NIEUWE LICHTING //

NIEUWE LICHTING // MARTIJN ASLANDER

GALERIJ DER GROTEN

- nieuwe lichting -

Tussen 2009 en 2013 verschenen in

Managementboek Magazine 24 arti-
kelen en interviews over de groot-
ste managementdenkers van de
afgelopen decennia. In 2013 is deze
reeks gebundeld in het boek Galerij
der Groten (ISBN 9789089591227).

De reeks wordt nu vervolgd met 18

nieuwe denkers. Sommigen hebben
zichzelf al bewezen als belangrijk
en betekenisvol, anderen verdienen
het predicaat ‘interessant en veel-
belovend’. Hoe dan ook: een mooie
selectie om u de komende edities in
te verdiepen.

Wat gisteren complex,

duur of domweg onmogelijk
was, is morgen makkelijk,
snel en gratis. In 100
lifehackingtips om prettiger
en efficiënter te werken
liet Martijn Aslander
zien hoe dat werkt voor
individuen, in Easycratie
voor organisaties, in Nooit
Af voor de samenleving.
Zijn volgende puzzel? De
polder opnieuw uitvinden.

MARTIJN ASLANDER
‘Technologie is de brug tussen ideeën en mensen’

34 | FEBRUARI 2018 MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS

Door de lens van technologie kijken naar ontwikkelingen
op sociaal, maatschappelijk en economisch gebied. Dat is
wat stand-up filosoof Martijn Aslander het liefste doet. ‘Al
experimenterend ontdek ik hoe je zonder geld en zonder
papier dingen in beweging kunt krijgen.’
TEKST PIERRE SPANINKS // ILLUSTRATIE KAREL KINDERMANS
V
oor een veelzijdig mens als Martijn Aslan-
der is het een fact of life dat er de meest
uiteenlopende etiketten op hem worden
geplakt. Maar ‘managementdenker’, die
kende hij nog niet. Totdat in 2016 de jury van het
Managementboek van het Jaar zijn Nooit Af op de
shortlist zette. Geen managementboek in de strikte
zin van het woord, luidde het oordeel, maar wel een
boek dat iedere manager zou moeten lezen. Uiteinde-
lijk wonnen ze er net niet mee, maar Aslander en zijn
coauteur Erwin Witteveen vonden het kostelijk – en
een hele eer tegelijk.
We spreken Aslander in de Utrechtse vestiging van
Seats2Meet, waar hij kind aan huis is. Voor de gele-
genheid zijn we neergestreken in de mooiste ruimte,
waar toepasselijk genoeg ook de door oprichter
‘Technologie is
de essentie van
organisaties aan
het opheffen.’
Ronald van den Hoff bijeengebrachte boekencollectie
staat. Veel van de aanwezige titels hebben destijds
als inspiratie gediend voor Nooit Af, zoals Tribes van
Seth Godin, Big data van Mayer-Schönberger, en De
strategische revolutie van Willem de Ridder.
Centraal in het denken van Aslander staat zijn over-
tuiging dat technologie, en dan met name informatie-
en communicatietechnologie, de brug vormt tussen
ideeën en mensen. ‘Sorry, daar moet ik even een
kleine monoloog over houden’, zegt hij terwijl hij uit
zijn stoel overeind komt.
HET BESTAANSRECHT VAN ORGANISATIES
‘Als we het hebben over management en manage-
mentboeken, dan hebben we het over organisaties,
vooral. Wat is het bestaansrecht van een organisa-
tie? Bedrijven bestaan omdat ze ergens ruimte zien
om profijt te trekken van de frictie tussen vraag en
aanbod. De overheid hebben we omdat de markt
niet alles kan oplossen, omdat er frictie is tussen
vraagstukken en oplossingen. Kijk je door die lens
naar organisatiethema’s en materie, dan zie je dat
MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS
technologie in beide domeinen de frictie kleiner aan
het maken is: Internet is cutting out the middleman.
Dat gebeurt in een zichzelf versnellend tempo. Een
cruciale ontwikkeling, die niet bewust bij mensen op
de radar staat.’
‘Ik heb het in mijn lezingen en boeken vaak over de
kloof tussen de politiek-bestuurlijke werkelijkheid
en de maatschappelijk-technologische werkelijkheid. ASLANDER LEZEN?
Maar er is nog een kloof, en dat is dat management-
teams en HR-afdelingen en ondernemingsraden
en toezichthouders allemaal denken dat tech bij de
afdeling IT hoort. Maar die gaat vooral over beveili-
ging, over back-ups en nog wat van die dingen. Als
je mazzel hebt, zit er ergens een chief information
officer maar die levert dan weer cijfertjes aan de cfo.
Dus technologie – het grootste domein dat de frictie
aan het verkleinen of opheffen is waar de organisatie
haar bestaansrecht aan ontleent – staat niet bewust
op de radar van het management. Daardoor kunnen
ze geen goede strategische keuzes maken. Technolo-
EASYCRATIE
Martijn Aslander,
gie is de essentie van organisaties aan het opheffen -
en daar is geen groot, breed, onderbouwd bewustzijn
Erwin Witteveen
Paperback, 192 blz.,
over. Iedereen denkt: “Er komt heus wel weer nieuwe 5e druk, 2016,
business.” Ja, maar veel minder. Dat is bloedernstig.’ Business Contact
9789047009726
EEN NIEUWE POLDER € 19,99
Tegelijkertijd ziet Aslander aankomen dat de over-
heid fors minder geld gaat krijgen. ‘De tijd van
de aardgasbaten is voorbij. De belastingheffing is
gebaseerd op een economie waarin alles draait om
het bezit van spullen. Als we gaan naar toegang tot
diensten en producten in plaats van bezit, valt er
voor de overheid veel minder te belasten. Dan is er
domweg minder geld in omloop in het systeem. Hoe
moet de overheid dan de frictie nog oplossen tussen
vraagstukken en problemen? Daar wordt amper over
nagedacht.’
‘Het goede nieuws: we geven nu miljarden uit aan NOOIT AF
dingen die we gratis kunnen krijgen. De politie is de Martijn Aslander,
grootste organisatie van Nederland, met 65.000 man. Erwin Witteveen
En dan heb je ook nog de vrijwillige politie, maar dat Paperback, 384 blz.,
zijn bijna altijd mensen die helpen bij evenementen 8e druk, 2015,
en andere activiteiten. Als je kijkt naar ondermijning, Business Contact
naar fiscaal-financiële recherche, naar cybercrime: 9789047009139
er staan honderdduizenden Nederlanders te popelen € 24,99
om te helpen met hun tijd, hun talent, hun vaardig-
heden, hun puzzelkracht. Als je daar als overheid wat
meer ontspannen mee omgaat en dat verwelkomt,
creëer je een nieuwe synthese tussen burgers cq >>
FEBRUARI 2018 | 35
NIEUWE LICHTING //
NIEUWE LICHTING // MARTIJN ASLANDER
CV
Martijn Aslander (Stadskanaal,
1972) is stand-up filosoof,
boardroom sparring partner en
medeauteur van de bestseller
Nooit Af. Hij bouwde handma-
tig het grootste hunebed ter
wereld, stond aan de wieg van
Lifehacking.nl en is medeoprich-
ter van Permanent Beta. Zowel
op het podium als in zijn publi-
caties brengt hij met hartstocht
en humor de impact in kaart van
technologie op de samenleving.
Martijn Aslander: ‘Technologie
staat niet bewust op de radar
van het management, daarom
kan zij geen goede strategische
keuzes maken.’
36 | FEBRUARI 2018
‘We hebben nooit geleerd
wat kenniswerk is.’
klanten, en overheden cq bedrijven.
Uit zulke kernen zie ik een nieuwe
polder ontstaan, waarbij macht com-
pleet anders in elkaar zit dan in de
oude structuren van werkgevers en
werknemers.’
KENNISWERK
De structuren en de systemen zoals we die kennen,
zijn allemaal ingericht vanuit managementinzich-
ten die zijn gebaseerd op werken met je handen.
Inclusief het beloningsmodel: tijd ruilen voor geld is
een vervanging van stukloon dat was gebaseerd op
werken met je handen. We hebben nooit geleerd wat
kenniswerk is. Hele volksstammen zijn elke dag on-
nodig dubbel werk aan het doen, op tijdstippen waar-
op ze het minst van waarde zijn. Ze bombarderen
elkaar de hele dag met e-mailtjes en dan denken ze
om vijf uur dat ze hard hebben gewerkt. Ondertussen
is de taak-autonomie bizar laag en ervaren we meer
werkstress dan ooit. Dat komt allemaal omdat we ge-
woon nog niet hebben ontdekt en uitgesproken wat
kenniswerk eigenlijk is en hoe we dat op een slimme
manier kunnen doen. Mijn buikgevoel is dat zzp’ers
daarin voorop zullen lopen, omdat die intuïtief al
voorbij de constraints zijn van de klassieke organisa-
tie en vele malen autonomer kunnen werken.’
Aslander heeft een boek in de steigers staan dat daar
naadloos op aansluit: Easycratiseren. Het moet het
hands-on vervolg worden op het meer visionaire
Easycratie uit 2010, waarin hij voor eerst de slag
maakte van het individuele niveau van kennis en
vaardigheden naar het organisatorische en vervol-
gens het algemeen maatschappelijke. ‘Easycratie was
eigenlijk Lifehacking voor organisaties: wat gebeurt er
als we de realiteit onder ogen gaan zien dat we in een
kennissamenleving zitten, dat we kenniswerk doen
en dat de meeste organisaties geen flauw benul heb-
ben van wat kenniswerk eigenlijk is. Laten we daar
tenminste eerlijk over zijn, dan kunnen we nieuwe
dingen leren.’
ALLES EEN PUZZEL
Ondertussen is Aslander ook druk bezig met het
uitwerken van een aantal thema’s die hij in 2015
aansneed in Nooit Af. Dat ging over wat er gebeurt als
iedereen vrij kan publiceren, dupliceren en produce-
ren en wat de impact is op economie en samenleving
als ze dat niet alleen doen om financieel gewin maar
ook om hun steentje bij te dragen aan een betere
wereld. Essentieel daarbij is het inzicht dat de ont-
wikkelingen te snel gaan en te onoverzichtelijk zijn
om naar alles omvattende definitieve oplossingen te
streven. Veel slimmer is het om - in een toestand van
Permanent Bèta - te gaan voor tijdelijke oplossingen
die makkelijk zijn aan te passen en te verbeteren. Een
deel van de kansen die dat biedt, verkende Aslan-
der al met zijn vaste maatje Erwin Witteveen. Voor
een ander deel is hij die nu aan het uitwerken met
andere experts, wat komende tijd moet resulteren
in inspiratieboeken als Nooit Af in het onderwijs (met
ontwikkelaar/trainer Annette Dölle), Nooit Af op de
arbeidsmarkt (met employability-professor Aukje
Nauta) en Nooit Af in het openbaar bestuur (met top-
ambtenaar Erik Gerritsen). Het sluitstuk moet Nooit
Af en democratie worden.
Eigenlijk is alles op deze planeet een puzzel, zegt
Aslander hardop denkend. Net zoals dat eerste waag-
stuk van hem, toen hij had bedacht om met louter
vrijwilligers een nieuw hunebed te bouwen – ook
daarover staat een boek op stapel, Hoe bouw je een
hunebed? ‘Wat gebeurt er als je een vraagstuk terug-
brengt naar de dimensies van een puzzel? Puzzels los
je op door stukjes bij elkaar te leggen, door een beeld
van het geheel te hebben, en er door puzzelaars bij te
betrekken. Het mooie is: nog nooit in de geschiedenis
van de mensheid zijn er zoveel puzzels, puzzelstukjes
en puzzelaars met elkaar verbonden geweest. Daar-
door kan morgen makkelijk, snel en gratis zijn wat
gisteren nog complex, duur of domweg onmogelijk
was is. Dat zijn de consequenties waar onze boeken
over gaan. It means something. Dit moet de wereld in.’
Mensen denken vaak van hem dat hij ongelooflijke
haast heeft, realiseert Aslander zich. ‘Maar niets is
minder waar. Snel ga ik wel, zo zit ik nu eenmaal in
elkaar. Maar haast heb ik niet. Extreem veel geduld,
eerder. Ik kan gerust tien jaar wachten op iets. Als ik
bij de Sociaal Economische Raad vertel dat ik streef
naar een nieuwe versie van de polder, dan zie ik ze
denken: “Leuk dat jochie, die heeft een hunebed
gebouwd en nu verbeeldt hij zich van alles.” Maar ik
denk dat ik het echt kan. Time will tell. En anders ben
ik gewoon een niet onaardige chroniqueur geweest
van deze tijd.’ ¶
MANAGEMENTBOEK.NL/INTERVIEWS