleri ................................................ 549
Çıkmış Sorular ......................................................... 555
Çözümlü Test - 1 .................................................... 571
Çözümlü Test - 2 .................................................... 576
Çözümlü Test - 3 .................................................... 582
Çözümlü Test - 4 ..................................................... 587
Çözümlü Test - 5 .................................................... 593
Çözümlü Test - 6 .................................................... 598
Çözümlü Test - 7 .................................................... 605
Çözümlü Test - 8 .................................................... 611
Çözümlü Test - 9 .................................................... 618
Çözümlü Test - 10 .................................................. 624
12. BÖLÜM
KÜMELER ................................................................ 630
Küme ........................................................................ 631
Kümenin Elemanı ve Eleman Sayısı ................ 631
Kümelerin Gösterimi ......................................... 631
Küme Çeşitleri ................................................... 632
Kümelerde İşlemler ........................................... 633
Alt Küme ............................................................ 636
Küme Problemleri.............................................. 638
Çıkmış Sorular ......................................................... 640
Çözümlü Test........................................................... 642
 13. BÖLÜM
İŞLEM – MODÜLER ARİTMETİK ............................. 647
İşlem ......................................................................... 648
İşlem Tabloları ................................................... 651
İşlemin Özellikleri .............................................. 651
Modüler Aritmetik .................................................... 654
Modüler Aritmetiğin Özellikleri ......................... 655
Modüler Aritmetikte Denklem Çözümü ............ 659
Çıkmış Sorular ......................................................... 660
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 661
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 665
14. BÖLÜM
PERMÜTASYON – KOMBİNASYON – OLASILIK ... 670
Saymanın Temel Kuralları ....................................... 671
Toplama Kuralı .................................................. 671
Çarpma Yolu ile Sayma ..................................... 671
Saymanın Temel İlkesi ...................................... 671
Permütasyon (Sıralama) ......................................... 673
Tekrarlı Permütasyon ........................................ 674
Dairesel Permütasyon ....................................... 675
Kombinasyon (Gruplama) ...................................... 676
Olasılık ..................................................................... 681
Olasılık Fonksiyonu .......................................... 681
Olasılık Hesabı ................................................... 682
Koşullu Olasılık.................................................. 686
Bağımsız ve Bağımlı Olasılık ............................ 687
Çıkmış Sorular ......................................................... 688
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 690
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 695
Çözümlü Test – 3 ..................................................... 700
15. BÖLÜM
TABLO VE GRAFİKLER .......................................... 705
Tablo ve Yorumlama ............................................... 706
Grafik ve Yorumlama............................................... 710
Çizgi Grafik ........................................................ 710
Sütun Grafiği ...................................................... 712
Daire Grafiği ....................................................... 712
Çıkmış Sorular ......................................................... 715
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 727
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 730
16. BÖLÜM
SAYISAL YETENEK PROBLEMLERİ ...................... 733
Sayısal Mantık Soruları ........................................... 734
Sayı Dizileri .............................................................. 738
Şifreli Sorular ........................................................... 738
Görsel Yetenek ........................................................ 742
Çıkmış Sorular ......................................................... 746
Cevaplı Test - 1 ........................................................ 767
Cevaplı Test - 2 ........................................................ 771
Cevaplı Test - 3 ........................................................ 775
Cevaplı Test - 4 ........................................................ 779
GEOMETRİ
1. BÖLÜM
GEOMETRİK KAVRAMLAR VE
DOĞRUDA AÇILAR ................................................. 784
Geometrik Kavramlar .............................................. 785
Tanımsız Kavramlar ................................................ 785
Açılar ........................................................................ 785
Açının Ölçüsü .................................................... 785
Açının Düzlemde Ayırdığı Bölgeler .................. 785
Açı Ölçü Birimleri .............................................. 785
Açı Çeşitleri ............................................................. 786
Dar Açı ............................................................... 786
Dik Açı ................................................................ 786
Geniş Açı............................................................ 786
Doğru Açı ........................................................... 786
Tam Açı .............................................................. 786
Komşu Açılar ..................................................... 786
Açıortay.................................................................... 786
Tümler Açılar ........................................................... 787
Bütünler Açılar ........................................................ 787
Ters Açılar ............................................................... 788
Paralel İki Doğrunun Bir Kesen ile
Yaptığı Açılar ........................................................... 788
Paralel İki Doğrunun Birden Çok Kesen
İle Meydana Getirdiği Açılar ................................... 788
Kenarları Paralel Açılar ........................................... 790
Kenarları Dik Açılar ................................................. 790
Üçgenler ................................................................... 793
Üçgen Çeşitleri ........................................................ 793
Açılarına Göre Üçgenler.................................... 793
Kenarlarına Göre Üçgenler ............................... 793
Üçgende Temel ve Yardımcı Elemanlar ................. 794
Yükseklik............................................................ 794
Açıortay .............................................................. 794
Kenarortay ......................................................... 794
Üçgende Açılar ile İlgili Özellikler .......................... 795
Dik Üçgen ................................................................ 799
Pisagor Teoremi ................................................ 799
Öklid Bağıntıları ................................................. 800
Kenarlarına Göre Özel Dik Üçgenler ................ 801
Açılarına Göre Özel Dik Üçgenler..................... 802
Üçgende Açıortay Teoremleri................................. 804
İç Açıortay Teoremi ........................................... 805
Dış Açıortay Teoremi ........................................ 806
Üçgende Kenarortay Teoremleri ............................ 808
Ağırlık Merkezi ................................................... 808
Kenarortay Bağıntıları ....................................... 810
İkizkenar Üçgen ....................................................... 812
Eşkenar Üçgen ........................................................ 814
Üçgende Alan .......................................................... 818
Üçgende Benzerlik .................................................. 823
Açı – Açı – Açı Benzerlik Kuralı ........................ 823
Tales Teoremi .................................................... 825
Temel Orantı Teoremi ....................................... 825
vii
 Çapraz Tales Teoremi ....................................... 826
Kenar – Açı – Kenar Benzerlik Kuralı ............... 827
Kenar – Kenar – Kenar Benzerlik Kuralı .......... 828
Üçgende Açı – Kenar Bağıntıları ............................ 831
Üçgen Eşitsizliği ...................................................... 831
Cevaplı Test - 1 ....................................................... 836
Cevaplı Test - 2 ....................................................... 838
Cevaplı Test - 3 ....................................................... 840
Cevaplı Test - 4 ....................................................... 842
Cevaplı Test - 5 ....................................................... 844
Cevaplı Test - 6 ....................................................... 846
Cevaplı Test - 7 ....................................................... 848
Cevaplı Test - 8 ....................................................... 850
Cevaplı Test - 9 ....................................................... 852
Cevaplı Test - 10 ..................................................... 854
Cevaplı Test - 11 ..................................................... 856
Cevaplı Test - 12 ..................................................... 858
Cevaplı Test - 13 ..................................................... 860
2. BÖLÜM
ÇOKGENLER VE DÖRTGENLER ............................ 862
Çokgenler ................................................................. 863
Dışbükey ve İçbükey Çokgenler ....................... 863
Düzgün Çokgen ................................................. 864
Dörtgenler ................................................................ 869
Dörtgenin Özellikleri.......................................... 869
Dörtgenlerde Alan ............................................. 870
Paralelkenar ............................................................. 872
Paralelkenarda Alan .......................................... 873
Paralelkenarın Alan Özellikleri ......................... 873
Paralelkenarda Uzunluk İle İlgili Özellikler ...... 875
Eşkenar Dörtgen ...................................................... 876
Dikdörtgen .............................................................. 877
Kare .......................................................................... 879
Yamuk ...................................................................... 881
İkizkenar Yamuk ................................................ 884
Dik Yamuk .......................................................... 886
Deltoid ................................................................ 886
Cevaplı Test - 1 ....................................................... 887
Cevaplı Test - 2 ....................................................... 889
Cevaplı Test - 3 ....................................................... 891
Cevaplı Test - 4 ....................................................... 893
Cevaplı Test - 5 ....................................................... 895
3. BÖLÜM
ÇEMBER VE DAİRE ................................................. 897
Çemberde Açı .......................................................... 898
Çemberde Yardımcı Elemanlar ............................... 898
Çemberde Yay ve Açı Özellikleri ............................ 899
Merkez Açı .......................................................... 899
Çevre Açı ............................................................ 900
Teğet Kiriş Açı ................................................... 901
İç Açı ................................................................... 901
Dış Açı ................................................................ 901
Çemberde Kiriş Yay Özellikleri ............................... 903
Kirişler Dörtgen ....................................................... 903
Çemberde Uzunluk .................................................. 904
viii
Bir Noktanın Bir Çembere Göre Kuvveti .......... 904
Kuvvet Ekseni .................................................... 906
İki Çemberin Ortak Teğetleri................................... 907
İki Çemberin Birbirine Göre Durumları .................. 909
Üçgen Çemberleri ................................................... 909
Üçgenin İç Teğet Çemberi ................................ 909
Üçgenin Dış Teğet Çemberi .............................. 910
Teğetler Dörtgeni .................................................... 910
Dairede Alan ............................................................ 911
Dairenin Alanı ve Çevresi ................................. 911
Daire Diliminin Alanı ......................................... 911
Çember Yayının Uzunluğu ................................ 911
Daire Kesmesinin Alanı..................................... 911
Daire Halkasının Alanı ....................................... 912
Çemberde Benzerlik .......................................... 913
Cevaplı Test - 1 ....................................................... 915
Cevaplı Test - 2 ....................................................... 917
Cevaplı Test - 3 ....................................................... 919
4. BÖLÜM
ANALİTİK GEOMETRİ ............................................. 921
Noktanın Analitik İncelenmesi ................................ 922
Analitik Düzlem.................................................. 922
İki Nokta Arasındaki Uzaklık ............................. 923
Doğrusal Noktalar ............................................. 924
Doğrusal Olmayan Noktalar ............................. 926
Doğrunun Analitik İncelenmesi .............................. 929
Doğrunun Eğim Açısı ve Eğimi ........................ 929
Doğrunun Grafiğinin Çizimi .............................. 931
Doğrunun Denklemleri ...................................... 932
Özel Doğrular ..................................................... 934
İki Doğrunun Birbirine Göre Durumları............ 934
Doğru Demeti ..................................................... 936
Simetriler............................................................ 939
Noktanın Simetriği............................................. 939
Doğrunun Simetriği ........................................... 942
Eşitsizlikler .............................................................. 944
Cevaplı Test ............................................................. 946
5. BÖLÜM
KATI CİSİMLER........................................................ 948
Prizma ...................................................................... 949
Dikdörtgenler Prizması ..................................... 950
Küp ..................................................................... 952
Silindir ................................................................ 952
Dönel Silindir ..................................................... 953
Piramit ...................................................................... 955
Düzgün Piramit .................................................. 955
Kesik Piramit ..................................................... 956
Küre .......................................................................... 958
Cevaplı Testler - 1 .................................................. 959
Cevaplı Testler - 2 .................................................. 961
Çıkmış Sorular ......................................................... 963
ALES
SÖZEL
YETENEK
 SÖZEL ANALİZ

ALES

ALES ALES ALES ALES ALES ALES

2010 2011 2011 2012 2012 2013
Aralık Nisan Kasım Mayıs Kasım Mayıs

Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2

Sözcük -- 3 3 5 3 1 3 5 1 3
Düzeyinde Anlam 1 1

Cümle Düzeyinde 16 5 21 5 17 8 18 9 14 5 15 6
Anlam

Paragraf ve 24 35 20 33 22 29 21 24 24 32 30 34
Anlatım Biçimleri

Anlatım 1 -- -- -- - - - - 1 - - -
Bozukluğu

Sözel Mantık 8 9 9 9 8 8 8 8 8 8 4 7
6
Sözcükte Anlam
Sözcüğün Anlamı
Sözcüklerde Anlam İlişkileri
Söz Sanatları
Söz Öbekleri
Çıkmış Sorular
Çözümlü Test

Geçmiş Yıllarda Çıkmış Soru Analiz Tablosu

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Mayıs Kasım Mayıs Kasım Mayıs Aralık Nisan Kasım Mayıs Kasım Mayıs

2 2 - 3 1 2 3 8 4 8 4

Dil, insanın karakterinin bir parçasıdır.

Bacon
 „ SÖZCÜKTE ANLAM „ SÖZCÜĞÜN ANLAMI
Bu ünitede, aúa÷Õdaki konu ve alt baúlÕklar Sözcük: AnlamlÕ ses veya ses birli÷i, söz, sözcük. (TDK,
ALES Türkçe

iúlenecektir: 2005)
Sözcükte anlam ünitesi “anlam bilgisi”nin temelidir. Bir
1. SÖZCÜöÜN ANLAMI yazÕ binaya benzetilirse sözcük de o binayÕ oluúturan
a. Gerçek Anlam tu÷lalardÕr. Bir parça içerisindeki sözcüklerin anlamÕ
kavranamazsa cümlenin, cümle iyi anlaúÕlmazsa da
i. Temel anlam
paragrafÕn ne demek istedi÷i tam olarak anlaúÕlamaz.
ii. Yan anlam
x Sözcükte anlam ünitesi; sözcüklerin tek baúÕna ya
b. Mecaz Anlam
da bir araya gelerek kazandÕklarÕ farklÕ anlamlarÕ,
c. Terim Anlam anlam iliúkilerini ve sözcükte meydana gelen anlam
d. Soyut - Somut Anlam olaylarÕnÕ kavratmayÕ amaçlayan “temel” bir ünitedir.
e. Nitel - Nicel Anlam Türkçede bazÕ kelimelerin tek bir anlamÕ varken bazÕ
f. Sözcü÷ün Cümleye KattÕ÷Õ Anlam kelimeler kullanÕldÕklarÕ cümleye göre çeúitli anlamlar
kazanabilir. Cümlenin iyi anlaúÕlmasÕ, cümlede kelimenin
2. SÖZCÜKLERDE ANLAM øLøùKøLERø hangi anlamda kullanÕldÕ÷ÕnÕn do÷ru anlaúÕlmasÕyla
mümkündür.
a. Eú AnlamlÕ Sözcükler
b. YakÕn AnlamlÕ Sözcükler
c. KarúÕt AnlamlÕ Sözcükler Tek anlamlÕ sözcükler: Sadece bir kavramÕ karúÕlayan
d. Eú Sesli (Sesteú) Sözcükler sözcüklerdir.
e. Genel-Özel øliúkili Sözcükler

3. SÖZ SANATLARI ÖRNEK

a. Benzetme (Teúbih)
9 Buzul: Kutup bölgelerinde veya da÷ baúlarÕnda
b. E÷retileme (østiare)
bulunan büyük kar ve buz kütlesi:
i. ønsandan do÷aya aktarma
“Küresel ÕsÕnma nedeniyle kutuplardaki buzullar
ii. Do÷adan insana aktarma hÕzla eriyor.”
iii. Do÷adan do÷aya aktarma
9 FÕrlatmak: HÕzla atmak, bulundu÷u yerden dÕúarÕ
iv. Duyular arasÕ aktarma atmak:
c. Ad AktarmasÕ (Mecaz-Õ Mürsel) “ Elindeki kalemi pencereden dÕúarÕ fÕrlattÕ.”
d. De÷inmece (Kinaye)
9 Beton: Çimentonun su yardÕmÕyla kum, çakÕl vb.
e. Dokundurma (Tariz) maddelerle karÕúmasÕ sonucu oluúan sert, dayanÕklÕ,
f. Mübalâ÷a (Abartma ) ba÷layÕcÕ yapÕ malzemesi:
g. Dolaylama “Bahçenin önündeki e÷imli araziye beton döktüler.”
h. Güzel AdlandÕrma
(TDK, 2005)
i. Somutlama
Görüldü÷ü gibi yukarÕdaki sözcüklerin sözlükte tek
4. SÖZ ÖBEKLERø karúÕlÕ÷Õ vardÕr ve bu kelimelerin baúka anlamlara
gelebilecek kullanÕmÕ yoktur.
a. Deyimler
b. Atasözleri Çok anlamlÕ sözcükler: KullanÕldÕ÷Õ yere ve duruma
göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir.
c. økilemeler
d. Pekiútirmeler
e. Sözün Cümleye KattÕ÷Õ Anlam
ÖRNEK

9 Kaçmak: 1. HÕzla koúup bir yere saklanmak: “Bir

tehlike sezdi÷in anda hemen eve kaçarsÕn.” 2. Firar
etmek: “Üç mahkûm hapisten kaçtÕ.” 3.Girmek:
“Kula÷Õna su kaçtÕ denizde.” 4. Yaklaúmak,
benzemek: “Bu mavi biraz yeúile kaçÕyor.” 5 ...
Örneklerde görüldü÷ü gibi, “kaçmak” sözcü÷ü
kullanÕldÕ÷Õ yere göre farklÕ anlamlar kazanmÕútÕr.

4
 Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerde altÕ çizili sözcüklerden hangisi
farklÕ anlamlarda kullanÕlamaz?
A) A÷acÕn yapraklarÕ sararÕp solmaya baúlamÕú.
B) Bu gürültülü yerde uyudu÷una göre çok yorgun
olmalÕ.
C) Medeniyette ilerleyememenin en büyük sebebi
bilimsizliktir.
D) Soka÷Õn baúÕnda durmuú, gelen geçen arabalarÕ
seyrediyordu.
E) E÷er kravat takmÕyorsan yakanÕ biraz düzeltmelisin.
Çözüm:
D seçene÷inde “sokak” sözcü÷ü tek anlamlÕ bir
sözcüktür. Di÷er sözcükler kullanÕldÕklarÕ cümleye göre
farklÕ anlamlar kazanabilir.
Cevap D
Gerçek Anlam
Temel anlam (ølk anlam)
Bir sözcü÷ün zihinde karúÕladÕ÷Õ ilk kavramdÕr. Di÷er bir
deyiúle sözcük (tek baúÕna) duyuldu÷unda ya da
okundu÷unda düúünülen ilk úeydir. Örne÷in “ayak”
dendi÷inde akla gelen ilk kavram o sözcü÷ün temel
anlamÕdÕr.
Örne÷in,
9 A÷Õz : Yüzde bulunan, ses çÕkarmaya, soluk alÕp
vermeye yarayan ve besinlerin sindirilmeye
baúlandÕ÷Õ organ. “Yeni matematik ö÷retmenimizin
kocaman bir a÷zÕ var.”
9 Ateú : YanÕcÕ cisimlerin tutuúmasÕyla beliren ÕsÕ ve
ÕúÕk, od, nâr. "UygarlÕk ateúten do÷muútur."
9 Kesmek : BÕçak, makas vb. bir araçla bir úeyi ikiye
ayÕrmak, parçalamak, do÷ramak. “Tüm gücüyle ipi
kesmeye çalÕútÕ.”
Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerin hangisinde, altÕ çizili sözcük
temel anlamda kullanÕlmÕútÕr?
A) Aya÷Õndaki ayakkabÕnÕn burnu çok aúÕnmÕú.
B) Sertçe açtÕ÷Õ kapÕnÕn kolu elinde kaldÕ.
C) Akúam karanlÕ÷Õnda iki el silah sesi duyuldu.
D) Kuca÷Õnda kundaklÕ bir çocuk tutuyordu.
E) YaúlÕ adam, çocu÷a fazla yüz vermeyin, dedi.
Çözüm:
A seçene÷inde “burun”, B seçene÷inde “kol”, C
seçene÷inde “el” sözcükleri yan anlamlarÕnda ve E seçe-
Sözcükte Anlam
ne÷inde “yüz” sözcü÷ü mecaz anlamda kullanÕlmÕútÕr.
D seçene÷inde ise “tutmak” sözcü÷ü “elde bulundurmak,
ele almak” anlamÕnda, yani temel (ilk) anlamÕnda
kullanÕlmÕútÕr.
Cevap D
Yan anlam
Sözcü÷ün, “temel anlamÕ”ndan tamamen kopmadan
kazandÕ÷Õ, onunla iliúkili yeni anlamlardÕr.
9 Ma÷aranÕn a÷zÕ o kadar küçüktü ki içeri ancak bir
çocuk girebiliyordu
9 Çocu÷un ateúini bir türlü düúüremiyorlar.
9 Belediye, elektrik faturalarÕnÕ ödemeyen úirketlerin
elektri÷ini kesti.
Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerin hangisinde, altÕ çizili sözcük
gerçek anlamda kullanÕlmÕútÕr?
A) BalÕkçÕlar ekmeklerini taútan çÕkarÕrcasÕna
denizlerde yelken açtÕlar.
B) AdamÕn evini ucuza satÕn almak için türlü oyunlar
oynadÕlar.
C) Yemek vakti gelince herkes usulca sofraya dizilirdi.
D) Bütün günlerimiz için kendimize bir yol çizer, sonra
her gün bunun aksine hareket ederiz.
E) Onun böyle yapmasÕ bazen kanÕma dokunuyor.
Çözüm:
A seçene÷indeki “taú”, B seçene÷indeki “oyunlar”, D
seçene÷indeki “çizer” ve E seçene÷indeki “kan” sözcü÷ü
mecaz anlamda kullanÕlmÕútÕr. C seçene÷indeki “sofra”
sözcü÷ü “yemek yenilen yer, masa vs.” olarak yani
gerçek anlamda kullanÕlmÕútÕr.
Cevap C
5

UYARI
ALES Türkçe
“Yan anlam” ile “temel anlam” arasÕnda herhangi bir
úekilde (biçimsel benzerlik, ortak iúlev, aynÕ maddeden
oluúmasÕ...vb. ) ilgi kurulabilmelidir.
Örne÷in,
9 Ma÷aranÕn a÷zÕ o kadar küçüktü ki içeri ancak bir
çocuk girebiliyordu.
(“Ma÷aranÕn a÷zÕ” ile yemeye içmeye ve ses
çÕkarmaya yarayan organ olan “a÷Õz” arasÕnda
biçimsel olarak bir benzerlik kurulmuútur.)
9 Çocu÷un ateúini ne yapsalar da düúüremiyorlar.
(“Çocu÷un ateúi” ile nesnelerin tutuúmasÕyla beliren
“ateú” arasÕnda bir ÕsÕ ortaklÕ÷Õ vardÕr)
9 Belediye, elektrik faturalarÕnÕ ödemeyen úirketlerin
elektri÷ini kesti.
(“kesmek” sözcü÷ü bu cümlede “ba÷lantÕyÕ
koparmak, engellemek” anlamÕnda oldu÷u için
“kesmek” sözcü÷ü temel anlamÕyla ilgilidir.)
Mecaz Anlam
Sözcü÷ün gerçek anlamlarÕndan (temel anlamÕndan ve
yan anlamlarÕndan) tamamen koparak farklÕ anlamlarda
kullanÕlmasÕdÕr.
9 Bu mahallede onun gibi a÷zÕ bozuk birini daha
görmedim.
9 Yeni seçilen muhtar, ilk toplantÕsÕnda çok ateúli
konuútu.
9 KapÕnÕn hemen yanÕnda oturan gizemli bir adam
garsonu kesiyordu.
Mecaz anlam, aslÕnda somuttan soyuta kaymÕú,
gerçekte olmasÕ mümkün olmayan düúsel bir anlamdÕr.
Örne÷in, bu cümlelerde geçen “birisini kesmek, ateúli
konuúmak, a÷zÕ bozuk” sözlerini somut olarak ne
düúünebiliriz ne de kafamÕzda canlandÕrabiliriz.
Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerin hangisinde altÕ çizili sözcük
gerçek anlamda kullanÕlmÕútÕr?
A) KarúÕdaki Bozcaada mavi ÕúÕklara boyanmÕútÕ.
B) Vadideki çiçeklerin moru denize akÕyor, denizin
mavili÷inde kayboluyordu.
C) KayÕsÕ a÷açlarÕ ilkbaharla birlikte çiçeklerle
duvaklanmÕútÕ.
D) Kuúlar gökyüzünü sesleriyle dolduruyordu.
E) Güllerin kokusu, hanÕmellerinin kokusuna
karÕúÕyordu.
6
Çözüm:
Mecaz anlam, sözcü÷ün gerçek anlamÕndan sÕyrÕlarak
baúka bir anlam kazanmasÕdÕr. Soruda gerçek
anlamÕnda kullanÕlan sözcük istenmektedir. “E” seçene-
÷inde verilen “karÕúmak” sözcü÷ü gerçek anlamda
kullanÕlmÕútÕr. A, B, C, D seçeneklerindeki sözcükler
mecaz anlamda kullanÕlmÕútÕr.
Cevap E
Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerin hangisinde, altÕ çizili sözcük,
gerçek anlamÕ dÕúÕnda (mecaz anlamÕnda)
kullanÕlmÕútÕr?
A) Avluda ya÷murun sesi yankÕlanÕyor.
B) Önceki yÕl bahçeye dikti÷iniz a÷açlar meyve verdi
mi?
C) OkuduklarÕnÕ sindirmezsen çok okumanÕn sana bir
yararÕ olmaz.
D) Bu açÕk oturumu izlemeseydim çok üzülürdüm.
E) Kümesteki tavuklarÕn eksildi÷ini fark ettin mi?
Çözüm:
A, B, D, E seçeneklerinde verilen altÕ çizili sözcükler
gerçek anlamlarÕnda kullanÕlmÕúlardÕr. Oysa “C”
seçene÷inde verilen sindirmek sözcü÷ü biyolojik bir
terimdir. “AlÕnan bir besinin midede eritilmesi” anlamÕna
gelir. “C” seçene÷indeki cümlede ise “okuduklarÕnÕ
sindiremezsin” ifadesiyle “anlamak” eylemi kastedilmiú,
yani sözcük mecaz anlamda kullanÕlmÕútÕr.
Cevap C
Örnek:
Aúa÷Õdaki cümlelerin hangisinde, altÕ çizili sözcük
mecaz anlamÕyla kullanÕlmÕútÕr?
A) Gelecek hafta bugün sizinle yine görüúmek
istiyorum.
B) Az sonra beyaz atÕn üstünde bir gelin geçecek.
C) ÇocuklarÕ uyutmak için saatlerdir u÷raúÕyor.
D) ArtÕk bu boú sözleri dinlemekten bÕktÕm.
E) Sevdi÷im insanlarÕ görmek, onlarla sohbet etmek
istiyorum.
Çözüm:
A, B, C ve E seçeneklerindeki altÕ çizili sözcükler gerçek
anlamda kullanÕlmÕútÕr. Ancak D seçene÷indeki “boú”
sözcü÷ü gerçek anlamÕnÕn dÕúÕnda “iúe yaramayan söz”
olarak kullanÕlmÕútÕr.
Cevap D
 øNCELEME UYARI
x SÕnavlarda “temel anlam-yan anlam” ayrÕmÕ

yapÕlmamakla birlikte “gerçek anlam ve mecaz
anlam” sorularÕnda sa÷lÕklÕ bir de÷erlendirme
yapabilme açÕsÕndan sözcü÷ün “yan anlam”
özelliklerini tanÕmak gerekir. Yan anlamÕn mecaz
anlamla karÕútÕrÕlmamasÕ gerekir.
Sözcükte Anlam
Bir sözcü÷ün temel anlamÕ bir tanedir; çünkü sözcü÷ün
sadece ilk anlamÕna “temel anlam” denir. Oysa
sözcü÷ün birden çok yan ve mecaz anlamÕ olabilir.
Sözcük

Temel anlam (TA), yan anlam (YA) ve mecaz anlamla

Gerçek Anlam Mecaz Anlam
(MA) ilgili aúa÷Õdaki örnekleri inceleyeniz.

Yol
Temel Anlam Yan Anlam
9 Çocuk evin yolunu sordu. (TA)
9 Mahallemizin yolu nihayet asfaltlandÕ. (YA) 1. Çene 2. Çark, testere, tarak 5. Güçlü oldu÷unu
kemiklerinin vb. çentikli belli etmek,
9 Bu soruyu farklÕ bir yolla da çözebiliriz. (MA) üstüne dizili, úeylerdeki tehdit etmek.(diú
ÕsÕrÕp çÕkÕntÕlarÕn her biri göstermek)
koparmaya ve 3. SarÕmsak dilimi, 6. Kötülük
kötülük yapmak
Kafa çi÷nemeye karanfil vb.nde için fÕrsat
9 Kafan, hâlâ omuzlarÕnÕn üzerinde duruyor. (TA) yarayan sert, diúe benzetilen beklemek (diú
beyaz tane bilemek)
9 Fazla zorlayÕnca çivinin kafasÕ koptu. (YA) organlardan 4. BazÕ dantel ve 7. zorla
Zorla veya inatla
her biri iúlemelerin istedi÷ini
9 O adam, zaten kafasÕzÕn tekidir. (MA) kenarlarÕndaki yaptÕrmak (diú
yuvarlak sivri geçirmek)
bölüm
Büyük
9 Uzun bir yolculuktan sonra büyük bir evin önünde “Diú” sözcü÷ünün anlamlarÕ (TDK, 2005)
durduk. (TA)
9 Benim ö÷rencilerim, büyüklerine karúÕ saygÕda kusur
etmezler. (YA)
9 Büyük düúünenler, toplumlarÕna her zaman bir øNCELEME
úeyler kazandÕrmÕútÕr. (MA)
“Konuúmak” sözcü÷ünün temel anlamÕnÕ, yan ve mecaz
anlamlarÕnÕ inceleyiniz.
Su
1. Bir dilin kelimeleriyle düúüncesini sözlü olarak
9 Malatya’nÕn suyu, sa÷lÕ÷a yararlÕ birçok mineral
anlatmak: (TA)
barÕndÕrÕr. (TA)
"Çocuk daha konuúamÕyor."
9 Meyve suyu, koladan daha besleyicidir. (YA)
2. Belli bir konudan söz etmek: (YA)
9 Sulu úakalarla herkesi kÕzdÕrdÕ. (MA)
"Mehmet yedi yaúÕndayken anasÕyla
konuútuklarÕndan fazla bir úey konuúmazdÕ." H. E.
Para AdÕvar.
9 Bu ay maaúlarÕ da÷Õtacak kadar para yok. (TA) 3. Bir konuda karúÕlÕklÕ söz etmek, sohbet etmek: (YA)
9 Bu iúte inanÕn çok para var. (YA) "øúten sonra Nuruosmaniye'deki økbal kahvesinde
9 Bu kadar para canlÕsÕ birini daha önce hiç arkadaúlarla úiir ve edebiyat konuúuyoruz." F. R.
görmedim. (MA) Atay.
4. Konuúma dili olarak kullanmak: (YA)
Taú "Türkçeyi çok iyi konuúuyor."
9 TaúlarÕ büyük bir kamyona yüklediler. (TA) 5. Düúüncesini herhangi bir araç kullanarak anlatmak:
9 Yüzü÷ünün taúÕ düúmüú, fark etmedin mi? (YA) (YA)
9 Bu taúlar sana geliyor herhalde, sen de bir cevap "Dilsizler, el iúaretleriyle konuúabilir."
vermeyecek misin? (MA)
6. Becermek, uzman gibi yapabilmek: (MA)
Leke “Genç sanatçÕ, sanatÕnÕ konuúturuyor yine.”
9 Gömlekteki mürekkep lekesi gitmiyor. (TA) 7. Geçerli olmak, etkin olmak: (MA)
9 TÕrnakta bazen beyaz lekeler oluúur. (YA)
"YasalarÕn yerine yumruklar konuútu."
9 AdamÕn geçmiúinde hiçbir lekesi yok. (MA)
8. ùÕk ve zarif görünmek: (MA)
"Bluzun konuúuyor bu akúam."
(Kaynak: TDK, 2005)