Ανάσταση (< αρχ.

ανίσταμαι «ανεγείρομαι», «σηκώνομαι»)

1. η επάνοδος ενός θείου όντος ή ενός ανθρώπου από τον θάνατο στη
ζωή, διατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την ατομικότητά του·
2. στην Εκκλησία, η ακολουθία που ψάλλεται τα μεσάνυχτα του Μεγάλου
Σαββάτου, αλλά και η όλη γιορτή της Ανάστασης του Ιησού, γνωστή ως
«Πάσχα» ή, στη λαϊκή γλώσσα, «Λαμπρή» (όρος που προέρχεται
εντούτοις από την εκκλησιαστική υμνογραφική διδασκαλία: «Εορτή και
πανήγυρις λαμπρά»).

Θεμέλιο της χριστιανικής πίστης

Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της
χριστιανικής πίστης, καθώς συνιστά την υπέρτατη μαρτυρία της θείας
φύσης του Χριστού· χωρίς την Ανάσταση του Χριστού, το κήρυγμα της
Εκκλησίας, η πίστη, είναι κενά νοήματος: «Εἰ δέ Χριστός οὐκ ἐγήγερται,
κενόν ἅρα τό κήρυγμα ἡμῶν, κενή δέ καί ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Κορινθ. 15:14).
Και η πίστη αυτή συνδέεται με την πίστη στην ανάσταση των νεκρών: «εἰ
δὲ ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται» (Α’ Κορινθ.
15:13).
Στις θρησκείες της αρχαίας Μέσης Ανατολής απαντά η πίστη στον
θάνατο και την επάνοδο στη ζωή θεών («θνήσκοντες θεοί»), όπως ο
Άδωνις-Ταμμούζ (βαβυλωνιακός θεός, που η αναγέννησή του συμβολίζει
την αναγέννηση της φύσης), ο Όσιρις των Αιγυπτίων, ή ο θεός Διόνυσος
της ελληνικής θρησκείας, που ακολουθούν έναν ετήσιο κύκλο θανάτου
και αναγέννησης συνδεόμενο με τους εποχικούς κύκλους της φύσης·
υπάρχει επίσης στην ελληνική θρησκεία η πίστη στην αθανασία της
ψυχής, όχι όμως στην ανάσταση του σώματος με τη χριστιανική έννοια.
Αντίθετα, στην παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης εκφράζεται ρητώς η
πίστη και η προσδοκία στην ανάσταση των νεκρών: η μητέρα του
Σαμουήλ, η Άννα, διακηρύττει στην προσευχή της (Α΄ Βασ. Β΄, 6): «Κύριος
θανατοῖ καὶ ζωογονεῖ, κατάγει εἰς ᾅδου καὶ ἀνάγει», ενώ και οι προφήτες
διδάσκουν σαφώς την ανάσταση των νεκρών (πρβλ. Ησαΐας ΚΣΤ΄, 19:
ἀναστήσονται οἱ νεκροί, καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνημείοις, καὶ
εὐφρανθήσονται οἱ ἐν τῇ γῇ»
Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί θεμελιώδη διδασκαλία του
χριστιανισμού και βασίζεται στην πίστη ότι ο Ιησούς Χριστός ανέστη εκ
νεκρών την τρίτη ημέρα μετά τη Σταύρωσή του· η ανάστασή του αποτελεί
την ασφαλή εγγύηση ότι αποτελεί τον λυτρωτή από τον θάνατο
καθεαυτόν, επανορθώνοντας την πτώση και τη φθορά που είχε επέλθει
στην ανθρωπότητα με τον Αδάμ. Με την ανάστασή του άρχισε και η
πνευματική ανάσταση του ανθρώπου, για να επακολουθήσει εν καιρώ
και η καθολική ανάσταση των σωμάτων από τον τάφο.
Κατά τη διάρκεια της δράσης του ο Χριστός ανέστησε τη θυγατέρα του
Ιαείρου (Λουκ. Η΄ 55), τον γιο μιας χήρας στη Ναΐν (Λουκ. Ζ΄ 14-15), τον
φίλο του Λάζαρο, και τέλος αναστήθηκε ο ίδιος. Σύμφωνα με την
αφήγηση των Ευαγγελίων, η σωματική ανάσταση του Χριστού
συντελέστηκε νωρίς το πρωί της τρίτης μέρας από τον σωματικό του
θάνατο στον Σταυρό, και ενώ ο τάφος του, που βρισκόταν στον κήπο του
Ιωσήφ του από Αριμαθαίας, φρουρούνταν αυστηρά. Κάποιες γυναίκες
πήγαν στον τάφο του και βρήκαν τον λίθο που τον σφράγιζε να έχει
μετακινηθεί και τον τάφο κενό στο εσωτερικό του, και πληροφόρησαν τον
Πέτρο και άλλους μαθητές ότι το σώμα του Ιησού έλειπε. Αργότερα,
μαθητές του Ιησού τον είδαν στην Ιερουσαλήμ, όπως και στη Γαλιλαία. Οι
Πράξεις των Αποστόλων αφηγούνται ότι ο αναστημένος Χριστός
παρέμεινε στη Γη για 40 ημέρες και ύστερα αναλήφθηκε στους ουρανούς.