Anda di halaman 1dari 279

A

abacería: condimentária, ae f. Sin: taberna abanico: flabellu m, i n. Sin: flabéllu lu m.


condimentária. Uso: - pleg adizo, plicátile vel plicábile flabe-
llu m; ag itar el -, v. abanicar.
abacía: abbátia sive abbatīa, ae f.
abaniquero: (el qu e h ace abanicos) flabello-
abacial: abbatialis, e. ru m ó pifex (-fĭcis m) vel ártifex (-fĭcis m) //
(el qu e los vende) flabelloru m ínstitor vel
ábaco: (tablaocu adroparael có mpu to) ába- v énditor (-oris m). Sin: flabelloru m propōla.
cos, i m. Sin: tábu la calcu lató ria // (Arq, parte
su perior enformade tableroqu e coronael ab antiquo: antíqu itu s. Sin: ex antiqu itate; ex
capitel) ábacos. omni antiqu itate.

abad: abba vel abbas, ātis m. Sin: coenobiar- abasía: abasīa, ae f. Sin: ambu landi impotén-
ch a. Uso: nombrar au no-, abbatem áliqu em tia vel difficu ltas.
dícere.
abastecimiento: su pplementu m, i n. Sin:
abadejo: (bacalao) v. estavoz // (reyezu elo) su ppeditátio. Uso: - de cosas, de mercade-
rég u lu s, i m. Sin: tró ch ilu s. rías, reru m su pplementu m; mérciu m su ppe-
ditátio; res vel merces insu pplementu m; - de
abadengo: tierras abadeng as, bienes aba- víveres, commeatu s, u s m ; cu idar del - g e-
deng os, priv ileg iária posséssio(-onis f). neral, reru m ó mniu m commeatu m compa-
rare vel prov idere; proveer al - del ejército,
abadesa: abbatissa, ae f. Sin: antístita; sacra- commeatu m ex ercítu i prov idere; impedirlo,
ru m v írg inu m antístita vel moderatrix . ex ércitu m commeatu interclú dere.

abadía: (monasterio) abbatīa, ae f. Sin: coe- abat-jour: u mbrácu lu m (-i n) lámpadis. Sin:
nó biu m; monach oru m coenó biu m vel domu s lampas u mbrácu loinstru cta.
// (dig nidad) abbatis mu nu s (-nĕris n) vel
díg nitas (-atis f) // (casaparroqu ial) cú ria, ae abdicar: se abdicare. Sin: mú nere se abdi-
f. care.

abajo: ¡- el rey!, rex péreat vel moriatu r!; ¡- abdominal: abdominalis, e. Sin: v entralis, e.
larepública!, res pú blica finem h ábeat!
abecé: (abecedario) v. estavoz // (ru dimentos
abalear, v. fu silar, tirotear. de u na ciencia o escu ela) elementa, oru m
npl. Sin: prima elementa; inítia, oru m. Uso:
abanicar: v entiliare flabellu m vel flabéllu - aprender el -, prima elementa díscere; ense-
lu m; - aalg u ien, v éntu lu m flabellomov ere ñar el - aalg u ien, áliqu em elementa docere;
vel fácere álicu i // abanicarse, v entu m vel nosé el -, pénitu s ru dis su m.
v éntu lu m sibi mov ere flabello.

19
abecedario

abecedario: (alfabeto) alph abetu m, i n. Sin: de latierra) terrae h iatu s (-u s m) // (profu n-
abecedáriu m // (serie de las letras de u n didad) profu ndu m, i n. Uso: - del mar, del
idioma) litteraru m ordo(-dĭnis m). Sin: lítte- océano, maris, océani profu ndu m // (diferen-
rae, aru m fpl // (cartel conlas letras del alfa- ciag rande entre cosas, personas, etc.) h iatu s,
beto) tábu la (-ae f) elementária. Sin: u s m. Uso: - entre las áreas del llamado
litteraru m tabella vel tábu la; tabella abecedá- Norte desarrolladoy las del S u r envías de
ria // (libroconlas letras del -) litteraru m vel desarrollo, h iatu s reg ionis sic dicti orbis sep-
abecedáriu s libellu s // (listaenordenalfabé- tentrionalis prog ressi atqu e au stralis adh u c
tico) index (-dĭcis m) inlítteras dig estu s. Sin: prog redientis.
index litteraru m ó rdine dispó situ s.
abjuración: abiu rátio, onis f.
abedul: betu lla, ae f.
abjurar: abiu rare (áliqu id).
abeja: - domésticas, cícu res apes, cicú riu m
ápiu m vel apu m fpl. ablación: ablátio, onis f.

abejaruco: apiastra, ae f. Sin: merops, ŏpis f. ablativo: ablativ u s, i m. Sin: ablativ u s casu s
(-u s m).
abejero: apiáriu s, ii m.
ablefaria: ableph ária, ae f. Sin: palpebraru m
aberración: (error) error, oris m. Sin: erra- defectu s (-u s m) vel deféctio (-onis f).
tu m // (extravío, extravag ancia) delirátio,
onis f. abléfaro: pálpebris carens.

abeto: ábies, ĕtis f. Uso: de -, abietáriu s, a, ablepsia: (oscu recimientode lavista) ocu lo-
u m; el qu e trabajalamaderade -, abietáriu s, ru m calīg o(-g ĭnis f) // (pérdidade lavista)
ii m. cáecitas, atis f.

abigeato: abig eatu s, u s m. Sin: abáctio; fu r- abnegación: (sacrificioqu e u noh ace de su


tu m g reg is. volu ntad o de su s intereses en servicio de
Dios odel pró jimo; dedicació n) dev ó tio, onis
abiogénesis: abiog énesis, is f. Sin: nativ a vel f. Sin: dev ov endi se stú diu m // (renu ncia-
natu ralis g enerátio; g enerátionu lloa parente miento) abstinéntia, ae f. Sin: abneg átiosu i;
profecta; a nu llov iv ente orta procreátio. se abneg andi stú diu m // (desinterés, altru ismo)
su i derelíctio(-onis f). Sin: alioru m, nonsu i
abismo: aby ssu s, i f. Sin: praeceps (- cípitis có mmodi stú diu m; su i ( vel su ae u tilitatis) ne-
n); praecipítiu m, ii n( enpl praecipítia, iu m); g leg éntia.
praeru pta, oru m npl; v orāg o(-g ĭnis f); locu s
praeceps vel praeru ptu s; g u rg es (-g ĭtis m). abnegado: adj ábstinens, entis. Sin: alioru m,
Uso: fig , arrojar aalg u ienau n-, áliqu em in non su i có mmodi stu diosu s; non mercede
praeceps iácere; caer, precipitar enu n-, in animatu s, du ctu s, impu lsu s.
praeceps deferri; inpraecipítiu m delābi; con-
du cir, empu jar aalg u ienau n-, áliqu em in abocado: vino-, v inu m lene, molle, su av e.
praeceps ág ere vel deferre; estar al borde de
u n-, inpraecípiti stare // (resqu ebrajadu ra abogacía: adv ocátio, onis f. Sin: forense

20
abrebotellas

mu nu s (-nĕris n). // (acercarse u naembarcació naotra, de in-


tento) h arpag ones vel férreas manu s in
abogada: adv ocata, ae f. Sin: patrona; cau sae nav em inícere // (fig , acercarse au nopara
patrona; cau saru m actrix (-icis f). h ablarle otratar conél u nasu nto) álicu i oc-
cú rrere. Sin: áliqu em adire, conv enire, có n-
abogado: adv ocatu s, i m. Sin: iu ris consu l- g redi // (emprender o plantear u n asu nto
tu s; cau sae patronu s; cau sae vel cau saru m difícil) rem vel cau sam attíng ere. Sin: rem
actor; actor; cau sídicu s. Uso: - civil, civ ilis tractandam su scípere.
controv érsiae actor; - consistorial, adv ocatu s
sacri Consistó rii; - criminal, cau sae crimina- aborígenes : aboríg ines, u m mpl.
lis actor; - defensor, defensor; - del diablo, v.
promotor de la fe; - del Estado, adv ocatu s abort (Inform) : interrú mpere (processu m vel
fidei; - de lapaz y laju sticia, adv ocatu s pacis prog ramma) // su st interrú ptio, onis f.
atqu e iu stítiae; - de oficio, adv ocatu s officia-
lis; - de pobres, adv ocatu s plebis. abortar: abortare. Sin: abortu m fácere.

abolicionismo: motu s (-u s m) abolitó riu s. abortista: adj abó rtu i fav ens. Uso: cu ltu ra-,
cu ltu ra qu ae abó rtu i fav et // su st abortū s fau -
abolicionista: adj abolitó riu s, a, u m. Sin: ad tor (-oris m).
motu m abolitó riu m pértinens. Uso: movi-
miento-, motu s abolitó riu s // su st abolitionis abortivo: adj abortiv u s, a, u m // su st
fau tor vel propu g nator, oris m. abortiv u m, i n.

abolir: - el g obiernomonárqu ico, rég iam po- aborto: abortu s, u s m. Sin: abó rtio, onis f.
testatem dissó lv ere. Uso: - eu g enésico, abortu s eu g enéticu s; -
provocado, abortu s procu ratu s; - terapéu -
abominable: abominábilis, e. tico, abortu s cu rationis cau sā factu s; h acer u n
-, abortu m fácere; provocar u n -, abortu m
abominación: abominátio, onis f. ev ocare vel procu rare; abortioni ó peram dare.

abono: (acció ny efectode abonar) laetami- abotonadura: (acció nde abotonar) v. aboto-
nátio, onis f // (su stanciaconqu e se abona) nar // (botonadu ra, ju eg ode botones) v. bo-
laetamen, mĭnis n. tonadu ra.

abordable: adíbilis, e. abotonar: botonare. Sin: astríng ere; néctere;


g ló bu lis (v estem) astríng ere, constríng ere,
abordaje: (acció nde atracar el barcoau n néctere, conéctere, su bnéctere, coërcere.
desembarcaderoomu elle) appu lsu s, u s m //
(acció nde tocar u naembarcació naotra, de abrasivo: abrasiv u s, a, u m.
intento) h arpag onu m iniéctio(-onis f). Sin:
innav em incú rsio(-onis f), incu rsu s vel con- abrazadera: (aro o sortija de metal, qu e
cu rsu s (-u s m). Uso: entrar, saltar al -, in sirve paraaseg u rar alg u nacosa) ánu lu s, i m.
nav em transcéndere. Sin: círcu lu s.

abordar: (arribar, atracar u nanave) appéllere abrebotellas: ex trácu lu m, i n.

21
abrelatas

abrelatas: apércu lu m, i n. Sin: apércu lu m natru m; mách ina u ncinandis ch artis.


pýx idu m; (instru mentu m v ascu loru m vel
capsellaru m) apertiv u m. abrochadura, v. abroch amiento.

abrevadero: aqu átio, onis f. Sin: aqu áriu m. abrochamiento: fibu látio, onis f.

abreviación: brev iátiovel abbrev iátio, onis f. abrochar: (cerrar ou nir conbroch e obro-
Sin: compéndiu m. Uso: - de u nasílaba, sýlla- ch es) infibu lare vel infiblare. Sin: u ncinare;
bae corréptio. fíbu lā vel fíbu lis retinere // (cerrar ou nir con
botones) g ló bu lis astríng ere, constríng ere,
abreviado: compendiáriu s, a, u m. conéctere; v. abotonar.

abreviador: adj compendiáriu s, a, u m // su st abrogación: abrog átio, onis f. Sin: abolítio.


brev iator vel abbrev iator, oris m.
abrogador, v. abrog atorio.
abreviar: brev iare vel abbrev iare. Sin: perstrín-
g ere; compéndiou ti. abrogar: abrog are; v. anu lar, rescindir.

abreviatura: (compendiooresu men) com- abrogatorio: abrog ató riu s, a, u m.


péndiu m, ii n// (representació nde u napala-
brapor mediode u naovarias de su s letras) abrojo: tríbu lu s, i m.
abbrev iatu ra, ae f. Sin: sig nu m compendio-
su m; nota compendiária; simplem nota; lítte- absceso: abscessu s, u s m. Sin: apostēma, ătis
rae stenog ráph icae fpl. Uso: escribir nvel apostēma, ae f; su ppu rátio. Uso: absce-
empleandoabreviatu ras, notis scríbere; notis sos, su ppu rántia, iu m npl; su ppu rata, oru m npl.
v erba ex cípere.
absentismo: offícii neg leg éntia. Sin: mú neris
abridor: (cápsu lae) rescissó riu m vel scis- neg leg éntia vel infrequ éntia (-ae f).
só riu m, ii n.
ábsida oábside: Arqabsis vel apsis, īdis (ac
abrigo: epitó g iu m, ii n. Sin: lacerna; su - -īda) f. Sin: absīda, ae f.
perindu mentu m; amícu lu m; sú pparu m, sí-
paru m, síph aru m; sú pparu s, síph aru s // absolución: absolú tio, onis f. Uso: - sacra-
(manteleta) mantu m, i n. Uso: - de mu jer, mental, absolú tiosacramentalis; recibir la-
palla; - de piel, mastrū ca vel mastrū g a ; man- sacramental, sacramentáliter absolv i.
tu m pellíciu m // (lu g ar pararesg u ardar de la
llu via, el viento, etc.) cásu la. Uso: - en la absolutismo: absolu tismu s, i m. Sin: abso-
montaña, cásu la montana. lu ta potestas.

abril: mensis Aprilis; simplem Aprilis, is m. absolutización: - de actitu des h u manas, do-
minatu s (-u s m) h u manaru m v olu ntatu m.
abrir: aperire. Uso: ¡abranlos libros!, ape-
rite libros!; ev ó lv ite libros! absoluto: (independiente, ilimitado) absolu -
tu s, a, u m // (qu e exclu ye todarelació n) per
abrochadora: u ncinató riu m, ii n. Sin: u nci- se aestimatu s. Sin: simplex , plĭcis; pró priu s.

22
abyección

Uso: velocidad -, pernícitas per se aestimata. abstraído: incog itatione defix u s.

absolutorio: absolu tó riu s, a, u m. abstruso: abdítior, iu s.

abstemio: abstémiu s, a, u m. Sin: v inu m non abulia: abu līa, ae f. Sin: v olu ntatis deféctio;
bibens; v inu m recu sans. ánimi lang u or; consílii inó pia.

abstención: absténtio, onis f. Sin: abstinén- abúlico: abú licu s, a, u m. Sin: infirmae v o-
tia; recu sátio. Uso: - del voto, su ffrág ii omís- lu ntatis; iners, ertis.
sio.
abundancia: abu ndántia, ae f. Sin: có pia; af-
abstencionismo: absténtio(-onis f) recu sató - flu éntia; afflú itas.
ria.
aburguesamiento: ad médiu m cív iu m ó rdi-
abstenerse: abstinere. Uso: - de votar: su f- nem conformátiovel accommodátio(-onis f).
frág iis ferendis abstinere.
aburguesarse: ad médiu m cív iu m ó rdinem
abstinencia: (virtu d qu e consiste enprivarse se conformare vel accommodare.
total oparcialmente de satisfacer los apeti-
tos) continéntia, ae f. Sin: temperántia; mode- abusar: abū ti (áliqu a re ad áliqu id). Sin:
rátio // (privació n de determinados male (immó dice, intemperate, immoderate)
alimentos) abstinéntia, ae f. u ti áliqu a re. Uso: - del poder, au ctoritate vel
potestate abu ti; - del carg oparaalg o, pú blico
abstracción: abstráctio, onis f. Sin: seiú nc- mú nere abu ti ad áliqu id; dejar alg u ienqu e
tio; separátio. Uso: h ech a - de tal cosa, re otroabu se de él, se abu tendu m álicu i permít-
postpó sita, posth ábita, omissa // (concepto tere.
abstracto) abstráctu m, i n. Sin: cog itátio; res
cog itata; notioabstracta. Uso: g ranfacu ltad abusivamente: abu siv e, immó dice, intempe-
de -, mag na cog itandi v is vel facu ltas; las - ranter, iniu ste, perv erse (seg únlos varios sen-
de los filó sofos, ph ilosoph oru m cog itationes tidos).
ab omni reru m u su seiu nctae; es solou na-,
res est cog itatione tantu m et mente concepta. abusivo: nonleg ítimu s. Sin: iniu stu s, illíci-
tu s, iniú riu s. Uso: acepció n- de u napalabra,
abstracto: abstractu s, a, u m. Sin: abstractu s, impró pria v erbi sig nificátio.
sev ocatu s, seiu nctu s a sensibu s; cog itatione
seiu nctu s vel separatu s; Ling incorporalis, e. abuso: abu su s, u s m. Sin: malu s, prav u s, per-
Uso: ciencias -, recó nditae su btilioresqu e dis- v ersu s, illícitu s, nonleg ítimu s, immó dicu s
ciplinae; recó nditae artes; concepto-, u niv er- u su s (seg únlos varios sentidos). Uso: - con-
salis nó tio; nó tio adu mbrata; cu estió n -, su místico, prav u s consu mendaru m reru m
infinita qu áestio; en-, infinite; separatim co- u su s; - sexu al, abu su s sex u alis; - de laliber-
g itatione; ente -, qu od est cog itábile tantu m; tad, licéntia; - de los placeres, libídinu m in-
nociones -, recó nditae su btilioresqu e notio- temperántia; - del vino, v ini intemperántia.
nes; nombre -, nomenabstractu m vel incor-
porale. abyección: (envilecimiento) ánimi abiéctio
(-onis f). Sin: ánimu s abiectu s. Uso: vivir

23
acabóse

enla-, tu rpiter v ív ere; insó rdibu s v ív ere // acampada, v. acampar, campamento.


(condició n de h u mildad o inferioridad)
h u mílitas, atis f. acampador, v. campista.

acabóse (el): estoes el -, res redit ad restim. acampar: téndere. Sin: sedem ad tempu s sta-
tú ere; tentó ria constitú ere vel pó nere.
academia: (establecimiento de enseñanza
paraciertas carreras oprofesiones) lu du s, i acampsia: acámpsia, ae f. Sin: membri rig or.
m. Sin: sch ola. Uso: - de Bellas Artes, Ing e-
nu aru m Artiu m Sch ola; Pu lch raru m Artiu m acanalado: (qu e tiene estrías) v. estriado.
Academīa; - de esg rima, lu du s g ladiató riu s //
(casadonde los académicos tienensu s reu - acanaladura, v. estría.
niones) academīa, ae f . Sin: sedes // (socie-
dad de doctos) collég iu m, ii n. Sin: coetu s; acanalar: (h acer en alg o u na o varias es-
socíetas; sodálitas; sodalítiu m; academīa; stu - trías) v. estriar.
diosoru m collég iu m; doctoru m coetu s vel so-
cíetas. Uso: - artística, academīa vel acantilado: ru pīna, ae f. Sin: locu s praeru p-
sodalíciu m artiu m; sodálitas ártiu m stu diosa; tu s et directu s.
- artístico-literaria, collég iu m incrementis
litteraru m et ártiu m ; - científica, academīa acantonamiento: copiaru m státio(-onis f).
disciplinaru m, doctrinaru m, scientiaru m; - li-
teraria, collég iu m vel coetu s sodáliu m litte- acantonar: copias incastra pó nere.
ratoru m; sodalíciu m litteraru m; sodálitas
litteraru m stu diosa; - Arg entina de Letras, acañonear, v. bombardear.
Academīa Arg entina lítteris fov endis; Real -
Española, Academīa Reg alis Ling u ae Hispá- acaparar: coémere. Sin: pig nerari, praesti-
nicae prov eh endae; - de Ciencias Natu rales, nare, praeoccu pare; alicú iu s rei nimietate po-
Academīa Disciplinaru m Natu raliu m; Ponti- tiri // fig acapararse el favor de alg u ien,
ficia- de las Ciencias, Pontificia Academīa praeoccu pare g rátiam alicú iu s; g ratiam sibi
Scientiaru m; Pontifíciu m doctrinis prov eh en- conciliare vel g rátiam inire ab áliqu o, apu d
dis Collég iu m; Pontifícia doctrinis prov eh en- áliqu em, ad áliqu em; acapararse el favor del
dis Socíetas; - de música, collég iu m pu eblo, praeoccu pare g ratiam ad plebem vel
mú sicu m; fu ndar u na-, academīam institú - apu d plebem; acapararse todos los votos,
ere, constitú ere, có ndere // (ju ntasolemne) ó mniu m su ffrág ia ad se rápere.
sollemnis conv entu s (-u s m). Sin: amplissi-
mu s consessu s; académicu s coetu s. acaparador: captator, oris m. Sin: lu crator;
dardanáriu s; coëmptor; tu rpis reru m cong estor.
académicamente: sch olásticovel academi-
coru m more. acaramelado: (bañadode caramelo) cru sta-
tu s, a, u m. Sin: liqu efactosácch arocru statu s;
académico: académicu s, i m. Sin: sodalis sácch arocontectu s vel condītu s // fig mellī-
collég ii; academīae sodalis; sodalis académicu s. tu s, a, u m. Sin: mellíflu u s; mollis, e.

acallar: - u na controversia, controv érsiam acaramelar: liqu efactosácch arocru stare.


compó nere.

24
accidentalmente

acardiotrofia: acardiotró ph ia sive -troph īa, acatólico: (adj y su st) acath ó licu s.
ae f. Sin: cordis ex tenu átio; cor ex tenu atu m;
cor natu rali v i carens. accesibilidad: accessibílitas, atis f.

acariasis: acariasis, is f. accesible: (qu e tiene acceso) accessíbilis, e.


Sin: adíbilis; intrábilis álicu i // (de fácil ac-
acariciar: mu lcere, demu lcere, permu lcere. ceso) accessu fácilis. Sin: fácilis áditu vel
Uso: - volu ptu osamente, palpare, palpari, at- pérv iu s álicu i (tratándose de lu g ar); ad qu em
trectare, contrectare // (fig , tocar su avemente) fácilis est áditu s (tratándose de persona) //
mu lcere, permu lcere (v. g r. ánimu m, el (intelig ible) compreh ensíbilis, e // (fácil de
ánimo) ; blandiri (v. g r. áu ribu s, los oídos) // entender) intellectu fácilis. Sin: ad intelle-
(fig , pensar enalg u nacosaconplacer) fo- g endu m fácilis // (fácil de log rar) accessíbi-
v ere (v. g r. spem, u naesperanza). lis, e.

ácaro: ácaru s, i m. Uso: los - de laroña, sca- acceso: (entrada) accessu s, u s m. Sin: áditu s,
biei ácaru s. ing ressu s, intró itu s, u s m // (entradaal trato
ocomu nicació nconu no) admíssio, onis f //
acarrear: cu rru v éh ere. (arrebato, exaltació n) ímpetu s, u s m (v.g r.
ímpetu s irae). Sin: aestu s, u s m // (acometi-
acarpo: acarpu s, a, u m. Sin: frú ctibu s carens; mientode u naenfermedad) accéssio, onis f
stérilis. (v.g r., accéssiomorbi). Sin: ímpetu s, aestu s,
u s m; v eh ementia // tiempo de -, v. access
acartonado, v. aperg aminado. time.

acatafasia: acataph ásia sive -ph asīa, ae f. accesorio: adiu nctu s, a, u m. Sin: secu ndá-
Sin: sermonis pertu rbátio. riu s; minor; parv u s.

acatalepsia: acatalépsia sive -lepsīa, ae f. accesorios: armamenta (-oru m npl) additícia.


Sin: nu lla cog noscendi fírmitas; cog nitionu m
ó mniu m du bitátio. access time (Inform), tiempode acceso: tem-
pu s (-poris n) accessū s; qu antisper ad discu m
acataléptico: acatalépticu s, a, u m. Sin: incré- adītu r.
du lu s; de rebu s vel cog nitió nibu s ó mnibu s
dú bitans. accidentado: (escabroso, abru pto) iníqu u s,
a, u m. Sin: praeru ptu s // (víctimade u nacci-
acataposis: acatáposis, -is f. Sin: (imposibi- dente) membris captu s vel correptu s.
lidad de deg lu tir) nu lla g lu t(t)iendi facu ltas;
(dificu ltad de deg lu tir) g lu tiendi difficu ltas. accidental: (noesencial) accidentalis, e. Sin:
secu ndáriu s // (casu al) fortu ītu s, a, u m. Sin:
acatarrado, v. catarro. casu alis, e; qu i (qu ae, qu od) casu fit.

acatarrar: cath arru m concitare. Sin: destilla- accidentalidad: casu s, u s m.


tionem ex citare; pitu ītam ciēre, conciēre; v.
catarro. accidentalmente: accidentáliter. Sin: casu ;
casu áliter; fortu īto

25
accidente

accidente: (su cesoeventu al) casu s, u s m. Sin: acechar: ex plorare. Sin: observ are; intr spe-
fortu ītu s vel necopinatu s casu s // (desg racia) cu lari. Uso: acech ar, observar condisimu lo,
calámitas, atis f. Sin: malu m; infortú niu m; dissimu lanter vel tecte specu lari, observ are,
casu s; adv ersu s (acerbu s, miserábilis) casu s. ex plorare, scru tari.
Uso: - au tomovilístico, casu s v eh icu laris vel
au tocinéticu s; calámitas v eh icu lária vel au to- acedera: ru mex , mĭcis mf.
cinética; - ferroviario, calámitas ferriv iária;
casu s ferriv iáriu s; - de g as, calámitas g asalis; acederilla: ó x alis, lĭdis (ac -lĭda) f.
- de trabajo, adv ersu s casu s inó pere; v u lnu s
(fortu ītu s) inó pere vel inó pera; - de tránsito, acéfalo: (sincabeza) acéph alu s, a, u m. Sin:
de circu lació n, de carretera, casu s v iáriu s; si- cápite carens vel destitu tu s // (sinjefe) mode-
nister casu s v iáriu s; calámitas v iária vel v eh i- ratore carens // (sinu naau toridad su prema)
cu lária // (privació nrepentinade sentido, de su premomoderatore carens.
movimiento) v. síncope // Gram áccidens,
entis n. Uso: - g ramatical, áccidens g ramma- aceitar: ó leoú ng ere vel perú ng ere. Sin: ó leo
ticale. Sin: definítioflex ionalis // Filos, Teol lu bricare, perfú ndere, su bíg ere.
áccidens, entis n.
aceite: ó leu m, i n. Uso: - combu stible, ó leu m
acción: actio, onis f. Sin: actu s, u s m; ó pera; ad combu rendu m aptu m; ó leu m ad ex ardes-
factu m. Uso: - cató lica, áctiocath ó lica; - cla- cendu m fácile; - diesel, ó leu m diselianu m; -
rividente, áctiopró v ida; - militar, áctiomili- mineral, ó leu m metállicu m; - veg etal, ó leu m
taris; - políticas, actiones políticae; - h érbidu m; ó leu m v eg etábile; ó leu m e semíni-
proletaria, áctioproletaria; - recíproca, áctio bu s ex tractu m; - de h íg ado de bacalao,
recíproca; - social cristiana, socialis áctio ó leu m h epáticu m; - de oliva, ó leu m ex oliv is
ch ristiana; - violentas, actiones v iolentae; - pressu m; ech ar - al fu eg o, ó leu m flammae
de conju nto, commu nis ó pera; ó mniu m vel ig ni adícere.
ó pera; commu nis ó mniu m ó pera; h ombre de
-, actor reru m // (Com, títu lo) actio, onis f. aceitera: (alcu za) v as (v asis n) oleáriu m.
Sin: ch arta actionária; títu lu s; sýng raph a; Sin: v as ó lei; ó lei ampu lla; ampu lla oleária;
sýng raph a pecú niae. Uso: - bancaria, collo- lécy th u s; g u ttu s // aceiteras (vinajeras, vina-
catae pecú niae sýng raph a; títu lu s collocatae g reras) ó lei acetiqu e ampu llae.
pecú niae; - h ipotecaria, h y poth ecária áctio;
áctiopig neratícia; adqu irir acciones de u na aceituna: oliv a, ae f.
sociedad, societatis sýng raph as émere.
aceleración: accelerátio, onis f. Sin: festiná-
accionariado: só cii (-oru m mpl) pecu níarii tio; properátio; motu s citátior. Uso: períodos
ó peris. de -, aetates qu ibu s res accelerantu r.

accionista: actionáriu s, ii m. Sin: actionis acelerador: Au tom accelerató riu m, ii n. Sin:


possessor; actionu m consors vel detentor; incitató riu m; acceleratru m; pedale accelera-
párticeps neg ó tii; só ciu s pecu niáriu s; collo- tionis; pedale motó riu m; pedale adminícu -
catae pecú niae sýng raph ae vel sy ng raph aru m lu m. Uso: apretar el -, accelerató riu m
dó minu s. prémere.

acebo: ilex , ílicis f. acelerar: accelerare.

26
acertijo

acelga: beta, ae f. acepilladora: mách ina (-ae f) ru ncinató ria.

acento: (mayor intensidad conqu e se pro- acepillar: (alisar concepillolamaderaolos


nu nciadeterminadasílabade u napalabra, - metales) ru ncinare. Sin: rú ncinā abrádere vel
tó nico) accentu s, u s m. Sin: v ocis sonu s; in- polire // (limpiar, qu itar polvoconcepillode
téntiov ocis; pronu ntiandi sonu s. Uso: - in- certa, esparto, etc.) penícu lomu ndare vel fri-
tensivo, accentu s intentiv u s, intensiv u s, care. Uso: - u nvestido, penícu lov estem de-
dy námicu s; - prosó dico, - tó nico, accentu s; terg ēre, ex cú tere, mu ndare.
accentu s tó nicu s; v ocis accentu s; v ocábu li
accentu s // (pronu nciació nparticu lar) sonu s, aceptación: acceptátio, onis f. Sin: accéptio;
i m // (entonació nespecial) v ox , v ocis f. Uso: admíssio; probátio. Uso: simple -, acceptátio
- airado, indig nationis v ox ; - lastimero, v ox pu ra.
miserábilis vel flébilis; el - de laverdad, v ox
v eritatis // (modu lació nde lavoz) modu látio, aceptador: acceptator, oris m.
onis f. Sin: moderamentu m v ocis; v ocu látio.
Uso: - meló dico, mú sicu m modu lamen; - mé- acequia: rív u lu s, i m. Sin: canalícu la; cana-
trico, accentu s métricu s; - rítmico, accentu s lícu lu s.
rh ýth micu s // (sig noqu e se pone sobre u na
vocal) accentu s, u s m. Sin: accentū s nota; ac- acera: crepīdo, dĭnis f. Sin: v iae vel sémitae
centū s index ; nota v ocis. Uso: - escritou or- crepīdo; fáscia g radíbilis. Uso: poner aceras,
tog ráfico, accentu s orth og ráph icu s vel marg inare v ias.
orth ó g raph u s; - ag u do, g rave, circu nflejo,
accentu s acu tu s, g rav is, circu mflex u s; poner acercarse: approx imare intr. Sin: prope, pro-
el - sobre ..., accentu m pó nere in+ abl. piu s, pró x ime accédere ad … // fig applicare
se vel ánimu m ad …. Uso: - más al pu eblo
acentuación: enu ntiandi sonu s (-i m). Sin: (paracomprenderloy ayu darlo…), se pró -
inténtiov ocis; accentu s, u s m. Uso: reg las piu s ad mu ltitu dinem applicare.
de -, prosó dia sive prosodīa // fig commendá-
tio; momentu m álicu i rei tribu tu m. acerería: ch ály bis officina (-ae f) vel fornax
(-acis f). Sin: officina ch aly béia ; erg astériu m
acentuado: accentu distinctu s vel notatu s (-a, ch ály bi efficiendo.
- u m). Sin: accentu ictu s; accentu atu s.
acería, v. acerería.
acentuar: (dar acentoprosó dicoalas pala-
bras) acú ere. Uso: - u na sílaba, sýllabam acero: ch aly béia, ae f Sin: ch aly bs, ўbis m.
acú ere vel efferre; h ay qu e - lapenúltimasí- Uso: de -, ch aly béiu s // fig fortíssimu s, a, u m.
laba, paenú ltima sýllaba acu enda (est) //
(poner el acentoortog ráfico) accentu sýlla- acerola: tu ber, ĕris n.
bam distíng u ere; sýllabae notam appó nere //
fig áliqu id inlú mine pó nere; álicu i rei v im acertijo: (enig maoadivinanzaqu e se pro-
áddere. pone como pasatiempo) aenig ma, ătis n //
(cosa o afirmació n mu y problemática) res
acepción: sensu s, u s m. Sin: sig nificátio; ambig u a vel obscu ra. Sin: qu áestioambig u a.
v erbi sig nificátio; nó minis v is (ac v im, abl Uso: resolver u n-, aenig ma só lv ere.
v i; pl v ires -iu m f).

27
acetato

acetato: acetatu m, i n. arsénico, ácidu m arsenici; - bó rico, ácidu m


bó ricu m; - carbó nico, ácidu m carbó nicu m; -
acetileno: acetilene, is n. Sin: g ásiu m aceti- cianh ídrico, ácidu m h y drocy ánicu m; - clor-
lénicu m. h ídrico, ácidu m h y drocló ricu m; - desoxirri-
bonu cleico, ácidu m disox y ribonu cléinicu m;
acetilsalicílico (ácido): ácidu m (-i n) acety l- - fénicoocarbó lico, v. fenol; - lisérg ico, áci-
salicýlicu m. du m ly sérg icu m; - mu riático, ácidu m salis
vel mu riáticu m; - nítrico, ácidu m nítricu m vel
acetona: acetonu m, i n. Sin: acetó niu m; ace- nitri; arg entu m nítricu m; - oxálicoosacárico,
tona; acēto, onis m. ácidu m ox álicu m vel sácch ari; - salicílico,
ácidu m salicýlicu m; - su lfúrico, ácidu m
acetre: (h )ámu la, ae f. Sin: lu stralis aqu ae sí- su lp(h )ú ricu m vel su lp(h )u rosu m; - tartá-
tu la; lú stricae aqu ae sitella; aqu ae benedictae rico, ácidu m tartáricu m vel tartarale.
sítu la vel sitella, aqu ae lu stralis (h )ámu la.
acimut: azimu tu m, i n.
achaque: (indisposició n) v aletú dinis incó m-
modu m (-i n). Sin: v aletu doincó mmoda // acimutal: azimu talis, e.
(enfermedad g eneralmente leve) inv aletu do,
dĭnis f. Sin: adv ersae vel infirmae v aletú dinis acinesia: acinésia sive -nesīa, ae f; acínesis, is
incó mmodu m. Uso: los - de lavejez, senec- f. Sin: mu scu loru m immobílitas.
tu tis incó mmoda (-oru m npl) vel molestiae (-
aru m fpl). acinético: ad acínesin(ad acinésiam sive aci-
nesīam) pértinens.
achicador: Mar sentinácu lu m, i n// (el qu e
ach icael ag u aenlasentina; el qu e sacael aclamar: (dar voces lamu ltitu d enh onor de
ag u a de las zanjas o su bterráneos de las alg u ien) acclamare álicu i // (conferir por voz
minas) sentinator, oris m. comúnalg úncarg ou h onor) salu tare vel con-
salu tare áliqu em (v. g r., du cem, por jefe).
achicar: (extraer el ag u ade u naembarca-
ció n, diqu e, etc.) sentinare. aclimatación: acclimatizátio, onis f. Sin:
caeli vel loci assu etu do; caelovel locoassu e-
achicoria: cich ó riu m, ii n. Sin: cich orēu m. tu do.
Uso: - silvestre, indív ia; íntibu m vel íntu -
bu m; íntibu s vel íntu bu s m f. aclimatado: caeli soliqu e natu rae assu etu s.

aciano: cýanu s, i m. aclimatar: caelovel locoassu efácere // acli-


matarse, caelovel locoassu efíeri; solocaeloqu e
acianoblepsia: acy anoblépsia sive -blepsīa, assu éscere; caeli soliqu e natu rae assu éscere; ad
ae f. caeli soliqu e natu ram assu éscere.

acidez: acor, ōris m. Sin: acíditas. aclimatizador, v. acondicionador.

ácido: adj ácidu s, a, u m // su st ácidu m, i n. acloropsia: ach loró psia sive -ropsīa, ae f.
Uso: - acético, ácidu m acéticu m; - ag arícico, Sin: v íridis coloris cáecitas.
v. ag ricina ; - amínico, ácidu m amínicu m; -

28
acordeón

acmé: morbi discrimen (-mĭnis n). Sin: áliqu o).


(morbi) crisis , apex , cu lmen; máx ima morbi
v is // fig apex , ápicis m. Sin: cu lmen; su m- acompañamiento: comitatu s, u s m // Mús
mu s apex ; su mmu m cu lmen. mú sicu s su ccentu s (-u s m). Sin: có ncinens
(có mitans, sociata) mú sica. Uso: bailar con-
acne oacné: ac(h )ne, es f. mu sical, ad artis mú sicae concentu m saltare.

acogida: accéptio, onis f. Sin: admíssio. Uso: acomplejado: sibi diffīdens.


- del otro, alterīu s accéptio.
acondicionado: temperatu s, a, u m.
acolchado: adj tomento g ossýpino fartu s
(-a, -u m). Sin: coactis g ossýpinis obdu ctu s // acondicionador: - de aire, instru mentu m
su st cú lcita, ae f. Sin: cú lcita plú mea; strág u - áëri temperando. Sin: instru mentu m áëris
lu m fartu m. temperandi.

acolchar: tomento g ossýpino farcire. Sin: aconfesional: constitu tae relig ionis ex pers
coactis g ossýpinis obdú cere. (-ertis).

acolchonar, v. acolch ar. acopio, v. montó n.

acolia oacolía: ach ó lia, ae f. Sin: nu lla se- acoplado: remu lcu m, i n. Sin: cu rru s au x i-
cernendae bilis facu ltas (su presió nde lase- liaris vel su pplementáriu s.
creció nbiliar); secernendae bilis difficu ltas,
deminú tiovel imminú tio(disminu ció nde la acoplamiento: copu látio, onis f. Sin:
secreció nbiliar). coniú nctio; consociátio; iu nctu ra. Uso: - en
el espacio, copu látioex tra-atmosph áerica.
acolitado: acoly th atu s, u s m.
acoplar: copu lare. Sin: coniú ng ere; conso-
acólito: (monag u illo) v. estavoz // (clérig o; ciare.
ministrode laIg lesia, cu yooficioes acom-
pañar y servir enel altar al sacerdote) acó ly - acorazado: adj loricatu s, a, u m. Sin: ca-
th u s vel acó litu s, i m. Sin: acolū th u s vel taph ractu s, aeratu s, cru statu s // su st loricata
acolū tu s, i m. (nav is). Sin: nav is loricata, cataph racta, ae-
rata, ferrata.
acometedor: oppu g nator, oris m. Sin: prov o-
cator. acorazar: loricare. Sin: aere (ferro, lamnis,
brátteis) contég ere.
acomodable: accommodábilis, e.
acordarse: (ponerse de acu erdo) consentire.
acomodación: accommodátio, onis f. Sin: conv enire, cong rú ere, concordare cu m
áliqu o.
acomodador: (persona qu e desig na los
asientos) desig nator vel dissig nator, oris m. acorde: Mús accordu m, i n. Sin: concentu s.

acompañado: comitatu s, a, u m (por alg u ien, acordeón: accó rdeon, ei n. Sin: ph y s(h )ar-

29
acosar

mó nice, es f; ph y sh armó nicu m instru mentu m acrobático: acrobáticu s, a, u m. Sin: ad fu -


vel ó rg anu m; ó rg anu m didú ctile; h armó nica námbu lu m (vel ad fu námbu los) áttinens.
didú ctilis. Uso: - de boca, v. armó nica.
acrobatismo: fu nambu loru m ars, disciplina,
acosar (u nju g ador aotro, etc.): adu rg ere áli- spectácu lu m.
qu em. Sin: insectari, adoriri, prémere áli-
qu em; instare álicu i u t + su bj. acrocéfalo: acrocéph alu s, a, u m.

acoso: oppu g nátio, onis f. Sin: ag g réssio; acrofobia: acroph ó bia sive -ph obīa, ae f.
irrú ptio; incu rsu s, u s m.
acromasia: ach romásia, ae f. Sin: coloru m
acostarse: cu bare. Sin: ir a-, cú bitu m ire. deféctiovel defectu s.

acostumbrado: fu erade lo-, praeter só lita; acromático: ach romáticu s, a, u m. Sin: íridis
más de lo-, plu s só lito; u ltra só litu m; seg ún coló ribu s carens.
lo-, more só lito.
acromatismo: ach romatismu s, i m; v. acro-
acotación, v. nota. masia.

acotiledóneas, v. criptó g ama. acromatopsia: ach romató psia sive -topsīa,


ae f; v. daltonismo.
acrasia: acrásia, ae f. Sin: có rporis elemento-
ru m discrepántia. acrómico: coloris ex pers vel carens.

acreditado: (qu e tiene créditoorepu tació n) acromio oacromion: acró miu m, ii n. Sin:
fide dig nu s. Sin: au ctoritatem consecu tu s // acromos vel acromu s.
(au torizadooficialmente) pú blice missu s.
acrónfalo: acró mph alos vel acró mph alu s, i
acreditar: g rátiam au ctoritatemqu e álicu i tri- m. Sin: su mma u mbilīci pars.
bú ere // Com acceptu m ferre vel referre áli-
cu i. Sin: inacceptu m referre álicu i. acróstico: adj acró stich u s, a, u m // su st
acró stich is, ĭdis f. Sin: carmenacró stich u m.
acreedor: créditor, oris (pecu niosu s) m. Uso:
- h ipotecario, créditor h y poth ecáriu s; pig ne- acrotera, acrótera o acroteria: acrotéria,
ratíciu s créditor. oru m npl.

acribia: ex qu isita dilig éntia. acroterio: acrotériu m, ii n.

acrílico: v itru m pléx icu m vel pléx ile. acta: acta, oru m npl. Sin: tábu lae, aru m fpl; lít-
terae, aru m fpl; perscripta acta; perscríptio.
acrobacia: fu námbu li lu du s (-i m) vel ex erci- Uso: actas de entreg aodevolu ció n, perscrip-
tátio(-onis f) // fig res perdiffícilis. tiones reru m traditaru m vel redditaru m; - de
matrimonio, tábu lae nu ptiales; consig nar en-,
acróbata: petau rista vel petau ristes, ae m. áliqu id tábu lis conscríbere; áliqu id lítteris
Sin: fu námbu lu s; petau ristáriu s. consig nare; áliqu id in tábu lis consig nare,

30
actor

conscríbere, referre, perscríbere; áliqu id in actividad: actív itas, atis f. Sin: áctio; ó pera;
tábu las consig nare …; firmar el -, acta obsig - indú stria; náv itas; opu s. Uso: - apostó lica,
nare vel su bscríbere; redactar el -, acta scrí- ó pera vel indú stria apostó lica; opu s apostó li-
bere. cu m; - científica, ó pera doctrinalis; ag itátio
stu dioru m; - comercial, mercatu ra; activida-
actínico: actínicu s, a, u m. des cotidianas, ó perae cotidianae; - econó -
mica, áctio oeconó mica; - edu cativa,
actinio: actíniu m, ii n. institu tó ria rátio; - h u mana, h u mana náv itas;
- individu al, áctiou nīu s cu iu sv is; - indu strial,
actinografía: actinog ráph ia sive -g raph īa, ae res tech nicoru m vel fabriles; - intelectu al,
f. mentis ó pera ac labor; - nacional, labor na-
tionis su ae; - produ ctiva, opu s fru ctu osu m; -
actinógrafo: actinó g raph u m, i n. pública, ó pera pú blica; - social, ó pera vel ná-
v itas socialis; - volu ntaria, v olu ntária ó pera;
actinograma: (Fís, reg istroobtenidoconel - del espíritu , mentis ag itátio; - de los sindi-
actinó g rafo) actinog ramma, ătis n// Med, v. catos, náv itas colleg ioru m opíficu m.
radiog rafía.
activismo: activ ismu s, i m. Sin: nímia indú s-
actinología: actinoló g ia sive -log īa, ae f. tria vel náv itas.

actinomancia: actinomántia sive -mantīa, ae activista: activ ista, ae m; activ ístria, ae f. Sin:
f. h omovel mú lier actu ó sior.

actinometría: actinométria sive -metrīa, ae f. activo: (qu e obra) activ u s, a, u m. Uso: filoso-
fía -, ph ilosó ph ia activ a; principio activo,
actinométrico: actinométricu s, a, u m. Sin: princípiu m activ u m // Ling activ u s, a, u m.
ad actinométriam spectans (concerniente ala Uso: verbo -, v erbu m activ u m vel ag ens //
actinometría); ad actinó metru m pértinens (dilig ente y eficaz) actu osu s vel operosu s, a,
(relativoal actinó metro). u m. Sin: sollers, ertis; ímpig er, g ra, g ru m; in-
dú striu s; nav u s; assídu u s. Uso: - enescribir,
actinómetro: actinó metru m, i n. scribendo ímpig er; es u n h ombre mu y -,
v ir est sing u laris indú striae // Econaccéptu m,
actitud: (disposició nde ánimomanifestada i n.
exteriormente) ag endi rátio(-onis f). Sin: se
g erendi modu s // (disposicó npsíqu ica) h ábi- acto: actu s, u s m. Sin: actu m; áctio. Uso: -
tu s, u s m. Sin: statu s; v olu ntas; propó situ m; académico, áctioacadémica; - conyu g al, co-
mens; ánimu s; affectu s; afféctio; disposítio. niu g alis actu s (-u s m); coniú g ii actu s; actu s
Uso: - h ostil, afféctiosimu ltatis; - moral, h á- có niu g u m; coniu g ale commérciu m; ample-
bitu s moralis; - pasiva, socordia; - pastoral, x u s (-u s m) maritalis; - festivo, actu s festiv u s;
pastoralis ag endi rátio; asu mir u na -, h ábi- - inmoral, dédecu s; tu rpitu do; - oficial, actu s
tu m assú mere. officialis; - público, actu s pú blicu s; - redentor
de Cristo, Ch risti actu s rédimens; - reflejo,
activación: ex citátio, onis f. Sin: impu lsu s, actu s qu i nonv olu ntate nostra fit.
u s m.
actor: actor, oris m. Sin: ártifex , fĭcis m. Uso:

31
actora

- cinematog ráfico, actor cinematog ráph icu s; tes accommodátio.


- có mico, comoedu s; actor có micu s; mimu s;
comoediaru m actor; primer -, actor primaru m actualizado: ad h odiernas disciplinas
pártiu m; qu i ag it primas partes (fig priores instru ctu s. Sin: disciplinis h odiernis
partes); - trág ico, trag oedu s; actor trág icu s; - instru ctu s.
de pantomima, de varietés, lú diu s; - de pri-
mera, praeclaru s scaenáriu s ártifex ; - de tea- actualizar: áliqu id renov are. Sin: ad diem
tro, actor vel ártifex scáenicu s; h ístrio adaequ are; ad praesens tempu s aptare; ad
scáenicu s // (qu e demandaenju icio) petītor, praeséntia vel ad témpora accommodare; ad
oris m. Sin: actor. praesens tempu s rev ocare vel referre // actu a-
lizarse (cu ltu ralmente) h odiernis vel recen-
actora: petītrix , icis f. tió ribu s doctrinis mentem instrú ere. Sin: ad
h odiernas vel recentiores doctrinas mentem
actriz: actrix , icis f. Sin: ártifex scáenica; omninoconformare; ad h odiernas discipli-
mima. Uso: - cinematog ráfica, actrix cine- nas se omninoinstrú ere vel conformare.
matog ráph ica.
actualmente: actu áliter. Sin: h oc témpore;
actuación: efféctio, onis f. Sin: ex secú tio; praesenti témpore; h odiernis tempó ribu s; in
áctio. Uso: - práctica, áctioet u su s. praesenti; inpraeséntia; inpraesens; nu nc,
h odie.
actual: actu alis, e. Sin: h odiernu s; praesens;
nostrae aetatis; praesentis témporis; actu ex - actuar: perfícere; effícere.
sistens vel v ig ens; qu i, qu ae, qu od nu nc est;
ad praesens tempu s spectans; ad praeséntia acuarela: aqu arellu m, i n. Sin: h idatog ráph ia
pértinens. Uso: tiempo-, tempu s h odiernu m. sive h idatog raph īa; tabella vel pictu ra aqu á-
ria; imag oex aqu atocolore; tábu la vel imag o
actualidad: actu álitas, atis f. Sin: praesens aqu atis coló ribu s picta.
res vel tempu s; praeséntia, oru m npl; h oc
tempu s; h u iu s témporis; nostra aetas; nostra acuático: aqu áticu s, a, u m. Sin: aqu átilis, e.
témpora. Uso: cu estió nde -, qu aestioad prae-
sens tempu s máx ime áttinens; laconstante - acuchillar: cu ltropercú tere áliqu em.
de u nescrito, etiamnu nc alicú iu s scripti v is et
au ctó ritas; enla-, h odiernis tempó ribu s; ser acueducto: aqu ae du ctu s vel aqu aedu ctu s, u s
de -, cádere intempu s nostru m; ad praeséntia m. Sin: aqu aedú ctio.
referri vel pertinere.
acuerdo: consensu s, u s m. Sin: consénsio;
actualización: renov átio, onis f. Sin: accom- conspirátio; concordia; foedu s (-dĕris n).
modátio; ad diem adaequ átio; conformátio Uso: - adicional, foedu s vel pactu m addití-
nostrotémpori vel nostrae aetati; accommo- ciu m; - bilaterales, stipu lationes inter du as
dátioad praeséntia vel ad témpora. Uso: - partes contractae; - internacional, mú tu a na-
cu ltu ral, h odiernae doctrinae comparátio; re- tionu m consénsio, conspirátio, concó rdia.
centioris doctrinae comparátio; - enlaense-
ñanza, institú tio ad h odiernam doctrinam aculturación: alienae cu ltu rae assú mptiovel
conformata; - de lavidarelig iosa, relig iosae indú ctio(-onis f). Sin: alieni cu ltu s h u mani
v itae (vel disciplinae) ad h odiernas necessita- assú mptiovel indú ctio.

32
adecuación

acúmetro: acú metron vel acú metru m, i n. ad sonos pértinens; ad au diendos sonos átti-
Sin: métiens v im au ditū s instru mentu m. nens; ad sonos accipiendos vel percipiendos
aptu s. Uso: nervio-, au ditionis nerv u s; ner-
acumulador Fís, Electr: adj cú mu lans vel v u s acú sticu s; tu bo-, tu bu s acú sticu s; tú bu la
accú mu lans, antis // su st accu mu lató riu m, ii acú stica.
n. Sin: accu mu latru m; accu mu lató riu m eléc-
tricu m; instru mentu m eléctridi cu mu landae. adagio: (proverbio) prov érbiu m, ii n// Mús
lene; lente; pacate; tranqu ille.
acumular: stipare.
adamita: adj adamianu s, a, u m // su st ada-
acuñador: adj cu dens, entis. Sin: sig nans // mita, ae m. Sin: adamianu s, i m.
su st cu sor, oris m. Sin: sig nator. Uso: - de
monedas, monetáriu s; officinator monetae; adaptabilidad: adaptabílitas vel aptabílitas,
monetae sig nator; sig nator monetáriu s // atis f.
Ling , - de neolog ismos, nov ator (-oris m) v er-
boru m. Sin: inv entor (-oris m) v erboru m no- adaptación: aptátio, onis f (ad + ac). Sin: ac-
v oru m. commodátiovel conformátio; cong ru éntia;
ex aequ átio. Uso: - bioló g ica, bioló g ica ac-
acuñar: (imprimir o sellar por medio de commodátio; - radial, televisiva, cinemato-
cu ñoy troqu el u napiezade metal) cú dere. g ráfica, accommodátio radioph ó nica,
Sin: (formā) sig nare // (fabricar oprodu cir) telev isífica, cinematog ráph ica; - sensorial,
fácere. Sin: effícere; effíng ere. Uso: - mone- sénsu u m cong ru éntia; - social, socialis ex ae-
das, nu mmos cú dere // Ling , - vocablos, qu átio.
v erba fácere vel párere; - nu evos vocablos,
nov a effícere vel effíng ere v ocábu la; nov a adaptado: aptatu s, a, u m. Uso: - alas nu evas
v erba párere. exig encias, nov is postu latis (vel indig éntiis)
aptatu s.
acupuntura: acu pu nctu ra, ae f.
adaptarse: se conformare. Uso: - aformas
acusar: v ocare áliqu em incrimen. Uso: - a de pensamientoy vida, se ad cog itandi et v i-
alg u ien de corru pció n, áliqu em incrimen v endi formas conformare.
corru ptionis addú cere // ser acu sado, v enire
incrimen. adder (Inform), su mador, ó rg anode adició n:
additó riu m, ii n.
acusativo: accu sativ u s, i m. Sin: casu s accu -
sativ u s. Uso: doble -, g éminu s accu sativ u s. address (Inform): (memory location) locu s
(memó riae, in memó ria) // (net location,
acusma: acu sma, ătis n. URL) inscríptio(interretialis vel interneti) //
(e-mail) inscríptio(cu rsu alis) electró nica //
acústica: acú stica, ae f. Sin: acú stica disci- (to select a memory selection) locu m
plina, doctrina, sciéntia, rátio; sonó ritas; eu - (memó riae) elíg ere.
ph ó nia sive eu ph onīa.
adecuación: aequ átio, adaequ átio, ex aequ á-
acústico: acú sticu s, a, u m. Sin: au ditó riu s vel tio, onis f. Sin: accommodátio.
sonoru s; ad sonoru m disciplinam spectans;

33
adecuar

adecuar: aequ are, adaequ are, ex aequ are. lae dolor; g landu laru m dolores.
Sin: accommodare.
adenosis: adénosis, -is f. Sin: g landu laru m
adelantarse, v. sobrepasar. morbu s.

¡adelante!: (paraordenar opermitir qu e al- adenoso, v. g landu loso.


g u ienentre) intra!
adenotomía: adenotó mia sive -tomīa, ae f.
adelanto: (prog reso) - profesional, pró prii Sin: g lándu lae vel g landu laru m séctio.
mú neris prog ressu s (-u s m). Sin: mú neris
prog ressu s, procéssio, prov entu s. adenótomo: adenotó micu s cu lter (-tri m).
Sin: adenotó micu m instru mentu m.
adelfa: rh ododendros, i f; rh ododendron, i n.
Sin: rh ododaph ne, es f. adepto, ta: sectator vel assectator, oris m;
sectatrix , icis f. Sin: ássecla.
adenalgia: adenálg ia sive -alg īa, ae f. Sin:
g landu laru m dolores. aderezo: (acció nde aderezar) ornatu s, u s m.
Uso: - enel cu erpoy vestido, có rporis v es-
adenenfrasia: ademph rax is, is f. Sin: g lan- tiu mqu e cu ltu s.
du laru m obstrú ctio.
adeudar: Com ex pensu m ferre vel referre.
adenitis: adenes, nitis f; adenites, tĭdis f. Sin:
g landu laru m inflammátiovel inflátio. adeudo: ex pensi látio(-onis f). Sin: ex pen-
su m álicu i latu m; pecu niae ex pensae látio.
adenodermia: adenodérmia, ae f. Sin: aeg ra
g landu laru m cu tis afféctio. adherencia: adh aeréntia, ae f.

adenografía: adenog ráph ia sive -g raph īa, ae adhesión: adh áesio, onis f. Sin: sequ ela.
f. Sin: g landu laru m descríptio.
adhesivo: adj ag g lu tinató riu s, a, u m. Sin:
adenoideo: g lándu lae formam h abens g lu tinosu s; v iscosu s; g lu tíneu s // su st táenia
(-entis). (-ae f) g lu tinosa. Sin: sch ida adh aesiv a; sch é-
du la ag g lu tinató ria.
adenoides: adenó ides, is f.
adianto: adiantu m, i n. Sin: capillu s Véne-
adenoiditis: adenoiditis, -is vel -tĭdis f. Sin: ris.
adenó idis inflátiovel inflammátio.
adicional: additíciu s, a, u m vel additionalis,
adenología: adenoló g ia vel -log īa, ae f. Sin: e. Uso: protocolo-, protocollu m (vel fó ederis
g landu laru m sciéntia, doctrina, disciplina; de testimó niu m) additionale.
g lándu lis doctrina.
adicionar: áddere áliqu id álicu i rei vel ad áli-
adenoma: adenoma, ătis n. qu id. Sin: adícere; adiú ng ere.

adenopatía: adenopath īa, ae f. Sin: g lándu - adicto: (u nido o ag reg ado a otro en alg ún

34
administrador

carg o o ministerio) v. ag reg ado // (drog a- tiv u m, i n. Sin: adiectiv u m nomen. Uso: - ca-
dicto) v. estavoz. lificativo, adiectiv u m qu alificativ u m; - deter-
minativo, adiectiv u m determinativ u m vel
adiestrador, ra: ex ercitator, oris m; ex erci- discretiv u m.
tatrix , icis f. Sin: ex ércitor; mag ister. Uso: -
de caballos, equ oru m dó mitor, vel g u berna- adjuntar: inclú dere. Sin: adiú ng ere; adícere.
tor, vel mag ister.
adjunto: profesor -, adiu tor académicu s.
adiestramiento: ex ercitátio, onis f; v. entre-
namiento. administración: (acció ny efectode adminis-
trar) administrátio, onis f. Sin: procu rátio,
adiestrar: (h acer diestro a u no) áliqu em rátio, dispensátio. Uso: - defectu osa, v itiosa
déx teru m (vel ág ilem) réddere // (enseñar, procu rátio; - doméstica, rei domésticae admi-
instru ir) instrú ere vel institú ere áliqu em áli- nistrátio, procu rátio, cu ra; - extraordinaria,
qu a re, ad áliqu id. Sin: formare áliqu em ad ex traordinária administrátiovel procu rátio; -
áliqu id; condocefácere (referidoaanimales). mu nicipal, administrátiomu nicipalis; admi-
nistrátiomu nicípii vel mu nicipioru m; civ ita-
adinerado: nu mmatu s, a, u m. tis administrátio; - ordinaria, ordinária vel
consu eta administrátio; - provincial, adminis-
adiós: ¡adió s! (fó rmu lade despedida) v ale trátioprov incialis; - pública, procu rátiorei
vel v áleas! (para u no); v alete vel v aleatis! pú blicae; - de laciu dad, administrátioú rbica;
(parados omás). Sin: v iv e ac v ale!; v ív ite - de Correos, pú blici cu rsu s procu rátio; - de
ac v alete!; v ale vel v alete pancreátice; te vel laju sticia, iu dicandi mu nu s; - de los bienes
v os v alere iú beo; bene v ale et bene ámbu la; de la S anta S ede, Consíliu m Apostó licae
bene v alete et bene ambu late; cu ra, u t qu am Sedis bonis (vel ó pibu s) administrandis; con-
ó ptime v áleas; cu rate, u t qu am ó ptime v ale- sejode - , consíliu m administrationis // (casa
atis; v aletú dinem tu am cu ra dilig enter; v ale- u oficina) administrationis domu s (-u s f) vel
tú dinem v estram cu rate dilig enter // le, les sedes (-is f) // (En los Estados Unidos de
dice -, eu m (eam), eos (eas) v alere iu bet; dar América y otros países, equ ipode g obierno
u ntriste -, dícere triste v ale; dar el último- a qu e actúabajou npresidente) administrátio,
alg u ien, su premu m v ale álicu i dícere. onis f. Uso: la- Aeronáu ticay Espacial de
los norteamericanos, AdministrátioAëronáu -
adiposidad: adipó sitas, atis f. Uso: epidemia tica et Spatialis Americanoru m septentrioná-
de la-, epidemīa vel pestiléntia adipositatis. liu m.

aditamento: additamentu m, i n. Sin: man- administrador: administrator, oris m. Sin:


tisa. Uso: - técnico, additamentu m téch ni- cu rator vel procu rator. Uso: - Apostó lico, Ad-
cu m; mantisa téch nica. ministrator Apostó licu s; - de los bienes pa-
rroqu iales, neó coru s; sacraru m áediu m
aditivo: adj additiv u s, a, u m // su st addi- cu rator vel procu rator; - de u nh ospital, cu ra-
tiv u m, i n. tor nosocomīi sú mptibu s coërcendis; - de u n
h otel, administrator dev ersó rii vel x enodo-
adjetivación: adiectiv oru m u su s (-u s m). ch īi; - de u na estancia, v. mayordomo; ser
bu en, mal - de los bienes privados, res fami-
adjetivo: adj adiectiv u s, a, u m // su st adiec- liares tu eri, neg lég ere; ser bu en, mal - de los

35
administrar

bienes públicos, res pú blicas vel pú blicu m tico, institu endi modu m inu su m recípere; -
aeráriu m tu eri, neg lég ere. u naleng u a, sermonem inu su m recípere.

administrar: administrare. Sin: cu rare, pro- adoquín: silex , lĭcis mf. Sin: lapis silex ;
cu rare // (conferir) administrare. Uso: - los sax u m silex .
sacramentos, sacramenta administrare.
adoquinado: adj pav imentatu s, a, u m. Sin:
administrativo: administrativ u s vel adminis- sílice stratu s; lapídibu s constratu s // su st stra-
trató riu s, a , u m. Sin: qu i (qu ae, qu od) ad ad- tu ra, ae f. Sin: stratu m, pav imentu m; silíceu m
ministrationem (vel ad res administrandas) pav imentu m.
pértinet (vel pertinebat …). Uso: estado-, ad-
ministrató riu s statu s; administrató ria condí- adoquinar: sílice stérnere.
cio; fu nciones -, mú nera administrativ a;
g enio-, reru m civ íliu m g erendaru m perítia. adoración: adorátio, onis f.

admirablemente: admirabíliter. adorador: adorator, oris m.

admirador: admirator, oris m. adorno: ornatu s, u s m. Sin: ornamentu m;


ex ornátio. Uso: - artificial, ornamentu m fac-
admirativo: admirativ u s, a, u m. tíciu m vel artificiale; - artificiosodel estilo,
calamister; calamistru m; cincinnu s.
admisión: (acció nde admitir) admíssio, onis
f. Sin: approbátio// Mec admíssio. Uso: vál- adrede: consu lto. Sin: consílio, stú dio, cog i-
vu lade -, v alv a vel v álv u la admissionis. tate; de indú stria.

A DN: mínima h ó minis pars, ADN nu ncu - adrenalina: adrenalina, ae f; adrenalinu m, i


pata. Sin: praecípu u m elementu m, qu od n.
ADN sig lis nu ncu patu r.
aduana: (tarifa) portó riu m, ii n. Sin: v ectī-
adobar: (cu rtir las pieles) v. cu rtir. g al, ālis n. Uso: derech os de - sobre las
mercaderías de tránsito, portó riu m circu m-
adoctrinamiento: eru dítio, onis f. Sin: insti- v ectionis; exentode -, portó rioimmu nis; re-
tú tio; eru dítiofactiosa. tirode la-, portó rii solú tio; imponer derech os
de - sobre alg o, portó riu m vel v ectig al impó -
adoctrinar: edocere; perdocere. Sin: factiose nere álicu i rei; portó riu m alicú iu s rei institú -
eru dire. ere; imponer derech os de - sobre las
mercaderías extranjeras, pereg rinoru m mér-
adolescente: adu lescens, entis m f. ciu m portó ria institu ére; pag ar los derech os
de - por alg o, proáliqu a re portó riu m dare,
adopción: adó ptiovel adoptatio, onis f. Uso: vel v ectig al péndere; portó riopensoex pedire
- adistancia, adoptátioe long inqu o. // (oficinade laadu ana) teló niu m, ii n; teló -
neu m, i n. Sin: portitoru m vel pu blicanoru m
adoptar: adoptare. Uso: - párvu los, párv u los sedes (-is f); telonarioru m mensa (-ae f) //
adoptare // fig inu su m recípere; incommu - (administració n qu e percibe los derech os
nem u su m recípere. Uso: - u nmétododidác- de -) portorioru m administrátio.

36
aerolínea

aduanero: adj v ectig alis, e // su st pó rtitor, aeroclub: aëronáu ticu s círcu lu s (-i m). Sin:
oris m. Sin: pu blicanu s; telonáriu s; v ectig áli- sodalíciu m aériu m.
bu s praefectu s.
aerodinámica: aërody námica, ae f. Sin: aë-
aducir: afferre, proferre. Uso: - u nejemplo, rody námica sciéntia, doctrina, rátio, ars.
afferre áliqu id ex empli cau sā vel g rátiā; - mu -
ch os ejemplos, ex emploru m copiā u ti vel niti; aerodinámico: aërody námicu s, a, u m.
- comoexcu sa opretextou naenfermedad,
morbu m ex cu sare; h abere ex cu sationem aeródromo: aëró dromu s, i m; v. aeroesta-
morbi; v aletú dinem có rporis obténdere; u ti ció n, aeropu erto.
ex cu satione v aletú dinis; - comomotivoqu e
…, cau sari (conac e inf, oconqu od y su bj); aeroestación: státio (-onis f) aëronáu tica.
obténdere vel rationem obténdere (conac e Sin: státioaëronáv iu m, aëroplanoru m, aëro-
inf). v eh icu loru m; v. aeró dromo, aeropu erto.

adulación: adu látio, onis f. Uso: con-, adu - aerofagía: aëroph ág ia sive - ph ag īa, ae f. Sin:
lanter. áëris dev orátiovel deg lú tio.

adúltera: adú ltera, ae f. Sin: moech a. aerofaro: aëró ph aru s, i f.

adulterar: corrú mpere. Sin: deprav are; v i- aerofobia: aëroph ó bia sive -ph obīa, ae f. Sin:
tiare. áëris impatiéntia, pav or, h orror.

adúltero: adu lter, ĕri m. Sin: moech u s, i m. aerófobo: aëró ph obu s, i m.

adventicio: adv entíciu s, a, u m. aerófono: aëroph ōnu m sive aëró ph onu m, i n.

adventista: adv entista, ae m. Uso: - del sép- aerofoto, v. aerofotog rafía(imag en).
timodía, adv entista septem dieru m.
aerofotografía: (arte) ars aëroph otog ráph ica
adverbio: adv érbiu m, ii n. // (imag en) aëroph otog raph ema, ătis n; imag o
aëroph otog ráph ica.
adversativo: adv ersativ u s, a, u m.
aerofotometría: aëroph otométria sive aëro-
advertencia: (aviso) admonítio, onis f. ph otometrīa, ae f.

adviento: adv entu s, u s m. aerógrafo: aëró g raph u m, i n.

aeriforme: aëriformis, e aerograma: aërog ramma, ătis n; v. radio-


g rama.
aerobio: aëró biu m, ii n.
aerolínea: aërolínea vel aërilínea, ae f. Sin:
aerobús: aériu m laó ph oru m. Sin: aériu m av iolínea; v ia aéria; aériu m vel aëronáv iu m
coenau tó maton. iter; aériu s commeatu s.

37
aerolito

aerolito: aëró lith u s, i m. Sin: báetu lu s, báety - aeronaval: aëronav alis, e. Sin: aériu s et na-
lu s; bolis, ĭdis f ; ardens lapis. v alis.

aerología: aëroló g ia sive -log īa, ae f. Sin: aeronave: aëronav is vel aërinav is, is f. Sin:
áëris doctrina. aërov eh ícu lu m vel aëriv eh ícu lu m; nav is
aéria; aériu m nav íg iu m vel v eh ícu lu m.
aerometría: aërométria sive -metrīa, ae f.
Sin: áëris metiendi rátio, sciéntia, doctrina. aeronavegación: aëria nav ig átio (-onis f).
Sin: aërinav ig átio.
aerómetro: aëró metru m, i n. Sin: instru men-
tu m aërométricu m; áëris mensu rae index ; aeronavegante: (personaqu e naveg apor el
áëris metiendi instru mentu m. aire comopasajero) v. pasajero(- de avió n)
// (aeronau ta) v. estavoz.
aeromodelismo: formellaru m aëronav áliu m
fing endaru m ars. Uso: dedicarse al -, for- aeroplano: aëroplanu m sive aëró planu m, i n;
mellis aëronav álibu s fing endis stu dere. v. avió n.

aeromodelista: formellaru m aëronav áliu m aeropuerto: aëroportu s sive aëriportu s, u s m.


fictor (-oris m). Sin: stu diosu s formellaru m Sin: portu s aëronáu ticu s; aëronáv iu m portu s;
aëronav áliu m fing endaru m artis. aëriaru m náv iu m portu s; v. aeró dromo, aero-
estació n, campode aviació n. Uso: - de Fiu -
aeromodelo: formella aëronav alis. Sin: micino, aëroportu s ad Fossam Traianam;
ex emplar aëroplani sive aëró plani, aërov eh í- aëriportu s, cu i nomen“Fiu micino”; áreadel
cu li, aëronav is. -, área aëroportu ensis vel aëriportu ensis.

aeromóvil: aërov eh ícu lu m, i n. Sin: aériu m aeróscafo: aëró scaph a, ae f.


v eh ícu lu m; v. aeronave.
aeroscala, v. aeroestació n.
aeromoza, v. azafata.
aeroscopía: aëroscó pia sive -scopīa, ae f.
aeronauta: aëronau ta, ae m. Sin: aériu s
nau ta, v iator, nav ig ator. aeroscopio: aëroscó piu m sive -scopīu m, ii n;
aëró scopu m, i n.
aeronáutica: (cienciay arte) aëronáu tica, ae
f. Sin: aëronáu tica (vel artis aëronáu ticae) aerosilla, v. telesilla, teleférico.
sciéntia, doctrina, rátio; ars per áërem nav i-
g andi; aériae nav ig ationis perítia // (naveg a- aerosol: aërosolu m, i n. Sin: sparsiv u s liqu or
ció n) aéria nav ig átio (-onis f); aériae nebu losu s.
nav ig ationes // (org anizació nde los servicios
de naveg ació naérea) indú stria (-ae f) aëro- aerospacial: aëronáu ticu s-sideralis.
náu tica vel v olandi // (cu erpomilitar) classis
(-is f) aérea. aerostación: aërostátio, onis f. Sin: státioaë-
ronáu tica; aëriaru m náv iu m státio.
aeronáutico: aëronáu ticu s, a, u m.
aerostática: aërostática vel aëristática, ae f.

38
afeminación

Sin: aërostática scientia, doctrina, ars. loqu i vel dícere.

aerostático: aërostáticu s, a, u m. afectado: (amanerado, faltode sencillez) af-


fectatu s, a, u m. Sin: pú tidu s, molestu s; mo-
aeróstato: aëró statu m vel aëró staton, i n. Sin: lestu s nimisqu e dílig ens; arcessitu s (dich ode
anemó planu m sive anemoplānu m; g lobu s vel leng u aje oestilo); qu aesitu s (dich ode cosas);
follis aërostáticu s; g lobu s h y dró g enoimple- simu latu s, fictu s, mentitu s (fing ido, apa-
tu s. rente).

aerotecnia oaerotécnica: aërotéch nia, aëri- afectividad: affectív itas, atis f. Sin: affectio-
téch nia, aërotéch nica, aëritéch nica, ae f. Sin: nes ánimi.
aërotéch nica vel aëritéch nica sciéntia, disci-
plina, ars. afecto: affectu s, u s m. Sin: benev oléntia;
amor.
aerotécnico: aërotéch nicu s vel aëritéch ni-
cu s, a, u m. afectuosamente: affectu ose vel affectiose.
Sin: amanter; benév ole; benig ne; affectu oso
aeroterapia: aëroth erapīa vel aërith erapīa, ae ánimo.
f.
afectuosidad: amabílitas, atis f. Sin: benev o-
aerotermo: aëroth érmicu s vel aërith érmicu s, léntia.
a, u m. Uso: h orno-, fu rnu s aëroth érmicu s.
afectuoso: affectu osu s vel affectiosu s, a, u m.
aerotransportado: aërov ectu s vel aëriv ec- Sin: benév olu s; benig nu s.
tu s, a, u m. Sin: per áëra vel per áërem v ec-
tu s. afeitadora: rasó riu m, ii n. Sin: mách ina vel
mach ínu la rasó ria. Uso: - eléctrica, rasó riu m
aerotropismo: aërotropismu s vel aëritropis- eléctricu m; mách ina vel mach ínu la rasó ria
mu s, i m. eléctrica; nov ácu la eléctrica; nov ácu la eléc-
tride acta; v. rasu radora.
aerovía: v ía aéria vel aérea. Sin: trames aé-
riu s vel aéreu s. afeitar: barbam tondere vel (ab)rádere // afei-
tarse connavaja, nov ácu lā barbam rádere //
afasia: aph ásia sive aph asīa, ae f. Sin: locu - (poner afeites) v. afeite.
tionis amíssio(pérdidatotal de lafacu ltad
del leng u aje); locu tionis deféctio, defectu s, afeite: (cosmético) pig mentu m, i n. Sin:
pertu rbátio(pérdidaparcial). fu cu s. Uso: - femenino, mu líebre oris vel fa-
ciei medicamen; poner afeites, fu coillínere;
afección: afféctio, onis f. fu care vel infu care; pig mentis illínere.

afectación: affectátio, onis f. Sin: ostentátio, afelio: aph éliu m, ii n; aph éliu s, ii m.
simu látio, moléstia. Uso: eleg anciasin-, ele-
g ántia sine moléstia; con-, v. afectadamente. afemia, v. afasia.

afectadamente: pú tide. Uso: h ablar -, pú tide afeminación: mollíties, ei f; mollítia, ae f.

39
afeminadamente

Sin: cu ltu s delicátior; mores effeminati. societatem).

afeminadamente: effeminate. Sin: mó lliter; afiliado: adscriptu s, a, u m. Sin: tésserā práe-


mu liébriter. ditu s vel instru ctu s. Uso: - au npartido, fac-
tiosu s, factionáriu s; - al partidoh itleriano,
afeminado: effeminatu s, a, u m. Sin: delica- factioni h itlerianae adscriptu s.
tu s; mollis.
afiliar: ascríbere. Sin: ag g reg are; cooptare.
afeminar: effeminare. Sin: mollire, emollire; Uso: - au npartido, infactionem ascríbere.
enerv are.
afinar: - u ninstru mento, instru mentoratas
A fganistán : Afg (h )anistánia, ae f. v oces restitú ere. Sin: nerv os temperare; fides
téndere; ó rg ana compó nere vel moderari.
afgano: adj afg (h )anu s, a, u m // su st
Afg (h )anu s, i m. afinidad: affínitas, atis f. Uso: - electiva, af-
fínitas electiv a.
afiche, v. cartel.
afirmación: affirmátio, onis f. Sin: assev erá-
aficionado: adj v olu ptu áriu s vel v olu ptáriu s, tio.
a, u m // su st amator, oris m. Sin: cu ltor v o-
lu ptu áriu s vel v olu ptáriu s. Uso: - al deporte, afirmativo: (qu e afirma) assev ērans. Uso: de
ath léticae (vel rei ath léticae) amator; - al fút- modo-, assev eranter, affirmativ e // (qu e de-
bol, pedilú dii amator; v. diletante. notaoimplicalaacció nde afirmar) affirma-
tiv u s. Uso: partícu la-, partícu la affirmativ a;
afiladera: cos, cotis f. Uso: - eléctricade cu - confirmativ a coniú nctio; de modo-, affirma-
ch illos, eléctrica cu ltroru m lima. tiv e.

afilador: acu tiator, oris m. Sin: acu táriu s, co- afluencia: afflu éntia, ae f. Sin: frequ éntia;
tiáriu s, samiator, samiáriu s; faber acu miná- frequ entátio. Uso: - alas u rnas, su ffrag ioru m
riu s; qu i ácu it cote ferru m vel ferramenta // frequ éntia; - de coch es, afflu éntia vel fre-
(instru mentoparaafilar) acu táriu m, ii n. Sin: qu éntia v eh icu laris.
mola vel mách ina acu minária //(correa de
afilar) tentipélliu m, ii n. Sin: cos (cotis f) afluente: amnis (-is m) vel flú v iu s (-ii m) ín-
ferroacu endo. flu ens.

afiladura: ex acú tio, onis f. afonía: aph ó nia sive aph onīa, ae f. Sin: v ocis
priv átiovel amíssio(- total) ; v ocis deféctio,
afilalápices: cu spidamentu m, i n. S in: (ins- defectu s (-u s m), tenú itas (- parcial).
tru mentu m) cu spidáriu m, spicu láriu m, acu -
mináriu m; scriptó rii lápidis cu spidamentu m. afónico: (- total) áph onu s, a, u m. Sin: v oce
carens; sine v oce; qu i est sine v oce; (- par-
afilar: acú ere, ex acú ere. Sin: acu minare. cial) qu em v ox defecit. Sin: cu iu s v ox obs-
cu ra vel obscu rata est.
afiliación: affiliátio, onis f. Sin: adscríptio,
inscríptio; ag g reg átio; cooptátio(inqu andam aforismo: aph orismu s, i m. Sin: senténtia;

40
agente

dictu m, effatu m. agachadiza: (g allina) ru stícu la, ae f.

afrancesado: g állice contaminatu s vel inqu i- agamia: ág ama g erminátio(-onis f).


natu s. Sin: more g állicoformatu s vel confor-
matu s. ágamo: ág amu s, a, u m. Sin: nonsex u alis.

afrancesar: g állice contaminare vel inqu i- ágape: (convite de caridad entre los primeros
nare. Sin: more g állicoformare, conformare, cristianos) ág ape, es f. Sin: fraternu m vel ca-
institú ere. ritatis conv ív iu m.

afrasia, v. afasia. agarícico: ag arícicu s, a, u m.

A frica: Africa, ae f. Uso: - Central, Africa agaricina: ácidu m ag arícicu m.


Centralis vel Media; - Occidental, Africa Oc-
cidentalis; - del Norte, Africa Septentrionalis; agárico: ag áricu m vel ag áricon, i n.
- del S u r, Africa Au stralis, Meridiana, Meri-
dionalis; - del S u roeste, Africa Au stralis-Oc- agave: ag av e, es f.
cidentalis.
agazaparse: se complicare.
africaans: líng u a (-ae f) africana-nederlán-
dica. agencia: (oficiooencarg ode ag ente) procu -
rátio, onis f. Sin: administrátio// (oficinao
africanista: africanaru m reru m stu diosu s vel despach o del ag ente) procu rationis sedes
peritu s. (-is f). Uso: - comercial, tractató riu m; rebu s
mercandis sedes; mercatu rae prov eh endae
africano: adj africanu s, a, u m. Uso: lo-, afrí- sedes; - inmobiliaria, praedioru m procu rátio;
citas; índoles g éntiu m Africae pró pria // su st - pu blicitaria, nu ntioru m v enditationis pro-
Africanu s, i m. cu rátio; sedes áedibu s v endendis; - recono-
cidas, procu rationis sedes (a príncipe domo)
afroamericano: adj afroamericanu s, a, u m. recó g nitae; - de cambio, taberna arg entária; -
Sin: nig ritaru m americanoru m pró priu s vel de colocaciones, sedes opifícibu s assu men-
pecu liaris; ad nig ritas (vel nig ricolores) ame- dis; - de u nacompañía, consociationis sedes;
ricanos pértinens // su st Afroamericanu s, i m. - de informes, offíciu m informató riu m; - de
transportes, sedes rebu s transferendis; - de
afroasiático: adj afroasianu s, a, u m // su st tu rismo, sedes perieg ética; sedes delectabíli-
Afroasianu s, i m. bu s pereg rinatió nibu s prov eh endis; - de via-
jes, itíneru m procu ratrix vel procu rátio; sedes
afrodisíaco: medicamentu m (-i n) aph rodisí- itíneri parandovel procu rando; sedes itinéri-
acu m vel v enériu m. bu s parandis; itíneru m procu randoru m sedes.

afta: apth th ae, aru m fpl. Sin: oscedo, dĭnis f. agenda: codicillu s, i m. Sin: libellu s, com-
mentaríolu m; adv ersária, oru m npl; memo-
aftosa: febris (-is f; ac -em vel -im; abl -e vel rialis libellu s; ordoag endoru m.
-i) epizoó tica.
agente: (fu erzaqu e obra) v is (ac v im; abl v i;

41
aggiornamento

pl v ires, -iu m). Sin: id qu od éfficit vel ag it // agio: có lly bu s, i m. Sin: permu tationis fru c-
(el qu e obra) effíciens, entis m. Sin: ag ens // tu s.
(personaqu e obraconpoder de otra) procu -
rator, oris m // (cosaqu e produ ce u nefecto) agiotador, v. ag iotista.
cau sa, ae f. Sin: v ices vel partes alicú iu s
ag ens; personam alicú iu s ag ens vel sú stinens. agiotaje: pecú niae nu ndinátio(-onis f). Uso:
Uso: - bancario, cu rator nu mmu láriu s; - di- ejercer el -, nu ndinari; pecu niā vel mércibu s
plomático, leg ati minister; - ejecu tor, appá- nu ndinari; lu cra fácere prétiis (mérciu m) v i-
ritor; coactor; - electoral, stu diosu s tiatis.
su ffrag ator; competitoris fau tor; - fidu ciario,
cu rator; - fiscal, ex actor, coactor; actor pu bli- agiotista: nu ndinator, oris m.
cu s; tribu toru m ex actor; - patoló g ico, morbi
cau sa; - provocador, concitator minister; - se- agitación: ag itátio, onis f. Sin: instig átio.
creto, specu lator tectu s; ex plorator; - secretos
ru sos de laKGB, tecti ministri rú ssici e soda- agitador: (varillade vidrioqu e se u sapara
litate, litteris compendiáriis KGB insig ni; - revolver líqu idos) ag itató riu m, ii n. Sin: v ír-
tó xico, v iru s; v enenu m; tó x ica v is; - de bolsa, g u la ag itató ria // (personaqu e provocacon-
de cambio, de cambioy bolsa, ch rematista; flictos sociales opolíticos) ag itator, oris m.
nu mmu láriu s; nu mmis mercandis cu rator; Sin: tu rbator vel pertu rbator; instimu lator;
cu rator pecú niae permu tandae; nu mmoru m concitator. Uso: - popu lar, seditiosu s, i m;
commu tator; - de circu lació n, miles v iató - v u lg i vel plebis tu rbator, concitator, có ncitor;
riu s; - del contraespionaje, ex ploratoru m ex - qu i ág itat vel ex ág itat (ag itabat vel ex ag ita-
plorator; - de neg ocios, neg otiator; cu rator bat).
vel confector neg otioru m; - de policía, minis-
ter vel cu stos pú blicu s; u rbis cu stos; v ig il, aglobulia: ag lobú lia, ae f. Sin: g ló bu li demi-
ĭlis; - de policíasecreta, miles occu ltu s a pú - nu ti mpl; g lobu loru m ru broru m deminú tio,
blica tu tela; - de seg u ridad, pú blicae secu ri- deféctio, defectu s.
tatis cu stos; - de transportes, bastag áriu s;
mérciu m ex peditor; missionu m procu rator; aglutinación: g lu tinátiovel ag g lu tinátio, onis
qu i neg ó tiu m mérciu m adv ectandaru m g erit; f.
- de viajes, itíneru m procu rator.
aglutinante: ág g lu tinans, g lú tinans, cong lú -
aggiornamento, v. actu alizació n. tinans, antis. Sin : ag g lu tinató riu s ; ag g lu ti-
nativ u s, g lu tinativ u s; lig ató riu s.
agilidad: ag ílitas, atis f. Sin: celéritas. Uso: -
espiritu al, celéritas ánimi; ánimi mobílitas; - agnosia: ag nó sia sive ag nosīa, ae f.
de estilo, ex pedita et fácile cu rrens orátio; -
de ing enio, celéritas ing énii; ing éniu m ad agnosticismo: ag nosticismu s, i m. Sin: ag -
ó mnia v ersátile; - de movimientos, céleres nó stica doctrina vel ph ilosó ph ia; mentis h ábi-
motu s mpl; - de pensamiento, céleris mens; - tu s ag nó sticu s.
encorrer, pernícitas, v eló citas.
agnóstico: adj ag nó sticu s, a, u m. Sin: ad ag -
ágilmente: ag íliter. Sin: perníciter; celériter; nosticismu m áttinens // su st ag nó sticu s, i m.
mobíliter; ex pedite. Sin: ag nosticismi sectator, stu diosu s, fau tor.

42
agronómico

agonal, v. ag onístico. agradecido: benefícii vel beneficioru m


memor (-ŏris). Sin: g ratu s in vel erg a áli-
agonfiasis: ag omph osis,- is f. Sin: déntiu m qu em. Uso: ser - conalg u ien, g ratu s erg a áli-
v acillátio; dentes v acillantes. qu em su m; g ratu m g érere ánimu m erg a
áliqu em; álicu i g ratiam h abere proáliqu a re;
agonía: ag ó nia sive ag onīa, ae f. Sin: mortis erg a áliqu em g ratu s vel memor su m proáli-
ag on(-onis m). Uso: enla-, inú ltimospíritu s qu a re; mostrarse - conalg u ien, álicu i g ratu m
ag one; insu premov itae ag one; inmortis dis- se praebere; álicu i g ratiam referre.
crímine; sin-, sine u lla ag ó nia.
agregación: adiú nctio, onis f. Uso: proceso
agonística: res ag onística. de -, processu s adiu nctionis.

agonístico: ag onísticu s, a, u m. Sin: ag ó nicu s. agregado: adj addictu s, a, u m // su st addic-


tu s, i m. Sin: cooptatu s; ascriptu s. Uso: - co-
agonizante: moribu ndu s, a, u m. Sin: inter- mercial, cu ltu ral, militar, leg ationi in re
mó riens, intermó rtu u s; ánimam iam ag ens. neg otiató ria, cu ltu rali, militari addictu s; - di-
plomático, ag g reg atu s diplomáticu s; - de em-
agonizar: intérmori. Sin: ánimam ág ere; in bajada, pú blicae leg ationi addictu s.
ú ltimis vel inex tremoesse; inú ltimov itae
discrímine esse. agresión: impu g nátio, onis f. Sin: ag g réssio;
lacessítio.
agorafobia: ag oroph ó bia sive -ph obīa, ae f.
agresividad: ag g ressív itas, atis f. Sin: prov o-
agorero: au g u r, ŭris m. Sin: au g u rator. candi vel ag g rediendi stú diu m.

agosto: Au g u stu s, i m. Sin: mensis Au g u stu s. agresivo: infensu s, a, u m. Sin: infestu s; pu g -


nax .
agotado: (dich ode persona) defatig atu s vel
fatig atu s, a, u m. Sin: confectu s; defessu s; agresor: ag g ressor, oris m. Sin: impetītor; at-
enerv atu s; fractu s // (dich ode libro) iam non temptator vel attentator.
v enalis. Sin: qu i iam nonprostat; qu i iam v e-
nalis nonprostat. agricultura: ag ri vel ag roru m cu ltu ra. Sin:
ag ri cú ltio; res rú stica.
agotamiento: defatig átiovel fatig átio, onis f.
Sin: enerv átio; lassitu do. Uso: - nervioso, agrimensor: ag rimensor, oris m. Sin: ag ri vel
nerv oru m imbecíllitas, debilitátio, infírmitas, ag roru m mensor; simplem mensor.
conféctio.
agrimensura: ag roru m mensu ra (-ae f).
agracejo, v. bérbero.
agronomía: ag ronó mia sive -nomīa, ae f.
agraciar: áliqu id álicu i concédere, larg iri, di- Sin: ag rária disciplina vel doctrina; ag ri co-
larg iri. lendi ars vel sciéntia; ag roru m cu ltu rae rátio.

agradable: placíbilis, e. agronómico: ag ronó micu s, a, u m. Sin: ad


ag ráriam sciéntiam vel doctrinam spectans;

43
agrónomo

ad disciplinam vel rationem colendoru m mal, aqu a cálida; - tibia, aqu a tépida; - tó nica,
ag roru m pértinens. aqu a tó nica vel ch ininata; - de cal, aqu a cal-
cis; - de cebada, aqu a h ordácea; - de Colonia,
agrónomo: ag ró nomu s, i m. Sin: ag roru m aqu a coloniensis; odoramentu m coloniense;
cu ltu rae peritu s vel peritíssimu s; ag ráriae dis- - de cristalizació n, aqu a cry stallizationis; - de
ciplinae peritu s. pozo, aqu a pu teana vel pu tealis; - de S eltz,
aqu a selterana // sacar -, aqu are // fig , estar
agrupación: cong reg átio, onis f. Sin: coetu s; conel - al cu ello, inex trema spe salu tis esse;
manu s; g lobu s. h acérsele au no- laboca, sentire sibi mov eri
saliv am; llevar el - asu molino, omnia ad
agrupar: cong reg are. Sin: cong lobare. u tilitatem su am referre; ó mnia inrem su am
conv értere; tomar - enh arnero, escribir enel
agrura: ácriu m pomoru m sata npl. -, dar palos enel -, imbrem incribru m g é-
rere; in aqu a scríbere; litu s arare; v ires in
agua: aqu a, ae f. Uso: - acídu la, aqu a ací- v entu m effú ndere; fru stra laborare; ó leu m et
du la; - artesiana, aqu a artesiana; - bau tismal, ó peram pérdere; se parecencomodos g otas
aqu a baptismalis; - bendita, aqu a benedicta, de -, tam símiles su nt qu am ov oov u m.
sacra, lu stralis, lú strica; - caliente, cálida
aqu a; - carbó nica, v. ag u a de S eltz; - co- aguabenditera, v. pila.
rriente, aqu a flu ens vel pró flu ens; - destilada,
aqu a stillata vel stillatícia; aqu a artifício aguacero, v. tu rbió n.
stillata; aqu a ch émice pu ra; - du lce, aqu a
du lcis; - estancada, mu erta, aqu a stag nans; - aguafiestas: tu rbator, oris m. Sin: importu -
esterilizada, aqu a sterilizata; - filtrada, aqu a nu s v isitator; h omomolestu s vel importu nu s;
saccata vel percolata; - flu vial, - de río, aqu a interpellator; interv entor.
flu v ialis; - freática, aqu a su bterránea; - fría,
aqu a fríg ida; - fu erte, aqu a nitrata; - g aseada, aguafuerte: imag o(-g ĭnis f) aqu ā nitratā in-
aqu a g ásiomedicata; - h elada, aqu a cong e- cisa. Sin: tábu la aqu ā ácidā caelata.
lata; aqu a g elu districta; aqu a g lácie concreta;
- h irviendo, aqu a ferv ens; - manantial, aqu a aguamanil: aqu imanile, aqu iminale, aqu ae-
v iv a vel sáliens; - marina, - de mar, aqu a ma- manale, is n. Sin: aqu imináriu m; aqu ale, is n.
rina; - mineral, aqu a mineralis, medicata, me-
dicamentosa, salu taris; - oxig enada, aqu a aguamarina: bery llu s (-i m) caerú leu s.
ox y g éniomedicata vel ditata; - nopotable,
aqu a potu insalu bri; aqu a potu insalu bris; - aguamiel, v. vino.
plu vial, - de llu via, aqu a plú v ia, plu v ialis,
plu v iátilis; - potable, aqu a potábilis, potó ria; aguapié, v. vinillo.
aqu a potu lenta, pocu lenta, pocu laris, bíbilis;
aqu a ad bibendu m (vel ad potandu m) apta; aguar: aqu ā dilú ere vel temperare (áliqu id)
aqu a pó tu i apta; aqu a salu bri potu ; aqu a potu // fig remíttere; mitig are; lenire.
salu bris; - residu ales, deflú v iu m (fabrica-
ru m); - rosada, - de rosas, rosae su ccu s; - sa- aguardiente: aqu a ardens. Sin: aqu a v itae;
lada, aqu a salsa; - su bterránea, - de fondo, stillatícia pó tiov itíg ena.
aqu a su bterránea; - su lfu rosa, aqu a su lph ú -
rea, su lph u rosa, sú lph u rans, su lph u rata; - ter- aguarrás: aqu a résinae vel resinalis. Sin:

44
aire

ó leu m terebínth inu m. agusanarse: pu tréscere. Sin: corru mpi; v er-


minare.
agudeza: (perspicacia, viveza de ing enio)
mentis acu menvel celéritas. Sin: ing énii alá- agustiniano: au g u stinianu s, a, u m.
critas vel v is; su btile vel acre ing éniu m; acer
mentis obtu tu s (-u s m) vel contú itu s (-u s m). agustino: adj au g u stinianu s, a, u m // su st au -
Uso: - de ju icio, su btile iu díciu m; iu dicandi g u stinianu s, i m.
su btílitas // (perspicaciade lavista, oídou
olfato) acú itas. Uso: - visu al, acú itas v isu alis aguzanieves: motacilla, ae f; v. pezpita.
// (fig , dich oag u do) arg ú tia, ae f. Sin: lepos,
ōris m; sal, salis mn(pl sales m) ; facete dic- aguzar: acú ere vel ex acú ere (v.g r. mentem,
tu m. ing éniu m).

agudizar: acú ere. Sin: acu tu m fácere vel réd- ahijado, da: fíliu s lu stralis; fília lu stralis.
dere // ag u dizarse (ag ravarse u naenferme-
dad) ing rav éscere. ahorcable: cru cis offa (-ae f).

agudo: arg u tu s, a, u m. ahorcadura: su spéndiu m, ii n.

águila: - bíceps, áqu ila biceps f. ahorcamiento, v. ah orcadu ra.

aguinaldo: strena, ae f. ahorcar: láqu eosu spéndere. Uso: dig node


ser ah orcado, dig nu s, qu i láqu eosu spendatu r
agüista, v. bañista. // ah orcarse, se su spéndere; láqu eo se
su spéndere; v itam su spéndiovel láqu eofinire.
aguja: acu s, u s f. Uso: - h oraria, sag íttu la vel
lancéola; index (-dĭcis m) h oráriu s vel h o- ahorro: compéndiu m, ii n. Uso: - de leña,
ralis; v. manecilla; - imantada, de marear o lig ni compéndiu m; - de trabajo, ó perae com-
mag nética, acu s mag nética; - náu tica, acu s péndiu m // cajade ah orros, v. caja; libreta
náu tica; v. brúju la; - de balanza, ex amen; - de ah orros, v. libreta.
de bitácora, - de ferrocarril, mu tató riu m; ré-
g u la v ersátilis vel declinató ria; - del reloj de A ids, v. S ida.
sol, h oroló g ii u mbilicu s vel g nomon// (obe-
lisco) obeliscu s, i m // (capitel) capitellu m vel A irbus: Officina Eu ropaea, cu i nomenAir-
capítu lu m, i n// (ch apitel) pinnácu lu m, i n. bu s.
Sin: py ramidale vel coniforme cu lmen //
(h ojade pino) acú leu s, i m // (púa) ver esta aire: aër, áëris m. Uso: - acondicionado, aër
voz. accommodatu s vel temperatu s; áëris tempe-
rátiovel temperamentu m; áëris temperátio
agujero: foramen, mĭnis n. Uso: - enlacapa mach inalis; áëris temperamentu m mach inale;
de ozono, lacu na ozó nica; lacu na vel h iatu s - comprimido, aër compressu s vel pressu s; -
inozonosph aera. contaminado, viciado, aër corru ptu s; -
denso, aër crassu s vel spissu s; - h úmedo, aër
agusanamiento: pu tredo, dĭnis f. Sin: cáries. (h )ú midu s; - leve, aër ténu is; - nítido, aër ní-
tidu s; - pestilencial, aër péstilens; - pu ro, aër

45
airón

pu ru s; - rarefacto, aër ex tenu atu s; al - libre, ajedrez: latru ncu loru m lu du s. Sin: calcu lo-
su bdialis, e; su b diovel su b div o; ináëre pa- ru m lu su s; lu du s latru ncu láriu s. Uso: partido
tenti // Mús cantiú ncu la, ae f. Sin: sincíniu m; de -, latru ncu loru m certamen; tablerode -, tá-
monó diu m; v. canció n. bu la latru ncu lária; ju g ar al -, latrú ncu lis (vel
ad latrú ncu los) lú dere.
airón: árdea, ae f.
ajemez: bífora, ae f. Sin: fenestra bíforis; an-
aislacionismo: seg reg ationismu s, i m. Sin: g u sta fenestella, colu mnā interpositā.
ab alioru m rebu s secrétiovel seiú nctio.
ajenjo: absínth iu m, ii n.
aislacionista: (adj y su st) seg reg ationista //
adj ad seiu nctionem ab alioru m rebu s átti- ají: piperitis (-is vel -tĭdis f) acrior.
nens // su st seiu nctionis ab alioru m rebu s fau -
tor. ajo: áliu m vel álliu m, ii n. Uso: de -, alliá-
ceu s; olor a-, odor alliáceu s.
aislado: seg reg atu s, a, u m. Sin: releg atu s;
seclu su s; separatu s. ajuar: su pellex vel su ppellex , léctilis f.

aislador: (qu e aísla) ség reg ans. Sin: disiu n- ajustar: - alg oalas condiciones, áliqu id me-
g ens; séparans; qu od séparat vel seiu ng it ab tiri reru m condició nibu s.
áliqu a re // (cu erpoqu e interceptael pasoa
laelectricidad, al calor oal sonido) intercep- ajusticiar: (ú ltimo) su pplícioaffícere. Sin:
tor, oris m. Sin: seiu nctor; separator // Electr, (cápitis) su pplíciu m de áliqu osú mere; su p-
adj diffu sionem impédiens; diffu sioni repu g - plícionecare vel occídere; ser aju sticiado,
nató riu s; propag ationi resistens; qu od intér- su pplício(cápitis) áffici; morte mu ltari.
cipit flu x u m eléctricu m; qu od interclu dit
flu entu m eléctricu m; su st insu latru m, i n; ala: ala, ae f. Uso: - derech a, izqu ierda, ala
(flu x u s eléctrici) interceptó riu m vel disiu nc- dex tra, laev a; - del sombrero, ala vel marg o
tó riu m; (flu entoeléctrico) repu g nató riu m. (-g ĭnis mf); - de u nejército, ala; cornu ; cortarle
au nolas -, incídere pennas álicu i; renacerle
aislamiento: seg reg átio, onis f. Sin: releg á- au nolas -, pennas álicu i renasci.
tio; separátio. Uso: celdade -, cu stó dia sing u -
laris // Fís, Electr insu látio, onis f. Sin: alabarda: h asta, ae f. Sin: h asta secu rífera;
intercéptio; disiú nctio. ansata h asta; secu ris h astata.

aislar: seg reg are. Sin: disiú ng ere, seiú ng ere, alabardero: h astatu s, i m. Sin: h astatu s
seclú dere, separare // Fís, Electr insu lare. miles; miles h astā (secu ríferā vel ansatā) ar-
Sin: intercípere; disiú ng ere // aislarse, sponte matu s.
seg reg ari. Sin: semetipsu m a societate seiú n-
g ere. alabastrita oalabastrites: alabastrites, ae m
(ac -en).
ajedrecista: latru ncu loru m lu sor (-oris m).
alabastro: alabastru m, i n; alabaster, stri m.
ajedrecístico: ad lu du m vel ad lu su m latru n-
cu loru m spectans. álabe: (Tecnol, parte de u naru edah idráu -

46
alba

lica) pinna, ae f. alameda: (sitiopobladode álamos) popu le-


tu m, i n // (paseo cu bierto de árboles) v.
alacena: armáriu m parietale vel parietáriu m. paseo.
Sin: armáriu m paríeti insertu m.
álamo: pó pu lu s, i f. Uso: - blanco, pó pu lu s
alado: alatu s, a, u m; ales, álitis. Sin: penna- alba.
tu s vel pinnatu s // fig v ó lu cer, cris, cre. Uso:
estilo-, v. estilo; conpaso-, pinnatog radu . alano, v. bu lldog .

alajú: libu m mellitu m vel aromáticu m. Sin: alarma: señal de -, perícu li sig nu m. Sin: sig -
panis mellitu s. nu m monitó riu m; perícu li index . Uso: - so-
fisticada, sig nu m monitó riu m su mmo
alambicamiento: ex préssio, onis f // fig artifícioconfectu m; aparatode -, apparatu s
cav illátio; mentis inténtiovel ag itátio. (-u s m) pericu loru m index ; silbato, silbidode
-, monitó riu s síbilu s; sirenade -, sirena sibi-
alambicar: su cu m ex prímere vel elícere // fig latrix vel monitó ria; sonidode -, monitó riu s
ing éniu m inténdere. Sin: mentem acú ere, fa- só nitu s; timbre de -, monitó riu m tintinnábu -
tig are, torqu ere. lu m; monitó riu s tinnitu s; su enala-, moni-
tó riu s só nitu s (vel tinnitu s) elícitu r, éditu r,
alambique: fornácu la, ae f. Sin: fornácu la pérsonat; tinnit vel strepit perícu li index // fig
stillatícia; clíbanu s stillatíciu s. sollicitu do, dĭnis f. Sin: timor; trepidátio.

alambrada: saeptu m (-i n) reticu latu m. alarmado: sollícitu s, a, u m. Sin: trépidans,


trépidu s; sollicitú dine affectu s.
alambrado: adj reticu latu s, a, u m. Sin: retia-
lis; cancellatu s // su st retícu lu m, i n. Sin: alarmante: sollícitans. Sin: sollicitú dine af-
opu s reticu latu m; stru ctu ra reticu lata; retícu - fíciens; tu rbans, pertu rbans, contu rbans.
lu m vel rete férreu m. Uso: campo-, ag er vel
campu s reticu latoó pere cinctu s; ventana-, alarmar: áliqu em sollicitare. Sin: áliqu em
fenestra reticu lata. tu rbare, pertu rbare, contu rbare; áliqu em
sollicitú dine affícere.
alambrar: (g u arnecer de alambre) retícu lo
vel reti (vel rete) férreo ornare, ex ornare, alarmismo: anx íetas, atis f. Sin : trepidátio;
adornare, instrú ere, mu nire // (cercar con terrores iaciendi vel differendi stú diu m.
alambre) reticu loférreosaepire; reti férreo
cíng ere. alarmista: adj pav efáciens, entis. Sin: terrí-
ficu s; terríloqu u s; qu i, qu ae terrorem íncu tit;
alambre: aeris filu m (-i n). Sin: filu m qu i, qu ae terrores iacit vel differt.
metállicu m (férreu m vel aéneu m). Uso: - de
púas, ferru m h irsu tu m; filu m spinosu m.; A laska: Alasca, ae f. Uso: - ártica, Alasca
filu m férreu m (vel metállicu m) acu leatu m; árctica; de -, alascanu s; natu ral de -, Alasca-
acu leatu m ferri filu m; filu m spinis instru c- nu s, i m.
tu m; - del teléfono, del telég rafo, v. cable.
alba: alba, ae f. Sin: alba tú nica; v estis alba;
alambrecarril, v. teleférico. líntea sacerdotalis; sacerdotis tú nica.

47
albacea

albacea: ex secu tor (-oris m) testamenti. Sin: dela, ó ffu la mu rtati; - de ch orizo, ó ffu la to-
testamenti cu rator; cu rator ex testamento. mácinae.

albaceazgo: ex testamentocu ratoris mu nu s albornoz: (bataamplia) sábanu m, i n. Sin:


(-nĕris n). g áu sapa; linteamenbalneare; línteu m balne-
áriu m // (capag rande, concapu ch a) by rrh u s,
albahaca: ó cimu m, i n. i m.

albanés: adj albanu s, a, u m; albaniensis, e // alboroto: strépitu s, u s m. Sin: frag or; tu mu l-


h abAlbani, oru m; Albanienses, iu m. tu s.

A lbania: Albánia sive -banīa, ae f. álbum: albu m, i n. Sin: tábu la. Uso: - foto-
g ráfico, albu m ph otog ráph icu m.
albañal, v. alcantarilla.
albúmina: albú mina, ae f. Sin: albu men; al-
albañil: stru ctor, oris m. Sin: mu ráriu s; cae- bu mentu m.
mentáriu s; faber caementáriu s.
albuminoide: albu minó ides, is mf.
albarda: (piezaprincipal del aparejode las
caballerías de carg a) clitellae, aru m fpl; v. alcabalero, v. exactor.
basto// (sillade montar) sella (-ae f) baiu la-
tó ria. alcachofa: cínara vel cýnara, ae f. Sin: cár-
du u s h ortensis vel h orténsiu s. Uso: - silvestre,
albaricoque: armeníacu m, i n. Sin: armení- v. alcau cí, alcau cil; cabezu elade -, fru ctu s
acu m malu m; arméniu m pomu m. vel capu t cárdu i h ortensis, h orténsii, sativ i.

albaricoquero: armeníaca, ae f. Sin: arme- alcahuete, ta: (personaqu e procu ra, encu bre
níaca malu s, arbor, pru nu s. ofacilitau namor ilícito) leno, onis m; lena,
ae f.
albatros: laru s, i m.
alcaide: castellanu s, i m. Sin: castelloprae-
albergador, ra: dó minu s, dó mina dev ersó rii. pó situ s.

albergue: dev ersó riu m, ii n. Sin: dev ertícu - alcaidesa: castellana, ae f. Sin: castelli dó -
lu m. Uso: - de laju ventu d, dev ersó riu m reci- mina.
piendis iu v énibu s; - pequ eño, h ospitíolu m.
alcalde: sýndicu s, i m. Sin: u rbis mag ister;
albinismo: albinismu s, i m. praefectu s cív iu m; rector civ itatis; (de aldea)
rector v ici; praefectu s pag i; bu rg imag ister.
albino: adj albícomu s, a, u m // su st h omoal-
bícomu s. alcaldía: domu s (-u s f) vel sedes (-is f) mu ni-
cipalis.
albóndiga: artó creas, atis n. Sin: offa.
álcali: alcáliu m, ii n. Sin: álcali indecl; sal
albondiguilla: ó ffu la, ae f. Uso: - de morta- (salis m) álcalis; sal (salis n) álcale; sal po-

48
alcuzcuz

tássicu m. mitorio.

alcalímetro: alcalímetru m, i n. alcohol: álcoh ol, ŏlis mn; alcó h olu m, i n; ál-
k oh ol; alk ó h olu m. Uso: - etílico, aeth anolu m;
alcalino: alcalīnu s sive alcálinu s; alcálicu s, álcoh ol aeth ýlicu s; - metílico, álcoh ol meth ý-
a, u m. Uso: su stancias -, su bstántiae alcalī- licu s; alcó h olu m meth ýlicu m; v. metano; -
nae. pu ro, alcó h olu m meru m; tomar -, alcó h olu m
sú mere vel absú mere.
alcaloide: alcaló ides, is m.
alcohólico: (qu e tiene alcoh ol, referente al
alcalosis: alcalosis, is f. alcoh ol) alcoh ó licu s vel alk oh ó licu s, a, u m.
Sin: alcó h olu m có ntinens; ad alcó h olu m pér-
alcance: (talento) v. capacidad. Uso: estar al tinens. Uso: bebidas - y no-, potu lenta alco-
- (de lamano), esse inpromptu ; ad manu m h ó lica et analcoh ó lica // (qu e bebe alcoh ol
esse. conexceso) ebriosu s. Sin: v inolentu s, v ino-
su s; alcó h oli vel alcó h oloindu lg ens; alco-
alcancía: th eca (-ae f) nu mmária. h ó libu s vel alcó h olis déditu s.

alcanfor: cámph ora, ae f. alcoholimetria: alcoh olimétria sive -metrīa,


ae f. Sin: alcó h olis mensu ra.
alcanforado: camph oratu s, a, u m. Sin: cám-
ph orā imbu tu s, aspersu s, mix tu s. alcoholímetro: alcoh olímetru m vel alk oh o-
límetru m, i n.
alcanforar: cámph orā imbú ere vel aspérg ere.
alcoholismo: alcoh olismu s, i m. Sin: ebrió si-
alcantarilla: (su mideroparalas ag u as llo- tas; ad ebriositatem proclív itas, propénsio, in-
vedizas) proflú v iu m, ii n; (su mideroparalas clinátio; alcó h olu m nimis su mptu m.
ag u as inmu ndas) cloaca, ae f.
alcoholizado: ebriosu s Sin: alcó h ole affec-
alcantarillar: proflú v ia vel cloacas confí- tu s; alcoh olismoaffectu s, laborans, adu stu s;
cere. v i alcoh ó licā affectu s.

alcaparra: cápparis, is f. alcoholizar: alcáh oloimbú ere vel infícere.

alcatraz, v. pelícano. alcohometría, v. alcoh olimetría.

alcaucí o alcaucil: (alcoch ofa silvestre) alcohómetro, v. alcoh olímetro.


scó ly mos, i m. Sin: cínara silv estris; cárdu u s
silv ester vel silv estris // (alcach ofacu ltivada) A lcorán, v. Corán.
v. alcach ofa.
alcornoque: su ber, ĕris n. Uso: cortezadel -,
alce: alces, is f. Uso: cazade los -, v enátio cortex , tĭcis mf.
álciu m.
alcuzcuz: cu scu ssu s, u s m.
alcoba: zoth eca, ae f. Sin: cu bícu lu m; v. dor-

49
alcuza

alcuza: (vasijaenqu e se tiene el aceite para alejarse: abire. Sin: recédere; ev ádere.
el u so diario) v as (-sis n; v asa, oru m npl)
ó lei. Sin: v as oleáriu m; ó lei ampu lla; ampu lla alelí oalhelí: leu có ionvel leu có iu m, ii n.
oleária; lécy tu s; g u t(t)u s; v. aceitera// (vina-
g reras) v. vinag rera. alemán: adj g ermanu s vel g ermánicu s, a, u m.
Sin: teu tiscu s; teu tó nicu s, th eodiscu s. Uso:
aldaba: ansa, ae f. idioma -, ling u a g ermánica vel th eodisca;
g ermánicu s vel th eodiscu s sermo; en-, g er-
aldea: pag u s, i m. Sin: v ícu s, oppídu lu m. mánice vel th eodisce; sermone Germanoru m,
Uso: - g lobal, v icu s u niv ersu s. g ermánico, th eodisco; RepúblicaDemocrá-
tica -, Democrática res pú blica Germániae
aldeano: v icanu s. orientalis // su st Germanu s, i m. Sin: Teu tis-
cu s; Teu ton, ŏnis m.
aldehuela: v ícu lu s, i m.
A lemania: Germánia, ae f. Uso: - meridio-
aleación: mix tu ra, ae f. Sin: temperátio; tem- nal, Germánia meridionalis, meridiana, meri-
peratu ra. Uso: de bu ena, mala-, bonu s, adu l- dialis; - occidental, Germánia occidentalis; -
terinu s, a, u m; platade ó ptima-, arg entu m oriental, Germánia orientalis; - u nificada,
ó ptimae notae. Germánia coadu nata; ex - democráticaorien-
tal, Democrática qu ondam Germánia orien-
aleatoriedad: álea (-ae f) dú bia. talis; República Federal de -, Res pú blica
Foederata Germániae; Foederatae Germániae
aleatorio: fortu ítu s. Sin: incertu s; dú biu s. Civ itates; la- nazi, Germánia nazística; la-
socialista oriental, Germánia socialística
alegar: - razones, rationes praetéx ere. orientalis.

alegato: adiu nctu m, i n. Sin: ch arta áddita vel alergia: allérg ia sive -lerg īa, ae f.
adiu ncta; fó liu m ádditu m vel adiu nctu m.
alérgico: allérg icu s, a, u m.
alegoría: alleg ó ria sive -g orīa, ae f. Uso: ser-
virse de aleg orías, rem per imág ines sig nifi- alergista, v. alerg ó log o.
care.
alergología: allerg oló g ia sive -log īa, ae f.
alegóricamente: alleg ó rice. Uso: h ablar -,
fig u ratis v erbis u ti; translatis v erbis loqu i; alergólogo: allerg ó log u s, i m.
imág ine u ti.
alero: su bg ru nda vel su g g ru nda, ae f. Sin:
alegórico: alleg ó ricu s, a, u m. Sin: translatu s; su bg rú ndiu m vel su g g rú ndiu m; su g g ru ndá-
fig u ratu s. tio.

alegorizar: alleg orizare. alerta: (situ ació nde vig ilanciaoatenció n)


index , dĭcis mf. Uso: - roja, index ru ber //
alegreto: h iláriu s, a, u m. (adv, convig ilanciay atenció n) intentis ó cu -
lis. Sin: intentoánimo. Uso: estar -, cav ere;
alegro: h ílaris, e; h ílaru s, a, u m. v ig ilare; intentis ó cu lis vel intentoánimoma-

50
alfombrilla

nere; h ay qu e estar -, cav endu m vel v ig ilan- seanu m vel morsense; estu diodel -, abecedá-
du m est; cau toopu s est. ria (ars); el qu e aprende el -, abecedáriu s.

alesaje: modíoli lu men(-mĭnis n). alfajía: scándu la, ae f. Uso: fabricante de al-
fajías, scandu láriu s.
aleta: ala, ae f. Sin: pinna. Uso: - de h élice,
h élicae vel h élicis ala // (Dep, calzado en alfajor, v. alajú.
forma de aletade pez qu e u sanlas personas
paraimpu lsarse enel ag u a, al nadar obu - alfalfa: h erba (-ae f) médica.
cear) pinnae natató riae.
alfanumérico: alph anu méricu s, a, u m.
aletargado, v. letárg ico.
alfarería: fig lina vel fig u lina, ae f.
alexifármaco: adj alex iph ármacu s, a, u m.
Sin: contra v enenu m // su st alex iph ármacu m alfarero: fíg u lu s, i m. Sin: fictiliáriu s; ollá-
vel alex iph ármacon; remédiu m contra v ene- riu s.
nu m. Uso: tomar u n-, alex iph ármacu m sú -
mere; remediou ti adv ersu s v enenu m. alférez: (portaestandarte) síg nifer, ĕri m.
Sin: v ex illáriu s; praecu rsor; antesig nanu s //
A LF: Academīa Latinitati Fov endae. (su bteniente) sú btenens, entis m. Sin: su bcen-
tu rionis v icáriu s vel adiu tor; alter a su bcen-
alfa: alph a, ae f. tu rione.

alfabéticamente: alph abétice. Sin: alph abé- alfil: mó rio, ōnis m.


ticoó rdine; litteraru m ó rdine; per ordinatam
litteraru m sériem. Uso: ordenar -, alph abé- alfiler: acu s, u s m. Sin: acú cu la, acícu la; spí-
tice vel litteraru m ó rdine dispó nere; ad (vel nu la. Uso: - de g anch o, acu s tecta vel tu ta.
in) lítteram dig érere.
alfiletero: (especie de canu toparatener en
alfabético: alph abéticu s vel alph abetáriu s, a, él alfileres y ag u jas) ácu u m th eca (-ae f). Sin:
u m. Sin: abecedáriu s. Uso: enorden-, litte- acicu láriu m; aciáriu m; acu tenácu lu m.
raru m ó rdine dispó situ s; v. alfabéticamente.
alfombra: tapete, is n; tapetu m, i n. Sin:
alfabetización: alph abética institú tio(-onis peripetasma, ătis n (dat y abl pl -mătis);
f). Sin: alph abéticae institu tionis indú ctio; peristroma, ătis n(dat y abl pl -mătis). Uso:
disciplina elementoru m. - tendida, stratu m tapete; - parapasillos y es-
caleras, long u m tapete.
alfabetizar: (prima) elementa docere. Sin:
inítia vel ru dimenta docere. alfombrar: tapétibu s vel tapetis ornare; peri-
petásmatis vel peristró matis ex ornare; - las
alfabeto: alph abetu m, i n. Sin: abecedáriu m; paredes, tapétibu s paríetes ornare.
litteraru m ordovel forma; ordolitteráriu s; lít-
terae elementáriae. Uso: - latino, eslavo, g la- alfombrilla: tapete cálceis pu rg andis. Sin:
g olítico…, alph abetu m latinu m, sláv icu m, stratu m su b pédibu s peripetasma.
g lag olíticu m …; - Morse, alph abetu m mor-

51
alfombrista

alfombrista: tapetáriu s, ii m. algomanía: alg ománia sive -manīa, ae f.

alfónsigo: pistáciu m, ii n. algometría: alg ométria sive -metrīa, ae f; v.


alg esimetría.
alforja: pera, ae f. Sin: saccipériu m; saccipé-
rio, ōnis m. Uso: - pequ eña, péru la. algómetro: alg ó metru m, i n; v. alg esímetro.

alga: alg a, ae f. alguacil: appáritor, oris m.

algarrobo: (árbol) cerató niae síliqu ae arbor alhorre, v. meconio.


// (fru to) cerató nia síliqu a.
alhucena, v. esplieg o.
algazara: clamor (-oris m) ing ens.
aliáceo: alliáceu s, a, u m.
álgebra: álg ebra, ae f. Sin: alg ébrica vel alg e-
bráica disciplina, doctrina, sciéntia; cálcu lu s aliado: (dich ode u nEstado, de u npaís, de
litteralis; ars su ppu tandi vel ratiocinandi per u nejército, etc) foederatu s, a, u m. Sin: fó e-
lítteras. dere coniu nctu s. Uso: estado-, cív itas foede-
rata; estar - con alg u ien, coniu nctu m esse
algebraico: alg ébricu s vel alg ebráicu s. Sin: cu m áliqu o // su st só ciu s, ii m. Uso: los -,
ad álg ebram áttinens. foederati, oru m mpl; - político, só ciu s políti-
cu s; - del pu ebloromano, só ciu s pó pu li ro-
algébrico, v. alg ebraico. mani.

algesimetría: alg esimétria sive alg esimetrīa, alianza: consociátio, onis f. Uso: - de parti-
ae f. Sin: metiendi doloris rátiovel ars. dos, coniú nctio factionu m; - de centro-iz-
qu ierda, consociátiomedio-sinistra.
algesímetro: alg esímetru m, i n. Sin: doloris
index ; metiendodolori instru mentu m. aliarse: fó edere se coniú ng ere cu m áliqu o.
Sin: societatem coniú ng ere (vel fó edere
algesiómetro, v. alg esímetro. iu ng i) cu m áliqu o.

algodón: (planta) x y lonvel x y lu m, i n. Sin: alícuota: pars, partis f. Sin: su mmae pars;
g ossýpiu m vel g ossýpion, ii n; coton, onis m qu ota pars. Uso: seg ún- fijas, secu ndu m qu o-
Uso: - h idró filo, g ossýpiu m h y dró ph ilu m; tas partes statu tas.
de -, x ýlinu s vel g ossýpinu s, a, u m; - en
rama, coacta g ossýpina npl; coactília g ossý- alienable: alienábilis, e.
pina; tomentu m g ossýpinu m; borrade -, la-
nu g ox ýlina; h iladoo tejido de esta borra, alienación: alienátio, onis f // (trastornointe-
linu m x ýlinu m; tela x ýlina; x ýlinu m línteu m; lectu al) alienátiomentis. Sin: améntia; de-
téx tile x ýlinu m; pó lvorade -, x y lonex plo- méntia.
dens.
alienista, v. psiqu iatra.
algofilia: alg oph ília sive -ph ilīa, ae f. Sin: in-
sana doloris v olu ptas vel cu pido aliento: de u n-, u noqu asi h álitu ; h astael úl-

52
almadreñas

timo-, ad ex tremu m spíritu m; dar los últimos aljibe: cisterna, ae f.


-, ánimam édere vel efflare.
aljofaina, v. palang ana.
aligátor: allig ator, oris m.
alloza, v. almendru co
alimentación, v. nu trició n.
alma: ánima, ae (dat y abl pl -abu s) f. Uso: -
alimenticio: artícu los -, cibária, oru m npl; v. colectiva, ánima civ itatis; las - del Pu rg ato-
g énero. rio, ánimae inpu rg ató riodetentae; defu ncti
admissa ex piantes; las - de los difu ntos, áni-
alimento: alimentu m, i n. Sin: nu trimentu m; mae defu nctoru m.
cibu s, i m; pábu lu m; en pl edú lia, oru m n.
Uso: - artificiales, edú lia artifícioparata; - de almacén: (tiendadonde se vendenartícu los
mu ch as calorías, cibu s mu ltaru m caloriaru m. domésticos) taberna v enditícia, v enditó ria,
mercató ria. Uso: - g rande, pantopó liu m // al-
alineado: collineatu s, a, u m. Uso: naciones macenes (establecimientocomercial donde
noalineadas, civ itates noncollineatae. se venden g éneros al por menor) pantopó -
liu m, ii n // (depó sito) apoth eca, ae f. Sin:
alinear: collineare. Sin: ordinare; ad líneam h ó rreu m; receptácu lu m; conditó riu m; repo-
dig érere vel dispó nere; ó rdine pó nere; inó r- sitó riu m; receptácu lu m mérciu m; reru m
dinem collocare, pó nere, dispó nere // aline- receptácu lu m. Uso: - de trig o, cella fru men-
arse, ó rdinem fácere; pares incédere vel tária.
procédere.
almacenaje: locáriu m, ii n. Sin: mérciu m re-
alisado: lev ig atu s, a, u m. ceptácu li locátio.

alisadura: rei polítio(-onis f). almacenamiento: mérciu m stipátio(-onis f).


Sin: condítioinreceptácu lo, vel inh ó rreo, vel
alisios: vientos -, etésiae, aru m fpl. Sin: tró - inapoth eca.
pici efflatu s.
almacenar: h ó rreovel receptácu locó ndere.
A litalia: Alitália , ae f. Sin: Aëronáu tica Sin: merces inh ó rreu m repó nere.
Socíetas Alitália appellata; socíetas aëronáu -
tica itálica. almacenero: (tendero) apoth ecáriu s, ii m //
(g u ardalmacén) reru m receptácu li cu stos
aliteración: allitterátio, onis f. Sin: adnomi- (-odis m).
nátiovel ag nominátio; consonátiolitteraru m;
h omoeopró ph oron, i n. almáciga: g lu ten, tĭnis n; g lú tinu m, i n.

alivio: allev átio, onis f. Sin: lev átio, mitig á- almadía, v. armadía.
tio; lénimen, lenimentu m; lev amen, lev a-
mentu m, allev amentu m; solátiu m. Uso: - del almadraba, v. atu nara.
dolor, de lafatig a…, allev átiodoloris, labo-
ris… almadreñas: scu lpó neae, aru m fpl.

53
almagesto

almagesto: almag estu m, i n. du ratu s.

almanaque: calendáriu m, ii n. Sin: eph éme- almidonar: ámy lofirmare vel du rare.
ris, ĭdis f; fasti, oru m mpl; composítioanni.
Uso: - astronó mico, eph émeris astronó mica almilla: ság u lu m, i n. Uso: - sinmang as, v.
vel math emática. corpiño// (fajadel pech o) v. sostén.

almazara: trapetu m, i n; trapetu s, i m; trapes, alminar, v. minarete.


etis m. Sin: tó rcu lar oleáriu m.
almiranta: (nave del almirante) praetó ria
almeja: có nch u la (-ae f) decu ssata. Sin: mí- nav is (-is f). Sin: princeps nav is // (mu jer del
tu lu s, i m. almirante, nav arch i vel admiralis u x or.

almenado: pinnatu s, a, u m. almirante: nav arch u s, i m; nav arch a, ae m.


Sin: classis nav arch u s, praefectu s, imperator;
almenaje: pinnaru m ó rdines. Sin: pinnae, admiralis, is m; amiráliu s, ii m. Uso: insig nia
aru m fpl. de -, v ex illu m vel insig ne nav is praetó riae;
bu qu e -, v. almiranta.
almenar: pinnis cíng ere.
almirez: v. mortero.
almendra: amýg dala, ae f; amýg dalu m, i n.
Sin: amýg dala nu x (nu cis f). Uso: aceite de -, almohada: cerv īcal, alis n; cerv icale, is n
ó leu m amy g dálinu m; ó leu m amýg dalis ex - (abl cerv icali). Sin: cerv icáriu m; pu lv īnar;
pressu m. pu lv inu s; cerv ical cápitis.

almendrado: amy g dálinu s, a, u m. almohadilla: tinctó riu m sig nató riu m. Sin:
pu lv illu s sig nató riu s vel u míficu s.
almendrero, v. almendro.
almohadón: pu lv inar, aris n; pu lv inu s, i m.
almendro: amýg dalu s, i f. Uso: del -, amy g - Uso: - de aire, pu lv inu s aérifer; pu lv inu s
dáleu s, a, u m. áëre refertu s; - calorífero, th ermó ph oru m.

almendruco: amara nu x (nu cis f). almohaza: stríg ilis, is f.

almíbar: mu lsu m, i n. Sin: sciropu m; sy ro- almohazar: stríg ili deterg ēre, defricare,
pu s. Uso: en-, mellitu s, a, u m. su brádere. Sin: penícu lodeterg ere.

almibarado: (ppde almibarar) mu lsocon- almóndiga, v. albó ndig a.


dītu s // fig mú lseu s, a, u m.
almoneda, v. su basta.
almibarar: mu lsocondire.
almorrana, v. h emorroide.
almidón: ámy lu m vel ámu lu m, i n.
almorzar: prandēre. Sin: prándiu m sú mere.
almidonado: amy latu s, a, u m. Sin: ámy lo Uso: despu és de -, post prándiu m; pransu s, a,

54
alpino

u m; sin-, impransu s; invitar a-, ad prándiu m alopático: allopáth icu s, a, u m.


inv itare vel v ocare.
alopecia: alopécia sive -pecīa, ae f.
almuédano, v. mu ecín.
alorritmia: abnormis vel enormis arteriaru m
almuerzo: prandiu m, ii n. Sin: prándiu m me- pu lsu s (-u s, m). Sin: nonaequ a pu lsū s íctu u m
ridianu m. Uso: - fru g al, prandícu lu m; prandí- interv alla.
olu m; du rante el -, inter prandendu m; tomar
el -, v. almorzar. alotropía: allotró pia sive -tropīa, ae f. Sin:
formae v ariátio.
alocroario: alloch ró icu s, a, u m. Sin: v ersí-
color, oris; colorem v árians. alotrópico: allotró picu s, a, u m.

alocroico, v. alocroario. alpaca: (mamífero) alpaca sive álpaca, ae f //


(fibratextil) alpaca sive álpaca, ae f. Sin: al-
alocroísmo: alloch roīsmu s, i m. pacae lana // (aleació n) alpacca, ae f. Sin: al-
pach a.
alocromasia: (enfermedad de la vista)
alloch romásia sive -masīa, ae f // (cambiode alpargata: spártea, ae f. Sin: cannábina;
color) v. alocroísmo. só lea spártea vel cannábina; cálceu s spárteu s
vel cannábinu s.
alocución: allocú tio, onis f. Uso: - radial,
allocú tioradioph ó nica. Alpenstock: bácu lu s alpinu s vel álpicu s. Sin:
bácu lu m álpicu m; bácu lu s montanu s.
alodial: allodialis, e. Sin: immu nis, e; tribu -
toru m vel tribu tis immu nis; aliena potestate A lpes: Alpes, iu m fpl. Uso: de los -, v. alpino;
immu nis. qu e h abitaenlos -, álpicu s vel inalpinu s.

alodio: alló diu m, ii n. alpinismo: alpinismu s, i m. Sin: alpinae ex -


cu rsiones, ex ercitationes; stú diu m alpinaru m
alófono: alieni sermonis. scansionu m; Alpiu m ascensu s; mó ntiu m
ascensu s; mó ntiu m lu strátio, ascensu s, escen-
alógeno: adj alló g enu s, a, u m. Sin: alieníg e- su s; mó ntiu m stú diu m.
nu s; alloph y lu s // su st alieníg ena, ae mf. Sin:
alló g enu s, i m; alloph y lu s, i m. alpinista: alpinista, ae m. Sin: Alpiu m lu stra-
tor vel oríbates (-ae m); oríbates; v ir alpinu s;
alojamiento: h ospítiu m, ii n. Sin: dev ersó - mó ntiu m ascensor vel lu strator; montív ag u s,
riu m; h abitátio. i m // (personaaficionadaaascensiones en
los Alpes) Alpiu m amator; scandendi Alpes
alojar: h ospítioex cípere // alojarse, dev er- áv idu s, cú pidu s; stu diosu s Alpiu m lu strator;
sari. v olu ptáriu s mó ntiu m lu strator; stu diosu s
mó ntiu m ascensor.
alopatía: allopáth ia sive -path īa, ae f. Sin:
allopáth ica cu rátio. alpino: adj alpinu s vel álpicu s, a, u m. Sin: al-
pensis, e; su st alpinu s, i m; las tropas -, al-

55
alquería

pini, oru m mpl. alquitranado: bitu minátio, onis f. Sin: picá-


tio.
alquería: (casade campo) domu s (-u s f) rú s-
tica // (establecimientoag rícola) v illa, ae f. alquitranar: bitu minare. Sin: picare; catrá-
Sin: fu ndu s; v illa rú stica; rú sticu m prae- mine illínere; pice obtinere.
diu m.
altanería: su pérbia, ae f . Sin: ánimi elátio;
alquilador: locator, oris m (qu e daenalqu i- contémptio. Uso: con-, su perbe; elate; con-
ler); condu ctor, oris m (qu e tomaenalqu i- temptim; insolenter.
ler). Uso: - de cu artos amu eblados,
cu bicu loru m locator; - de vivienda, áediu m altar: altare, is n; altar, aris n. Sin: ara. Uso:
locator. - consag rado, altare consecratu m; - inmó vil o
fijo, altare immó bile vel fix u m; - mayor, al-
alquilar: (dar enalqu iler) locare // (tomar en tare máx imu m, ara máx ima; - movible opor-
alqu iler) condú cere. tátil, altare mó bile vel portátile; - papal,
altare papale; - de madera, altare líg neu m vel
alquiler: (dar en alqu iler) locátio, onis f; du ráteu m; - de mármol, altare marmó reu m; -
(tomar enalqu iler) condú ctio, onis f . Uso: de piedra, altare lapídeu m; consag rar u n-,
- anu al, ánnu a h abitationis pénsio; - de alma- altare vel aram consecrare; erig ir u n-, altare
cén, locáriu m; - de coch es, locátioau tocine- có ndere, constitú ere, fácere.
toru m; - mensu al, ménstru a áediu m pénsio//
(precioenqu e se alqu ilaalg o) prétiu m loca- altarcito: áru la, ae f.
tionis (de parte del locatario); prétiu m con-
du ctionis (de parte del alqu ilador). Uso: altavoz: altiló qu iu m, ii n. Sin: altísonu m; al-
costodel - de u nah abitació n, prétiu m proh a- tísona tu ba; meg aph onu m vel meg aloph o-
bitatione condu cta erog andu m; ¿ cu ánto nu m; v ocis amplificator vel propag ator; v ocis
pag as de - ? , qu anti h ábitas?; pag ou n- ele- amplificandae instru mentu m; v. meg áfono.
vado, mag ni h ábito// de -, condu ctíciu s, a,
u m. alte, v. malvavisco.

alquimia: alch ímia, ae f. Sin: ars metallu m alterable: mu tábilis, e. Sin: qu i, qu ae, qu od
vel metalla mu tandi; au ri conficiendi ars; me- v itiari potest.
talli mu tátio.
altercado: altercátio, onis f. Sin: conv íciu m.
alquímicamente: alch imístice.
álter ego: alter eg o. Sin: alter idem.
alquímico: alch imísticu s, a, u m.
alternador: alternator, oris m.
alquimista: alch imista, ae m. Sin: alch ímiae
stu diosu s vel professor. alternancia: alternamentu m, i n.

alquitrán: catranu m, i n. Sin: catramen, alternativa: ó ptio, onis f. Uso: - política,


mĭnis n; catranu m; bitu men; píceu m bitu - ó ptiopolítica; v ices pú blicae.
men; pix , picis f.
alternativamente: alternatim. Sin: v icissim;

56
alud

alternis v ícibu s; inv icem; per v ices. cru sta.

alternativo: optiv u s, a, u m. altramuz: lu pinu s, i m.

alterno: corriente -, v. corriente. altruismo: altru īsmu s, i m. Sin: alterīu s stú -


diu m; alioru m cu ra; commu nis u tilitatis stú -
alteza: (tratamientoh onorífico) celsíssimu s diu m; benev oléntia erg a álios.
v ir, celsíssimu s princeps // (elevació n, su bli-
midad) ex célsitas ánimi; elátioet mag nitu do altruista: altru īsta, ae m. Sin: alterīu s stu dio-
ánimi. su s, alioru m cu riosu s; alieni cu riosu s; com-
mu nis u tilitatis stu diosu s; alioru m có mmodis
altillo, v. desván. insérv iens.

altimetría: altimétria sive -metrīa, ae f. Sin: altura: (elevació nsobre lasu perficie de la
altitú dinis mensu ra; altitú dinis metiendae tierra) altitu do, dĭnis f. Uso: - de u na per-
rátio, doctrina, disciplina; v. h ipsometría. sona, celsitu docó rporis, procéritas có rporis;
estar, ponerse a la - de su cometido, rebu s
altímetro: adj altimétricu s, a, u m. Sin: ad al- ag endis idó neu s su m, fio; estar, ponerse ala
titú dinem metiendam spectans // su st altíme- - de los tiempos, tempó ribu s par su m, fio.
tru m, i n. Sin: altitú dinis index ; altitú dini
metiendae instru mentu m vel index ; v. h ipsó - alubia, v. poroto.
metro.
alucinación: alu cinátio, allu cinátio, h alu ci-
altiplanicie: oropédiu m, ii n. Sin: alta vel nátio, h allu cinátio, onis f. Sin: mentis error;
édita planíties; montis vel montana planíties; species falsa. Uso: tener alu cinaciones, v anas
rég ioindorsomontis porrecta. imág ines accípere; padecer alu cinaciones,
alu cinari, allu cinari, h alu cinari, h allu cinari.
altiplano, v. altiplanicie. Sin: décipi, falli, illu di.

altisonante: altísonans, antis; altísonu s, a, alucinado: alu cinatu s, allu cinatu s, h alu cina-
u m. tu s, h allu cinatu s, a, u m. Sin: alu cinatione
captu s, deceptu s, laborans.
alto: (altu ra) altitu do, dĭnis f. Uso: lanave
tiene setentay dos metros de -, nav is inalti- alucinante: alu cinató riu s, a, u m.
tú dinem septu ag inta du oru m metroru m ex -
ténditu r // ¡alto! ¡altoah í!: siste!, consiste! alucinar: (produ cir alu cinació n) inerrorem
Sin: g radu m siste! // - el fu eg o, ig nistítiu m, indú cere // (fig ofu scar, sedu cir o eng añar
ii n. conarte) cápere, decípere; illú dere (condat
oiny ac); irretire.
altoparlante: meg áph onu m sive meg aph ōnu m,
i n; meg aph ó niu m, ii n. Sin: meg aloph onu m; alucinógeno: adj alu cinató riu s, a, u m // su st
amplificató riu m (instru mentu m); repercu ssó - medicamentu m alu cinató riu m.
riu m; v ocis amplificator; v. altavoz.
alud: labina, ae f. Sin: nív iu m moles; nív iu m
altorrelieve: écty pa imag o(-g ĭnis f). Sin: alta moles décidens vel delabens (cu andose está

57
aludir

desarrollando); niv es dev olu tae vel delapsae v ione v ex ati (perju dicados por el -); aqu a-
fpl; dev olu tu s nív iu m lapsu s; ing ens nív iu m ru m allu v ione ó bru ti (ah og ados por el -);
moles e monte dev olu ta vel delapsa. Uso: cae allu v ione e su is sédibu s detu rbati (ech ados
u n-, nív iu m moles de monte dev ó lv itu r vel de su s moradas por el -).
lábitu r; caminos obstru idos por los -, v iae ní-
v iu m mó libu s interclu sae. alveolitis: alv eolitis, ĭdis f. Sin: alv eoru m in-
flammátiovel inflátio. Uso: - dental, alv eoli-
aludir: áliqu em vel áliqu id sig nificare. Sin: tis dentária; déntiu m alv eoloru m
áliqu em desig nare; áliqu id táng ere; sig nifica- inflammátio; - pu lmonar, alv eolitis pu lmoná-
tione áliqu em appellare; de áliqu a re mentio- ria; pu lmonu m alv eoloru m inflátio.
nem inícere; allú dere + dat; annú ere;
adu mbratim memorare; lév iter táng ere vel at- alvéolo: alv éolu s, i m. Uso: - pu lmonar, al-
tíng ere. v éolu s pu lmonaris vel pu lmonáriu s.

alumbrar: au rovel arg entoillu minare. alverja, v. arveja.

alumbre: alu men, mĭnis n. alza: - enel preciode los víveres, prétii áu c-
tio; pretioru m du rítia. Sin: g ráv itas vel saev í-
aluminio: alu míniu m, ii n. tia annonae; annonae cáritas, g ráv itas,
au g mentu m.
alumna: alu mna, ae f. Sin: discípu la (dat y
abl pl -abu s). alzacoches, v. críqu et.

alumnado: cu ncti alu mni; sch olástici; dis- alzacuello: có llu lu m, i n. Sin: focale; colli
cípu li mpl. amictu s (-u s m) vel corona.

alumno: alu mnu s, i m. Sin: sch olaris; sch o- alzapaño: v elipéndiu m, ii n.


lásticu s; discípu lu s. Uso: - interno, eph ebēi
vel collég ii alu mnu s; conv ictor; contu bernalis. ama: - de casa, domíseda, ae f; - de lech e,
nu trix , icis f; - de llaves, rei domésticae cu ra-
alunizaje: lu nae appu lsu s (-u s m). Sin: in trix ; - seca, assa; nu trix assa; sicca nu trix .
lu nam appu lsu s vel descensu s.
amado: bien-, percaru s, a, u m. Sin: su mmó -
alunizar: lu nam contíng ere. Sin: inlu nam pere dilectu s.
appellere, descéndere, contíng ere, ég redi.
amaestrado: condocefactu s, a, u m.
alusión: allú sio, onis f. Sin: memorátio; mén-
tio. Uso: h acer - a, v. alu dir. amaestrador: mag ister, tri m. Sin: doctor.
Uso: bu en- (domador), domandi peritu s ma-
alusivo: sig níficans. Uso: discu rsos - aalg o, g ister.
sermones qu ibu s méntioinícitu r de áliqu a re.
amaestrar: condocefácere.
aluvión: allú v ies, elú v ies, dilú v ies, ēi f. Sin:
elú v io, onis f; aqu aru m allú v iovel collú v io; amago: simu látio, onis f. Sin: lú dicra v ersú -
inu ndátio. Uso: víctimas del -, aqu aru m allu - tia; falsu s có rporis motu s (-u s m).

58
ámbar

amainar: - labandera, v ex illu m demíttere, cu ppédia.


su bdú cere, su bmíttere; - las velas, v ela dedú -
cere vel su bdú cere. amarra: Mar ora, ae f. Sin: retinácu lu m; ru -
dens, entis m (g enpl ru dentu m); fu nis; restis
amalgama: Qu ím amálg ama vel h amálg ama, (ac -im vel -em, abl -i vel -e). Uso: las - de
ae f // fig mix tu ra, ae f. Sin: commix tio; la nave, retinácu la nav is; cortar las -, oras
reru m mix tu ra; div ersaru m reru m cong reg á- praecídere; soltar las -, só lv ere oras.
tiovel coniú nctio.
amarradero: nav is státio(-onis f).
amalgamación: amalg amátio, onis f.
amarradura, v. amarre.
amalgamar: miscere vel commiscere //
amalg amarse, misceri. amarrar: appéllere. Sin: applicare; allig are;
delig are; relig are; áncoram iácere; nav em an-
amante: (varó n) amans, antis; amator, oris corálibu s firmare; ru déntibu s (vel fú nibu s, vel
m; amásiu s, ii m; is qu i amat // (mu jer) ea réstibu s) nav em allig are.
qu ae amat; amata, ae f; pelex , lĭcis f (concu -
bina de u n h ombre casado); mú lier amata, amarre: appu lsu s, u s m. Sin: applicátio; alli-
adamata, dilecta. g átio; relig átio; áncorae iacu látiovel iactátio.

amanuense: amanu ensis, is m. Sin: serv u s amasadera, v. artesa.


vel minister a manu .
amasador: su bactor, oris m; qu i massam
amaraje: descensu s (-u s m) in mare. Sin: sú big it // (panadero) pistor, oris m.
su per mare descénsio, demíssio, delápsio, de-
lapsu s (-u s m). amasadora: su bactrix , icis f; qu ae massam
sú big it // (máqu inade amasar) mách ina su b-
amaranto: amarantu s vel amaranth u s, i m. actó ria.

amarar: aequ orari. Sin: inmare descéndere, amasadura: su báctio, onis f; su bactu s, u s m.
appéllere, desilire; ad aequ or appéllere vel
delabi. amasar: su bíg ere. Sin: dépsere; g lu tinare,
cong lu tinare. Uso: - h arina, su bíg ere fari-
amargamente: amare. Sin: amáriter. nam; - pan, dépsere panem.

amargar: (volver amarg o) amaru m fácere. amatista: ameth y stu s, i f.


Sin: amaricare; amarificare // (cau sar aflic-
ció n o disg u sto) áliqu em maerore affícere; amatorio: amató riu s, a, u m; v. eró tico.
álicu i maerorem afferre // amarg arse, tristi-
tiam ex áliqu a re ex cípere. amaurosis: amau rosis, -is f.

amargo: (du lce) v. amarg u illo; (licor) ambages: ambag es, u m fpl. Uso: sin-, missis
amarellu s, i m. ambág ibu s.

amarguillo: amarellu m, i n. Sin: su bamara ámbar: - amarillo, sú ccinu m, i n; - g ris, par-

59
ambidextro

dillo, ambra, ae f; ambru m, i n; - neg ro, - natu rae loca; res ex terna; res ex ternae; cir-
azabach e, ambru m nig ru m. cu mstántiae, aru m fpl.

ambidextro oambidiestro: adj ambidex ter, ambigüedad: ambig ú itas, atis f.


ĕra, ĕru m; ambidex ter, tra, tru m // su st ambi-
dex ter, tri m. ámbito: (espaciocomprendidodentrode lí-
mites determinados) ámbitu s, u s m. Sin: cir-
ambientación: ámbitū s assu etu do(-dĭnis f). cú itu s, u s m. Uso: en su - natu ral, in su o
Sin: accommodátioad áliqu id (vel álicu i rei). ámbitu natu rali // (espacioideal) ámbitu s, u s
m. Sin: spátiu m, ii n; fines, iu m mpl; rég io,
ambiental: ambitalis, e. Sin: circu miectalis, onis f . Uso: - políticooestatal, ámbitu s qu i
e. Uso: asu ntos -, res circu miectales; proble- respú blicas et civ itates complectitu r; - social,
mas -, problémata circu miectália. ámbitu s socialis; fines rei socialis; - de ac-
ció n, ámbitu s actionis; - de laacció npública,
ambientar: assu efácere. Sin: aptare; (áli- pu blicaru m reru m rég io; - de la escu ela,
qu em) moribu s temporibu squ e accommo- reg iosch olae; - de lavida, v itae spátiu m.
dare; mó ribu s assu efácere; caeloassu efácere
(h abitu ar al clima). Uso: - u npersonaje, in ambivalencia: ambiv aléntia, ae f. Sin: an-
momento h istó rico áliqu em collocare; ad ceps rátio, condício, statu s; du plex rátio.
témpora su a áliqu em referre // ambientarse,
assu efíeri; assu éscere; se accommodare; ambivalente: anceps, cípitis. Sin: du plex ;
caeloassu efíeri vel assu éscere; mó ribu s as- ambifáriu s. Uso: todocrecimientoes -, qu ae-
su efíeri vel assu éscere; locoru m moru mqu e v is prog réssioad u tramqu e partem v alet; am-
adiu nctis assu éscere; mó ribu s se accommo- bivalente, sindu da, el trabajo, profectolabor
dare. v im h abet inu tramqu e partem.

ambiente: - artístico, artíficu m ámbitu s (-u s ambón: ambo, ōnis m. Sin: cáth edra; pú lpi-
m); - científico, disciplinaru m natu ráliu m ám- tu m; su g g estu s, u s m; v. púlpito.
bitu s; - corrompido, moru m temporu mqu e
v itia, vel corru ptelae, vel tu rpitú dines; - do- ambulancia: au toárcera, ae f. Sin: árcera au -
méstico, domésticu s conv ictu s; doméstica tomatária; au toraeda infirmis (ex cipiendis);
consó rtio; - favorable, secu ndi h ó mines mpl; au toambu lató riu m (v eh ícu lu m); au tocinetu m
- h istó rico, témporu m ac reru m adiu ncta npl; aeg roru m; au tov eh ícu lu mm sau cioru m; au -
- h ostil, h ó mines ímprobi mpl; - literario, lit- toárcera infirmoru m vel sau cioru m.
teratoru m ámbitu s; - moral, moru m condicio-
nes; - periodístico, diu rnarioru m ámbitu s; - ambulante: ámbu lans, antis. Sin: ambu lató -
obrero, opíficu m ordo; opífices mpl; - reli- riu s; circu mforáneu s. Uso: vendedor -, am-
g ioso, ámbitu s sacer; relig iosae v itae condi- bu lator; ínstitor; círcitor; circu lator.
ciones; - social, socialis ámbitu s; socialis
v itae condiciones; témpora et personae // - ambulatorio: (qu e sirve paracaminar) am-
g eofísico, ámbitu s, u s m. Sin: circu miectu s, bu lató riu s, a, u m // (dispensario) ambu lató -
u s m; ambiéntia, iu m npl; circu miecta, oru m riu m, ii n. Sin: ambu lató riu m médicu m vel
npl; circu miacéntia, iu m npl; circu mfu sa, v aletu dináriu m.
oru m npl; locoru m natu ra; reru m locoru mqu e
adiu ncta; circu miecta natu ra; circu miacentia ameba: amoeba, ae f; amoebe, es f .

60
aminoácido

amebeo: amoebaeu s, a , u m. Sin: v érsibu s al- ametrallador: adj ballistáriu s, a, u m. Uso:


ternis constans. Uso: verso-, v ersu s amoe- fu sil -, parv u m tormentu m au tomatáriu m
baeu s. // su st ballistáriu s, ii m. Sin: ig nífera missília
iácu lans.
amenaza: amenazas alavidah u mana, v itae
h u manae minationes; h ó minu m v itae impen- ametralladora: (au tó matu m) polýbolu m, i n.
dentes minationes; amenazas contralavida, Sin: my dró bolu m vel -on, i n; my dríbalu m,
perícu la inv itam intentata; - frontal atodala i n; my dribalatrix , icis f (mách ina); py ro-
cu ltu rade los derech os del h ombre, minae ballista, ae f; ballista ig nífera vel ig nív oma.
adv ersu m iú riu m h u manoru m omnem cu l-
tu m. ametrallamiento: missíliu m ig niv omoru m
iactu s (-u s m).
A mérica: América, ae f. Uso: - Española,
América Hispánica; Iberoamérica, Hibero- ametrallar: my dribalare. Sin: my dris percú -
América; - Latina, S u d -, América meridiana tere, ferire; my dros iácere, conícere, inícere,
vel au stralis; Centro-, - Central, Média Amé- inferre, fú ndere, effú ndere; ig nív oma vel ig -
rica; - del Norte, América septentrionalis vel nífera missília conícere, iácere, iactare, iacu -
septemtrionalis. lari; ig nív omis vel ig níferis missílibu s
ág g redi, v erberare, percú tere, confríng ere,
americana: (prenda de vestir) th oráciu m diffríng ere, cáedere; ig níferos vel ig nív omos
americanu m; th orax (-ācis m) americanu s; v. g ló bu los conícere; ig níferas vel ig nív omas
campera. g landes conícere.

americanada: americanoru m more g estu m // amianto: amiantu s, i m. Sin: ásbestos, i m.


fig res mira.
amiba, v. ameba.
americanismo: americanismu s, i m.
amida: ammida, ae f.
americanista: americanista, ae m; america-
nístria, ae f. amigable: amicábilis, e. Sin: amicalis.

americanización: americanizátio, onis f. amigablemente: amicabíliter. Sin: amicáli-


Sin: moru m americanó ru m indú ctio. ter.

americanizar: americanizare. Sin: mores amígdala: amýg dala, ae f. Sin: tonsilla. Uso:
americanos indú cere vel indú ere. inflamació nde las -, v. amig dalitis; su pu ra-
ció n, u lceració nde las -, tonsillaru m su ppu -
americano: adj americanu s, a, u m // su st rátiovel u lcerátio.
Americanu s, i m.
amigdalitis: amy g dalites, tĭdis f. Sin: amýg -
amerindio: Indu s americanu s m. Sin: au - dalae inflammátio; tonsillaru m inflátio.
toch th on(-ŏnis m) americanu s.
amina: amina, ae f.
ametista, v. amatista.
aminoácido: aminoácidu m, i n.

61
amistoso

amistoso: amicábilis, e; no-, inamicábilis. amoniacal, v. amoníaco.

amito: amictu s, u s m. Sin: epomis, ĭdis f; lí- amoníaco: su st sal ammoníacu m n; sal am-
neu s amictu s; línea epomis. moníacu s m; (g as compu estode ázoe e h idró -
g eno) v apor ammoníacu s; (disolu ció nde g as
amnesia: amnésia sive -nesīa, ae f. Sin: me- amoníacoenag u a) liqu or ammoníacu s // adj
mó riae amíssio(pérdida); memó riae deféctio ammoníacu s, a, u m.
(debilidad notable). Uso: estoy su jetoafre-
cu entes -, memó ria saepe me déficit. amonio: ammó niu m, ii n.

A mnesty International: Amnéstia (-ae f) In- amor: amor, oris m. Sin: diléctio. Uso: - con-
ternationalis. Sin: socíetas internationalis ab yu g al, coniu g alis amor; - divino, cáritas; -
amnéstia; sodálitas ab amnéstia internatio- materno, matris amor; materna cáritas.
nali; amnéstia inter g entes.
amoral: sensu s moralis ex pers. Sin: leg is
amnistía: amnéstia sive -nestīa, ae f. Sin: im- moralis nég leg ens.
pú nitas; v énia et oblív io; v énia et impú nitas;
v énia incolu mitasqu e; oblív ioreru m ante ac- amorcillo: álig er pu er Cu pīdo.
taru m vel praeteritaru m; poenaru m remíssio
et oblív io; oblív io factoru m dictoru mqu e. amorfo: amorph u s, a, u m. Sin: informis;
Uso: - parcial, amnéstia particu laris vel par- formā carens.
tialis; - total, amnestia totalis; - g eneral, ó m-
niu m factoru m dictoru mqu e oblív io; - amortiguador: antipu lsó riu m, ii n.
política, discordiaru m oblív io.
amortizable: amortizábilis, e . Sin: ex stin-
amnistiar: amnéstiam concédere. Sin: am- g u íbilis; solú bilis.
néstiam decérnere; obliv ionem praestare vel
sancire, v éniam et impu nitatem dare vel lar- amortización: amortizátio, onis f. Sin: ex stínc-
g iri; v éniam inpraetéritu m donare. tio; solú tio. Uso: - encu otas, g radalis vel g ra-
dária solú tio; - de u na deu da, aeris alieni
amoblado: (su pelléctile) instru ctu s, a, u m. solú tiovel ex stínctio; débitae pecú niae solú -
tio; - de u ncrédito, iu sti créditi solú tio; cré-
amoblar: (su pelléctile) instrú ere (por ej, ditae pecú niae solú tio.
domu m, u nacasa; conclav e, u ncu arto).
amortizado: amortizatu s, a, u m. Sin: ex stinc-
amok: amok nindecl. tu s; solu tu s.

amoladera, v. afiladera. amortizador (de coch e, avió n): elastériu m,


ii n. Sin: amortizató riu m; attenu ató riu m; ex -
amolador, v. afilador. tenu ató riu m.

amonestación: monítio, onis f. amortizar: amortizare. Sin: ex stíng u ere,


restíng u ere; só lv ere, ex só lv ere, dissó lv ere,
amonestar: monere. persó lv ere. Uso: - encu otas, pensió nibu s só l-
v ere; g radatim vel sensim ex stíng u ere; - en

62
anacámptico

u naserie de años, inannos só lv ere; - u ncré- amplitud: - de ideas, ánimi mentisqu e am-
dito, créditu m só lv ere; - u na deu da, pecú - plitu do.
niam débitam só lv ere; débitu m álicu i
só lv ere; - u nadeu daal contado, pecú niam ampolla: (vasija de vidrio ode metal) am-
praesentem só lv ere; noestar encondiciones pu lla, ae f. Sin: ph íala. Uso: pequ eña-, am-
de - las deu das, solv endononesse. pú llu la; lag ú ncu la; fabricante de ampollas,
ampu lláriu s, ii m // (tu bitode vidrio) tú bu lu s
amperaje: amperiana (eléctridis) ténsio. (-i m) v ítreu s. Sin: v ítreu m su btilíssimu m vel
tenu íssimu m // (vejig a) pú su la vel pú stu la ae
ampere, v. amperio. f // (vinajera) v. estavoz.

amperímetro, v. amperió metro. ampulosamente: inflate. Sin: tú mide; tú r-


g ide. Uso: h ablar, escribir -, ampu llari; ses-
amperio: ampériu m, ii n. Sin: amperiana qu ipedálibu s v erbis ampu llari.
(eléctridis) mensu ra. Uso: - h ora, amperh ora,
ae f. ampulosidad: v erboru m tu mor (-oris m) vel
pompa (-ae f). Sin: ampu llae; ampu llae et
amperiómetro: amperó metru m, amperió me- sesqu ipedalia v erba.
tru m, i n.
ampuloso: inflatu s, a, u m. Sin: tú rg idu s; tú -
ampliación, v. amplificació n. midu s; v. discu rso, estilo, leng u aje.

ampliador: (aparatoomáqu inaqu e amplía) amputación: ampu tátio, onis f. Sin: ex séctio,
amplificató ria, ae f (mách ina). tru ncátio.

ampliadora, v. ampliador amueblado, v. amoblado.

ampliar, v. amplificar. amueblar, v. amoblar.

amplificación: amplificátio, onis f. Sin: am- amuleto: amu letu m, i n. Sin: res av erru nca;
pliátio// Fotog r maiorátiovel ampliátioph o- enpl tambiénpráebia, oru m n.
tog ráph ica; (fotog rafía, texto, plano, etc.,
ampliados) antíty pu m amplificatu m n. Uso: amura: propes, pĕdis m.
- electró nica, amplificátioelectró nica.
anabaptista: anabaptista, ae m; anabaptístria,
amplificador: Fís, Electr amplificató riu m, ii ae f. Sin: iterandi baptismi assertor m, asser-
n. Sin: amplificatru m; mách ina amplificató - trix f.
ria; instru mentu m amplificató riu m // (alta-
voz) v. estavoz. anabiosis. anabiosis, -is f. Sin: resu scitátio.

amplificar: amplificare // (reprodu cir foto- anabolismo: anabolismu s, i m.


g rafías, planos, textos, etc., entamañomayor
del orig inal) amplificare. Sin: inmaiu s ite- anabrosis: anabrosis, -is f.
rare. Uso: el qu e amplifica, amplificator.
anacámptico: anacámpticu s, a, u m.

63
anacardo

anacardo, v. caoba. litteraru m ig norántia, ig norátio, inscítia,


insciéntia; plena litteraru m ig norántia; litte-
anacoluto: anacolu th u m vel anacolu th on, i n. raru m elementoru m ig norántia.
Sin: orationis inconsequ éntia.
analgesia: analg ésia sive -g esīa, ae f. Sin: in-
anacoreta: anach oreta, ae m. doléntia, indoló ria, ae f; doloris su ppréssio,
caréntia, v acú itas; doloris sensu s amíssio,
anacorético: anach oréticu s, a,u m. priv átio, adémptio, detráctio.

anacreóntico: anacreontīu s, vel anacreon- analgésico: adj analg ésicu s vel analg éticu s,
tēu s, vel anacreó nticu s, a, u m // su st ana- a, u m. Sin: indoló riu s; dolorem áu ferens vel
creontīu s, ii m (v ersu s, nú meru s); arcens. Uso: remedios -, indoló ria, oru m //
anacreontīu m, ii n(metru m). su st anó dy nu m, i n; medicamenanalg ési-
cu m; analg ésicu m medicamentu m.
anacrónico: anach ronísticu s, a, u m. Sin:
desu etu s; obsoletu s; a témporis ratione ab- análisis: (descomposició nde u ncu erpoen
h orrens. su s principios constitu tivos) resolú tio, onis f
// (examen qu e se h ace de alg ún asu nto,
anacronismo: anach ronismu s, i m. Sin: error obra, etc.) anály sis , is (ac -im, abl -i) f. Sin:
ch ronoló g icu s; falsa vel errata témporu m inv estig átio, perv estig átio; inqu isítio; ex pli-
compu tátio// fig res a nostris abh orrens tem- cátio; analýtice, es f. Uso: - aritmético, cien-
pó ribu s; qu od a ratione témporis abh orret vel tífico, espectral, estético, filosó fico,
alienu m est; qu od a nostris mó ribu s abh orret. g ramatical, h istó rico, ló g ico, matemático,
Uso: caer enanacronismos, rectu m témpo- psicoló g ico, qu ímico, anály sis arith mética,
ru m ó rdinem nonserv are. scientífica, spectralis, aesth ética, ph ilosó -
ph ica, g rammaticalis, h istó rica, ló g ica, ma-
anaerobio: adj anaëró bicu s vel anaëró biu s, th emática, psy ch oló g ica, ch ímica vel
a, u m // su st anaëró biu m, ii n. Sin: anaëró bi- ch émica; - espectroscó pico, spectroanály sis,
cu m vel anaëró biu m bactériu m; bactériu m is f; - de lasang re, sáng u inis (elementoru m)
sine ox ýg enov iv ens. inspéctiovel inqu isítio; - de lasociedad h u -
mana, anály sis societatis h u manae; - por
anagógico: anag ó g icu s, a, u m. compu tadora, ordinatralis anály sis; anály sis
compu tató ria; h acer el - de alg o, alicú iu s rei
anagrama: anag ramma, -ătis n. Sin: nomen síng u las partes dispícere.
inv ersis lítteris compó situ m.
analista: analy sta, ae m. Sin: anály sim ex er-
analectas: selecta, oru m npl. Sin: ex cerpta, cens.
oru m npl; v. antolog ía, florileg io.
analíticamente: analýtice. Sin: per anály sim
analfabeto: adj analph abetu s, a, u m. Sin: vel per analýticen; analýtica ratione; sing illa-
illitteratu s; nésciens lítteras; ig naru s alph a- tim, sing u latim (detalladamente).
beti // su st analph abetu s, i m. Sin: illitteratu s;
litteraru m ig náru s. analítico: analýticu s, a, u m. Sin: ex plicató -
riu s; resolu tó riu s.
analfabetismo: analph abetismu s, i m. Sin:

64
anatema

analizador: (persona) analy zator, oris m. mata; fó ru li.


Sin: decompó sitor; solu tor // fig ex plorator,
oris m // (aparato) analy zató riu m, ii n. Sin: anaranjado: (de color de naranja) lú teu s, a,
decompositó riu m; solu tó riu m. u m // (el seg u ndocolor del espectrosolar)
lú teu m, i n; lú teu s color.
analizar: Qu ím analy zare. Sin: decompó -
nere, só lv ere, dissó lv ere, resó lv ere; anály sim anarquía: anárch ia sive anarch īa, ae f. Sin:
fácere // fig inv estig are, perv estig are; inda- reru m ev érsio, su bv érsio, pertu rbátio; domi-
g are; inqu írere (per partes); ex plorare; ex a- natione v acare; lég ibu s carere; sine lég ibu s
minare; scru tari, perscru tari; perpéndere. esse; nu llae leg es; nu lla res pú blica. Uso: -
moral, moru m pertu rbátioet confú sio; pro-
análogamente: analó g ice. Sin: per analó - vocar la-, distu rbare v itae societatem.
g iam; analó g ica ratione.
anárquicamente: anárch ice. Sin: per
analogía: analó g ia sive -log īa, ae f. Sin: pro- anárch iam.
pó rtio; similitu do. Uso: por -, per analó g iam;
similitú dine; per similitú dinem; simíliter. anárquico: adj anárch icu s, a, u m. Sin: sedi-
tiosu s; tu rbu lentu s; lég ibu s carens vel resolu -
analógicamente, v. análog amente. tu s; nu llīu s lég ibu s obnó x iu s; leg u m
impátiens. Uso: Estado-, cív itas lég ibu s re-
analógico: analó g icu s, a, u m; ad analó g iam solu ta // su st anárch icu s, i m. Sin: ev ersor,
spectans. Uso: calcu ladoraanaló g ica, com- su bv ersor; reru m pertu rbator.
pu tatru m vel compu tató riu m analó g icu m.
anarquismo: (movimientosocial) anarch is-
análogo: análog u s, a, u m. Sin: símilis; affi- mu s, i m // (doctrina) anarch icoru m doctrina
nis; similitú dinem h abens. Uso: de manera-, vel rátio.
símili modo.
anarquista: anarch ista, ae m. Sin: seditio-
anamnesis: anamnēsis, is f // (reminiscencia) nu m fau tor; nu llīu s leg is fau tor; reru m nov a-
recordátio, onis f. ru m cú pidu s.

anamorfosis: anamorph osis, -is f. anastático: anastáticu s, a, u m. Uso: edició n


-, edítioanastática.
ananá: (fru to) ananasu m, i n; ananasa, ae f.
Sin: malu m píneu m // (árbol) ananasu s, i f. anastigmático: anastig máticu s, a, u m.
Sin: pínea americana.
anastigmatismo: anastig matismu s, i m.
anaplastia: ch irú rg ia sive -ru rg īa (-ae f) ana-
plástica. anastomosis: anastomosis, is f.

anaquel: plú teu s, i m. Sin: locu lamentu m; anástrofe: anástroph e, es f.


peg ma, -ătis n; fó ru lu s; repositó riu m; armárii
locu lamentu m. anatema: anáth ema, ătis n. Sin: ex commu -
nicátio.
anaquelería: plú tei, oru m mpl. Sin: pég -

65
anatematizar

anatematizar: anath ematizare. Sin: ex com- anclaje: ansáriu m, ii n.


mu nicare // fig pú blice ex secrari.
anclar: áncoram iácere vel pó nere. Sin:
anatocismo: anatocismu s, i m. nav em su bdú cere; ad áncoram delig are. Uso:
estar, permanecer anclado, stare, consístere
A natolia: Anató lia, ae f. ad áncoram; bu qu e anclado, nav is ad ánco-
ram delig ata.
anatomía: anató mia sive anatomīa, ae f; aná-
tome, es f; anató mice, es f. Sin: có rporis séc- áncora, v. ancla.
tio, incísio, concísio. Uso: - comparativa,
anató mia comparativ a. andadera oandaderas: (u tensilioparaen-
señar a andar) (infántiu m) h abenae, aru m
anatómico: adj anató micu s, a, u m. Sin: ad fpl.
có rporis sectionem áttinens. Uso: disecció n- ,
séctioanató mica // su st anató micu s, i m. andador oandadores, v. andadera.

anatomista: anatomista, ae m. Sin: anató - A ndalucía: Vandalícia, ae f. Sin: Andalú sia;


miae stu diosu s, mag ister, doctor, peritu s. Báetica, Bó etica.

ancestral: av ītu s, a, u m // fig priscu s, a, u m. andaluz: adj v andalicianu s, a, u m. Sin. an-


Sin: antīqu u s, antiqu íssimu s. dalu sianu s; andalu siensis, e // h abVandali-
ciani, oru m. Sin: Andalu sienses, iu m.
anchoa: áph ia, ae f. Sin: áph y e, es f; ápu a, ae
f. andamio: tabu latu m, i n; tabu látio, onis f.
Sin: contig nátio.
anchura: - de u navía, v. troch a.
andante: Mús aequ abíliter. Sin: léniter; mo-
deratu s mú sicu s modu s; temperata sy mph ó -
anciano: adj (en oposició n a joven) v etu s, nia; modu látioaequ ábilis vel lenis; modu látio
v éteris // su st senex , senis m. Sin: h omovel aequ ábilis vel lenis flu ens.
v ir prov ectae aetatis; (enoposició najoven)
h omovel v ir v etu s. Uso: - venerable, v enerá- andantino: Mús aequ abíliu s; léniu s; modu -
bilis vel v enerandu s senex ; asilode ancianos, látiolenior.
v. asilo; noes lícitodejar alos - ensoledad,
nonlicet h ó mines v éteres insolitú dine relín- andas: lectica vel lectícu la, ae f. Sin: sandá-
qu ere. pila; g estató riu m; portató ria; fércu lu m; sella
baiu lató ria, g estató ria, portató ria.
ancla: áncora, ae f. Uso: ech ar - o anclas,
áncoram vel áncoras iácere; levar el - oan- andén: crepido, dĭnis f; v. plataforma.
clas, áncoram vel áncoras tó llere, só lv ere;
cable del -, ancorale, is n; del -, ancoralis, e; A ndes: Andae, aru m fpl; Andes, iu m fpl. Sin:
ancoráriu s, a, u m; provistode -, ancoratu s; Andes montes; Andina iu g a. Uso: de los -,
estáel bu qu e sobre el -, nav is ad áncoram de- andinu s, a, u m
lig ata est.
andinismo: andinismu s, i m. Sin: andinae

66
anestesiar

ex cu rsiones, ex ercitationes; stú diu m andina- anemógrafo: anemó g raph u m, i n.


ru m scansionu m.
anemología: anemoló g ia sive -log īa, ae f
andinista: andinista, ae m. Sin: scandendi
Andes (Andas) áv idu s, cú pidu s; stu diosu s anemomancia oanemomancía: anemomán-
Andiu m (Andaru m) lu strator. tia sive -mantīa, ae f.

andino: andinu s, a, u m. anemómetro: anemó metru m, i n. Sin: index


(-dĭcis) v entoru m motū s vel ímpetū s; mensó -
andrógino: adj ambig u osex u . Sin: dú plici riu s v entoru m index ; mensó riu m v entoru m
sex u // su st andró g y nu s, i m. instru mentu m; instru mentu m v enti vel v en-
toru m mensó riu m.
anécdota: anédoctu m, i n. Sin: narratiú ncu la;
h istoríola, h istoriú ncu la; fabella, fábu la. Uso: anémona oanemona: anémone, es f.
- divertida, faceta narratiú ncu la; lépida h is-
toríola. anemone, v. anémona.

anecdotario: anecdotoru m colléctio; narra- anemoscopia, v. anemomancia.


tiú ncu lae collectáneae fpl; anécdota, oru m
npl; narratiú ncu lae, fabellae, h istoríolae fpl. anemoscopio: anemoscó piu m, ii n. Sin:
v enti vel v entoru m index (-dĭcis m); v ento-
anecdótico: anecdó ticu s, a , u m. Sin: ad ru m mu tationu m index .
anécdota pértinens.
anepigráfico: sine títu lo.
anecdotista: (qu e escribe anécdotas) anec-
dotoru m scriptor. Sin: narratiu ncu laru m aneritroblepsia, v. aneritropsia.
scriptor // (qu e refiere o g u sta de contar
anécdotas) fabu lator; qu i narratiú ncu las aneritropsia: anery th ró psia sive -th ropsīa, ae
narrat. f. Sin: nu lla ru bri coloris cernendi facu ltas.

aneléctrico: aneléctricu s, a, u m. aneroide. aneró ides, is n. Sin: baró metru m


sine líqu ido.
anemia: anh áemia sive -h aemīa, ae f. Sin:
sáng u inis inó pia, debílitas, deféctio, infírmi- anestesia: anaesth ésia sive -sth esīa, ae f. Sin:
tas. Uso: su frir de -, anh áemiā laborare. sensationis priv átio, amó tio, adémptio; nu lla
sentiendi facu ltas vel imminu ta sentiendi fa-
anémico: adj y su st anh áemicu s. Sin: sán- cu ltas (privació ntotal oparcial de lasensi-
g u ine débilis; anh áemia laborans. bilidad). Uso: - local, anaesth ésia localis; -
por mediodel éter, v. eterizació n.
anemografía: anemog ráph ia sive -g raph īa,
ae f. Sin: v entoru m descríptio, tractátio, trac- anestesiar: anaesth etizare. Sin: anaesth ésiam
tatu s (-u s m). afferre; soporare; anaesth esiā soporare; sensu
alienare áliqu em; sentiendi facu ltatem au -
anemográfico: anemog ráph icu s, a, u m. ferre.

67
anestésico

anestésico: adj anaesth éticu s, a, u m. Sin: in- ángel: áng elu s, i m. Uso: - cu stodioode la
doló riu s; sentiendi facu ltatem áu ferens // su st g u arda, áng elu s tu telaris vel cu stos // fig , es
anaesth éticu m, i n. Sin: anaesth éticu m medi- u n -, v ir est ex ímiā v enu state (en extremo
camentu m; medicamentu m sensu m áu ferens. h ermoso), mitíssimu s et leníssimu s (mu y afa-
ble), probatíssimu s (mu y bu eno), pu ru s cas-
anestesista: anaesth éticu s, i m. Sin: médicu s tu squ e (inocente).
anaesth éticu s.
angelical: ang élicu s vel ang elianu s, a, u m; ad
aneurisma: aneu ry sma, ătis n. Sin: (dilata- áng elos pértinens; fig áng eli símilis; ínno-
ció nde u naarteria) arteriae amplificátiovel cens, pu ru s. Uso: alma-, mens ab omni labe
dilatátio; (dilatació nanormal del corazó n) pu ríssima; coros -, ch ori ang eloru m; salu ta-
abnormis dilatátiocordis. ció n-, salu tátio ang élica; vida-, v ita inte-
g érrima.
aneurismático: aneu ry smáticu s, a, u m. Sin:
ad aneu ry sma áttinens. angélicamente: ang élice.

anexo: adj annex u s, a, u m // su st additamen- angelología: ang eloló g ia sive -log īa, ae f.
tu m, i n. Sin: adiu ncta, oru m npl. Uso: - es- Sin: doctrina de áng elis.
tadístico, additamentu m statísticu m.
angina: áng ina, ae f. Sin: ang or. Uso: - difté-
anfibio: adj amph íbiu s, a, u m // su st ánimal rica, áng ina diph th érica vel diph th erítica; -
anceps. Sin: amph íbia béstia; ánimal inu tra- de pech o, áng ina vel ang or péctoris.
qu e sede v iv ens. Uso: avió n-, amph íbia aë-
ronav is; coch e -, amph íbiu m au tocinetu m. angiocolitis: ang ioch olites, is f.

anfibolia, v. anfibolog ía. angiografía: ang iog ráph ia sive -g raph īa, ae
f. Sin: v enaru m arteriaru mqu e descríptio.
anfibología: amph ibó lia sive -bolīa, ae f; am-
ph iboló g ia sive -log īa, ae f. Sin: v erboru m angiógrafo: ang ió g raph u m, i n.
ambig ú itas; ambíg u e dictu m.
angiología: ang ioló g ia sive -log īa, ae f. Sin:
anfibológicamente: amph iboló g ice. Sin: ae- de v enis arteriisqu e doctrina, disciplina,
qu ív oce; ambíg u e. sciéntia.

anfibológico: amph íbolu s, a, u m. Sin: ambí- angioma: ang ioma, ătis n.


g u u s; dú biu s; flex íloqu u s.
anglicanismo: ang licanismu s, i m.
anfractuosidad: anfractu s, u s m. Sin: reces-
su s, u s m; sinu s, u s m. anglicano: adj y su st ang licanu s.

angarillas: (andas) lectīca, ae f. Sin: fércu - anglicismo: ang licismu s, i m. Sin: áng lica,
lu m. Uso: ser llevadoen-, lecticā v eh i, ferri, ang la, británnica v ox ; áng lica locú tiovel díc-
g estari, deferri // (vinag reras) ampu llaru m tio; Ang loru m v erbu m vel ph rasis; áng licu m
th eca. v erbu m; locú tioAng liae pró pria.

68
animador

anglicista: (versadoening lés) áng lice sciens angustia: ang or, oris m. Sin: maeror; anx íe-
// (aficionadoaloing lés) reru m ang licaru m tas; sollicitu do. Uso: morir de -, ang ore vel
cu ltor. ang ó ribu s có nfici.

anglofilia: Ang liae stú diu m. Sin: benev olén- angustiar: ang ore vel maerore affícere // an-
tia erg a Ang los. g u stiarse, estar ang u stiado, ang ore premi vel
áffici. Sin: ánimoang i; afflictari de áliqu a re.
anglófilo: Ang liae stu diosu s vel amans. Sin:
inAng los benev oléntior; Ang liae et Ang lo- anhídrido: anh y drides, is f. Uso: - carbó -
ru m amator. nico, anh y drides carbó nica; carbó neu m
diox y datu m; carbó nei dió x idu m; - su lfúrico,
anglofobia: formīdo (-dĭnis f) Ang loru m. su lp(h )u r diox y datu m.
Sin: Ang liae et Ang loru m ó diu m; h ostílitas
inAng los. anhidro: anh y dru s, a, u m. Sin: aqu ā carens;
siccu s.
anglófobo: osor Ang loru m. Sin: Ang liae et
Ang loru m h ostis. anilina: anilinu m, i n; anilina, ae f. Uso: fá-
bricade -, anilinificina, ae f.
anglófono: ang ló ph onu s.
anilla: (anillode g imnasia) círcu lu s, i m. Sin:
anglomanía: ang lománia sive -manīa, ae f. ánu lu s. Uso: fabricante de anillos, anu láriu s,
Sin: ang licizátio, onis f; imitandi áng licos ii m.
mores stú diu m.
anillo: ánu lu s, i m; círcu lu s, i m. Uso: - del
anglómano: ang licizans, antis mf. Pescador, ánu lu s piscató riu s vel piscatoris ;
anillos de S atu rno, circelli Satu rni planetae.
anglosajón: adj áng licu s-sax ó nicu s; ang lisa-
x ó nicu s // su st Ang lu s-sax o(Ang li-sáx onis animación: (acció ny efectode animar oani-
…); Ang losax o, ŏnis m // (leng u a) ling u a an- marse) animátio, onis f. Sin: concitátio, inci-
g losáx ona vel ang losax ó nica. tátio Uso: - social, socialis animátio;
incitátiosocialis; estar llenode -, alacritate
A ngola: Ang ó lia vel Ang ola, ae f. efferri; carecer de -, motu carere; frig ere //
(vivacidad) alácritas, atis f. Sin: motu s, u s m;
angolés: adj ang ol(i)ensis, e; ang olanu s, a, calor, ferv or // (movimiento o concu rso de
u m // su st Ang ol(i)ensis, is m; Ang olanu s, i g ente) celébritas, atis f. Sin: frequ éntia //
m. (manifestació nde los actos característicos
de laanimalidad) v italis v is. Sin: animátio.
angora: (cabra) capra ancy rana // (conejo)
cu nícu lu s ancy ranu s // (lana) lana ancy rana. animado: (dotadode vida) animatu s, a, u m;
ánimans, antis. Uso: ser -, ánimal, alis n; áni-
anguila: ang u illa, ae f. Uso: - ah u mada, an- mans, antis mf, enpl tambiénn.
g u illa fu mig ata vel su ffīta.
animador: animator, oris m. Sin: incitator;
anguloso: (qu e tiene áng u los) ang u latu s // h ortator; fau tor.
(de rasg os mu y salientes) ang u losu s.

69
animal

animal: ánimal, alis n. Sin: ánimans, antis anisocoria: anisocó ria sive -corīa, ae f. Sin:
mf. Uso: - doméstico, ánimal domésticu m vel impar pu pillaru m amplitu dovel amplificátio.
cicu r; - racional, irracional, ánimal rationale,
irrationale; - salvaje, fera // (contrapu estoa anisotropía: anisotró pia sive -tropīa, ae f.
h ombre) béstia, ae f // fig bélu a, ae f. Sin:
pecu s (-ŭdis f). aniversario: adj anniv ersáriu s, a, u m // su st
anniv ersáriu s dies; dies memorialis; anniv er-
animar: animare. Sin: incitare; ánimu m ád- sária memó ria. Uso: - de matrimonio, anni-
dere. v ersáriu s matrimó nii; - de sacerdocio,
sacerdó tii natalis; sacerdotalis mú neris nata-
animismo: animismu s, i m. Sin: spirítu u m lis; ab ínitosacerdó tioanniv ersáriu s dies; -
doctrina. del nacimiento, dies anniv ersáriu s natalis;
dies natalis y simplem natalis, is m; celebrar
animista: adj animísticu s, a, u m. Sin: ad ani- el - del nacimiento, natalem diem festu m h a-
mismu m spectans // su st animista, ae m. Sin: bere; - de la mu erte, anniv ersáriu s fú neris
animismi sectator vel fau tor. dies; celebrar el - de lamu erte de u no, anni-
v ersáriu m mortis alicú iu s diem celebrare //
ánimo: ánimu s, i m. Uso: - eu fó rico, ánimi oficioy misaqu e se celebranensu frag iode
h iláritas vel iu cú nditas; ánimu s h ílaris vel iu - u ndifu ntoel díaenqu e se cu mple el añode
cu ndu s. su fallecimiento, anniv ersáriae ex sequ iae; pro
defu nctoanniv ersária sacra.
animosidad: (entu siasmo, ardor; valor, es-
fu erzo) animó sitas, atis f. Sin: ánimu s // ano: podex , dĭcis m.
(aversió n, ojeriza, h ostilidad) animó sitas.
Sin: ó diu m; simu ltas. anódico: anh ó dicu s, a, u m.

animoso: animosu s, a, u m. Sin: animatu s; in- anodino: adj anó dy nu s, a, u m. Sin: mitig ati-
trépidu s; álacer. v u s, mitig ató riu s; dolorem sedans, mínu ens,
lev ans, áu ferens // (insig nificante, insu bstan-
anión: ánio, onis m; anion, ontis n. cial) fláccidu s, a, u m. Sin: nih il sig níficans;
flex íloqu u s // su st medicamentu m (-i n)
aniquilación: annih ilátio, onis f. Sin: ex ina- anó dy nu m, mitig ativ u m, mitig ató riu m.
nítio; ex stínctio; ex cídiu m; dissolú tio; eradi-
cátio. ánodo: ánh odu s, i f.

aniquilamiento, v. aniqu ilació n. anofeles: anó ph eles, is m. Sin: anó ph eles


cu lex (-lĭcis m).
aniquilar: annih ilare. Sin: annu llare; nu llifi-
care; ad níh ilu m redíg ere. anomalía: anomália sive -malīa, ae f. Sin:
enó rmitas; inaequ álitas; irreg u láritas.
anís: (planta) anisu m vel anicetu m, i n //
(ag u ardiente anisado) v. anisado. anómalo: anó malu s, a, u m. Sin: enormis, ab-
normis; inaequ alis.
anisado: anisatu m, i n. Sin: pó tioanisata.
anonimia: anonýmia sive -ny mīa, ae f.

70
antecedencia

anónimo: adj ig notu s, a, u m. Sin: clancu lá- anseático: h anseáticu s, a, u m.


riu s; cu iu s nomennonconstat; anó ny mu s;
innominatu s; sine nó mine. Uso: comprador ansia: anx íetas, atis f. Sin: anx itu do, dĭnis f
-, emptor anó ny mu s; denu ncias -, denu ntia- // (anh elo) av íditas, atis f. Sin: ex spectátio.
tiones anó ny mae; escritor -, ig noti nó minis
scriptor vel au ctor; scriptor clancu láriu s, ig - antagónico: antag onísticu s, a, u m.
notu s, incertu s; pintor -, pictor anó ny mu s;
poesías -, cármina ab incertis scriptó ribu s antagonismo: antag onismu s, i m. Sin: aemu -
v u lg ata; sociedad -, anó ny ma socíetas; socí- látio (alicú iu s vel cu m áliqu o); conténtio
etas nu lli inscripta nó mini; versos -, sine au c- (cu m áliqu ode áliqu a re); repu g nántia; riv á-
tore v ersu s // (escrito en qu e no se indica litas; lu ctátio; lu ctamen// (oposició nenopi-
nombre de au tor) sine nó mine vel sine au c- niones) opinionu m opposítio. Sin:
tore scriptu m // (cartasinfirma) lítterae sine sententiaru m discrepántia vel discrepátio;
nó mine scriptae; anó ny ma epístu la // (secreto opinionu m vel opinationu m conténtiodíscre-
del au tor qu e ocu ltasu nombre) v. incó g nito. pans.

anorexia: anoréx ia sive anorex īa, ae f. Sin: antagonista: antag onista, ae m. Sin: collu c-
cibi fastídiu m. tator; adv ersáriu s; áemu lu s.

anormal: adj anormalis, e. Sin: abnormis, antártico: antárcticu s, a, u m. Uso: círcu lo-,
enormis // (dich ode personacu yodesarrollo círcu lu s antárcticu s.
físicoointelectu al es inferior al qu e corres-
ponde a su edad) mentis imminu tione (vel A ntártida: Antárctica Terra. Sin: rég ioan-
debilitate) laborans (- mental); có rporis im- tárctica; có ntinens antárctica.
minu tione laborans (- físico) // (infrecu ente)
insó litu s, a, u m. Sin: insu etu s; inu sitatu s. anteayer: nú diu s tértiu s. Uso: está au sente
desde -, nu nc est dies tértiu s, cu m abest.
anormalidad: anormálitas, atis f. Sin: ab-
nó rmitas. antebrazo: antibrách iu m vel antibrácch iu m,
ii n.
anosmia: anó smia sive anosmīa, ae f. Sin: ol-
factū s deféctiovel defectu s (-u s m). antecama: cu bicu láriu m tapete (-is n). S in:
stó rea; teg es (tég etis f).
anotar: notare. Sin: consig nare; perscríbere.
antecámara: anticámera, ae f. Sin: procoe-
anoxia: defectu s (-u s m ) ox y g énii. ton, onis m.

anquilosado: ank y losi (vel anch y losi) affec- antecedente: adj antecedens, entis. Sin:
tu s vel laborans // fig detentu s, a , u m. Sin: praecedens; anteactu s; anterior // su st antece-
tardu s; ig nav u s; lentu s; iners; seg nis. dens; en pl antecedéntia (-iu m n); anteriora
(-u m n); ante acta (-oru m n); ea qu ae antea
anquilosis: ank y losis vel anch y losis, is f. ev eneru nt vel facta su nt; ante facta (-oru m n).

ánsar: anser, ĕris m. antecedencia: antecéssio, onis f; antecessu s,


u s m. Sin: praecedéntia; anteg radátio; prae-

71
antecesor

g ressu s. anteojero: ( el qu e h ace anteojos) ó pifex


(-fĭcis m) ó pticu s. Sin: v itroru m ocu larioru m
antecesor, v. predecesor. ó pifex // (el qu e los vende) v itroru m ocu la-
rioru m v énditor (-oris m).
antedata: antídata, ae f. Sin: anterior data;
su perioris diei ascríptio. anteojo: (- de larg avistaocatalejo) perspi-
cillu m (-i n) specu lató riu m. Sin: instru men-
antedatar: su periorem diem ascríbere. Sin: tu m specu lató riu m; telescó piu m // (g emelos)
diem transactu m indicare. tu bu s (-i m) bilens.

antediluviano: antedilu v ianu s, a, u m. Sin: anteojos: ocu lária, oru m vel iu m npl. Sin:
ante dilú v iu m ex sistens vel factu s; dilú v ioan- perspicillu m; perspicilla, oru m npl; v itra
tiqu ior, antiqu iu s // fig v etérrimu s, a, u m. Sin: ocu lária; ocu lária v ítrea. Uso: - acromáticos,
obsoletu s. ocu lária v itra nitidíssima; - ah u mados, ocu lá-
ria fu mig ata; - bicolores, v itra ocu lária bino
antehélix: ánth elix , ǐcis f. colore distincta; - có ncavos, bicó ncavos, ocu -
lária có ncav a, bicó ncav a; - convexos, bicon-
antelio: anth élios, ii m. vexos, ocu lária conv ex a, biconv ex a; - neg ros,
ocu lária nig ra vel atra; - de sol, v itra ocu lária
antemeridiano: antemeridianu s, a, u m. Sin: nig ranti fu líg ine íllita; llevar -, g érere ocu lá-
ante merídiem. ria; ponerse los -, ocu lária sibi impó nere.

antemural: antemu rale, is n. antepecho: crepīdo, dinis f; v. pretil. Uso: -


de pozo, pú teal, alis n; v. brocal.
antena: (de nave, radio, televisió n) antemna
vel antenna, ae f. Uso: - emisora, transmi- antepenúltimo: antepaenú ltimu s, a, u m. Sin:
sora, antemna emissó ria vel emissionis; ex- tértiu s ab ú ltimo; tértiu s a postremo.
terior, antemna in tecto pó sita; - interior,
antemna inconclav i pó sita; - receptora, an- antepuerta: porta (-ae f) antīca.
temna receptó ria; - satelital, antemna satellí-
tica; - su pertelescó pica, antemna antera: anth ēra, ae f.
h y pertelescó pica vel su pertelescó pica; - te-
lescó pica, antemna telescó pica; - telescó pica anterior: (enel espacio) antīcu s, a, u m. Sin:
dipolo, antemna telescó pica dipó lica; - de antérior, oris; antecedens, entis. Uso: los
radio, antemna radioph ó nica; - de televisió n, dientes -, dentes adv ersi // (enel tiempo) su -
antemna telev isiv a vel telev isífica // (mástil périor, oris . Uso: el año-, su periore anno; el
de teleg rafíay telefoníaparacaptar y emitir día-, prídie // (enel tiempoy enel espacio)
las ondas h ertzianas) malu s (-i m) antemnae prior, oris. Uso: el su eg ro-, socer (socri m)
vel antemnalis // Zool cornu , u s n; cornu s, u s prior; lasu eg ra-, socru s (-u s f) prior; los pies
m. Sin: cornícu lu m. -, priores pedes; Homeroes anterior aHesí-
odo, Homeru s ante Hesíodu m fu it.
antenista: antemnae ártifex (-fĭcis m).
anteriormente: inantecessu m.
anteojeras: ocu loru m tu tamen (-mĭnis n).
Sin: có riu m ocu lare. antesala: v estíbu lu m, i n. Sin: procoeton,

72
anticoncepcional

onis n; átriu m. Uso: h acer -, ex spectare, op- tu s // su st cath olicoru m osor; nó minis cath ó -
periri. lici inimicu s.

antevíspera: nu diu stertianu s dies. anticiclón: anticy clo, onis m. Sin: áër anti-
tu rbíneu s.
antiabortista: oppu g nator abortū s m; oppu g -
natrix abortū s f. Sin: contráriu s abó rtu i m; ad- anticipo: (Ret, anticipació n) anticipátio, onis
v ersatrix abó rtu u m ev ocandoru m f. f. Sin: prolepsis, is f // (Econ, dineroantici-
pado) promú tu u m, i n. Sin: promú tu a pecú -
antiaéreo: antiaéreu s, a, u m. Sin: aëroplanis nia; pecú nia ante solu ta.
vel aëronáv ibu s infensu s; v elív olis oppó situ s.
Uso: armas -, arma antiaéria; arma aëroplanis anticlerical: adj anticlericalis, e. Sin: clero
infensa; cañó n-, tormentu m aëronáv ibu s in- infensu s; cléricis infestu s; clericátu i vel reli-
fensu m; defensa-, defensioantiaérea; defen- g ioni adv ersu s; relig ionem perosu s // su st an-
sioad v elív ola arcenda; refu g io-, su ffú g iu m ticlericalis, is m; cleri vel clericatū s
antiaériu m. adv ersator; clericoru m osor. Uso: ser -, a sa-
cris administris (vel a cléricis) abh orrere; sa-
antialcohólico: antialcoh ó licu s, a, u m. cros adv ersari ministros.

antialemán: Germanis infensu s vel inimicu s. anticlericalismo: anticlericalismu s, i m. Sin:


h ostílitas contra cleru m, cléricos, clericatu m;
antialérgico: antiallérg icu s, a, u m. ó diu m cleri; clericoru m ó diu m, simu ltas, of-
fénsio; aliena a sacris administris v olu ntas;
antiatómico: antiató micu s, a, u m. alienu s vel av ersu s a cléricis ánimu s.

antibacteriano: antibacterianu s, a, u m. Sin: anticoagulante: adj anticoag u lativ u s, a, u m.


antibactéricu s. Sin: coag u lationem có h ibens // su st antico-
ág u lans, antis n; anticoág u lu m, i n.
antibala: antig landu láriu s, a, u m.
anticomunismo: anticommu nismu s, i m.
antibiótico: adj antibió ticu s, a, u m. Sin: ba- Sin: ó diu m commu nistaru m; h ostílitas in
cillis nocens // su st antibió ticu m, i n. Sin: me- commu nistas; commu nistaru m doctrinae fac-
dicamentu m antibió ticu m; su bstántia tionisqu e ó diu m.
micró biis mortífera.
anticomunista: adj anticommu nísticu s, a,
anticanceroso: anticancerosu s vel anticance- u m. Sin: commu nistis inimicu s vel adv ersu s
ráticu s, a, u m. // su st commu nistaru m adv ersáriu s, despec-
tor, persecu tor.
anticarcinógeno: anticarcinó g enu s, a, u m.
anticoncepción: anticoncéptio, onis f. Uso:
anticátodo: anticáth odu s, i f. práctica de la -, anticonceptionis u su s; v.
contracepció n.
anticatólico: adj anticath ó licu s, a, u m. Sin:
cath olicoru m odiosu s; rei cath ó licae pernó - anticoncepcional: anticonceptionalis, e. Sin:
x iu s; doctrinae cath ó licae infensu s vel infes- anticonceptiv u s.

73
anticonceptivo

anticonceptivo: adj anticonceptiv u s, a, u m. anticristo: antich ristu s, i m. Sin: pseu -


Sin: antifecu ndativ u s; ató ciu s; conceptioni doch ristu s.
offíciens; fecu ndationem impédiens. Uso:
medios orecu rsos -, su bsídia anticonceptio- anticuario: (persona qu e h ace profesió n o
nália; mentalidad -, mens contra conceptio- estu dio particu lar del conocimiento de las
nem; píldora-, pílu la anticonceptiv a // su st cosas antig u as) anticu áriu s, ii m. Sin: anti-
anticonceptiv u m, i n. Sin: anticoncípiens; qu itatis stu diosu s // (personaqu e las colec-
ató ciu m. Uso: u sar anticonceptivos, ató cia cionaoneg ociaconellas) v éteru m libroru m
adh ibere. coëmptor vel v énditor; reru m antiqu aru m
mercator.
anticonformismo: anticonformismu s, i m.
Sin: conformitatis ó diu m; inimicítia adv ersu s anticuerpo: anticorpu s, pŏris n. Sin: antí-
conformitatem. g ena, oru m npl.

anticonformista: anticonformista, ae m. antidemocrático: antidemocráticu s, a, u m.


Sin: antipopu laris; av ersu s a pó pu lo.
anticongelante: adj g elu mínu ens, commí-
nu ens, có h ibens. Sin: antig élidu s; g elifú g iu s antideportivo: ab ath lética vel a re ath lética
// su st antig élidu m, i n. Sin: anticoág u lu m; alienu s. Sin: lú dicris ex ercendis contráriu s.
liqu or g elifú g iu s; liqu or g elu mínu ens; con-
g elationem có h ibens. antidetonante: su bstántia antipu lsató ria.

anticonstitucional: anticonstitu tionalis, e. antidiftérico: antidiph th éricu s vel antidiph -


Sin: constitu tioni contráriu s vel adv ersu s; ci- th eríticu s, a, u m.
v itatis formae infensu s.
antidivorcista: div ó rtiocontráriu s, a, u m.
anticorrosivo: adj anticorrosiv u s, a, u m. Sin:
anticorrodens, antirodens, antierodens // su st antidopaje, v. antidoping .
anticorrosiv u m, i n. Sin: anticorrodens, entis
n. antidoping: probátio(ath letaru m) de re stu -
pefactiv a.
anticresis: antich rēsis sive antích resis, is f.
Sin: mú tu u s u su s. antidroga: éfficax contra medicamenta stu -
pefactiv a.
anticristianismo: antich ristianismu s, i m.
Sin: ó diu m Ch ristianoru m; stú diu m adv ersu s antieconómico: antioeconó micu s, a, u m.
Ch ristianos; doctrinae Ch risti ó diu m. Sin: rei oeconó micae contrariu s vel infestu s.

anticristiano: antich ristianu s, a, u m. Sin: antiemético: antieméticu s, a, u m. Uso: me-


ch ristianis contrariu s, infensu s, infestu s, nó - dicamento-, medicamentu m antieméticu m.
x iu s, inimicu s; doctrinae Ch risti contráriu s;
ch ristianos pérsequ ens // su st ch ristianoru m antiesclavismo: lu ctátio(-onis f) vel motu s
adv ersáriu s, despector, persecu tor; Ecclésiae (-u s m) contra serv itu tem.
Ch risti osor; ch ristianae relig ionis inimicu s.
antiespasmódico: adj antispamó dicu s, a,

74
antimilitarismo

u m. Sin: mítig ans, mitig ató riu s // su st an- antiguerrillero: adj y su st bellató ribu s tectis
tispasmó dicu m, i n. Sin: mitig ató riu m; me- av ersu s, contráriu s, rénitens.
dicamentu m antispamó dicu m; medicamentu m
mitig ató riu m. antiherrumbre: res robíg inem práecav ens
vel áu ferens.
antiestético: antiaesth éticu s. Sin: inv enu stu s,
a, u m. antihigiénico: v aletú dini contráriu s vel no-
cens. Sin: infensu s cu rae v aletú dinis vel sani-
antifascista: antifascista, ae m. tatis.

antifebril, v. antipirético. antihumanístico: antih u manísticu s, a, u m.

antiflogístico: adj antiph log ísticu s, a, u m. antiimperialismo: antiimperialismu s, i m.


Sin: inflammationem sedans vel mítig ans // Sin: imperialis potestatis ó diu m.
su st antiph log ísticu m, i n.
antiimperialista: adj imperiosae dominatio-
antífona: antíph ona sive antiph ōna, ae f. nis contráriu s vel adv ersu s // su st antiimpe-
rialista, ae m. Sin: imperialis potestatis osor.
antifonario: antiph onáriu m, ii n. Sin: liber
antíph onas (et responsó ria) có ntinens. antiincendio: contra vel adv ersu s incéndiu m.

antigangrenoso: qu i, qu ae, qu od g ang rae- antiinfortunio: contra vel adv ersu s infortú -
nam sú pprimit. niu m.

antigás: antig asalis, e. Uso: máscara -, antiitaliano: Italis infensu s vel inimicu s.
masca antig asalis.
antijurídico: noniu ridicialis. Sin: nonleg í-
antígeno: antíg enu m, i n. timu s.

antigravedad, v. ing ravidez. A ntillas: Antillae, aru m fpl. Sin: Antiliae.


Uso: mar de las -, mare antilíacu m.
antigubernamental: reg ímini contráriu s vel
infensu s. antilógico: antiló g icu s, a, u m. Sin: antith éti-
cu s; contráriu s; oppó situ s.
antigüedad: (tiempoantig u o) antíqu itas, atis
f. Sin: v etu stas; antiqu a vel v etu s aetas // (los antílope: cerv u s áfricu s.
h ech os su cedidos entiempoantig u o) antiqu a,
oru m npl; res antíqu ae // (los h ombres anti- antimafia: contráriu s máfiae.
g u os) antiqu i, oru m mpl. Sin: v éteres; prisci;
v éteres vel antiqu i h ó mines; prisca g ens // (pl, antimateria: antimatéria, ae f. Sin: matéria
monu mentos u otros objetos artísticos olite- matériae contrária.
rarios de tiempoantig u o) antiqu a vel antiqu i-
tatis monu menta. Sin: ó pera antiqu a. antimilitarismo: antimilitarismu s, i m. Sin:
rei militaris ó diu m vel fastídiu m; doctrina mi-
antiguerrilla: belli tecti propu lsátio(-onis f). litáribu s stú diis contrária.

75
antimilitarista

antimilitarista: antimilitarista, ae m. Sin: an- antipatía: antipath īa, ae f. Sin: repu g nántia,
timilitarismi fau tor; militáribu s stú diis con- av ersátio, av érsio; ánimu s alienu s vel av ersu s
tráriu s vel av ersu s. ab áliqu o; av ersa mens vel v olu ntas ab áli-
qu o; natu ralis ánimi repu g nántia.
antimisil: contra missília. Uso: aparato -,
contra missília instru mentu m. antipático: antipáth icu s, a, u m. Sin: inv isu s;
molestu s; importu nu s; repu g nans; av ersu s.
antimonárquico: antimonárch icu s, i m. Sin:
rég iodominátu i infensu s, contráriu s, infes- antipatriótico: a patrioamore alienu s.
tu s.
antipatriotismo: a patriae amore (vel cari-
antimonio: anth imó niu m, ii n. Sin: stíbiu m. tate) alienátio(-onis f).

antinacional: antinationalis, e. Sin: nationi antipedagógico: antipaedag ó g icu s, a, u m.


contráriu s, infensu s, adv ersáriu s. Sin: edu cationi contráriu s vel h ostilis.

antinatalista: política -, política adv ersu s antiperistáltico: antiperistálticu s, a, u m.


nascentes decreta. Uso: movimiento-, antiperistalsis, is f.

antinefrítico: antineph ríticu s, a, u m. Sin: antipiresis: antipy rēsis, is f. Sin: febris remé-
qu i, qu ae, qu od ad neph rítidi medendu m dia.
v alet.
antipirético: adj antipy réticu s vel antipýri-
antineurálgico: antineu rálg icu s, a, u m. cu s, a, u m. Sin: febrim arcens, depellens vel
sedans, mítig ans // su st antipy réticu m i n.
antiniebla: contra nébu lam. Sin: febris remédiu m; medicamentu m an-
tipy réticu m vel antipýricu m.
antinomia: antinó mia sive antinomīa, ae f;
enpl tambiénleg es contráriae; normae sibi antipirina: antipy rina, ae f; antipy rinu m, i n;
ínv icem adv ersantes. Uso: las - de Kant, an- v. antipirético.
tinó miae k antianae.
antípoda: adj antípodu s, a, u m // su st rég io
antinomismo: antinomismu s, i m. antípoda f; enpl antípodae, aru m f; antípodes,
u m m // (h abitante) qu i reg ionem antípodam
antioxidante, v. antih erru mbre. íncolit; enpl tambiénantípodes, u m vel an-
tích th ones, u m Sin: qu i contráriam terrae par-
antipapa: antipapa, ae m. Sin: pseu dopó nti- tem íncolit // fig prorsu s contráriu s. Uso: ser
fex ; illeg ítimu s Pó ntifex . los - oestar enlos -, inter se repu g nare; cosas
qu e estánenlos -, repu g nántia, iu m npl.
antiparasitario: antiparasíticu s, a, u m. Sin:
insectis infensu s vel adv ersu s. antipoético: antipoéticu s, a, u m. Sin: ru dis;
pedestris; v u lg aris; a pó ësi alienu s.
antiparlamentario: antiparlamentaris, e.
Sin: contráriu s có etu i leg atoru m popu láriu m. antipolítico: rei políticae adv ersu s vel con-
tráriu s.

76
antitoxina

antiprotestante: antiprotestánticu s, a, u m. vel pu trédinem, vel tabem repellens; inqu ina-


menti immu nitatem impértiens.
antiprotón: antiprotovel antiproton, onis m.
antisísmico: antisísmicu s, a, u m.
antirrábico: antirábidu s, a, u m. Sin: contra
rábiem fáciens; antih y droph ó bicu s. antisocial: antisocialis, e. Sin: rei sociali
contráriu s vel infestu s.
antirracional: rationi contráriu s.
antitanque: cu rrífrag u s, a, u m. Sin: loricatis
antirradar: instru mentu m (-i n) radioëléc- cú rribu s infestu s.
tricu m detectó riu m tu rbans.
antiterrorismo: antitromocrátia sive -cratīa,
antirreligioso: relig ioni contráriu s, infensu s, ae f. Sin: antiterrorismu s; consíliu m vel in-
inimicu s. ceptu m contra tromó cratas; lu ctátiocontra
perpetu os terrores; conténtioadv ersu s terro-
antirreumático: antirh eu máticu s, a, u m. Sin: ristas vel territores.
articu loru m vel ártu u m dolores sedans, míti-
g ans. antiterrorista: adj antitromocráticu s, a, u m.
Sin: antiterrorísticu s; perpétu oterrori con-
antirrobo: instru mentu m (-i n) fu rtu m práe- tráriu s; terroris reg ímini adv ersu s; contra per-
cav ens. pétu os terrores // su st antitromó crates, is m.
Sin: antiterrorista, ae mf; antitérritor; antitro-
antirromano: antiromanu s, a, u m. Sin: Ro- mocrátiae fau tor.
manis infensu s, adv ersu s, inimicu s.
antítesis: antíth esis, is f. Sin: contraposítio;
antisemita: adj antisemíticu s, a, u m. Sin: a contrapó situ m; antíth etu m; opposítioneg a-
Semitis, Iu daeis, Hebraeis abh orrens; Semitis tionis. Uso: por -, per oppositionem neg atio-
infensu s // su st antisemita vel antisemites, ae nis // fig dispáritas (alicú iu s rei); conténtio;
m. Sin: Semitaru m osor. contráriu m. Uso: ser la- de alg u ien, álicu i
dissimíllimu m esse.
antisemítico: antisemíticu s, a, u m. Sin: se-
mitis infestu s, h ostilis; ad Iu daeoru m ó diu m antitetánico: adj antitetánicu s, a, u m // su st
áttinens. antitetánicu s liqu or. Sin: tétani antídotu m n
vel antídotu s f.
antisemitismo: antisemitismu s, i m. Sin: Se-
mitaru m ó diu m; contra pó pu lu m iu dáicu m si- antitético: antith éticu s, a, u m. Sin: contrá-
mu ltas; alienu s ab Hebraeis ánimu s. riu s, adv ersu s, repu g nans (álicu i rei) ; alienu s
(ab áliqu a re).
antisepsia: antisepsis, -is f.
antitóxico: adj antitó x icu s, a, u m // su st me-
antiséptico: adj antisépticu s, a, u m. Sin: qu i, dicamentu m (-i n) antitó x icu m.
qu ae, qu od pu trédini obstat; tabem repellens,
sú pprimens // su st antisépticu m, i n. Sin: me- antitoxina: antitox ina, ae f. Sin: medicamen-
dicamentu m antisépticu m; tabis medicamen- tu m antitox ínicu m; tox inaru m remédiu m.
tu m; pu trédinis remédiu m; inqu inamentu m,

77
antivariólico

antivariólico: antiv arió licu s, a, u m. Uso: va- antropólogo: anth ropó log u s, i m. Sin: an-
cu nació n-, v accinátioantiv arió lica. th ropolog ista, ae m; anth ropoló g iae cu ltor,
peritu s.
antología: anth oló g ia sive -log īa, ae f. Sin:
florilég iu m; anth oló g ica, oru m npl; scripta antropómetra: anth ropometres, ae m. Sin:
selecta. Uso: - poética, cármina selecta; se- anth ropométriae peritu s.
lecta poëtaru m cármina; - latina, selecta lati-
nitatis (vel latini sermonis) scripta. antropometría: anth ropométria sive -metrīa,
ae f.
antonomasia: antonomásia sive -masīa, ae f.
Sin: pronominátio. Uso: por -, per ex cellén- antropométrico: anth ropométricu s, a, u m.
tiam dictu m.
antropomórfico: anth ropomó rph icu s, a, u m.
antracita: anth racites, is m.
antropomorfismo: anth ropomorph ismu s, i
antrisco: anth riscu s, i m. m. Sin: anth ropomorph ítica h áeresis.

antropocéntrico: anth ropocéntricu s, a, u m. antropomorfita: anth ropomorph īta, ae m.

antropofagia: anth ropoph ág ia sive -ph ag īa, antropomorfo: adj anth ropomorph u s, a, u m.
ae f. Sin: h u manae carnis esu s (-u s m); h u - Sin: h ó minis formam h abens // su st anth ro-
mana carne v esci, ali; h u manam carnem pomorph u s, i m.
édere, mandu care.
antropotomía: anth ropotó mia sive -tomīa, ae
antropófago: anth ropó ph ag u s, i m. Sin: h u - f. Sin: h u mani có rporis séctio.
manae carnis edax (-acis).
antropozoico: anth ropozó icu s, a, u m. Uso:
antropografía: anth ropog ráph ia sive -g ra- era-, aetas anth ropozó ica.
ph īa, ae f.
anual: ánnu u s, a, u m.
antropográfico: anth ropog ráph icu s, a, u m.
anualidad: (importe anu al) ánnu u m, i n;
antropógrafo: anth ropó g raph u s, i m. ánnu a, oru m npl. Sin: ánnu u s réditu s.

antropolatría: anth ropolatrīa, ae f. Sin: h ó - anuario: liber annalis vel memorialis.


minis adorátio.
anulación: annu llátio, onis f. Sin: adnih ilá-
antropología: anth ropoló g ia sive -log īa, ae f. tio; rescíssio; resolú tio. Uso: - de u ncrédito
Sin: sciéntia anth ropoló g ica; h u manae natu - por pag o, solú tioiu sti créditi; solú tioreru m
rae descríptio, doctrina, sciéntia. Uso: - cu l- creditaru m.
tu ral, anth ropoló g ia cu ltu ralis.
anular: rescíndere, resó lv ere (v. g r. stipu la-
antropológico: anth ropoló g icu s, a, u m. Uso: tionem, testamentu m); dissó lv ere vel tó llere
razones -, anth ropoló g icae rationes. (v. g r. iu dícia, leg es).

78
aparato

anunciación: annu ntiátio, onis f. ¿ cu ántos - tienes? , qu ot annos es natu s/a?


qu ot annos h abes? // (qu e ocu rre cadaaño)
anunciador, ra: nu ntiator vel annu ntiator, qu otannalis, e. Uso: inu ndaciones qu e se re-
oris m; nu ntiatrix vel annu ntiatrix , icis f. Sin: pitencadaaño, inu ndationes qu otannales.
praeco; perv u lg ator; lau dativ i nú ntii v u lg ator.
añoranza: desidériu m, ii n. Uso: - del pa-
anunciante: adj nu ntians, antis // su st, v. sado, praetériti témporis desidériu m.
anu nciador.
aorta: aorta, ae f. Sin: artéria vel arteriaru m
anunciar: nu ntiare. Uso: - conanticipació n, máx ima.
praenu ntiare.
aortitis: aortae inflammátio(-onis f).
anuncio: nú ntiu s, ii m; notítia, ae f. Uso: -
central, nú ntiu s centralis; - oficial, nú ntiu s apagacigarros: v olú minu m ex stinctó riu m
officialis; - pu blicitario, praecó niu m, ii n; (-ii n).
praecó niu m mercató riu m g éneris lau dativ i;
pl lau dativ a v enditoru m nú ntia; - enu ndia- apagador: ex stinctó riu m, ii n// (matacande-
rio, praecó niu m diu rnáriu m; nú ntiu s diu rná- las, apag avelas) bacillu m vel teg illu m ex s-
riu s; nú ntiu s per eph eméridem éditu s; tinctó riu m. Sin: bacillu m flammae
nú ntiu s in diario relatu s; arte de delinear resting u endae.
anu ncios, ars tábu las praedicativ as deline-
andi. apagón: flu oris eléctrici abrú ptio(-onis f).

anuria: anú ria sive anu rīa, ae f. Sin: u rinae aparador: (mu eble) ábacu s, i m. Sin: armá-
cessátio. riu m; armáriu m promptu áriu m. Uso: - pe-
qu eño, armaríolu m.
anverso: pars adv ersa. Uso: - de u na mo-
neda, pars adv ersa alicú iu s nu mmi. aparato: (máqu ina) instru mentu m, i n. Sin:
mách ina; mach inamentu m. Uso: - deportivo,
anzuelo: h amu s, i m. Uso: sedal con-, iácu - instru mentu m oblectató riu m; instru mentu m
lu m h amatu m. ad lú dicram ex ercitationem aptu m; - escé-
nico, disposítioscáenica; - estéreo-electrofó -
añalejo: calendáriu m ( -ii n) ecclesiásticu m. nico, stereoëlectroph ōnu m sive
stereoëlectró ph onu m, i n; electroph ōnu m sive
año: annu s, i m. Uso: - bisiesto, annu s inter- electró ph onu m stereoph ó nicu m; - omáqu ina
calaris; - encu rso, annu s cu rrens; - entrante, fotog ráfica, instru mentu m ph otog ráph icu m,
initu ru s annu s; - escolar, sch olaris annu s; - mách ina ph otog ráph ica; - investig ador, per-
lu z, annu s lú minis; annu s lu ce mensu s; - contatru m, i n; - mag netofó nico, instru men-
santo, annu s sacer, piacu laris; el - pasado, tu m mag netoph ó nicu m; - portátil,
annopró x ime praetérito; enel - de g racia…, instru mentu m portátile vel portábile; - telefó -
annopost Ch ristu m natu m…, annoa Ch risto nico, teleph ó nicu m instru mentu m; - de
nato…, annoa reparata salu te…, annoDó - radio, v. radio; - de radiog rafía, instru men-
mini vel annoDó mini Nostri…, annoch ris- tu m roëntg enianu m, - de televisió n, instru -
tiano …; felicitar el - nu evo, fau stu m mentu m telev isó riu m, v. televisor // (conju nto
fortu natu mqu e nov u m annu m ominari; de cosas opersonas paraalg únfin) appara-

79
aparcadero

tu s, u s m. Uso: - au diovisu al, apparatu s au - ocosa) fig u ra, ae f. Uso: asu mir la- de u no,
diov isu alis; - bu rocrático, apparatu s ch arto- indú ere fig u ram alicú iu s // (cosaqu e parece
cráticu s; - crítico, apparatu s críticu s; - y noes) spécies, ēi f. Sin: simu lacru m; fu cata
g enital, g enitale, is n; g enitália, iu m npl; - spécies. Uso: - de verdad, fu cata (vel simu -
militar, apparatu s militaris; - modernos de lata, vel ementita) v eri spécies, apariencias -
diag nosis, recentíssima diag nó stica adiu - de virtu d, simu lacra v irtu tis.
menta; - respiratorio, ó rg anu m respirató riu m
vel respirationis. apartadero: F.C. declinató riu m, ii n. Sin:
mu tató ria, oru m npl; rotália mobília; orbita-
aparcadero: au toraedaru m statio; área sta- ru m dev ertícu lu m.
tiv a au tocinetoru m; v. estacionamiento.
apartado, v. casilla(apartadopostal).
aparcamiento, v. aparcamiento.
apartamento: diaeta, ae f; v. departamento.
aparcar: in statione (au toraedaru m) con-
stitú ere, statú ere; v eh ícu lu m in statione apartar: áliqu em av értere, abdú cere, av o-
sístere; au tocinetu m statú ere. care, defléctere, abstráh ere, deterrere ab +
abl. Uso: - alos ciu dadanos de votar, civ es
aparcería: locátio pártibu s facta. Sin: iu s ab v otis ferendis deterrere; nodejarse - del
partiáriu m. propiopropó sito, a su oconsílionondeterreri;
fírmiter su u m consíliu m tenere; apartarse
aparcero: colonu s partiáriu s. del camino, v iā dev értere; de v iā defléctere.

apareamiento: copu látiog enerató ria. apartheid: seg reg átionig ritaru m. Sin: seg re-
g átioh ó minu m coloratoru m.
aparejo: instru mentu m, i n. Sin: instrú ctio;
stru ctu ra. Uso: - técnico, mach inamentoru m apasionadamente: cú pide vel cu pidíssime.
instrú ctio; stru ctu rae mach inales; aparejos de Sin: flag ranter; ardenter; stu diose vel stu dio-
naveg ació n, instru menta nav i reg endae; apa- síssime; flag ranti vel v eh ementi stú dio.
rejos de pesca, piscató riae artis instru menta.
apasionado: cú pidu s vel stu diosu s alicú iu s
aparente: apparens, entis // (fing ido, simu - rei. Uso: - por lacaza, stu diosu s v enandi; - por
lado) simu latu s, a, u m. Sin : fictu s ; specio- laliteratu ra, stu diosu s litteraru m; estar - , ali-
su s. cú iu s, vel alicú iu s rei, stu diosu m vel stu dio-
síssimu m esse; alicú iu s rei stu dioflag rare,
aparición: (acció nde aparecer) conspectu s, ardere, teneri; áliqu a re ardere vel captu m
u s m. Sin: adv entu s, u s m. Uso: la- del sol, esse.
solis ortu s; la- de u nlibro, libri edítio// (vi-
sió n) v ísio, onis f. Sin: v isu s, u s m; v isu m, i apasionamiento: v eh eméntia, ae f. Sin:
n; manifestátio, apparítio. Uso: - milag rosa, ánimi ardor.
prodig ialis v isu s, vel v ísio, vel manifestátio;
la- de S anMig u el Arcáng el, ApparítioSancti apasionarse: (aficionarse conexcesoau na
Mich aelis Arch áng eli; v. espectro, fantasma. cosa) álicu i rei, ináliqu id stu dere; v eh emen-
ter áliqu id cú pere, ex pétere, optare; áliqu a re
apariencia: (aspectoexterior de u napersona capi; alicú iu s rei v olu ptate (amore, stu dio,

80
apetito

delectatione) capi // (aficionarse conexceso A peninos: montes (-iu m mpl) Appennini.


au napersona) amore alicú iu s capi.
apepsia: apépsia sive apepsīa, ae f. Sin: di-
apatía: apáth ia sive apath īa, ae f. Sin: (impa- g estionis difficu ltas vel defectu s.
sibilidad del ánimo) indoléntia; nih il sentire;
nondolere; nu llu s doloris sensu s; (falta de apercepción: appercéptio, onis f. Sin: perci-
vig or oenerg ía) torpor, ánimi torpor; lenti- piendi sensu s vel consciéntia.
tu do; socó rdia; ig náv ia; inértia; seg nítia.
apergaminado: mácie confectu s.
apático: apáth icu s, a, u m. Sin: (impasible)
sensū s ex pers; (faltode vig or oenerg ía) tor- aperitivo: (só lidoy/olíqu ido) g u státio, onis
pens; lentu s; socors; ig nav u s; iners; seg nis. f. Sin: g u statiú ncu la; g u stató riu m; promu lsis
(-ĭdis f); g u státioapertiv a vel aperitiv a; cibi
apear: áliqu em ad pedes dedú cere vel ad- appeténtiam mov ens vel u rg ens; (solamente
dú cere. líqu ido) pró poma, ătis n. Sin: silatu m; absin-
th iatu m; pó tioapertiv a; occu rsária pó tio.
apegado: - alavida, v itae cú pidu s.
aperos: instru menta, oru m npl. Uso: - de jar-
apego: stú diu m, ii n. Sin: ánimi adiú nctio. dinería, instru menta h ó rtica.

apelación: (acció n de apelar) appellátio, apertura: apértiovel aperítio; adapértio, onis


onis f. Uso: derech ode -, v. derech o; tribu nal f. Sin: apertu ra. Uso: solemne -, sollemnis
de -, v. tribu nal. apértio// fig ánimu s patens.

apelar: appellare. Sin: prov ocare. Uso: - ala apesadumbrado: maestu s áliqu ā re. Sin:
lealtad de alg u ien, ad fidem alicú iu s confú - maerore vel maestítiā affectu s.
g ere; - alapiedad de alg u ien, alicú iu s mise-
ricordiam captare; - al pu eblo, ad pó pu lu m apesarado, v. apesadu mbrado.
appellare vel prov ocare
apétalo: apétalu s, a, u m. Sin: folioru m ex -
apellido: cog nomen, mĭnis n. Uso: nombre y pers; fó liis carens.
-, nomencog nomenqu e.
apetencia, v. apetito.
apéndice: (cosaadju nta oañadidaaotra)
appendix , īcis f. Sin: su pplementu m; addita- apetito: (impu lsoinstintivo) cu píditas, atis f.
mentu m. Uso: - de u n libro, appendix ; ex - Sin: appetitu s, u s m; appetítio // (g ana de
trema libri (ó peris, v olú minis) pars; - del comer) appeténtia, ae f. Sin: appetítio; cibi
cieg o, appendix intestina, có lica; intestino- vel edendi cu píditas, av íditas, appeténtia.
ru m appendix . Uso: operació ndel -, resecá- Uso: faltade -, cibi fastídiu m; avivar, abrir o
tioappendicis; operar de -, v. operar. despertar el -, cibi cu piditatem ex citare vel
concitare; appetentiam cibi fácere; comer con
apendicitis: appendicitis, ĭdis f; appendicites, -, libenter édere vel cibu m sú mere; h acer vol-
is f. Sin: appendīcis inflammátio; có licae vel ver el -, av iditatem cibi appetendi rev ocare;
intestinae appendīcis morbu s. Uso: loopera- perder el -, appeténtiam amíttere; tener -,
ronde -, có lica appendix resecta est ei. cibu m appétere; notener -, cibu m fastidire;

81
apetitoso

noteng o-, mih i cibi cu píditas nonest. zado, reprobari, improbari; repu lsam ferre.

apetitoso: (qu e excitael apetito) appeténtiam aplazo: reprobátio, onis f. Sin: improbátio;
éx citans vel fáciens. Sin: palatu m sú scitans; repu lsa.
saliv am mov ens // (g u stoso) sápidu s, a, u m.
Sin: su av i vel g ratosapore. aplicación: u su s, u s m. Sin: applicátio. Uso:
- técnicas, rei téch nicae vel reru m tech nica-
apicultor: apiáriu s, ii m. Sin: apicu láriu s; ru m applicationes; las - de la energ ía ató -
méllifex (- fĭcis), melláriu s; ápiu m cu ltor. mica a objetivos pacíficos, v is ató mica ad
u su s béllicos adh íbita; las - de laradio, mar-
apicultura: ápiu m cu ltu ra vel cu ra. Sin: coniani inv enti u su s (-ŭu m mpl); - de u nin-
mellifíciu m; apiária; ars apiária. vento, inv enti u su s.

apilamiento: coacerv átio, onis f. aplicarse: se applicare. Sin: ó peram dare; se


conv értere ad áliqu id; stu dere álicu i rei. Uso:
apilar: cong érere. Sin: coacerv are. - adistribu ir comida, incibis distribu endis
ó peram dare.
apio: ápiu m, ii n; ápiu s, ii m. Uso: - cu lti-
vado, doméstico, ápiu m sativ u m vel h ortense. aplique: (aparatode lu z fijadoalapared)
lampas (eléctrica) parietária. Sin: parietáriae
apirético: apy réticu s vel apýretu s, a , u m. lámpadis fu lcru m.
Sin: febri carens.
A pocalipsis: Apocalipsis, is (ac -in) f // (fig ,
apirexia: apy réx ia sive apirex īa, ae f; apy res- catástrofe) calámitas, atis f.
sis, is f. Sin: febris deféctiovel defectu s.
apocalíptico: apocalýpticu s, a, u m. Sin: ar-
aplanadora, v. bu lldó zer. canu s; recó nditu s // fig calamitosu s; terrífi-
cu s; terríficans.
aplaudir: - frag orosamente aalg u ien, álicu i
máx imos plau su s tribú ere vel impertire. apócopa, v . apó cope.

aplauso: plau su s, u s m. Uso: - estru endoso, apócope: apó copa, ae f; apó cope, es f. Sin:
frag or plau déntiu m et acclamántiu m; stre- ampu tátio(ex tremae) lítterae vel sýllabae.
pens (vel crépitans, vel résonans) plau su s;
larg o-, long u s plau su s. apócrifo: adj apó cry ph u s, a, u m. Sin: adu lte-
rinu s; falsu s; fictu s; nonau th énticu s. Uso:
aplazado: (diferido) dilatu s, a, u m. Sin: pro- carta-, lítterae adu lterinae; libro-, liber falso
crastinatu s // (desaprobado) improbatu s, a, inscriptu s álicu i; liber sú bditu s vel su bdití-
u m. ciu s; liber ig noti au ctoris; liber apó cry ph u s
vel apocrýph icu s (librocu yainspiració ndi-
aplazamiento: dilátio, onis f. Sin: dilatátio; vinanoes seg u ra) ; testamento-, testamen-
procrastinátio. tu m su ppó situ m.

aplazar: (diferir) dilatare // (desaprobar) re- apocrisiario: apocrisiáriu s vel aprocrisáriu s,


probare, repéllere, improbare. Uso: ser apla- ii m.

82
apostema

apodíctico: apodícticu s, a, u m. Sin: certu s; ch ristianae relig ionis (vel doctrinae) defen-
certíssimu s; firmíssimu s. sor, adsertor, v index ; los - de la literatu ra
cristiana, ch ristiani apolog etae.
apodo: cog nomen, mĭnis n. Sin: cog nomen-
tu m; ridícu lu m vel irrisó riu m nomen; nomen apólogo: apó log u s, i m. Sin: fábu la, fabella;
ádditu m. Uso: - jocoso, nomenioci cau sā fic- narratiú ncu la ficta.
tu m; - mordaz, nomendespectū s cau sā fic-
tu m. apoplejía: apopléx ia sive -plex īa, ae f;
apoplex is, is (ac -in, abl -i) f. Sin: (sú biti) sán-
apódosis: apó dosis, is f. Sin: reddítio; se- g u inis ictu s (-u s m). Uso: - parcial, parály sis;
cu nda pars períodi vel mú sicae ph rasis. nerv oru m remíssio; morir de -, apopléx iā ar-
reptu m vel correptu m perire; ictu sáng u inis
apófisis: apó ph y sis, -is f. Sin: ossis tu bércu - ex sting u i; padecer -, apoplex i arreptu m vel
lu m vel eminéntia. correptu m esse

apofonía: apoph ó nia sive -ph onīa, ae f. apopléjico o apoplético: apoplécticu s vel
apoplectu s, a, u m.
apógrafo: apó g raph u m vel apó g raph on, i n.
Sin: ex emplar. aporía: apó ria sive aporīa, ae f. Sin: aporiá-
tio, onis f.
apoliticismo: apolitícitas, atis f. Sin: política
qu ies. apostar: sponsionem fácere. Sin: píg nore
cu m áliqu ocertare vel conténdere; áliqu em
apolítico: apolíticu s, a, u m. Sin: h au d políti- sponsione prov ocare vel lacéssere. Uso: -
cu s; reru m civ íliu m incu riosu s. alg o, áliqu id inpig nu s dare, pó nere; pig nu s
cu m áliqu opó nere de áliqu a re; - cu alqu ier
apologética: apolog ética, ae f. Sin: apolog é- cosa, qu ov is píg nore certare vel conténdere
tica disciplina, doctrina, ars; relig ionis defén- + propinf.
sio; v eritatis defénsio.
apostasía: apostásia sive -stasīa, ae f. Sin:
apologético: apolog éticu s, a, u m. Sin: lau da- apostátio; apostatu s, u s m; apostatátio;
tiv u s, lau dató riu s; defensó riu s. Uso: escrito-, apostatatu s, u s m; a relig ione deféctio.
apolog éticu m, i n.
apóstata: apó stata, ae m; apostatrix , icis f.
apología: apoló g ia sive -log īa, ae f. Sin: de- Sin: relig ionis desertor, desertrix ; a v era reli-
fénsio(defensa), pu rg átio(ju stificació n), lau - g ione tránsfu g a mf; ad impietatem vel ad fal-
dátiovel praecó niu m (encomio). Uso: h acer sam relig ionem tránsfu g a.
la- de alg u noode alg u nacosa, áliqu em vel
áliqu id dilau dare, lau dibu s efferre, incaelu m apostatar: apostatare. Sin: apostásiam fá-
ferre, ad caelu m tó llere; h acer la - (en de- cere; relig ionem desérere; a v era relig ione
fensa) de alg u ien, áliqu em deféndere vel pu r- defícere; a fide cath ó lica recédere.
g are de + abl.
apostema: apostēma, ătis n. Sin: abscessu s,
apologista: apolog ista, ae m. Sin: apolog eta; u s m; su ppu rátio.
lau dator; praeco; defensor. Uso: - cristiano,

83
apostilla

apostilla: annotátio, onis f. Sin: notátio; nota; apreciación: diiu dicátio, onis f (mu y bu ena,
commentaríolu s; annotamentu m. Uso: breve ex cellens; bu ena, bona; satisfactoria, medío-
-, annotatiú ncu la. cris vel probábilis; su ficiente, su ffíciens; in-
su ficiente, v itiosa vel nonsu ffíciens).
apostillar: annotare. Sin: impó nere, appó -
nere notas ad + ac. Uso: - u nlibro, libru m an- apremiar, v. acosar.
notatió nibu s instrú ere.
aprendiz: discípu lu s, i m. Sin: tiro(-onis m);
apóstol: apó stolu s, i m; apó stola, ae f // (fig , alu mnu s; nov ítiu s.
propu g nador, ra) fau tor m, fau trix f; au ctor
m, au ctrix f. aprendizaje: discéntia, ae f. Sin: discipu latu s
vel alu mnatu s, u s m; nov itiatu s, u s m; tirocí-
apostolado: apostolatu s, u s m. Sin: apó stoli niu m; praeparató ria ex ercitátio; práev iu m ti-
mu nu s (-nĕris n). Uso: - de la oració n, rocíniu m. Uso: - escolar, discéntia sch olaris;
apostolatu s orationis. - del latín, discéntia latina vel ling u ae latinae.

apostolicidad: apostolícitas, atis f. aprensión: anx íetas, atis f. Sin: anx ietu do
(-dĭnis f); anx itu do; sollicitu do.
apostrofar: áliqu em apostroph are. Sin: áli-
qu em compellare, appellare; in áliqu em aprensivo: ánx iu s, a, u m. Sin: tímidu s; pá-
apó stroph em fácere; áliqu em apó stroph e v idu s; salu ti nimis có nsu lens.
increpare, obiu rg are; áliqu em v eh ementer
álloqu i; ináliqu em ínv eh i. apresto: apparátio, onis f. Sin: praeparátio.

apóstrofe: apó stroph e, es f; apó stroph a, ae f. apretar: - el g atillo, líg u lam concú tere vel
Sin: compellátio; allocú tiov éh emens. addú cere.

apóstrofo: apó stroph u s, i f. aprietapapeles: ch artae pressó riu m (-ii n); -


delantero, pressó riu m priu s ch artae.
apotegma: apoph th eg ma, ătis n. Sin: effa-
tu m; senténtia. a priori: inantecessu m.

apotema: apoth ēma, ătis n. apriorismo: apriorismu s, i m. Sin: iu díciu m


a priori factu m; ex periéntiae praetermíssio
apoteosis: (deificació nde los h éroes, entre vel neg léctio.
los pag anos) apoth eōsis, is f. Sin: indeos (vel
indeoru m nú meru m) cooptátio, relátio; in apriorístico: apriorísticu s, a, u m.
deoru m nú meru m referre.
aprisco: ov ile, is n. Sin: cau lae vel cau llae,
apoyo: (lo qu e sirve para sostener) firma- aru m fpl.
mentu m, i n. Sin: su stentácu lu m; fu lcru m;
fu ltu ra. Uso: - del papel (enlamáqu inade aprobable: approbábilis, e.
escribir), ch artae su stentácu lu m // fig adiu -
mentu m. aprobación: probátio, onis f. Uso: merecer
la-, probationem mereri; disfru tar el g ozode

84
arbitrar

la-, probationis g áu diopérfru i. A rabia: Arábia, ae f. Uso: - meridional, Ará-


bia meridiana; - S au dita, Arábia Sau diana; de
apropiado: aptu s (+ dat; invel ad + ac). Sin: - S au dita, arábicu s sau dianu s; h ab Arabes
idó neu s (+ dat; in vel ad + ac); aptu s ac sau diani.
pró priu s.
arábigo, v. árabe.
aprovisionamiento, v. abastecimiento.
arabismo: arabismu s, i m.
aproximadamente: círciter. Sin: fere; ferme.
Uso: - mil pasos, ad qu inqu e mília pássu u m. aracnoideo: arach noidēu s, a, u m.

aproximativo: approx imativ u s, a, u m. arado: aratru m, i n. Uso: - mecánico, aratru m


au tomáticu m; - de ru edas, plau moratu m, i n.
aptitud: ing éniu m fácile ac propensu m (ad +
ac). Uso: - paralamúsica, ing éniu m fácile aradura: arátio, onis f. Uso: - mecánica, au -
ac propensu m ad rem mú sicam. tomatária arátio.

apuesta: (acció nde apostar) spó nsio, onis f arameo: adj aramaeu s vel aramáicu s, a, u m.
Uso: h acer u na -, v. apostar; g anar la -, Uso: idioma-, ling u a aramaea.
sponsionem v íncere; áliqu em sponsione v ín-
cere; perder la -, sponsionis condemnari; arancel: - de adu anas, index (-dĭcis m) reru m
sponsione v inci // (cosaqu e se apu esta) pig - v ectig áliu m.
nu s, nŏris n. Sin: sponsionis pig nu s.
arándano: my rtillu s, i m. Sin: baca caerú lea.
apuntador: mó nitor scáenicu s. Sin: th eatri
mó nitor; inspirator th eatralis. arandela: orbícu lu s, i m.

apuntar: (asestar u narma) collineare. araña: (arácnido) arámea, ae f ; arámeu s, i


m // (especie de candelabro) ly ch nu ch u s, i m.
apuntes: nó tu lae, aru m fpl. Sin: adv ersária, Sin: fu nale, is n; lampadáriu m; cry stállinu m
oru m npl. Uso: - de lecciones, adv ersária candelabru m; pendens lampadáriu m.
sch olástica.
arañar: rádere.
aquiescencia: assensu s, u s m. Sin: assénsio.
arañazo: lacerátio, onis f. Sin: v u lnú scu lu m;
aquilón: áqu ilo, onis m. Sin: bó reas, ae m. lev is cu tis lacerátio.

ara: (altar) v. estavoz // (piedraconsag rada arañita: araméolu s, i m.


del altar) petra sacra. Uso: - portátil, ara por-
tátilis. árbitra: árbitrix , icis f. Sin: árbitra; discepta-
trix .
árabe: adj arábicu s, a, u m. Uso: leng u a -,
sermoarábicu s; Arabu m ling u a // su st Arabs, arbitraje: arbitratu s, u s m. Sin: arbitrátio.
ăbis m.
arbitrar: arbitrari. Sin: iu dicare; iu dícioaes-

85
arbitrariamente

timare; árbitri senténtiam ferre. arcabu cería) áliqu em arch ibú siovel ballistā
ig nív omā necare, interfícere, prostérnere.
arbitrariamente: (por arbitriooal arbitrio)
ad arbítriu m alicú iu s. Sin: meo, tu o, etc. ar- arcabucero: ballistáriu s, ii m.
bítriovel arbitratu ; ad v olu ntatem vel ad libí-
dinem; ex v olu ntate vel ex libídine // (con arcabuz: arch ibú siu m vel arch abú siu m, ii n.
arbitrariedad) sine cau sa. Sin: témere; in- Sin: ballista ig nív oma; férrea fístu la.
considerate; inconsu lte.
arcaduz: (cañeríapor donde se condu ce el
arbitrario: (qu e depende del arbitrio) arbi- ag u a) fístu la, ae f. Sin: tu bu s // (cang iló nde
tráriu s, a, u m. Sin: arbítrio; (ex ) arbítriofac- noria) v. cang iló n.
tu s; ad arbítriu m vel ad libídinem factu s //
(qu e implicaarbitrariedad) noniu stu s. Sin: arcaico: (primitivo) arch áicu s, a, u m // (rela-
iniqu u s; temeráriu s; inconsideratu s; inconsu l- tivo al arcaísmo) priscu s; v etu stu s; v etu s
tu s; sine cau sa. (-tĕris); obsoletu s; inu sitatu s. Uso: palabras -,
v erba prisca vel obsoleta.
árbitro: árbiter, tri m. Sin: iu dex , dĭcis m.
Uso: Depag onó th eta, ae m; ag onis vel lu di arcaísmo: arch aismu s, i m. Sin: v erbu m pris-
árbiter; (lú dicri) certáminis iu dex ; el oficiode cu m, v etu stu m, obsoletu m; v etu s v ocábu lu m.
-, árbitri vel iú dicis mu nu s; ag onoth ésia, ae f. Uso: u tilizar oemplear arcaísmos, qu aedam
nimis antiqu e dícere.
árbol: (planta) arbor, ŏris f. Uso: - fru tal, po-
mífera arbor; - de Cardán, arbú scu la cardá- arcaísta: qu i vel qu ae arch aismos saepe ádh i-
nica; - de levas, arbú scu la eccentricoru m; - bet.
de Navidad, arbor natalícia, Nativ itatis arbor;
ch ristarbor // (paloomástil del navío) malu s, arcaizar: arch aismos adh ibere.
i m // - g enealó g ico, stemma, ătis n. Sin:
stemma g enealó g icu m; g entis vel g entile arcángel: arch áng elu s, i m. Sin: cáelitu m ág -
stemma; propág inu m diag ramma (-ătis n); minu m princeps.
componer el - g enealó g ico, famíliae propá-
g ines su btéx ere; g entis oríg ines su btéx ere // arcano: adj arcanu s, a, u m. Sin: occu ltu s; se-
(barrafijaog iratoria) asser, ĕris m. Uso: - cretu s; abscó nditu s // su st arcanu m, i n(or-
acodillado, asser cu bitatu s; - motor, de dinariamente en pl arcana, oru m). Sin: res
mandoode impu lsió n, asser motó riu s; - de arcana, secreta, abscó ndita.
balancín, asser libramenti; - de distribu ció n,
asser distribu tionis; - de transmisió n, asser arcedianato: arch idiaconatu s, u s m.
impu lsionis.
arcediano: arch idiācon, ŏnis m; arch idiá-
arboladura: Mar armamenta, oru m npl. conu s, i m.

arboleda: árbores, u m fpl. archicofradía: arch ifratérnitas, atis f. Uso: la


- del santísimorosario, arch ifratérnitas sanc-
arcabucear: (disparar u narcabu z) arch ibú - tíssimi rosárii.
siu m vel ballistam ig nív omam ex pló dere //
(matar au napersonaconu nadescarg ade archiducado: (carg ode arch idu qu e) arch i-

86
arengar

du catu s, u s m // (fu nciones de arch idu qu e) ar- blicos, tábu lae pú blicae; g u ardar u nacosaen
ch idu cis mu nu s (-nĕris n) // (territorioperte- u n-, v. arch ivar // Inform scapu s, i m. Sin:
neciente al arch idu qu e) arch idu catu s; plica, ae f.
arch idu cis dício, rég io, territó riu m.
arcipreste: arch iprésby ter, tĕri m.
archiducal: arch idu calis, e. Sin: arch idu cis
(del arch idu qu e). arco: (armaparadisparar flech as) arcu s, u s
(dat y abl pl árcu bu s) m // (Geom, porció nde
archiduque: árch idu x , u cis m. Sin: Mag nu s cu rva) arcu s, u s m; apsis (h apsis), sīdis (ac -
Du x . sīda, ac pl -sīdas) f // (Arq, fábricaenforma
de -) arcu s, u s m. Sin: cu rv atu ra; fornix (-ĭcis
archiduquesa: arch idu cissa, ae f. Sin: m). Uso: - triu nfal, arcu s triu mph alis vel
Mag na Du x . ov ans // (Fís, - voltaico) arcu s (-u s m) v oltia-
nu s; arcu s Voltae // - iris, arcu s plú v iu s, cae-
archimandrita: arch imandrita vel arch iman- lestis, ímbrifer, pu rpú reu s // (varadelg adaen
drites, ae m. qu e se fijancerdas parah erir las cu erdas del
violín, contrabajo, etc.) arcu s, u s m // (porte-
archipiélago: arch ipélag u s, i n. Sin: mare ín- ría, metaendeportes) pali, oru m mpl. Uso:
su lis refertu m. enviar lapelotafu eradel -, ex tra palos mít-
tere follem.
archisinagogo: arch isy nag og u s, i m.
ardilla: sciu ru s, i m. Sin: sciu ríolu s vel scu -
architecture (Inform), descripció nde los sis- ríolu s.
temas: arch itectu ra, ae (compu tatralis vel or-
dinatralis) f. área: área, ae f. Uso: Dep, - de castig o(de
penal openalti) ode g ol, área (iactū s) poe-
architriclino: arch itriclīnu s, i m. nalis; área iactū s v álidi; - de ju eg o, campu s;
área lu di // (medidade su perficie equ ivalente
archivador: ch artu láriu m, ii n. acienmetros cu adrados) área, ae f. Sin: de-
cámetru m qu adratu m.
archivar: intabu láriorepó nere, serv are, cu s-
todire, recó ndere, inclú dere. Sin: intabu láriu m arena: fig , bajar ala-, (in) certamendescén-
referre; tabu lárioconsig nare vel mandare. dere.

archivero: arch iv áriu s, ii m. Sin: ch ar- arenación: cu rátioarenária. Sin: arenith erá-
tu láriu s; ch artáriu s; cartó ph y lax , ācis m; pia sive -th erapīa.
tabu láriu s; tabu lárii praefectu s; tabu lário
praepó situ s. arenales: (h )arenifodina, ae f. Sin: arenária;
arenáriu m.
archivista, v. arch ivero.
arenga: allocú tio, onis f. Sin: có ntio. Uso:
archivo: arch īv u m vel arch īu m, i n. Sin: pronu nicar u na-, v. areng ar.
tabu láriu m; ch artáriu m; ch artoph y láciu m.
Uso: - doméstico, tablinu m vel tabu linu m; - arengar: allocu tionem h abere (apu d + ac).
mu sical, arch iv u m reru m mu sicaru m; - pú- Sin: contionem h abere.

87
arenque

arenque: aring u s, h aring u s, h areng u s, i m. tu m, i n.


Uso: - ah u mado, aring u s fu moet sale du ra-
tu s; - asado, aring u s frictu s; - ensalmu era, argumentación: arg u mentátio, onis f. Sin:
aring u s mu riā vel salsú g ine perfu su s. ratiocinátio.

areómetro: areó metru m, i n. argumentador: arg u mentator, oris m.

areotectónica: areotectó nica arch itectu ra (-ae aria: - mu sical, cantu s, u s m. Sin: cántio;
f). Sin: militaris arch itectu ra; mu nímina vel modu s mú sicu s; modu lamen, mĭnis n;
mu nimenta stru endi ars, rátio, doctrina. modu s; nú meru s.

argamasa: arenatu m, i n. Sin: calcestru m, i árido: áridu s, a, u m. Sin: arens; siccu s; ex -


n; calcina; arenae et coementi mix tu ra; v. h or- siccatu s; ex su ccu s; ex ilis, g rácilis.
mig ó n.
arieta: cantiú ncu la, ae f. Sin: cántu lu s.
argamasar: dépsere lu tu m.
ario: áriu s, a, u m. Uso: leng u a-, ling u a ária
árgana: érg ata, ae f. Sin: mách ina ad trah en- sive ariana.
du m apta.
arista: (intersecció nde dos planos) arista, ae
arganeo: árg anu m, i n. f.

árgano, v. árg ana. aristocracia: aristocrátia sive -cratīa, ae f.


Sin: optimátiu m dominatu s vel principatu s
A rgelia: Alg éria, ae f. Sin: Icó siu m, ii n; Ico- (-u s m); optimates (-u m vel -iu m mpl);
sitánia; Nu mídia. primores civ itatis.

argelino: adj alg eriensis, e; alg erianu s, a, u m aristocrático, ca: adj aristocráticu s, a, u m.
// su st Alg eriensis, is m; Alg erianu s, i m. Sin: ó ptimas, ātis (abl sing optimati; g enpl
optimatu m vel optimátiu m); nó bilis // su st v ir
A rgentina: Arg entina vel Arg entínia, ae f. nó bilis; mú lier nó bilis. Uso: los -, aristocrá-
Uso: laRepública-, Arg entina Res pú blica. tici, oru m mpl; delecti; nó biles; potentes;
príncipes; pró ceres.
argentino: adj arg entinu s, a, u m; arg entinen-
sis, e // h abArg entini, oru m; Arg entinenses, aristotélico: aristotélicu s, a, u m. Sin: aristo-
iu m mpl. telēu s, aristotelīu s, a, u m.

argento: - vivo, v iv u m arg entu m. Sin: aristotelismo: Aristó telis vel peripatetico-
h y drog y ru s, h y drarg y ru s. ru m doctrina.

argolla: férreu s círcu lu s. Sin: orbile, is n; aritmética: arith mética, ae f; arith métice, es
canth u s, i m // (ju eg o) malleoru m lu du s. f; arith mética, oru m npl. Sin: nú meri, oru m
mpl.
argonauta: (molu sco) v. nau tilo.
aritmético: adj arith méticu s, a, u m // su st
argument (Inform), arg u mento: arg u men- arith méticu s, i m. Sin: arith méticae peritu s;

88
armadura

arith métices cu ltor. v ir militaris; plazade armas, ó ppidu m, i n;


locu s mu nitu s; castru m, castellu m // alzarse
aritmia: (falta de ritmo) arh ýth mia vel ar- en armas, seditionem fácere; arma mov ere
rh ýth mia, ae f. Sin: concentu s, vel sonoru m, contra áliqu em; rebellionem fácere; arrojar
vel v ocis discrepántia (ensentidomu sical); las -, arma abícere vel proícere; deponer las
orationis, v erboru m, v érsu u m discrepántia -, ab armis discédere; empu ñar las -, arma cá-
(ensentidoliterario). pere vel sú mere; entreg ar las -, arma trádere;
estar bajolas -, inarmis esse; stipéndia fá-
aritmógrafo, v. aritmó metro. cere; h acer su s primeras -, tirocíniu m depó -
nere (tambiénensentidofig ); llamar alas -,
aritmómetro: mách ina compu tatrix , calcu - ad arma v ocare vel concitare; llevar armas,
latrix , calcu lató ria. arma vel telu m ferre; esse, stare cu m armis
vel cu m telo; morir conlas - enlamano, in
A rizona: Arizona, ae f. Uso: de -, arizonen- armis mori; pu g nans ó ccido, cado, péreo, oc-
sis, e. cu mbo, morior; pasar au nopor las -, armis
áliqu em interfícere, occídere, necare; presen-
A rkansas: Arcansia, ae f. Uso: de -, arcan- tar las -, salu tationem more militari fácere;
siensis, e. rendir el - (enseñal de respetoal S antísimo),
arma demíttere // (cadau node los principa-
arlequín: sánnio, onis m. Sin: lú dio; mimu s; les cu erpos militares) milítiae g enu s (-nĕris
scu rra; v énetu s lú dio; Arlequ inu s, i m; scu rra n); el - de artillería, tormentárii, oru m mpl; el
centu ncu latu s. - de caballería, equ itatu s, u s m; équ ites, u m
mpl; el - de infantería, peditatu s, u s m; pédi-
arma: telu m, i n. Uso: - arrojadiza, míssile, tes, u m mpl // (pl, tropas oejércitos de u nEs-
is n; - au tomática, telu m au tó matu m vel au - tado) có piae, aru m fpl. Sin: armati, oru m
tomatáriu m; - ató micas, arma vel missília mpl; v ires, v íriu m fpl; ex ércitu s, u u m mpl //
ató mica; ató mici belli instru menta; arma v i (blasó n, escu dode armas) insig ne, is n; las -
ató mica displodéntia; - bioló g icas, arma bio- de familia, g éneris vel famíliae insig ne; g en-
ló g ica; - blanca, ferru m, i n; g ládiu s, ii m; tilíciu m insig ne // (fig , medios paraconse-
ensis, is m (poét); - convencionales, arma g u ir alg o) arma, oru m npl. Sin: au x íliu m;
conv entionália; arma u sitata; - defensivas, su bsídiu m; adiu mentu m.
arma ad teg endu m (apta); - de fu eg o, telu m
ig nív omu m, ig níferu m, plu mbív omu m; enpl armadía: ratis vel rates, is f.
también arma ig nív oma; - nu cleares, arma
vel missília nu cleária; - ofensivas, tela vel armadillo: porcellu s loricatu s.
arma ad nocendu m (apta); - qu ímicas, ch é-
mica arma; comerciode armas, armoru m ne- armador: (el qu e por su cu enta arma o
g otiátio; armamentoru m mercatu ra; fábrica equ ipau naembarcació n) nav icu láriu s, ii m.
de armas, armoru m officina; produ cció nde Sin: nau cleru s. Uso: ejercer el oficiode -, na-
armas, armoru m fabricátio; fabricar - ató mi- v icu láriam ex ercere.
cas, ató mica arma parare vel fabricare // com-
pañero de armas, commílito, onis m; armadura: (conju ntode armas) armatu ra, ae
armoru m vel belli só ciu s; g ente de armas, f. Uso: - lig era, lev is armatu ra; - de armas
mílites; có piae; h ech ode armas, pu g na vel de h ierro, armatu ra; militaris ornatu s (-u s m)
pró eliu m; h ombre de armas, miles, lĭtis m; // (pieza o conju nto de piezas u nidas u nas

89
armamentismo

conotras enqu e osobre qu e se armaalg o) ocu larioru m.


compāg es, is f; compāg o,-g ĭnis f. Sin: coassá-
tio; contabu látio; contig nátio; fu ltu ra; pag - A rmenia: Arménia, ae f. Uso: de -, v. arme-
mentu m // (conju ntode vig as de maderaqu e nio.
formanel tejado) materiátio; tig noru m com-
pag es // - de lacama, sponda, ae f. armenio: adj arméniu s, a, u m. Sin: arme-
niensis, arménicu s; armeníacu s // h abArmé-
armamentismo: ad (au g enda) arma contén- nii, oru m; Armenienses, iu m.
tio(-onis f). Sin: áemu la rei militaris au g en-
dae stu dia // (conju nto de armas) v. armería: (mu seode armas) armamentáriu m,
armamento. ii n// (arte de fabricar armas) ars (artis f)
armamentária // (tienda en qu e se venden
armamento: (prevenció nde todolonecesa- armas) armoru m taberna (-ae f).
rioparalag u erra) belli (vel béllicu s, vel mi-
litaris) apparatu s (-u s m). Sin: armero: (fabricante de armas) armoru m
armamentáriu m, ii n; belli comparátio; armo- faber (-bri m) vel ártifex (-fĭcis m). Sin: ar-
ru m conflátio, comparátio; armoru m appara- mamentáriu s faber, ó pifex , operariu s // (ven-
tu s; armamenta vel arma béllica; belli dedor de armas) armoru m v énditor (-oris m).
instru menta. Uso: control de los -, belli ap-
paratū s inspéctio// (conju nto de armas al armiño: armellinu s, i m. Sin: mu s pó nticu s;
serviciode u ncu erpoarmado) armamenta, de - , armellíneu s, a, u m.
oru m npl; instru menta milítiae. Uso: - g ig an-
tescos, immánia béllica arma; - tradicional y armisticio: indú tiae, aru m fpl. Uso: despu és
ató mico, apparatu s armoru m u sitatoru m et del -, datis indú tiis; du rante el -, indu tiaru m
atomicoru m; invertir su mas fabu losas en-, témpore; per indú tias; conceder u n- de dos
inrem militarem pecú niam impéndere am- años, indú tias biénnii dare; h acer u n-, fácere
plíssimam; redu cció nde los -, armoru m de- vel inire, vel pacisci indú tias; observar el -,
minú tio(vel diminú tio) // (Mar, equ ipo y indú tias conserv are; violar el -, indú tias v io-
provisió n de u n bu qu e) nav is armamenta, lare; indu tiaru m fidem rú mpere.
oru m npl.
armonía: (combinació nde sonidos ag rada-
armario: armáriu m, ii n. Uso: - frig orífico, bles) h armó nia sive -monīa, ae f. Sin: sono-
v. frig orífero; - ropero, v estiáriu m; armáriu m ru m concentu s vel consensu s (-u s m);
v estiáriu m; - pequ eñodonde se g u ardanlos sonoru m vel v ocu m concó rdia; v ocu m con-
zapatos, armaríolu m cálceis serv andis; - con centu s // (proporció ny correspondenciade
cajoncitos, armáriu m locu latu m; - convidrie- las partes de u ntodo) concó rdia, ae f. Sin:
ras, armáriu m v ítreu m; - de lu na, armáriu m conv eniéntia; coh aeréntia. Uso: - de locre-
specu latu m; fabricante de armarios, armariá- ado, mu ndi coh aeréntia // (amistad y bu ena
riu s, ii m // - empotrado, v. alacena. correspondencia) mú tu a coniú nctio(-onis f).
Sin: consénsio; concó rdia; v olu ntas concors
armazón: fu ltu ra, ae f. Sin: compāg es, is f; vel conséntiens. Uso: la - de los pu eblos,
compāg o, g ĭnis f. Uso: - del avió n, fu selaje, mú tu a popu loru m coniú nctio; - espiritu al,
aëronav is álv eu s vel h abitácu lu m; - de labi- animoru m conspirátio atqu e consensu s; -
cicleta, del au tomó vil, bírotae, au toraedae de pensamientoy acció n, qu aedam cog itandi
compag es; - de los lentes, fu ltu ra v itroru m ag endiqu e similitu do; - de volu ntades,

90
arquiepiscopal

conspirátioet qu asi concentu s v olu ntatu m // arpa: h arpa, ae f. Sin: psaltériu m. Uso: tocar
(Mús, arte qu e tratade laformació n, su ce- el -, psállere.
sió ny modu lació nde los acordes mu sicales)
ars vel disciplina h armó nica. Sin: doctrina arpegio: fídiu m impú lsio(-onis f). Sin: con-
institu tionis h armó nicae. citata fídiu m v ibrátio; h arpae concentu s (-u s
m).
armónica: (instru mentomúsico) h armó nica,
ae f. Sin: h armó nica flátilis vel inflanda. arpeo: h árpag a, ae f.

armónico: h armó nicu s, a, u m . Sin: có nso- arpista: psaltes, ae m; psáltria, ae f. Sin: qu i,


nu s, có nsonans; concinnu s; concors; có n- qu ae psaltério(vel h arpā) canit.
g ru ens; modu latu s (bien modu lado);
nu merosu s (bienritmado). Uso: sonidos -, arpón: iácu lu m h amatu m.
soni sibi có nsoni vel consonantes.
arqueo: arcae recog nítio(-onis f). Sin: scrínii
armonio: h armó niu m, ii n. Sin: h armó nicu m recog nítio; nu mmáriae arcae recog nítio; ac-
instru mentu m; plectru m pneu máticu m. ceptae pecú niae renu merátio.

armoniosamente: h armó nice. Sin: concó r- arqueología: arch aeoló g ia sive -log īa, ae f.
diter; cong ru enter; modu late. Sin: antiqu itatis sciéntia; antiqu itatu m (vel
v etu staru m reru m) doctrina; stú dia antiqu ita-
armonioso: h armó nicu s, a, u m. Sin: nu me- tis; res arch aeoló g ica; antiqu itatis monu -
rosu s; modu latu s; có nsonu s; concors. menta. Uso: - clásica, arch aeoló g ia clássica;
- cristiana, rei ch ristianae antiqu íssimae stú -
armonizar: (estar en armonía) concínere diu m; ch ristianae antiqu itates; - g recorro-
cu m áliqu o, vel cu m áliqu a re, vel inter se. mana, stú dia antiqu itatis g raecae
Sin: cong rú ere, conv enire, consentire cu m romanaequ e; - su bmarina, su bacu ática, ar-
áliqu ovel inter se // (poner enarmonía) con- ch aeoló g ia su baequ ó rea.
cinnare. Sin: conciliare; concordem réddere.
arqueológico: arch aeoló g icu s, a, u m. Sin: ad
arnés: (armadu ra) armatu ra, ae f // (pl, g u ar- arch aeoló g iam vel ad antiqu itatis doctrinam
niciones de las caballerías) stramenta, oru m spectans.
npl; arma vel ornamenta equ éstria.
arqueólogo: arch aeó log u s, i m. Sin: arch aeo-
aro: (círcu looanillode h ierro, madera, etc.) ló g iae stu diosu s, cu ltor, peritu s; reru m anti-
círcu lu s, i m (férreu s, líg neu s …) // (ju g u ete qu aru m sciens, inv estig ator, peritu s.
de niños) troch u s, i m.
arquero: (Dep, portero, g u ardameta) iani-
aroma: aroma, ătis n(dat y abl pl aromáti- tor, oris m. Sin: portáriu s; portae cu stos.
bu s vel aró matis). Sin: odor; odor su av is.
Uso: qu emar aromas, incéndere odores. arquetipo: arch éty ponvel arch éty pu m, i n.

aromático: aromáticu s, a, u m. Sin: frag rans; arquidiócesis: arch idioecēsis, is f.


odoratu s; odó rifer; su av e olens.
arquiepiscopal, v. arzobispal.

91
arquisinagoga

arquisinagoga: arch isy nag ōg a, ae f. familiares compó nere; arreg lárselas, rem
(res) ex pedire; sibi ipsi consú lere.
arquisinagogo: arch isy nag ōg u s, i m.
arreglarse: (acicalarse) corpu s cu rare, or-
arquitecta: arch itetrix , icis f. nare, ex ornare. Uso: - delante del espejo, or-
nari ante spécu lu m; (dich o del h ombre
arquitecto: arch itectu s, i m. Sin: aedificandi afeminado) occu patu m esse inter péctinem
peritu s. specu lu mqu e.

arquitectónico: arch itectó nicu s, a u m. Sin: arreglo: - de u na diferencia, composítio,


arch itécticu s. conciliátio, onis f.

arquitectura: (arte de proyectar y constru ir arremangarse: brách ia denu dare vel renu -
edificios) arch itectu ra, ae f. Sin: arch itectó - dare.
nice, es f; artes arch itectó nicae; arch itecto-
ru m sciéntia vel doctrina; ars aedifícia arrendador, ra: (qu e daenarrendamiento)
ex stru endi // (estilode u neficicio) stru ctu ra, locator, oris m; locatrix , icis f; locator vel lo-
ae f . Sin: forma et artifíciu m. Uso: - de estilo catrix alicú iu s rei ex condicto// (qu e tomaen
antig u o, antiqu ae stru ctu rae g enu s. arrendamiento) condu ctor, oris m, condu c-
trix , icis f; condu ctor vel condu ctrix alicú iu s
arquitrabe: epistýliu m, ii n. rei ex condicto.

arrabal, v. su bu rbio. arrendamiento oarriendo: (acció nde dar


en-) locátio, onis f. Sin: locátioalicú iu s rei
arraigado: radicatu s, a, u m. Sin: fix u s, defi- ex condictovel ex condictoprétio// (acció n
x u s; adh aesu s, adh aerens. de tomar en-) condú ctio, onis f. Sin: condú c-
tioex condicto(prétio).
arrancador: Au tom mach inamenti motó rii
incitamentu m. Sin: accensionis adiu tó riu m; arrendante, v. arrendador.
incitatru m.
arrendar: (ceder enarrendamiento) locare
arranque: (de u namáqu ina) ex pedítio, onis // (tomar enarrendamiento) condú cere. Sin:
f. Sin: mó tio, emó tio; v elocitatis resú mptio; redímere.
Au tom célere motionis princípiu m. Uso: me-
canismode -, v. arrancador. arrendatario, v. arrendador.

array (Inform), tablaomatriz: matrix , icis f . arreo: (atavío, adorno) ornatu s, u s m // (pl,
Sin: séries, -ēi f. g u arniciones de las caballerías) arma vel or-
namenta equ éstria; stramenta, oru m npl.
arrebato: - del alma, ánimi su blátio; - de ira,
sú bita ira. arrepentimiento: paeniténtia, ae f. Uso: - ac-
tivo, malefactoru m paeniténtia.
arrebol: (afeite encarnado) v. colorete.
arresto: (captu ra) compreh énsio, onis f //
arreglar: - las cu entas de lafamilia, rationes (prisió n) cu stó dia, ae f. Uso: - domiciliario,

92
arrugar

cu stó dia doméstica. arrobarse, v. extasiarse.

arrianismo: arianismu s, i m. Sin: Arii h áe- arrocero: ory zae cu ltor (-oris m).
resis; ariana doctrina.
arrodillada: g enu fléx io, onis f. Sin: g enu fle-
arriano: adj arianu s vel áriu s, a, u m; su st x u s (-u s m); fléx iog énu u m; g énu u m infléx io.
Arii, vel arianismi, vel h áeresis arianae discí-
pu lu s, ássecla, fau tor, sectator. arrodillado: g enu flex u s, a, u m. Sin: g enu
flex o, inflex o, su bmisso. Uso: - conambas
arriar, v. amainar. rodillas, g énibu s flex u s vel pó situ s.

arriata oarriate: pu lv inu s, i m. Sin: área, ae arrodilladura: g énu u m flex u ra (-ae f).
f. Uso: - de violetas, v ioláriu m; - pequ eña,
pu lv ínu lu s; aréola. arrodillarse: g énu a fléctere. Sin: g énu a in-
clinare vel su bmíttere; procú mbere g énibu s;
arriba: ¡- España!, Su rsu m Hispánia! in g énu a procú mbere; in g énu a su bsídere.
Uso: - ante u no, alos pies de u no, ad g énu a
arribismo: ámbitu s, u s m. Sin: ambítio; g ló - alicú iu s procú mbere; ante pedes alicú iu s pro-
riae av íditas; escendendi cu píditas; effrenu s, cú mbere; ad g énu a se álicu i su bmíttere.
effrenatu s, immó dicu s ámbitu s. Uso: - enpo-
lítica, perv eniendi stú diu m; sollicitu doh ono- arrollador: - de tabaco, inv olu tor, oris m.
ru mqu e conténtio; immó dicu s pu blicoru m
mú neru m ámbitu s; effrena, vel effrenata, vel arrollar: (envolver u na cosa en forma de
immó dica dig nitatu m potestatu mqu e ambí- rollo) inv ó lv ere; conv ó lv ere. Sin: compli-
tio. care.

arribista: ambitiosu s, a, u m. Sin: g ló riae áp- arrorró: lallu s, i m; lallu m, i n; lalla indecl.
petens vel cú pidu s; effrenatu s et au dax ali- Sin: nénia; neníola; somníferu m carmen;
cú iu s rei captator; repentinu s h omo; qu i somnífera cantilena.
celériter ad h onores pérv enit.
arroyada: rív u li cu rsu s (-u s m).
arriendo, v. arriendamiento.
arroz: ory za, ae f. Uso: - seco, ory za condīta;
arritmia: (Pat, irreg u laridad enlas pu lsa- - alamilanesaoalavalenciana, ory za Me-
ciones) arh ýth mia sive arh y th mīa; arrh ýth mia diolanénsiu m vel Valentinoru m more con-
sive arrh y th mīa, ae f. Sin: arteriaru m pu lsu s dita; cu ltivodel -, ory zae cu ltu ra; ory zaru m
ex lex , abnormis, enormis. cu ltu s (-u s m); paellade -, ory zae patella.

arrítmico: arh ýth micu s vel arrh ýth micu s, a, arrozal: ory zae sationes (-u m fpl).
u m. Sin: arrh y th mu s.
arrugar: - las narices, corru g are nares; - el
arrobamiento, v. éxtasis. ceño, lafrente, el entrecejo, frontem obdú -
cere; su percíliu m tó llere vel attollere; contrá-
arrobar: admiratione vel stu pore áliqu em af- h ere su percília // (mostrar desabrimientoo
fícere. Sin: sing u lari v olu ptate perfú ndere // irapor alg o) av ersari vel fastidire áliqu id.

93
arruinado

arruinado: (venido a menos) aere alieno piedra, artefacta lapídea.


obaeratu s. Sin: aere alienodemersu s vel op-
pressu s. arteria: artéria, ae f. Uso: - coronaria, artéria
coronária vel cordalis // (fig , g ranvíade co-
arrullar: (dormir al niñocon arru llos) mu nicació n) principalis vel ó ptima v ia.
lallare. Sin: cantilenam (infanti) cánere vel
insu su rrare; cantilenam insu su rrandoinfantem arterioesclerosis, v. arteriosclerosis.
sopire.
arteriografía: arteriog ráph ia sive arteriog ra-
arrullo oarrurrú, v. arrorró . ph īa, ae f.

arsenal: (depó sito o almacén g eneral de arteriosclerosis: arteriosclerosis, -is f.


armas y otros efectos de g u erra) armamen-
táriu m, ii n//(establecimientomarítimo) na- artesanado, v. artesanía.
v ale, is n; nav ália, iu m npl // (fig , depó sitode
noticias, datos, etc.) receptácu lu m, i n. Sin: artesanía: (profesió n) artifíciu m. Sin: mu nu s
repositoriu m. fabrile; opíficu m artes vel mú nera // (clase
social) opífices, u m mpl. Sin: collég iu m vel
arsenical: arsénicu s, a, u m. Sin: arsénici corpu s opíficu m. Uso: obra de artesano,
(g ensing ); ad arséniu m pértinens // (qu e con- opu s fabrile.
tiene arsénico) arsénicu m có ntinens.
artesanito: pú sio(-onis m) operáriu s.
arsénico: adj, v. arsenical // su st arsénicu m,
i n. Uso: - blanco, arsénicu m albu m. artesano: ó pifex , fĭcis m. Sin: ártifex , fĭcis
m; faber, bri m; fabricator; officinator.
arsis: arsis, is (ac -im) f. Sin: ictu s, u s m; su b-
látio, onis f. artesiano: artesianu s, a, u m. Uso: pozo-, pú -
teu s artesianu s.
arte: ars, artis f. Uso: - clínico, ars clínica; -
cu linario, ars cu linária vel coqu inária; - mé- ártico: árcticu s, a, u m. Sin: septemtrionalis
dico, ars médica vel salu taris; el - del aposto- vel septentrionalis, e.
lado, apó stoli mu nu s; Bellas Artes, bonae
(ó ptimae, ing énu ae, liberales) artes vel disci- articulación: (de miembros del cu erpo) arti-
plinae; - g ráficas, artes g ráph icae; - indu s- cu látio, onis f. Sin: articu lamentu m; commis-
triales, artes qu aestu osae; - liberales, artes su ra; ártu u m nex u s // (de piezas) iu nctu ra, ae
liberales; - mág icas, mág icae vel mag ae f . Sin: v ertícu lae, aru m fpl; catenátiomó bilis
artes; - mecánicas, artes fabriles vel opero- // (pronu nciació nclaray distinta) ex planátio,
sae; obrade -, opu s su mmoartifíciofactu m; onis f. Sin: ex planata v ocu m impréssio.
opu s su mmā vel politíssimā arte perfectu m;
artes y oficios, artes et artifícia; artes y cien- articular: (u nir, enlazar) commíttere. Sin:
cias, artes et stú dia, artes et disciplinae; las - iú ng ere; coniú ng ere // (pronu nciar clara y
de lapaz y de lag u erra, belli pacisqu e artes; distintamente) (v oces vel v erba) articu lare.
con-, arte, ex arte, áffabre. Sin: ex planare; ex prímere; distincte proferre;
v oces ex prímere vel enu ntiare. Uso: - las le-
artefacto: artefactu m, i n. Uso: artefactos de tras, lítteras su is sonis enu ntiare.

94
artístico

articulito: commentatiú ncu la, ae m. loqu i.

artículo: (escritoenperió dicoorevista) ar- artificioso: (h ech oconartificio) artificiosu s,


tícu lu s, i m. Sin: scriptu m; commentátio; a, u m. Sin: fictíciu s; fictu s; fu catu s // (doble,
capu t. Uso: - breve, capítu lu m; commentarí- eng añoso, astu to) dolosu s. Sin: cállidu s, as-
olu s; - de fondo, commentátio princeps; tu tu s.
capu t primáriu m vel penu áriu m; artícu lu s pri-
mu s, princeps, praecípu u s; primáriu m vel artillería: (material de g u erra qu e com-
praecípu u m scriptu m; penu áriu s vel penáriu s prende cañones, ametralladoras, etc.) res tor-
artícu lu s // (cosaconqu e se comerciaoqu e mentária. Sin: plu mbív oma vel béllica
se consu me) res, rei f. Sin: merx , mercis f. tormenta; py roballistária arma; ballistária vel
Uso: artícu los de consu mo, bona qu ae u su py roballistária, ae f. Uso: - antiaérea, ballis-
consu mu ntu r; artícu los de exportació n, res tária antiaérea; tormenta (béllica) adv ersu s
qu ae ex portantu r; artícu los de importació n, aérios incu rsu s; tormenta ig nív oma contra
res qu ae importantu r; artícu los de lu jo, mer- aëronav iu m incu rsiones; - motorizada,
ces delicatae; res ad lu x ú riam pertinentes; lu - ballistária au tov ectábilis; disponer la-, tor-
x ú riae instru menta; artícu los de la moda menta dispó nere // piezade -, tormentu m, i n
femenina, mu líebris h ábitu s res; - de platino, // (cu erpode artilleros) (mílites) tormentárii
res ex platinoconfecta; artícu los de primera Sin: (mílites) ballistárii vel py roballistárii;
necesidad, merces v íctu i atqu e ú su i necessá- mílites tormentis (béllicis) addicti; coh ors
riae // Gram artícu lu s, i m // (cadau nade las tormentária, ballistária, py roballistária. Uso:
disposiciones de u ntratado, ley, etc.) capu t, oficial de -, du ctor tormentarioru m, ballista-
pĭtis n. Sin: capítu lu m; artícu lu s; locu s; pars. rioru m, py roballistarioru m (comandante de
Uso: - de fe, sacrae doctrinae capu t; - de ley, u n destacamento); praepó situ s ministério
capu t leg is; artícu los del tratado de paz, tormentário(encarg adodel empleode la-).
pacis condiciones // enel - de lamu erte, in
artícu lomortis. Sin: insu premomortis ag one artillero: (miles) tormentáriu s Sin: (miles)
vel discrímine. ballistáriu s, py roballistáriu s, py roboláriu s; li-
brator; tormenti béllici librator.
artificial: artificialis, e. Sin: artificiosu s; fic-
tíciu s, factíciu s; arte factu s vel có nditu s. Uso: artimaña: (trampa) frau s, frau dis f Sin:
colores -, factícii colores; fu eg os -, ig nes arti- dolu s // (coloq, artificiooastu ciaparaeng a-
ficiosi vel festi; lag o-, lacu s strú ctilis; ojo-, ñar au no, oparaotrofin) v. treta.
ó cu lu s artificiosu s; rosa -, rosa artificialis;
piedras preciosas -, factíciae g emmae. artista: ártifex , fĭcis m. Sin: officinator; qu i
inarte (vel ártibu s) v ersatu r. Uso: - perfecto,
artificialmente: artificiáliter. Sin: artificiose. perfectu s ártifex ; - de teatro, scáenicu s, i m;
Uso: ser alimentado-, artificiáliter nu triri. scáenicu s ártifex .

artificio: artifíciu m, ii n // (fig , doblez) artísticamente: arte. Sin: áffabre; artificiose;


dolu s, i m. Sin: simu látio, dissimu látio; frau s. artificiáliter. Uso: h ech o -, fabrefactu s vel
fabre factu s.
artificiosamente: artificiose. Sin: artifício;
ficte; fu cate; contorte; pú tide; nímioadh íbito artístico: artísticu s, a, u m. Sin: áffabre factu s,
artifício. Uso: h ablar -, pú tide dícere vel có nditu s, fictu s; plenu s artis. Uso: mu y -,

95
artralgia

su mmoartifíciofactu s; politíssima arte per- as: princeps, cĭpis mf. Uso: - del ciclismo, bi-
fectu s; obras -, ó pera arte facta; perfecció n-, rotarioru m princeps; los corredores ases,
artifíciu m et ex polítio; produ cció n-, ó pera et principes cu rsores.
artifícia; carenciade sentido-, nu lla ars; dar
forma- au naobra, artifícioopu s perfícere asado: assu m, i n. Sin: caroassa vel assata;
vel confícere; tener g u sto -, artis sensu cibu s assatu s. Uso: - de ánade opato, bu ey,
pollere; artis iu díciopollere; sensu m vel iu dí- cordero, lech ó n, ternera, vaca, assu m anati-
ciu m h abere. nu m, bú bu lu m, ag ninu m, porcellinu m, v itu li-
nu m, v accinu m; qu ien prepara asados,
artralgia: arth rálg ia sive -th ralg īa, ae f. Sin: assoru m confector; qu ienvende asados, as-
articu loru m dolores. soru m v énditor vel tabernáriu s; tienda de
asados, assoru m taberna // (ppde asar) assa-
artrálgico: ad arth rálg iam áttinens. tu s. Uso: - enel h orno, infu rnoassatu s.

artrítico: adj arth ríticu s, a, u m. Sin: articu lo- asador: (qu ienasacarne) assator, oris m; as-
ru m vel artu u m (g en) ; arth rítide (articu loru m satrix , icis f // (varilla de metal en qu e se
vel artu u m inflammatione) laborans, v ex atu s, pone al fu eg oloqu e se qu iere asar) v eru , u s
affectu s; articu loru m vel artu u m (g en) // su st n(dat y abl pl v éribu s vel v éru bu s). Sin: v e-
arth ríticu s, i m; arth rítica, ae f. Sin: qu i vel ru tu m, i n. Uso: - pequ eño, v errícu lu m //
qu ae arth rítide laborat, v ex atu r, affícitu r. (aparatomecánico) v eru vel v eru tu m v ersá-
tile. Sin: v eru mach inatione v ersatu m; assa-
artritis: arth ritis, tĭdis (ac -in). Sin: articu laris tó ria mach ínu la; mach inátio cárnibu s
vel articu láriu s morbu s; v ítiu m articu lare vel assandis; mach ínu la v ersandov eru to. Uso: -
articu láriu m; articu loru m vel artu u m inflam- con motorcito eléctrico, v eru vel v eru tu m
mátio. Uso: padecer oestar afectode -, arti- eléctricu m; v eru eléctrica v i motu m.
cu lari v ítioáffici; articu lari morbolaborare,
v ex ari, áffici. asalariado: adj condu ctu s, a, u m. Sin: mer-
cennariu s; mercede condu ctu s // su st salaria-
artritismo: arth ritismu s, i m. riu s, ii m. Sin: condu ctu s; operáriu s
condu ctu s; mercede condu ctu s.
artrodia: Anat arth ró dia sive arth rodīa, ae f.
asalto: (- apersonas) ímpetu s, u s m. Sin: ag -
artrología: arth roló g ia sive -log īa, ae f. Sin: g réssio, onis f // (- a lu g ares) oppu g nátio,
de có rporis artícu lis doctrina vel rátio. onis f // (Esg r, acometimiento) petítio, onis f.
Uso: parar, evitar el -, petitionem effú g ere
artrópodo: árth ropu s, pŏdis m. vel v itare // (Esg r, ju eg o) castelloru m ex pu g -
nátio. Sin: lu du s castelloru m. Uso: ju g ar
arveja: v ícia, ae f. al -, castelloru m ex pu g natione lú dere;
castelloru m ex pu g nationi indu lg ere.
arzobispal: arch iepiscopalis, e. Sin: ad
arch iepíscopu m spectans. A ssam: Assámia, ae f. Uso: de -, assamianu s,
a, u m; assamiensis, e.
arzobispo: arch iepíscopu s, i m. Sin: metro-
polīta. asamblea: conv entu s, u s m. Sin: consíliu m.
Uso: - constitu yente, conv entu s constitu tio-

96
asegurarse

nalis; - General de las Naciones Unidas, du ctrix (-icis f). Sin: anábath ri minister vel
Conv entu s Generalis Nationu m Unitaru m; - ministra.
ordinaria, ordináriu m consíliu m; miembrode
la -, conv entū s sodalis (-is m); - solemne, ascesis: ascesis, is f.
conv entu s sollemnis.
asceta: ascetes vel asceta, ae m; ascétria, ae f.
asbestino: asbestinu s, a, u m.
ascética, v. ascetismo.
asbesto: asbestos, i f. Sin: amiantu s, i m.
ascético: ascéticu s, a, u m.
ascáride: áscaris, -ĭdis f.
ascetismo: (profesió nde lavidaascética) as-
ascendencia: ascendéntia, ae f. cetismu s, i m. Sin: ascesis, is f; v ita ascética;
ascéticae v itae proféssio// (doctrina de la
ascendiente: (influ encia moral) au ctó ritas, vidaascética) ascética disciplina. Sin: ascé-
atis f. Sin: díg nitas // (antecesores) ascen- ticae v itae rátio; ascesis doctrina.
dentes, iu m mpl. Sin: maiores; av i; proav i.
asearse: corpu s cu rare, ornare, ex ornare. Sin:
ascensión: (acció n y efecto de ascender) se ornare; ornari; se fíng ere; fing i.
ascénsio, onis f. Sin: scánsio. Uso: - de
Cristo, Ascénsio; AscénsioDó mini // (fiesta asediar: obsidēre. Sin: circu mv allare.
conqu e se celebrael misteriode la-) Festu m
Iesu Ch risti caelos ascendentis. Sin: Sollemnia asedio: obsídio, onis f. Sin: circu mv allátio.
div ini Redemptoris ad caelu m escendentis.
aseguración: assecu rátio, onis f. Sin: cáu tio
ascensor: anábath ru m, i n. Sin: scansó riu m; de áliqu a re; testificátio.
ascensó riu m; célla scandens; céllu la scansó -
ria; pénsilis céllu la; mách ina scansó ria; asegurado: (pú blica) cau tione tu tu s. Uso:
peg ma scansó riu m vel scandens. Uso: - eléc- casa-, domu s cau ta.
trico, anábath ru m eléctricu m; anábath ru m
eléctrica v i actu m; - pequ eño, anabath ríolu m; asegurador: cau tor, oris m. Sin: cau tionis
- destinadoparaelevar pesos, v. montacar- dator.
g as // botó n del -, anábath ri malléolu s vel
parv u s malléolu s; cabinadel -, cella scansó - aseguradora: socíetas vel sodalíciu m sar-
ria; pu ertadel -, anábath ri ostíolu m; bajar ciendis damnis. Uso: - paralaprotecció ndel
en-, anábath rodescéndere, dév eh i, deferri; paisaje, socíetas locoru m amoenitátibu s
su bir en- al tercer piso, anábath road tértiu m tu endis; - sobre la vida, socíetas cau tioni
tabu latu m escéndere, ascéndere, év eh i, ele- ex ercendae.
v ari, ferri; per anábath ru m ad tértiam domū s
tabu lationem escéndere; tomar el -, aná- asegurar: - el coch e, cau tionem só lv ere de
bath rou ti; el - nofu nciona, anábath ru m non au toraeda.
mov etu r; el - se rompió , anábath ru m v itiatu m
est. asegurarse: - contraalg o, sibi cav ere de áli-
qu a re.
ascensorista: anábath ri du ctor (-oris m) vel

97
asentador

asentador: (cu eroparasu avizar las navajas) asesora: assestrix , icis f. Sin: consiliatrix .
v. afiladora.
asexuado oasexual: nonsex u alis, e.
aseo: (limpieza) mu ndítia, ae f; mu ndíties, ēi
f // (adorno, compostu ra) eleg ántia, ae f. Sin: asfaltado: bitú mine stratu s vel obdu ctu s, a,
ex ornátio; nitor. u m.

asepsia: asepsis, is f. Sin: inqu inamenti im- asfalto: asph altu s, i m. Sin: bitu men, mĭnis
mú nitas. n. Uso: - artificial, asph altu s artificialis; bitu -
menartificiale; de -, asph álticu s; bitu mino-
aséptico: asépticu s, a, u m. Sin: inqu inamento su s.
carens; inqu inamento(inqu inamenti, ab in-
qu inamento) immu nis; omni inqu inamento asfíctico oasfíxico: asph ýcticu s, a, u m. Sin:
immu nis. spíritu s vel ánimae interclu sione laborans.

aserción: assértio, onis f. asfixia: asph ýx ia sive -ph y x īa, ae f. Sin: su f-


focátio; spiritū s vel ánimae interclú sio. Uso:
aserradero: officina serrária vel serrató ria. produ cir -, v. asfixiar; morir de -, interclu sā
ánimā ex spirare.
aserrín: scobis, is f. Sin: serrag o, g ĭnis f.
asfixiante oasfixiador: spíritu m vel ánimam
asesor: assessor, oris m. Sin: cu rator; consi- interclu dens // fig molestu s; obtu ndens; fati-
liariu s; consiliator. Uso: - eclesiástico, eccle- g ans.
siásticu s cu rator; - eclesiásticode laAcció n
Cató lica, sacerdos consiliáriu s sodalitatis ab asfixiar: su ffocare. Sin: ánimam interclú -
Actione Cath ó lica; sacerdos Actionis Cath ó - dere; spíritu m praeclú dere vel su ffocare, as-
licae sodálibu s có nsu lens; sacerdos consocia- ph ýx iam afferre // asfixiarse, se su ffocare
tionis cu rator Actioni Cath ó licae Sin: ánimam sibi interclú dere; asph ýx iā se
prov eh endae; sacerdos Actionis Cath ó licae occídere.
só ciis vel sodálibu s addictu s; - eclesiásticode
los h ombres de Acció nCató lica, sacerdos h o- asfódelo: asph ó delu s vel asph ó dilu s, i m.
mínibu s có nsu lens inActionis Cath ó licae ag -
mínibu s militántibu s; - eclesiástico de las A sia: Asia, ae f. Uso: - Menor, Asia minor; -
jó venes de Acció nCató lica, sacerdos pu ellis oriental, Asia orientalis.
có nsu lens inActionis Cath ó licae societatem
adscitis; - eclesiásticode los jó venes de Ac- asiático: asianu s vel asiáticu s, a, u m.
ció nCató lica, sacerdos cath olicoru m iú v e-
nu m sodalitatis cu rator vel consiliariu s; - asiento: (mu eble parasentarse) sedile, is n.
eclesiásticode las mu jeres de Acció nCató - Sin: sedes, is f; su bsélliu m; sella; scamnu s;
lica, sacerdos mu liéribu s có nsu lens Actionis (enu ntriclinio) accú bitu s (-u s m); (plazaen
Cath ó licae societati addictis; - econó micodel u nveh ícu lo, enu nespectácu lopúblico) se-
presidente, consiliáriu s oeconó micu s praesi- du lária, oru m npl; (diván semicircu lar)
dentis; - del ju ez, scabinu s, i m; assessor iú - sig ma, ătis n. Uso: - almoh adillados, scamna
dicis. tomentostrata; - có modo, sella có mmoda; h i-
leras de asientos, su bsellioru m ó rdines; - re-

98
asistencia

servado, sedes reserv ata; asientos de lag a- asimetría: asy mmétria sive -metrīa, ae f. Sin:
lería(oparaíso), arch iséllia; asientos de pla- inaequ álitas; enó rmitas; pártiu m inaequ álitas;
tea, sellae; - de madera, sedile líg neu m; - de reru m ordo discors, díscrepans, abnormis;
mármol, sedile e mármore // (anotació nen nonapta (vel díscrepans, abnormis, enormis,
reg istroolibrode contabilidad) transcríptio díssona, discors, ábsona, ex lex ) pártiu m com-
vel descríptio, onis f // (apu ntamientode u na posítio.
cosaparaqu e nose olvide) annotamentu m, i
n; annotátio, onis f. Sin: perscríptio. asimétrico: asy mmétricu s, a, u m Sin: asým-
meter, tra, tru m; inaequ alis; enormis; discors.
asignación: - familiares, scídu lae nu mmáriae
familiares; - alos miembros de familias rei- asimilación: assimilátio, onis f. Sin: appro-
nantes, ánnu u s réditu s; ánnu a pú blice de- priátio. Uso: - de lacomida, cibi concó ctio
creta; - de g astos, statu tu s su mptu s; - de u na vel conféctio// Gram, litteraru m attráctio.
su ma, pecú niae assig nátio, destinátio, erog á-
tio; destinata pecú nia; destinata álicu i rei pe- asimilar: (asemejar, comparar) assimu lare
cú niae su mma. vel assimilare áliqu em álicu i vel áliqu id álicu i
rei. Sin: assímilem fácere áliqu em álicu i; as-
asignar: destinare. Uso: - u nasu ma, pecu - símile fácere áliqu id álicu i rei // (Fisiol, apro-
niam (vel pecú niae su mmam) álicu i rei (vel piarse los ó rg anos las su bstancias necesarias
ináliqu id) destinare. parasu conservació nodesarrollo) innatu -
ram su am áliqu id v értere. Sin: confícere vel
asignatura: disciplina, ae f. Sin: doctrina. concó qu ere cibu m // (fig , adoptar ideas o
Uso: - au xiliares, disciplinae au x iliares; - cosas ajenas) áliqu id sibi arrog are vel
científicas, sciéntiae; - h u manísticas, disci- assú mere. Sin: áliqu id inu su m su u m (vel in
plinae h u manísticae, h u manae, spiritu ales; - su am rem) conv értere; áliqu id insu cu m et
ju rídicas, disciplinae iu ris civ ilis; - literarias, sáng u inem conv értere.
doctrinae liberales; lítterae, aru m; - principa-
les, disciplinae principales; - técnicas, tech ni- asincronismo: asy nch ronismu s, i m.
coru m disciplinae.
asincrónico oasíncrono: asy nch ró nicu s, a,
asilado, da: (persona qu e encu entra asilo u m.
conprotecció noficial) asy li petitor (-oris m);
asy li petitrix (-icis f). asíndetos: asýndetonvel asýndetu m, i n. Sin:
dissolú tio.
asilo: asy lu m, i n. Sin: perfú g iu m. Uso: - po-
lítico, asy lu m políticu m // (establecimiento asísmico: asísmicu s, a, u m. Sin: contra (vel
benéfico) h ospítiu m, ii n. Uso: - de ancianos, adv ersu s) terrae motu s mu nitu s vel praemu -
g erontocomīu m, ii n; senu m h ospítiu m; nitu s.
domu s eg enis sénibu s recipiu ndis; - paraex-
pó sitos, v. inclu sa; - de h u érfanos, v. orfa- asistencia: assisténtia, ae, f . Sin: cu ra; cu rá-
nato; - de niños, v. g u ardería; - para los tio; opitu látio; patrocíniu m; au x íliu m. Uso: -
pobres, ptoch otroph īu m; ptoch ēu m vel pto- activa, pasiva, assisténtia activ a, passiv a; -
ch īu m; - de sordomu dos, h ospítiu m su rdoru m h ospitalaria, cu rátionosó coma, cu rátioinv a-
mu toru mqu e. letu dinário; - pediátrica, cu rátiopu eroru m; -
técnica, téch nica vel tech nicoru m cu ra; - a

99
asistente

los desocu pados, au x íliu m opíficu m ó pere ecoló g icaGreenpeace, sodálitas oecoló g ica
caréntiu m; - alos discapacitados, impedito- Greenpeace; sodálitas, cu i nomenest áng li-
ru m vel membris captoru m opitu látiovel au - cu m Greenpeace; - econó mico-social, conso-
x íliu m; - alos h eridos, v u lneratoru m cu rátio; ciátio oeconó micae socialiqu e rei
- alos matrimonios, assisténtia matrimó niis; prov eh endae; - estu diantil, stu diosoru m iú -
- alos pobres, opitu látiopáu peru m. v enu m consociátio; - ileg al, illícita fáctio; -
Internacional de Energ íaAtó mica(ensig la
asistente: (el qu e cu ida) adiu tor, oris m. Sin: ing lesa IAEA), Internationalis Ató micae
cu rator; cu stos. Uso: - eclesiástico, sacerdos Energ īae Associátio; - laical, consociátiolai-
cu rator; - médico, mediastinu s, i m; - social, calis; sodalíciu m laicale; - Latina, Sodálitas
cu rator socialis; socialis adiu tor // (soldado Latina; - política, factio; - profesional, collé-
destinadoal serviciopersonal de u njefe u g iu m; - pu g ilística, consociátiopu g ilatū s; -
oficial) fámu lu s militaris. Sin: tiro(-onis m) S ionista, AssociátioSionística; - terrorista
du ci addictu s. “Hamas”, sociátio tromocrática, qu ae est
“Hamas”; - de h ombres, coetu s h ó minu m; -
asistir: (estar oh allarse presente) interesse de las ideas, notionu m nex u s (-u s m); - de los
vel adesse + dat. Uso: - alas fu nciones reli- trabajadores, collég iu m opíficu m; - de obre-
g iosas, rebu s div inis interesse; - al sepelio, ros solamente, socíetas ex solis opifícibu s
sepu ltu rae adesse // (socorrer) adesse + dat. conflata; - de obreros y du eños, socíetas ex
Sin: praestovel au x ílioesse + dat // (servir o opíficu m et dominoru m ordínibu s conflata; -
atender aalg u ien) ministrare + dat. Sin: as- paraladefensadel ambiente, sociétas loco-
sístere + dat; adstare vel astare + dat. Uso: - ru m amoenitátibu s tu endis.
alos enfermos, alos moribu ndos, infirmis,
moribu ndis assístere; - aalg u ienenlah ora asociado: associatu s, i m. Sin: consociatu s,
de lamu erte, alicú iu s h orā mortis ei adstare sociatu s, só ciu s, assó ciu s, consó ciu s; adscrip-
(vel astare). tu s; partionáriu s.

asma: asth ma, ătis n. Sin: anh élitu s (-u s m); asocial: insociábilis, e. Uso: societatem re-
anh elátio; spíritū s difficu ltas; spirandi diffi- pu g nans vel recu sans.
cu ltas vel aspéritas.
asociar: consociare (cu m + abl). Sin:
asmático: (relativo al asma) asth máticu s. coniú ng ere (cu m + abl); adiú ng ere ( + dat;
Sin: ad asth ma pértinens // (qu e padece ad vel in+ ac); ag g reg are (ad vel in+ ac);
asma) asth máticu s, i m. Sin: anh elator; spi- ascíscere (+ dat; ad vel in+ ac). Uso: - aTu r-
randi difficu ltate (vel asperitate) laborans. qu íaalaUnió nEu ropea, Tú rciam inUnio-
nem Eu ropaeam ascíscere.
asociación: associátio, onis f. Sin: consociá-
tio, sociátio, socíetas; assocíetas; cong reg á- asociarse: - aoconalg u ien, se álicu i só ciu m
tio, consó rtiu m, consó rtio; sodálitas, adiú ng ere; societatem cu m áliqu oinire; - a
sodalíciu m; coetu s; collég iu m. Uso: - cató - u nacorporació n, sodalíciose só ciu m adiú n-
lica, cath ó lica consociátio; - cató licade asis- g ere.
tencia social, cath ó lica socíetas cív ibu s
iu v andis; - cu ltu ral, eru ditoru m consociátio; asociativo: associativ u s, a, u m.
- deportiva, consociátiolu dicroru m certámi-
nu m; ath léticae lu dis ex colendis coetu s; - asolar: assolare.

100
astenia

asomarse: prominere. Uso: Note asomes por aspirador: (adj, qu e aspira) aspirans, antis.
laventanilla, noli ex fenestella prominere.
aspiradora: (aparatode limpiezaqu e aspira
asonancia: assonántia, ae f. Sin: assonátio; el polvo) aspiratru m, i n. Sin: aspiratru m pú l-
soni cong ru éntia vel similitu do; imperfecta v eris; pú lv eris ántlia; ántlia ex h au ritó ria; h au -
consonántia. ritó ria mách ina; pú lv eris h au ritó riu m. Uso: -
de mano, manu ale pú lv eris h au ritó riu m.
asonantado: ássonans, antis.
aspirante: (qu e aspiraaalg únestado, em-
asonantar: assonare. Sin: simíliter desínere pleo, dig nidad, etc.) aspirans, antis m. Sin:
vel cádere. candidatu s. Uso: - al estadoclerical, aspirans
statu m clericoru m; - ah ermanoleg o, aspi-
asonante: adj ássonans, antis; su st v ox ásso- rans statu m fratru m laicoru m; - alaelocu en-
nans. cia, a la inmortalidad, candidatu s
eloqu éntiae, immortalitatis; - al sacerdocio,
aspa: (cru z decu sata) v. cru z. sacerdó tii candidatu s; iú v enis sacerdó tiu m
affectans; - au nempleo, candidatu s alicú iu s
aspecto: (semblante) aspectu s, u s m. Uso: - mú neris.
eu fó rico, aspectu s h ílaris, h ílaru s, iu cu ndu s
// (elemento, faceta o matiz de alg o) rátio, aspirina: aspirina, ae f; aspirinu m, i n. Uso:
onis f. Sin: aspectu s; res; fácies; forma. Uso: pastillade -, pílu la vel pastillu s aspirinae.
- deontoló g ico, rátiodeontoló g ica; - esencia-
les, essentiales rationes; - estru ctu rales, assembler (Inform): (assembly lang u ag e, co-
stru ctu raru m formae; - fu ndamentales, fácies dificador de instru cciones) ling u a mach ina-
primáriae; - moderno, aspectu s modernu s; - lis. Sin: assembler, i m; compositó ria ling u a
institu cionales, institu toru m formae; - posi- // (compiler, prog ramaprodu ctor de prog ra-
tivos y neg ativos, fácies positiv ae et neg ati- mas) compilatru m, i n (assembleri). Sin:
v ae; aspectu s positiv i et neg ativ i; - compilató riu m, ii n.
psicoló g ico, res psy ch oló g ica; - social, socia-
lis rátio; - de descu idoy abandono, aspectu s associative memory (Inform) memoriaaso-
neg lectu s atqu e derelictu s; bajoel - h istó rico, ciativa, almacenador asociativo: memó ria
su b aspectu h istó rico; bajo otro -, su b álio associativ a.
aspectu ; bajovarios -, su b v áriis aspéctibu s.
asta: h asta, ae f. Uso: - de u nabalanza, sca-
asperón: cos, cotis f. pu s, i m; bandera a media -, v ex illu m in
medioh astili; v ex illu m inmediopalopropó -
aspersorio: aspersó riu m, ii n. Sin: asper- situ m.
g illu m vel asperg illu s; lú stricu m aspersó -
riu m. astasia: standi vel consistendi difficu ltas.

aspiración: Mec inspirátio, onis f // (vivo astenia: asth énia sive -th enīa, ae f. Sin: lan-
anh elo) appetítio, onis f. g u or; v íriu m deféctiovel defectu s (faltade
fu erzas); v íriu m debílitas vel remíssio(decai-
aspirado: aspiratu s, a, u m. Uso: la“p” as- mientoconsiderable de fu erzas).
pirada, “p” aspiratu m.

101
astenopía

astenopía: asth enó pia sive -nopīa, ae f. Sin: ph īa, ae f.


cernendi infírmitas vel debílitas; ocu loru m
sensu s vel ácies h ebes (-bĕtis; abl -bĕti). astrofotográfico: astroph otog ráph icu s, a,
u m. Sin: ad astroph otog ráph iam spectans.
asterisco: asteriscu s, i m. Sin: stéllu la. Uso:
marcadocon-, asteriscovel stellu lā sig natu s, astrofotometría: astroph otométria sive -me-
distinctu s. trīa, ae f. Sin: astroru m lu cis metiendae rátio,
disciplina, doctrina, sciéntia.
asteroide: asteró ides, is m.
astrografía: astrog ráph ia sive -g raph īa, ae f.
astigmático: astig máticu s, a, u m. Sin: astroru m descríptio.

astigmatismo: astig matismu s, i m. astrolabio: astrolábiu m, ii n.

astilla: ássu la, ae f. astrólatra: astró latra, astró latres, ae m; as-


tró latris, trĭdis f.
astillero: nav ália, iu m npl. Sin: nav ale; na-
v ale armamentáriu m; nav áliu m officina. astrolatría: astrolatrīa, ae f. Sin: astroru m
cu ltu s.
astral: astralis, e. Sin: sidéreu s; ad astra átti-
nens. astrologar: (averig u ar mediante laastrolo-
g ía) astrolog izare. Sin: astroló g iam ex ercere;
astringente: stýpticu s, a, u m. Sin: astrictó - notare v itam alicú iu s ex natali die // (pronos-
riu s; astrictó riam vel astring endi v im h abens; ticar mediante laastrolog ía) astroló g iā áli-
alv u m vel v entrem astring ens, ó bstru ens, qu id div inare, v aticinari, h ariolari, au g u rare.
sú pprimens, có mprimens. Uso: acció n-, v is
astring endi; remedios -, stýptica medica- astrología: astroló g ia sive -log īa, ae f. Sin:
menta; medicamenta astring éntia, obstru én- math ēsis, is (ac -im vel -in); caeli interpretá-
tia, su ppriméntia, compriméntia. tio; ex astris vel sidéribu s div inátio, h ariolá-
tio. Uso: - psicoló g ica, astroló g ia
astro: - cinematog ráfico, cinematog ráph iae psy ch oló g ica.
lu x , lu men, sidu s, astru m.
astrológico: astroló g icu s, a, u m. Sin: ad as-
astrodinámica: astrody námica, ae f; astrody - troló g iam (vel h ariolationem, vel div inatio-
námice, es f. Sin: astrody námica disciplina, nem ex astris) pértinens.
doctrina, sciéntia; síderu m mó tu u m stú diu m.
astrólogo: astró log u s, i m. Sin: síderu m aes-
astrofísica: astroph ýsica, ae f; astroph ýsice, timator; caeli vel síderu m interpres; qu i fu -
es f. Sin: astronó mia ph ýsica; astroph ýsica tu ra v aticinatu r sidéribu s contemplandis.
disciplina, doctrina, sciéntia.
astrómetro: astroph otó metru m, i n. Sin: as-
astrofísico: adj astroph ýsicu s, a, u m // su st troru m lu ci metiendae instru mentu m.
astroph ýsicu s, i m. Sin: síderu m indag ator.
astronauta: astronáu ta, ae m; astronáu tria, ae
astrofotografía: astroph otog ráph ia sive -g ra- f. Sin: náu ta sideralis m; astronáu tis, ĭdis f.

102
ataque

astronáutica: astronáu tica, ae f; astronáu tice, naru m // (temaoarg u mento) assu mpta ma-
es f. Sin: res astronáu tica; astronáu tica doc- téria. Sin: ó peris propó situ m; arg u mentu m
trina, disciplina, sciéntia. propó situ m; res propó sita // (neg ocio, ocu pa-
ció n, qu eh acer) v. neg ocio.
astronáutico: astronáu ticu s, a, u m. Uso:
traje -, v estis astronáu tica. atabacado: tabacocó ncolor. Sin: tabaci co-
lori símilis; tabácini coloris (g en). Uso:
astronave: astronav is, is f. Sin: nav is vel aliento-, spíritu s vel h álitu s tabacoinfectu s.
aëronav is sideralis; aériu m nav íg iu m
siderale. Uso: la- americana“Ch alleng er”, atabal, v. tímpano.
nav is sideralis americana, cu i nomen
“Ch alleng er” (prov ocatrix ). atabalero, v. tímpano(tañedor de tímpano).

astronavegación: astronav ig átio, onis f. atacante: oppu g nator, oris m.

astronomía: astronó mia sive -nomīa, ae f. atache, v. broch e.


Sin: sideralis disciplina, rátio; síderu m scién-
tia, inv estig átio, cog nítio. atado: fascis, is m. Sin: inv olu cru m. Uso: -
de cig arrillos, v. paqu ete.
astronómico: astronó micu s, a, u m. Sin: ad
astronó miam (vel ad síderu m doctrinam) át- atadura: relig átio, onis f. Sin: allig atu ra, ae
tinens. Uso: observaciones -, caelestes (vel f.
astroru m) observ ationes; h acer observacio-
nes -, motu s stellaru m observ itare vel obser- atajo: (senda por donde se abrevia el ca-
v are; telescopio-, astroscó piu m mino) compendiária, ae f. Sin: compendiá-
riu m; compéndiu m; v ia compendiária; v iae
astrónomo: astró nomu s, i m. Sin: síderu m compéndiu m; v ia transv ersa; transv ersu m
interpres, spectator; astronó miae (vel sidera- iter; iter compendiáriu m. Uso: ir por atajos,
lis sciéntiae) cu ltor vel peritu s. compéndiis ire; per compéndia ire; lleg ar por
u n-, compendiáriā perv enire.
astroquímica: astroch ímica sciéntia vel doc-
trina. atalaya: spécu la, ae f.

asueto: féria, ae f. Uso: díade -, dies feriatu s. ataque: ímpetu s, u s m. Sin: ag g réssio, onis
f; ictu s, u s m. Uso: - aéreoaGaza, ímpetu s
A sunción: (cap. del Parag u ay) Assú mptio, aériu s inGazam; - aéreos de los aliados, ím-
onis f (inParaqu ária). Sin: Assu mptionó po- petu s aérii foederatoru m; - apoplético, sán-
lis, is f // (elevació n al cielo de la Virg en g u inis ictu s; ictu s mali sú bitu s; su frir u n -
María) Virg oMaria incaelu m assu mpta. Sin: apoplético, apoplex i árripi vel có rripi; - ató -
Deípara Virg ocaelorecepta // (fiestade la-) mico, ató micu s ímpetu s; - contra los dere-
sollemnia h onori caelestis Reg inae caelore- ch os civiles, ímpetu s in iu ra civ ília; -
ceptae. informático, ímpetu s ordinatralis; - su icida,
ictu s su icidiáriu s; - terrorista, ímpetu s terro-
asunto: ( cosa, caso) res, rei f. Sin: neg ó tiu m, rísticu s; - de u naenfermedad, morbi irrú ptio.
ii n. Uso: - internode Ch ina, res interna Si-

103
atar

atar: allig are. Uso: el qu e ata, allig ator. alg u nacosa) - al ju iciode u no, iu dícioalicú -
iu s stare; - al ordencronoló g ico, témporu m
ataraxia: atarax īa, ae f. Sin: ánimi tran- ó rdinem serv are.
qu íllitas, serénitas, impertu rbabílitas; per-
fecta ánimi qu ies; immota tranqu íllitas ánimi. atentado: (crimen) attentatu m, i n. Sin: petí-
tio; insídiae. Uso: - dinamitero, petítiody na-
atareado: neg otiosu s, a, u m. Sin: plenu s ne- mite patrata.
g ó tii; occu patíssimu s ináliqu a re. Uso: estar
mu y -, mu lta ág ere; mu ltis neg ó tiis distineri. atentar: impétere, pétere, appétere áliqu em.

ataúd: cápu lu s, i m. Sin: féretru m; arca; líg - atenuante: attenu átio, onis f. Sin: ex cu sátio.
nea arca.
atenuar: (minorar o disminu ir) ex tenu are.
atávico: atáv icu s, a, u m. Uso: - laverdad, v eritatem ex tenu are.

atavismo: atav ismu s, i m. Sin: índoles ex ateo, a: su st áth eu s, i m; áth ea, ae f. Sin: Dei
átav is accepta, orta, h ábita, su scepta. neg ator, neg atrix ; div initatis infitiator, infi-
tiatrix ; relig ionis ex pers. Uso: - militante, Dei
atavío: cu ltu s, u s m. Sin: ornatu s; h ábitu s; infitiator et osor; ser -, Deu m esse neg are vel
v estitu s. infitiari // adj áth eu s, ath eísticu s; irrelig iosu s.

ataxia: atax īa, ae f. Uso: Psicol, - mental, aterciopelado: v ellu tosímilis.


mentis atax ia.
ateroma: ath erōma, ătis n.
atáxico: atáx icu s, a, u m. Sin: ad atax īam pér-
tinens (relativoalaataxia); atax iā laborans aterrizaje: ad terram lapsu s (-u s m). Sin: ap-
(qu e padece ataxia). paratu s (-u s m) desu ltó riu s; aëroplanoru m vel
aëronáv iu m appu lsu s (-u s m). Uso: - forzoso,
ateísmo: ath eísmu s, i m. Sin: irrelíg io; Dei appu lsu s vel descensu s inv itu s.
neg átio; div initatis infitiátio; relig ionis con-
temptu s. Uso: profesar el -, Deu m esse ne- aterrizar: terram vel solu m attíng ere, cápere,
g are vel infitiari; - de Estado, nu lla Civ itatis contíng ere. Sin: (ad terram vel solu m)
(vel rei pú blicae) relíg io; res pú blica a reli- descéndere, labi, delabi; terram attíng ere; in
g ione aliena. terram desilire, prosilire; ad terram appellere.
Uso: - sobre lalu na, inLu nam descéndere; al
ateísta: ath eísta, ae m. -, inappellendo.

atención: cu ra, ae f. Uso: - pastoral, pastora- aterrorizar: terrere, ex terrere, conterrere.


lis cu ra; ¡-!, atténdite!; animadv értite!; ca- Sin: terrorem álicu i inícere, inferre, afferre,
v ete! incú tere; áliqu em interrorem conícere, addú -
cere, compéllere. Uso: estar aterrorizado,
ateneo: ath enaeu m, i n. Uso: Pontificio- S a- terrore percelli, perfu ndi, commov eri; metu
lesiano, Pontifíciu m Ath enaeu m Salesianu m. frang i vel ex aminari.

atenerse: (acomodarse u noensu s acciones a atestado: testimó niu m, ii n. Sin: docu men-

104
átomo-gramo

tu m. atmósfera: atmosph aera, ae f. Sin: aër terrae


circu miectu s vel circu mfu su s; simplem aër //
atestar, v. certificar. fig atmosph aera. Uso: - amig able, at-
mosph aera amicalis.
ático: (piso qu e está bajo el tejado de u na
casa) átticu m, i n. Sin: áttica pars domū s vel atmosférico: atmosph áericu s, a, u m. Sin:
áediu m. áëris vel caeli (g en).

A tila: Áttila, ae m. Uso: de -, attilanu s, a, atolón: atollu m, i n; atollu s, i m. Sin: ínsu la


u m. corrálica.

atildado: compó situ s, a, u m. Sin: comptu s; atolondrado, v. inconsiderado.


éleg ans; bellu s.
atolondramiento, v . inconsideració n.
atípico: atýpicu s, a, u m. Sin: ex traordináriu s;
enormis. atómico: ató micu s, a, u m. Uso: bomba -,
py ró bolu m ató micu m; py ró bolu s ató micu s;
A tlántico: Atlánticu m, i n. Sin: océanu m desinteg ració n- onu clear, átomi disiú nctio
Atlánticu m. Uso: Pactodel - Norte, Pactu m vel dissolú tio; atomoru m disiectu s (-u s m);
(Océani) Atlántici Septentrionalis. energ ía-, v is ató mica; era-, ató mica aetas;
sáecu lu m átomo-ph ýsicu m; explosió n-, di-
atlas: atlas, antis m. Sin: tábu lae, aru m fpl; rú ptiovel displó sioató mica; g u erra-, bellu m
tábu lae g eog ráph icae; terraru m tábu lae. ató micu m; peso-, pondu s ató micu m.

atleta: ath leta, ae m; ath létria, ae f. Sin: ag o- atomismo: atomismu s, i m.


nista vel ag onistes, ae m; peritíssimu s vel for-
tíssimu s lu sor. Uso: - olímpico, ath leta atomista: atomista, ae m. Sin: atomismi fau -
olýmpicu s // (personamembru da) v ir vel mú - tor.
lier firmocó rpore.
atomística: atomística, ae f. Sin: ph ýsica vel
atlética, v. atletismo. ph ýsice (-es) ató mica.

atlético: ath léticu s, a, u m. Uso: arte -, ars atomístico: atomísticu s, a, u m.


ath lética; condició n -, condício ath lética;
constitu ció n-, có rporis fírmitas; ejercicios -, átomo: átomu s, i f. Sin: corpú scu lu m; cor-
ath lética, ae f; tipo-, ath léticu m capu t. pú scu lu m insecábile vel indiv ídu u m; indiv í-
du u m. Uso: bombardear el -, átomu m
atletismo: ath letismu s, i m. Sin: ath lética, ae v erberare; constitu ció ndel -, átomi constitú -
f; res ath lética; ath lética ex ercitátio; ath léticae tio, composítio, stru ctu ra; desinteg rar el -,
stú diu m; stú diu m se (vel corpu s) ex ercendi. átomu m scíndere, disiú ng ere, dissociare, dis-
Uso: - acu ático, ath letismu s aqu áticu s; - li- só lv ere, fíndere, diffíndere, diffríng ere; estu -
g ero, pesado, ath lética lev is, g rav is; - mascu - diar el -, átomos ex plorare, inv estig are,
lino, femenino, ath lética certámina inter scru tari, perscru tari.
v iros, inter mu líeres // (doctrina) ars vel dis-
ciplina ath lética. átomo-gramo: g rammátomu s, i m.

105
atonal

atonal: nú merocarens. tráctiomodalis vel modoru m // (g ravedad) v.


estavoz.
atonía: ató nia sive atonīa, ae f. Sin: lang u or;
torpor. Uso: - estomacal, stó mach i inértia vel atractivo: adj attractiv u s, a, u m. Sin: g ratu s;
resolú tio; stó mach u s torpens, fláccidu s, ener- iu cu ndu s; illíciens; delectationis plenu s;
v atu s; - visceral, v ísceru m torpor. aptu s ad alliciendos ánimos; (de lu g ar)
amoenu s; (de persona) v enu stu s (físicam), lé-
atónico: (qu e padece atonía) átonu s. Sin: pidu s (moralm). Uso: de manera-, attractiv o
torpens, torpescens; fláccidu s; enerv atu s; ató - modo// su st attractív itas, atis f. Uso: su scitar
niā (vel torpore, vel lang u ore) laborans // cierto-, attractiv itatem qu andam ex h ibere.
(perteneciente orelativoalaatonía) ató niae,
torporis, lang u oris (g en); ad ató niam spectans atraer: allícere. Uso: - al estu diodel latín,
// Gram, v. átono. ad ling u am latinam addiscendam allícere.

átono: (sinacentu ació n) átonu s, a, u m. Sin: atraillar: (atar contraílla) có pu lā v incire //


sine accentu ; accentu carens // (sinvig or) v. (condu cir teniendo la traílla) canem vel
ató nico. canes fu ne tráh ere; canem corríg iā dú cere;
canem có pu lā tenere; canem có pu lā v inctu m
atormentar: v ex are. Sin: cru ciare, ex cru - ág ere.
ciare; ex ag itare; torqu ere // atormentarse,
ang i (áliqu a re, de áliqu a re, de áliqu o). Sin: atrasado: (qu e tiene atraso) retroactu s vel re-
cru ciari, ex cru ciari; se afflictare; se cru ciare. tractu s, a, u m; (antig u o, noal día) obsoletu s;
v etu stu s. Uso: su eldos -, stipéndia praetérita;
atornillador, v. destornillador. stipéndia nonsolu ta; stipéndia retrodébita.

atornillar: có ch leam v ó lv ere. Sin: clav u m atraso: tardátio, onis f.


coch leatu m impéllere, immíttere, ing érere (in
ferru m, enel h ierro; inlig nu m, enlamadera atrepsia: at(h )répsia sive -repsīa, ae f. Sin:
…). nu tritionis vel alimó niae caréntia; có rporis
vel v íriu m ex tenu átio; v ires attenu atae.
atrabiliario: adj h y pocondríacu s, a, u m. Sin:
melanch ó licu s; melanch ó liā laborans; atrā atresia: atresīa, ae f. Sin: foráminis (có rpo-
bili su ffu su s vel laborans; (relativoalaatra- ris) occlú sio.
bilis) ad atrabilem spectans // fig iracu ndu s, a,
u m. Sin: rábidu s; stomach osu s // su st melan- atribución: attribú tio, onis f. Sin: assig nátio;
ch ó licu s, i m. Sin: qu i melanch ó liā laborat. adiu dicátio// (facu ltad) potestas, atis f. Sin:
mu nu s; mandatu m.
atrabilis: atrabilis, is f; atra bilis. Sin: melan-
ch ó lia; nig ra bilis; melanch ó licu s u mor. atribulado: sollícitu s, a, u m. Sin: calamito-
su s; aeru mnosu s; afflictu s; ex cru ciatu s; ae-
atracarse: (comer obeber conexceso) ing u r- ru mnis, misériis, rebu s adv ersis, reru m
g itari. Sin: se ing u rg itare; édere ac bíbere áf- ang ú stiis affectu s, v ex atu s, cru ciatu s, pres-
fatim; se ciboac v inoonerare. su s, conflictatu s. Uso: estar -, inang ú stiis
esse; aeru mnas pérpeti.
atracción: v is attrah endi. Uso: - modal, at-

106
audiencia

atributivo: attribu tiv u s, a, u m. roba, ae f. Uso: - deportivo, v estis campes-


tris; vestidosolemnemente con- u niversita-
atributo: Gram attribu tu m, i n. Sin: attribú - rio, robā u niv ersitária sollemniter v estitu s.
tio; res attribu ta // (cu alidad o propiedad)
nota; pró priu m; attribu tu m (perfecció n di- atún: th y nnu s vel th u nnu s, i m // (propioo
vina). relativoal -) th y nnáriu s, a, u m; ad th y nnu m
spectans.
atricomía: at(h )ricó mia sive -comīa, ae f.
Sin: capilloru m deflú v iu m, amíssio, spoliá- atunera: th y nnária piscátio. Uso: ejercer la-,
tio. th y nnáriam piscationem ex ercere.

atril: plú teu s, i m; plú teu m, i n. Sin: atunero: th y nnáriu s, ii m.


anag nostériu m; libroru m fu lcimentu m.
audibilidad: au dibílitas, atis f. Sin: soni in-
atrio: átriu m, ii n. Sin: v estíbu lu m. téntio; facu ltas au diendi.

atriquia: ath rích ia sive ath rich īa, ae f. Sin: audible: au díbilis, e.
alopécia; capilli, capilloru m deféctio, inó pia,
caréntia. audición: au dítio, onis f. Sin: acroāma, ătis n.
Uso: - estereofó nica, acroama stereoph ó ni-
atriquiasis, v. atriqu ia. cu m; - mu sical, au dítiomu sicalis; - radiofó -
nica, au dítiovel acroama radioph ó nica; serie
atrofia: atró ph ia sive atroph īa, ae f. Sin: de au diciones, series au ditionu m; escu ch ar -
tabes; ex tenu átio; nu trimenti desértio. Uso: - radiofó nicas, au ditiones radioph ó nicas au s-
del corazó n, cor enerv atu m; cor natu rali v i cu ltare; - de teatropor radio, fábu lae áctio
carens. radioph ó nica; fábu la scáenica radioph ó nica.

atrofiado: átroph u s vel atró ph icu s, a, u m. audiencia: (actode oír oatenció nparaoír)
Sin: atró ph iā affectu s vel laborans. au diéntia, ae f. Uso: dar - au no, au dire; dare
vel dédere au res su as álicu i; álicu i dicendi
atrofiar: ex tenu are. Sin: v ires ex tenu are, de- potestatem fácere // (actode oír los ju eces)
bilitare, minú ere, au ferre; atró ph iā vel tabe au diéntia, ae f. Uso: - entribu nal, iu díciu m;
affícere // atrofiarse, ex tenu ari. Sin: tabés- díade -, iu diciáriu s dies // (lu g ar donde se da
cere; contabéscere; debilitari; consu mi; átro- -) au ditó riu m // (tribu nal de ju sticia) tribu nal,
ph u m fíeri; v im pérdere, amíttere; atró ph iā alis n// (edificioenqu e se reúne el tribu nal)
vel tabe áffici. iu stítiae palátiu m. Sin: aedes iu rídici conv en-
tū s // (admisió napresenciade u npríncipe o
atrófico: atró ph icu s, a, u m. Sin: átroph u s; ta- au toridad) admíssio, onis f. Sin: áditu s, u s m;
bíficu s; enerv atu s; ex tenu atu s; torpens; natu - alló qu iu m; colló qu iu m; collocú tio; facu ltas
rali v i destitu tu s; atró ph iā vel tabe affectu s, conv eniendi. Uso: - privada, domésticu m
laborans // (perteneciente alaatrofía) atró - colló qu iu m; - pública, pú blica admíssio; - g e-
ph iae, ex tenu ationis (g en); ad atró ph iam átti- neral pontificia, pú blica admíssioa Su mmo
nens. Pontífice facta; condescendenciaendar au -
diencias, admissionu m facílitas; dar ocon-
atuendo: (atavío, vestido) v estis, is f. Sin: ceder, recibir en - a alg u ien, áliqu em

107
audiofrecuencia

admíttere, ex cípere; áditu m dare álicu i; no su bsídiis instru cti.


dar - aalg u ien, áliqu em nonadmíttere; ádi-
tu m neg are álicu i; áliqu em arcere; presen- áulico: áu licu s, a, u m.
tarse a u na - con alg u ien, v enire in
colló qu iu m (vel collocu tionem, vel alló - aumentar: tr au g ere, adau g ere. Sin: au g -
qu iu m) cu m áliqu o; procu rar - au noconal- mentare // intr au g éscere. Sin: adau g éscere;
g u ien, dare álicu i admissionem alicú iu s; créscere, incréscere.
álicu i áditu m patefácere ad áliqu em; es fácil
tener u na- conél, áditu s ad eu m fácilis est. aumento: incrementu m, i n. Sin: au g men-
tu m; additamentu m; adau ctu s (-u s m); ampli-
audiofrecuencia: au diofrequ éntia, ae f. Sin: ficátio. Uso: - de la població n, natoru m
frequ éntia au díbilis. incrementa; nú meru s h ó minu m indies cres-
cens; - de precios, reru m prétiu m adau ctu m;
audiolingual: áu dio-ling u alis, e. pretioru m adau ctu s; - de su eldo, stipéndii vel
salárii additamentu m; au g mentu m salárii.
audiómetro: au dió metru m, i n.
aureola: nimbu s, i m. Sin: corona; áu rea co-
audión: áu dio, onis m. Sin: v alv a amplifica- rona; corona radiata; corona nitens, fu lg ens,
trix . renitens, refu lg ens // (distinció n) insíg nia,
iu m npl. Uso: la- de lag loria, insíg nia g ló -
audiovisual: au diov isu alis, e. Sin: au div isi- riae; la - de la virtu d, insíg nia v irtu tis //
v u s, au div isíficu s, au díficu s-v isiv u s, au díbi- (fama) lau des, u m fpl. Uso: estar rodeadode
lis et v isíbilis. Uso: aparatos -, instru menta u na- de g loria, g ló riae láu dibu s florere.
au diov isu ália; todoel sector de los -, u niv er-
su s apparatu s (-u s m) au diov isu alis. auricular: adj au ricu laris, e . Sin: au ricu lá-
riu s. Uso: confesió n-, conféssioau ricu laris;
auditivo: au ditó riu s, a, u m. Sin: au scu ltató - testig o-, testis au ricu laris // (piezade ciertos
riu s. aparatos qu e sirve paraescu ch ar) au scu ltá-
bu lu m, i n. Sin: au scu ltató riu m; ex cípu lu m;
auditor: au ditor, oris m. Sin: au diens, entis. conch a au ditó ria vel au ricu laris; au ditó ria
Uso: - de lanu nciatu ra, Apostó lici Nú ntii au - có fia; au ricu lare ex ceptácu lu m. Uso: - de
ditor vel adiu tor; - de laRota, au ditor sacrae radio, radioph ó nicu m ex cípu lu m; radioph ó -
Romanae Rotae; - de S u S antidad, au ditor vel nica caláu tica vel có fia; - de teléfono, au scu l-
iu risconsu ltu s Su mmi Pontíficis. tábu lu m teleph ó nicu m; biceps (-cípitis)
adminícu lu m; translocu tó riu m instru men-
auditorio: (concu rsode oyentes) au ditó riu m, tu m; tomar, levantar el -, au scu ltábu lu m sú -
ii n. Sin: au ditores; au dientes; qu i áu diu nt; mere, tó llere; biceps adminícu lu m ad os (vel
au ditoru m tu rba // (saladestinadaaconfe- ad au rem) appó nere; translocu tó riu m instru -
rencias, discu rsos, lectu ras) au ditó riu m, ii n mentu m ori (vel au ri) admov ere.
// (saladestinadaaconciertos y recitales) au -
ditó riu m mú sicu m. aurora: au rora, ae f. Uso: - au stral, boreal,
au rora au stralis, borealis.
aula: au la, ae f. Sin: au ditó riu m. Uso: - esco-
lar, sch ola; conclav e sch olare; - didáctica- auscultación: au scu ltátio, onis f. Uso: - del
mente equ ipadas, oeci ad docendu m tó rax, th oracis au scu ltátio.

108
auto-arrancador

auscultador, v. cofia. auténticamente: au th éntice. Sin: certa fide;


cu m vel ex au ctoritate.
ausente: absens, entis. Uso: estar - , absen-
tare; estandoyoau sente, me absente. autenticar: (au torizar o leg alizar alg u na
cosa) au th enticare. Sin: au th énticu m fácere
ausentismo, v. absentismo. vel réddere; ratu m fácere vel h abere; appro-
bare; confirmare; obsig nare; su bsig nare; re-
auspiciador: praecó nii cau sā pecú niae práe- cog nó scere; v idimare. Uso: - u n acta de
bitor (-oris m). nacimiento, de defu nció n, oríg inis, ó bitū s tes-
timó niu m fide pú blicā obsig natu m confir-
auspicio: au spíciu m, ii n. Sin: au g ú riu m; mare; - u na firma, ratam effícere manu m
omen, ó minis n. Uso: conel - de las Nacio- alicú iu s; - confirma, su bsig nare; su bscripto
nes Unidas, au spícioNationu m Unitaru m. nó mine ratu m fácere áliqu id; - consello, ob-
sig nare // (acreditar, dar fama) au ctoritatem
A ustralasia: Au stralásia, ae f. afferre (vel adiú ng ere) álicu i rei. Sin: álicu i
rei fidem fácere, afferre, adiú ng ere, áddere.
A ustralia: Au strália, ae f.
autenticidad: au th entícitas, atis f. Sin: (ca-
australiano: adj au stralianu s, a, u m // su st lidad de au téntico) au ctó ritas; fides; certa
Au stralianu s, i m. fides; v eritatis fides; au th éntica rátio. Uso:
comedias de incierta-, fábu lae vel comoe-
A ustria: Au stria, ae f. diae ambíg u ae, incertae; libros de incierta-,
libri dú biae fidei; neg ar la- de u nacosa, ali-
austríaco: adj au stríacu s, a, u m. Sin: áu stri- cú iu s rei fidem abrog are // (verdad, sinceri-
cu s, áu striu s // su st Au stríacu s, i m. Sin: Au s- dad) v éritas; sincéritas. Uso: - cristiana, v era
triu s, ii m. ch ristianae leg is proféssio.

austro: au ster, tri m. auténtico: au th énticu s, a, u m. Sin: sinceru s;


certu s; v eru s; g ermanu s; v eri nó minis (g en);
autarcía, v. au tarqu ía. fide dig nu s; au ctoritate práeditu s. Uso: amis-
tad -, amicítia v eri nó minis; copia-, au th én-
autarquía: au tárch ia sive -arch īa, ae f. Sin: ticu m, i n; ex emplar au th énticu m;
au tonó mia; su fficiéntia; plena reru m su aru m docu mentos sin du da -, certíssima monu -
su fficiéntia. Uso: - econó mica, inre oeconó - menta.
mica plenu m su aru m reru m domíniu m.
autillo: ú lu la, ae f; v. moch u elo.
autárquico: au tárch icu s, a, u m. Sin: au tó no-
mu s; nu lli obnó x iu s; su aru m reru m dó minu s. auto: (au tomó vil) v. estavoz.
Uso: produ cto-, res inpró pria Natione con-
fecta vel effecta; - ensentidoeconó mico, inre autoalienación: au toalienátio, onis f.
oeconó mica nu lli obnó x iu s.
autoanálisis: au toanály sis, is f.
autenticación: au th enticátio, onis f. Sin: tes-
tátio; obsig nátio; (pú blica) confirmátio. auto-arrancador, v. arrancador.

109
autobiografía

autobiografía: au tobiog ráph ia sive -g raph īa, natu s (-u s m) vel dominátio.
ae f. Sin: su i ipsīu s v ita.
autócrata: au tó crates, is m. Sin: déspota; do-
autobiográfico: au tobiog ráph icu s, a, u m. minator; ty rannu s; v ir imperiosu s.

auto-blindado, au toloricata, ae f Sin: au to- autocráticamente: ty ránnice. Sin: ty ranno-


cataph rácta; au toráeda loricata.; au tocu rru s ru m more.
loricatu s vel cataph ractu s; cu rru s aeratu s au -
tomatáriu s. autocrático: ty ránnicu s, a, u m. Sin: imperio-
su s. Uso: poder -, ty ránnicu m vel immó di-
autobús: laó ph oru m, i n. Sin: coenoau toci- cu m impériu m.
netu m, coenau tocinetu m; coenoau toraeda,
coenau toraeda; coenoau tocu rru s, coenau to- autocrítica: su i ipsīu s censu ra. Uso: - de la
cu rru s; au toraeda long a vel pú blica; au tov ec- Ig lesia, Ecclésiae stú diu m censó rie inqu i-
tu ra pú blica vel u rbana; au tocinetu m rendi inse ipsam.
laó ph oru m; au tov eh ícu lu m vel v eh ícu lu m
pú blicu m. Uso: - qu e corre sobre rieles, v. autóctono: adj indíg enu s, a, u m // su st au -
au tovía; - tu rístico, laó ph oru m perieg éticu m; tocth on, au toch ton, au toch th on, ŏnis m. Sin:
tomar el - número2 4 , v eh ícu lu m pú blicu m indíg ena, ae mf.
24° nú merosig natu m conscéndere; v. colec-
tivo. autodeterminación: au todeterminátio, onis
f.
autocamión, v. camió n.
autodidáctico: au todidácticu s vel au todidac-
autocar: au tocu rru s, u s m. Sin: au topetó ri- tu s, a, u m.
tu m vel au topetó rritu m; au tomatáriu m petó ri-
tu m vel petó rritu m. autodidacto: au todidactu s, i m. Sin: su i
ipsīu s mag ister; sibi ipsi mag ister;
autocicleta, v. motocicleta. absqu e alienoau x ílioeru ditu s. Uso: ser -,
mag istru m (vel praeceptorem) h abu isse
autoclave: au toclav is, is f. Sin: clav is au tó - nu llu m.
mata vel au tocinética.
autodominio: continéntia, ae f. Sin: su i ip-
autoconciencia: au toconsciéntia, ae f. Sin: sīu s temperátio.
su i ipsīu s consciéntia.
autódromo: au tó dromu s, i m. Sin: au tocine-
autocontrol: su i cu stó dia vel temperántia. tó dromu s; au tocu rrícu lu m; cu rrícu lu m au to-
Sin: su i ipsīu s v ig ilántia. raedis.

autocosechadora, v. cosech adora(- au tomo- autoencendido: accensu s spontáneu s. Sin:


triz). accénsiospontánea.

autocracia: au tocrátia sive -cratīa, ae f. Sin: autoerotismo: au toerotismu s, i m.


despotismu s; ty rannis (-ĭdis f); ty ránnicu m
impériu m; impériu m sing u lare; u nīu s domi- autoescuela: sch ola au tocinetistaru m.

110
automatizar

autofecundación: su i ipsīu s praeg nátio. autolesionismo: au tolaesionismu s, i m. Sin:


au tolaesionis crimen, cu lpa, fácinu s; v olu n-
autofinanciación: pecú niae pró priae collátio tária v u lnerátio.
vel su ppeditátio. Sin: su i ipsīu s nu mmoru m
su ppeditátio. autolesionista: au tolaesionista, ae m. Sin:
mu rcu s, i m; su i ipsīu s v u lnerator.
autofinanciamiento, v. au tofinanciació n.
automación: au tomátio, onis f. Sin: au toma-
auto-formación: au to-formátio, onis f. tizátio; au tó mata vel au tomatária áctio, ó pera,
operátio; mach inalis áctiovel ó pera; au toma-
autógeno: au tó g enu s, a, u m; au tó g enis, e. táriae operationes; h ó minu m ó pera mách inis
Uso: soldadu ra-, au tó g ena ferru minátio. demandata.

autogestión: pró pria g éstio, administrátio, autómata: au tó matu m vel au tó maton, i n.


réctio, cu rátio(-onis f). Sin: g éstioau tó noma. Sin: au tomatáriu m, ii n. Uso: de -, relativoal
au tó mata, au tó matu s; au tomatáriu s // (per-
autogiro: au tog y ru s, i m; v. h elicó ptero. sonasinvolu ntad) au tó matu s v ir; au tó mata
mú lier. Sin: h omoattó nitu s vel stu pens; mu -
autogobierno: rég imen(-mĭnis n) au tó no- lier attó nita vel stu pens; h omo vel mu lier
mu m. sensu et v olu ntate carens.

autógrafo: adj au tó g raph u s, a, u m. Sin: ch i- automáticamente: au tó mate vel au tomátice.


ró g raph u s; idió g raph u s; propriā manu scrip- Sin: ratione au tó mata; (su ā) sponte; u ltro; per
tu s; meā, tu ā, su ā ipsīu s manu scriptu s. Uso: se; ipse. Uso: las h ojas de lapu ertase abrie-
carta-, lítterae au tó g raph ae; lítterae manu ron-, v alv ae se ipsae aperu eru nt // (fig , ma-
scriptae; epístu la au tó g raph a; u nejemplar - qu inal e indeliberadamente) sine v olu ntate;
de Virg ilio, idió g raph u s liber Verg ílii // su st u su irrationali.
au tó g raph u m, i n. Sin: ch iró g raph u m, i n;
ch iró g raph u s, i m; idió g raph u m; manu scrip- automático: (qu e fu nciona en todo o en
tu m (-i n) ; mi (tu , su …) -, meā (tu ā, su ā …) parte por sí solo) au tomáticu s, a, u m. Sin:
manu scriptu m // (firma) au tó g raph u m, i n. au tó matu s; au tomatáriu s; se ipse (ipsa,
Sin : nó minis scríptioau tó g raph a. Uso: pedir ipsu m) mov ens // (qu e ocu rre por sí mismo)
u n-, au tó g raph am nó minis scriptionem pos- qu i (qu ae, qu od) sponte su ā fit // (maqu inal e
tu lare. indeliberado) nonv olu ntáriu s. Sin: irrationa-
lis.
autoinducción: au toindú ctio, onis f.
automatismo: au tomatismu s, i m. Sin: res
autointoxicación: au tointox icátio, onis f. mach inalis, au tomática, au tó mata, au tomatá-
ria // fig irrationalis statu s vel condício.
autolatría: au tolátria sive -latrīa, ae f. Sin:
qu asi div inu s su i ipsīu s cu ltu s. automatización, v. au tomació n.

autolesión: au toláesio, onis f. Sin: au tov u l- automatizar: au tomatizare. Sin: áliqu id au -


nerátio; au totó mia. tomatáriā ratione instrú ere; au tomatáriam ra-
tionem indú cere.

111
automotor

automotor: adj au tomatáriu s, a, u m // (veh í- autonomía: au tonó mia sive -nomīa, ae f. Sin:
cu lo) au tov eh ícu lu m, i n. Sin: au tocu rru s; v e- au tarcīa, au tarch īa; su is lég ibu s v iv endi po-
h ícu lu m au tomatáriu m; cu rru s au tomatáriu s testas. Uso: - absolu ta, au tonó mia absolu ta; -
// (aparatoqu e ejecu taciertos movimientos local, au tonó mia localis; - moral, máx imu m
sinintervenció ndirectade acció nexterior) iu s moráliter elig endi; - personal, au tonó mia
au tomatáriu m, ii n. Sin: au tomatária má- personalis; - de vu elo, v olatū s au tonó mia; -
ch ina; au tomatáriu m instru mentu m; au toma- del Tíbet, Tibeti vel tibética au tonó mia;
táriu s apparatu s. g ozar de -, su is lég ibu s v ív ere; su i iu ris esse;
notener -, alienoimpérioparēre.
automotriz: adj au tomatária // su st au toma-
tária mách ina. autonomismo: au tonomismu s, i m.

automóvil: au tocinetu m, i n. Sin: au toraeda; autónomo: au tó nomu s, a, u m. Sin: au toce-


au tocu rru s; au tomó bilis, is m; au tomó bile, is ph álicu s; independens; némini obnó x iu s.
n; au tó matu m; cu rru s motó riu s, au tomó bilis,
au tomatáriu s; au tomó bilis v ectu ra, raeda; autoómnibus, v. au tobús.
au tomatária vel motó ria raeda; au tó matu m
vel au tomatáriu m v eh ícu lu m Uso: - blindado, autooruga: au tocinetu m vel au tomó bile eri-
au tocinetu m loricatu m; - cu bierto, au tocine- ciatu m; au tomó bilis ericiatu s.
tu m intectu m; - eléctrico, au tocinetu m eléc-
tricu m; - conmotor de 3 5 caballos de fu erza autopista: v ia v eh icu lária vel au tocinética .
y och ocilindros, (au to)raeda mach inamento Sin: au tostrata; au tov ia; cú rru u m v ia; strata
35 E(qu inaru m) V(íriu m) octoqu e cy lindris; au tocinética; au toraedaru m (vel au tocineto-
- conmotor posterior, au tomatária raeda ab ru m, vel au tov eh icu loru m) v ia; cu rrícu lu m
terg opropu lsa; - de cilindradapequ eña, v e- au tomobíliu m; iter au tocinéticu m; cu rrícu -
h ícu lu m ex ig u omach inamentopropu lsu m; lu m au tomobílibu s aptu m; latior v ia v eh icu -
ir en-, au tocinetovel au toraedā v eh i. laris; v ia au tov eh ícu lis strata. Uso: -
sobreelevada, v ia au tocinética pilis impó sita.
automovilismo: au tomobilismu s, i m. Sin:
au tocinetismu s; res au tocinética // Depau to- autopsia: au tó psia sive -opsīa, ae f. Sin: ne-
mobíliu m certamenvel competítio// (pasió n croscó pia; cadáv eris séctio, inspéctio, ex ami-
por el-) au tomobíliu m cu píditas vel cu pīdo. nátio; secti có rporis (vel cadáv eris) inspéctio.
Uso: practicar u na -, cadav er secare atqu e
automovilista: au toraedáriu s, ii m. Sin: au to- inspícere.
raedae (vel au tocineti, vel au tomó bilis) rector
vel du ctor. autopullman: au tó matu m vel au tocinetu m
pu llmanianu m. Sin: raeda pu llmaniana; lon-
automovilístico: au tocinéticu s, a, u m. Sin: g u m au tocinetu m pu llmanianu m; coenoau to-
au tomobilísticu s; au toraedáriu s; ad au torae- cinetu m pu llmanianu m; coenoau tó matu m;
dam (vel ad au tocinetu m, vel ad au tomó bi- au tó matu m plau stru m; au tomatáriu m pilen-
lem) spectans. Uso: accidente -, casu s tu m; long u m au tó matu m; long a vel long ís-
au tocinéticu s; incremento -, au tocinéticu m sima au toraeda. Uso: pequ eño-, au tocinetu m
incrementu m; indu stria -, res au tocinética; pu llmanianu m minu tu m.
au tocinetoru m fabricátio.
autor, ra: (qu ienes cau sade alg u nacosa)

112
autostop

au ctor, oris m; au ctrix , icis f // (el qu e lain- públicas, pú blicae au ctoritates; pú blici ma-
venta) inv entor, oris m // (cau sa, responsa- g istratu s; - relig iosas, potestates relig iosae; -
ble) cau sa, ae f // (escritor) scriptor, oris m; responsables, au ctoritates qu as penes res est;
scriptrix , icis f. Uso: - sag rado, profano, las su premas - eclesiásticas, rei ecclesiásti-
sacer, profanu s au ctor; - de libros, libroru m cae su mmae potestates; las - su premas de los
au ctor; - de trag edias, trág icu s scriptor; tra- Estados, su premi civ itatu m moderatores vel
g oedió g raph u s; - cinematog ráfico, v. escena- rectores; su premi reru m pu blicaru m modera-
rista // (el qu e h a h ech o alg u na obra tores.
artística) ártifex , fĭcis m.
autoritario: imperiosu s, a, u m. Sin: despó -
autoridad: (poder, mando) au ctó ritas, atis f. ticu s; práepotens; au ctoritate abū tens.
Sin: potestas; impériu m; iu s (iu ris n). Uso: -
doméstica, impériu m domésticu m; - leg al, autoritarismo: praepoténtia, ae f.
iu s ac potestas; - moral, moralis au ctó ritas; -
pública, au ctó ritas pú blica; potestas pó pu li; autorización: alicú iu s rei faciendae potestas
- real, rég ia potestas; - su prema, su mma au c- vel facu ltas. Sin: approbátio; permissu s (-u s
tó ritas; au mentar la- de u no, alicú iu s au cto- m) ; licéntia. Uso: - por parte del Estado, ap-
ritatem amplificare; bu rlarse de la- de u no, probátiopú blicis ab au ctoritátibu s.
au ctoritati alicú iu s illú dere; dar plena- aal-
g u ien, álicu i plenam au ctoritatem dare; debi- autorizado: au ctoritate (potestate, facu ltate,
litar la - de u no, alicú iu s au ctoritatem iu re, permissu , v éniā) práeditu s, pollens, mu -
imminú ere vel deminú ere // (crédito, presti- nitu s. Sin: cu m au ctoritate. Uso: estar - a
g io) au ctó ritas. Sin: au ctó ritas et fides. Uso: h acer alg o, áliqu id faciendi au ctoritatem h a-
la- de los filó sofos, ph ilosoph oru m au ctó ri- bere vel au ctoritate pollere, v alere, u ti.
tas; la- de los testimonios, reru m au ctó ritas;
personaqu e g ozade -, (v ir, h omo…) au cto- autorizar: álicu i au ctoritatem (vel potesta-
ritate g rav is; de mu ch a-, (v ir, h omo…) g ra- tem) dare, fácere, concédere, tribú ere. Sin:
v íssimu s; es u na - competente, bonu s est permíttere; facu ltatem indu lg ere vel permít-
au ctor; es u na- enalg o, au ctor est alicú iu s tere; iu s concédere // (dar fe el escribanoo
rei; fu ndadoenla- de alg u ien, inau ctoritate notario en u n docu mento) testari. Sin: pú -
alicú iu s pó situ s; adqu irir - sobre u no, apu d blicā fide instru mentu m firmare, ex iu re et lé-
áliqu em vel ab áliqu oau ctoritatem (vel dig ni- g ibu s obsig nare // (aprobar alg o) ratu m
tatem) sibi conciliare vel parare; apu d áli- dú cere áliqu id.
qu em vel ab áliqu og ratiam inire; fu ndarse en
la - de alg u ien, au ctore áliqu o u ti (ad áli- autorrealización: au torealizátio, onis f.
qu id); qu itar - aalg o, álicu i rei fidem abro-
g are; tener -, au ctoritate apu d áliqu em v alere autorretrato: su i picta imag o(-g ĭnis f).
vel u ti; au ctoritate vel g ratiā v alere (de per-
sona); au ctoritatem vel pondu s h abere (de es- autoservicio: ministrátio pró pria. Sin: se
critos, docu mentos) // (ascendiente político) qu isqu e ministrat.
g ráv itas, atis f. Sin: díg nitas // (personain-
vestidade poder, mandoomag istratu ra) - ci- autostop oautoestop: au tocineti transeū ntis
viles, potestates civ iles vel civ itatis; - reténtio. Sin: cú rru u m au tomobíliu m reténtio.
comu nales, mu nicípii moderatores; - comu - Uso: practicar el -, au toraedas transeū ntes re-
nistas, potestates commu nísticae; - políticas, tinere; h acer u n-, au tocinetu m tránsiens re-

113
autostopista

tinere. f. Sin: caterv a; mu ltitu do; ing ens nú meru s.

autostopista o autoestopista: au tocineti avalar: au ctor fiovel su m. Sin: mea au ctori-


transeū ntis retentor vel retentrix . Sin: petitor tate defendo// Com sýng raph ae cau tionem
vel petitrix conv ectionis. fácere vel interpó nere; sýng raph ae alteru m
su bscríbere nomencau tionis g rátiā.
autosuficiencia: propriaru m reru m su fficién-
tia. avance: prog réssio, onis f. Uso: - rápido(por
ej., de cintaenu ng rabador) procu rsu s, u s m.
autosuficiente: se ipse ex pédiens. Sin: sibi
prov idere v alens; rebu s su is su fficienter práe- avanzada: (partidade soldados) prima státio
ditu s. (-onis f).

autosugestión: au tosu g g éstio, onis f. Sin: su i avanzado: liberior, iu s. Sin: immoderatu s;


persu ásio; su i ipsīu s instig átio, impu lsu s, per- immó dicu s; nov u s; reru m nov aru m cú pidu s.
mó tio.
avanzar: (ir h aciaadelante) pró v eh i. Uso:
autotanque: au tocinetu m cisterninu m. Sin: se pu ede, está permitido -, pró v eh i licet //
au tocarru m vel au tov eh ícu lu m cisterninu m; h acer - (por ej., u nacintade g rabador), pro-
au tocarru s cisterninu s; ex ceptácu lu m au to- mov ere.
matáriu m; au tomatáriu s cu rru s ex ceptó riu s.
ave: av is, is f. Sin: v ó lu cris, is f (g eneralm en
autovía: (au topista) v. estavoz // (au torriel) pl: v ó lu cres, u m). Uso: - acu átil oacu ática,
au toplau stru m, i n. Sin: au tosarracu m vel au - av is aqu átilis; - brava, av is fera; - exó tica,
toserracu m, i n; au tomatáriu m plau stru m. av is ex ó tica; - mig ratoria, pasajera, de paso,
av is mig rans; pereg rina v ó lu cris; - noctu rna,
auxiliador, ra: au x iliator, oris m; au x iliatrix , av is noctu rna; - de corral, coh ortis av is; - del
icis f. Uso: María-, Maria Au x iliatrix . país, v érnu la av is.

auxiliar: adj au x iliáriu s, a, u m; au x iliaris, e. avecindarse: domicíliu m sibi constitú ere (v.
Uso: caballo-, équ u s au x iliáriu s vel au x ilia- g r. Romae).
ris // su st au x iliaris, is m. Uso: - médica, adiu -
trix médica. avellana: av ellana, ae f. Sin: av ellana nu x .

auxilio: ¡-!, fer au x íliu m vel opem! avemaría: (oració n) salu tátioang élica. Sin:
marialis prex (precis f) // (cada u na de las
aval: confirmátio, onis f. Sin: firmátio; fir- cu entas del Rosario) rosárii (vel marialis co-
mamentu m; corroborátio; corroboramentu m; ronae) g ló bu lu s, g ranu m.
au ctó ritas; praesídiu m; fides // (firmaqu e se
pone enu naletrade créditopararesponder avena: av ena, ae f.
de su pag osi noloh ace el g irador) (alterīu s)
nó minis su bscríptioinsýng raph a cau tionis avenamiento, v. drenaje.
cau sā.
avenar, v. drenar.
avalancha: (alu d), v. estavoz // fig moles, is

114
avión

avenida: (vía anch a) plátea, ae f. Sin: v ia stru th iocameli.


lata; v ia principalis. Uso: - arbolada, adu m-
brata v ia; plátea arbó ribu s có nsita. avetarda, v. avu tarda

aventador: (soplillooabanico) flabellu m, i aviación: (locomoció naérea) aéria vel aérea


n. Uso: - pequ eño, flabéllu lu m. nav ig átio. Sin: aériu s cu rsu s (-u s m); caeli
nav ig átio. Uso: - civil, civ ilis classis aéria;
aventar: v entilare. Uso: - el trig o, v entilare campode -, aërostátio; aëró dromu s; aëroná-
fru mentu m; áëri vel v entofru mentu m propó - v iu m státio; compañíade -, socíetas aëronáu -
nere, pándere. tica // (doctrina, disciplina) aëronáu tica, ae f.
Sin: ars (vel doctrina, vel disciplina) aëronáu -
aventura: (su cesoextraño) casu s vel ev entu s tica; v olandi ars // (cu erpomilitar de aviado-
sing u laris, miríficu s // (casu alidad) casu s, u s res) aéria classis.
m. Sin: res fortu íta // (riesg o) perícu lu m, i n.
Sin: álea, ae f // (relació namorosaocasional) aviador: adj aëronáu ticu s, a, u m. Sin: av ia-
fácinu s (-nŏris n) amató riu m. Sin: amató rie tó riu s // su st aëronau ta vel aëronau tes, ae m;
factu m; lév itas amató ria; brev e amató riu m aëronau te, es m. Sin: av iator, oris m; av iatrix ,
commérciu m. icis f; v olator aëró petes, ae m; nau ta vel v iator
aériu s m; nau ta vel v iatrix aéria f // (individu o
aventurero, ra : errator, oris m; erratrix , icis qu e presta servicio en la aviació n militar)
f; au dax h omo vel mú lier. Sin: erráticu s; miles aériae (vel aëronáv iu m) classi addic-
errabu ndu s; v ag u s; circu mforáneu s; erro tu s.
(onis m) mira consectans; circú mv ag u s
ev entu s consectans. avión: aëroplānu m sive aëró planu m, i n. Sin:
aëronav is vel aërinav is; aërov eh ícu lu m; aë-
avería: detrimentu m, i n. Uso: su frir u na-, ronav íg iu m; v elív olu m; aéria nav is; aériu m
detrimentu m cápere; iactu ram pati vel su bire. nav íg iu m; v eh ícu lu m aériu m; nav is v olans;
nav is aëroplaníg era. Uso: - antiincendio, aë-
averiado: corru ptu s, a, u m. Sin: deterioratu s; roplanu m ex stinctó riu m; - bimotor, v. bimo-
v itiatu s. tor; - cisterna, aëroplanu m cisterníferu m;
aëronav is ex ceptó ria vel cisternífera; - co-
averiar: corrú mpere. Sin: deteriorare; v i- mercial, aëroplanu m commerciale; - equ i-
tiare. pado con cu atro motores, qu adrimotrale
aëroplanu m; - especiales, aëroplana speciá-
averiguación: inspectio, onis f. lia; - espía, de reconocimiento, aëroplanu m
specu lató riu m vel ex plorató riu m; aëronav is
averroísmo: av erroismu s, i m. Sin: Av erroes specu lató ria; - g ig ante, aëroplanu m g ig an-
doctrina. tēu m; aërinav is g ig antēa; - monomotor, aëro-
planu m u nimotrale; - nodriza, aëronav is
averroísta: av erroista, ae m. nu trix ; - particu lar, aëroplanu m priv atu m; -
su persó nico, aëroplanu m sonovel só nitu cí-
avéstico: av ésticu s, a, u m. tiu s; aëroplanu m sonoru m límitem sú perans;
- teledirig ido, aëroplanu m telerectu m vel te-
avestruz: strú th io, onis m. Sin: stru th iocame- ledirectu m; - torpedero, aëroplanu m silu rífe-
lu s. Uso: de -, stru th iocamelinu s oconel g en ru m, aërov eh ícu lu m silu ris armatu m;

115
avioneta

aëroplanu m náv ibu s demerg endis vel diffrin- aviso: nú ntiu s, ii m; nú ntiu m, ii n. Uso: - pa-
g endis; aëroplanu m ig nív omos vel ig níferos rroqu iales, paroeciales nú ntii; - pu blicitario,
silu ros iácu lans, iactans // - a, de ch orro, - a, praecó niu m; - radial, nú ntiu s radioph ó nicu s;
de reacció n, - de propu lsió n, py rau locinetu m; nú ntiu s per aeth érias u ndas missu s; - televi-
aëronav is py rau locinética; aëroplanu m sivo, telev isíficu m praecó niu m; nú ntiu s tele-
py rau locinéticu m; aëronav is retrov ersu s pro- v isíficu s; nú ntiu s per telev isionis u ndas
pu lsa vel impu lsa; aëroplanu m inv ersā v i pro- missu s; - de retorno, allatae vel perlatae epís-
pu lsu m vel impu lsu m; aëronav íg iu m inv ersis tu lae nú ntiu s; - enu ndiario, nú ntiu s diu rnis
v íribu s propu lsu m; aëroplanu m áëris h au s- actis ev u lg atu s; poner u n - pu blicitario de
tó riu m; - de asalto, de combate, aëroplanu m alg oendiarios orevistas, lau dativ u m alicú -
incú rsitans, incu rsans, ag g rédiens, impu g - iu s rei nú ntiu m inactis diu rnis v el incom-
nans, proeliare; - de bombardeo, bombopla- mentáriis pó nere; lau dativ am alicú iu s rei
nu m, i n; aëroplanu m py roboláriu m; notítiam commentáriis v el actis diu rnis cré-
aëronav is ig nív omis g lobis v érberans, dí- dere, concrédere.
ru ens, diffring ens, confring ens; - de carg a,
aëroplanu m oneráriu m; - de caza, aëropla- avispón: crabro, onis m.
nu m insecu tó riu m, insectató riu m, v enáticu m;
aërinav is insectans; - de cazaareacció n, aë- avitaminosis: v itamini penú ria (-ae f).
roplanu m insectationis aërih au stó riu m; - de
escolta, aëroplanu m praesidiáriu m; - de h é- avutarda: otis, ĭdis f. Sin: otis tarda.
lice, aëroplanu m h elicaru m motu incitatu m
vel propu lsu m; - de pasajeros, aëroplanu m axioma: ax ioma, ătis n. Sin: pronu ntiatu m;
epibáticu m; - enpicada, aëroplanu m (impro- enu ntiatu m; effatu m.
v isovel de, ex improv iso) ad perpendícu lu m
illabens; - sinmotor, - avela, v. planeador; axiomático: ax iomáticu s, a, u m. Sin: certu s;
ir, viajar en-, aëroplanov eh i vel ferri; su bir certíssimu s; certa firmaqu e ratione pronu n-
al -, inaëroplanu m inscéndere; su bidaal -, tiatu s vel edictu s.
inscénsiovel conscénsioinaëroplanu m // -
Boeing -7 4 7 , aëroplanu m eiu s ty pi, qu i dícitu r aya: institu trix , icis f.
Boeing -747; - Concorde, aëroplanu m con-
cordiense; - Fokker F-2 8 , aëroplanu m ty pi, ayer: h eri. Uso: - por lamañana, h eri mane;
cu i nomenFok k er F-28 // clase (categ oría) - por latarde, h eri v ésperi; h asta-, u squ e ad
de -, classis, is f; cu biertade -, steg a (ae f); h esternu m diem.
steg a epibática; interior del -, aëroplani in-
terna (-oru m npl); el - está provistode dos ayuda: au x íliu m, ii n. Sin: adiu v amen, mĭnis
cu biertas de pasajeros, enlas qu e se encu en- n. Uso: de -, au x iliaris, e; - enfavor de las
tran tres clases, aëroplanu m du abu s steg is víctimas de lainu ndació n, au x íliu m prov íc-
epibáticis instru ctu m est, inqu ibu s tres clas- timis inu ndationis // - de cámara, a cu bícu lo;
ses inv eniu ntu r. cu bicu láriu s; - de cámarade S u S antidad, a
cu bícu loPontíficis Máx imi.
avioneta: aërív ola, ae f.
ayudante: (qu e ayu da) adiu tor, oris m. Sin:
avisador: - de incendios, index (-dĭcis m) in- minister. Uso: - del banqu ero( enu nacasa
céndii. de ju eg o) áleae mag ister; - de cámara, cu bi-
cu láriu s; a cu bícu lo; ser - de alg u no, adiu tri-

116
azoturia

cem ó peram nav are álicu i ináliqu a re // (Mil, v ectoru m adiu trix vel ministra, adiu trix iter
oficial qu e está alas ó rdenes de otrosu pe- faciéntibu s.
rior) ó ptio, onis m. Uso: - de campo, rei mi-
litaris adiu tor; rei militaris su bádiu v a (-ae m); azafrán: crocu m, i n; crocu s, i m. Uso: de -,
inre militari adiu tor // (maestrooprofesor cró ceu s, a, u m.
su balterno) su bdoctor, oris m. Sin: pró sch o-
lu s; antesch oláriu s; adiu tor académicu s; - de azahar: záh ara, ae f. Sin: au rantii vel citri flos.
literatu ralatina, a lítteris latinis adiu tor; - de
paleog rafíay diplomática, a codícibu s atqu e azalea: azalea, ae f.
diplomátibu s interpretandis adiu tor.
azanoria, v. zanah oria.
ayudantía: (empleode ayu dante) adiu toris
vel adiu tricis mu nu s (-nĕris n) // (oficinade ázimo: ázy mu s, a, u m. Uso: pan-, panis ázy -
ayu dante) adiu toris vel adiu tricis sedes (-is mu s; panis sine fermento.
f).
azimut, v. acimu t.
ayunar: ieiu nare.
azimutal, v. acimu tal.
ayuno: ieiú niu m, ii n. Uso: - cu aresmal, ieiú -
niu m qu adrag enáriu m; establecer el -, ieiú - azoado: azotu m có ntinens.
niu m institú ere; g u ardar el -, ieiú niu m
serv are; prescribir el -, ieiú niu m indícere; ázoe: azotu m vel azoton, i n. Sin: nitró g e-
romper el -, ieiú niu m só lv ere vel resig nare // nu m.
(qu e noh acomido) ieiu nu s, a, u m // (ig no-
rante de loqu e se h abla) ieiu nu s. Sin: ig na- azoemia, v. azotemia.
ru s, ínsciu s alicú iu s rei; estar enayu nas oen
-, ieiu noore esse; nescire áliqu id, ru dem esse azogue, v. mercu rio.
(in) áliqu a re.
azoico: azó icu s, a, u m. Sin: animántibu s vel
ayuntamiento: (ju nta, reu nió n) consíliu m, v iv éntibu s carens; animántiu m vel v iv éntiu m
concíliu m. Sin: conv entu s // (corporació n ex pers. Uso: era-, aetas azó ica // (nítrico) ni-
qu e administrael mu nicipio) consiliárii civ i- tratu s, a, u m.
tatis; consíliu m vel concíliu m mu nicipale.
Sin: consíliu m civ itati administrandae; civ i- azotar: féru lā percú tere, fu stig are, pu lsare.
tatis administrationis adiu tores; consíliu m
qu od civ itatem administrat. azotea: soláriu m, ii n. Uso: - conbarandao
pretil, soláriu m clatratu m.
azada: pástinu m, i n. Sin: sárcu lu m.
azotemia: Med azoth áemia vel azotáemia, ae
azadón: lig o, onis m. Sin: mag nu m vel maiu s f.
ru tru m.
azoto: azotu m, i n.
azafata: h ó spita (-ae f); ministratrix (-icis f)
(aéria). Sin: h ó spita aéria vel aëronáu tica; azoturia: azotú ria sive azotu rīa, ae f.
aéria assistrix vel ministratrix ; ancilla aéria;

117
azteca

azteca: Azteca, ae m. azufrera: su lph u rária, ae f. Sin: sú lph u ris fo-


dina; su lph u rata, oru m npl.
azúcar: sácch aru m vel sácch aron, i n. Uso: -
bioló g ico, sácch aru m bioló g icu m; - cande, azulado: caerú leu s, a, u m. Sin: su bcaerú leu s;
sácch aru m candu m; - de caña, sacch aró siu m, caeru leatu s.
ii n; sacch arosis, is f; - de piló n, sácch ari
meta; ing eniode -, sacch arifíciu m; sácch ari azulejo: tessella, ae f. Sin: tessellatu s latér-
officina; de -, sacch áreu s vel sacch arinu s, a, cu lu s.
u m; - enpolvoog ranofino, sácch aru m pu l-
v éreu m; - enterrones, sácch aru m cú bicu m // azuzador: instig ator, oris m.
fig , es u nterró nde -, mellitu s est.

azucarado: (qu e contiene azúcar osabe aél)


sacch aratu s, sacch arosu s, a, u m // (alg o
du lce) du lcícu lu s, a, u m. Sin: su bdu lcis, e //
(fig , blandoy meloso) mellitu s; blandídicu s.

azucarar: (bañar con azúcar) sácch aro


aspérg ere // (endu lzar conazúcar) sácch aro
condire // (fig y coloq, su avizar y endu lzar al-
g u na cosa) mitig are, temperare, mollire,
emollire.

azucarera: (recipiente) sacch aráriu m, ii n.


Sin: sácch ari v áscu lu m; sacch aríg eru m v ás-
cu lu m; sacch aráriu m pocillu m // (fábrica)
sacch arifíciu m, ii n. Sin: sácch ari officina.

azucarería: sácch ari taberna.

azucarero: (personatécnicaenlafabrica-
ció n de azúcar) sacch aráriu s, ii m // (reci-
piente) v. azu carera.

azucarillo: (terró n de azúcar) mellitu s


pastillu s (-i m).

azucena: líliu m, ii n.

azuela: áscia, ae f.

azufrar: sú lph u re aspérg ere álicu i rei. Sin:


áliqu id sú lph u re conspérg ere, su ffire, su ffu -
mig are.

118
B
baba: saliv a, ae f. Sin: spu ma; spú mea sa- lu du s ch artaru m bacaranu s.
liv a. Uso: - de los caracoles, coch learu m sa-
liv a; - de serpiente, sanies, ēi f; ech ar -, bache: (h oyoenel camino) scrobícu lu s i m //
spu mas (inore) ág ere // (fig , caérsele au no (pozode aire rarefacto) locu s tenu ioris áëris.
la-) su mmis laetítiis áffici. Sin: su mmoex -
su ltare g au dio; v eh ementer g au dere. bachiller: baccaláu reu s, i m. Sin: bataláriu s;
abitú riens, entis mf.
Babel: Babel, elis f // (confu sió n, desorden)
confú sio, onis f. Sin: tu mu ltu s; confú sioba- bachillerato: baccalau reatu s, u s m. Sin:
bélica vel baby ló nia; baby ló nica pertu rbátio. batalárii g radu s. Uso: conseg u ir el -, bacca-
Uso: - ling üística, baby ló nica locu tionu m lau reatu m adipisci.
pertu rbátio.
bacía: labellu m, i n. Sin: catillu m; trú lleu m.
babélico: babélicu s, a, u m // (confu so, inin-
telig ible) confu su s, a, u m. Sin: deordinatu s. baciliforme: bacilliformis, e.

babilónico: baby ló niu s vel baby ló nicu s, a, bacilo: bacillu s vel bacellu s, i m; bacillu m, i
u m. Sin: baby lon(i)ensis, e. n. Sin: microbacillu m; bactériu m. Uso: ba-
cilos de latu bercu losis, del tifu s, del tétano,
babilonio: adj, v. babiló nico// su st Baby ló - del có lera, de lapeste, bacilla tu bercu losis,
niu s, ii m. ty ph i, tétani, ch ó lerae, pestiléntiae.

babor: sinistru m nav is latu s (-tĕris n). bacín, v. orinal.

babosa: (molu sco) limax , acis f. back (ju g ador, enel fútbol), v. defensa.

baboso: saliv osu s, a, u m. Sin: spu mosu s. background (Inform) fondo: (de u na pin-
tu ra) fu ndu s, i m // (de u nescritorioconven-
babucha: crépida, ae f. Sin: só lea vel calíg u la tanas) ima, oru m npl. Uso: topu t awindow
doméstica. intobackg rou nd, fenestram inima míttere vel
repó nere // (relativoau nproceso) ínferu s, a,
babuino: cy nocéph alu s, i m. u m. Sin: pó steru s. Uso: to pu t into back-
g rou nd, inima míttere; inferiorem fácere.
baby-sitter: pu eroru m cu stos (-odis mf). Sin:
infantáriu s, ii m; infantária, ae f; g éru la, ae f. back-up (Inform) de reserva: cau tionalis, e //
(copiade reserva) có pia, ae f. Sin: ex scrip-
bacalao: (pez) asellu s. Sin: asellu s marinu s tu m cau tionale. Uso: h acer -, có pias vel
// (su carne salada) asellu s salitu s. Sin: ex scripta cau tionália fácere.
asellu s marinu s arefactu s vel sale ex siccatu s.
bacteria: bactériu m ii n. Sin: bacillu m.
bacará obacarrá: álea (-ae f) bacarana. Sin:

119
bacteriano

bacteriano: bactéricu s, a, u m. Sin: bactérii campani vel sacri aeris málleu s.


vel bacterioru m (g en); ad bactéria áttinens.
badana: alu ta, ae f.
bactericida: adj bactericidalis, e. Sin: bacté-
riis ex ítiosu s; bactéria necans // su st bacteri- Baden (Estadode Alemania): Badénia, ae f.
cida, ae m. Sin: v enenu m bactericidale. Sin: Aqu ae Au reliae. Uso: de -, badenensis
vel badensis, e.
bacteriofagia: bacterioph ág ia sive -ph ag īa,
ae f. badén: (cau ce empedrado) incile, is n.

bacteriófago: bacterió ph ag u s, i m. badil: batillu m vel v atillu m, i n; batillu s vel


v atillu s, i m.
bacteriofobia: bacterioph ó bia sive -ph obīa,
ae f. badila, v. badil.

bacteriógeno: bacterió g enu s, a, u m. badminton obádminton: lu du s (-i m) pilae


pennatae.
bacteriología: bacterioló g ia sive -log īa, ae f.
Sin: de bactériis vel de microbacillis rátio, bagatela: lú dicra, ae f. Sin: res parv i mo-
doctrina, disciplina. menti; res nu llīu s momenti; res v ilíssima,
lev íssima, parv a, párv u la; nu g ae, aru m; inép-
bacteriológico: bacterioló g icu s, a, u m. tiae, aru m.

bacteriólogo: bacterió log u s, i m. Sin: bacte- Bahamas (Arch ipiélag ode las): Insu lae Ba-
rioló g iae peritu s. h amenses.

bacteriopatología: bacteriopath oló g ia sive bahía: sinu s, u s m.


-log īa, ae f.
Bahía Blanca: Sinu s (-u s m) Albu s.
bacterioscopia: bacterioscó pia sive -scopīa,
ae f. bailable: adj saltationi aptu s // (ballet)
modu s saltató riu s.
bacterioscópico: bacterioscó picu s a u m.
bailar: saltare. Sin: ballare; ch orēas dú cere
bacterioterapia: bacterioth erapīa, ae f . Sin: vel ex ercere. Uso: aprender a-, saltare dís-
per iniecta bactéria cu rátio. cere; saber -, saltare scire, saltandi peritu m
esse; - bien, có mmode vel eleg anter saltare;
báculo: bácu lu s, i m; bácu lu m, i n. Sin: sacar a-, inv itare ad saltandu m.
pedu m. Uso: - abacial, pedu m abbatiale ; -
de los obispos, pastorale pedu m; lítu u s pasto- bailarín, na: (qu e baila) saltans, antis. Sin:
ralis vel episcopalis // fig lev amen, mĭnis n. qu i vel qu ae saltat // (qu e ejercitael arte de
Sin: solátiu m; su bsídiu m. bailar) saltator, oris m; saltatrix , icis f. Sin:
lú diu s m; saltatrícu la f; mima f. Uso: ser
badajo: málleu s, i m. Uso: - de (la) campana, bu en-, ó ptime saltare.
campani vel campanae málleu s. Sin: aeris

120
balancear

baile: saltátio, onis f. Sin: ballátio; saltatu s, bajorrelieve obajo relieve: écty pu m, i n;
u s m; ch orēa. Uso: de -, saltató riu s, a, u m; - écty pu s, i m. Sin: anag ly ptu m; toréu ma
de despedida, saltátiov aledictionis; - de pu n- (-mătis n); caelatu ra, ae f; caelatu m opu s.
tillas, ballátioelátior; arte del -, saltandi ars; Uso: au tor de bajorrelieves, toréu ta, ae m; es-
escu elade -, lu du s saltató riu s; maestrode -, tatu a de mármol en -, anag ly ptu m simu la-
saltandi mag ister; pistade -, locu s saltató riu s; cru m marmó reu m; en-, écty pu s; anag ly ptu s.
salaosaló nde -, oecu s saltató riu s; dirig ir el
-, ch orēas dú cere; org anizar u n-, saltationem bala: (proyectil) plu mbu m, i n. Sin: g lobu s;
institú ere. g lans, g landis f; g lans metállica, plú mbea, ig -
nita; ig nitu s g lobu s vel g ló bu lu s . Uso: - de
bailecito: saltatiú ncu la, ae f. h ierro, g lobu s férreu s; - de plomo, plu mbu m,
i n; plú mbea, ae f; g rancantidad de balas,
bailotear: circu msalire. Sin: circu msaltare; plú mbea g rando; arrojar balas, plu mbu m
saltitare. emíttere.

baja: - de los precios, pretioru m deminú tio balada: cántio, onis f.


vel imminú tio(-onis f); - enel preciode los
víveres, annonae v ílitas; - enlabolsa, deprés- baladronear: (h acer baladronadas) g lorió -
sio. siu s vel iactanter se g érere // (decir baladro-
nadas) se iactare. Sin: se ostentare; iactari +
bajá: pásias, ae m. Sin: sátrapa, ae m; sa- abl, de vel in+ abl; g lorió siu s se iactare; de
traps, pis; sátrapes, ae; sátrapes, is (ac -en). se g lorió siu s praedicare; insoléntiu s se iac-
tare; g lorió siu s vel mag nificéntiu s loqu i.
bajada: decliv is v ia vel locu s. Uso: Dep, -
libre, descénsio simplex ; - en serpentina, balalaica: cíth ara (-ae f) balaláica. Sin: cí-
descénsioflex u osa. th ara triáng u la rú ssica vel sarmática.

bajar: (descender) descéndere. Uso: - laes- balance: (cu enta g eneral) rátio, onis f;
calera, (per) scalas descéndere // (disminu ir) rationes fpl. Sin: relátio; pecu niaru m rátio;
baja la bolsa, arg entárii fori prétia decres- rationu m ponderátio; arcae recog nítio; rátio
cu nt, deminu u ntu r, lev antu r. rei administrandae; rátioaccepti et ex pensi;
acceptoru m et ex pensoru m rátio; tábu lae
bajel: ph aselu s, i m. accepti atqu e ex pensi; créditi et débiti
compensátio. Uso: - anu al, ánnu a sú mptu u m
bajito: brev ícu lu s, a, u m. aestimátiovel compu tátio; compilar, h acer
el -, rationem dú cere, su bdú cere, inire,
bajo: (voz qu e produ ce los sonidos más g ra- tráh ere, h abere; tábu las accepti et ex pensi
ves) g rav íssima vel ima v ox . Uso: - continu o, confícere; mostrar el reg istrodel -, có dicem
g rav ior v ox contínu a // (el qu e tiene tal voz) ex pensi et accepti ex h ibere; nivelar el -,
g rav íssimae (vel imae, vel g rav ioris) v ocis ex pensi et accepti rationem ex aequ are; tener
cantor // - de arena, v adu m, i n. Sin: pu lv inu s el reg istro del -, có dicem dati et accepti
// fig , - fondos, abiecta vel só rdida plebécu la; h abere.
pó pu li faex (faecis f); abiectíssimu m civ itatis
v u lg u s (-i n). balancear: Mar, Aeroniactari.

121
balanceo

balanceo: - de nave oavió n, nav is vel aëro- Sin: blaesu s.


nav is iactátio, oscillátio, flu ctu átio, ag itátio,
inclinátio. balbucir, v. balbu cear.

balancín: láncu la, ae f. Sin: libramentu m; Balcanes: reg iones balcánicae. Sin: Balcá-
statéru la. nia, ae f. Uso: de los -, balcaniensis, e.

balancita: - parapesar el oro, au rária sta- balcón: maenianu m, i n. Sin: pó diu m.


tera.
balconcillo: podíolu m, i n. Sin: parv u m mae-
balandrón: tú nica (talaris) cu m alícu la. nianu m.

balanza: libra, ae f. Sin: trú tina. Uso: - de dos baldaquín o baldaquino: fastíg iu m, ii n.
platillos, bilanx , ancis f; - de lamejor marca, Sin: baldach inu m. Uso: - de bronce, aéneu m
trú tina ex qu isitae vel accu ratíssimae notae; - fastíg iu m; - de cama, tectu m; - de g énero,
de ó ptimacalidad, trú tina ó ptimae (ex qu isi- tentó riu m; - de púrpu ra, au laeu m.
tae, ex actíssimae, certíssimae) fidei vel men-
su rae; - de precisió n, trú tina bonae (ex actae, balde: sítu la, ae f; sítu lu s, i m. Sin: alv éolu s.
certae) fidei vel mensú rae // - de comercio, Uso: - paraincendios, h ama vel ama, ae f; de
ex aminátiorédditū s. Sin: su mptū s redditū s- -, g ratis; en-, fru stra.
qu e rátio; collátiocompéndii ac dispéndii.
baldosa: latércu lu s, i m. Uso: - marmorosa,
balastar: g láreā spárg ere vel stérnere. latércu lu s marmoratu s.

balata: ballata, ae f. Sin: cántioballata f. balear: (h erir o matar a balazos) áliqu em


plu mbis (vel g lándibu s, vel plú mbeis g lándi-
balate: marg o(-g ĭnis mf) canalícu li. bu s) v u lnerare, sau ciare vel necare, interfí-
cere // (tirotear, fu silar) v. estos verbos.
balaustrada: balau strata, ae f. Sin: balau s-
tioru m ordo, saeptu m, ornatu s (-u s m); saep- Baleares: Baleares (ínsu lae), iu m fpl. Uso:
tu m; plú teu s, plú teu m; loricae saeptu m. Uso: de las -, baleáricu s, a, u m; balearis, e.
- de bronce, saeptu m aéneu m; - de mármol,
lorica marmó rea. balín: g lans, g landis f. Sin: g ranu s plú mbeu s.

balaustre obalaústre: baláu stiu m, ii n. balista: ballista, ae f. Sin: bálea. Uso: - mon-
tadasobre ru edas, carroballista.
balbucear: balbu tire. Sin: ling u ā h aesitare;
ling u ā titu bante loqu i; balbu m esse; incerta balística: ballística vel ballistária, ae f. Sin:
v oce loqu i (de niño). Uso: decir alg obalbu - ars ballística (como arte); ballistária disci-
ceando, áliqu id h aesitántibu s v erbis dícere. plina, doctrina, sciéntia (comociencia).

balbuceo: balbú ties, ēi f. Sin: ling u ae h aesi- balístico: ballísticu s vel ballistáriu s. Sin: ad
tántia vel titu bántia; oris titu bátio; os balbu m. ballísticam pértinens; ad missíliu m ictu m
spectans.
balbuciente: balbu s, a, u m; balbú tiens, entis.

122
banca

balistita: ballistites, is f. Sin: pu lv is (-v ĕris balotaje: su ffrág iu m (-ii n) decretó riu m. Sin:
m) pýriu s fu mocarens vel fu mi ex pers. áltera su ffrag ioru m látio. Uso: demandar el -,
su ffrág iu m decretó riu m ferre.
baliza: palítiu m, ii n. Sin: praetentu ra, ae f.
balsa: (embarcació n) ratis, is f // (ch arco)
ballena: bal(l)aena vel ballena, ae f. Sin: pris- stag nu m, i n.
tis, is f; pistrix , icis f. Uso: cazade ballenas,
v enátioballaenácea. balsámico: frag rans, antis. Sin: odoru s; su a-
v is.
ballesta: ballista, ae f. Sin: arcu ballista; ma-
nu ballista. bálsamo: bálsamu m, i n// fig soláciu m; sola-
men; lev amentu m; consolátio.
ballestero: ballistáriu s, ii m. Sin: arcu ballis-
táriu s; manu ballistáriu s. balsero: rector nav is (vel ratis) traiectó riae.

ballet: saltató ria fábu la (-ae f). Sin: scáenica báltico: mar -, Bálticu m, i n. Sin: mare Bál-
saltátiovel ch orēa. ticu m.

balneario: adj balneáriu s, a, u m. Sin: balne- bambú: h iru ndo(-dĭnis f) índica; (h )aru ndo
aris; balneató riu s // su st bálneu m pú blicu m; índica. Sin: bambu sa, ae f.
bálnea vel balínea, oru m npl. Sin: bálneae,
aru m fpl. banal: v u lg aris, e. Sin: triv ialis.

balneoterapia: balneoth erapīa, ae f. Sin: cu - banalidad: nu g ae, aru m fpl.


rátiobalneária.
banana: banana, ae f; bananu m, i n. Sin:
balneoterápico: balneoth erápicu s, a, u m. ariena; mu sae paradisíacae fru ctu s. Uso: cu l-
Sin: ad balneoth erapīam áttinens. tivador de bananas, cu ltor bananaru m; cu l-
tivode bananas, cu ltu ra bananaru m.
balompié, v. fútbol.
bananero: adj bananáriu s, a, u m // (barco
balón: follis, is m. Sin: pila. Uso: apoderarse qu e transportabananas) nav is bananis one-
del -, follem occu pare, tenere; pilā potiri. rata. Sin: nav is onerária cu ltoris bananaru m.

baloncesto, v. básqu et. banano: bananu s, i f. Sin: (arbor) banana;


mu sa paradisíaca.
baloncito: follícu lu s, i m. Sin: g ló bu lu s.
banca: (embarcació n filipina) v. canoa //
balonmano: manu fó lliu m, ii n. Sin: manu - (pu esto o asiento en el Parlamento) sedes
follis, is m; follis pu g illató riu s vel pu g nis (- is f) parlamentária vel inparlamento// (co-
missu s. Uso: ju eg ode -, manu fó lliu m; ju eg o mercioqu e consiste enel g iro, cambioy des-
de - de saló n, manu fó lliu m au lare. cu ento de valores, y la compra y venta de
efectos públicos) res arg entária; la- mu ndial,
balonvolea, v. voleibol. res arg entaria mu ndana vel u niv ersalis // - de
h ielo, v. banqu isa.

123
bancario

bancario: ad arg entáriam pértinens. mada) ag men(vel g lobu s, g rex , manu s) ar-
matoru m. Uso: - armada, g lobu s armatoru m;
bancarrota: (qu iebra) decó ctio, onis f // - criminales, g reg es criminales, “- de los
(qu iebrade u nbanco) arg entáriae dissolú tio. cu atro”, manu s qu attu or (scelestoru m) //
Uso: h acer - (qu iebrafrau du lenta), credito- (conju nto) - de comediantes, família scáenica
res frau dare; creditores decoqu endofrau dare // (baranda del billar) banda vel ora ae f //
// (fig , desastre, h u ndimiento, descrédito) (fajaolista) fáscia, ae f. Sin: clav u s // (llanta)
nau frág iu m; ev érsio; ru īna, dissolú tio. Uso: v. estavoz // (cintaanch aqu e comodistintivo
la- de lacivilizació n, h u mani civ ilisqu e cu l- se llevaatravesadadesde u nh ombroal cos-
tū s nau frág iu m. tado opu esto) insig ne oblīqu u m. Sin: oblī-
qu u s bálteu s; oblīqu u m bálteu m;
banco: (asientode madera) sedile, is n. Sin: decoramentu m transv ersu m.
scamnu m; scabellu m; (líg neu m) su bsélliu m
Uso: - alto, scamnu m éditu m; - encorvado, bandada: ag men, mĭnis n. Uso: - de pájaros,
scamnu m cu rv atu m // (bancode los remeros áv iu m ag men.
de u nanave) transtru m, i n. Sin: iu g u m // -
de datos, indicioru m th esau ru s; elementoru m bandeja: pátera, ae f. Sin: lanx , lancis f; dis-
certoru m th esau ru s; - de h ielo, v. banqu isa; - cu s, i m; scu tella, ae f; v as metállicu m vel líg -
de ojos, th esau ru s transponendoru m (vel neu m. Uso: - de pastelillos, pátera cu m
transferendoru m) ocu loru m; - de sang re, h ae- su av illis.
math eca; receptácu lu m sáng u ini collig endo
// (establecimientopúblicode crédito) arg en- bandera: v ex illu m, i n. Sin: sig nu m; insig ne.
tária, ae f. Sin: mensa vel taberna arg entária, Uso: - au stríaca, Au striae insig ne vel v e-
nu mmária, nu mmu lária; domu s vel socíetas x illu m; - nacional, pátriae (vel pátriu m, vel
arg entária. Uso: - h ipotecario, mensa h y po- nationis) v ex illu m; sig nu m vel v ex illu m na-
th ecária; - mu ndial, arg entária mu ndana; - tionale; - olímpica, v ex illu m olýmpicu m; -
nacional, pú blica mensa arg entária; - de cré- tricolor, trícolor v ex illu m; v ex illu m tribu s
dito, mensa creditó ria; - de Roma, arg entária coló ribu s tinctu m; v ex illu m ternodecoratu m
romana; - del S anto Espíritu , arg entária a colore; - amediaasta, v ex illu m médioh astili
SanctoSpíritu nominata; mensa nu mmu lária (propó situ m); desplieg u e de banderas, v e-
Sancti Spíritu s; billete de -, téssera vel ch ár- x illoru m proposítiovel iactátio; izar, levantar
tu la nu mmária; directores del -, directores ar- la-, v. izar; amainar, arriar la-, v. amainar;
g entáriae; arg entáriae praepó siti; presidente ondeala-, v ex illu m flú itat vel v entoag ita-
del -, práesidens arg entáriae // (tabló n qu e tu r.
sirve de mesa) tábu la, ae f. Sin: mensa.
banderín: v ex íllu lu m, i n. Sin: parv u m v e-
banda: (cu erpo de músicos) mú sici, oru m x illu m.
mpl. Sin: sy mph oníaci (h ó mines); aeneato-
res; sy mph oniacoru m ag men, manípu lu s, co- banderola: v entoru m index (-dĭcis m) // (fig ,
h ors, collég iu m, sodálitas; aeneatoru m h ombre volu ble) v. veleta.
manu s; manu s aeneató ria. Uso: - lisa, tibíci-
nes; - militar, mílites aeneatores; mílitu m bandidaje, v. bandolerismo.
sy mph oniacoru m manípu lu s; sy mph ó nia mi-
litaris // (pandilla) g rex , g reg is f. Sin: g lobu s; bandido: (bandolero) v. estavoz // (fu g itivo
caterv a; manu s (-u s f) // (porció nde g ente ar- de laju sticia) pró fu g u s, i m. Sin: ex su l, lis;

124
baño

pátriā ex torris // (persona perversa) h omo banquisa: g lácies (-ēi f) pontív ag a. Sin: ae-
prav u s, perv ersu s, deprav atu s, ímprobu s. qu or g laciatu m; g lácies flú itans, flú ctu ans.

bando: manu s, u s f. Uso: los dos -, manu s bantúes: Bantu enses, iu m mpl.
ú traqu e // (edicto o mandato) edictu m, i n.
Sin: mandatu m; decretu m; iu ssu m. bañadera, v. bañera.

bandola, v. mandolina. bañador: v estis (-is f) balneária.

bandolera: (salteadora) praedatrix , icis f. bañarse: balneare. Sin: bálneou ti.


Sin: g rassatrix // (correa cru zada por el
pech oqu e sirve paracolg ar u narma) bál- bañera: (pilaparabañarse) álv eu s, i m. Sin:
teu s, i m; bálteu m, i n. Sin: bálteu s oblīqu u s; labru m; balíneu m vel bálneu m; só liu m; pis-
bálteu m oblīqu u m; transv ersu m péctoris cín- cina // (mu jer qu e cu idade los baños y sirve
g u lu m. Uso: en-, transv ersu s, a, u m; inbál- alos qu e se bañan) balneatrix , icis f. Sin: ba-
teo; ab h u mero dex tro su b sinistru m linearu m ministra.
brách iu m descendens; llevar lamoch ilaen-,
sárcinam transv ersopéctoris cíng u losu sti- bañero: balneator, oris m. Sin: balinearu m
nere. minister.

bandolerismo: latrocinátio, onis f; latrocí- bañista: bálneans, antis mf. Sin: qu i vel qu ae
niu m, ii n. Sin: praedátio; rapinátio; g rassá- ad aqu as v enit; qu i vel qu ae inaqu a est; qu i
tio. vel qu ae aqu is ú titu r; qu i vel qu ae bálneis de-
lectatu r.
bandolero: praedo, onis m. Sin: latro; g rassa-
tor; rapinator; tromó crates. baño: (acció n) ló tio, onis f. Sin: lav átio; bal-
neátio; áctiobalneandi. Uso: - caliente, la-
bandolina, v. mandolina. v átio cálida; aqu ae cálidae; - frío, lav átio
fríg ida; - de ag u asalada, bálneu m salsu m; -
bandoneón: bandonēu m, i n. de asiento, encath isma, ătis n; - de ch orro, la-
v átioinaqu ae deiectu ; lav átioplú v ia; - de es-
bandurria, v. mandolina. pu ma, lav átio spu mosa; baños de mar,
marina lav acra; - de pies, bálneu m pedu m; -
bandwith (anch u rade banda): diápason(n de vapor, lacó nicu m balíneu m vel bálneu m;
indecl) dénsitas (-atis f). assa su dátio; v aporátiobalinearu m; darse u n
- de pies, pedes lav are; tomar u n-, lav ari vel
Bangla Desh: Bang ladesa, ae f. Uso: de -, se lav are // (cu artode -) bálneu m, i n. Sin:
bang ladesanu s. lav acru m; lav atrina. Uso: - caliente, caldá-
riu m, ii n; - frío, frig idáriu m, ii n; bálneu m
banquero: arg entáriu s, ii m. Sin: mensáriu s; fríg idu m; - tu rco, su dató riu m, ii n; entrar en
mensu láriu s; nu mmu láriu s; trapezita. el -, bálneu m intrare vel introire; inbálneu m
introire; ir al -, ad (vel in) bálneu m ire vel v e-
banquete: - noctu rno, comissátio, onis f. nire; bálneu m inire, adire, obire; salir del -,
e bálneoég redi vel ex ire; bálneoég redi; de
banquina: v iae marg o(-g ĭnis mf). bálneoex ire // (sitiodonde h ay ag u apara

125
baobab

bañarse) coly mbu s, i m. Sin: locu s balneá- scalaru m fu lcru m, fu lcimen, fu lcimentu m.
riu s. Uso: - comu nes, bálnea commú nia, Sin: epimédion, ii n.
mix ta, promíscu a; - privados, bálnea priv ata;
- públicos, bálnea, oru m npl; bálnea pú blica; barandilla: cancelli, oru m mpl. Sin: clatri,
bálneae vel th ermae, aru m fpl; - públicos al oru m mpl. Uso: - de escalera, v. baranda.
aire libre, bálnea pú blica su bdiália (vel su b
div o, vel su b div u m) // (pilaotinaqu e sirve baratijas: nu g ae, aru m fpl. Sin: g errae;
parabañar olavar todoel cu erpooparte de scru ta, oru m npl; nu g amenta, oru m npl ; res
él) v. bañera // (retrete, excu sado) latrina, ae v ilíssimae vel lev íssimae.
f. Sin: lav atrina; sellae familiáricae. Uso: -
públicos, fó rica, ae f; fó ricae, aru m fpl // - de baratillero: nu g iv endu s, i m. Sin: nu g aru m
ag u a, - de maría, bálneu m Mariae; en - vel scru toru m v énditor, ínstitor, propōla.
maría, su bbu lliente aqu ā mersatu s; in
su bbu llientem aqu am mersu s; meter alg oen baratillo: nu g aru m (vel g erraru m, vel nu g a-
- maría, áliqu id su bbu lliente aqu ā mersare; mentoru m) taberna (-ae f).
cocinar en- maría, áliqu id su bbu lliente aqu ā
mersatu m có qu ere. barba: (parte de lacaradebajode laboca)
mentu m, i n// (peloqu e nace enla-) barba,
baobab: baobab indecl. ae f. Uso: - cerrada, barba clau sa; - descu i-
dada, barba incu lta; - larg a, barba prolix a; -
baptisterio: (sitiodonde está lapilabau tis- partida, barba partita; - de abanico, barba fla-
mal) baptistériu m, ii n// (pilabau tismal) v. belli; - qu e empieza a despu ntar, lanu g o,
pila. g ĭnis f; corte de -, deposítiobarbae; conu n
pocode -, barbátu lu s; sin-, imberbis; afeitar
baquelita: bach elites, ae m. la- au no, álicu i barbam rádere, abrádere, re-
cídere, tondere; dejarse crecer la-, barbam
baquiano: (conocedor de los lu g ares) loco- demíttere, promíttere, su bmíttere.
ru m sciens (-entis) // (g u íaparatransitar por
ellos) locoru m du x (du cis m) // (experto) ali- barbacana: érisma, ae f; érisma, -ătis n. Sin:
cú iu s rei peritu s; ináliqu a re v ersatu s. mu ri fu ltu ra; antemu rale; mu ri propu g nácu -
lu m.
bar: th ermopó liu m, ii n. Sin: bibária, ae f; ta-
berna vel tabérnu la potó ria, potató ria, bibária; barbajas: radícu lae, aru m fpl.
popīna, ae f // (- enh otel) oecu s (-i m) potó -
riu s. barbajuelas, v. barbajas.

barahúnda: tu mu ltu s, u s m. Sin: tu mu ltu á- barbar: (ech ar raíces las plantas) radícu las
tio; pertu rbátio. emíttere vel ág ere. Sin: radicéscere.

baraja: (conju ntode naipes) lu só riu s ch ar- barbárico: barbáricu s, a, u m.


tu laru m (vel scidu laru m) fascícu lu s (-i m).
Sin: ch ártu lae vel scídu lae lu só riae // (naipe) barbarie: barbária, ae f; barbáries, ēi f. Uso:
ch ártu la (-ae f) vel scídu la (-ae f) lu só ria. redu cir ala-, ad barbáriam vel ad barbáriem
redú cere; ad incu ltam feramqu e v itam redú -
baranda: (barandillade escalera) manū s vel cere; volver ala-, ad barbáriam redire.

126
barman

barbarismo: barbarismu s, i m. Sin: v ox bár- barcarola: náu ticu m carmen.


bara, barbárica, v itiosa; bárbaru m v erbu m;
barbáricu m nomen. barco: nav is, is f. Sin: nav íg iu m. Uso: - cis-
terna, nav is líqu idis v eh endis; - comercial,
bárbaro: bárbaru s, a, u m. Uso: volverse -, in- nav is mercató ria; - neg rero, nav is nig ritis v e-
h u manocu ltu silv éscere. h endis; - nodriza, nav is nu trícia vel nu trícu la;
- pesqu ero, nav is piscató ria; - de carg a, one-
Barbarroja: Barba Rú ssea. Sin: Fridericu s rária; nav is onerária; - de motor, au tomatária
A(h )enobarbu s. nav is; nav is mach inamentoacta; - de remos,
nav is remis acta; - de vapor, v aporinav is; v a-
barbero: tonsor, oris m. Sin: rasor; barbiton- porária; nav is v aporária; nav is v apore mota
sor. vel impu lsa; - de velas, nav is v elis instru cta,
práedita; nav is acta v elis; nav is promota v en-
barbeta: fu lcimen, mĭnis n. Sin: basis, -is (ac tis.
-im vel -em; abl -i).
bardo: bardu s, i m. Sin: v ates; rh apsodu s;
barbilla: bárbu la, ae f. cantor.

barbiquejo, v. barboqu ejo. barestesia: baraesth ésia sive baraesth esīa, ae


f. Sin: g rav itatis sensu s.
barbirrojo: a(h )enobarbu s, a, u m.
barestesiómetro: baraesth esió metru m, i n.
barbo: barbu s, i m.
baricentro: bary centru m, i n. Sin: g rav itatis
barbón: h omobene barbatu s. centru m.

barboquejo: redimícu lu m, i n. Sin: bú ccu la; barimetría: bary métria sive bary metrīa, ae f.
focale; cíng u lu m; lig amensu b mentu m du c-
tu m. bario: báriu m, ii n. Uso: - su lfúrico, báriu m
su lph ú ricu m.
barbullar: balbu tire. Sin: sing u ltim loqu i;
incó ndita v erba proferre. barisfera: bary sph aera, ae f. Sin: média
terrae pars; terrae nú cleu s.
barbullón: balbú tiens, entis. Sin: ling u ā h áe-
sitans. barita: bary tes, is f.

barca: barca, ae f. Sin: nav ícu la; scaph a; baritonal: bary tonalis, e. Uso: voz -, barýtoni
cy mba; lembu s; linter. Uso: - pesqu era, v ox .
h oria, ae f; cy mba vel nav ícu la piscató ria; -
de motor, au tomatária cy mba; - de remos, barítono: barýtonu s vel barýtonos, i m. Sin:
actu aríola ; - de río, de lag o, ph aselu s; bár- bary tonista, ae m; g rav is v ocis cantor.
cu la; scáph u la; cýmbu la; lémbu lu s; - de
vapor, v aporalis nav ícu la; - de vela, scaph a barman: th ermopōla, ae m. Sin: tricliniáriu s;
v elív ola vel v elis instru cta; lembu s v elis práe- g enéricam minister, tri.
ditu s vel instru ctu s.

127
barnabita

barnabita: barnabita vel barnabites, ae m. u m; baronis (g en); ad baronem spectans.


Sin: sodalis barnabites; e Societate Pau li et
Bárnabae. baronesa: (mu jer del baró noqu e disfru tade
u nabaronía) baronissa, ae f. Sin: (mu jer del
barniz: v erníciu m, ii n. Sin: nitens color; ni- baró n) baronis u x or.
tens cru sta // fig fu cu s, i m. Sin: spécies. Uso:
tener u n- de alg o, primis vel primó ribu s la- baronía: baronatu s, u s m. Sin: (dig nidad) ba-
bris áliqu id g u stasse, attig isse; tener u n- lite- ronis díg nitas vel h onor; (cometido) baronis
rario, tinctu m esse lítteris; tener u n - de mu nu s; (ju risdicció n) baronis dício, iu risdic-
g ramática, g rammáticis tinctu m esse notió - tio, territó riu m, rég io.
nibu s.
baroscopio: baroscó piu m, ii n.
barnizado: su st íllitu s, u s m. Sin: v ernicis in-
dú ctio// adj tinctu s, a, u m. Sin: íllitu s; ó bli- barotermógrafo: baroth ermó g raph u m, i n;
tu s; v ernícioíllitu s; colore tinctu s; recién-, baroth ermog ráph iu m, ii n.
recens tinctu s, íllitu s, ó blitu s.
barquero: nav icu láriu s, ii m. Sin: pó rtitor.
barnizador: tinctor, oris m. Sin: qu i (áliqu id)
ting it vel íllinit. barquichuela: nav ig íolu m, i n. Sin:
cy mbu la; lémbu lu s; lintrícu lu s; scáph u lu s.
barnizar: v erniciare. Sin: v ernice illínere; Uso: - pesqu era, h oríola.
v ernicem álicu i rei indú cere; colore áliqu id
illínere; colorem álicu i rei indú cere; álicu i barra: asser, ĕris m // (aparatode g imnasia)
rei nitentem colorem vel cru stam indú cere. tig nu m, i n. Sin: tig nu m vel ferru m transv er-
Uso: - alg oconalg o, rem re (pice, conpez; su m. Uso: - paralelas, líneae parallelae; - pi-
cerā, concera…) tíng ere, illínere, oblínere, sapapel, v ectis (-is f) premendae ch artae; - de
línere. ch ocolate, qu adra ch ocolatae; - de espacios,
spatioru m v ectis; - del timó n, clav u s; - de tu -
baroestesia, v. barestesia. rró n, qu adra lu cu ntis.

barógrafo: baró g raph u m, i n; barog ráph iu m, barrabás: malefactor, oris m. Sin: g áneo,
ii n. Sin: altitú dinis index . onis m; h omoflag itiosu s, seditiosu s, maléfi-
cu s.
barométrico: barométricu s, a, u m.
barraca: (casetatosca) tu g ú riu m, ii n. Sin:
barómetro: baró metru m, i n. Sin: index g ra- casa; cásu la; mapália, iu m npl. Uso: constru ir
v itatis; tú bu lu s torricellianu s. Uso: el - su be, barracas, tu g ú ria vel casas aedificare //
baja, arg entu m v iv u m baró metri ascendit, (edificioqu e se u saparaalmacén) tabernácu -
descendit. lu m, i n// (pu estoenu nmercado) tabérnu la,
ae f.
barometrógrafo: barometró g raph u m, i n;
barometrog ráph iu m, ii n. barracón: amplu m tentó riu m.

barón: baro, onis m. Sin: nó bilis vel liber barragán: barracanu s, i m. Sin: arábica vel
baro. Uso: de -, baronalis, e; baró nicu s, a, áfrica v estis; arábicu m vel áfricu m v estimen-

128
basalto

tu m; arábicu s vel áfricu s amictu s (-u s m). barrilero: (el qu e h ace barriles) dolioru m
vel cu paru m ó pifex ; (el qu e los vende) dolio-
barranca o barranco: elú v ies, ēi f. Sin: ru m vel cu paru m v énditor.
abru ptu m.
barrilete: (dim de barril) dolíolu m, i n //
barredera: scopae, aru m fpl. Sin: mách ina (instru mentoqu e u sanlos carpinteros para
scopária. aseg u rar la madera en el banco) retinácu -
lu m, i n. Sin: ansa férrea // (ju g u ete) v. co-
barrena: térebra, ae f. Uso: - eléctrica, tére- meta.
bra eléctrica; térebra electroéx cita.
barrilito: dolíolu m, i n. Sin: cadu s.
barrenamiento: terebrátio, onis f.
barrio: v icu s, i m. Sin: rég io. Uso: (de ciu -
barrenar: terebrare. Sin: perfó dere. dad) u rbis pars, rég io, v icu s; - bajo, sordes
(-is f; sordes, iu m fpl) u rbis; - pobre, rég io
barrendero: scopáriu s, ii m. Sin: conv érri- eg ena; - periféricos, av ersa, oru m npl; u rbis
tor; conv errens; cív icae mu ndítiae minister. av ersa; - popu losos, u rbis reg iones pó pu lo
frequ entiores; - residencial, rég ioh abitatió -
barreno: terebramen, mĭnis n. nibu s lau tió ribu s destinata // de -, v icanu s, a,
u m; h abitantes de -, reg ionárii v ici; partis
barreño: pelv is, is f. u rbis íncolae.

barrer: scopare. Sin: v érrere, ev érrere, de- barro: limu s, i m. Uso: - termal, limu s medi-
v érrere; scopis v érrere vel pu rg are. calis // de -, fíctilis, e. Sin: fig līnu s vel fig u -
līnu s.
barrera: v allu m, i n; v allu s, i m Sin: repág u -
lu m; obex , ó bicis mf; saepimentu m; impedi- barroco: su st barocu m, i n. Sin: ars baroca //
mentu m. Uso: - adu anera, portó rii limes adj barocu s, a, u m. Uso: estilo-, g enu s baro-
(-mĭtis m); - de separació n, v allu m discrími- cu m // (fig , recarg ado, ampu loso) tú midu s, a,
nis; - del sonido, repág u la (-oru m npl) soni. u m; tu mens, entis. Sin: tú rg idu s; inflatu s; af-
fectatu s // (fig , recarg adode adornos) fu ca-
barrica, v. tonel. tu s, a, u m. Sin: ádmodu m ex politu s // (fig ,
extravag ante, ch ocante) ínsolens, entis. Sin:
barricada: saeptu m, i n. Sin: obex , ó bicis insó litu s; incompó situ s.
mf; saepimentu m; obex tu mu ltu áriu s vel su -
bitáriu s; saepimentu m tu mu ltu áriu m vel su - barroquismo: baroch ismu s, i m. Sin: rátio
bitáriu m. Uso: - de carros, carri pro v allo baroca.
obiecti; barricadas de piedras, ó bices sax o-
ru m; el caminoestababloqu eadopor u na-, basal: basalis, e.
iter intersaeptu m erat.
basáltico: basálticu s, a, u m.
barrigón: v ir v entris obesi. Sin: v ir v entre
obeso. basalto: basaltes, is m. Sin: basanites, ae (ac
-en) m.
barril: dó liu m, ii n. Sin: cu pa; cadu s; séria.

129
basamento

basamento: basis, is f. Sin: fu ndamentu m. nistrilú diu m, canistri lú diu m; follis (vel pilae)
canistriqu e lu du s sive lú sio(-onis f); pilaris
basarse: innīti. Sin: consístere in+ abl. Uso: et canistralis lú sio. Uso: ju g ador de -, bas-
- enu nau tor, áliqu oau ctore u ti. cau dáriu s, ii m; canistrilu sor; ju g ar al -, pilā
canistroqu e lú dere; folle vel follícu locanis-
báscula: libramen, mĭnis n. Sin: statera bas- troqu e lú dere; partidode -, canistrilú dii cer-
cu laris. tamen vel conténtio; certamen follis
canistriqu e; follis vel pilae canistralis certa-
base: (su perficie en qu e se asienta u n men; practicar el -, follis canistriqu e lu dose
cu erpo) basis, is (ac -im vel em, abl -i) f (de ex ercere.
estatu as, monu mentos, etc.); fu ndamentu m, i
n(de mu ros, etc.); fu lcru m, i n(apoyo, pie de básquetbol, v. básqu et.
cama, etc.); crepīdo, dĭnis f (zó calo, pedes-
tal). Uso: - de u nacolu mna, colu mnae basis; basquetbolista: bascau dáriu s, ii m. Sin:
- cu adrada, qu adra, ae f; - cu adradade co- follis bascau dárii lu sor; follis canistriqu e
lu mna, plinth u s, i f // (lu g ar) - científica, lu sor; pilae canistralis lu sor.
sedes percontatió nibu s faciendis; - militar,
státio militaris; - naval, portu s béllicu s; - basta: ¡-!, satis!; iam satis! Sin: pax ! Uso: -
naval de Gu antámano, státionav alis Gu an- y sobra, satis su perqu e est; perode esto, -,
támano; státionav alis, cu i nomenGu antá- sed satis de h oc; sed h aec h áctenu s.
mano// (condició nonormafu ndamental de
u nacu erdo) lex , leg is f. Sin: condício. Uso: bastardía: (dich oindig no) bárbaru s sermo.
bases de u nconcu rso, certáminis leg es. Sin: bárbarae v oces.

base-ball, v. béisbol. bastardilla: en-, inclinatis lítteris.

base de datos (Inform): datoth eca, ae f. bastardo: spú riu s, a, u m. Sin: noth u s; illeg í-
timu s; nonleg ítimu s; ig notovel incertopatre
básico: fu ndamentalis, e. Sin: praecípu u s // natu s; páelice vel pélice ortu s (nacidode con-
Qu ím básicu s, a, u m. cu bina); adu lterinu s (adu lterino).

basílica: basílica, ae f. Sin: templu m máx i- bastidor: (v érsilis) scaenae páries (-ĕtis m).
mu m; aedes sacra praecípu a. Uso: - de S an
Pedro, Sancti Petri Basílica; - de Letrán, Ba- bastión: propu g nácu lu m, i n.
sílica Lateranensis.
basto: (aparejooalabarda) clitellae, aru m
basilical: basilicalis, e. fpl.

basilisco: basiliscu s, i m. bastón: bácu lu s, i m; bácu lu m, i n. Uso: - de


alpinista, alpini pértica; montanu s bácu lu s; -
basket obasketball, v. básqu et. paraesqu iar, bácu lu m niv ale; nartatoris bá-
cu lu s; decu rsoris niv alis bácu lu m.
basketbolista, v . basqu etbolista.
bastos: v irg ae, aru m fpl.
básquet: lu du s (-i m) bascau dáriu s. Sin: ca-

130
batiscafo

basura: pu rg amenta, oru m npl. Sin: sordes, g ata. Uso: - antiaérea, tormenta antiaéria,
iu m fpl. Uso: - ató mica, pu rg amenta ató mica; antiaérea; adv ersu s aëronáv iu m incu rsiones
- radiactiva, pu rg amenta radioactiv a. tormenta // (u nidad táctica de artillería)
manu s tormentária. Sin: ag men tormentá-
basurero: (recipiente) pu rg amentoru m capsa riu m // (obra de fortificació n qu e contiene
vel ex cípu lu m. Sin: só rdiu m cístu la vel re- ciertonúmerode cañones) mu nimentu m, i n
ceptácu lu m // (sitio) depositó riu m, ii n. Uso: // - de cocina, v asa vel instru menta coqu iná-
- ató mico, depositó riu m pu rg amentoru m ato- ria // (ag ru pació nde pilas) pilae; pilaru m sé-
micoru m. ries; - eléctrica, pilae eléctricae; séries
pilaru m electricaru m; pilae eléctrice actae;
bata: doméstica (vel cu bicu lária, vel cu bitó - pilae eléctricā v i actae // (acu mu lador) accu -
ria) v estis (-is f). Sin: lax a vel flu x a tú nica; mu lató riu m, ii n. Sin: instru mentu m eléctridi
tú nica talaris; indú siu m. cu mu landae.

batalla: pu g na, ae f. Sin: proéliu m; certamen; baterista: pu lsator, oris m; pu lsatrix , icis f.
concertátio. Uso: - electoral, popu láriu m le-
g atoru m certamenvel certátio. baticola: postilena, ae f.

batallón: coh ors, ortis f. Sin: ph alanx , ang is f. batida: indag o, g ĭnis f. Sin: v enató ria ex cú r-
sio. Uso: - de lapolicía, inv estig átio(h ó mi-
batán: (máqu ina) prelu m, i n. Sin: pressó - nu m) maleficoru m.
riu m; mách ina fu lló nica.
batidor: (qu e bate) percu ssor, oris m. Sin:
batanero: fu llo, onis m. Sin: lanáriu s; coac- pu lsator; v erberator. Uso: - de oro, bracteá-
tor lanáriu s. riu s; bracteator // (explorador) ex plorator,
oris m.
bate: (enel béisbol y el críqu et) lig nu m pu l-
só riu m. batidora: (instru mentoqu e bate alimentos)
ag itábu lu m, i n. Sin: ru dícu la; ru tábu lu m.
bateador: (enbéisbol y críqu et) pu lsor, oris Uso: - eléctrica, eléctricu m ag itábu lu m; - de
m. Sin: battu tor. mano, manu ale ag itábu lu m.

bateau-bus: nav íg iu m laó ph oru m. batihoja: bracteator, oris m. Sin: bracteáriu s.

batel: scaph a, ae f. Sin: cu mba vel cy mba; fa- batimetría: bath y métria sive -metrīa, ae f.
selu s vel ph aselu s; linter (-tris f). Sin: profu ndi maris mensu ra.

batelero: pó rtitor, oris m. Sin: lintráriu s. batimétrico: bath y métricu s, a, u m. Sin: ad


bath y métriam áttinens.
batería: (conju ntode instru mentos de percu -
sió n) týmpana, oru m npl. Sin: tintinnábu la; batintín, v. g ong .
percu ssionália instru menta mú sica // (con-
ju ntode piezas de artillería) tormenta, oru m batiscafo: bath ýscafu s, i m; bath ýscafa, ae f;
npl. Sin: tormenta béllica; bellicoru m tor- bath y scáph iu m, ii n. Sin: bath y cu mba; su b-
mentoru m séries; tormenta béllica cong re- aqu ánea scaph a.

131
batista

batista: baptistinu m, i n. Sin: by ssu s, i f; sacrofonte lu strare áliqu em. Uso: el qu e bau -
by ssu m, i n; cárbasu s, i f (pl cárbasa, oru m tiza, baptizator; qu ienh ade ser bau tizado,
n). Uso: - de lienzo, baptistinu m líneu m; - de baptizandu s m.
seda, baptistinu m séricu m vel bombýcinu m.
bautizo: (acció nde bau tizar) baptizátio, onis
batología: battoló g ia sive -log īa, ae f. Sin: f.
mu ltiló qu iu m; (inanis) v erboru m iterátio.
bauxita: bau x ites, is f. Sin: bau x ense me-
batológico: battoló g icu s, a, u m. Uso: dic- tallu m (-i n).
ció n, locu ció n-, díctio, locú tiobattoló g ica.
Bavaria: Bav ária, ae f.
batometría: bath ométria sive -metrīa, ae f.
bávaro, ra: su st Báv aru s, i m; Báv ara, ae f.
batométrico: bath ométricu s, a, u m Sin: Baiov áriu s vel Baioáriu s m; Baiov ária
sive Baioária f. Uso: - de Mu nich , Báv aru s
batómetro: bath ó metru m, i n. Sin: catapira- Monacensis // adj bav áricu s, a, u m. Sin:
tes, ae m; perpéndicu lu m náu ticu m. baiov áriu s; baioáriu s.

batsman: battu tor, oris m. Baviera: Bav ária vel Baioária, ae f.

baúl: capsa, ae f. Sin: arca; cista; riscu s; arca bayo: bádiu s, a, u m. Sin: spadix , īcis (ac pl -
v iató ria, sarcinária; cista itinerária. Uso: - īcas). Uso: color -, color bádiu s.
mu ndo, ara maior; - del coch e, au tocineti re-
ceptácu lu m oneráriu m vel sarcináriu m. bayoneta: cu spis, ĭdis f. Sin: mu cro, onis m;
frámea, ae f; cu spis (vel mu cro, vel frámea)
bauprés: palu s (-i m) intransv ersu m. baionensis; pú g iovel stilu s baionensis. Uso:
armar, calar la-, cú spidem praefíg ere; ata-
bautismal: baptismalis, e. Sin: lú stricu s; lu s- car ala-, cú spide áliqu em pétere vel adoriri;
tralis; baptísmatis vel baptismi (g en). Uso: - cú spide ináliqu em ímpetu m fácere.
pila vel fons baptismalis.
bazar: pantopó liu m, ii n. Sin: empó riu m;
bautismo: baptismu s, i m; baptismu m, i n; institó riu m; v ariaru m mérciu m empó riu m.
baptisma, ătis n. Sin: reg enerationis lav a-
cru m; sacru m lav acru m. Uso: administrar, bazo: splen, ēnis m. Sin: lien, ēnis n; liēnis,
conferir el - a u no, álicu i baptismu m sive is m.
baptisma dare, conferre, ministrare; recibir el
-, baptismu m accípere vel percípere. bazuca: bazu ca, ae f.

bautisterio, v. baptisterio. beata: beata, ae f. Uso: nu eva -, (caeles)


beata nov énsilis.
bautizado: baptizatu s, a, u m. Uso: fig , vino-,
v inu m dilu tu m. beatería, v. g azmoñería.

bautizar: baptizare. Sin: sacrolav acroablú - beatificación: beatificátio, onis f. Sin: inter
ere; aqu is baptismi ablú ere; rite ablú ere; beatos ascríptio; inbeatoru m nú meru m relá-

132
béisbol

tiovel cooptátio. dioru m cau sā (tribu tu s); dar, asig nar a al-
g u ienu na- anu al, ánnu am pensionem (vel
beatificar: beatificare. Sin: innú meru m be- ánnu u m réditu m) stu dioru m cau sā álicu i
atoru m ascríbere vel referre. praebere vel tribú ere; establecer u na- para
alg u ien, álicu i ánnu am pensionem stu dioru m
beatífico: beatíficu s, a, u m. cau sā decérnere.

beatitud: beatitu do, dĭnis f. Sin: beátitas, atis becacina, v. ag ach adiza.
f.
becafigo: ficédu la, ae f.
beato: beatu s, i m // (fig , g azmoño) simu lator;
h omorelig ionis pérv icax . becar, v. beca.

bebé: infans, antis mf. Sin: pu pu s vel pú pu lu s becario: pensionis stú dii (vel stu dioru m)
m; infántu la, pu pa, pu síola f. cau sā beneficiáriu s. Sin: pensione vel réditu
stu dioru m cau sā fru ens; qu i pensione vel ré-
bebedor: potor, oris m. Sin: potator. ditu stu dioru m cau sā frú itu r.

beber: bíbere. Uso: - alg ocaliente, th ermo- bedel: sch olae cu stos (-odis m). Sin: lu di cu s-
potare; - alasalu d de, v. brindar; - asorbos, tos; cu stos sch olásticu s; accensu s (-i m)
sorbilare, sorbillare; ex íg u is h áu stibu s bíbere; sch olásticu s; sch olásticu s appáritor.
- h astareventar, v ino(vel liqu ore) nimis in-
du lg ere; potatione paene ex sting u i. bedelía: sch olae vel lu di cu stodis mu nu s
(-nĕris n). Sin: accensi sch olástici offíciu m.
bebestible: potu lentu s, a, u m. Sin: pocu len-
tu s. bedelio: bedélliu m, ii n.

bebida: pó tio, onis f. Sin: potu s, u s m; potá- beduino: bedu īnu s, i m. Sin: Arabs (-ăbis m)
tio; bibítio; pó cu lu m. Uso: bebidas, pocu - v ag ans; v ag u s Arabu s.
lenta vel potu lenta, oru m; - alcoh ó licas,
pó tiones alcoh ó licae; potu lenta alcoh ó lica; - begardo: beg ardu s, i m.
noalcoh ó licas, - sinalcoh ol, potu s nonalco-
h ó lici; potu lenta analcoh ó lica; potiones anal- begonia: beg ó nia, ae f.
coh ó licae; - calientes, potiones calefactae;
potu lenta calefacta; - fresca, fríg ida potiú n- beguino, v. beg ardo.
cu la; - frías, potiones fríg idae; potu lenta frí-
g ida; - h elada, pó tio niv ata; g élida behaviorismo: beh av iorismu s, i m.
potiú ncu la; - medicinal, pó tiomedicinalis;
comidas y bebidas, escu lenta et potu lenta; behaviorista: beh av iorista, ae m.
tomar u na-, potiú ncu lam g u stare.
beige: lanícolor, oris (su st y adj).
beca: pénsio, onis f. Sin: pénsiostú dii (vel
stu dioru m) cau sā; réditu s stu dioru m cau sā. béisbol: pilae lu du s a basi. Sin: lu du s basípi-
Uso: - anu al, ánnu u m, i n; ánnu a pénsiostu - lae.
dioru m cau sā (tribu ta) ; ánnu u s réditu s stu -

133
bejuco

bejuco: planta sarmentosa. Sin: planta árbori bendecido: benedictione donatu s (de per-
acclinis. sona); lu stratu s, ex piatu s, piatu s; rite piatu s
(de cosa).
Belcebú: Beélzebu b indecl; Beélzebu l, ū lis
m. bendecir: (invocar en favor de alg u ien la
bendició ndivina) benedictionem álicu i im-
Belén: Béth leh em vel Béth leem indecl; Beth - pertire; benedictione áliqu em donare; caeles-
leh ēmu m, i n// de -, Beth lemíticu s vel Beth - tem fav orem álicu i propitiare; caeleste
leemíticu s, a, u m; h abde -, Beth leh emites, au x íliu m álicu i inv ocare; bene álicu i precari
ae m. // (consag rar alg o al cu lto divino) conse-
crare. Sin: lu strare, ex piare, piare, rite piare;
belga: adj bélg icu s, a, u m // su st Belg a, ae m; benedictione ditare áliqu id. Uso: - los cam-
Belg is, ĭdis f. pos, aqu ā rite piatā lu strare ag ros; - la co-
mida, consecrare cenam; - u nacasa, domu m
Bélgica: Bélg ica, ae f. Sin: Bélg iu m; Gállia lu strare // (alabar) lau dare. Sin: praedicare;
Bélg ica. láu dibu s ex tó llere. Uso: - aDios, Deu m láu -
dibu s ex tó llere; Deu m vel Deobenedícere;
belicoso: bellicosu s, a, u m. Sin: pu g nax , ācis. ¡qu e Dios te bendig a! Deu s tibi adsit!

beligerante: bellíg erans, antis. Sin: bellig e- bendición: benedíctio, onis f. Sin: (acció nde
rator. bendecir) caelestis fav oris implorátio; caeles-
tis au x ílii inv ocátio. Uso: - papal, benedíctio
belladonna: belladonna, ae f. Sin: átropa pontificalis // (efectode bendecir) Dei fav or.
belladonna. Sin: caelestis fav or; caeleste (vel div inu m,
vel su pernu m) mu nu s; Dei donu m. Uso: dar
belleza: - natu rales, natu rae vel locoru m u na -, benedictionem praestare, tribú ere;
amoenitates; - de expresió n, ornamenta ora- pedir u na-, benedictionem postu lare, impe-
tionis; orationis vel sermonis ornatu s (-u s m); trare, qu áerere; recibir u na-, benedictionem
- tipog ráfica, ty pog ráph icae artis v enu stas. accípere, su scípere, percípere; benedictione
donari // (consag ració n) consecrátio, onis f //
belvedere: apopsis, is f. (alabanza) lau s, lau dis f // (beneficio) benefí-
ciu m, ii n. Sin: donu m; emolu mentu m. Uso:
bemol: (nota) h emitó niu m vel h emitó nion, ii ser u na-, mag noemolu mento, mag noú su i
n. Sin: semitó niu m // (sig noqu e bajalanota esse + dat; máx ime prodesse + dat; su lle-
mediotono) h emitó nii sig nu m vel nota. g ada fu e u na verdadera -, peropportu ne
v enit.
bencina: benzina, ae f; benzinu m, i n; benzí-
niu m, ii n. Sin: propu lsó riu s liqu or. Uso: - sin bendito: ag u a-, aqu a lu stralis.
plomo, benzinu m nonplu mbatu m; - súper,
benzina su perior; consu mode -, benzini ab- benedictina: benedictina, ae f. S in: v irg obe-
sú mptio; expendedor de -, benziniv énditor; nedictina; mó nach a benedictina; monialis vel
benzinopōla; g asto de -, benzinae dispén- sanctimonialis benedictina.
diu m; su rtidor de -, ántlia benzinária; tanqu e
de -, benzináriu m, ii // (adj, relativoala-, benedictino: benedictinu s, i m. Sin: sodalis
accionadopor la-) benzináriu s, a, u m. benedictinu s; mó nach u s benedictinu s; so-

134
berlina

dalis Ordinis Sancti Benedicti; Benedictini


Ordinis sodalis // (licor) benedictinu m, i n. beque: tabu latu m vel constratu m (-i n) pro-
Sin: liqu or benedictinu s; v álida pó tiobene- rae.
dictina.
bérbero: (ag racejo) spinosu s fru tex (-tĭcis
beneficencia: beneficéntia, ae f. Sin: liberá- m).
litas.
berbiquí, v. taladro.
beneficiado: (el qu e g oza de u n beneficio
eclesiástico) beneficiáriu s, ii m. Sin: benefí- berceuse: (canció nde cu na) lallu s, i m;
cioh onestatu s. lallu m, i n. Sin: soporífera cantiú ncu la // (me-
cedora) cu nae oscillató riae fpl.
beneficiar: benefíciovel priv ilég ioáliqu em
donare. Sin: prodesse + dat; benefácere + dat berenjena: melong ena, ae f. Sin: solanu m
// beneficiarse, fru i + dat. Sin: có modu m trá- melong ena; solanu m edū le.
h ere ex áliqu a re.
berenjenal: (sitio plantado de berenjenas)
beneficiario: beneficiáriu s, ii m. Sin: qu i be- locu s melong enis có nsitu s // (fig , neg ocio
nefícia pércipit. enredadoy de difícil salida) nodu s, i m. Sin:
difficu ltas; tricae, aru m fpl. Uso: meterse u no
beneficio: benefíciu m, ii n. Sin: emolu men- enu n-, incídere innodu m; insálebras incí-
tu m; lu cru m; qu aestu s, u s m; có mmodu m // dere; intricas se conícere; se inang u stu m co-
(dig nidad eclesiáticaqu e g ozade renta) be- nícere; in ang u stu m v enire; in du meta
nefíciu m. Sin: títu lu s; mu nu s sacru m. Uso: - corrépere.
eclesiástico, benefíciu m ecclesiásticu m.
bergamota: (variedad de pera aromática)
benéfico: benéficu s, a, u m. piru m falernu m // (variedad de limamu y aro-
mática) cítreu m berg ámiu m. Uso: esenciade
Bengala: (comarcade laIndia) Beng ala, ae -, cítrei berg ámii su btilíssimu s su cu s.
f. Uso: Golfode -, sinu s Beng alensis // de -,
beng alensis, e; beng álicu s, a, u m // lu z de -, bergamote o bergamoto: (peral qu e pro-
ig nes beng alenses mpl. Sin: ig nes festiv i vel du ce la berg amota) berg amotta, ae f. Sin:
beng alenses; artificiosi ig nes beng alenses; piru s falerna // (limeroqu e produ ce laberg a-
missília pýria npl. mota) citru s berg ámia.

Benín: Benīnu m, i n. bergantín: celox , ōcis m. Sin: paro, ōnis m;


my ó paro; stlata, ae f; nav is actu ária vel prae-
benna: benna, ae f. dató ria. Uso: - pirático, de corsarios, my ó -
paropiráticu s.
benzina, v. bencina.
berilio: berýlliu m, ii n.
benzoato: benzoātu m, i n; benzoas, atis m.
berilo: bery llos vel bery llu s, i m.
benzoico: benzó icu s, a, u m. Uso: ácido -,
ácidu m benzó icu m. berlina: (carroza) (au tomatária) carru ca.

135
berro

Sin: berolínia, ae f; berolinensis carru ca // bibliofilia: biblioph ília sive biblioph ilīa, ae f
fig , poner en-, áliqu em lu dificandu m pó pu lo Sin: libroru m cu ltu s vel amor; stu diosa libro-
ex pó nere. ru m inqu isítio.

berro: mastú rtiu m, ii n. bibliófilo: biblió ph ilu s, i m. Sin: libroru m


amator vel cu ltor; stu diosu s libroru m inqu isi-
bersagliere: plu matu s vel concu rsator miles tor.
(-lĭtis m). Sin: plu matu s v eles (-lĭtis m).
bibliografía: (descripció n, conocimientode
berza, v. col. libros, de su s ediciones, etc.) bibliog ráph ia
sive bibliog raph īa, ae f. Sin: libroru m
besamanos: manū s oscu látio(-onis f). descríptio; dispó sita (vel propó sita, vel bene
ordinata) libroru m descríptio// (catálog ode
bestialidad: féritas, atis f. Sin: bestiálitas. libros oescritos referentes amateriadeter-
minada) index (-dĭcis m) bibliog ráph icu s; li-
bestiario: bestiáriu s, ii m. Sin: bestiaru m vel broru m index . Uso: - ató mica, de v i ató mica
pécoris cu stos. libroru m index , vel index bibliog ráph icu s.

best seller: liber plú rimu m (vel máx ime) di- bibliográfico: bibliog ráph icu s, a, u m. Sin: ad
v énditu s. libroru m descriptionem vel índicem pérti-
nens.
betatrón: betátronu m, i n.
bibliógrafo: biblió g raph u s, i m. Sin: libro-
betónica: h erba (-ae f) v ettó nica. Sin: ces- ru m có g nitor atqu e descriptor.
tron, i f; prionitis; psy ch ró troph on.
bibliólatra: biblió latra vel biblió latres, ae m.
betún: creta su tó ria. Sin: cera su tó ria; (atru m
v el flav u m, neg rooamarillo) liqu amensu - bibliolatría: bibliolatría, ae f. Sin: nímia li-
tó riu m. Uso: dar - alos zapatos, liqu ámine broru m v enerátio; nímiu s libroru m cu ltu s;
cálceos perú ng ere. qu asi div inu s libroru m cu ltu s.

biberón: lactisú g iu m, ii n. Sin: su g itó riu m; bibliolito: bibliolīth u s, i m. Sin: fó ssile vel
g u t(t) u s , i m; papillata vel lactaris lag ú n- fossíciu m fó liu m; fó ssilis fó lii v estíg iu m.
cu la; lag ó enu la su ctó ria; lacti su g endov ás-
cu lu m. bibliología: biblioló g ia sive bibliolog īa, ae f.
Sin: libroru m recta cog nítio.
Biblia: Bíblia, oru m npl. Sin: Sacra Bíblia;
sacri vel div ini libri; div inae lítterae; sacrae bibliológico: biblioló g icu s, a, u m.
scriptu rae; sacra v olú mina. Uso: versió nla-
tinade la-, libri div ini inlatinu m translati. bibliólogo: biblió log u s, i m. Sin: libroru m
có g nitor vel peritu s.
bíblico: bíblicu s, a, u m.
bibliomanía: bibliománia sive bibliomanīa,
bibliobús: biblioth eca cinética. ae f. Sin: nímiu s libroru m amor; immó dicu s
libroru m cu ltu s; nímiu m libroru m stú diu m;

136
bicornio

nímia libroru m conqu isítio. bicameralismo: rátiobiconsiliaris vel dibu -


léu tica.
bibliómano: biblió manes, is m. Sin: biblio-
mániā laborans; nímiu s libroru m amator; bicarbonato: bicarbonatu s, u s m; bicarbona-
conqu isitor (vel accu mu lator, vel effrenatu s, tu m, i n. Sin: carbó nii vel carbó nicu m dió x y -
vel immó dicu s) libroru m cu ltor. du m; nátriu m bicarbó nicu m.

biblioteca: (lu g ar donde se tiene considera- bicéfalo: dicéph alu s, a, u m.


ble númerode libros ordenados paralalec-
tu ra) biblioth ēca, ae f. Sin: amalth ēa vel bicentenario: bicentenáriu m, ii n.
amalth ēu m. Uso: - circu lante, biblioth eca li-
bris (per v ices) commodandis; - Nacional de bíceps: su st biceps, cípitis m. Sin: mú scu lu s
París, de Roma…, Biblioth eca Nationalis Pa- biceps // adj biceps.
risiensis, Romana …; - pequ eña, biblioth é-
cu la; - privada, pública, biblioth eca priv ata, bicicleta: bírota, ae f. Sin: biró tu la; bicýclu la;
pú blica; - del Cong resode Wash ing ton, Bi- v eló cy pes, -ĕdis m; ó cy pes. Uso: - eléctrica,
blioth eca Cong ressū s Vasing toniensis; for- bírota eléctrica; - fija, bírota firma; - de carre-
mar u na -, biblioth ecam confícere vel ras, bírota cu rsó ria vel cu rsu alis; - de mu jer,
institú ere // (colecció n de libros otratados mu líeris (vel mu líeru m, vel feminaru m) bí-
semejantes entre sí) libroru m corpu s (-pŏris rota; - de niño, pú eri biró tu la; - de pedal, bi-
n). Uso: - de derech oromano, corpu s iu ris ro- cýclu la pedálibu s acta vel propu lsa; - de
mani // perteneciente ala- opropiode ella, primeracalidad, bírota primae notae; - con
biblioth ecalis, e. Sin: ad biblioth ecam pérti- motor, bírota au tomatária; bírota cu m motó -
nens. rio; correr en-, bírotā cú rrere; ir en-, bírotā
v eh i, insístere, insídere; montar en-, bírotam
bibliotecario: biblioth ecáriu s, ii m. Sin: bi- conscéndere; (in) bírotam insilire; bírotae in-
blioth ecae praefectu s, cu stos, praepó situ s, silire.
cu rator. Uso: nombrar au no-, biblioth ecae
áliqu em praefícere; ser -, biblioth ecae biciclo: bícy clu s, i m; bícy clu m, i n. Sin: bí-
praeesse. rota enormis.

bibliotecnia: bibliotéch nica, ae f; bibliotéch - bicloruro: sal (salis n) bich lorh ýdricu m.
nice, es f.
bicoca: (fortificació npequ eña) oppídu lu m, i
bibliotecografía: biblioth ecog ráph ia sive bi- n.
blioth ecog raph īa, ae f.
bicolor: bícolor, oris.
biblioteconomía: biblioth econó mia sive bi-
blioth economīa, ae f. Sin: doctrina vel disci- bicóncavo: bicó ncav u s, a, u m.
plina de biblioth eca ordinanda; biblioth ecaru m
ordinandaru m rátio. Uso: preceptos de -, prae- biconvexo: biconv ex u s, a, u m.
cepta de biblioth ecis ordinandis.
bicornio: bicorne vel bicorníg eru m cápitis té-
bicameral: biconsiliaris, e. Sin: dibu léu ticu s, g imen(-mĭnis n).
a, u m.

137
bicúspide

bicúspide: bicu spis, ĭdis. Sin: bicu spidatu s, nalis ex h ibítio.


a, u m.
bienaventuranza: - eterna, v. beatitu d.
bidé obidet: mannu s vel mánnu lu s, i m. Sin:
h y dráu licu s mannu s vel mánnu lu s; labellu m bienestar: (conju nto de cosas necesarias
íntimu m; ov ata pelv is. para vivir bien) res pró sperae. Sin: reru m
abu ndántia; fortu naru m afflu éntia; reru m ma-
bidón: ex cípu lu m, i n. Sin: armillu m; v as ex teriáliu m abu ndántia. Uso: - familiar, rei fa-
férrea lámina. Uso: - de bencina, armillu m miliaris có pia; - mediocre, res mó dice
vel v as benzinae. pró sperae; res satis pró sperae; - público,
bonu m commu ne // (vidah olg ada) pró spera
bidonville: tu g u rió polis, is f. Sin: casó polis; vel có mmoda v iv endi rátio. Sin: nímia pros-
assu laru m cong lobátio. péritas; có mmodu m; commó ditas. Uso: - au -
mentado, au ctior prospéritas; - mayor, maior
biela: biella, ae f. Sin: h asta (motū s modera- prospéritas; - mediocre, mó dica prospéritas; -
trix ); directíbu lu m; fú ndu lu s ambu látilis. menor, minor prospéritas; g ozar de cierto-,
qu adam prosperitate fru i // (estadode laper-
bieldo: v entilabru m, i n. sona h u mana) bona vel pró spera v aletu do.
Uso: - físico, có rporis v aletu do.
Bielorrusia: Bielorú ssia, ae f. Sin: Rú ssia
Alba. bienhechor, ra: adj benefáciens; benéficu s
(m) vel benéfica (f) in(vel adv ersu s) áliqu em.
bien: bonu m, i n. Uso: - alimentarios, ali- Sin: benig nu s, benig na; mu níficu s, mu nífica
menta, oru m npl; - común, bonu m commu ne; // (cu yainflu enciaes útil) salu taris, e. Sin:
- cu ltu rales, cu ltū s h u mani bona; - espiritu a- ú tilis // su st benefactor, oris m; benefactrix ,
les, - interiores del espíritu , ánimi bona; bona icis f. Sin: benéficu s h omo; benéfica mú lier;
spiritália; - externos, bona ex terna; res ex ter- au ctor vel au ctrix benefícii (vel beneficio-
nae; - inalienables, res qu ae abalienari ne- ru m); qu i vel qu ae benefíciis áliqu em áfficit
qu eu nt; - inmu ebles, - raíces, bona (vel affecit); qu i vel qu ae benefícia ináli-
immobília; res soli; res nonmov entes; res qu em confert (vel có ntu lit). Uso: el principal
qu ae mov eri nonpossu nt; - materiales, bona -, praecípu u s benefactor; ser el - de u no, be-
materiália; opes terrenae; - mu ebles, res mó - nefíciis áliqu em affícere; benefícia in áli-
biles; bona mobília; res mov entes; res qu ae qu em conferre; ó ptime (vel praeclare, vel
mov eri possu nt; - produ ctivos, - de produ c- eg rég ie) de áliqu omereri.
ció n, bona produ ctiv a; bona fru g ífera; bona
qu aestu osa; bona ália bona g ig néntia; bona bienvenida: adv enientis salu tátiovel consa-
qu ae ália bona g ig nu nt; bienes de consu mo, lu tátio(-onis f).
bona consu mptibília, consu mptiv a; merces
fru endae; v enália, iu m npl; bienes del Es- bienvenido: salv e! Sin: caru s ex spectatu squ e
tado, bona pú blica; possessiones pú blicae; rei v enisti!
pú blicae bona vel possessiones; bienes de
fortu na, fortu nae, aru m fpl; opes; bona // - bifásico: g radu s du os h abens; momenta vel
h ech o, probe factu s. témpora du o h abens. Sin: qu i, qu ae, qu od
du os g radu s (vel du omomenta, vel du otém-
bienal: biennalis, e. Uso: exposició n-, bien- pora) h abet.

138
billón

bife: bú bu la assa; assata bú bu la. Sin: caro sy nallag máticu s. Uso: acu erdos -, mú tu ae
bú bu la assa; carocostalis assa; fru stu m bú - pactiones; convenció n-, conv éntio sy nallag -
bu lae assu m. mática.

bifocal: bis flex u s (-a, -u m). Sin: dú plici bilingüe: biling u is, e.
práeditu s flex u .
bilingüismo: biling u ismu s, i m. Sin: bilín-
bifronte: bifrons, ontis. g u itas, atis f.

bifurcación: bifú rciu m, ii n; bifu rcu m, i n. billar: biliardu m, i n. Sin: ebu rnipíliu m; pi-
Sin: bífidu m; bív iu m; bipartítio. litú diu m; pililú diu m; lu du s tu dicu laris; ebu r-
nearu m pilaru m lu du s; lu du s g lobu loru m
bifurcado: bífidu s, a, u m. Sin: bifidatu s; bi- ebu rneoru m; lu du s sex foráminu m. Uso:
fu rcu s. ag u jerooabertu rade -, lu dipilaru m ebu rne-
aru m foramen; baranda, reborde del -, ora
bigamia: big ámia sive big amīa; dig ámia sive (mensae tu dicu laris); bola de -, pila vel
dig amīa, ae f. Uso: practicar la-, du as u x o- sph aera ebú rnea; ebú rneu s g lobu s vel g ló bu -
res h abere. lu s; mesade -, pilitu diária mensa; tábu la lu -
só ria; tábu la ad pilis lu dendu m; álv eu s ad
bígamo: bíg amu s vel díg amu s, i m. Sin: du a- ebú rneis pilis lu dendu m; tablero, su perficie
ru m u x oru m v ir. de lamesade -, ábacu s pilitu diáriu s vel tu di-
cu laris; ju g ar al -, tu dicu lari; sph aeris ebú r-
bigote: my stax , ăcis m. Sin: sú biu m; barba neis lú dere; ebú rneis pilis vel g ló bu lis in
labri su perioris; enpl su perioris labri pili; su - tábu la lú dere.
periora labra pilosa. Uso: - larg o, prolix u s
my stax ; dejarse el -, fáciem rádere praeter billarista: biliardilu sor, oris m. Sin: qu i bi-
mýstacem. liardovel ebu rnipíliolu dit.

bigotudo: su periore labropilosu s. Sin: mýs- billete: (papel moneda) sch edinu mmu s, i m.
tace insig nis vel conspícu u s. Sin: ch arta arg entária; téssera nu mmária;
sch édu la arg entária; moneta ch artácea. Uso:
bigudí: calamistrillu m, i n. Sin : fístu la cris- - por valor de mil dó lares, ch arta nu mmária
pans ; fístu la crínibu s crispandis; cy líndru lu s mille dó llaris ( vel dolláriis) v alens // (cédu la
comae crispandae; cy lindru s crispandis ca- qu e acreditaparticipació nenu narifaolote-
pillis. ría) sors, sortis f. Sin: pittáciu m, ii n. Uso:
los - g anadores de laLoteríaNacional, sortes
bijou: g emma, ae f. Nationalis Aleae v ictrices // (cartabreve) lit-
téru lae, aru m fpl. Sin: epistó liu m // (tarjetao
bikini: v estis (-is f) vel v estícu la (-ae f) docu mentoqu e daderech oparaentrar enal-
bik iniana. Sin: v estícu la balnearis bik iniana; g u naparte, paraviajar, etc.) v. boleto.
bipartita vel bimembris v estícu la; du plex bal-
neária fáscia. billetera: cru mīna, ae f.

bilateral: du olátera h abens. Sin: ex du obu s billón: bílio, onis m. Sin: mílies (vel míliens)
latéribu s // fig bilateralis, e. Sin: mú tu u s; mille miliones.

139
billonario

billonario: bilionáriu s, ii m. binary (Inform) binario: bináriu s, a, u m; bi-


naris, is, e.
bilocación: bilocátio, onis f.
binocular: binocu laris, e.
bimano obímano: du abu s mánibu s práedi-
tu s. Sin: du as manu s h abens. binóculo: binó cu lu m, i n; binó cu lu s, i m. Sin:
specu lató riu m; perspicillu m; conspicillu m;
bimembre: bimembris, e. g eminata specilla npl; telescó piu m g emina-
tu m vel g éminu m.
bimensual: semiménstru u s, a, u m. Sin: bis
inmense (pró diens, recu rrens). binomio: binó miu m, ii n.

bimestral: (qu e du rau nbimestre) bimestris, bioclimatología: bioclimatoló g ia, ae f. Sin:


e; biménstru u s, a, u m. Sin: du os menses du - v iv éntiu m climatoló g ia.
rans // (qu e su cede ose repite cadabimestre)
qu i, qu ae, qu od alternis ménsibu s (vel tértio bioética: bioéth ica, ae f; bioéth ice, es f.
qu oqu e mense) fit (oconel verboexig idopor
el contexto). biofilia: bioph ília, ae f. Sin: v itae amor; na-
tu ralis v itae amor.
bimestralmente: alternis ménsibu s. Sin: tér-
tioqu oqu e mense. biofísico: adj bioph ýsicu s, a, u m // su st bio-
ph ýsicu s, i m. Sin: bioph ýsicae peritu s vel
bimestre: (tiempode dos meses) bimestre, is stu diosu s.
n. Sin: bimensis, is m; du omenses; du oru m
ménsiu m spátiu m vel tempu s // (renta, biogénesis: (g eneració nde u nser vivopor
su eldo, etc., qu e se cobra o pag a al fin de otro) biog énesis, is vel ĕos f. Sin: v itae orig o
cada bimestre) du oru m ménsiu m merces vel g enerátio; g enerationis processu s // (teo-
(-edis f) vel réditu s (-u s m). ríaqu e defiende lanecesidad de dich ag ene-
ració n y la imposibilidad de la llamada
bimotor: adj bimotó riu s, a, u m; du obu s mo- “g eneració nespontánea”) biog enética, ae f.
tó riis instru ctu s; dú plici mach inatione orna- Sin: biog enética rátio; biog énesis vel biog e-
tu s; qu i, qu ae, qu od du obu s motó riis vel néseos rátio.
dú plici mach inatione mov etu r // su st bimotó -
riu m, ii n. Sin: aëroplanu m bimotó riu m; aë- biogenética: ars biog enética.
roplanu m du obu s motó ribu s instru ctu m;
aëria nav is du obu s mach inamentis (vel du a- biogenético: biog enéticu s, a, u m. Sin: ad
bu s mach inatió nibu s) instru cta; aëronav is dú - biog énesim vel ad biog enéticam rationem át-
plici motó ria mách ina práedita. tinens. Uso: desarrollo-, biog énesis proces-
su s; estu dios -, biog énesis stú dia; leyes -,
binar: (dar seg u ndalabor alas tierras) re- biog énesis leg es.
pastinare // (Litu rg , celebrar dos Misas enu n
mismo día) binare (Missam). Sin: Missam biogenia: biog énia, ae f. Sin: oríg inis v itae
iterare; bis Missam celebrare; du as Missas stú diu m; ontog énesis; disciplina vel doctrina
eodem die celebrare. de v iv éntiu m oríg ine ac processu (como
parte de la biolog ía); animántiu m vel ani-

140
Birmania

mantu m orig oac processu s (conju ntode los saeptu m vel saepimentu m; v elamen; v ela-
fenó menos vitales desde laconcepció nh asta mentu m; tég imen; teg u mentu m; v elamentu m
el completodesarrollo). interiectu m.

biogeografía: biog eog ráph ia sive - g raph īa, biomédico: biomédicu s, a, u m. Uso: investi-
ae f. Sin: v iv éntiu m g eog ráph ia. g ació n-, inv estig átiobiomédica.

biografía: biog ráph ia sive -g raph īa, ae f. Sin: biométrico: biométricu s, a, u m.


(alicú iu s) v itae narrátiovel memó ria. Uso:
pu blicar la- de u no, libru m de v ita alicú iu s biónica: ars (artis f) bió nica.
édere.
biopsia: bió psia sive biopsīa, ae f; biopsis, is
biografiar: v itam alicú iu s narrare, enarrare, f.
ex pó nere, scríbere, descríbere; de v ita alicú -
iu s ex pó nere. bioquímica: bioch émia vel bioch ímia, ae f;
bioch émica vel bioch ímica, ae f. Sin: v iv én-
biográfico: biog ráph icu s, a, u m; ad v itam vel tiu m ch émia.
ad biog ráph iam alicú iu s pértinens. Uso: do-
cu mentos, léxicos, repertorios -, docu menta, bioquímico: adj bioch émicu s vel bioch ími-
léx ica, repertó ria biog ráph ica; fu entes, inves- cu s, a, u m; ad animántiu m ch émiam áttinens
tig aciones, memorias, noticias -, fontes, // su st bioch émicu s vel bioch ímicu s i m. Sin:
inv estig ationes, memó riae, notítiae biog rá- bioch émiae peritu s.
ph icae
biosfera obiósfera: biosph aera, ae f.
biógrafo: bió g raph u s, i m. Sin: v itae narrator
vel scriptor; qu i v itam alicú iu s narrat, enarrat, biotecnología: biotech noló g ia sive -log īa, ae
ex ponit, scribit (vel narrav it, enarrav it, ex po- f.
su it, scripsit); ser el - de u no, alicú iu s v itam
narrare (vel narrav isse). bioterapia: bioth erapīa, ae f. Sin: cu rátio
bioló g ica.
biología: bioló g ia sive -log īa, ae f. Sin: scién-
tia bioló g ica; disciplina de v itae lég ibu s; de biótopo: bió topu s, i m. Sin: biotó piu m, ii n.
animántiu m v ita doctrina. Uso: - marina, bio-
ló g ia marina; - molecu lar, bioló g ia molecu la- bióxido: bió x y du m, i n.
ris.
bipartidismo: sy stema (-ătis n) du aru m fac-
biológicamente: bioló g ice. tionu m

biológico: bioló g icu s, a, u m. Sin: ad bioló - biplano: biplanu m, i n.


g iam spectans.
bipolar: bipolaris, e. Sin: du os h abens polos.
biólogo: bió log u s, i m. Sin: bioló g iae peritu s
vel stu diosu s. biquini, v. bikini.

biombo: pró th y ru m, i n. Sin: diáth y ru m; Birmania: Birmánia, ae f.

141
birmano

birmano: adj birmanianu s, a, u m // su st Bir- tricu m.


manu s, i m.
bisulfato: bisu lph atu m, i n.
birome: cálamu s sph aeru latu s. Sin: cálamu s
biroanu s; g ráph iu m biroanu m; v. bolíg rafo. bit (Inform) díg itobinario: bitu s, i m (abrev.
de binaris dig itu s). Sin: nota binária. Uso:
birrete: biretu m, i n. Uso: - de cu ero, g aleru s least sig nificant -, bitu s mínimu s; bitu s mí-
vel g alerícu lu s, i m; g aleru m vel g alerícu lu m nimi momenti.
n.
bitácora: py x is (-idĭs f) mag nética.
birretina, v. g orrita.
bíter: amara pó tio.
¡Bis!: (referidoau no) Répete! vel Ítera!; (re-
feridoados omás) Repétite! vel Iterate! bitonal: biv ocalis, e. Sin: du os h abens soni
g radu s.
bisagra: v ertícu lu m, i n; v ertícu la, ae f. Sin:
v értebra, ae f. bitonalidad: bisonó ritas, atis f. Sin: biv ocá-
litas.
bisecar: bisecare. Sin: indu as partes secare.
bitumen: bitu men, mĭnis n.
bisección: bipertítiog eométrica.
bituminoso: bitu minosu s, a, u m.
bisexual: adj bisex u alis, e // su st bisex u alis,
is m. Sin: ambisex u alis. bivalente: bív alens, entis. Sin: dú plici v i
práeditu s; g eminata v i conspícu u s.
bisexualidad: bisex u álitas, atis f.
biyoduro: biió didu m, i n.
bisiesto: año-, annu s bis(s)ex tilis.
bizantinismo: by zantinismu s, i m. Sin:
bismuto: bismu t(h )u m, i n. by zantinizandi mos, rátio, stú diu m // fig cap-
tiosa, oru m npl. Sin: cav illationes; captiú n-
bisojo: paetu s, a, u m. cu lae; inanitates by zantinae; cav illationes
aetatis by zantinae pró priae.
bisonte: bison, ontis m. Sin: u ru s, i m.
bizantino: by zantinu s, a, u m. Sin: by zántiu s,
bisté, v. bife. by zantíacu s, a, u m.

bistec, v. bife. bizco: strabo, onis m.

bistre: fu cu s (-i m) ater. Sin: cosméticu m fu s- bizcochada: (panecillo) bu ccellatu m, i n.


cu m.
bizcochar: retorrere. S in: recó qu ere.
bisturí: scalpellu m, i n. Sin: scalpru m;
scalper, pri m; cu lter (-tri m) vel cu ltellu s bizcochería: (tienda) cru stu loru m vel biscoc-
anató micu s. Uso: - eléctrico, scalpellu m eléc- toru m taberna. Sin: cru stu lárii taberna; ta-

142
blefarofimosis

berna cru stu lária // (fábrica) cru stu loru m of- onis f // (efectode blanqu ear) albáriu m, ii n.
ficina // (arte de trabajar bizcoch os) cru stu - Sin: albáriu m opu s.
loru m ars. Sin: ars cru stu lária.
blasfemador, ra : blasph emator, oris m; blas-
bizcochero: cru stu láriu s, ii m. Sin: du lciá- ph ematrix , īcis f.
riu s.
blasfemar: blasph emare (Deu m, Ch ristu m,
bizcochito: biscó ctu lu s, i m. nomen Domini …). Sin: ex secrari (Deu m
…); Deo(Ch risto, nó mini Dó mini …) male
bizcocho: crú stu lu m, i n. Sin: biscoctu s; bis- dícere; maledictu m (inDeu m …) conícere;
coctu m. (inDeu m …) maledicta iactare; ímpia v erba
proferre vel ev ó mere // (fig , maldecir, vitu -
Black Metal: modi mú sici “metalli nig ri”. perar) maledictis lacéssere (áliqu em).

blackout, v. apag ó n. blasfemia: blasph émia, ae f. Sin: blasph emá-


tio; maledictu m; ex secrátio; maledictu m (in
blanca: Mús, v. mínima. Deu m …) coniectu m // (fig , palabrag rave-
mente inju riosacontrau napersona) contu -
Blancanieves: Alba Nix (niv is f). mélia, ae f. Sin: conv íciu m; v itu perátio.

blanco: adj albu s, a, u m. Sin: cándidu s. Uso: blasfemo, ma: adj blasph emu s, blasph ema.
volver -, candidare; candificare // (individu o Sin: in Deu m malédicu s, malédica // su st
de larazablanca) h omoalbícolor // (objeto blasph emator, oris m; blasph ematrix , icis f.
paraejercitarse enel tiro; todoobjetosobre
el cu al se dispara) scopu s, i m. Sin: sig nu m; blasón: (ciencia h eráldica) de insíg nibu s
meta; destinatu m oenpl destinata; destina- doctrina // (escu dode armas) insig ne, is n.
tu m vel propó situ m sig nu m. Uso: dar en Sin: blaso, onis; stemma g entilíciu m. Uso: -
el -, scopu m attíng ere; destinata ferire; colli- de familia, g éneris insig ne; insig ne g entilí-
neare; ictu v u lnerare; nodar enel -, deerrare; ciu m; scu ti g entilícii fig u ra.
destinata nonferire // (finu objetoaqu e se
dirig endeseos oacciones) propó situ m, i n. blasonado: insig ni g entilício ornatu s vel
Sin: destinatu m; id qu od pétitu r. Uso: dar en instru ctu s. Sin: g entilíciostémmate práedi-
el -, propó situ m ássequ i; ser - de …, obnó - tu s; blasonatu s.
x iu m esse + dat.
bledo: blitu m, i n; blitu s, i m. Uso: nose me
blanqueador: dealbator, oris m. Sin: albá- dau nbledode ello, illu d meā nih il ínterest;
riu s, ii m; albator; albinu s, i m // adj dealbans, noestimar u n-, terú ncii nonfácere.
antis.
blefaritis: bleph aritis, ĭdis f; bleph arites, is f.
blanquear: dealbare. Sin: albopolire; albá- Sin: palpebraru m inflammátio.
riooblínere. Uso: - u napared, paríetem albo
polire, ex polire, oblínere; acció nde -, dealbá- blefarofimosis: Med bleph aroph imosis, is f.
tio. Sin: palpebraru m contráctio vel restríctio;
pálpebrae contractae.
blanqueo: (acció nde blanqu ear) dealbátio,

143
blefaróncosis

blefaróncosis: bleph aroncosis, is f. Sin: pal- bloc: (tacode calendarioexfoliador) eph é-


pebraru m inflátio; pálpebrae tu mefactae, tu - meris rebu s commemorandis // (tacode h ojas
mescentes, intu mescentes, tu rg escentes. de papel lig eramente peg adas) ch artae vel
ch ártu lae compactae. Sin: annotationu m li-
blefaroplejía: Med bleph aroplég ia sive -ple- bellu s; codicillu s plág u lis discindendis.
g īa, ae f. Sin: palpebraru m parály sis vel re-
solú tio. blocaje: allig ábu lu m, i n.

blefaroptosis: Med bleph aroptosis, is f. Sin: block, v. bloc.


palpebraru m demíssio; pálpebrae demissae
vel demissiores. blonda: opu s denticu latu m (vel spicu latu m,
vel reticu latu m) e bombýcinoconfectu m.
blefarospasmo: Med bleph arospasmu s, i m.
Sin: palpebraru m spasmu s; palpebraru m con- bloque: (trozog rande de materiasinlabrar)
v u lsa contráctio. moles, is f. Sin: massa. Uso: - de mármol,
massa mármoris; marmó rea moles; g leba
blefaróstato: bleph aró statu m, i n. mármoris // (conju nto, ag ru pació n) su mma,
ae f. Uso: comprar, vender, alqu ilar alg oen-,
blenorragia: Med blenorrh ág ia sive -rh ag īa, av ersione vel per av ersionem áliqu id v én-
ae f. Sin: u reth rae destillátiovel distillátio; dere, émere, locare; fu eronacu sados en-, ac-
mictu alis v iae destillátio; u reth rae inflammá- cu sati su nt u nonó mine // (Inform) spátiu m, ii
tioac destillátio. n. Sin: seg mentu m // ag ru pació nde nacio-
nes, nationes consociatae. Sin: Nationu m
blinda: (férrea, metállica) lorica, ae f. Sin: Consociátioqu asi foedu s (-dĕris n). Uso: dos
plú teu s; protéctio; (ferratu m) tég u men; (lori- - contrapu estos, du oqu asi fó edera, inter se
catu m) teg u mentu m. Uso: - de vidrioartifi- oppó sita // (manzanade casas) ínsu la, ae f //
cial, plú teu s ex v itro artificiali (factu s), - (libreta exfoliadora) liber commentáriu s.
contralos vientos, plú teu s v entis obstru ctu s. Sin: annotatió nibu s scribendis liber.

blindado: loricatu s, a, u m. Sin: cataph ractu s; bloquear: allig are. Sin: impedire; praeclú -
ferratu s; loricā mu nitu s. Uso: carro-, cu rru s dere; intercípere // bloqu earse, allig ari.
loricatu s; tanqu e -, au tocinetu m loricatu m.
bloqueo: (acció ny efectode bloqu ear) oc-
blindaje: loricátio, onis f. Sin: ferrátio; soli- clú sio, onis f. Sin: sáeptio; interdíctio. Uso: -
dátio; solidamentu m. de calle, caminoocarretera, occlú siov iae;
cabinade -, cu stó dia v iária.
blindar: loricare. Sin: loricā mu nire. Uso:
blindar con h ierro, bronce, acero, férreā, blue jeans: línteae bracae caerú leae vel céru -
aéneā, ch aly béiā loricā mu nire. lae. Sin: línteae bracae liv ídinae; línteae bra-
cae americanae.
blitz: incú rsio(-onis f) fu lmínea. Sin: fu lmí-
nea oppu g nátio. blufear, v. fanfarronear.

blizzard: niv is tempestas (-atis f). Sin: pro- bluff, v. fanfarronada.


cella tu rboqu e niv is.

144
bochorno

blusa: pelú sia, ae f. Sin: tu nícu la; th orácu la; de pan, fru stu m panis; comer u nacosaenu n
indu síolu m pelu sinu m. Uso: - transparente, -, oendos -, u noh au stu áliqu id v orare; semel
pelú sia perspícu a; - de lino, pelú sia líntea; - absorbēre áliqu id; ech ar u n -, tomar dos -,
finade mu jer, fáscia vel tu nícu la pectoralis; - du as bú cceas vel bu ccas mandu care.
del vestidoreg ional, pelú sia g éntica vel po-
pu laris. bocal: ú rceu s, i m. Sin: g illo (-onis m);
cýath u s. Uso: - paracerveza, ú rceu s cerv e-
boa: (g énero de ofidios) boa, ae f. Uso: - sáriu s.
constrictor, boa constrictor // (adorno) boa
collaris. bocamanga: mánicae rev imentu m.

bob obobsleigh: tráh ea g u bernábilis vel mo- bocanada: (porció n de h u mo qu e se ech a


derábilis. Uso: competenciade -, certamen cu andose fu ma) fu mi emíssio(-onis f). Sin:
g u bernábilis tráh eae. nicotianu m su ffimentu m; fu mi nu bécu la (ex
ore prolata).
bobada, v. bobería.
bocetar: áliqu id adu mbrare. Sin: áliqu id de-
bobera, v. bobería. formare, informare, praeformare, formare.

bobería: (dich ooh ech onecio) insu lse (vel boceto: (enpintu ra, borroncilloencolores
inepte, vel stu lte) dictu m vel factu m. previoalaejecu ció ndel cu adro) adu mbrátio,
onis f. Sin: adu mbrata pictu ra; delineátio; li-
bobina: orbícu lu s, i m. Sin: bobina; ró tu la; neamentu m; líneae (-aru m fpl); lineamenta
rotella; cy líndru lu s filis inv olu tu s; refertu s (-oru m npl); prima lineamenta; imag o
filis orbícu lu s. Uso: - de pelícu lacinemato- adu mbrata. Uso: h acer el - de alg o, áliqu id
g ráfica, orbis pellícu lae cinematog ráph icae adu mbrare; alicú iu s rei primas líneas dú cere
inv olv endae // (rollode papel continu oqu e // (enescu ltu ra, modeladosinpormenor y en
emplean las rotativas) tru ncu s ch artaru m. tamañoredu cido) adu mbrata imag o(-g ĭnis
Sin: ch artaru m scapu s. f). Sin: pró plasma, ătis n; opu s (ó peris n) de-
formatu m; opu s incoh atu m vel inch oatu m;
boca: os, oris n. Sin: bu cca. Uso: andar de - incoh ata (-oru m npl); ex emplar (-aris n).
en- , insermonem h ó minu m v enire; esse in Uso: - de yeso, de cera, ex emplar e g y pso, e
ore et sermone ó mniu m; en- cerradanoen- cera factu m.
tranmoscas, nu lli tacu isse nocet; h ablala- y
pag alacoca, nocet esse locu tu m; venírsele a bocha: (bolade madera, de boj) pila (líg nea,
u noala- alg u nacosa, áliqu id álicu i inbu c- bú x ea). Sin: g ló bu lu s. Uso: ju eg o de las -,
cam v enire. g lobu loru m lu du s; certamende boch as, pila-
ru m certamen; aficionadoal ju eg ode las -,
bocadillo: (panecillo) frú stu lu m vel fru s- pilaru m lu di amator vel stu diosu s; ju g ar alas
tillu m n. Sin: pastillu m; bu ccella; ó ffu la. -, g ló bu los vel pilas v ersare.
Uso: - de carne, carnis frú stu lu m; - con
jamó ndentro, pastillu m pernā fartu m. boche: (h oyopequ eño) scrobícu lu s, i m.

bocado: bú ccea, ae f. Sin: fru stu m; offa; bochorno: (calor sofocante) férv idu s aestu s.
bu cca. Uso: u n- de polenta, offa pu ltis; u n- Sin: áëris crassitu do; caelu m crassu m.

145
bocina

bocina: bú c(c)ina, ae f. Uso: - del au tomotor, sincasani h og ar ni ocu pació n) nomas, ădis
au tó mati bú cina; estrépitode bocinas, stré- mf. Sin: (h omo) errabu ndu s;v ag u s h omo;
pitu s vel clang or bu cinaru m; tocar la-, v. bo- h omopassim v ag u s; sine tectoac sede pas-
cinar // (pabelló n con qu e se refu erza el sim v ag u s (enpl sine tectis ac sédibu s passim
sonido) tu ba, ae f. Uso: - del fonó g rafo, del v ag i). Uso: llevar u na vida de -, v ag ari,
g ramó fono, tu ba ph onog ráph ii, g rammoph ó - errare; sédibu s incertis v ag ari; errabu ndam
nii. v itam v ív ere // (leng u ach eca) boh émica lin-
g u a. Sin: boh émicu s sermo.
bocinar: bu ccinare vel bu cinare.
bohemo: adj bo(h )émicu s, a, u m // (natu ral
bocinazo: bú ccinu m, i n. de Boh emia) Boh emu s vel Boëmu s, i m.

bodas: - de plata, arg éntea nu ptiália npl. bohemoeslovaco: boh emoslov acu s, a, u m //
Boh emoslov acu s, i m.
bodega: (lu g ar destinado para g u ardar el
vino) cella (-ae f) v inária. Sin: apoth eca; cá- boicot: interclu sio, onis f. Sin: ó perae inter-
nav a vel cánaba; doliáriu m // (- de bu qu e) díctio; ó peris intercéptio; alicú iu s rei v itátio,
stiv a, ae f. Sin: cav erna; sentīna; ima nav is; dev itátio, ev itátio.
ú teru s vel cáv ea nav is.
boicotear: boicotizare, boy cotizare. Sin: in-
bodeguero, ra: celláriu s, ii m; cellária, ae f. terclú dere; intercípere; interdícere; impedire;
Sin: v ináriu s vel apoth ecáriu s m; v inária vel proh ibere. Uso: - alg oaalg u ien, interclú dere
apoth ecária f. áliqu id álicu i; interclú dere áliqu em ab áliqu a
re; alicú iu s ó peram impedire, praepedire,
Boeing: aëronav is e g énere Boeing . praev értere; interdícere, intercípere // fig , -
alg o, obstare álicu i rei; - aalg u ien, adv ersari
bóer: adj boëru s, a, u m. Sin: bu ru s, a, u m // ālicu i; v itare vel fú g ere áliqu em // (h acer el
su st Boëru s vel Bu ru s, i m. vacíoau napersona) omni inre (vel omni ra-
tione) álicu i adv ersari.
bofetada: álapa, ae f.
boicoteo, v. boicot.
bogador: remex , -mĭg is m.
boina: píleu s, i m; píleu m, i n// - vasca, pí-
bohardilla, v. bu h ardilla. leu s v ascó nicu s.

Bohemia: Boh emia, ae f. Sin: Boémia; Res boj: bu x u m, i n; bu x u s, i f.


pú blica Boh émica.
bol: crater, ēris (ac sing -ēra, ac pl -ēras) m;
bohémico, v. boh emo. cratera, ae f.

bohemio: (natu ral de Boh emia) v. boh emo// bola: g ló bu lu s, i m. Uso: - de nieve, g ló bu lu s
(persona de vida irreg u lar y desordenada) niv is; ju g ar alas -, g ló bu lis lú dere.
lastau ru s, i m. Sin: scortator; h omonequ am,
impu ru s. Uso: vidade -, v ita inordinata, ef- bolandistas: bollandiani sodales vel socii
frenata, intémperans, immoderata // (persona mpl.

146
bólido

bolchevique: su st bolsev īcu s, i m. Sin: bols- calificaciones) pag ella, ae f. Sin: pág ina;
cev ista, ae m // adj bolsev īcu s, a, u m. sch eda; pu nctoru m su mma; pu nctoru m ac-
ceptoru m tábu la // - informativo o de noti-
bolcheviquismo, v. bolch evismo. cias, nú ntiu s, ii m; - médico, - sanitario, acta
médica, sanitária; scídu la médica; - meteoro-
bolchevismo: bolsev ismu s vel bolscev ismu s, ló g ico, nú ntiu s meteoroló g icu s; - oficial,
i m. Sin: rég imenvel res bolsev icoru m; prin- commentáriu m officiale; nú ntiu s pú blicu s; -
cípia moresqu e bolsev icoru m; bolsev icoru m de g u erra, nú ntiu s béllicu s; - de victoria, lau -
rátioag endi. reatae tabellae.

bolchevizar: bolsev ismu m indú cere. Sin: boleto: téssera vel tesséru la, ae f. Sin: sch eda,
bolsev īcis sú bdere; bolsev icoru m rem perá- sch édu la; scida, scídu la; ch ártu la. Uso: - nu -
g ere. merado, téssera loci certi; - de medio de
transporte, de viaje, téssera v ectó ria, itinera-
bolero: (aire mu sical) mú sica bolérica // ria, v iária, v iató ria; itíneris téssera; sch eda
(ch aqu etillade señora) th oracíolu m, i nSin: v ectó ria; - de avió n, téssera aëria vel aérea; -
tu nícu la // (sombrerode copa) pétasu s, i m. de ferrocarril, ferriv iária téssera, ferratae
v iae téssera; - de iday vu elta, téssera itu s et
boleta: sch eda, sch édu la, sch áedu la, ae f. réditu s; itionis et reditionis téssera vel ch ár-
Sin: scida, scídu la; téssera. Uso: - electoral, tu la; téssera v iató ria ad eū ndu m et ad rede-
sch eda su ffrág ii; scídu la comitialis // (li- ū ndu m v alens; - de ing reso, téssera
branza para tomar o cobrar alg u na cosa) transitó ria; - de teatro, téssera th eatri vel th e-
téssera, ae f. Sin: sýng raph a // (cédu lapara átrica; - paraentrar au nestadio, téssera pa-
citar aju icioalos tribu nales) v. cédu laju di- láestrica; - con asiento reservado, téssera
cial // (cédu la para exig ir el pag o de u na cu m sede reserv ata vel praenotata ; téssera
mu lta) téssera mu ltatícia vel poenalis // - de sedis reserv atae vel praenotatae; - de pri-
entreg a, sch édu la traditionis; - de pedido, mera, seg u ndaclase, téssera primae, secu n-
sch édu la mandatícia. dae classis; despach o de boletos, au la
tesseraru m // comprar el -, tésseram émere;
boletería: tesserária, ae f. Sin: tesseraru m di- conseg u ir el -, tésseram sibi comparare vel
ribitó riu m; ostíolu m tesseraru m; tesserária acqu írere; mostrar el -, tésseram osténdere;
fenestella; tesseraru m ló cu lu s vel pó rtu la. perforar el -, tésseram terebrare; reservar con
Uso: - de equ ipajes, sarcinaru m fó ru lu s vel su ficiente antelació nu n- nu merado, tésse-
ló cu lu s; - de ferrocarril, ferrív iae tesseraru m ram loci certi satis matu re praenotare vel re-
diribitó riu m. serv are; sacar el -, sú mere tésseram.

boletero: tesseráriu s, ii m. Sin: sch edu láriu s; boliche: (pequ eñodespach ode comestibles
tesseraru m dispensator; scidaru m distribu tor. y bebidas) cau pó nu la, ae f. Sin: taberna es-
cu lentoru m // (discoteca) v. estavoz // (ju eg o
boletín: (pu blicació n) commentaríolu s, i m; de bolos) v. bolo // (ju g u ete) métu la cu m
commentaríolu m, i n. Sin: commentáriu m; sph aera.
commentárii, oru m mpl; perió dicu s libellu s //
(perió dicoqu e contiene disposiciones oficia- bólido: bolis, ĭdis m. Sin: aërolith u s; u rano-
les) acta, oru m npl. Sin: tábu lae, aru m fpl ; lith u s.
acta pú blica; tábu lae pú blicae // (- escolar, de

147
bolígrafo

bolígrafo: sph aeríg raph u m, i n. Sin: sph ae- (-u s m) nu mmáriu s vel arg entáriu s; foru m
ristilu s; g ráph iu m sph aerale vel sph aeratu m; nu mmoru m; nu mmoru m mercatu s; mercan-
g ráph iu m biroanu m; cálamu s biroanu s; stilu s dis nu mmis sedes. Uso: frecu entar la-, u ti
sph aeratu s; stilu s vel cálamu s sph aerā foro// ¡ola- olavida!, au t ló cu los au t v itam!
instru ctu s; g raph is plú mbea. Sin: si te salv u m v is, trade cru mīnam!

bolillo: (palitotorneadoparah acer encajes) bolsillo: (bolsaenqu e se g u ardael dinero)


tu dícu la, ae f. Sin: bacillu m. cru mina, ae f. Sin: marsú piu m; péru la ma-
nu alis // (saqu illo de vestidos) sinu s, u s m.
bolita: g ló bu lu s, i m. Sin: sph áeru la. Uso: Sin: péru la, sáccu lu s; sinu s v estis; v estiáriu s
ju g ar alas -, g ló bu lis lú dere. sáccu lu s. Uso: - del pantaló n, braccaru m
sinu s; meter alg o en el -, insinu m áliqu id
Bolivia: Boliv ia, ae f. có ndere; sacar alg odel -, de péru la áliqu id
tráh ere // de -, g estábilis, e. Sin: portábilis;
boliviano: adj boliv ianu s, a, u m // su st Bo- palmalis; péru lae aptu s.
liv ianu s, i m.
bolsista: pecú niae neg otiator (-oris m). Sin:
bolo: (palitotorneadoqu e se pone derech o bu rsae lu sor.
enel su elo) bacillu s, i m. Sin: conu s. Uso:
ju eg ode bolos, conilú diu m; conoru m lu du s; bolsita: péru la, ae f. Sin: sáccu lu s; marsú -
bacilloru m lu du s. piu m.

bolsa: cru mīna, ae f. Sin: saccu s; marsú piu m; bolso: (bolsa de mano) cru mīna, ae f. Sin:
sporta; bu rsa. Uso: - pequ eña, sáccu lu s; spó r- pera; sinu s; marsú piu m; bu lg a; péru la ma-
tu la; cru milla; péru la; - de ag u acaliente, ca- nu alis // (bolsillode laropa) v. bolsillo.
lefacientis aqu ae bu lg a; - de aire, saccu s
aériu s; - de los corporales, bu rsa; - de cu ero, bomba: (proyectil o artefacto explosivo)
bu lg a; v ídu lu s; ascopēra; - de dormir, saccu s bomba, ae f. Sin: py ró bolu s vel py ró bolu m;
dormitó riu s; - de dormir forradade pieles, g lobu s; telu m; pila; míssile. Uso: - ató mica,
dormitó riu s saccu s v illosu s; - de h erramien- bomba ató mica vel nu clearis; py ró bolu m ató -
tas, bu rsa ferramentária; - de residu os, só r- micu m vel nu cleare; g lobu s ató micu s vel nu -
diu m vel pu rg áminu m th eca; sáccu lu s clearis; - explosiva, bomba displosiv a, g lobu s
pu rg amentis collig endis; - de señora, sáccu - displodens; - fu mó g enao fu míg ena, py ró bo-
lu s manu áriu s, - de viaje, spó rtu la; - para li- lu s fu míficu s; g lobu s fu míg enu s; - incendia-
bros, cápsu la // (institu ció n econó mica) ria, bomba vel pila incendiária; py ró bolu s vel
bu rsa, ae f. Uso: relativoala-, bu rsáriu s, a, g lobu s incendiáriu s, íg nifer, ig nív omu s, íg -
u m; - de comercio, bu rsa commercialis; ju eg o neu s; telu m incendiáriu m, ig níferu m, ig nív o-
de -, lu du s bu rsae; neg ociaciones de -, opera- mu m; - lacrimó g ena, g lobu s lacrimosu s; -
tiones bu rsae; res nu mmária; bajar, su bir la-, neu tró nica, bomba neu tró nica; py ró bolu s
reru m nu mmariaru m pretiu m mínu i, au g eri; neu tró nicu s; py ró bolu m neu tró nicu m; - qu í-
ju g ar ala-, inmercandis nu mmis témere lú - mica, py ró bolu s ch émicu s vel bacterioló g icu s
dere; inpecú niam témere lú dere; nu mmos té- // - de demolició n, py ró bolu s díru ens; - de h i-
mere mercari // (edificiodonde se reúnenlos dró g eno, bomba h y drog énica; py ró bolu s
bolsistas) ch rematistériu m, ii n. Sin: basílica; h y drog énicu s; py ró bolu m h y drog énicu m;
foru m nu mmáriu m vel arg entáriu m; mercatu s py ró bolu s ab h y dró g enovel ab h y drog énio; -

148
bonaerense

de mano, py ró bolu s manu alis; - de relojería, simi sonū s.


py ró bolu s, h oroló g ii instar actu s; - de tiempo,
py ró bolu m displosu ru m, diru ptu ru m, eru ptu - bombear: antlare. Sin: ántlia u ti; ántliam ad-
ru m // arrojar bombas, py ró bolos míttere, iá- h ibere; ántlia h au rire, tráh ere, ex tráh ere, pro-
cere, conícere; estalla u na -, py ró bolu s péllere. Uso: - ag u a, antliā aqu am h au rire,
displó ditu r // (máqu inaparaelevar el ag u a tó llere, ex prímere; - todael ag u ade u npozo,
u otro líqu ido) ántlia, ae f. Sin: h au stru m. pú teu m ex h au rire // (arrojar bombas de ar-
Uso: - aspirante, ántlia h áu riens; - centrífu g a, tillería) v. bombardear.
ántlia centrífu g a; - impelente, ántlia propu l-
sans vel repu lsans; - neu mática, ántlia pneu - bombeo: ántliae h au stu s (-u s m). Sin: ántliae
mática; - de mano, ántlia manu alis; - de propu lsu s (abl -u m); aqu ae edú ctio, h au stu s.
nafta, ántlia benzinária; - de vapor, ántlia v a-
poralis; - paraincendios, siph o, onis m. bombero: siph onáriu s, ii m. Sin: v ig il ig nis;
v ig il ex stinctor. Uso: los - mu nicipales,
bombachas, v. pantaló nbombach o. siph onárii mu nicípii; mu nicipales vel pú blici
siph onárii; cu erpo de bomberos, coh ors si-
bombarda: bombarda, ae f. ph onária; ex cú biae incéndiis resting u endis;
ex cú biae adv ersu s incéndia; ex sting u endis
bombardear: bombardare. Sin: py ró bolos incéndiis praefecti.
iactare, iacu lari, iácere, conícere, emíttere in
+ ac; bombis v erberare, percú tere, concú tere, bombilla: píru la, ae f. Sin: ampu lla. Uso: -
qu átere; ig nív omis g lobis ág g redi, confrín- eléctrica, píru la eléctrica; lampas (-ădis f)
g ere, diffríng ere, dirú ere, ev értere. Uso: - con eléctrica; lampádiu m eléctricu m; - de bolsi-
cañones, tormentis v erberare, oppu g nare, pé- llo, lampádiu m manu ale (eléctricu m).
tere; béllicis tormentis percú tere.
bombo: týmpanu m maiu s vel permag nu m;
bombardeo: bombardátio, onis f. Sin: con- permag nu s týmpanu s.
cu rsu s (u s m) iacu latoriu s; py roboloru m vel
bombaru m coniéctio, proiéctio, iáctio, iactá- bombón: pu lch rale, is n. Sin: du lcíolu m;
tio, emíssio; ig niferoru m g loboru m iactu s (-u s bellaríolu m; cu ppedíolu m; crú stu lu m; sác-
m). Uso: - eléctrico, impú lsio eléctrica, ch ari amýg dalu m; v. confite, du lce.
ex trínsecu s oblata; - concañones, ig níferis
pilis ag g réssio; tormentoru m v erberátio; - del bombona: v as, v asis n. Uso: - metálicapara
átomo, ictu s ró boris ató mici. contener g ases y líqu idos mu y volátiles, v.
g arrafa.
bombardero: (avió nde bombardeo) bombo-
planu m, i n. Sin: aëroplanu m bombíferu m; bombonera: bellarioloth eca, ae f. Sin: du l-
aëronav is py robolária vel py roballistária. ciária vel cu ppedinária th eca; bellarioloru m
Uso: - enemig o, bomboplanu m h ostile // (ofi- th eca; v. confitera.
cial osoldadode artillería) py roboláriu s, ii
m. Sin: ballistáriu s vel bombardáriu s, ii m // bonachón: su st mansu etu s (vel plácidu s, vel
adj py roboláriu s, ballistáriu s, bombardáriu s, simplex ) h omo// adj totu s mansu etu s; comis
a, u m. et qu ietu s; natu rā bonu s.

bombardón: tu ba máx ima. Sin: tu ba g rav ís- bonaerense: su st Bonaërensis, is m. Sin: Bo-

149
bonanza

naëropolitanu s, i m // adj bonaërensis, e. Sin: boquilla: fístu la, ae f. Sin: cánnu la;
bonaëropolitanu s, a, u m. (h )aru ndo, dĭnis f. Uso: - paracig arrillos, fu -
misú g iu m; fístu la tabácina vel fu maria; cán-
bonanza: (tiemposerenoenel mar) malácia, nu la nicotiana; h ispanicaru m fístu la; - de
ae f. Sin: tranqu íllitas; malácia ac tranqu ílli- ámbar, fu misú g iu m sú cinu m.
tas // (fig , prosperidad otranqu ilidad enlo
moral) prospéritas, atis f. Sin: tranqu íllitas; borato: Qu ím boras, atis m. Sin: boratu m, i
qu ies ac tranqu íllitas. n; sal borácicu m.

bonete: píl(l)eu s, i m; píl(l)eu m, i n. Sin: bi- bórax: borax , acis m. Sin: boráciu m; sales
retu m, i n; pil(l)éolu s; pil(l)éolu m; cápitis té- boraces; nátriu m tetrabó ricu m; ch ry socolla.
g imen(-mĭnis n); teg u mentu m cápitis. Uso: -
eclesiástico, ecclesiásticu s píleu s; eccle- borbolla: v acú ola g aseosa.
siásticu m cápitis tég imen.
borbotar: ferv ere.
bonito: (lindo, ag raciado) pu lch ellu s, a, u m.
Sin: béllu lu s. borceguí: calíg u la, ae f. Sin: ó crea; coth u r-
nu s. Uso: par de borceg u íes, par coth u rno-
bono: (tarjetaomedallaamodode vale qu e ru m; borceg u íes de montaña, clav ata
pu ede canjearse por comestibles u otros ar- calceamenta.
tícu los de primeranecesidad) téssera, ae f //
(títu lode deu daemitidocomúnmente por u na bordada: nav is flex u s (-u s m). Sin: transv er-
tesorería pública) pú blici cu rsu s títu lu s (-i su s nav is cu rsu s; v eloru m inv entu m obliqu á-
m). Sin: pú blica sýng raph a. Uso: - del Te- tio.
soro, - del Estado, nu mmáriu m rei pú blicae
mandatu m. bordado: opu s acu pictu m. Sin: opu s ph rý-
g iu m; pictu ra téx tilis; pictu ra acu facta. Uso:
bonzo: bó nziu s, ii m. Sin: Bu ddh ae sacerdos; - enoro, opu s ph rýg iu m // (acció nde bordar)
mó nach u s bu ddh ísticu s. acu píng ere // (arte de bordar) ars acu pin-
g endi. Sin: plu mária ars // adj plu mátilis, e
bookmaker: relator píg nore certántiu m. Sin: Sin: acu pictu s; ph rýg iu s. Uso: - en oro,
relator sponsionem faciéntiu m. ph ry g ianu s vel ph ry g ió niu s; au rointex tu s vel
distinctu s; mag níficamente -, mag níficis opé-
boom: improv isa prospéritas (-atis f). Sin: ribu s pictu s.
improv isu s flos oeconó micu s; erú ptiofortu -
naru m (pu blicaru m). bordador: plu máriu s, ii m. Sin: qu i acu pin-
g it. Uso: - enoro, ph rýg io, onis m.
boot (Inform) : su st initiátiosy stématis. Uso :
cold -, initiátiofríg ida ; initiátioe fríg ido; bordadora: plu mária, ae f. Sin: qu ae acu
warm -, initiátiocálida, initiátioe cálido// tr ping it.
initiare.
bordadura, v. bordado.
booting-up (Inform): initiátiosy stématis.
bordar: acu píng ere, depíng ere, ornare. Sin:
boquiabierto: qu edarse -, stare ore patenti. ó pere téx tili píng ere; ph rýg ioó pere ornare.

150
bosque

Uso: - alg oenu nvestido, áliqu id v esti (vel borrachín: v inosu s. Sin: v inosíssimu s; v ini
inv este) intéx ere; - alg oenoro, áliqu id au ro capacíssimu s; v. borrach o, 2 ª acepció n.
distíng u ere.
borracho: adj ébriu s, a, u m. Uso: h ombre -,
bordear: (dar bordadas) incontráriu m nav i- h omoébriu s // (qu e se embriag a h abitu al-
g are. Sin: sinu s (v eloru m) inv entu m obli- mente) ebriosu s, a, u m. Sin: v inolentu s.
qu are // (ir por el borde) v iae márg inem
tenere. borrador: (u tensilioparaborrar loescrito
enu npizarró n) cancellatru m, i n. Sin: pan-
bordereau oborderó: (cantidad recau dada nu s (paño) delétilis; spó ng ia (esponja) delé-
enu nespectácu lopúblico) index (-dĭcis m) tilis // (escritode primeraintenció n, enqu e
accepti. Sin: index pecú niae acceptae // (ex- se h acen adiciones, su presiones o enmien-
tractode cu enta) nota vel scídu la nu mmária; das) adv ersária, oru m npl. Sin: primu m
nota vel scídu la mensaria. ex emplar; prima perscríptio.

bordo: (ladoexterior de lanave) nav is latu s borrajear: áliqu id neg leg enter (vel incom-
(-tĕris n). Sin: nav is marg o(-g ĭnis mf); costa pó sito, vel inordinate) scríbere vel compó -
// estar a-, innav i esse; nav i v eh i; llevar a-, nere.
nav e (vel nav i) portare, v éh ere; su bir a-, (in)
nav em conscéndere; tomar a-, innav em im- borrar: cancellare. Sin: delēre; absterg ēre;
pó nere. línere; ex pú ng ere. Uso: - el pizarró n, tábu -
lam deterg ēre; - cong oma, paño, esponja,
bordón: (bastó nopalolarg o) bácu lu m, i n; g u mmi, pannovel pánnu lo, spó ng iā delere, -
bácu lu s, i m. Sin: scípio(-onis m); fu stis (-is continta, atramentoex pú ng ere; esponjapara
m). Uso: - de los pereg rinos, pereg rinántiu m -, spó ng ia delétilis // Inform delere. Sin: erá-
bácu lu m // (versoqu ebradorepetidoal finde dere.
cadacopla) v. estribillo, 1 ª acepció n// (fig ,
estribilloqu e repite confrecu enciau naper- borrasca: caeli marisqu e procella.
sona en su conversació n) v. estribillo, 2 ª
acepció n. borrón: litu ra, ae f.

boreal: borealis, e. Uso: sol -, sol borealis. borronear, v. borrajear.

bórico: bó ricu s, a, u m Sin: borácicu s. borujo: (oru jode laaceitu na) nú clei contriti
oliv aru m.
borla: lemniscu s, i m. Sin: ornamentu m sta-
míneu m; ornativ u s filoru m fascícu lu s. Bosnia: Bó snia, ae f.

Borneo: Bona Fortu na. Sin: Bó rneu m. bosníaco o bosniaco: adj bó sniu s, a, u m.
Sin: bó snicu s, bosnianu s, bosniensis // su st
borra: tomentu m, i n. Sin: lana sú cida. Bó sniu s, ii m. Sin: Bosniensis, is m.

borrachera: ebríetas, atis f. Sin: temu léntia, bosnio, v. bosníaco.


ae f.
bosque: silv a, ae f. Uso: - ártico, silv a árc-

151
bosquecillo

tica; - de coníferas, pinetu m. ae f. Sin: limbu s; rev imentu m.

bosquecillo: sílv u la, ae f. Sin: lú cu lu s. botánica: botánica, ae f. Sin: h erbária; h er-


bária ars vel disciplina; botánica doctrina vel
bosquejar: (trazar las líneas principales en sciéntia. Uso: tratadode -, de botánica liber,
u ndibu jo) adu mbrare. Sin: delineare, desig - commentáriu s, commentáriu m.
nare; primis líneis descríbere vel desig nare //
(enlaescu ltu ra) inch oare. Uso: - u naesta- botánico: adj botánicu s, a, u m. Sin: h erbá-
tu a, sig nu m inch oare, deformare, informare, riu s; ad botánicam vel ad h erbáriam pértinens
praeformare, formare // (exponer breve- // su st botánicu s, i m. Sin: h erbáriu s; h erba-
mente) brév iter ex pó nere. Sin: adu mbrare; ru m peritu s; botánicae (vel botánicae disci-
inch oare, desig nare; dispó nere; descríbere; plinae, sciéntiae, artis) stu diosu s.
informare. Uso: - u ndiscu rso, orationem dis-
pó nere; - u nplan, u nproyecto, rationem ali- botar: (lanzar al ag u au nbarco) nav em de-
cú iu s rei descríbere vel desig nare. dú cere. Sin: nav em inmare (inaqu am, in
u ndas) dedú cere; nav em ex nav álibu s
bosquejo: (primer apu nte) adu mbrátio, onis edú cere. Uso: operació nde -, v. botadu ra.
f. Sin: prima lineamenta (-oru m npl); deline-
ata adu mbrátio; linearis adu mbrátio. Uso: - bote: (embarcació n pequ eña) cu mba vel
del discu rso, orationis adu mbrátio; h acer el - cy mba, ae f. Sin: scaph a; lembu s; linter (-tris
de alg o, áliqu id adu mbrare; áliqu id primis li- f). Uso: - neu mático, cu mba inflátilis; - ple-
neamentis desig nare vel descríbere // (des- g able, linter complicábilis; - de cascodoble,
cripció n, relato vag o y su cinto) descríptio, v. catamarán; - de remos, cu mba remíg era; -
onis f. Sin: informátio; decu rtata descríptio// de salvamento, au x iliáriu s lintrícu lu s //
(obraesbozada) opu s (ó peris n) adu mbratu m (tarro, vasija) sinu s, i m; sinu m, i n. Sin: v as;
vel inch oatu m. v áscu lu m; py x is (-ĭdis f); u rcéolu s; ú rnu la.
Uso: - de pintu ra, sinu s pictu rae.
bosquimán obosquimano: boscímanu s, i m.
botella: lag oena, ae f. Sin: ampu lla. Uso: -
boss: capu t, pĭtis n. Sin: rector; du x . incendiaria, lag oena incendiária; - Moló tov,
ampu lla molotov iana; - de ag u amineral, la-
bota: pero, onis m. Sin: zanca. Uso: - militar, g oena aqu ae mineralis; - de ag u ardiente, la-
cálig a; - de montaña, calceamentu m carpáti- g oena v ini adu sti; - de cerveza, lag oena
nu m vel clav atu m // (cu ero pequ eño para cerev ísiae; - de g as, aëró ph oru s, i f; - de vino,
g u ardar el vino) u trícu lu s, i m. Sin: oenó ph o- lag oena v ini vel v inária; tomar, apu rar u na-,
ru m. lag oenam ex siccare.

botada: (lanzamientode u nbu qu e) v. bota- botellín obotellita: lag ú ncu la, ae f.


du ra.
botica: (oficinadonde se preparanmedici-
botadura: nav is dedú ctio(-onis f). Sin: nav is nas) officina medicamentária vel medica-
inmare (inaqu am, inu ndas) dedú ctio; nav is mentárii // (oficina donde se venden
ex nav álibu s dedú ctio. medicinas) ph armacopó liu m, ii n. Sin: ta-
berna medicamentária // (conju ntode medi-
botamanga: (mánicae, bracaru m …) lacínia, camentos) medicamenta, oru m npl. Sin:

152
boxeo

medicinae, aru m fpl; medicámina, u m npl. botoncito: botontinu s, i m.

boticaria: (laqu e preparay expende las me- botonería: (establecimientodonde se h acen


dicinas) medicamentária, ae f // (mu jer del botones) g lobu lifíciu m, ii n.
boticario) ph armacopōlae vel medicamentá-
rii u x or. botonero: g lobu láriu s, ii m. Sin: g lobu loru m
ártifex , opifex , confector (el qu e h ace boto-
boticario: (el qu e preparay expende las me- nes); g lobu loru m v énditor vel mercator (el
dicinas) ph armacopōla, ae m. Sin: medica- qu e los vende).
mentáriu s. Uso: - ambu lante, ph armacopola
circu mforáneu s. botones: fámu lu s domésticu s. Sin: appáritor,
oris m; v. ordenanza.
botijo: ú rceu s, i m; dim u rcéolu s, i m. Sin:
cadu s, i m; ó rcu la. bouquet: (ramillete) floru m fascícu lu s //
(perfu me) aroma, ătis n. Sin: (su av is) odor;
botín: (polaina) ó crea, ae f // (botina) calí- flos odoris.
g u la, ae f. Sin: coth u rnu s // (loqu e se toma
del enemig ovencido; produ ctode u nsaqu eo, boutique: (tiendade ropade moda) tabérnu la
robo, etc.) praeda, ae f. Sin: spó lia, oru m npl; ex qu isita. Sin: ex qu isitoru m tabérnu la; deli-
ex ú v iae, aru m fpl. cataru m mérciu m tabérnu la.

botiquín: th eca (-ae f) medicamentária. bóveda: (constru cció nenformade arco) for-
nix , ĭcis m // (tech oabovedado) cámera, ae f
botón: (yemade los veg etales) g emma, ae f // (h abitació nsu bterráneaabovedada; cripta
// (capu llo) v. esta voz // (disco de metal, de las ig lesias donde se depositanlos difu n-
h u eso, etc. qu e se pone enlos vestidos para tos) h y pog aeu m vel h y pog eu m, i n. Sin:
abroch arlos) g ló bu lu s, i m. Sin: orbícu lu s; cry pta.
boto, onis m; v estis g ló bu lu s // (cu alqu ier
cosaqu e teng aformade botó n) g ló bu lu s, i bovino: bov illu s, a, u m. Sin: bú bu lu s.
m. Sin: orbícu lu s; malléolu s; necten(-tĭnis
n); fístu la; pu lsábu lu m. Uso: - au tomáticoo bow window: maenianu m, i n; v. mirador, ve-
de presió n, malléolu s comprimendu s; g ló bu - randa.
lu s pressó riu s; nectenpressiv u m vel pressó -
riu m; fístu la au tó mata; - eléctrico, eléctricu s box: (compartimento individu al) saeptu m
g ló bu lu s; - de avance rápido, orbícu lu s pro- sing u lare.
cu rsū s; - de control, orbícu lu s sig nató riu s; -
del embrag u e (en la máqu ina de escribir, boxeador: pu g il, ĭlis m. Sin: pu g ilator. Uso:
etc.) orbícu lu s conex ionis; - de rebobinado, - pesocompleto, fu erte, pu g il máx imi pó nde-
orbícu lu s recu rsū s; - de timbre, tintinnábu li ris.
pu lsábu lu m; apretar u n-, g ló bu lu m prémere
vel deprímere. boxear: pu g il(l)ari. Sin: pu g il(l)atu vel pu g -
nis lú dere, certare, concertare.
botonadura: nectíniu m, ii n. Sin: g lobu lo-
ru m vel malleoloru m séries. boxeo: pu g il(l)atu s, u s m. Sin: pu g ilátio; pu -
g ilatū s certamen; certamenpu g ilató riu m; pú -

153
bóxer

g ilu m certamen; pu g ilató ria vel pu g ilandi ars; bradifasia: brady ph ásia sive -ph asīa, ae f.
lú dicru m pu g ilandi. Uso: ejercitarse enel -, Sin: h aesitántia ling u ae.
pu g ilari; vencer au noenel -, áliqu em pu g nis
su perare. bradifrasia: brady ph rásia sive -ph rasīa, ae f.

bóxer: (especie de perro) canis pu g ilató riu s. bradifrenia: brady ph rénia sive -ph renīa, ae
f.
boxístico: pu g ilató riu s, a, u m. Sin: ad pu g i-
lationem vel ad pú g ilem pértinens. Uso: bradilalia: brady lália sive -lalīa, ae f.
pelea-, v. boxeo.
bradipepsia: Med brady pépsia sive -pepsīa,
boya: boia, ae f. Sin: spécu la; capsa ancora- ae f. Sin: lenta concó ctio.
lis; ancorale flú itans.
bragas: bracae, aru m fpl. Uso: el qu e h ace
boy friend: amicu s, i m. las - ocalzones, bracáriu s, ii m.

boy scout: pu er ex plorator. Sin: iú v enis ex - bragueta: (bracaru m) apertu ra, ae f.


plorator; v. escu ltista.
brahmán: brach mana, ae m. Sin: brach ma-
bozal: capistru m, i n. Sin: fiscella; oris v ín- nu s; brach manes vel brach manis, -is m;
cu lu m. Uso: - parabu eyes, fiscella; conel -, brach man, anis m.
capistratu s; fabricante de bozales, capistrá-
riu s; poner el -, capistrare; praefíg ere os ca- brahmanismo: brach manismu s, i m.
pistro; fiscellā capistrare.
braille: sex pu nctu alis Brailli scriptu ra cae-
bracero: (peó n) operáriu s (-ii m) manu alis. coru m.
Sin: operáriu s a manu . Uso: los -, manu á-
liu m operarioru m classis; v. jornalero, peó n. branch (Inform): saltu s, u s m. Uso: relative -,
saltu s relativ u s; conditional -, saltu s condi-
bracito: brac(c)h íolu m, i n. cionalis.

bracmán, v. brah mán. brandy, v. ag u ardiente.

bráctea: bráctea vel bráttea, ae f. braquicardia: brach y cárdia sive -cardīa, ae f.


Sin: láng u ida cordis palpitátio.
bradicardia: Med brady cárdia sive -cardīa,
ae f. Sin: lentu s vel seg nis cordis pu lsu s; cor- braquicéfalo: adj brach y céph alu s, a, u m //
dis pu lsu s deminu tu s, imminu tu s, ex tenu atu s; su st brach y céph alu s, i m.
cordis pu lsū s deminú tio, imminú tio, ex tenu á-
tio. braquigrafía: brach y g ráph ia sive -g raph īa,
ae f.
bradiestesia: brady aesth ésia sive -th esīa, ae
f. braquígrafo: brach ýg raph u s, i m.

bradifagia: brady fág ia sive -fag īa, ae f. braquilogía: brach y ló g ia sive -log īa. Sin:

154
bribón

brev iloqu éntia; sermobrev is; sermopressu s. su b ala áliqu id portare.

braquimetría: brach y métria sive -metrīa, ae brecha: mu ri ru īna (-ae f). Uso: abrir -, tor-
f. mentoru m pu lsu mu ru m su brú ere; batir en-,
tormentoru m pu lsu mu ru m qu átere vel con-
braquipnea: brach y pnēa, ae f. Sin: ang u stu s cú tere; abrir u npasoatravés de u na-, per
spíritu s (-u s m); ang ú stior respiratu s (-u s m) mu ri ru īnam áditu m patefácere.
vel respirátio; cu rta respirátio; cu rtu s respira-
tu s. brécol: brássica (-ae f) sabéllica.

braserillo: fó cu lu s, i m. brefotrofio: breph otroph īu m, ii n;


breph otroph ēu m, i n; v. inclu sa.
brasero: focu s, i m. Uso: pies del -, foci
pedes; foci fu lcra. bregma: breg ma, ătis n. Sin: anterior cápitis
pars.
Brasil: Brasília, ae f. Uso: Estados Unidos
del -, Foederatae Brasíliae Civ itates. bregmático: breg máticu s, a, u m.

brasileño: adj brasiliensis, e; brasilianu s, a, breva: ficu s (-i vel ficu s, u s f) praecox .
u m // su st Brasiliensis, is m; Brasilianu s, i m.
breve: (docu mento pontificio) brev e, is m.
brasilero, v. brasileño. Sin: Lítterae Apostó licae; Lítterae Pontíficis
Romani; Lítterae Apostó licae informa brev i.
bravo: (valiente) strénu u s, a, u m // (exce- Uso: - alos Príncipes, Epístu lae ad Prínci-
lente) eg rég iu s. Sin: ex ímiu s // ¡-!, eu g e! Sin: pes; Epístu lae Su mmi Pontificis ad Príncipes.
recte!; ó ptime!; praeclare!; cándide!
breviario: (libroqu e contiene lalitu rg iade
brazado: manípu lu s, i m. Sin: fascícu lu s ma- las h oras) brev iáriu m, ii n. Sin: brev iáriu m
nu alis. litú rg icu m; div inu m offíciu m; h orae canó ni-
cae; litú rg ia h oraru m; preces vel precationes
brazal: brach iale, is n. Sin: dex trale; incīle. h oráriae; h orariaru m precu m liber; epítome
h oraru m litu rg icaru m. Uso: rezar el -, div i-
brazalete: armilla, ae f. Sin: dex trale, is n; nu m offíciu m persó lv ere; h oras canó nicas vel
dex troch ériu m; spinth er (-ēris n). Uso: pe- h orárias preces recitare; recitar el - encoro,
qu eño-, dex tralíolu m; adornadode brazale- coniu nctim h orárias preces Deo offerre //
tes, armillatu s; armillis ornatu s; fabricante de (compendio) brev iáriu m, ii n. Sin: su mmá-
brazaletes, armilláriu s, ii m. riu m.

brazo: brách iu m vel brácch iu m, ii n. Uso: - brezal, v. matorral.


eléctrico, brách iu m eléctricu m; - de g ramó -
fono, de tocadiscos, brach íolu m ph onog rá- brezo: erīce, es f.
ph icu m, g rammoph ó nicu m, g rammó ph oni; -
de mar, interiectu m mare; - de río, brách iu m bribón: v ersu tu s h omo. Sin: impró bu lu s vel
amnis; - de silló n, ancon, ōnis (ac -ōna) m; - scelestu s h omo; frau dator vel v eterator, oris
de u nabalanza, ansa; llevar alg obajoel -, m.

155
bribonada

bribonada: malu m fácinu s (-nŏris n). Sin: Uso: fabricante de brocados, plu máriu s, ii m
pérfide factu m; frau s, frau dis f; dolu s, i m. // adj plu máriu s, a, u m. Sin: plu mátilis, e.

bribonear: ímprobe se g érere. Sin: nefárie brocal: (antepech ode pozo) pú teal, alis n.
vel sceleste v ív ere; frau du lenter ág ere; frau -
dare. brocatel: (tejido) pannu s plu mátilis. Sin:
pannu s ténu i au rointex tu s.
brida: h abēna, ae f. Sin: frenu m.
brocha: (- parapintar) penícu lu s, i m. Sin:
brigada: caterv a, ae f. Sin: coh ors; g rex ; g lo- latior penicillu s; látiu s penicillu m // (- de
bu s. Uso: “Brig adas Rojas”, “Ru brae Coh or- afeitar) penicillu s saponáriu s. Sin: penicillu s
tes”; ru bri brig atores // (conju ntode personas barbae saponandae.
reu nidas paradedicarse aciertos trabajos)
v. cu adrilla. broche: fíbu la, ae f. Sin: fibícu la; ú ncu lu s vel
u ncínu lu s // (corch ete paraafianzar papeles)
brillante: adj fu lg ens, entis. Sin : splendens. ch artaru m fíbu la vel fibícu la. Sin: ú ncu lu s vel
Uso: discu rso-, spléndida vel nítida orátio; u ncínu lu s metállicu s.
pensamiento -, senténtia illu stris // (dia-
mante) ádamas, antis m. Sin: g emma fu lg ens. bróculi, v. brécol.

brillantina: lú cidu m u ng u entu m. Sin: ca- broma: iocu s, i m (pl ioci m; ioca, oru m n).
pillare splendíficu m. Sin: iocátio; res iocosa; lu du s; ridícu lu m.
Uso: au tor de la -, ioci au ctor; en -, per
brinco: saltu s, u s m. Sin: resu ltátio. iocu m; ioci cau sā; per lu du m; per ridícu lu m;
iocose; iocáliter; iocu láriter; iocu lanter; decir
brindar: propinare álicu i. Sin: praebíbere alg o en -, dícere áliqu id per iocu m; tomar
álicu i. Uso: ¡brindoatu salu d!, bene tibi! vel alg oa-, áliqu id iniocu m v értere.
bene te!
bromatología: bromatoló g ia sive -log īa, ae
brindis: propinátio, onis f. Sin: h au stū s dicá- f. Sin: alimentoru m vel alimentária sciéntia;
tio. de alimentis doctrina.

brío: ardor, oris m. Sin: incitátio; ferv or bromatológico: bromatoló g icu s, a, u m. Sin:
ánimi. ad bromatoló g iam áttinens.

brioche: du lciáriu s panis. bromatólogo: bromató log u s, i m.

briología: bry oló g ia sive bry olog īa, ae f. Sin: bromatometría: bromatométria sive -metrīa,
mu scoru m descríptio. ae f.

brizna: festu ca, ae f. Sin: stípu la. bromatoterapia: bromatoth erapīa, ae f.

brocado: su st brocch atu m, i n. Sin: plu mária bromear: iocari vel adiocari. Sin: iocu lari;
contéx tio; opu s plu mátile vel plu máriu m ; sé- lú dere; iocu láriter loqu i; iocou ti; iocos ág ere.
ricu m au rointertex tu m; pannu s au rointex tu s. Uso: - conu nosobre alg o, iocari cu m áliqu o

156
brújula

de áliqu a re vel ináliqu id. bronquial: bronch ialis, e. Sin: bronch ioru m;
arteriaru m; ad artérias spectans.
bromista: su st iocu lator, oris m. Sin: iocosu s
h omo// adj iocans, antis. Sin: iocosu s; ioca- bronquio: artéria, ae f (enpl tambiénartéria,
bu ndu s; lu dens, lu dibu ndu s. oru m n). Sin: artéria áspera.

bromo: bromu m, i n. bronquitis: bronch itis, is vel ĭdis f.

bromuro: bromū ru m, i n. Sin: bró midu m. brontofobia: brontoph ó bia sive -ph obīa, ae
Uso: - de alcanfor, cámph ora bromata; - de f. Sin: nímiu s tonítru u m pav or.
etilo, aeth ýliu m bromatu m.
brontología: brontoló g ia sive -log īa, ae f.
bronce: aes, aeris n. Uso: objetode -, aerā-
men, mĭnis n; aeramentu m, i n; qu e su ena browning: manu ballístu la brau ning ana.
comoel -, aerísonu s.
browse (Inform) examinar, reg istrar docu -
bronceado: su st color fu scu s vel adu stu s // mentos textu ales: perlu strare // - laWeb, na-
adj aéneo(ah éneo) colore tinctu s vel circu m- v ig are.
fu su s.
browser (Inform) visor: - de texto, ex h ibi-
bronceador: ó leu m infu scans; v. crema tru m, i n. Sin: ex h ibitó riu m // - de laWeb, na-
solar. v ig atru m, i n. Sin: nav ig ató riu m.

broncear: infu scare. Sin: aéneu m fácere; aé- bruja: (h ech icera) sag a, ae f. Sin: ság ana;
neu m colorem indú cere // broncearse, sole mag a; maléfica; v enéfica; strig a; mu liércu la
infu scari. mág icis ( vel maléficis, vel v enéficis) dédita
ártibu s.
broncista: aeráriu s faber. Sin: aéneae artis
ó pifex . brujería: v enefíciu m, ii n. Sin: ars mág ica;
mág icae vel mag ae artes fpl. Uso: - confó r-
bronconeumonía: bronch opneu mó nia sive mu las, incantátio; incantamentu m; - conla
-monīa, ae f. Sin: bronch opu lmonītes, is f. mirada, fascinátio; recu rrir ala-, artes má-
g icas tractare.
broncopleuresía: bronch opleu rītis, is vel ĭdis
f. brujo: mag u s, i m. Sin: v enéficu s; h omoma-
léficu s vel v enéficu s; h omomág icis (vel ma-
broncoscopia: bronch oscó pia sive -scopīa, léficis, vel v enéficis) déditu s ártibu s.
ae f.
brújula: acu s (-u s f) mag nética. Sin: mag né-
broncoscopio: bronch oscó piu m, ii n. ticu s vel mag nética index (-dĭcis mf); py x is
(-ĭdis f) mag nética; cálamu s mag néticu s.
broncostenosis: bronch ostenōsis, is f. Uso: - náu tica, acu s vel py x is náu tica; náu ti-
cu s vel nau taru m index ; acu s mag nética nau -
broncotomía: bronch otó mia sive -tomīa; taru m; mag nética acu s náu tica // fig , perder
bronch iotó mia sive -tomīa, ae f. la-, mentis su ae nonesse. Sin: de potestate

157
brulote

vel mente ex ire; de g radu déici; mente per- búfalo: bos silv ester.
tu rbari.
bufanda: amícu lu m, i n. Sin: amictó riu m;
brulote: nav is incendiária. Sin: nav íg iu m in- amícu lu s; focale; fáscia; fáscia collaris; táe-
cendiáriu m. nia. Uso: - rosa, focale ró seo colore; - de
lana, de seda, táenia lánea, sérica.
bruñir: polire vel ex polire. Sin: lev ig are.
bufet: (mesa donde se sirven refrescos)
brusco: (plantaesmilácea) v. ru sco. mensa fríg ida // (aparador) v. estavoz.

brutalidad: immánitas, atis f. bufete: (mesade escribir) v. escritorio.

bubónico: bu bó nicu s, a, u m. Uso: peste -, bufo: adj có micu s, a, u m. Sin: ridícu lu s; ri-
pestis bu bó nica; pestiléntia g landu lária vel dendu s; ridicu losu s; facetu s; lépidu s; festi-
ing u inária. v u s. Uso: ó pera-, mú sica comó edia // su st
cav illator, oris m. Sin: actor có micu s vel ridí-
buceador: u rinator, oris m. Sin: su baqu á- cu lu s.
neu s.
bufón: su st scu rra, ae m. Sin: derīsor; sánnio
bucear: u rinare vel u rinari. (-ōnis m); iocu lator scáenicu s // adj scu rrīlis,
e.
bucentauro, bucentoro: bu centau ru s, i m.
bufonada: (h ech opropiode bu fó n) scu rríli-
buceo: u rinátio, onis f. Uso: pertrech os de -, tas, atis f. Sin: scu rrae fácinu s; res risu dig na
apparatu s (-u s m) u rinató riu s. // ( dich opropiode bu fó n) scu rrīlis dicácitas
// (ch anzasatírica) scu rrilis lu su s vel iocu s.
buche: ing lú v ies, ēi f.
bufonearse: (decir bu fonadas) scu rrari. Sin:
Buda: Bu ddh a vel Bu dda, ae m. iocu lari; iocari; scu rram ág ere; scu rríliter lú -
dere.
búdico, v. bu dista.
bufonería, v. bu fonada.
budín: scriblita áng lica. Uso: - de ch ocolate,
érneu m socoláteu m. bufonesco, v. bu fo.

budismo: bu ddh ismu s, i m. Sin: relíg iobu d- buftalmía: bu ph th álmia sive -th almīa, ae f.
dh ística. Sin: ocu loru m dilatátio, inflátio, tu rg or;
ó cu li eminentes.
budista: su st bu ddh ista vel bu ddista, ae m.
Sin: Bu ddh ae sectator vel ássecla // adj bu d- bug (Inform) error: mendu m, i n.
dh ísticu s vel bu ddísticu s.
buggy (Inform) llenode errores: mendosu s,
Buenos A ires: Bonaëró polis, is f. Sin: Bonu s a, u m.
Aër; Boni Aëres; Bonae Au rae.
buganvilia o buganvilla: Bot bu g anv illēa

158
burgomaestre

spectábilis. bullón: bu lla, ae f. Sin: clav u s pénetrans.


Uso: - de bronce, bu lla aénea.
buhardilla: (desván) su bteg u láneu m, i n.
Sin: cella su bteg u lánea; diaeta fastig ata; su b bulón: férrea iu nctu ra. Sin: trabālis clav u s.
tég u lis h abitátio// (ventanaenel tejadode
u na casa) fenestella, ae f. Sin: tecti fenes- bulto: (fardo, caja, baúl, maleta, etc.) sár-
tella; spirácu lu m. cina, ae f. Sin: fascis, is f. Uso: - postal, fascis
cu rsu alis; despach ode bu ltos, ostíolu m fas-
búho: bu bo, onis m. Sin: áx io, onis f. cale; pó rtu la fascalis // a-, círciter. Sin: fere;
ferme.
buhonero: ínstitor, oris m; v. mercach ifle.
bungalow: v íllu la (-ae f) beng alensis.
bujía: (candelero) palmária, ae f. Sin:
ly ch nu ch u s; candelabru m manu briatu m. buñuelito: pastillu s (-i m) tó rtilis.
Uso: - de encendido, candela accensiv a //
(instru mento qu e produ ce la ch ispa en el buque: nav is, is f. Sin: nav íg iu m. Uso: - al-
motor) spinth eró g enu m, i n. Sin: instru men- mirante, nav arch is (-ĭdis f); nav is praetó ria;
tu m scintillam g ig nens. - cisterna, nav is cisternata; - escu ela, didas-
cálica nav is; - frig orífico, nav is frig orífica,
bula: - pontificia, Apostó lica Bu lla. Sin: refrig erativ a, frig idária; - h ospital, nav is ae-
Apostó licae su b plu mboLítterae. Uso: colec- g rotis v eh endis; nav íg iu m v aletu dináriu m; -
ció nde bu las, Bu lláriu m. laboratorio, nav is refectó ria; nav is náv ibu s
resarciendis; - mercante, nav is mercató ria; -
bulboso: bu lbosu s, a, u m. nau frag ado, nav is fracta; - pesqu ero, nav is
piscató ria; - portaaviones, v. portaaviones; -
buldog: canis (-is m) tau rinu s. su bmarino, v. su bmarino// - de carg a, onerá-
ria, ae f ; nav is onerária; nav íg iu m oneráriu m;
bulevar: ambu látio, onis f. Sin: ambu la- - de escolta, nav is praesidiária; - de g u erra,
cru m. nav is béllica; - de g u erra misilístico, nav is
béllica, missíliu m iacu lató ria; - de vapor,
Bulgaria: Bu lg ária, ae f. py ró scaph a, ae f; nav is v aporária; nav is v a-
pore acta vel impu lsa; - de vela, v. velero; -
búlgaro: adj bú lg aru s, a, u m // su st Bú lg aru s, de vig ilancia, nav íg iu m ex cu biale; - paraco-
i m. locar minas, nav is g lobos sparg ens displo-
dentes.
bulimia: bu límia sive -limīa, ae f. Sin: bu lī-
mu s, i m; sitománia sive sitomanīa; ph ag e- buqué: (perfu me) v. bou qu et // (g u stillode
daena; fames inex plébilis vel insatiábilis. bebidas alcoh ó licas) v. g u stillo.
Uso: qu e tiene, qu e padece -, bu limosu s, a,
u m. burbuja: bu lla, ae f. Sin: perlú cida saponis
bu lla.
bulldog, v. bu ldog .
burdégano: bu rdo, onis m.
bulldozer: ch amu lcu s au tomatáriu s vel fos-
só riu s. Sin: mách ina ag g erandi. burgomaestre: bu rg imag ister, tri m. Sin:

159
burgués

praefectu s u rbis vel ó ppidi; mag ister cív iu m. ocrátia sive -cratīa; procu rátiopú blica // (in-
flu enciaexcesivade los empleados públicos)
burgués: su st médii ó rdinis civ is. Sin: mé- nímia officiáliu m (vel administroru m) au ctó -
diae classis civ is // adj civ ilis, e. Sin: h au d ritas. Sin: nímia ministroru m (vel pu blicoru m
índig ens; medíocris. officiáliu m) g rátia // (pedanteríade los em-
pleados públicos) nímia officiáliu m moró si-
burguesía: bu rg ensiu m ordo(-dĭnis m). Sin: tas // (clase social de los empleados públicos)
média classis cív iu m; médiu s cív iu m ordo; officiales, iu m mpl. Sin: administri vel minis-
civ es paru m dív ites. tri; pú blici officiales vel administri; officiá-
liu m ordo, corpu s, collég iu m, classis, coetu s
buriel: cinéreu s, a, u m. Uso: paño-, pannu s (-u s m).
cinéreu s vel ru dis.
burócrata: bu ró crates, ae m; bu ró crates, is
buril: cestros, i m; cestru m vel cestron, i n. m. Sin: officialis, is m ; (pú blicu s) officialis,
Sin: celtis, is f; v irícu lu m, v erícu lu m, v erú - administer, minister; g raph eó crates, -ae m; v.
cu lu m; caelu m. empleado(- público).

burilador: caelator, oris m. Sin: scalptor; burocrático: bu rocráticu s, a, u m. Sin: g ra-


scu lptor; toréu ta vel toréu tes (-ae m). ph eocráticu s; ch artocráticu s. Uso: ad pú bli-
cos officiales (vel administros, vel ministros)
buriladura: scalptu ra vel scu lptu ra, ae f. pértinens; lentitu d -, lentitu doinpú blicis ex -
sequ endis offíciis; rodeos -, fastidiosae pu -
burilar: v irícu loscálpere, scú lpere, ex scú l- blicoru m officiáliu m ambāg es (-u m fpl).
pere. Uso: - u n retrato, imág inem v irícu lo
píng ere vel descríbere. burocratismo: g raph eocrátia sive -cratīa
nímia. Sin: g raph eocrátia nimis árrog ans vel
burla: lu dificátio, onis f. ang u sta; insoléntia g raph eocrataru m.

burlar: (eng añar) delú dere // (fru strar) elú - bursátil: bu rsáriu s, a, u m; v. bolsa.
dere. Sin: fállere.
burundés: adj bu ru ndiensis, e // su st Bu ru n-
burlarse: - de alg u ien, de alg o, áliqu em, áli- diensis, is m.
qu id deridēre vel irridēre. Sin: áliqu em, áli-
qu id lu dificare vel lu dificari. Burundi: Bu rú ndia, ae f.

burlescamente: iocu láriter. Sin: iocose; per bus (Inform): mag istrale, is n. Uso: data -,
lu du m et iocu m. mag istrale datoru m; address -, mag istrale
locativ u m.
burlesco: ridicu láriu s, a, u m. Sin: iocu laris;
iocosu s; facetu s; festiv u s. buscador: inv estig ator, oris m. Sin: indag a-
tor; qu aesitor; qu áeritans. Uso: - de oro, au ri
burlón: derīsor, oris m. Sin: irrīsor. conqu isitor vel scru tator // (Inform, prog rama
-) prog ramma indag ató riu m vel inv estig ató -
burocracia: (conju ntode fu nciones y trámi- riu m. Uso: - de Internet, interretialis mách ina
tes) bu rocrátia sive -cratīa, ae f. Sin: g raph e- qu aesitó ria; - Goog le, prog ramma inv estig a-

160
byte

tó riu m, qu od Goog le appellatu r, vel cu i


nomenest Goog le.

businessman, v. h ombre (- de neg ocios).

busto: (parte su perior del cu erpoh u mano)


tru ncu s, i m. Sin: th orax , ācis m; pars su pe-
rior có rporis // (escu ltu raopintu ra) h ermes
vel h erma, ae m. Sin: fácies (-ēi f); imag ovel
effíg ies péctore tenu s; sig nu m péctore tenu s
formatu m. Uso: - de bronce, imag oex aere;
aénea fácies; - de mármol, marmó rea fácies;
- de yeso, e g y psoex pressa fácies.

butaca: su bsélliu m, ii n. Sin: arcisélliu m.

Bután: Bu tánia, ae f.

butanés: adj bu tanianu s, a, u m // su st Bu ta-


nianu s, i m.

buzo, v. bu ceador.

buzón: (tapó nde cu alqu ier ag u jeroparadar


entrada o salida al ag u a u otro líqu ido) v.
tapó n// (cajaqu e sirve pararecog er las car-
tas) sitella, ae f. Sin: th eca (cápsu la, capsella,
arca, árcu la, scríniu m, receptácu lu m, ló cu lu s,
locu lamentu m) epistu laru m; th eca tabellária
vel epistolaris; pú blici cu rsu s cápsu la; sitella
cu rsu alis; locu lamentu m cu rsu al. Uso: ech ar
u nacartaenel -, inreceptácu lu m epístu lam
immíttere vel inícere; epístu lam in arcam ta-
belláriam (vel cu rsu alem) índere vel demíttere.

byte (Inform), octeto (u nidad de informa-


ció n): octetu s, i m. Uso: even-, octetu s par;
h ig h er -, octetu s maior; octetu s maioris mo-
menti; least sig nificant -, octetu s mínimu s;
octetu s mínimi momenti; lower -, octetu s
minor; octetu s minoris momenti; middle -,
octetu s medíocris; most sig nificant -, octetu s
máx imu s; octetu s máx imi momenti; odd -,
octetu s impar.

161
C
cábala: cáb(b)ala, ae f. Sin: fu tu ra ritode larepública, equ es meritoru m inrem
coniciendi (vel prov idendi) ars; ars div inandi pú blicam cau sā; - h onorario, equ es ornamen-
per lítteras vel per nú meros // (fig , intrig a, táriu s; - de laLeg ió nde Honor, equ es Leg io-
maqu inació n) frau s, frau dis f. Sin: ma- nis Honoratoru m; - de laordende los S antos
ch inátio; mendáciu m. Mau ricioy Lázaro, equ es Mau ricianu s et La-
zarianu s; caballeros de Malta, équ ites Meli-
cabaleta: cantiú ncu la, ae f. Sin: cantícu lu m; tenses; - del Trabajo, equ es ó peris vel laboris
cántu lu s; mó du lu s. cau sā; operáriu s equ es. Uso: h acer - au no,
áliqu em equ estri dig nitate insig nire; álicu i
cabalgadura: equ u s sellaris. Sin: equ u s dig nitatem equ estrem dare; ad equ estrem
eph íppiis ornatu s. dig nitatem áliqu em perdú cere; ser -, tener
rang ode -, equ estrem dig nitatem possidere
cabalgar: equ itare. Sin: equ ov eh i. // (el qu e se portaconcaballerosidad) h omo
u rbanu s. Sin: v ir h onestu s. Uso: cu mplido-,
cabalgata: cu rsu s (-u s m) equ ester. h omou rbanu s et lau tu s.

cabalista: cabbalista, ae m. Sin: cabbaloru m caballete: (caballog imnástico) ecú leu s, i m;


fictor vel effector; cábbalae stu diosu s // fig v. caballo // (soporte en qu e descansa el
mach inator, oris m. Sin: frau dator. lienzoqu e se pinta) v ara, ae f.

cabalístico: cabbalísticu s, a, u m. caballitos: (tíovivo) equ i circu mforánei. Sin:


lú dicra equ íria npl; v ersátilis lú dicer orbis.
caballa: scomber, bri m.
caballo: equ u s, i m. Uso: - coceador, equ u s
caballerato: (dig nidad de caballero) equ es- calcitrosu s; - delantero, equ u s additíciu s vel
tris díg nitas. Sin: equ ester h onor. Uso: conce- fu nalis; - pequ eño, mannu s, i m; - semental,
der el - a u no, áliqu em equ estri dig nitate equ u s admissáriu s; - de batalla, equ u s bella-
decorare, ornare, h onestare, insig nire. tor; - de carrera, equ u s cu rsó riu s; equ u s ad
cu rsu m v alentíssimu s; - de caza, v eredu s;
caballería: equ itatu s, u s m. Sin: équ ites, u m equ u s v enator; - de fu erza o de vapor, HP,
mpl // (institu ció n) equ ester ordo. equ ipoténtia (mach inationis); poténtia (vel
potestas, vel v irtu s) equ ina; equ u s v aporalis;
caballerizo: stabu loru m praefectu s (-i m); - de labor, caballu s; - de palo, equ u s líg neu s;
praefectu s stábu li. - de posta, v eredu s; equ u s cu rsu alis; - de
raza, equ u s ó ptimi séminis; - de tiro, equ u s
caballero: (adj, qu e cabalg a) équ itans, antis. cu ru lis, carru cáriu s, raedáriu s; - de silla,
Uso: - enu nasno, ásinou tens; inásinose- sellaris equ u s // a-, equ ov ectu s; equ oínsi-
dens; ásinoínsidens // (su st, h idalg o, noble; dens; apearse del -, ex equ o descéndere;
el qu e pertenece au naordende caballería; caerse del -, cádere de equ o, decídere equ ovel
personacondecoradaconlainsig niade al- ex equ o; ir a-, equ ov eh i vel v ectari; montar
g u naorden) equ es, équ itis m. Uso: - al mé- a-, conscéndere equ u m; inequ u m insilire.

162
cablegrama

cabaña ocabañuela: cásu la, ae f. cabezón: (qu e tiene g rande lacabeza): cá-
pito, onis m // (terco, obstinado) obstinatu s, a,
cabaré: taberna noctu rna. Sin: dev ertícu lu m u m. Sin: pérv icax , pértinax , acis.
noctu rnu m. Uso: espectácu lode -, spectácu -
lu m cabaréticu m; th eatrídiu m vel th eatrídion cabezudo, v. cabezó n.
có micu m.
cabildo: (cu erpode eclesiásticos capitu lares
cabaret, v. cabaré. de u naig lesia) collég iu m vel ordocanonico-
ru m // (ju nta, capítu lo) v. estas voces.
cabecera: (principiode alg u nacosa) capu t,
pĭtis n // (lu g ar principal) primu s locu s // cabillero: pax illábu lu m, i n.
(parte de lacamadonde se pone lacabeza)
cerv īcal, ālis n // (- de distrito) locu s prin- cabina: cella, ae f. Sin: céllu la; aedícu la;
ceps. diaeta; celláriu m; cu bícu lu m; zoth écu la. Uso:
- telefó nica, cella vel aedícu la teleph ó nica; -
cabecilla: g reg is du x . de acero, cella ch aly béia; - del piloto, cella
aëroplanig ae; - de vidrio, céllu la v ítrea.
cabellera: coma, ae f. Sin: capilli, oru m mpl.
Uso: - desg reñada, tu rbata coma; tu rbati ca- cable: (maromag ru esa) ru dens, entis m. Sin:
pilli; capilli disiecti. restis, is (ac -im vel -em, abl -i vel -e) f; fu nis;
caplu m. Uso: - arrollado, fu nis inorbem con-
cabello: capillu s, i m. Uso: - larg os, cortos, v olu tu s; - su bmarino, fu nis su bmarinu s; ru -
capilli promissi, decu rtati; - postizos, capilla- dens su baqu áneu s; - su bterráneo, fu nis
mentu m, i n; coma adoptiv a; - rizados, capilli su bterráneu s; - de acero, restis ch aly béia;
crispati vel v ibrati; cabellos qu e por adorno ferratu s fu nis vel ru dens; - de alambre, fu nis
se dejancaer sobre lafrente, v. flequ illo. e filis férreis factu s; - del áncora, ancorale,
is n; fu nis ancoratu s // (h ilometálico) filu m,
cabelludo: capillatu s, a, u m. i n. Sin: fu nícu lu s. Uso: - eléctrico, fu nícu lu s
eléctricu s; filu m eléctricu m; du ctu s electrici-
cabernet: (vid) v itis g iru ndinensis // (vino) tatis; flu x ū s eléctrici du ctu s; - de conexió n,
v inu m g iru ndinense. (eléctricu s) fu nícu lu s conex iv u s; - de h ierro,
filu m férreu m; - del teléfono, teleph ó nicu m
cabeza: capu t, pĭtis n. Uso: - abajo, inv erso filu m; - del telég rafo, telég raph i filu m.
cápite; - nu clear de neu tró n, displosiv u m vel
displodens capu t neu tró nicu m; - de clavo cablegrafiar: caplitranscríbere. Sin: per ca-
paraadornode las pu ertas ode otras cosas, plig ráph iam nu ntiare; caplig ráph iae ope scrí-
bu lla; - de partido, reg ionis capu t; reg ionis bere; caplig rámmate (vel cablog rámmate, vel
u rbs praecípu a; - de pu ente, capu t pontis. fu nig rámmate) transmíttere.

cabezal: pu lv inu s, i m. Sin: cérv ical; pu lv i- cablegráfico: caplig ráph icu s, a, u m.


nar.
cablegrama: caplig ramma, ătis n. Sin: ca-
cabezazo: (enel fútbol) cápitis pu lsu s (-u s m) blog ramma; fu nig ramma; caplig raph ema; te-
et ictu s (-u s m). leg ramma su baqu áneu m; teleg ráph icu s
nú ntiu s su bmarinu s; nú ntiu s teleg ráph icu s

163
cablevía

per su baqu áneu m ru dentem transmissu m. cachipolla: h emeró biu m, ii n. Sin: bestíola,
qu ae u nu m diem v iv it.
cablevía: fu nív ia, ae f. Sin: tramenfu nale;
cu rru s fu nalis; v. teleférico. cacho: (racimode bananas) v. racimo.

cabo: (Mar, cu erda) fu nis ch aly béiu s // (el cacofonía: cacoph ó nia sive -ph onīa, ae f. Sin:
qu e mandau naescu adrade soldados) ó ptio, soni vel sonoru m aspéritas: insu áv itas soni;
onis m. Sin: decanu s. Uso: - de zu avos, de- sonu s insu av is vel asper; áspera vel ábsona
canu s zu av oru m // de - a rabo, a cápite ad v ox . Uso: produ cir cacofonías, v oces ásperas
calcem; llevar a-, ad effectu m addú cere vel effícere.
perdú cere.
cacofónico: cacoph ó nicu s, a, u m. Sin: asper
cabotaje: circu mv éctio, onis f. Sin: nav ig átio vel insu av is (au ditu vel áu ribu s).
litoránea, litoralis, litó rea, orária. Uso: g ran-,
long a circu mv éctio; bu qu e de -, orária nav is; cacología: cacoló g ia sive -log īa, ae f.
h acer naveg ació nde -, oras circú mv eh i vel
circu mv ectari. cacoquilia: cacoch ýlia, ae f.

cabra montés: ru picapra, ae f. Sin: ibex , íbi- cacoquimia: (depravació n de los h u mores
cis m. normales) cacoch ýmia, ae f. Sin: discrásia //
(caqu exia) v. estavoz.
cabriolé: císiu m, ii n. Sin: molle pilentu m.
cactáceas: cactáceae, aru m fpl. Sin: (v aria-
cacao: (planta) cacāu s, i f. Sin: cácao, onis ru m) cactoru m família.
m; có coa, ae f; th eobroma, ătis n; th eobroma
cácao; faba cácao; faba mex icana // (fru to) cacto: cactu s, i f.
cacāu m, i n. Uso: - enpolvo, cacāi (vel th eo-
bró matis, vel mex icanae fabae) pu lv is; be- cada: qu isqu e, qu aequ e, qu odqu e. Uso: u no
bida de -, cacáica pó tio; pó tio ex faba cada diez h abitantes, décimu s qu isqu e ín-
mex icana; pó tio ex th eobró mate confecta; cola.
pó tioe faba cacaone cocta; tomar -, có coam
sorbēre vel sorbillare. cadáver: cadav er, ĕris n. Sin: corpu s ex ani-
matu m, ex ánime, ex ánimu m.
cacarear: (el g allo) cu cu rire; (la g allina)
g locire. cadena: catena, ae f. Sin: catenátio; concate-
nátio. Uso: - alimentaria, catena vel concate-
cacerola: có cu lu m, i n. Sin: cáccabu s; cap- nátio alimentária; - perpetu a, perpetu a
saríola; pátina; aénu lu m. cu stó dia; sempiterna v íncu la (-oru m npl); - de
distribu ció n, catena distribu tionis; - de mon-
cachaza: (coloq, lentitu d y sosieg o en el tes, cordillera, mó ntiu m iu g a (-oru m npl );
modode h ablar ode obrar) lentitu do, dĭnis f. condenar a- perpetu a, sempiternis v íncu lis
Sin: tárditas; lénitas. mandare; estaciones (de radio, T. V.) en-, v.
estació n.
cachemir ocachemira, v. casimir.
cadencia: (repetició n reg u lar de sonidos o

164
cafetería

movimientos) nú meru s, i m. Uso: caminar feária vel cafaeária. Sin: pó tiocafeária; ará-
con-, nu merose (invel ad nú meru m) g radi bica pó tio; ex faba arábica pó tio. Uso: -
vel ambu lare // (ritmode u napiezamu sical) común, pu ro, solo, sinlech e, cáfea commu -
nú meru s. Sin: modu s // (medidaqu e reg u la nis; - conlech e, cafēu m vel cáfea cu m lacte;
el movimiento del qu e danza) nú meru s // cafēu m cu m lacte mix tu m; cáfea lacte tem-
(distribu ció n de los acentos en la prosa o perata; cafēi lactisqu e pó tio; - concentrado,
verso) nú meru s. Uso: - rítmicadel período, pó tio cafeária concocta; - descafeinado,
conclú sionu merosa; v erboru m ad nú meru m pó tiocafeária sine caph eīno; pó tiocafeária
conclú sio; el discu rso tiene u na - rítmica, cafeīnodetracto; - expreso, cafēu m ex pres-
orátionu merose cadit // (final de u nafrase su m; cáfea ex pressa; - instantáneo, cafeária
mu sical) cláu su la, ae f. Sin: cláu su la nu me- sorbítio pró pera; cafeária pó tio coram ex -
rose cadens; cláu su la ad sonu m ex qu isita. pressa; - moka, cáfea Moch ana // u natacita
de -, cafēi pocillu m; u natazade -, pó cu lu m
cadenciosamente: nu merose. cafēi; preparar -, cáfeam parare; sorber -,
cáfeam sorbēre; cafēu m sorbillare; cafēi
cadencioso: nu merosu s, a, u m. Uso: con pocillu m sorbillare; cafeáriam potionem sor-
paso -, pássibu s innú meru m; caminar con billare vel py tissare; tomar -, cáfeam sú mere
paso-, nu merosos pó nere g ressu s. // máqu inaparapreparar el -, mách ina cafe-
ária // (casadonde se vende y toma-) cafeá-
cadenilla: catella, ae f. ria, ae f. Sin: th ermopó liu m; domu s cafeária;
taberna cafeária; cafēu m; potó ria taberna. Uso:
cadera: cox a, ae f. Sin: cox endix , īcis f. Uso: - cantante, - ch antant, - concierto, cafeária
- artificiales, cox ae artificiales; cox endices sy mph ó nica; taberna cafeária concentu cele-
factíciae. brata; estar enu n-, incafēoesse vel morari; ir
au n-, cafēu m adire vel obire; incafēu m ire vel
cadete: (aprendiz de comercio, botones) ap- v enire; in(vel ad) cafēu m dev erti; ir confre-
páritor, oris m // (alu mnode u naacademia cu encia a cafés, cafēa frequ entare vel cele-
militar) ó ptio, onis m. Sin: discípu lu s milita- brare; salir de u n-, (ex ) cafēoég redi vel ex ire.
ris // (jovennoble qu e se edu cabaenlos co-
leg ios de infantería o caballería) nó bilis cafeína: cafeīna, ae f; cafeīnu m vel caph aeī-
miles natu minor. nu m, coffeīnu m, i n.

cadmía: cadmēa vel cadmīa, ae f. cafetera: (recipiente para servir el café)


capis (-ĭdis; ac pl -ĭdas). Sin: capedo(-dĭnis
cadmio: cádmiu m, ii n. f), capu do(-dĭnis f); cafeária capedo; cafeá-
riu m; cú cu ma (vel cu cu mella vel cu cú mu la)
caer: - de cabeza, corrú ere. Sin: prov olv i; de- cafaeária. Uso: - de porcelana, porcellánicu m
v olv i; corrú ere; praecípitem ire vel corrú ere cafeáriu m; porcellánica cafeária vel cú cu ma
// h acer - de cabeza, áliqu em praecípitem // (recipiente parapreparar el café) mách ina
dare. Sin: áliqu em inpraeceps deícere. cafeária. Uso: - au tomática, au th epsa cafeá-
ria; cafeária au tó mata, au tomatária, au tomá-
café: (plantay fru to) cafēu m vel cafaeu m n; tica; - filtradora o con filtro, mach ínu la
cáfea; có ffea. Sin: faba cafeária vel cafaeária; arábicam potionem g u ttatim manans.
faba arábica // (semilla) cafeária sémina npl //
(bebida) cafēu m vel coffēu m, i n; cáfea; ca- cafetería, v. restau rante, bar.

165
cafetero

cafetero: caf(f)eáriu s vel cafaeáriu s, ii m. lária; scrínii nu mmu lárii cu ratrix .


Sin: th ermopōla, ae m; dó minu s tabernae ca-
feáriae. cajero: arcáriu s, ii m. Sin: mensáriu s; nu m-
mu láriu s. Uso: - del erario, qu aestor arcae
caftán: caftamu s, i m. Sin: cafetanu m. pú blicae.

caídos: (mu ertos enlag u erra) bellocadu ci cajetilla: (paqu ete de tabacopicado) com-
mpl. pactu ra, ae f. Sin: compáctiotabaci. Uso: - de
picadu raespañola, contu si tabaci h ispánici
caimán: allig ator, oris m. Sin: crocodilu s cai- cápsu la.
manu s.
cajista: ty pó th eta, ae m.
caja: (recipiente) capsa, ae f. Sin: arca; th eca;
dim py x is ( -ĭdis f); capsella; cápsu la; arcella; cajita: cápsu la, ae f; capsella. Sin: v áscu lu m;
cístu la. Uso: Aeron, - neg ra, cístu la nig ra; ló cu lu s; árcu la. Uso: - de cig arrillos, h ispani-
capsella v olátu i describendo; - de cartó n, caru m vel conv olv elloru m cápsu la; - de bro-
th eca e collémate vel e spissiore ch arta; - de ch es, capsella u ncu loru m metallicoru m;
cig arros, th eca v olú minu m tabacinoru m; - de cápsu la fibicu laru m metallicaru m; - de betún
distribu ció n, diribitó riu m, ii n; - de ench u fe, (neg ro, amarillo), v áscu lu m liqu áminis (atri,
contactru m, i n; v. ench u fe; - de fó sforos, su l- flav i); v áscu lu m cretae su tó riae; - de madera
ph u ratoru m capsella; flammiferoru m th eca; pararapé, capsella líg nea tabaco; fabricante
cápsu la su lph u rária; - de lech e, capsa lactis; de cajitas, locu láriu s vel arcu láriu s; v. cofre-
- de los caracteres, ty poru m capsa; - de mú- cillo.
sica, capsella sonora; capsella sonos edens; -
de picadu ra, py x is compactu rae; - de reloj, cajón: (caja g rande) armáriu m mag nu m.
h oroló g ii capsella; - de resonancia, sonoru m Sin: arca mag na. Uso: - de labasu ra, pu rg a-
repercu ssū s capsa; - de zapatos, th eca cálceis mentoru m capsa vel arca // (cajamovible de
serv andis; fábricade cajas, capsaru m vel ar- los armarios, mesas y otros mu ebles) locu la-
cu laru m officina // (mu eble donde se g u arda mentu m, i n. Sin: ló cu lu s; fó ru lu s dú ctilis.
dinero) arca, ae f. Sin: armáriu m. Uso: - de Uso: - de mesa, ménsu lae ló cu lu s.
cau dales, arca nu mmária; - fu erte, nu mmária
arca loricata; arca loricata, ferrata, mu nita; cal: calx , calcis f. Sin: (h )arenatu m; calx
armáriu m loricatu m, cataph ractáriu m, ca- (h )arenā admix ta; calx macerata. Uso: - h i-
taph ractatu m; - principal, arca princeps // dráu lica, calx h y dráu lica; lu g ar donde se
(sitiodonde se recibe el dineroy se h acenlos apag ala-, calci ex sting u endae fó v ea.
pag os) mensa, ae f. Sin: scríniu m nu mmu lá-
riu m; ex actionis arca. Uso: - de ah orros, cala: (bah íapequ eña) aestu áriu m, ii n. Sin:
mensa parsimó niae (prov eh endae); mensa sinu s, u s m // (laparte más bajadel barco)
parsimoniária; - de préstamos, mensa ad mu - cav erna nav is.
tu ationes // librode caja, codex (-dĭcis m) ac-
cepti et ex pensi // (espaciooh u ecoenqu e se calabacera: cu cú rbita, ae f.
formalaescalerade u nedificio) scaláriu m, ii
n. calabacín: cu cu rbítu la, ae f.

cajera: arcária, ae f. Sin: mensária; nu mmu - calabacino: lag oena (-ae f) cu cu rbitária.

166
calcográfico

calabaza: (calabacera, calabacino) v. estas calcetón: tibiale spissu m.


voces.
calcificar: cálcioincru stare vel indu rare.
calado: opu s (ó peris n) reticu latu m. Sin: ars
reticu lata vel percolata. calcificación: calcificátio, onis f. Sin: cálcii
deposítio.
calamar: lollīg ovel lolīg o, -g ĭnis f. Uso: - g i-
g ante, lollig og ig antēa; - pequ eño, lollig ú n- calcímetro: calcímetru m, i n.
cu la.
calcina: (h )arenatu m, i n. Sin: calx (h )are-
calambre. spasmu s, i m; spasma, ătis n. Sin: nata. Uso: h ornode -, calcária fornax (-acis
contráctio; nerv oru m disténtiovel rig or. Uso: f).
- de estó mag o, spasmu s stó mach i; padecer
de calambres, spasmolaborare vel v ex ari; calcinación: calcinátio, onis f . Sin: combú s-
qu e padece de calambres, spásticu s. tio.

calamita: (piedraimán) v. imán// (brúju la, calcinado: calcinatu s, a, u m. Sin: coctu s, ex -


flech illaimanada) v. brúju la. coctu s; u stu s, peru stu s; incalcem redactu s.

calandria: (pájaro) acrédu la, ae f. Sin: calcinador: calcis ex stinctor.


aláu da calandra // (máqu ina para prensar)
cy lindru s, i m. Sin: prelu m; mách ina ex pla- calcinar: combu rendoinpú lv erem v értere.
nató ria.
calcio: Qu ím cálciu m, ii n.
calasancio: calasanctianu s, a, u m; v. escola-
pio. calcita: Qu ím calcites, is f; calcites, ae f; cál-
cii carbonatu m.
calavera: (h ombre vicioso) h omopérditu s,
dissolu tu s, effrenu s, effrenatu s, immó dicu s, calco: (copia) ex emplar, aris n. Sin: ch alcu s;
fú rcifer, nequ am; nefáriu s h omo. apó g raph u m; imag o(-g ĭnis f) impressa vel
imitativ a // (plag io, imitació noreprodu cció n
calaverada: ímprobe vel témere factu m. Sin: idénticaomu y pró ximaal orig inal) v erbalis
flag ítiu m. mu tu átio.

calcar: antitýpice ex prímere. calcografía: (arte) ch alcog ráph ia sive -g ra-


ph īa, ae f. Sin: ars vel disciplina ch alcog rá-
calcetería: (fábrica de g éneros de pu nto) ph ica // (g rabado) ch alcog raph ema, ătis n.
scu tu laru m officina. Sin: scu tu lária (officina) Sin: imag och alcog ráph ica; imag och alcog rá-
// (comerciode g éneros de pu nto) scu tu laru m ph ice depicta // (oficinadonde se h acencal-
taberna. Sin: scu tu lária (taberna). cog rafías) officina ch alcog ráph ica.

calcetines: pedú lia, iu m npl. Sin: impília, calcografiar: ch alcog ráph ice imprímere.
iu m npl. Uso: ponerse los -, pedú lia indú ere;
impília sibi indú cere. calcográfico: ch alcog ráph icu s, a, u m. Sin: ad
artem ch alcog ráph icam áttinens.

167
calcógrafo

calcógrafo: ch alcó g raph u s, i m. u rináriu s.

calcomanía: antitýpica imág inis impréssio. calculosis, v. litiasis.

calcopirita: Geol ch alcopy rites, is f. calculoso: (relativoal mal de piedra) ad cál-


cu los pértinens. Sin: ad calcu loru m morbu m
calcotipia: ch alcotýpia sive -ty pīa, ae f. Sin: spectans; calcu loru m pró priu s // (qu e padece
ch alcotýpica impréssiovel incísio. tal enfermedad) calcu losu s. Sin: calcu loru m
morbolaborans vel affectu s.
calculable: compu tábilis, e.
caldaico, v. caldeo.
calculador: adj có mpu tans, antis. Sin: cál-
cu lans; ratió cinans // su st compu tator, oris m. caldas, v. termas.
Sin: calcu lator; ratiocinator. Uso: h ábil -, in
arith méticis satis ex ercitatu s // (aparato o caldeísmo: ch aldaīsmu s, i m. Sin: díctio
máqu ina) v. calcu ladora. ch aldáica vel ch aldaea.

calculadora: (aparato) calcu lató riu m, ii n. caldeo: adj ch aldaeu s vel ch aldáicu s, a, u m
Sin: compu tató riu m; compu tatru m; (instru - // (natu ral de Caldea) Ch aldaeu s, i m; (len-
mentu m) nu merató riu m; mách ina calcu lató - g u a de los caldeos) ling u a ch aldaea. Sin:
ria, compu tató ria, calcu latrix , compu tatrix , sermoch aldáicu s.
cálcu lans; mách ina compu tandis nú meris.
Uso: - au tomática, calcu lató riu m au tó ma- caldera: caldáriu m, ii n. Sin: caldária; lebes
tu m; - electró nica, compu tató riu m electró - (-ētis m); cortina. Uso: - de lacalefacció n,
nicu m; mach ina calcu lató ria electró nica; - calefactionis caldáriu m; - pequ eña, cortínu la.
portátil, calcu lató riu m g estábile; compu ta-
tru m palmale; ordinatru m portátile vel pal- caldereta: (sopade pescado) iu s písciu m.
male.
calderillo: cu cu mella vel cu cú mu la, ae f.
calcular: calcu lare. Sin: compu tare; cálcu los
dú cere, su bdú cere, pó nere. caldero: a(h )enu m, i n. Sin: cú cu ma; cácca-
bu s.
calculation (Inform): compu tátio, onis f. Sin:
rátio. caldito: iú scu lu m, i n. Sin: lev e iu s.

cálculo: (cu enta) nu merátio, onis f. Sin: có m- caldo: iu s, iu ris n. Sin: iu ru léntia. Uso: - es-
pu tu s, i m; compu tátio; rátio; cálcu lu s. Uso: peso, iu s firmu m, ping üe, corró borans; - de
- diferencial, cálcu lu s differentialis; - infini- carne, iu s ex carne; - de pescado, iu s píscibu s
tesimal, cálcu lu s infinitesimalis; - matemáti- condītu m.
cos, math ematicoru m rationes; efectu ar
cálcu los, rationes dú cere; v. calcu lar // (con- calefacción: calefáctio, onis f. Uso: - central,
jetu ra) coniectu ra, ae f // (consideració n) calefáctiocentralis; - deficiente, calefáctio
considerátio, onis f. Sin: cog itátio// (concre- defecta; - excesiva, nímia vel immó dica ca-
ció npétrea) cálcu lu s, i m. Sin: lapillu s cal- lefáctio; - conpetró leo, calefáctiooleária; -
cu losu s. Uso: - u rinario, - vesical, cálcu lu s por ag u a, calefáctioaqu ária; - por vapor, v a-

168
calificado

poráriu m; calefáctiov aporata vel v aporária; - calesitas: circu mv ectábu lu m, i n.


vaporíferapor pisos, v aporáriu m sing u loru m
tabu latoru m; aparatode -, apparatu s (-u s m) calibrador: (instru mento) diametró metru m, i
caloríficu s; instru mentu m caloríficu m; cal- n// (obrero) diámetri mensor.
derade la-, calefactionis caldáriu m.
calibrado: diametró metrovel mó du loex a-
calefaccionado: calefactu s, a, u m. minatu s, a, u m.

calefactor: (persona) calefactor, oris m // calibrar: diametró metrometiri.


(aparato) calefactó riu m, ii n. Sin: instru men-
tu m calefactó riu m. Uso: - eléctrico, instru - calibre: (instru mento) cálibra, ae f. Sin: mó -
mentu m eléctrice calefactíbile; - de g as du lu s // (diámetro) diámetru m, i n. Sin: mó -
portátil, portábile calefactó riu m g asale. du lu s. Uso: de máximo-, mó du li máx imi.

caleidoscopio: caleidoscó piu m, ii n. calidad: qu álitas, atis f. Uso: de mejor -,


melioris qu alitatis; de ó ptima -, ó ptimae
calendario: calendáriu m, ii n. Sin: fasti, qu alitatis; de primera-, primae qu alitatis; pri-
oru m mpl. Uso: - astronó mico, eph émeris mae notae; de seg u nda-, qu alitatis secu n-
(-ĭdis f) math emática; - g reg oriano, calendá- dae.
riu m g reg orianu m; - de taco, - exfoliador,
calendáriu m e sch édu lis. calidoscopio, v. caleidoscopio.

calendarista: cu rator calendáriu s. Sin: calen- calientacamas: th ermoclíniu m, ii n.


dárii cu rator.
calientapiés: pedu m calidáriu m. Sin: cápsu la
calentador: caldáriu m vel calidáriu m, ii n. pedibu s fov endis vel calefaciendis.
Sin: calefactó riu m vel ex calefactó riu m;
peg ma calefactó riu m. Uso: - eléctrico, eléc- calientaplatos: catinoru m vel fercu loru m ca-
tricu m caldáriu m; - manu al, manu ale caldá- lidáriu m. Sin: fó cu lu s catinis fov endis vel ca-
riu m; - de baño, h y droth eca, ae f; bálnei lefaciendis.
caldáriu m; fornax ( -acis f ) balnearis;
instru mentu m balíneo calefaciendo; - de califa: ch alifa, ch aliph a, ch alifas, ch aliph as,
cama, ig nitábu lu m; ex calefactó riu m v as; ae m. Sin: ph y larch u s; Arabu m vel Mah ome-
th ermoclíniu m eléctricu m; peg ma lectu m ca- tanoru m princeps; Mah ometi su ccessor.
lefáciens; - de viandas, fercu loru m calidá-
riu m; - para la du ch a, bálnei pénsilis califato: ch alifatu s vel ch aliph atu s, u s m //
caldáriu m. (oficioodig nidad de califa) ch alifae mu nu s
vel díg nitas // (territorio g obernado por el
calentamiento: calefáctio, onis f. Uso: larg o califa) ch aliph ae territó riu m, impériu m, iu -
- del clima, calefáctioclímatis long inqu a. risdíctio.

calentar: calefácere // calentarse, calefíeri. calificación: qu alificátio, onis f.

calesa: císiu m, ii n. Sin: carpentu m. calificado: qu alificatione práeditu s.

169
California

California: Califó rnia vel Caliph ó rnia, ae f. test; ang ú stiae, aru m fpl; encontrarse alg u ien
encerrado en u n - sin salida, álicu i omnes
californiano: adj californianu s, a, u m // su st v iae interclu du ntu r.
Californianu s, i m.
callicida: calloru m medicamentu m. Sin: re-
caligrafía: callig ráph ia sive -g raph īa, ae f. médiu m callis medendis.
Sin: ars scite scribendi.
callista: callista, ae m. Sin: calloru m médicu s
caligráfico: callig ráph icu s, a, u m. Sin: scite vel cu rator.
vel concinne scriptu s; cu m arte scriptu s.
callo: callu m, i n; callu s, i m. Uso: - ó seo,
calígrafo: callíg raph u s, i m. Sin: (scite) scri- callu m ó sseu m // (pl, pedazos del estó mag o
bendi ártifex . de los ru miantes qu e se comen g u isados)
omāsu m, i n. Sin: interánea (- oru m npl).
cáliz: (copaovaso) calix , ĭcis m. Uso: levan-
tar los cálices enh onor de u no, álicu i propi- callosidad: calló sitas, atis f. Sin: callosa du -
nare; beber el amarg o- de las desventu ras, ríties (-ēi f).
máx imas calamitates h au rire; apu rar el - del
su frimiento, dolorem acerbíssimu m h au rire; calloso: callosu s, a, u m. Sin: callis plenu s vel
omnes labores ex anclare vel ex antlare // abu ndans; callodu ratu s.
(vasosag rado) calix , ĭcis m. Sin: calix sacer,
sacríficu s, sacrificalis, sacrificialis // (cu - calmante: adj mitig ató riu s vel mitig ativ u s, a,
biertaexterior de las flores completas) caly x , u m // su st medicamentu m vel lenimentu m
ўcis m. mitig ató riu m.

calle: v ia, ae f. Uso: - asfaltada, v ia bitú mine calmar: mitig are. Sin: lenire; sedare; mu l-
obdu cta vel strata; - empedrada, v ia sílice cēre.
( vel lapídibu s) strata, constrata, mu nita; -
mu y frecu entada, v ia frequ entíssima; - late- caló: sermo plebéiu s vel v u lg aris; v. jeri-
ral, v ia lateralis; - peatonal, v ia ambu lató ria; g onza.
- principal, v ia principalis; primária vel prin-
ceps v ia; - secu ndaria, v ia secu ndária; - de calomel, v. calomelanos.
sentidodoble, v ia dú plicis cu rsu s; - de sen-
tidoúnico, v ia u nīu s cu rsu s; monó dromu s, i calomelanos: calomelanu m, i, n. Sin: calo-
m; v ia monodró mica // de la-, v iáriu s, a, u m; melanu m medicamentu m; h y drarg y ru m ch lo-
- Roma2 1 , Via a Roma nu ncu pata, aedes n. ratu m.
XXI sig natae.
calor: calor, oris m. Uso: - tropical, aestu s
callejero: semitáriu s, a, u m. Uso: pobre -, tró picu s; - de 2 7 g rados, calor vel aestu s (-u s
pau per semitáriu s. m) v ig inti septem g rádu u m (su pra zeru m) //
(fig , actividad, viveza) incitátio, onis f. Sin:
callejón: ang iportu m, i n; ang iportu s, u s m. calor; v is et incitátio. Uso: con-, concitate;
Sin: ang u stu s callis; v ia interclu sa. Uso: - sin v eh ementer; ácriter.
salida, fú ndu la; fig res (vel cau sa, vel qu aes-
tio) sine éx itu ; qu aestio, qu ae enodari nonpo- caloría: caló ria sive -lorīa, ae f. Sin: caloris

170
cámara

mensu ra. cere; qu itar el - aalg u ien, áliqu em ex calce-


are vel discalceare; álicu i cálceos detráh ere;
calórico: th ermánticu s, a, u m. qu itarse el -, se ex calceare; ex calceari; cál-
ceos depó nere; h acerse qu itar el -, pedes ex -
calorífero: (aparatode calefacció n) caló ri- calceandos praebere (álicu i).
fer, ĕri m. Sin: caloríficu m; caloríferu m;
instru mentu m calefactó riu m; v. calefactor. Uso: calzador: calceató riu m, ii n. Sin: (calceo-
- de vapor, v aporáriu m // (estu fa) v. estavoz. ru m) indu ctó riu m; calceamentáriu m.

calorificación: calorificátio, onis f. calzar: calceare. Sin: cálceos indú ere // cal-
zarse, se calceare; cálceos sibi indú ere vel in-
calorífico: caloríficu s, a, u m. dú cere.

calorimetría: calorimétria sive -metrīa, ae f. calzonarias, v. tirantes.


Sin: caloris metiendi rátio.
calzoncillos: sú blig ar, āris n. Sin: su blig ácu -
calorimétrico: calorimétricu s, a, u m. lu m; femorália vel feminália, iu m npl. Uso: -
de baño, semicínctiu m; su blig ácu lu m balne-
caluroso: aestu osu s, a, u m. Sin: ardens; fer- áriu m; cinctó riu m balneare; - de g imnasiao
v ens; férv idu s. de g imnasta, campestre (-is n); - cortos, cu rta
femorália.
Calvario: Calv ária, ae f. Sin: Calv áriae locu s
vel mons; Gó lg oth a indecl // fig cru ciatu s, u s cama: lectu s dormitó riu s. Uso: armazó n
m. de -, de maderaode metal, sponda (líg nea
vel metállina); mantade -, v. frazada; g u ar-
calvinismo: calv inismu s, i m. Sin: calv iniana dar -, affīg i lecto.
relíg iovel doctrina.
camafeo: (piedra preciosa labrada de re-
calvinista: adj calv inianu s, a, u m // su st cal- lieve) g emma (-ae f) écty pa // (fig u ratallada
v inianu s, i m. Sin: calv inista; calv inismi sec- de relieve enpiedrapreciosa) écty pa imag o
tator, assectator, ássecla; calv inianae (-g ĭnis f).
doctrinae sectator.
camaldulense: adj camaldu lensis, e // su st
calza: (lig aqu e se pone enlapiernaaciertos camaldu lensis, is m. Sin: mó nach u s (vel
animales) sú blig ar, āris n. Sin: su blig ácu lu m. coenobita, vel anach oreta, vel eremita) ca-
maldu lensis; in ó rdinem camaldu lénsiu m
calzada: strata, ae f. Sin: strata v ia. Uso: - de allectu s vel ascītu s.
arrastramiento, sémita reptationis; - parape-
atones, trames (-mĭtis m) v iatoru m. camaleón: ch amáeleon, -onis (vel -ontis m) //
fig h omolev is vel mó bilis.
calzado: calceamentu m, i n. Uso: fábricade
-, erg astériu m calceamentáriu m; poner el - a camaleónico: ch amaeleó nicu s, a, u m // fig
alg u ien, calceare áliqu em; cálceos indú cere inconstans, antis.
álicu i; ponerse el -, se calceare; calceari; cál-
ceos indú ere vel sú mere; cálceos sibi indú - cámara: (salaopiezaprincipal de u nacasa)

171
camarada

oecu s, i m. Sin: conclav e mag nu m, máx i- (-iu m mpl) // (compañero) sodalis, is m. Sin:
mu m; peramplu m cu bícu lu m // (cadau node g reg alis; só ciu s // (conmilitó n) commílito,
los cu erpos coleg isladores) pú blicu s coetu s onis m.
(-u s). Uso: - alta, cámera su perior; la- baja
del parlamento, cámera inferior parlamenti; - camaradería: (tratándose de personas qu e
Bajaode los Comu nes, senatu s (-u s m) ple- vivenju ntas) contu bérniu m, ii n. Sin: contu -
bēiu s vel inferior; - de dipu tados, pú blicu s le- bérnii necessitu do; mú tu a inter contu bernales
g u latoru m coetu s; popu láriu m oratoru m fides (-ei f) // (tratándose de simples compa-
coetu s; collég iu m popu láriu m leg atoru m; - ñeros) sodálitas, atis f. Sin: sodáliu m fratér-
de los Lores, Senatu s Británniae; Ang liae Se- nitas; mú tu a inter sodales fides.
natu s // (ju nta) consíliu m, ii n. Sin: coetu s;
collég iu m. Uso: - de apelació n, v. tribu nal; - camarera: (criada) ancilla, ae f. Sin: fámu la;
de comercio, commércii consíliu m; cámera ministra. Uso: - de café, cervecería, etc., fá-
mercatu rae; mercatoru m coetu s; - de lain- mu la vel ministra cau ponária // (criadaqu e
du stria, cámera indú striae; erg olaboru m cu idade los aposentos) cu bicu lária, ae f. Sin:
collég iu m; - del trabajo, opíficu m coetu s; diaetária; ancilla cu bícu li vel cu bicu lária //
collég iu m opifícibu s tu endis // - Apostó lica, (azafata) v. estavoz.
Cámera Apostó lica; Mensa Pú blica Romani
Pontíficis; aeráriu m Apostó licae Sedis // - ar- camarero: (mozode fonda, h otel, etc. ) mi-
diente, - mortu oria, cu bícu lu m (-i n) mortu á- nister, tri m. Sin: fámu lu s; cau ponáriu s ser-
riu m; conclav e cadáv eri ex ponendo // v u s vel minister; triclináriu s; serv u s
(aparatodestinadoareg istrar imág enes ani- triclináriu s // (criadoqu e cu idade los apo-
madas parael cine olatelevisió n) - cinema- sentos) cu bicu láriu s, ii m. Sin: cu bícu li mi-
tog ráfica, cineph otomách ina; mách ina nister; adiu tor vel fámu lu s a cu bícu lo //
cinematog ráph ica; - fotog ráfica, ph otomá- oficial de lacámaradel Papa, cu bicu láriu s,
ch ina; mách ina ph otog ráph ica; instru mentu m ii m; a cu bícu lo; - secreto, cu bicu láriu s ínti-
ph otog ráph icu m; ph otog raph atru m; - foto- mu s; - secretosu pernu merario, cu bicu láriu s
g ráficaau tomática, instru mentu m ph otog rá- íntimu s su pra nú meru m; - de h onor, cu bicu -
ph icu m au tomáticu m; - frig orífica, v. láriu s h onoráriu s vel ornamentáriu s; - de
frig orífero; - oscu ra, cápsu la vel th eca obs- h onor de capay espada, cu bicu láriu s h ono-
cu ra; capsa ph otog ráph ica // - de aire, pneu - ráriu s ab ense et lacerna.
mática fístu la; g u mmis (ac -im, abl -i) inflata
vel inflábilis; - de carbu ració n, céllu la a camarlengo: cameráriu s, ii m. Sin: qu aestor
commix tione; cámara commix tionis; - de (vel praefectu s, vel praetor) aerárii. Uso: Car-
combu stió n, cámara ex u stionis; cámera com- denal -, Cardinalis Cameráriu s; Cardinalis
bu stó ria; - de compensació n, aeráriu m nu m- aerárioApostó licae Sedis praepó situ s.
mis aequ andis; - de g as, cella g ásica; cella
g ásii plena; conclav e g ásioeffu ndendo// de cámaro, camarón: squ illa, ae f.
-, conclav áriu s, a, u m. Sin: cameráriu s. Uso:
músicade -, conclav ária sy mph ó nia; mú sica camarógrafo: ex ceptor (-oris m) cinemato-
g éneris camerárii. g ráph icu s.

camarada: (personaqu e vive conotra) con- camarote: dormitó ria (nav is, de bu qu e; h a-
tu bernalis, is m. Uso: g ru pode camaradas, max ó stich i, de tren) cella vel céllu la (-ae f).
contu bernáliu m manípu lu s; contu bernales

172
camión

camauro: g alerícu lu m, i n. Camerún: Cam(m)arú nia, ae f.

cámbaro: cámmaru s, i m. Sin: g ámbaru s; camerunés: adj cam(m)aru niensis, e // su st


ástacu s. Cam(m)aru niensis, is m.

cambiar: mu tare. Sin: immu tare; permu tare camilla, v. ang arillas.
(áliqu id áliqu ā re). Uso: - dinero, pecú niam
permu tare; - de coch e ode tren, v. transbor- camillero: g éru lu s infirmáriu s vel infirmo-
dar. ru m.

cambiario: cambiáriu s, a, u m. caminador, v. caminante.

cambio: mu tátio, onis f. Sin: alterátio. Uso: caminante: ambu lator, oris m; ambu latrix ,
- de clima, mu tátiocaeli vel clímatis; cam- icis f.
bios de precios, prétii mu tationes; - de sig ni-
ficado, mu tátio semántica; - de velocidad, caminata: ambu látio, onis f.
temperamentu m v elocitatis; temperátiocele-
ritatis // (permu ta) có lly bu s, i m. Sin: pecú - caminero: v iáriu s, a, u m. Sin: v ialis, e. Uso:
niae vel nu mmoru m mu tátio; permu tátio policía-, v iaru m cu stodes vel cu ratores; cu s-
pecu niaru m. Uso: - monetario, cámbiu m, ii todes (vel cu ratores) v iárii; pú blici v iaru m
n; - oficial, pú blica permu tátio pecú niae; ministri; praefecti v iis cu stodiendis.
ag ente de -, arg entáriu s; mensáriu s; nu mmu -
láriu s; trapezita (-ae m); casa de -, taberna camino: v ia, ae f. Sin: iter, itíneris n. Uso: -
cambiária; flu ctu ació ndel -, rei nu mmáriae asfaltado, v ia bitú mine (vel asph alto) íllita,
mu tátio; libre -, líbera permu tátio; líberu m strata, constrata, perstrata; - carretero, v ia v e-
commérciu m; líbera neg otiátio // (F. C., h icu lária vel cú rribu s pérv ia; iter cú rribu s pér-
ag u ja) div ó rtiu m ferrataru m v iaru m // (apa- v iu m; - empedrado, strata v ia; - militar, v ia
rato) - au tomáticode discos, discoru m au tó - militaris; - reg ional, v ia reg ionalis; - tortu oso,
matu m mu tató riu m; - de velocidad, enserpentina, iter flex u osu m; - transversal,
v elocitatis mu tató riu m; apparatu s v elocitatis v ia transv ersa; - trillado, trita v ia // - de laes-
mu tató riu s; mech anema v elocitatis mu tató - cu ela, iter sch olare; - de h erradu ra, sémita
riu m; sy stema (-ătis n) v elocitatis (commu - mu lina; callis mu lis apta; sémita mu lió nica vel
tandae). mu lió nia; - paracamiones, v ia carris motó riis
pérv ia; desconocimientode los -, error v iaru m
cambista: pecú niae permu tator (-oris m) // // apartarse del -, de v ia declinare; empedrar
(g u ardag u jas) v. estavoz. u n-, v iam stérnere; eng ravar u n-, su bstrú ere
v iam g láreā; indicar el -, v iam monstrare;
Camboya: Cambó sia vel Cambó g ia, ae f. poner borde al -, marg inare v iam; ponerse en
-, inv iam se dare; proseg u ir su -, v iam pérse-
camboyano: adj cambosianu s vel cambog ia- qu i // fatig adodel -, fessu s de v ia.
nu s, a, u m; cambog iensis, e // su st Cambo-
sianu s vel Cambog ianu s, i m; Cambog iensis, camión: Au tom au tocarru s, i m; au tocarru m,
is m. i n. Sin: au toch amu lcu s; au toplau stru m; ca-
rru s vel ch amu lcu s au tomotó riu s; carru s au -
camelia: camélia, ae f. Sin: camélia iapó nica. tomó bilis; carru s au tomó bilis; carru s

173
camionero

oneráriu s; au tó matu m oneráriu m; au tocine-


tu m oneráriu m; au tomatáriu m v eh ícu lu m camomila: ch amomilla, ae f. Sin: ch amae-
oneráriu m. Uso: - blindado, au tocarru s lori- melon, i n.
catu s vel aeratu s; - cisterna, carru s ex ceptó -
riu s; au tomatáriu s carru s ex ceptó riu s;- con camorrero, camorrista: adj litig iosu s, a,
remolqu e, au tocarru s cu m remu lcato; co- u m. Sin: discordiosu s; rix osu s // su st litig ator,
lu mna de camiones, au toch amu lcoru m vel oris m. Sin: rix ator; h omolitig iosu s vel dis-
au tocarroru m) ag men(-mĭnis n). cordiosu s.

camionero: au tocarri du ctor. Sin: au toplau s- campamento: campu s tentó riu s. Sin: tentó -
tri g u bernator. ria (-oru m npl); tabernácu la (-oru m npl).
Uso: estar de -, intentó riocampocommo-
camioneta: au tocárru lu s, i m. Sin: parv u m rari.
au toplau stru m; parv u m au tocinetu m onerá-
riu m. campana: campana, ae f. Sin: clocca vel
cloca; aes (- aeris n) sacru m; aes sonans. Uso:
camisa: camísia, ae f. Sin: (de varó nomu jer) - pequ eña, campanella vel campánu la; cló c-
intéru la; tú nica intéru la, íntima, interior; (de cu la; nola; - colg adas en el campanario,
varó n) su bú cu la; su bú cu la v irilis; (de mu jer) campanae incampanáriosu spensae; - de la
indú cu la; indú siu m. Uso: - de dormir, - de libertad, clocca libertatis sig nificativ a // re-
noch e, v estis (-is f) dormitó ria; tú nica vel ca- lativoalas campanas, campanáriu s, a, u m;
mísia noctu rna; - de franela, su bú cu la e lá- ad campanas pértinens; repiqu e de campa-
nu la; - de pu nto, intéru la e g ossýpioaeg ýptio. nas, crebri campanaru m ictu s; sonido, tañido,
. toqu e de campanas, campanaru m só nitu s
(-u s m) vel tinnītu s (-u s m); yu g ode campa-
camisería: (fábrica) camisiaru m vel interu - nas, cloccáriu m // ech ar avu elolas -, campa-
laru m officina // (tienda) taberna camisiaru m nas vel aera u traqu e parte pu lsare; su enala-,
vel interu laru m. campana vel clocca sonat (tambiénsonatu r),
pérsonat, tinnit, canit; tocar, tañer las -, cam-
camisero: (qu e h ace camisas) camisiaru m panizare; campanas (vel cloccas, vel aera)
vel interu laru m ó pifex (-fĭcis m) // (qu e vende sonare vel pu lsare; tocar rápidamente las -,
camisas) camisiaru m v énditor. repicarlas, campanas crebris íctibu s pu lsare.

camiseta: tu nícu la, ae f. Sin: tu nícu la inte- campanada: campanae ictu s (-u s m).
rior; indu síolu m (de mu jer). Uso: - de g im-
nasia o de g imnasta, th orax ag onalis; campanario: campanáriu m, ii n. Sin: cam-
indú cu la g y mnástica; scu tu lata v estis; brev is panar, āris n; cloccáriu m; campanīle, is n;
reticu lata tu nícu la; - de pu nto, g au sápina; tu rris campanária vel campanaru m; tu rris
th orax láneu s; tu nícu la lánea. ecclésiae; sacra tu rris; sacra templi tu rris.
Uso: - pequ eño, tu rrícu la campanária; - re-
camisola: brev e coló biu m. matadoenag u ja, sacra tu rris inacu tu m fas-
tig iata ápicem.
camisón: camísia (-ae f) noctu rna.
campanero: (el qu e toca las campanas)
camítico: ch amíticu s, a, u m. campanáriu s, ii m. Sin: campanator; campa-

174
campo

nista; campanaru m pu lsator; aeru m ag itator certámini interesse // (preeminenciaoprima-


// (fu ndidor de campanas) campanifu sor, oris cíaenlas lu ch as deportivas) principatu s, u s
m. Sin: campanaru m fu sor. m. Sin: primatu s (-u s m); lu doru m principa-
tu s. Uso: - deportivonacional, nationis ex er-
campanilla: (campanamanu al) tintinnábu - citationu m primatu s; - de ciclismo,
lu m, i n. Sin: campánu la vel campanella. birotu láriae artis principatu s; g anar el -, prin-
Uso: sonidode -, tinnītu s, u s m ; su enala-, cipatu m adipisci, acqu írere, ássequ i, có nse-
tintinnábu lu m tinnit, tintinnit, tintinnat; tocar, qu i, obtinere, sibi comparare; v íncere in
h acer sonar la-, campanellam mov ere, trac- lú dicro(certámine).
tare, pu lsare // (Bot, flor) campánu la, ae f.
campera: páenu la, ae f; v. cazadora.
campanilleo: campánu lae vel tintinnábu li
crépitu s (- u s m). campesina: rú stica, ae f. Sin: ru rícola; mu -
lier rú stica.
campanillero: campánu lae vel tintinnábu li
pu lsator (-oris m). campesino: adj rú sticu s vel ru sticanu s, a,
u m. Sin: ag restis, e. Uso: vida-, v ita rú stica
campaña: (serie de actos oesfu erzos para // (fig , ru do) rú sticu s vel ru sticanu s, a, u m.
conseg u ir u n fin determinado) motu s, u s Sin: ag restis; inu rbanu s; incu ltu s // (h abitante
m. Uso: campañas de difu sió nde laanticon- del campo) rú sticu s vel ru sticanu s, i m. Sin:
cepció n, motu s ad anticonceptionem disper- ag restis, is m; ru rícola, ae m // (labrador)
g endam; - electoral, comítiu m; ámbitu s, u s ag rícola, ae m. Sin: ag ri cu ltor (-oris m).
m; conténtiode su ffrág iis; du rante la- elec-
toral, inter ámbitu m. camping: tentó riu m, ii n. Sin: campu s vel
v icu s tentó riu s. Uso: h acer -, téndere; tentó -
campeón: certator (-oris m) princeps. Sin: ria pó nere; pernoctar enu n-, ináliqu otentó -
princeps v ictor; primu s lu ctator; primáriu s riopernoctare.
su perator; primanu s, i m. Uso: - mu ndial,
certator mu ndanu s; v ictor mu ndialis; prin- campista: in(campo) tentó riocó mmorans.
ceps intotoorbe v ictor; - olímpico, oly mpio-
nīces, ae m; - de peso pesado, primanu s campo: Depcampu s, i m. Uso: - de deporte,
máx imi pó nderis // (fig , defensor esforzado ath léticae vel ath léticu s campu s; - de fútbol,
de u nacau saodoctrina) propu g nator, oris pedilú dii campu s; palaestra pedilú dii; cam-
m. Sin: defensor. Uso: - de laindependencia pu s pedelu diáriu s; - de g olf, lu di ad scrobí-
de lapatria, pátriae libertatis defensor; - de la cu los campu s; - de h ockey, lu di bacilloru m
libertad, libertatis propu g nator. recu rv atoru m campu s; - de ju eg o, campu s
(lu só riu s); stádiu m; (lu só ria) palaestra; - de
campeonato: (certamenparaconseg u ir el tí- tennis, campu s taenilú dii // (ámbito real o
tu lode campeó n) certamen, mĭnis n. Sin: cer- imag inario) campu s, i m. Sin: rég io, onis f;
tátio; competítio; lú dicru m; lú dicru m v. ámbito. Uso: - alambrado, campu s (vel
certamen. Uso: - mu ndial, certamenmu nda- ag er) ferri (vel férreis, vel metállicis) filis
nu m vel mu ndiale; - mu ndial de aeró bic, cer- saeptu s; - científico, prov íncia vel ordodoc-
tamenmu ndiale ex ercitioru m aërobicoru m; - trinaru m; - eléctrico, campu s eléctricu s; -
mu ndial de fútbol, certamenpedifó llicu m de g ravitatorio, campu s g rav itatis et pó nderu m;
primatu mu ndano; participar enu n-, álicu i - mag nético, campu s mag néticu s; - minado,

175
camposanto

locu s ( vel ag er, vel campu s) ig nív omis có n- formanu n-, colliciares tég u lae // (condu cto
situ s g lobis; - santo, v. camposanto; - técnico, interior del cu erpo) canalis, is m. Uso: cana-
prov ínciae ártiu m; - tu rístico, castru m pere- les del páncreas, pancreatis canales // - diplo-
g rinató riu m // - de acció n, campu s actionis; - mático, leg atoru m (vel per leg atos)
de aviació n, campu s aëroportu ensis ; - de commérciu m (-ii n) // - jerárqu ico, canalis (-
concentració n, castra (-oru m npl) concentra- is m) h ierárch icu s // - de informació n, trames
tionis; castra carcerália; campu s carceráriu s (-mĭtis m) nú ntiis praebendis // - de televi-
vel carceralis; campu s captiv oru m; pú blicae sió n, canalis (telev isíficu s). Sin: státio(emis-
cu stó diae locu s vel campu s; campu s captiv is só ria) telev isífica; telev isíficu s trames. Uso:
cu stodiendis; densa captiv oru m stativ a - 7 , canalis séptimu s // (pistaencintamag né-
(-oru m npl); - de concentració nMau th au sen, tica) v. pista// (corte de u nlibro) v. corte.
campu s carceráriu s Mau th au sen; - de exter-
minio, castra ex itiália; campu s captiv is inte- canalera: (canal del tejado) v. canal.
rimendis vel internecandis; - de laedu cació n,
campu s edu cationis; - de lainvestig ació n, in- canaleta: canalícu lu s, i m; canalícu la, ae f.
qu isitionis prov íncia; - de laespecializació n, Sin: fó ssu la; alv éolu s; rív u lu s.
prov íncia specialis; - de Marte, Campu s Már-
tiu s; - de minas, campu s g lobis ig níferis có n- canalización: (aqu aru m) per canales immís-
situ s; - de o para pró fu g os, campu s sio, dedú ctio, deriv átio(-onis f). Sin: inca-
receptó riu s; campu s receptó riu s profu g oru m; nalem aqu ae indú ctiovel dedú ctio.
campu s pró fu g is ex cipiendis vel recipiendis.
canalizar: - ag u as, aqu as per canalem (vel
camposanto: coemetériu m, ii n. Sin: sacer per canales) dú cere vel dedú cere. Sin: aqu as
campu s; sepu lcretu m; cepotáph iu m (sepu l- canali (vel canálibu s) immíttere.
cretu m inv iridário).
canalla: (h ombre de malos procederes) fú rci-
campus: campu s u niv ersitáriu s. fer, ĕri m. Sin: scelestu s, i m; ímprobu s, i m;
pérditu s h omo; h omonequ íssimu s; péssimu s
camuflar: celare. Sin: dissimu lare. h omo// (g ente ru in) plebécu la, ae f. Sin: pó -
pu li faex (faecis; g enpl faecu m) f; pérditi et
Canadá: Cánada, ae f. abiecti h ó mines.

canadiense: adj canadensis, e // su st Cana- canallada: fácinu s (-nŏris n) indig nu m, ím-


densis, is m. probu m, nefáriu m, scelestu m. Sin: tu rpe vel
indig nu m scelu s (-lĕris n).
canal: (cau ce artificial) canalis, is m. Sin: ál-
v eu s; fossa; fossu ra; riv u s; eu ripu s (si es canallesco: nefáriu s, a, u m. Sin: abiectu s;
g randioso y amplio); nilu s (si es notable, scelestu s; v ilis.
perode proporciones menores conrespecto
al eu ripu s). Uso: - artificial, canalis strú cti- canapé: léctu lu s, i m. Sin: lectícu la; h emicý-
lis; - naveg able, fossa vel fossu ra nav ig ábilis; cliu m; stibádiu m.
- de derivació n, aqu ae deriv átio; - de rieg o,
ríg u u s vel diácopu s; - de S u ez, eu ripu s Su e- canario: canária, ae f. Sin: av is canária; ca-
tiensis; canalis Su esiensis // (- de tejas) collí- nária fring illa; canariensis passer.
ciae vel collíqu iae, aru m fpl. Uso: tejas qu e

176
canción

canasta: canistru m, i n. Sin: físcina; qu alu s; canceráticu s, a, u m. Uso: enfermedad -, mor-


qu alu m. Uso: - paradesperdicios, pu rg amen- bu s canceráticu s // su st cancerosu s, i m. Sin:
táriu s sirpícu lu s, scripícu lu s, su rpícu lu s // cancrolaborans.
(ju eg o) canistri lu du s.
cancha: (lu g ar destinadoalaprácticade de-
canastilla, canastillo: fiscella, ae f. Sin: cís- portes) campu s (-i m) lu só riu s. Sin: lu doru m
tu la; cistella; có rbu la; qu asillu s, qu asillu m. campu s; lu doru m vel lu só ria palaestra; lu so-
Uso: - de pan, panaríolu m, i n; - de labasu ra, riu m stádiu m; g ýmnicu m stádiu m; g ýmnica
só rdiu m cístu la. palaestra; lú dicrae vel lu só riae ex ercitationis
campu s, palaestra, stádiu m; campu s ath léti-
canasto: riscu s, i m. Uso: - ocestoparapa- cae. Uso: - de fútbol, campu s pedilú dii; cam-
peles, ex cípu lu m pu rg amentáriu m. pu s pedelu diáriu s, pedilu dáriu s, pedilu só riu s;
- de tenis, campu s tenilu só riu s; ech ar de la-
canastrero: (qu e h ace canastas) canistroru m a u n ju g ador, lu sorem a campo releg are,
(vel calath oru m, vel cistaru m, vel có rbiu m) amandare, amendare.
ó pifex // (qu e las vende) canistroru m v éndi-
tor. canciller: (empleadoau xiliar) cancelláriu s,
ii m. Sin: tabu láriu s; scriba; ab actis vel di-
cancán: saltátiog állica. pló matis h omo// (presidente del Gobierno)
cancelláriu s. Uso: - de Alemania Federal,
cancela: (verja) cancelli, oru m mpl. cancelláriu s Germániae Confoederatae // - de
los Breves Apostó licos, Cancelláriu s
cáncer: cancer, cri m. Sin: cancru m; carci- Brev iu m Apostolicoru m; Cardenal - de la
nōma (-ătis n) , canc(e)roma (-ătis n). Uso: - S antaIg lesiaRomana, Cardinalis a dipló ma-
pu lmonar, cancer pu lmonáriu s vel pu lmona- tis Pontíficis Máx imi // Gran-, Mag nu s Can-
lis; - de mamas ode los pech os, mamillaru m celláriu s.
cancer; - de ovario, ov árii cancer; - de piel,
cancer inpelle; - enel cerebro, cancer incé- cancillería: (oficiode canciller) cancellatu ra,
rebro // (sig no o constelació n zodiacales) ae f. Sin: cancellariatu s (-u s m); offíciu m can-
Cancer, cri m. Sin: Cancri sig nu m. cellárii; tabu lárii vel cancellárii mu nu s (-nĕris
n) // (sede) cancellária, ae f. Sin: sedes can-
cancerado: canceratu s, a, u m; v. canceroso. cellárii; cú ria // (oficinaromana) - Apostó -
lica, Cancellária Apostó lica. Sin: Cu ria Riária.
cancerígeno: canceríg enu s, a, u m. Sin: car-
cinó g enu s. canción: cantio, onis f. Sin: cantátio; cantu s
(-u s m); cantatu s (-u s m); carmenmú sicu m.
cancerología: canceroló g ia sive -log īa, ae f. Uso: - au g u ral, au spicale cánticu m; - bá-
Sin: oncoló g ia sive oncolog īa. qu ica, - convival, cantu s bácch icu s vel inter
pó cu la; - folcló rica, popu lar, cánticu m popu -
cancerólogo: oncó log u s, i m. Sin: oncoló - lare; - natalicia, cántionatalicia; - revolu cio-
g iae peritu s, stu diosu s, doctu s. naria, carmen seditiosoru m // - a cu atro
voces, cánticu m in qu attu or dispertitu m
canceroso: (adj, atacadodel cáncer) cance- v oces; - de amor, cánticu m amató riu m; - de
rosu s, a, u m. Sin: cancrosu s; cancroaffectu s cu na, lallu s (-i m) , lallu m (-i n); nénia; není-
// (de la misma natu raleza qu e el cáncer) ola; somnífera cantilena; somníferu m car-

177
cancionero

men; - de jazz, cantu s infractu s vel commi- mon, cinnamomu m, i n; cínnamu s, i m.


nu tu s; cantar u na- de cu na, lallare; cantile-
nam (infanti) insu su rrare. canelón: cánnu lo, onis m.

cancionero: liber cárminu m. Sin: melicoru m cangilón: (cantarillode lanoria) h au stru m,


vel ly ricoru m liber; cármina, u m npl; mélica, i n.
oru m npl; lýrica, oru m npl // (cancionista) v.
estavoz. cangrejo: cancer, cri m. Uso: - de mar, cám-
maru s, g ámmaru s; ástacu s; pinzas del -,
cancioneta: cantiú ncu la, ae f. Sin: cántu lu s. ch elae (-aru m fpl) // fig , caminar comolos
cang rejos, retroire, u t cancri fáciu nt; (enel
cancionista: (qu ien compone canciones) sentidode: noh acer ning únprog reso) nih il
cantiu ncu laru m au ctor (-oris m) vel au ctrix profícere.
(-icis f) // (qu ienlas canta) cantiu ncu laru m
cantor vel cantrix . canguro: h almatu ru s, i m. Sin: mácropu s.

candelabro: candelabru m, i n. Sin: ly ch nu - caníbal: anth ropó ph ag u s, i m. Sin: carne h u -


cu s. Uso: el qu e h ace candelabros, candela- mana v escens.
bráriu s.
canibalismo: cannibalismu s, i m. Sin:
candelero: candeláriu m, ii n. Sin: candelífe- anth ropoph ág ia sive anth ropoph ag īa, ae // fig ,
ru m; ceroferáriu m; cerioláriu m. Uso: - con féritas, atis f. Sin: efferátio.
mang o, bu g ía; palmató ria.
canilla: (g rifo) epitó niu m vel epitó nion, ii n.
candelita: candélu la, ae f. Sin: mamilla; epistó miu m; v. g rifo// (h u eso
larg ode lapierna) tíbia, ae f // (cañó npe-
candidata: petītrix , icis f. qu eño de madera, por donde se vacía la
cu ba) tú bu lu s, i m. Sin: fístu la.
candidato: petītor, oris m. Sin: candidatu s;
ámbitor. Uso: - paraser alu mno, discípu lu s canillera: (almoh adillaqu e proteg e laparte
petitor; presentarse como -, profiteri se anterior de lapierna) cru rale, is n. Sin: tíbiae
candidatu m. tég imen; tibiale operimentu m; cru rale tég i-
menvel teg imentu m; ó crea // (piezade laar-
candidatura: petítio, onis f. Sin: ambítio; madu ra qu e defendía la espinilla) cnemis
candidató ria petítio; candidati ambítio. (-idis f). Sin: tibialis armatu ra; ó crea.

candilejas, v. proscenio. canillita: diarioru m (vel diu rnoru m, vel ac-


toru m diu rnoru m) clamator. Sin: diarioru m
canéfora: canistrífera, ae f. Sin: canéph oros, praeco.
i f.
caninamente: canu m more.
canela: cás(s)iae fístu la vel cortex (-tĭcis mf).
Uso: de -, qu e h u ele a-, cinnámeu s. canoa: cánoa, ae f. Sin: cáu dica; linter (-tris
f) ; scaph a; dim cýmbu la; lémbu lu s; lembú n-
canelo: cás(s)ia, ae f. Sin: cínnamu m, cínna- cu lu s; lenú ncu lu s; lintrícu lu s. Uso: - au tomó -

178
cantata

vil, au tó scaph a; au tomatária linter vel scaph a;


- canadiense, canadensis scaph a; - esqu imal canonización: canonizátio, onis f. Sin: sanc-
o Kayac, scaph a esqu imensis; cay ach iana tificátio; insanctoru m cánonem (vel nú me-
scaph a; carrera de - esqu imales, certamen ru m) relátio; caelestes h onores decreti. Uso:
scaph u laru m esqu iménsiu m; - pneu mática, procesode -, processu s (-u s m) sanctificatio-
cýmbu la cú mmea; scáph u la pneu mática. nis.

canoaje: (comodeporte) lu du s cýmbu lae vel canonizado: canonizatu s, a, u m.


cy mbu laru m // (comocompetició n) certamen
cy mbu laru m. canonizar: canonizare. Sin: insanctoru m nú -
meru m (vel cánonem, vel albu m) referre vel
canódromo: cy nó dromu s, i m. Sin: canu m ascríbere; ad sanctoru m ó rdinem ascríbere;
stádiu m. sanctoru m ordínibu s ascríbere; fastis sancto-
ru m ascríbere; cáelitu m vel caelestes h onores
canoero: canoīsta, ae m. Sin: remex , mĭg is álicu i decérnere.
m; remig ator; rémig ans.
canonjía: canó nici mu nu s (-nĕris n), díg ni-
canon: (reg la) rég u la, ae f. Sin: norma; prae- tas, rátio. Uso: recibir u na-, incanonicoru m
ceptu m // (- de la Misa) canon, ŏnis m // ó rdinem ascisci.
(composició n de contrapu nto) rég u la vel
norma canōris. cantable: adj cantábilis, e. Sin: modu lábilis
// su st cantábile, is n. Sin: modu lábile.
canónicamente: canó nice. Sin: secu ndu m
cánones; secu ndu m canó nicas leg es; ad cá- cantador: cantor, oris m. Uso: - errante, can-
nonu m praescripta. tor erráticu s.

canonicato, v. canonjía. cantante: cantans, antis mf. Sin: canens,


entis mf; cantor vel cantator, oris m; cantrix
canónico: canó nicu s, a, u m. Sin: ad cánones (-icis) vel cantatrix (-icis f); psáltria f. Uso: -
áttinens. Uso: derech o-, iu s (iu ris n) canó ni- lírica, lýrica cantrix .
cu m; canó nica disciplina; Có dig ode Derech o
-, Codex Iu ris Canó nici. cantar: cánere. Uso: - amenu do, cantitare;
qu e cantade oído, au ricu láriu s cantor m; au -
canónigo: canó nicu s, i m. Sin: pater canó ni- ricu lária cantrix f.
cu s. Uso: - h onorario, canó nicu s ornamentá-
riu s vel h onoráriu s; - lectoral, canó nicu s cántaro: cánth aru s, i m. Sin: ámph ora; sinu s,
th eó log u s; - penitenciario, canó nicu s poeni- i m; sinu m, i n. Uso: - de ag u a, cánth aru s
tentiáriu s; - reg u lares de S anAg u stín, canó - aqu áriu s; ámph ora aqu ária; - de lech e, v as
nici reg u lares Sancti Au g u stini // asientodel lactáriu m; lactáriu m sinu m vel sinu s; - de
-, canó nici scamnu m vel su bsélliu m; sede de vino, cánth aru s v ináriu s; sinu s v ináriu s;
los -, canonicoru m su bsellioru m (vel scam- sinu m v ináriu m.
noru m) sedes.
cantata: cantata, ae f. Sin: cánticu m. Uso: -
canonista: canonista, ae m. Sin: iu ris canó - litúrg icas, cantatae litú rg icae.
nici peritu s, doctor, callens, pru dens.

179
cantautora

cantautora: cantrix (-icis f) et au ctrix (-icis refrig erató riu m, ii n.


f). Sin: cantocompó sitrix (-icis f).
cantina: (só tano) celláriu m su bterráneu m //
cantautor: au ctor et cantor, oris m. Sin: can- (depó sitode vino) cella v inária. Sin: doliá-
tocompó sitor. riu m // (lu g ar donde se vende vino) taberna
v inária.
cantera: fodina, ae f. Sin: cav a; cav erna.
Uso: - de azu fre, su lph u rária; - de cal, calcá- cantinela, v. cantilena.
ria; - de h ierro, ferrifodina; - de mármol, már-
moru m lapicidina; - de oro, au rária vel cantinero: celláriu s, ii m. Sin: v ináriu s; apo-
au rifodina; - de piedra, lapicidina, ae f; la- th ecáriu s.
picidinae, aru m fpl; - de plata, arg entifodina;
- de sílice, sílicu m lapicidinae. canto: cantu s, u s m. Uso: - coral, cantu s ch ó -
ricu s; - eclesiástico, cantu s ecclesiásticu s; -
cantero: (el qu e labralas piedraolas saca g reg oriano, cantu s g reg orianu s; cantu s pla-
de lacantera) lapidáriu s, ii m. Sin: ó pifex la- nu s; planu s canendi modu s; - litúrg ico, sacer
pidáriu s // (eraparatener plantas de adorno) cantu s; sacri mó du li; - mensu rable, cantu s
área, ae f. Uso: - pequ eño, aréola; condu cir mensu rábilis; - polifó nico, cantu s poly ph ó ni-
el ag u aalos -, aqu am ináreas irrig are; divi- cu s; - de lavictoria, v. epinicio; - de ó rg ano,
dir latierraencanteros, terram áreis distín- cantu s org analis; al - del g allo, su b g alli can-
g u ere; terram in áreas distribú ere vel tu m; cantar u n - a cu atro voces, mú sicu m
div ídere. carmenqu attu or v ó cibu s ex pressu m (vel elí-
citu m) cánere; estu diar el - litúrg ico, cantu
cántico: cánticu m, i n. Sin: h y mnu s; carmen, sacroinstítu i.
mĭnis n(poesíaeng eneral). Uso: - de las cre-
atu ras, cánticu m creatu raru m. cantor: cantor, oris m. Sin: cantator; cantans
(-antis m); canens (-entis m). Uso: - ambu -
cantidad: (todoloqu e pu ede medirse onu - lante, cantor circu mforáneu s vel círcu lans.
merarse) qu ántitas, atis f // (porció ng rande
de u nacosa) có pia, ae f // (tiempoqu e se em- cantora: cantrix , icis f. Sin: cantatrix , icis f;
plea en la pronu nciació n de u na sílaba) cantans, antis f; canens entis f.
qu ántitas, atis f. Sin: qu ántitas sýllabae //
- qu e se necesita, - qu e h ace falta, necessária, canturrear ocanturriar: cantilare. Sin: can-
oru m npl. Sin: res necessáriae; id, qu od opu s titare; cantu rire; su mmissa v oce cánere; re-
est. misse cánere.

cantilena: cantilena, ae f. Uso: cantante de cánula: cánnu la, ae f. Sin: tú bu lu s; fístu la;
cantilenas, cantilātrix , icis f; cantatrix canti- fistella. Uso: - parabeber, siph ú ncu lu s vel
lenaru m. sipú ncu lu s.

cantimplora: (frascoparallevar labebida) canuto: (tu bo) tú bu lu s, i m. Sin: fístu la; fis-
lag oena, ae f. Sin: ampu lla. Uso: - pequ eña, tella.
lag ú ncu la; seríola; - revestidade paja, la-
g oena scírpeo(vel sírpeo) teg u mentocircú m- caña: (tallo de las g ramíneas) (h )aru ndo,
data // (recipiente para enfriar el ag u a) dĭnis f. Sin: canna; cálamu s. Uso: de -,

180
caótico

(h )aru ndíneu s, a, u m; - de azúcar, sácch ari mentu m aëroplanis praecipitandis, proflig an-
aru ndo; aru ndosacch árina; canna sacch arí- dis, propu lsandis; - de ju g u ete, tormentu m lú -
fera vel sacch árina; - de Indias, aru ndoín- dicru m; - montadosobre ru edas, tormentu m
dica // - del timó n, clav u s, i m. Sin: rotale // - de ch imenea, camini tu rris (-is f).
g u bernácu lu m; clav u s g u bernácu li // - de Sin: tu rris caminata // (plu madel ave cu ando
pajaparabeber, cánnu la potó ria; - de pescar, empiezaacrecer) plu ma parv a. Sin: lanu g o
saeta vel seta, ae f; aru ndopiscató ria; pisca- (-g ĭnis f) // (pasoestrech oentre montañas)
tó ria pértica // (canilla de la pierna, tibia) praeru ptíssima fossa. Sin: praeceps eu rīpu s;
tíbia, ae f // (parte de la bota qu e cu bre la praecipítiu m.
pierna) cru rale, is n.
cañonazo: (tiro de cañó n de artillería)
cañamar: cannabetu m, i n. (béllici) tormenti ictu s (-u s m) vel emíssio.
Sin: cannonis ictu s // (ru ido qu e produ ce)
cañamazo: cannábinu m, i n. Sin: cannábina tormenti (béllici) strépitu s (-u s m), frag or,
tela; pannu s cannábinu s. clamor, crépitu s, bombu s (-u s m), tó nitru s
(-u s m) vel tó nitru m (-i n).
cáñamo: cánnabis, is (abl -i, raram -e) f; cán-
nabu s, i m; cánnabu m, i n. Uso: - índicoode cañoncito: cannonú ncu lu s, i m. Sin: tormen-
laIndia, cánnabis índica (v. marih u ana); - de tícu lu m.
Manila, abacá, cánnabis ph ilippina; de -,
cannábinu s; cannábiu s; cu erdade -, cannábi- cañonear: cannó nibu s vel (béllicis) tormen-
nu s fu nis; e cánnabi fu nis. tis percú tere, concú tere, qu átere.

cañería: (condu ctootu bopor donde pasan cañoneo: crebri cannonu m vel (bellicoru m)
las ag u as, el g as, etc.) du ctu s, u s m. Sin: fís- tormentoru m ictu s (-u u m mpl).
tu la. Uso: - del ag u a, aqu ae du ctu s vel fístu la;
- su bterránea, fossa; cloaca, v. condu cto// cañonera, v. cañonero.
(conju ntode caños por donde se distribu yen
las ag u as oel g as) du ctu s, u u m mpl. Sin: fís- cañonero: (barcoartilladoconalg úncañó n)
tu lae, aru m fpl. cannonária, ae f. Sin: tormentária, ae f; nav is
cannonária vel tormentária // (abertu ra) fe-
cañita: - para sorber u na bebida, cánnu la nestella, ae f; v. tronera.
potó ria.
cañuto: (cañó nh u ecoqu e sirve paradiferen-
cañizal: aru ndinetu m, i n. Sin: cannetu m. tes u sos) v. canu to.

cañizo: aru ndínea cratis (- is f). caoba, caobo: (árbol) arbor mog ánica // (ma-
dera) mog anu m, i n Sin: anacárdiu m vel
caño: (tu bocorto) tú bu lu s, i m. Sin: fístu la. anacártiu m; lig nu m mog ánicu m. Uso: de -,
anacárdicu s.
cañón: (tu bo) v. estavoz // (piezade artille-
ría) canno, onis m. Sin: bombarda; tormen- caolín: caolinu m, i n. Sin: arg illa caoling ensis.
tu m; telébolu m; tormentu m béllicu m,
aéneu m, ig nív omu m, ig níferu m; py roballista. caótico: ch aó ticu s, a, u m. Sin: confu su s
Uso: - antiaéreo, tormentu m antiaériu m; tor- atqu e inordinatu s.

181
capa

capa: (manto) cappa, ae f. Sin: mantellu m; abu ndare; seg ún mi -, pro mea facu ltate;
lacerna; pálliu m; amícu lu m; amictu s (-u s m); seg únla- intelectu al del h ombre, u t est cap-
ch lamy s (-mĭdis f); laena (pesada, contrael tu s h ó minu m // (propiedad de contener) ca-
frío). Uso: - invernal, páenu la; - mag na, pácitas, atis f. Uso: la- de 2 3 6 .0 0 0 botellas,
cappa mag na; - mag na de los obispos, capácitas du centaru m trig inta sex míliu m la-
episcoporu m vel episcopale sy rma (-ătis n); g oenaru m; - de carg a, v. tonelaje.
- mag na de los cardenales, pu rpú reu m
sy rma; - militar, palu damentu m (de los capacitación, v. h abilitació n.
g enerales), sag u m (de los soldados); - pe-
qu eña, pallíolu m; parv a laena vel abolla, par- caparazón: (cu biertacoriáceade los cru s-
v u m palu damentu m; ság u lu m; - plu vial, táceos) testa, ae f. Sin: cortex (-tĭcis mf); con-
plu v iale (-is n); trábea; sacerdotalis trábea; ch a; pu tamen(-mĭnis n) // (cu biertaqu e se
sacra trábea; - concapu ch a, pálliu m cu cu lla- pone au ncaballo) stratu m, i n. Sin: strág u -
tu m; bardocu cu llu s; - de coro, cappa; pá- lu m; operimentu m.
lliu m; - de lana, láneu m pálliu m; abolla (si
es pesada) // con-, cu m pállio(laena, láneo capataz: ó ptio, onis m. Sin: ó ptioofficinato-
pállio, abolla, palu damento, sag o); pállio ru m; operarioru m moderator.
(laenā…) amictu s vel indu tu s; palliatu s, palu -
datu s, sag atu s // llevar la-, pálliu m (laenam capazo, v. capach o.
…) g estare; pállio(laenā …) amictu m esse;
ponerse la-, se pállio(laenā …) amicire; pá- capciosidad: cáptio, onis f. Sin: captiú ncu la.
llioamiciri; pálliu m (laenam …) (sibi) in-
dú ere // (estrato) stratu m, i n; stratu s, u s m. capcioso: captiosu s, a, u m. Sin: dolosu s;
Uso: - de arena, có riu m arenae // (cu bierta) fallax ; insidiosu s. Uso: arg u mentos -, cap-
teg u mentu m, i n. Sin: operimentu m; opércu - tiosa, oru m npl; preg u ntas -, interrog ationes
lu m; tectó riu m // fig , so- de, per spéciem + captiosae.
g en.
capellán: cap(p)ellanu s, i m. Sin: sacerdos
capacha, v. capach o. adiu tor; pároch i adiu tor; cú riominor; adiu tor
cu rionis (enu naparroqu ia); mag ister pietatis
capacho: (espu erta) fiscu s, i m. (enu ncoleg iooreg imiento). Uso: - militar,
cappellanu s militaris; mílitu m cappellanu s;
capacidad: (aptitu d) facu ltas, atis f. Sin: cap- cappellanu s castrensis; - de u nacárcel, de
tu s (-u s m) // (fig , intelig encia, talento) ing é- u ncoleg io, de u nmonasterio, de u nh ospital,
nii v is. Sin: ánimi vel mentis facu ltas. Uso: - cappellanu s cárceris, collég ii, monastérii,
intelectiva, percipiendi facu ltas; - ló g ica, iu - h ospitalis // (cu alqu ier sacerdote au nqu e no
dicandi potestas; - oratoria, dicendi facu ltas; teng aning u nacapellanía) sacerdos, otis m.
- de improvisació n, ex temporalis facu ltas ; Sin: présby ter (-tĕris m).
acomodadoala- de los alu mnos, discipu lo-
ru m cáptu i accommodatu s vel aptatu s; h om- capellanía: cappellania, ae f. Sin: sacerdotis
bre de g ran-, sollertíssimu s h omo; h ombre adiu toris mu nu s (-nĕris n); cu rionis minoris
de ning u na -, h omo ad nu llam rem aptu s; mu nu s; mu nu s adiu toris cu rionis.
desarrollar la- ló g ica, iu dicandi v im ex er-
cere vel acu ére; exceder la- h u mana, captu m capelo: - cardenalicio, g aleru s cardinalis vel
h ó minis ex cédere; tener mu ch a -, ing énio g aleru m cardinale. Uso: conel - pu esto, g a-

182
capitán

leritu s // (fig , dig nidad de cardenal) cardina- ceps u rbs. Sin: u rbs capu t; sedes princeps vel
lis díg nitas. praecípu a; u rbs princeps; metró polis, is f //
(cau dal qu e u no posee) capu t, pĭtis n. Sin:
caperucita: cu cu llina, ae f. Uso: - Roja, Cu - pecu niaru m capu t vel cápita; sors (sortis f);
cu llina Ru bra; Ru bricáppu la; pu ella ru bro sors capu t; pecú niae su mma vel v is. Uso: - lí-
píleopráedita. qu ido, pecú nia insu bsídiu m serv ata vel re-
tenta; - social, capu t societatis; capu t
caperuza: cu cu llu s, i m. socioru m; - y trabajo, res et ó pera; posesor
del -, possessor opu m capitáliu m; acog er el
capilar: capillaris, e. Sin: capilláceu s // ofrecimientode abu ndantes -, oblatu m pecu -
(comparable alaformay g ru esode los cabe- niaru m mag naru m capu t su scípere; dedu cir
llos) tenu íssimu s, a, u m. Sin: su btilíssimu s. del -, e cápite dedú cere; g astar el -, sortem
ex só lv ere; invertir u n- enalg o, ináliqu a re
capilaridad: capilláritas, atis f. Sin: v is ca- pecú niam collocare // (encontraposició na
pillaris. Uso: los fenó menos de -, capillária, trabajo) opes (-u m fpl) capitales. Sin: ó pera
iu m npl // fig su mma tenú itas. capitália npl.

capilla: (edificiopequ eñodestinadoal cu lto) capitalismo: capitalismu s, i m. Sin: nímiu s


cap(p)ella, ae f. Sin: sacellu m; aedes (-is f); div itiaru m cong estu s (-u s m); immoderatu s
orató riu m. Uso: - g entilicia, av ītu m sacra- opu m cong estu s; div ítiae cong estae; mag na
riu m; g entilíciu m sacellu m; - lateral, cap- vel su prema pecú niae poténtia; rátioopu m
pella lateralis; - mayor, cella máx ima; - capitáliu m. Uso: - liberal, capitalismu s liber-
papal, cappella papalis; - pequ eña, aedícu la; tinu s; - de Estado, oeconó micu s Reipu blicae
aedícu la sacra; - privada, sacellu m priv atu m; potentatu s vel dominatu s (-u s m); Rei pú bli-
- S ixtina, Sacellu m Six tinu m vel Xy stinu m; cae capitalismu s; prog ramadel -, consília ca-
Aedes Six tina vel Xy stina; - votiva, delu - pitalismi.
bru m; - de las reliqu ias, cella reliqu iaru m; -
del S antísimo (S acramento), cella capitalista: su st capitalista, ae m. Sin: v ir
Sacramenti Au g u sti; - de laVirg en, cella Ma- (vel dó minu s, vel (h )eru s, vel possessor) pe-
riae // (cu erpode músicos ocantores de al- cu niosu s, copiosu s, praediv es, ló cu ples
g u naig lesia) sy mph oníaci, oru m mpl . Sin: (-ētis), bene nu mmatu s; v ir pecú niis abu ndans,
sacer ch oru s; cantoru m ch oru s; sch ola canto- áfflu ens, refertu s; ditissimu s h omo// adj ca-
ru m; coetu s canéntiu m. Uso: - S ixtina, ch o- pitalísticu s, a, u m. Uso: sociedad -, socíetas
ru s Six tinu s; maestro de -, mag ister ch ori ó pibu s capitálibu s innix a.
canéntiu m.
capitalización: anatocismu s, i m. Sin: pecú -
capillita: cappéllu la, ae f. Sin: céllu la; fánu - niae collocátiovel occu pátioináliqu a re.
lu m; aedícu la sacra.
capitalizar: anatocizare. Sin: pecú niam in
capirotazo: benig na álapa. Sin: lev e táli- áliqu a re occu pare vel collocare; pecu nias
tru m. collocatas accu mu lare; opes cong érere vel
coacerv are; pecú niam fénori dare.
capitación: capitátio, onis f.
capitán: capitáneu s vel capitanu s, i m; capi-
capital: (ciu dad principal de u npaís) prin- tániu s, ii m. Sin: du x (du cis m); praefectu s;

183
capitana

centú rio(-onis m). Uso: - de artillería, centú - consílii, concílii, comítii, coetū s, conv entū s.
riotormentáriu s; - de bandidos, praedonu m
capu t; - de caballería, équ itu m mag ister; - de capítulo: (divisió nqu e se h ace enlos libros
infantería, péditu m praefectu s; - de la ar- oencu alqu ier otroescritoparalamejor ex-
mada, classis praefectu s; - de navío, prae- posició n) capu t, pĭtis n// (ju nta) collég iu m, ii
fectu s nav is; nav arch u s; - de pu erto, portū s n. Uso: - de canó nig os, canonicoru m collé-
praefectu s; g radode -, centu riatu s (-u s m) // g iu m vel coetu s // (ju ntade relig iosos) reli-
Dep, - de equ ipo, du x manū s. Sin: lu soru m g iosae commu nitatis consíliu m, concíliu m,
du x ; du x manípu li lu só rii. Uso: - de equ ipo comítiu m, coetu s, conv entu s, consessu s.
de fútbol, follilú dii praefectu s Uso: - g eneral, g enerale relig iosae commu -
nitatis consíliu m, concíliu m, comítiu m; con-
capitana: praetó ria nav is. vocar el - g eneral, g enerale relig iosae
commu nitatis consiliu m (vel concíliu m, vel
capitanear: praesse. Sin: dú cere. comítiu m) conv ocare vel có g ere; g eneralem
relig iosae commu nitatis conv entu m (vel coe-
capitanía: praefectu ra, ae f. Uso: - del tu m, vel consessu m) conv ocare // (lu g ar
pu erto, praefectu ra portū s; praefectu ra por- donde se reúne el -) sedes, is f. Sin: au ditó -
tu ensis. riu m. Uso: - de los canó nig os, canonicoru m
coetū s sedes.
capitel: capitellu m, i n. Sin: capu t colu mnae.
capó: motoris opércu lu m.
capitón: cápito, onis m.
capón: capo, onis m. Sin: capu s. Uso: - re-
capitulación: (entreg ade u naplazaoejér- lleno, capu s fartu s.
cito) dedítio, onis f. Uso: recibir a-, áliqu em
indeditionem accípere // (convenioenqu e se caponera: (jau lade los capones), v. pollera.
estipu lalarendició n) dedítio. Sin: condicio-
nes fpl. Uso: entablar u na-, deditionem incí- capota: (cu biertapleg adizade alg u nos co-
pere; lleg ar a u na -, ad condiciones ch es) au tocineti mó bile tég imenvel opércu -
descéndere; noaceptar la-, condiciones re- lu m.
cu sare.
capote: páenu la, ae f. Sin: lacerna. Uso: - con
capitular: (entreg ar oentreg arse u naplaza capu ch a, bardocu cu llu s; con-, páenu lā vel
oejército) deditionem fácere. Sin: indeditio- lacernā indu tu s; paenu latu s vel lacernatu s;
nem v enire; arma per pactionem trádere; se llevar -, páenu lam g estare; páenu lā indu tu m
dédere álicu i; dedi álicu i // (pactar, convenir esse; ponerse el -, páenu lam (sibi) indú ere.
conel enemig o) de deditione pacisci. Sin: de
deditione ág ere; de condició nibu s tractare; capricho: (antojo, deseoveh emente) libido,
certis condició nibu s de deditione pacisci // dĭnis f. Sin: cu píditas; cu pido(-dĭnis f); arbí-
(relativoau ncapítu loocabildo) capitu laris, triu m; líbitu m; prolú biu m; arbitratu s (-u s m);
e. Sin: ad consíliu m (vel concíliu m, vel co- ánimi v aríetas vel mobílitas. Uso: a-, seg ún
mítiu m, vel coetu m, vel conv entu m) pérti- el -, v. caprich osamente; amoldarse alos - de
nens vel áttinens // (individio de alg u na u no, ad alicú iu s arbítriu m se accommodare;
comu nidad eclesiástica osecu lar, convoto totu m se fíng ere ad alicú iu s arbítriu m, libídi-
enella) capitu laris, is m. Sin: sodalis (-is m) nem, nu tu m, v olu ntatem; depender del - de

184
carabina

u no, nu tu atqu e arbítrioalicú iu s g u bernari; capsular: capsu laris, e.


h acer caprich os, morosu m esse; mandar
seg únsu -, ad arbítriu m su u m imperare; re- captar: (enradiootelevisió n) ex cípere. Sin:
frenar los -, libídines comprímere; satisfacer percípere. Uso: fácil de -, ex ceptu vel per-
u n -, cu piditatem ex plere; secu ndar su s -, ceptu fácilis.
g éniosu oindu lg ēre; secu ndar el - de u no,
álicu i morem g érere // caprich os de lafor- captura: preh ensio, onis f.
tu na, v olu bílitas fortu nae. Sin: fortu íti casu s;
fortu íta, oru m npl // (composició nmu sical capucha: cu cu llu s, i m; cu cu lla, ae f. Uso:
fantasiosa) mú sica lev is, mu tábilis, v olú bilis, con-, provistode -, cu cu llatu s; capu latu s.
v ária, inconstans // (obrade arte llenade in-
g enio e imag inació n) commentíciu m opu s. capuchina: (relig iosa) capu ccina, ae f. Sin:
Sin: nov u m carmen (en versos); nov u m capu lata; cu cu llata; franciscalis capu lata //
melos (enmúsica). (plantade adorno) tropéolu m, i n.

caprichosamente: ad libídinem. Sin: cú pide; capuchino: (relig ioso) capu ccinu s, i m. Sin:
libídine; libidinose; ex libídine; arbítrio(meo, capu latu s; cu cu llatu s; franciscalis capu latu s
tu o, etc.); ad arbítriu m (meu m, tu u m etc.). // (bebida) capu ccinu m, i n. Sin: cáfea capu c-
cina; pó tiocapu ccina; pó tiocafaeária pau lu m
caprichoso: (qu e obrapor caprich o) libidi- lactata; cáfea sorbítio cu m mó dico lacte
nosu s, a, u m. Sin: diffícilis; morosu s. Uso: mix ta.
fortu na-, fortu na libidinosa; h u mor -, moró -
sitas; intempéries (-ēi f); índole -, v aria ac dif- capullo: (botó nde flor) calýcu lu s, i m.
fícilis índoles; niño -, diffícilis et ad iram
promptu s pu er // (qu e se h ace por caprich o) caquéctico: adj cach écticu s, a, u m. Sin: átro-
v ag u s, a, u m. Sin: nov u s; miru s. Uso: u n ph u s; v aletu dináriu s // su st cach ectes, ae m.
aliño-, nov u s atqu e miru s cu ltu s.
caquexia: cach éx ia, ae f. Sin: atró ph ia; tabes
Capricornio: Capricornu s, i m. (-is f).

cápsula: (envoltu rasolu ble enqu e se encie- caqui: (árbol) dió spy ru s, i f // (fru to) k ak i in-
rranalg u nas medicinas) pílu la, ae f // (vasija decl. Sin: cach i indecl.; dió spy ru m; dió s-
de bordes bajos u sadaparaevaporaciones) py ru m iapó nicu m; dió spy ros (-i m) k ak i;
py x is, ĭdis f. Sin: v áscu lu m // (fru tosecoy pomu m sanctu m // (color) fu lv u s color.
h u ecoqu e contiene las semillas) cápsu la, ae
f. Sin: v áscu lu m // (membranaenformade carabela: cárabu s, i m.
sacoqu e se h allaenel cu erpo) v áscu lu m, i n
// (mixtode cobre conu nfu lminante paralas carabina: carabina, ae f. Sin: manu ballista;
armas de fu eg o) cápsu la, ae f . Sin: cápsu la manu ballista ig nífera vel ig nív oma; sclope-
ex plodens // (parte de lanave espacial donde tu m carabináriu m; manu ale tormentu m. Uso:
se instalan los tripu lantes, si los h ay) cáp- - libre, manu ballista sine fu lcímine; - pe-
su la. Sin: capsu s, i m; céllu la. Uso: - espa- qu eña, - de pequ eño calibre, parv a manu -
cial, cápsu la spatialis; capsu s spatialis; aéria ballista; - de g ran calibre, mag na
céllu la. manu ballista; apu ntar la-, manu ballistam
collineare vel tractare.

185
carabinero

carabinero: carabináriu s, ii m. Sin: miles a caracterología: ch aracterioló g ia sive -log īa,


pú blica tu tela. ae f. Sin: ing enió ru m stú diu m vel perscru tá-
tio.
caracol: (molu sco) limax , acis mf. Sin: có ch -
lea vel có clea // (cavidad del oído interno) caracterológico: ch aracteroló g icu s, a, u m.
có ch lea, ae f.
carámbano: stíria, ae f .
caracolear: obequ itare. Sin: equ itare in
orbem; équ u m inorbem vel g y ru m ág ere. carambola: (fru todel carambolo) carámbola
(baca) // (lance del ju eg ode billar) díbolu s, i
caracoleo: orbis, is m. Sin: g y ru s. m. Sin: amph íbolu s; ambitág iu m; biliardáriu s
díbolu s; bináriu s appu lsu s (-u s m).
carácter: (índole) índoles, is f. Sin: ing é-
niu m; natu ra; ánimu s. Uso: - u npocodifícil, carambolo: av errh oa carámbola, ae f.
ing éniu m difficíliu s; - incompatibles, mores
inter se repu g nantes // (letraosig node laes- caramelizar, v. acaramelar.
critu ra) líttera, ae f. Sin: nota; lítterae nota //
(letrade imprenta) ty pu s, i m. Sin: lítterae caramelo: bellaríolu m, i n. Sin: (du rati) sác-
forma. Uso: - cu bitales, ing entes lítterae; - ch ari pastillu s, g lándu la, g landícu la; coctu m
cu neiformes, lítterae formatae in cú nei sácch aru m.
modu m; - cu rsivos, lítterae inclinatae; incli-
natae litteraru m formae vel notae // (modode caramillo: av ena, ae f. Sin: rú stica fístu la; v.
decir oestilo) ch aracter, ēris m. Sin: forma zampoña.
vel g enu s dicendi // (señal espiritu al indele-
ble) ch aracter, ēris m. Sin: (indelébilis) sacra- carandaí, v. carnau ba.
menti nota.
caravana: carav ana, ae f. Sin: ag men, mĭnis
característica: pró priu m, ii n. Sin: nota; pe- n; commeatu s (-u s m); comitatu s (-u s m).
cu liaris (vel praecípu a, vel sing u laris) nota; Uso: - de coch es, au toraedaru m commeatu s;
nota propria ac pecu liaris; nota ac propríetas; - de mercaderes, mercatoru m vel neg otiato-
qu od pró priu m est; pecu liaris dos (dotis f) vel ru m ag men.
forma // (actriz de carácter) actrix (-īcis f)
mores éx primens. caravanera: ág minis dev ersó riu m.

característico: ch aracterísticu s, a, u m. Sin: caravanero: ág minis du x (du cis m). Sin:


pró priu s; pecu liaris Uso: - de lamentalidad commeatū s mag ister.
del h ombre moderno, ing énioet índoli h ó mi-
nu m nostrae aetatis respondens; marca-, in- caravanista: ág minis párticeps.
sig ne, is n; señal -, nota; insig ne (-is n) //
(actor de u nacomediade carácter) statáriu s, caravanning: au tocineti remu lcati iter.
ii m. Sin: actor mores éx primens.
carbógeno: carbó g enu m, i n.
caracterizar: notare. Sin: desig nare; descrí-
bere. carbólico: carbó licu s, a, u m.

186
cardán

carbón: carbo, onis m. Uso: - fó sil, carbofó s- rató riu m; commix tor (-oris m);v áscu lu m car-
silis vel fossíciu s, mineralis, lith ántrax . bu rató riu m.

carbonado: ádamas (-antis; ac -anta m) carburante: cárbu rans, antis n(sobrent líqu i-
nig er. du m). Sin: liqu or propu lsó riu s; combu stíbile
líqu idu m.
carbonar: carbonem comparare.
carburar: carbu rare. Sin: carbó niu m áddere
carbonarios: carbonárii, oru m mpl. Sin : car- (álicu i rei); carbó niosatu rare (áliqu id).
bonárii sodales; carbonarioru m sodalício
ascripti. Uso: sociedad de los -, carbonarioru m carburo: carbu ru m, i n.
sodálitas; carbonária socíetas; carbonáriu m
sodalíciu m; partidode los -, carbonarioru m carcajada: cach innu s, i m. Sin: cach innátio
fáctiovel secta. (-onis f); sonoru s cach innu s. Uso: provocar
carcajadas, cach innos mov ere, commov ere;
carbonato: carbonatu m, i n. Sin: sal (salis) reírse acarcajadas, cach innare; cach innari;
carbó nicu m; carbó nicu s sal. effu ndi incach innos; soltar la-, cach innu m
tó llere vel édere.
carbonera: (lu g ar) carbonária, ae f. Sin:
cella carbonária // (laqu e vende carbó n) car- cárcel: carcer, ĕris m. Sin: cu stó dia pú blica;
bonis v énditrix (-icis f). cu stó dia carceralis. Uso: - clandestina, carcer
clandestinu s; - de máximaseg u ridad, mu ni-
carbonero: (el qu e vende carbó n) carbonis tíssimu s carcer; encerradoenla-, cu stó diā
v énditor (-oris m). carcerali inclu su s; fu e condenado a nu eve
años de -, ad nov em annos cu stó diae damna-
carbónico: adj carbó nicu s, a, u m // su st tu s est.
ch arta carbó nea vel carbó nica.
carcelario: carceralis, e. Sin: carcéreu s.
carbonífero: carbó nifer, ĕra, ĕru m. Sin: car-
bonem ferens; carbone div es. carcelero: carceráriu s, ii m. Sin: cárceris cu s-
tos vel minister.
carbonizar: carbonizare. Sin: incarbonem
redíg ere vel conv értere. carcinógeno: carcinó g enu s, a, u m.

carbono: carbó niu m, ii n. Sin: ó x y du m car- carcinoma: carcinoma, ătis n. Sin: cance-
bó nicu m. roma (-ătis n); cancer malig nu s.

carbunco: carbú ncu lu s, i m. cardador: (persona cu yo oficio es cardar)


carminator, oris m. Sin: lanáriu s carminator
carbúnculo, v. ru bí. vel pectináriu s.

carburación: carbu rátio, onis f. Sin: com- cardadura: carminátio, onis f. Sin: pectiná-
míx tio(-onis f) propu lsó ria. tio.

carburador: carbu rató riu m, ii n. Sin: g ene- cardán: concatenátiomó bilis. Sin: mó bilis

187
cardar

(vel elástica, vel u niv ersalis) catenátio; cate- cardias: cárdia, ae f. Sin: ó stiu m cardíacu m;
nátiocardánica; iu g u m cardánicu m. su périu s stó mach i foramen(-mǐnis n).

cardar: carminare. cárdigan: strictó ria lánea.

cardelina: cardu elis, is f. Sin: acalanth is, ĭdis cardinal: cardinalis, e. Sin: capitalis; fu nda-
( ac -ĭda) f. mentalis; praecípu u s.

cardenal: cardinalis, is m. Sin: pu rpu ratu s, i cardiocele: cardiocele, es f. Sin: cordis h ér-
m; pater cardinalis; pu rpu ratu s pater; pu rpu - nia.
ratu s ecclésiae princeps; sacrolaticláv iodo-
natu s. Uso: - inpectore, oinpetto, cardinalis cardiocinético: cardiocinéticu s, a, u m. Sin:
iam allectu s desig natu squ e; - camarleng o, cardiotó nicu s; cor éx citans; cordis mú scu lu m
cardinalis cameráriu s; - canciller, cardinalis ró borans; cordis v im ró borans; cordis motu m
cancelláriu s; - decano, su bdecano, cardinalis vel motu s au g ens.
decanu s, su bdecanu s; - penitenciariomayor,
cardinalis poenitentiáriu s maior; - prefecto, cardiografía: cardiog ráph ia sive -g raph īa, ae
cardinalis praefectu s; - secretariode Estado, f. Sin: cordis (vel cordis mó tu u m) descríptio.
cardinalis neg ó tiis pú blicis praepó situ s; - vi-
cario, cardinalis v icáriā potestate u rbis cardiográfico: cardiog ráph icu s, a, u m. Sin:
antistes; - del orden presbiteral, diaconal, ad cardiog ráph iam áttinens.
cardinalis ordinis presby teralis, diaconalis //
ser eleg ido-, romanā pú rpu rā (vel sacrā pú r- cardiógrafo: (especialistaenenfermedades
pu rā) decorari, h onestari, donari; nombrar a del corazó n) v. cardió log o// (aparatoqu e re-
u no-, áliqu em cardinalem fácere; álicu i sacrae g istralos movimientos del corazó n) cardió -
pú rpu rae h onorem (vel dig nitatem) deferre. g raph u m, i n; cardiog ráph iu m, ii n. Sin:
instru mentu m cordis mó tibu s metiendis.
cardenalato: cardinalatu s, u s m. Sin: cardi-
nalis díg nitas vel mu nu s; romana vel sacra cardiograma: cardiog ramma, ătis n. Sin:
pú rpu ra. Uso: renu nciar al -, sacrae pú rpu rae cordis mó tu u m (vel palpitationu m) descríptio.
h onore se abdicare.
cardiología: cardioló g ia sive -log īa, ae f.
cardenalicio: cardinalíciu s, a, u m. Sin: ad Sin: doctrina de cordis natu ra et v ítiis.
cardinales pértinens.
cardiológico: cardioló g icu s, a, u m. Sin: ad
cardíaco: (perteneciente orelativoal corazó n) cardioló g iam spectans.
cardíacu s, a, u m. Sin: cordis (g en). Uso: enfer-
medad -, cordis morbu s // (qu e padece del co- cardiólogo: cardió log u s, i m. Sin: cardioló -
razó n) cordis morboaffectu s vel laborans. g iae peritu s vel stu diosu s; médicu s natu rae
cordis peritu s.
cardialgia: cardiálg ia sive -alg īa, ae f. Sin:
epig ástrii dolor. cardioneurosis: cardioneu rosis, is f.

cardiálgico: cardiálg icu s, a, u m. cardiopalmia: cardiopalmos, i m. Sin: nímia


(vel crebra, vel citata) cordis palpitátio.

188
cargo

cardiópata: adj cardiopáth icu s, a, u m. Sin: carditis: carditis, ĭdis f; cardites, is f. Sin:
corde laborans; cardiopath iā affectu s; cordis cordis inflammátio; cordis mú scu li inflátio.
ang ore v ex atu s // su st v ir vel h omocardiopá-
th icu s; mu lier cardiopáth ica; qu i vel qu ae car- cardo: cardu s vel cárdu u s, i m.
diopath iā laborat.
carestía: (faltay escasez de cosas) cáritas,
cardiopatía: cardiopath īa sive cardiopáth ia, atis f. Sin: reru m cáritas // (faltade comesti-
ae f. Sin: cordis dolor, ang or, aeg rotátio. bles) cáritas annonária vel annonae. Sin: v ic-
tu áliu m cáritas; reru m edendaru m penú ria.
cardiopático, v. cardió pata.
carga: sárcina, ae f. Sin: onu s (-ĕris n) //
cardiopericarditis: cardiopericardites, is f. (cantidad de electricidad contenida en u n
Sin: cordis ac pericárdii inflammátiovel in- condensador) cu mu látio, onis f. Uso: - com-
flátio; cor et pericárdiu m inflammata. pleta, cu mu látiocompleta.

cardioplexia: cardioplég ia sive -pleg īa, ae f. cargable: (de electricidad) caricábilis vel
Sin: cordis parály sis (- is f). carricábilis, e.

cardioptosis: cardioptosis, is f. cargador: (portador) báiu lu s, i m. Sin: g éru -


lu s; saccáriu s // (estu ch e enel qu e se dispo-
cardiorrexia: cardiorrh ex is, is f; car- nen proyectiles) g lobu loru m capsa vel
diorh éx ia sive cardiorh ex īa, ae f. Sin: cordis cápsu la.
lacerátio.
cargamento: onu s, ó neris n. Sin: sárcina;
cardiosclerosis: cardiosclerosis, is f. Sin: merces (-iu m fpl).
cordis du rítia vel du ríties (- éi f).
cargar: onerare. Sin: onu s impó nere. Uso: -
cardiostenosis: cardiostenosis, is f. Sin: cor- u nanave, merces innav em impó nere ; - las
dis oris contráctiovel coartátio. acémilas, iu mentis ó nera impó nere; - au no
de cadenas, onerare áliqu em catenis // (acu -
cardioterapia: cardioth erapīa sive -rápia, ae mu lar electricidad) caricare vel carricare.
f. Uso: - u nabatería, accu mu lató riu m caricare
// Inform lég ere. Uso: lacompu tadoracarg a
cardiotomía: cardiotó mia sive -tomīa, ae f. u narch ivo, plica a compu tatrolég itu r // fig , -
Sin: cordis séctio. lamano, g ráv iu s (vel v eh ementer, vel v iolen-
ter) ág ere cu m áliqu o.
cardiotómico: cardiotó micu s, a, u m. Sin: ad
cardiotó miam pértinens. cargo: (fig , dig nidad, empleo, oficio) mu nu s,
nĕris n. Sin: offíciu m; onu s, ó neris n. Uso: -
cardiotrofia: cardiotró ph ia sive -troph īa, ae interino, mu nu s ad tempu s delatu m; asu mir
f. su -, mu nu s su u m su scípere; dejar el -,
mu nu s depó nere; ab mú nere se abdicare;
cardiovascular: cardiov ascu laris, e. Sin: ejercer u n-, mu nu s obire; mú nere fu ng i; des-
cordis sang u inisqu e v ascu loru m (g en). empeñar u n- interino, mu nu s ad tempu s su s-

189
carguero

tinere.
carillón: concentu s mech ánicu s. Sin: cápsu la
carguero: (bu qu e de carg a) nav is onerária. có nsonans.

cariado: cariosu s, a, u m. cariocinesis: cary ocinesis, is f.

cariar: cáriem effícere vel prodú cere. carioplasma: cary oplasma, ătis n.

caricatura: (pintu ra g rotesca) g rillu s vel carisma: ch arisma, ătis n. Sin: donu m; su -
g ry llu s, i m. Sin: ridícu la vel ridicu lária pic- pernu m donu m vel mu nu s.
tu ra // (fig u raridícu laenqu e se deformanlas
facciones de alg u ien) ridenda fig u ra. Sin: ri- carismático: adj ch arismáticu s, a, u m. Uso:
dicu laria (vel ridícu la, vel deprav ata) alicú iu s dones -, dona ch arismática // su st ch arismáti-
imag o; imag oalicú iu s ridícu le picta. Uso: ca- cu s, i m.
ricatu ras de Mah oma, ridícu lae imág ines
Mah ometi vel Macometi; h acer la- de u no, Cáritas: - Internacional, sodálitas, cu i
áliqu em ridícu le píng ere, effíng ere; ridícu lam nomen“Cáritas Internationalis”.
alicú iu s imág inem adu mbrare; áliqu em ridí-
cu lu m inmodu m effíng ere vel compó nere // carlanca: collare, is n. Sin: mellu m, i n; mil-
(persona ridícu la) ridícu lu m capu t. Sin: lu s, i m.
h omoridendu s // (obrade arte enqu e se ri-
dicu lizau napersonaocosa) deprav ata vel carlinga: (camarote del pilotoenu navió n)
ridícu la imitátio. aëroplanig ae (vel g u bernatoris, vel rectoris)
capsu s (-i m).
caricatural: iocu láriter fig u ratu s.
carmelita: (relig ioso) (mó nach u s) carmelita
caricaturesco: ridicu láriu s, a, u m. Sin: ridí- vel k armelita, ae m. Sin: carmelitis, ĭdis m;
cu lu s; ridícu le miru s. carmelites, is m; sodalis carmelites. Uso: -
descalzo, carmelita discalceatu s vel ex calce-
caricaturista: g rilló g raph u s vel g ry lló g ra- atu s // (relig iosa) (sanctimonialis) carmelitis
ph u s, i m. Sin: ridicu láriu s pictor; lépidu s vel k armelitis, ĭdis f. Uso: - descalza, (sanc-
adu mbrator vel descriptor; imitator ridicu lá- timonialis) carmelitis discalceata; monasterio
riu s vel lépidu s; ridicu laru m imág inu m pic- de relig iosas carmelitas, carmelítidu m v írg i-
tor; qu i ridícu le ping it vel effing it; qu i nu m coenó biu m // adj carmelitanu s, a, u m.
ridícu lu m (vel deprav atu m) inmodu m effin- Sin: carmelíticu s.
g it.
Carmelo: (monte) Carmel indecl; Carmelu s,
caricaturizar: áliqu em ridícu le píng ere. Sin: i m.
alicú iu s imág inem inpeiu s fíng ere.
carmesí: adj carmosinu s, a, u m. Sin: có cci-
caridad: cáritas, atis f. Uso: obras de -, ó pera nu s, coccíneu s // (tela) coccu m, i n. Sin: pu r-
caritatis. pu rissu m // (polvo del color de la g rana)
pu lv is (-v ĕris m) có ccinu s.
caries: cáries, ēi f. Sin: déntiu m cáries, pu -
tredo(-dǐnis f), tabes (-is f). carnal: (opu estoaespiritu al) carnalis, e.

190
carosis

có rporis v olu ptátibu s) imperare; mortificar la


carnalidad: carnálitas, atis f. -, dó mitas h abere libídines; ser esclavode la
-, cu piditátibu s vel có rpori serv ire; v olu ptá-
carnauba: carnáu ba, ae f. tibu s có rporis déditu m esse; qu iense aban-
donaalos placeres de la-, libidinosu s.
carnaval: (tiempo) carnev áriu m, ii n. Sin:
dies carnispriv iales vel praequ adrag esimales carneada: mactátio, onis f.
// (diversiones) Bacch anália, iu m vel -ioru m
npl. Sin: Satu rnália, iu m vel - ioru m npl; carnear: mactare. Sin: concídere; cáedere;
tripú dia, ioru m npl; oblectationes antequ a- tru cidare; iu g u lare.
drag esimales; pompae bacch anales, carnis-
priv iales, praequ adrag esimales; tripú dii dies carnero: (animal) áries, ĕtis m. Uso: - cas-
ante qu adrag ésimam. trado, v erv ex , ēcis m.

carnavalada: ridícu lu m, i n. Sin: scu rrilis carnet: (docu mento) diploma, ătis n. Sin: tés-
iocu s; bacch átio; bacch anal, alis n; tripú - sera. Uso: - de condu ctor, diploma g u berna-
diu m. tionis; diploma au tocinéticu m; au toraedárii
diploma; lítterae v eh icu lares; diploma g u ber-
carne: (parte blandadel cu erpo) caro, carnis nandi au tocinetu m; diploma v eh ícu loau to-
f. Uso: - viva, v iv u m, i n; v iv ae partes; ech ar, matário g u bernando, reg endo, du cendo;
cobrar carnes, carnes vel corpu s fácere // ch arta licéntiae g u bernató riae; conseg u ir el -
(- comestible) caro, carnis f. Uso: - ah u mada, de condu ctor, diploma g u bernandi au tocine-
carofu modu rata; - asada, assu m, i n; caro tu m adipisci // (docu mentode identidad) v.
assa; - cocida, - h ervida, caroelix a; elix atu ra; docu mento // (librito de memoria qu e se
elix u ra; - cong elada, carocong elata; - cru da, su ele traer enel bolsillo) libellu s, i m. Sin:
carocru da; - fresca, carorecens; - g orda, pin- codicillu s notaru m; commentaríolu m; codi-
g u is caro; - mag ra, pu lpa; - rancia, carorán- cilli (-oru m mpl).
cida; - alg orancia, carosu bráncida; - salada,
- en salsa, caro iu ru lenta vel iu ssu lenta; carnicería: laniena, ae f. Sin: carnária, ae f;
h ech o de -, cárneu s // - de bu ey o de vaca, laniáriu m; taberna laniária, macellária, car-
(caro) bú bu la ; - de cabrito, (caro) h aedina; - nária // (fig , destrozo, matanza) strag es, is f.
de carnero, (caro) v erv ecina; - de cerdo, Sin: caedes (-is f); tru cidátio(-onis f); inter-
(caro) porcina vel su illa; - de cordero, (caro) nécio(-onis f). Uso: h acer u na-, strag em fá-
ag nina; - de g allina, (caro) g allinácea; - de cere vel édere.
jabalí, (caro) aprina vel aprínea; - de pato,
(caro) anatina; - de perro, (caro) canina; - de carnicero: lániu s, ii m. Sin: macelláriu s.
pollo, v. pollo; - de ternera o de ternero, Uso: - caballar, equ icida.
(caro) v itu lina; alimentarse de -, carne v esci,
ali, v ív ere // (el cu erpoencontraposició nal carola: ch orea, ae f. Sin: saltátio.
espíritu ) caro. Sin: corpu s. Uso: de la- (rela-
tivoal placer de los sentidos eng eneral) v e- carolingio: adj carolíng icu s, a, u m // su st Ca-
nériu s vel v enéreu s, a, u m; el ardor de la-, roling u s, i m.
corporis fax (oenpl faces); placer de la-,
v olu ptas có rporis; cu píditas; dominar los pla- carosis: carosis, is f. Sin: v eternu s.
ceres de la-, có rpori (vel cu piditátibu s, vel

191
carótida

carótida: artéria carotis; artériae caró tides certamen; - de caballos individu al, o por
fpl. Uso: de la-, caró ticu s. equ ipos, cu rsu s equ oru m sing u loru m, au t per
manípu los; - de 1 0 0 m, cu rsu s centu m metro-
carotina: carotenu m, i n. ru m (inlong itú dinem); - de coch es, au torae-
daru m cu rsu s; certamen au toraedarioru m;
carozo: nú cleu s, i m. Sin: os (ossis n); lig nu m. au tocinétici cu rsū s certamen; - de 1 0 .0 0 0 m,
cu rsu s decem míliu m metroru m; - de fondo,
carpa: (pez) carpa, ae f. Sin: cýprinu s // (g ajo long íssimu s cu rsu s (v elocitatis); - de medio
de u vas) botru s, i m. fondo, long ior cu rsu s (v elocitatis); - de obs-
tácu los, cu rsu s (v elocitatis) saepimentis op-
carpelo: carpelu s, i m. pó sitis; cu rsu s (v elocitatis) impedimentis
interpó sitis percu rrendu s; - de relevo, cu rsu s
carpeta: ch artáriu m, ii n. Sin: ch artaríolu m; alternu s; - sobre h ielo, cu rsu s su per g láciem;
ch artoph y láciu m; ch artaru m capsella; th eca - de tándem, certamen g éminae bírotae //
ch artácea. Uso: - de material plástico, th eca h acer u na-, cu rsu m confícere; participar en
ex matéria artificiali facta. u na- , incertamendescéndere; vencer enu na
-, certamenv íncere (g enéricam v íncere, pal-
carpintería: officina lig nária. Sin: fábrica mam ferre) // (competenciaenlaprodu cció n
materiária; lig nárii officina. de armas) - armamentista, rei militari au g en-
dae conténtio. Sin: increscens armoru m stú -
carpintero: lig náriu s vel lig neáriu s, ii m. Sin: diu m; increscens apparatū s militaris stú diu m;
tig náriu s; faber lig náriu s, tig náriu s, materiá- armoru m apparandoru m fu ror cu rsu squ e;
riu s. fu ror cu rsu squ e ad béllica instru menta appa-
randa // (estu dios paraejercer u naprofesió n)
carpo: carpu s vel carpos, i m. cu rrícu lu m, i n. Sin: cu rsu s, u s m. Uso: - elec-
tró nica, cu rsu s electró nicu s; - estu diantil,
carquiñol: latércu lu s, i m. stu dioru m cu rrícu lu m; cu rrícu lu m sch olaru m
// (profesió n) cu rsu s, u s m. Sin: cu rrícu lu m.
carraca: (instru mento) crepitácu lu m, i n. Uso: - política, cu rsu s políticu s; cu rsu s h o-
Sin: cró talu m. Uso: - pequ eña, crepitacillu m. noru m; al principio de la-, ineū nte cu rrí-
cu lo; inítio cu rrícu li; h acer -, cu rrícu lu m
carranca, v. carlanca. fácere; célerem h onoru m cu rsu m confícere //
(cu rsode lavidah u mana) cu rsu s, u s m. Sin:
carrascal: ilicetu m, i n. Sin: prinoru m nemu s cu rrícu lu m; cu rrícu lu m v itae vel v iv endi.
(-mǒ ris n); prínina silv a.
carrerista: cu rsor, oris m. Uso: - veloz, citís-
carrera: (acció nde correr) cu rsu s, u s m // simu s cu rsor; - de bicicleta, birotáriu s ag o-
(pru ebade velocidad) cu rsu s. Sin: certamen, nísticu s.
mǐnis n. Uso: - apie, pedester cu rsu s; - ci-
clística, cu rsu s birotaru m; cy clísticu m certa- carreta: plau stru m, i n. Sin: plostellu m.
men; bírotae (vel birotale, vel birotáriu m, vel
birotu láriu m) certamen; - contrareloj, cu r- carretada: v eh es, is f. Sin: onu s (ó neris n)
su s contra h oroló g iu m; ex cu rsu s adv ersu s carri.
h oroló g iu m; - corta de velocidad, brev ior
cu rsu s v elocitatis; - de caballos, equ oru m carrete: (cilindro) cy lindru s, i m // (rollode

192
carta

pelícu la) ró tu la, ae f // (bobina) orbícu lu s.


carro: (veh ícu lo) carru s, i m; carru m, i n. Sin:
carretera: strata, ae f. Sin: v ia strata; v ia au - cu rru s, u s m; plau stru m vel plostru m n. Uso:
tocinética; v ia cú rribu s pérv ia. Uso: - asfal- - blindado, au tocinetu m loricatu m; au to-
tada, v ia asph alto íllita; v ia bitú mine cu rru s loricatu s; au tomatáriu s cu rru s lorica-
constrata; - costanera, v. costanero; - apro- tu s; - pequ eño, plostellu m; parv u m
piadaparacamiones, v ia au tocinetis onerá- plau stru m; - triu nfal, cu rru s triu mph alis; - de
riis apta; v . calzada. combate, v. tanqu e; - de feriantes, v. trailer;
- de mano, plau stru m vel plostru m manu ale;
carretero: (el qu e g u íael carro) plau strá- v eh ícu lu m manu ale; - de transporte, carru s
riu s, ii m. Sin: carpentáriu s; carru cáriu s; v e- v ectó riu s // (- de máqu inade escribir) cárru -
h icu láriu s // (el qu e h ace carros ocarretas) lu s, i m.
raedáriu s, ii m. Sin: ártifex vel faber carpen-
táriu s; v eh icu loru m vel v eh icu láriu s fabrica- carrocería: (cajade au tomó vil) capsu s, i m.
tor; v. carrocero. Sin: pló x enu m, pló x inu m. Uso: coch e con-
aerodinámica, au toraeda aërody námico
carretilla: pabo, onis m. Sin: pabillu s; carrí- capso// (taller, fábrica) plox enária, ae f. Sin:
ola. officina au tocinética.

carretillero: pabonáriu s, ii m. carrocero: (constru ctor de carru ajes) car-


pentáriu s, ii m. Sin: raedáriu s; plostráriu s;
carretista: cu rricu loru m du ctor. faber (-bri m) raedáriu s vel plox enáriu s; pló -
x eni fabricator; fabricator v eh icu láriu s; v eh i-
carretón: plostellu m. Sin: cárru lu s; parv u m cu loru m fabricator vel ártifex // (condu ctor
plau stru m. Uso: - del basu rero, plostellu m de carru ajes) raedáriu s, ii m. Sin: v eh icu lá-
pu rg amentis av errendis. riu s; v eh icu loru m du ctor; v. carretero.

carril: (cadau nade las barras de h ierropor carromatero: plau stri (vel carri, vel serraci)
donde correnlos coch es del ferrocarril) ó r- du ctor.
bita, ae f. Sin: cu rrícu lu m; ó rbita ferrata; ré-
g u la férrea vel ferrív iae; rotalia, iu m npl; - carromato: plau stru m, i n. Sin: carru s; serra-
único, trames u nīu s ó rbitae. cu m vel sarracu m; v ectó riu s cu rru s.

carrillito: bú ccu la, ae f. carroza: carru ca, ae f. Sin: petó rritu m, petó -
ritu m; carpentu m; pilentu m; nó bile petó rri-
carrillo: max illa, ae f. tu m; au toraeda nobilíssima. Uso: ir en -,
carru cā v eh i; - ferroviaria, carru ca ferriv iá-
carrista: cú rru u m cataph ractoru m vel lorica- ria.
toru m du ctor.
carruaje: raeda, ae f.
carrito: cárru lu s, i m. Sin: plostellu m. Uso: -
de mano, ch iramáx iu m; manu ale plostellu m; carrucha: tró c(h )lea, ae f.
cárru lu s manu alis; - de mano para bu ltos,
plostellu m manu ale sarcináriu m; - de niño, carta: epístu la vel epístola, ae f. Sin: lítterae,
pu erile v eh ícu lu m; infantis cárru lu s. aru m fpl. Uso: - abierta, epístu la aperta; -

193
cartabón

certificada, epístu la certificata; epístu la (rite)


commendata; epístu la pú blica cau tione missa cartel: (anu ncioqu e se peg aensitiopúblico)
vel perferenda; - comercial, epístu la merca- affix u m, i n. Sin: libellu s; tábu la; proscríptio
tó ria; - electró nica, epístu la electró nica; - fa- (-onis f) ; affix a tábu la; tábu la nú ntiis propo-
miliares, epístu lae familiares; lítterae ad nendis; tábu la libellis affig endis. Uso: - pu -
familiares datae; - u rg ente, epístu la citata; - blicitario, clamosa tabella; tábu la
de condolencia, lítterae consolató riae; - de fe- commendatícia; fó liu m commendatíciu m; -
licitació n, epístu la g ratu lató ria; - de invita- de anu ncios, proscripta, oru m npl; nu ntioru m
ció n, epístu la inv itató ria; - de pésame, - de libelli vel proscriptiones // (cu adrode papel
condolencia, lítterae consolató riae; - de re- encartonadoqu e sirve paralaenseñanza) tá-
comendació n, commendatíciae lítterae // bu la, ae f. Uso: - ilu strados, tábu lae imag íni-
papel de -, ch arta epistolaris // por -, ratione bu s ornatae.
epistu lari; per lítteras missas; - por expreso,
epístu la accelerata; epístu la raptim transmit- cártel: ch artellu m, i n. Sin: conv éntio; páctio
tenda; pró perae lítterae; - por Internet, epís- mercató ria.
tu la interretialis; - por vía aérea, aërív ola
epístu la // abrir u na-, v íncu la epístu lae rú m- cartelera: albu m, i n. Uso: - de espectácu los,
pere; cerrar u na-, epístu lam occlú dere; con- spectacu loru m index vel libellu s.
testar au na-, ad epístu lam rescríbere; doblar
u na-, epístu lam complicare; ech ar u na- en cartelero: affix oru m (vel libelloru m, vel nu n-
el bu zó n, epístu lam incápsu lam inícere; en- tioru m, vel pu blicoru m nu ntioru m) g lu tina-
treg ar u na-, epístu lam trádere; enviar car- tor.
tas, epístu las dare vel míttere; esperar u na-,
epístu lam vel lítteras ex spectare; llevar, h acer cartelito: ch ártu la, ae f. Sin: scídu la; pag ella;
lleg ar u na-, epístu lam perferre; recibir car- nota; pittáciu m.
tas, epístu las accípere; terminar u na-, finem
epístu lae fácere; traer u na- , epístu lam af- cartelón: tábu la, ae f. Sin: tabella; tábu la
ferre // - de crédito, téssera nu mmária; - de praedicativ a.
pag o, v. recibo// (naipe de labaraja) v. naipe
// - de ciu dadanía, diploma civ itatis // - de los carteo: (intercambiode cartas) epistu laru m
derech os h u manos, ch arta iu ru m h ó minu m // commérciu m cu m áliqu ovel inter áliqu os.
- g eog ráfica, tábu la g eog ráph ica. Sin: epistolare colló qu iu m; missae atqu e ac-
ceptae lítterae // (las mismas cartas, objeto
cartabón: (instru mento) norma, ae f. de lacorrespondencia) lítterae vel epístu lae,
aru m fpl. Uso: el - de Ciceró nconÁtico, lít-
cartapacio: (cu adernode apu ntes) adv ersá- terae Ciceronis ad Átticu m (missae); el -
ria, oru m npl; v. carpeta // (fu nda o bolsa entre Ciceró n y Atico, Ciceronis et Áttici
parallevar cu adernos olibros alaescu ela) epístu lae missae et allatae; - ininterru mpido,
sáccu lu s, i m. Sin: bu lg a; follis, is m; ch ar- assidú itas litteraru m; - secreto, secretae epís-
taríolu m; ch artoph y láciu m; th eca scriptó ria tu lae.
vel ch artária; th eca sch olaris; v. cartera.
cárter: cápsu la (carteriana). Sin: arca.
cartearse: epistu laru m commérciocu m áli-
qu ou ti. Sin: litteraru m commérciu m cu m áli- cartera: (valores o efectos comerciales de
qu oh abere; lítteras míttere et accípere. cu rsoleg al) permu tationes, u m fpl // (bolso)

194
cartujo

bú lg u la, ae f. Sin: sáccu lu s. Uso: - de bolsillo, cartógrafo: ch artó g raph u s, i m.


pascéolu s; - escolar, capsa sch olástica; cáp-
su la vel capsella sch olaris ; - parag u ardar cartomancia: ch artomantīa, ae f. Sin: div i-
papeles odocu mentos, ch artáriu m; ch artu lá- nátioper lu só rias ch ártu las; ex ch artis lu só riis
riu m; ch artoph y láciu m; cápsu la ch artária // div inátio; ars lu só riis ch ártu lis div inandi.
(portamonedas) bú lg u la nu mmária. Sin:
zona; cru mina; pascéolu s. Uso: robode car- cartomántico: ch artomantes, is m. Sin: ch ar-
teras, manticu látio; cállidu s zonaru m raptu s; taru m lu soriaru m div inator; ex lu só riis ch ar-
zonaru m séctio; robar carteras, cru minas de- tis div inator.
cérpere // (cu bierta formada de dos h ojas
rectang u lares de cartó n o piel, u nidas por cartón: (papel mu y fu erte y consistente)
u node su s lados) dípty ch a vel dípty ca, oru m collema, ătis n. Sin: ch arta densata, du rata,
npl. Uso: - de piel, dípty ch a alu tā operta. crassa, spissa, spissior, mú ltiplex . Uso: -
crespo, spissa ch arta crispa; - ondu lado,
carterista: sector zonáriu s. Sin: cru miníseca; ch arta u ndu lata; - piedra, macerata ch arta; de
saccu láriu s; manticu láriu s. -, e collémate; e spissiore ch arta // (cajade -)
v. caja // (dibu jo qu e se ejecu ta antes de
cartero: tabelláriu s, ii m. Sin: epistoláriu s; h acer u ncu adro) g raph is, ĭdis f. Sin: g ráph i-
pú blicu s cu rsor vel tabelláriu s; v iator cu rsu a- dis v estíg iu m; pictu rae ex emplar.
lis.
cartuchera: cinctó riu m vel cíng u lu m capsu -
cartesianismo: ph ilosó ph ia sive ph ilosoph īa laru m. Sin: emboloru m táenia; ig niferaru m
cartesiana. Sin: doctrina cartesiana. g lándiu m th eca; displodéntiu m tu bu loru m
fáscia.
cartesiano: adj cartesianu s, a, u m // su st car-
tesianu s, i m. cartucho: (carg ade armade fu eg o) cápsu la,
ae f. Sin: émbolu s; tú bu lu s; cápsu la pýria vel
cartilagíneo: cartilag íneu s, a, u m. ig nífera; tú bu lu s displodens, ex plodens; cu -
cu llu s pýriu s // (bolsade papel fu erte ode
cartílago: cartílag o, g ĭnis f. cartu lina) ch artae inv olu cru m. Sin: inv olu -
cre (-is n) ch artáceu m // (cu cu ru ch o) v. esta
cartilaginoso: cartilag inosu s, a, u m. voz.

cartilla: - de ah orros, v. libreta; - de su minis- cartuja: (conventode cartu jos) cart(h )ú sia,
tros, téssera annonária // (abecedario, silaba- ae f. Sin: monastériu m cartu siense; cartu sia-
rio) v. estas voces. nu m vel cartu sianoru m coenó biu m // (orden
relig iosa) cart(h )u sianoru m ordo. Sin: cartu -
cartita: epistó liu m, ii n. Sin: littéru lae, aru m siani, oru m mpl.
fpl.
cartujano: cartu sianu s, a, u m; cartu siensis,
cartografía: ch artog ráph ia sive -g raph īa, ae e.
f.
cartujo: su st cart(h )u sianu s, i m. Sin: mó na-
cartográfico: ch artog ráph icu s, a, u m. ch u s vel sodalis cartu sianu s.Uso: paciencia
de -, su mma patiéntia; incredíbilis qu aedam

195
cartulina

patiéntia // adj, v. cartu jano. cascabel: tintinnábu lu m, i n. Sin: crepitácu -


lu m; sistru m. Uso: - pequ eño. crepitacillu m.
cartulina: - postal, v. tarjeta, postal.
cascabelear: tinnire. Sin: tintinnare.
casa: domu s, u s f. Uso: - Blanca, Domu s Al-
bata; Aedes Albatae; - cinematog ráfica, ci- cascada: aqu ae vel aqu aru m deiectu s (-u s m).
nematog ráph ica domu s; - comercial, - de Sin: cataracta; aqu ae cadentes. Uso: cascadas
comercio, v. tienda; - consistorial, ayu nta- del Anio, Anionis deiectu s; cascadas del Nilo,
miento, cú ria f; - editora, v. editorial; - infla- Nilu s cadens; - del Rin, Rh eni cataractae.
ble, domu s inflábilis; - imperial, Domu s
imperatoris; - natalicia, domu s nativ itatis; - cascanueces: nu cifrang íbu lu m; v. rompenu eces.
prefabricada, domu s mó bilis praestru cta; -
privada, domu s priv ata; - produ ctora, domu s cáscara: (cu bierta, envoltu ra) teg u mentu m.
fabricatrix ; - rectoral, cú ria; - reg u lar, domu s Sin: tég u menvel tég imen, mǐnis n; teg imen-
reg u laris; - reinante, domu s reg natrix ; - reli- tu m vel teg mentu m. Uso: - de cru stáceos,
g iosa, domu s relig iosa; - rodante, v. rou lotte; caly x , y cis f; - de fru ta, cereales, h u evos, pu -
- Rosada, Domu s Ró sea; volver a-, domu m tamen, mĭnis n; cortex (tĭcis m); có riu m; - de
ire // - de arena, domu s ex h arena; - de leg u mbres, follícu lu s; - de molu scos, testa.
campo, v illa; v íllu la; domu s rú stica; - de co-
rreos, diribitó riu m; aedes tabelláriae; officina casco: (cu erpo de la nave) (nav is) álv eu s;
postalis vel tabellária; - de Dios, templu m; (nav is) compag o(-g ĭnis f) vel compag es (-is
domu s Domini; sacra aedes; - del disco, socí- f) // (cu erpodel avió n) v. fu selaje // (u ñadel
etas ph onog ráph icis discis edendis; - de Ejer- pie de las caballerías) ú ng u la, ae f // (tonel)
cicios Espiritu ales, ascetériu m; domu s vel v. estavoz // - secador del pelo, caláu tica ca-
sedes Ex ercítiis Spiritu álibu s; sedes spiritu a- pilloru m siccífica, siccativ a, siccató ria // (co-
libu s ex ercitatió nibu s; domu s ex citandis ad bertu raparaproteg er lacabeza) cassis, ĭdis
v irtu tem ánimis; - de empeños ode présta- f (de metal); g álea, ae f (de cu ero). Uso: fabri-
mos, pig neratoru m domu s; - de locos, amén- cante de cascos, cassidáriu s // “- azu les”,
tibu s cu randis domu s; - de madera, domu s “caerú leae cássides”; mílites, qu i “cássides
trabária; - de prostitu ció n, - de lenocinio, caerú leae” appellantu r.
domu s meretrícia; - de salu d, v aletu dináriu m.
caseificación: cásei efféctio.
casaca: sag u m, i n. Sin: tú nica vel v estis co-
saca; lacérnu la; páenu la. caseificio: erg astériu m caseáriu m.

casa-cuna, v. brefotrofio. casería, caserío: casalis, is m. Sin: v illa rú s-


tica.
casadera, v. núbil.
casero: (qu e se h ace encasaopertenece a
casamata: cella tormentária. Sin: mu nitís- ella) domésticu s, a, u m Sin: familiaris, e //
sima cella; cella loricata tormentisqu e béllicis (qu e permanece mu ch oensu casa) qu i vel
instru cta. qu ae domi v iv it vel sedet. Uso: mu jer -, do-
míseda, ae f
casamiento: nú ptiae, aru m fpl. Uso: - por lo
civil, nú ptiae civ iles. caseta: (casaoalberg u e pequ eñoy aislado)

196
castañuela

cásu la, ae f. Sin: domú ncu la; parv a domu s; desesperado, res insanábilis vel deplorata; -
cella; céllu la; ló cu lu s; locu lamentu m; qu á- normal, res só lita; - particu lar, res pecu liaris;
dru la // (casilladonde se cambiande ropalos - piadoso, res miseranda; - Waterg ate, cau sa
bañistas) litó rea cella. Sin: litoralis cella; do- waterg atiana; en- de necesidad, incasu ne-
mú ncu la vel céllu la balineária. cessitatis // Med, - clínico, morbu s clínice cu -
randu s; - patoló g ico, path oló g icu s morbu s //
casete: capsella, ae f. Sin: cassetta; caseta // - de conciencia, qu áestiomoralis // h acer -
au dio-, ph onocapsella; ph onocaseta; cápsu la de u no, álicu i crédere.
(vel táenia, vel th eca) sonans vel soníg era;
capsella sonora, sonábilis, mag netoph ó nica. caspa: fu rfu r, ŭris m; g eneralmente enpl.
Uso: colecció nde casetes, casetoth eca; serie
de casetes, séries ph onocasetalis // - com- casquillo: orbícu lu s, i m. Uso: - del tacode
pacto, ph onocaseta compacta. billar, conv ex u s có rii orbícu lu s.

casilla: (caseta) v. estavoz // (taqu illa) tes- cassette, v. casete.


serária, ae f. Sin: tesseraru m fó ru lu s, ló cu lu s,
pó rtu la; tesserária fenestella; v. boletería// cast: actoru m actricu mqu e index .
(divisió nde u npapel cu adricu lado) aréola,
ae f // (divisió nde u ncasillero) ló cu lu s, i m // casta: g enu s, nĕris n. Sin: ordo; casta. Uso:
(escaqu e de u ntablerode ajedrez, etc.) la- militar, g enu s militare; mílites (= los sol-
tessella, ae f // ( apartadopostal) ló cu lu s ta- dados).
belláriu s; cu rsū s pú blici ló cu lu s; rei tabellá-
riae locu lamentu m. castaña: castánea, ae f. Uso: - asadas, tosta-
das, castáneae assae, assatae, tostae; - coci-
casillero: locu lamenta, oru m npl. Sin: ló cu li das, castáneae coctae, elix ae, molles;
(-oru m mpl). Uso: - postal, pú blici cu rsū s lo- vendedor, rade - asadas, castanearu m tosta-
cu lamenta. ru m ínstitor, institó ria; tortillade castañas,
placenta castanearu m.
casimir, casimira: lanítiu m casmiriense. Sin:
lana casmiriensis. castañal, castañar ocastañeda: castanetu m,
i n. Sin: locu s castáneis có nsitu s.
casino: (clu b) conv entícu lu m, i n// (casade
ju eg o) aleató riu m, ii n. Sin: domu s vel ta- castañero, ra : castanearu m v énditor, tostor,
berna aleató ria. ínstitor; castanearu m v énditrix , tostrix , insti-
tó ria.
casita: domú ncu la, ae f. Sin: parv a domu s //
(casade campo, de labor) v íllu la, ae f. Sin: castañeta, v. castañu ela.
rú stica domú ncu la.
castaño: (árbol) castánea, ae f. Sin: fag u s
casiterita: cassiteritu m, i n. Sin: stannu m castánea; castánea v esca // adj bádiu s, a, u m.
ox y datu m. Sin: bru nu s; castáneae colore; fu scu s;
mú rreu s (de los cabellos); spadix , dīcis (de
caso: Gram casu s, u s m. Uso: constru ir con los caballos).
el - dativo, casu dativ oadiú ng ere // (aconte-
cimiento, circu nstancia) casu s, u s m. Uso: - castañuela: cró talu m, i n. Sin: sistru m;

197
castellano

cru sma (-ătis n); percu ssionalis orbícu lu s. casuista: casu ísta, ae m.
Uso: tocar las -, crotalissare; cró tala pu lsare;
tocador, tañedor de castañu elas, crotaloru m casuística: doctrina casu ística.
pu lsator; tocadorade castañu elas, crotalís-
tria; crotaloru m pu lsatrix . casulla: cásu la, ae f. Sin: planeta.

castellano: (idioma) ling u a castellana vel h is- catabolismo: catabolismu s, i m.


pánica. Sin: sermocastellanu s vel h ispánicu s.
cataclismo: catacly smu s, i m.
casticismo: casticismu s, i m.
catacresis: catach resis, is f.
castigado: castig atu s, a, u m Sin: pu nitu s.
catacumbas: catacu mbae, aru m fpl. Sin:
castillo: castellu m, i n. Sin: castru m. Uso: - cry ptae; h y pog ea (-oru m npl); sacrae cry ptae;
feu dal, castellu m feu dale; arx priv i iu ris; - pe- cu nícu li sepu lcrales; su bterránea ambu lacra.
qu eño, parv u m castellu m vel castru m; oppí- Uso: - de S anCalixto, catacu mbae callistia-
du lu m // u n - en el aire, ficta cog itatione nae.
imag o.
catacústica: catacú stica, ae f; catacú stice, es
castizo: (del estilooleng u aje) pu ru s, a, u m. f. Sin: catacú stica disciplina; doctrina de
Sin: emendatu s; limatu s Uso: leng u aje -, ech ū s lég ibu s.
sermopu ru s; pu ra orátio; - enel h abla, ora-
tione limatu s. catacústico: catacú sticu s. Sin: ad catacú sti-
cam (vel ad catacú sticen) áttinens.
castor: castor, ǒ ris m. Sin: fiber (-bri m).
Uso: de -, fibrinu s vel fíbriu s. catafalco: moles fú nebris. Sin: fú nebre
peg ma (-ătis n); tú mu lu s h onoráriu s.
castradera: castrató riu m (ferramentu m).
catalán: adj catalanu s, cataló nicu s, cataláu -
castrismo: Castri fáctio(-onis f). nicu s, a, u m. Sin: cataloniensis vel catalau -
niensis, e // (h abitante) Catalanu s vel
castrista: Castri sectator m; Castri sectatrix f. Catalau nu s, i m. Sin: Cataloniensis vel Cata-
lau niensis, is mf // (idioma) ling u a catalana;
casual: fortu ītu s, a, u m. sermocataláu nicu s.

casualidad: casu s, u s m. Sin: casu s vel ev en- cataléctico: catalécticu s, a, u m.


tu s (-u s m) fortu ītu s.
catalejo: telescó piu m g eminatu m; v. anteojo
casualismo: ph ilosó ph ia sive ph ilosoph īa (- de larg avista).
fortu íti.
catalepsia: catalepsis, is f.
casucha: cásu la, ae f.
cataléptico: ( relativoalacatalepsia) cata-
casuismo: casu ísmu s, i m. lépticu s, a, u m. Sin: ad catalepsinspectans //
(atacado de catalepsia) catalépticu s; cata-

198
catastro

lepsi laborans ; qu i catalepsi laborat. cataplejía, v. cataplexía.

catálisis: catály sis, is f. Uso: provocar la-, cataplexía: catapléssia sive -plessīa; cataplé-
catály sineffícere. x ia sive -plex īa, ae f.

catalítico: catalýticu s, a, u m. catarata: (cascada) cataracta, ae f; catarac-


tes, ae m // (opacidad del cristalinoode su
catalizador: cataly zató riu m, ii n. Sin: cataly - membrana) cataracta, ae f. Sin: ó cu li cata-
zator; catály tru m, i n; catály sis effector; ele- racta; su ffú sio; ocu loru m su ffú sio;
mentu m catály sineffíciens. h y pó ch y ma, ătos n; h y pó ch y sis, is f.

catalogable: incatálog u m referendu s, redi- cátaro: cáth aru s, i m.


g endu s, ascribendu s.
catarral: catarrh alis, e. Sin: pitu itosu s.
catalogación: catálog i vel catalog oru m con-
féctio. catarro: catarrh u s, i m. Sin: destillátio,
distillátio; pitu īta. Uso: - cró nico, diu tu rnu s
catalogador: catálog i au ctor vel confector. (vel diú tinu s, vel insanábilis) catarrh u s;
- nasal, náriu m destillátio; qu e padece -,
catalogar: (componer el catálog ode alg o) cath arro vel distillatione laborans; qu e
alicú iu s rei índicem confícere // (apu ntar padece h abitu almente -, v. catarroso; con-
alg oenu ncatálog o) áliqu id inelench u m re- traer, pescar u n -, destillatione có rripi vel
ferre. Sin: áliqu id in catálog u m redíg ere, áffici.
ascríbere, referre // (clasificar) dig érere. Sin:
inclasses distribú ere. Uso: - los libros de u na catarroso: catarrh osu s. Sin: pitu itosu s; cre-
biblioteca, biblioth ecam dig érere. bris destillationibu s v ex atu s vel affectu s.

catálogo: catálog u s, i m. Sin: elench u s; index catarsis: cath arsis, is f. Sin: pu rificátio; pu r-
(-dĭcis mf); libellu s index ; repertó riu m. Uso: g átio.
- comercial, praedicató riu s elench u s; - g ene-
ral, index omniu m reru m; - ilu strado, catá- catártico: adj cath árticu s, a, u m; Med pu rg a-
log u s imag ínibu s ex ornatu s, - de discos, tiv u s; pu rg ató riu s; pu rg andi v im h abens;
discoru m index . alv u m pu rg ans // (remedio) cath árticu m, i n.
Sin: medicamen(-mĭnis n) pu rg ativ u m.
cataloguista: catalog oru m confector m; elen-
ch oru m confectrix f. catascopio: catascó piu m, ii n.

Cataluña: Cataláu nia vel Cataló nia, ae f. catastral: ad censó rias tábu las pú blicas pér-
tinens.
catamarán: (embarcació n de dos cascos
u nidos) nav íg iu m bialv eatu m. Sin: nav is catastro: tabu láriu m censu ale. Sin: censu s, u s
bialv eata. m; pú blicae censū s tábu lae. Uso: h acer el -,
censu m h abere vel ág ere; pú blicas censū s tá-
cataplasma: cataplasma, ătis n; cataplasmu s, bu las confícere vel descríbere; h acer u n
i m. Sin: fomentátio; malag ma (-ae f vel -ătis n). nu evo -, nov as censū s tábu las descríbere;

199
catástrofe

censó rias tábu las pú blicas renov are. u rbis templu m. Uso: - de Notre-Dame, cath e-
dralis beatae Mariae; plazade la-, área ca-
catástrofe: (acontecimientoimprevistoy fu - th edralis.
nesto) calámitas, atis f. Sin: catástroph a, ae f;
catástroph e, es (ac -en); ex ítiu m; ru īna; ev ér- catedrático: (profesor) doctor, oris m. Sin:
sio; clades. Uso: - ecoló g ica, calámitas oeco- professor. Uso: - u niversitario, professor u ni-
ló g ica // (desenlace del poema dramático) v ersitáriu s; stu dioru m u niv ersitatis doctor; -
catástroph a vel catástroph e, es f. Sin: éx itu s, enlaUniversidad de Prag a, doctor inPra-
u s m; ev entu s, u s m; fábu lae epílog u s. g ensi stu dioru m Univ ersitate // (tribu toqu e
se pag abaal prelado) cath edráticu m, i n.
catastrófico: calamitosu s, a, u m.
categoría: Filos categ ó ria sive -g orīa, ae f //
catecismo: catech ismu s, i m. Sin: ch ristianae (cada u no de los g rados de u na carrera o
doctrinae elementa vel praecepta; ch ristianae profesió n) g radu s, u s m // (condició nsocial
doctrinae su mma. Uso: - u niversal, catech is- de u napersonaconrespectoaotras) ordo,
mu s mu ndanu s vel u niv ersalis; - de laIg lesia dinis m. Sin: g enu s, nĕris n; classis, is f //
Cató lica, Catech ismu s Ecclésiae Cath ó licae; (clase, serie en la clasificació n científica)
compilar u n-, catech ismu m compó nere vel g enu s, nĕris n. Sin: classis; spécies; séries.
scríbere; ch ristianae doctrinae su mmam in
brev i conspectu pó nere; enseñar, dar clase de categóricamente: modocertovel indu bio.
-, catech ismu m docere; ch ristianae doctrinae Sin: indu bitate; absolu te; simplíciter; simpli-
elementa álicu i trádere. císsime. Uso: expresado-, simplíciter elatu s.

catecumenado: catech u menatu s, u s m. categórico: categ ó ricu s, a, u m. Uso: impera-


tivo-, imperativ u m categ ó ricu m; conscien-
catecúmeno, na: catech ú menu s, i m; cate- tiae praescriptu m // (claro, preciso) certu s;
ch ú mena, ae f. Sin: ch ristianae relig ionis can- indú biu s; absolu tu s; definitiv u s.
didatu s m, candidata f.
catenaria: catenária, ae f.
cátedra: (asientoelevado) cáth edra, ae f //
(empleoy ejerciciodel catedrático; materia catequesis: catech esis, is f. Sin: ch ristianae
qu e enseña u n catedrático) cáth edra, ae f. doctrinae institú tiovel tradítio.
Sin: mu nu s docendi; mag istériu m. Uso: -
u niversitaria, cáth edra u niv ersitária; mu nu s catequismo, v. catequ esis.
pú blice docendi inu niv ersitate; - de teolog ía,
cáth edra th eoló g iae // (dig nidad pontificiao catequista: catech ista, ae m. Sin: catech eta,
episcopal) pontificalis díg nitas; pontificale ae m; catech esis (vel ch ristianae doctrinae)
só liu m. Uso: elevar aalg u ienala- episco- institu tor m, institu trix f; qu i vel qu ae ch ristia-
pal, ad pontificale só liu m áliqu em ev éh ere; nam doctrinam tradit álicu i; mag ister vel ma-
áliqu em pontificali dig nitate decorare, or- g istra doctrinae ch ristianae tradendae.
nare, h onestare.
catequístico: catech ísticu s, a, u m. Sin: cate-
catedral: cath edralis, is f. Sin: ecclésia vel ch éticu s; ad catech ismu m vel ad catech esim
aedes cath edralis; templu m cath edrale; tem- áttinens. Uso: enseñanza-, catech ética insti-
plu m princeps, maiu s, máx imu m; princeps tú tio.

200
causalidad

catequización: catech izatio, onis f. catoniano: adj catonianu s, a, u m. Sin: cato-


ninu s; cató niu s.
catequizar: catech izare áliqu em. Sin: Ch ris-
tianam doctrinam álicu i trádere; inelementis catonismo: Catonis moru m ostentátio. Sin:
ch ristianae relig ionis eru dire áliqu em // fig , catonianae sev eritatis vel g rav itatis imitátio.
cu rare vel conari persu adere álicu i de áliqu a
re. catonizar: Catonem imitari. Sin: Catonem
ág ere; Catonis sev eritatem affectare.
catéter: cáth eter, ēris (ac cath etērem vel ca-
th etēra) m. catóptrica: cató ptrica, ae f; cató ptrice, es f.
Sin: cató ptrica rátiovel doctrina; disciplina
cateterismo: cath eterismu s, i m. Sin: cath e- de lu cis repercu ssu , repercu ssione, repu lsu .
terizátio; cath etēris introdú ctiovel immíssio.
catóptrico: cató ptricu s, a, u m.
cateto: cáth etu s, i f. Sin: línea perpendicu la-
ris. catre: léctu lu s, i m. Uso: - de tijera, - de
viento, léctu lu s v ersátilis vel plicátilis.
catetómetro: cath etó metru m, i n.
Caucasia: rég ioCau cásia.
catexis: cath ex is, ĕos f.
caucho: g u mma, ae f; g u mmis vel cu mmis
catimarón: línter g éminis álv eis su ffu lta. (-is; ac -im, abl -i vel -e, g enpl -iu m) elástica.
Sin: dú plices scaph ae contabu latae, copu la- Sin: resina elástica.
tae, coniu nctae.
caución: cau tio, onis f. Uso: dar -, cau tionem
catión: cation, onis vel cation, ontis m. interpó nere, offerre, interpó nere, ex h ibere,
praestare.
catódico: cath ó dicu s, a, u m. Uso: rayos -,
rádii cath ó dici. cauda: sy rma, ătis n.

cátodo: cáth odos vel cáth odu s, i f. caudatrémula: motacilla, ae f.

catolicidad: cath olícitas, atis f. caudillo: du x , du cis m. Uso: el - de LibiaGa-


dafi, du x Lýbiae Gaddafi.
catolicismo: cath olicismu s, i m.
causa: cau sa, ae f. Uso: - eficiente, cau sa ef-
católico: adj cath ó licu s, a, u m. Uso: mu ndo-, fíciens; cau sas - de beatificació n y de cano-
cath ó licu s orbis; ecclésia cath ó lica; cath ó lici nizació n, cau sae beatificationis et
(-oru m mpl); doctrina, fe, relig ió n, verdad -, canonizationis; conconocimientode -, de re
doctrina, fides, relíg io, v éritas cath ó lica // edoctu s; por - políticas, ex cau sis políticis.
su st cath ó licu s, i m. Sin: fidelis cath ó licu s.
Uso: - practicante, cath ó licae relig ionis cu l- causal: cau salis, e. Uso: conju nciones -, co-
tor ex ímiu s vel eg rég iu s; ser -, fidem cath ó - niu nctiones cau sales.
licam profiteri.
causalidad: cau sálitas, atis f. Sin: cau sae

201
causticidad

áctio, rátio, v is; rátioeffíciens. Uso: principio n; cav iáriu m, ii n.


de -, cau saru m ordo(-dĭnis m) vel nex u s (-u s
m). cavidad del ojo: cáv ea ó cu li. Sin: orbis (-is
m).
causticidad: v is corrosiv a f.
cayado: (palode los pastores) pedu m, i n//
cáustico: adj cáu sticu s, a, u m. Sin: u rens, (bácu lopastoral del obispo) bácu lu m, i n// -
adu rens; fig mordax ; dicax // su st cáu sticu m, qu e sirve parael h ockey, h astile, is n.
i n. Sin: medicamentu m cáu sticu m.
caza: v enátio, onis f // fig consectátio, onis f
cauterio: (ag ente qu ímico o mecánico qu e // - del tesoro, th esau ri perqu irendi lu du s.
qu emalas carnes) cau tériu m, ii n. Sin: cau -
ter, ēris m // (llag ah ech aartificialmente para cazabombardero: aëronav is insectó ria et
mantener u nasu pu ració n) v u lnu s (-nĕris n) ballistária.
cau tere factu m.
cazador: adj v enató riu s, a, u m // su st v ena-
cauterización: cau terizátio, onis f. Sin: adú s- tor, oris m. Uso: - fu rtivo, v enator frau du len-
tio; actu s cau teriandi; adú stiocau tēre facta. tu s // (soldadoqu e h ace el serviciode tropas
lig eras) v eles, lĭtis m. Sin: miles lév iter ar-
cauterizador ocauterizante: cau térians vel matu s.
cau terizans, antis.
cazadora: v enatrix , icis f // (especie de ch a-
cauterizar: cau terizare. Sin: cau teriare; áli- qu eta) v estis v enató ria. Uso: - de piel, rh eno,
qu id cau térioú rere, inú rere, adú rere. onis m; th orax pellitu s vel pellíceu s.

cavador, v. excavador. cazasubmarinos: (nav ícu la) su bmerg ibíliu m


insectatrix . Sin: (nav ícu la) su baqu anearu m
cavar: pastinare. Uso: - latierra, terram pas- líntriu m v enatrix .
tinare.
cazatorpedero: nav is v enató ria vel deletrix .
cavatina: sincíniu m, ii n. Sin: torpedinariaru m náv iu m v enatrix ; rates
(-is f) torpedináriis náv ibu s depellendis vel
caveau: su bterránea cella arg entária. insectandis; lembu s torpedinárias nav es de-
pellens vel insectans; rates torpedinariaru m
caverna: cav erna, ae f. Sin: specu s (-u s m); náv iu m insectatrix .
spelu nca.
cazo: ú rceu s, i m. Sin: cáccabu s.
cavernícola: adj cav ernam vel cav ernas ín-
colens // su st cav ernícola, ae m. Sin: cav ernae cebada: h ó rdeu m, i n. Uso: dar - (ech ar
vel cav ernaru m íncola. piensoal g anado) cibária béstiis praebere.

cavia: cáv ia, ae f. Sin: cobáia; bestíola ex pe- cebadura: sag inátio, onis f. Sin: fartu ra.
rimentalis.
cebar: (dar comidaalos animales paraau -
cavial ocaviar: h av iare, is n. Sin: cav iale, is mentar su peso) sag inare. Sin: fartire; in-

202
celador

escare // (poner enmovimientou namáqu ina) cédride: líppia citriodora.


accéndere.
cedrino: cédrinu s, a, u m.
cebo: (alimento qu e se da a los animales
paraeng ordarlos) cibu s, i m // (porció nde cédula: (docu mentopersonal) téssera, ae f.
materia explosiva) ig niáriu m, ii n. Sin: Uso: - ju dicial, téssera iu dicialis vel poenalis;
fomes (-mĭtis m) diru mpens; fomentu m dis- - de identidad, ch arta identitatis; téssera ag ni-
plosionis. Uso: - fu lminante, v. cápsu la // tionalis; sýng raph i vel identitatis diploma;
(carnada) esca, ae f. Sin: cibu s. Uso: atraer ch arta vel téssera probató ria; téssera fidem
con-, ciboallícere; cazar opescar con-, in- alicú iu s fáciens; tésserā identitatis testis //
escare // (fig , fomentode u napasió n) fomes, (pedazode papel escritooparaescribir en
mĭtis m. Sin: esca. Uso: - del mal, esca malo- él alg u nacosa) sch eda, ae f. Sin: scida; sch é-
ru m. du la, scídu la. Uso: - de inscripció n, sch édu la
inscriptionis.
cebolla: caepa vel cepa, ae f; caepe vel cepe,
is n. Uso: picar las -, cepas térere; vendedor cefalalgia: ceph alálg ia sive ceph alalg īa, ae f.
de cebollas, v. cebollero// (bu lbo) bu lbu s vel Sin: ceph álg ia; ceph alárg ia; dolor cápitis.
bolbu s, i m. Uso: padecer -, ceph alálg ia vel cápite labo-
rare; qu e padece -, ceph alálg icu s; ceph alár-
cebollar: caepina vel cepina, ae f. Sin: caepe- g icu s.
tu m vel cepetu m, i n.
cefalálgico: ceph alálg icu s, a, u m. Sin: ad ce-
cebollero: caepáriu s vel cepáriu s, ii m. ph alálg iam spectans.

cebollita: (planta) cáepu la vel cépu la, ae f // cefalea: ceph alaea vel ceph alea, ae f. Sin:
(bu lbo) bú lbu lu s, i m. dolor cápitis inv eteratu s.

cebra: zebra, ae f. Uso: de -, zebrinu s, a, u m; cefálico: ceph álicu s.


pasode -, v. paso.
cefalología: ceph aloló g ia sive ceph alolog īa,
cebrado: v irg atu s, a, u m. ae f.

cebú: bos vel tau ru s índicu s. cefaloplexia: ceph alopléssia sive ceph alo-
plessīa; ceph alopléx ia sive ceph aloplex īa, ce-
ceca: (casadonde se labralamoneda) mo- ph aloplég ia sive ceph alopleg īa, ae f. Sin:
neta, ae f. Sin: officina monetária vel arg en- colli mu scu loru m parály sis (-is f; ac -in, abl
tária. Uso: director de la-, officinae monetali -i).
praepó situ s.
Ceilán : Ceiló nia vel Cey ló nia, ae f; Ceilā-
cedazo, v. criba. nu m, i n; Cey lōnu m, i n; v. S ri Lanka.

cedilla: (sig noortog ráfico) zetilla vel zétu la, ceilanés: ceilanianu s, a, u m.
ae f. Sin: parv a zeta // (la virg u lilla de ese
sig no) cáu du la, ae f. Sin: cau dilla; v írg u la; celador, ra: (sch olaris vel sch olae) cu stos,
cáu du la vel v írg u la su bscripta. odis mf. Sin: mó nitor; cu rator; qu i vel qu ae

203
celaduría

monet, cu rat, v íg ilat. celosía: persiana, ae f. Sin: (fenestrae) tran-


senna; clatri (-oru m mpl). Uso: mirar como
celaduría: (carg ooempleo) cu stodis mu nu s através de u na-, qu asi per transennam aspí-
(-nĕris n) vel offíciu m // (oficina) cu stodis cere.
sedes (-is f).
celotomía, v. qu elotomía.
celda: (de convento) céllu la, ae f. Sin: sacra
céllu la // (de cárcel) arca, ae f // (de u npanal celtismo: v ox céltica vel g állica.
de abejas) céllu la, ae f.
célula: céllu la, ae f. Uso: - fotoeléctrica,
celdilla: céllu la, ae f. céllu la ph otoëléctrica; - g erminal, céllu la
g erminalis; - nerviosa, céllu la nerv alis; - se-
celebración: celebrátio, onis f. Uso: - eu ca- xu al, céllu la sex u alis; - somática, céllu la so-
rística, celebrátioeu ch arística. mática // fig partícu la, ae f. Uso: - social,
partícu la civ itatis; - fu ndamental del Estado,
celebrante: - enlaMisa, célebrans, antis m. primária partícu la civ itatis.

celebrar: celebrare. Uso: - Misa, Missam ce- celular: cellu laris, e. Sin: cellaris. Uso: coch e
lebrare; - u ncong reso, conv entu m celebrare, -, au tocinetu m captiv is v eh endis // (aparato
concelebrare, fácere. de telefoníacelu lar) teleph ó nu lu m g estábile.

celestina, v. alcah u eta. celulitis: cellu litis, ĭdis f; cellu lites, is f.

celíaca oceliaca: (enfermedad) coelíaca, ae celuloide: cellu ló ida, ae f; cellu ló ides, is f.


f. Sin: coelálg ia sive coelalg īa; coelíacu s
morbu s; dolor abdó minis. celulosa: cellu losa, ae f. Sin: cellu losa tela
vel membrana.
celíaco oceliaco: adj coelíacu s, a, u m. Sin:
coelíacomorbolaborans; ad coelíacam pérti- celuloso: cellu losu s, a, u m.
nens // su st coelíacu s, i m. Sin: qu i coelíaco
morbolaborat. cementación: caementátio, onis f. Sin: lith o-
collae íllitu s (-u s m), u su s (-u s m), u su rpátio
celibato: caelibatu s, u s m. (-onis f).

célibe: caelebs, lĭbis. Sin: ág amu s, i m. Uso: cementar: caementare. Sin: malth are; lith o-
vida-, v ita caelebs. collā vel caemento firmare, coag mentare,
constrú ere, strú ere // fig coag mentare; fir-
celo: ardor, oris m. Sin: stú diu m; zelu s. Uso: mare; solidare; cong lu tinare; copu lare. Uso:
el - de lacaridad, zelu s caritatis. - las amistades, amicítias cong lu tinare; - la
paz, pacem coag mentare.
celofán: matéria celloph ánica. Sin: (flex í-
bile) fó liu m perspícu u m. Uso: envu eltoen-, cementerio: coemetériu m, ii n. Sin: necró -
(flex íbili) fó lioperspícu ocontectu s. polis; sepu lcretu m; requ ietó riu m; defu ncto-
ru m sedes; locu s sepu lcralis vel sepu lcroru m.
celoma: coeloma, ătos n.

204
centenario

cementista: ó pifex lith ocollaris. cenital: zenith alis vel senitalis, e. Sin: ad
zenith spectans; ad caeli fastíg iu m (vel
cemento: lith ocolla, ae f. Uso: - u h ormig ó n ápicem) pértinens.
armado, calcestru m; lith ocolla ferrovel ch á-
libe conex a, du rata, firmata; arenatu m ferro ceniza: cinis, nĕris m. Uso: díaomiércoles
du ratu m vel roboratu m; coag mentu m ferra- de -, féria qu arta cíneru m; sacroru m cíneru m
tu m vel du ratu m; constru ir en -armado, ferro dies (-ēi m); qu itar la- (del cenicero), cíneres
du ratā lith ocollā ex strú ere. ex cú tere; redu cidoacenizas, decineratu s, a,
u m.
cena: cena, ae f. Sin: cibu s v espertinu s; cena
v espertina; épu lae v espertinae. Uso: - fru g al, cenobial: coenobialis, e. Sin: ad coenó biu m
lig era, cénu la; - su cu lenta, cena ex qu isitíssi- áttinens.
mis épu lis appó sita; - de despedida, cena v a-
ledictó ria; tomar la -, v espertinu m cibu m cenobio: coenó biu m, ii n.
sú mere.
cenobita: coenobita, ae m.
cenáculo: cenácu lu m, i n. Sin: triclíniu m //
(tertu lia, peña) sodalíciu m, ii n. Sin: círcu lu s; cenobítico: ad coenobitam spectans.
cenácu lu m.
cenotafio: cenotáph iu m, ii n. Sin: tú mu lu s
cenador: trích ila, ae f. h onoráriu s; tú mu lu s v ácu u s.

cenar: cenare. Sin: cenam sú mere. Uso: invi- cenozoico: caenozó icu s, a, u m. Sin: tertia-
tar a -, ad cenam inv itare vel v ocare; - en nu s.
casade u no, apu d áliqu em cenare; despu és
de -, post cenam; cenatu s; sin-, incenatu s. censo: censu s, u s m. Uso: reg istro g eneral
del -, rationáriu m; h acer el -, censu m h abere,
cendal: (vestidu rasacerdotal) v. h u meral. ág ere, édere; censu m censere; inclu ir enel -,
incensu m referre vel deferre; - de contribu -
cenefa: ínstita, ae f. yentes, censu s aestimátiovel tax átio// rela-
tivoal -, censu alis, e.
cenestesia: coenáesth esis, is f.
censura: censu ra, ae f. Uso: - eclesiástica,
cenestésico: ad coenáesth esináttinens. censu ra ecclesiástica; - previa, censu ra práe-
v ia.
cenicero: cineráriu m, ii n. Sin: v áscu lu m vel
ex cípu lu m cineráriu m; cíneris receptácu lu m; centavo: centésimu s, i m.
catillu s cineráriu s. Uso: - llenode colillas, ci-
neráriu m ciccis repletu m onu stu mqu e. centelleo: scintillátio, onis f.

cenicienta: ancíllu la despecta. centenario, ria: (concerniente orelativoala


centena) centenáriu s, a, u m; saecu laris, e //
cenit o cénit: zenith vel senit indecl. Sin: (qu e tiene cienaños de edad) centu m annos
caeli fastíg iu m vel apex (ápicis m). natu s vel nata; centu m annoru m senex (h omo
vel mú lier) . Uso: es más qu e -, centésimu m

205
centeno

annu m ex cessit // (tiempode cienaños) cen- parte central de lacasa, interior pars áediu m;
tennale, is. Sin: spátiu m centenáriu m // (fies- parte - del día, médiu m diēi; médiu s dies;
tas centenarias) saecu lária, iu m npl. Sin: parte - de lanoch e, média nox // (principal)
sollemnia saecu lária; saecu lares celebratio- primáriu s, a , u m. Sin: principalis; praecí-
nes; saecu lares fériae. Uso: celebrar el - de pu u s; potíssimu s; su mmu s. Uso: consejo-,
alg o, alicú iu s rei saecu lária celebrare; feste- primáriu m alicú iu s societatis consíliu m;
jar el - de u no, centésimu m diem natalem ali- pu nto-, res praecípu a; pars primária; los pu n-
cú iu s ág ere; en el - de la mu erte de u no, tos - de los arg u mentos, su mmae reru m; es la
centésimoannopost mortem alicú iu s; enel -, cu estió n-, su mma qu áestioest; id máx ime
recu rriendoel - de …, centésimoex eú nte (vel qu áeritu r // ( establecimiento-, casa-, oficina
ex acto, vel rev olu to) sáecu loab …; ex eū nte -) primária sedes. Sin: centralis, is f (sedes);
(vel ex acto, vel rev olu to) sáecu loa … officina principalis. Uso: - ató mica, nu clear,
officina ató mica; electrificina nu clearis; er-
centeno: sécale, is n. g astériu m ató micu m; ató micae mach inationis
sedes; erg astériu m energ iae ató micae g ig nen-
centésima: centésima, ae f. dae; - eléctrica, electrificina; eléctrica offi-
cina; officina vel erg astériu m eléctridi
centesimal: centesimalis, e. Uso: método-, g ig nendae; primária sedes eléctrica; sedes
rátiocentesimalis. primária eléctridi g enerandae; primária eléc-
trici mach inamenti (vel eléctricae mach ina-
centígrado: centíg radu s, a, u m. Sin: ing ra- tionis) sedes; - eléctricaeó lica, electrificina
du s centu m didu ctu s; ing radu s centu m distri- pneu mática; - eléctricanu clear, electrificina
bu tu s. nu clearis vel ató mica; - h idroeléctrica, erg as-
tériu m h y droeléctricu m; - telefó nica, primá-
centigramo: centig ramma, ătis n. Sin: cen- ria teleph ōni (vel teleph ōnii) sedes; teleph onii
tésima g rámmatis pars. diribitó riu m; translocu tó ria officina; - tele-
g ráfica, primária telég raph i (vel teleg ráph ii)
centilitro: centílitru m sive centilītru m, i n; sedes; - térmica, officina th ermática; caloris
centílitra, ae f. officina; - termonu clear, primária sedes elec-
troató mici mach inamenti; sedes electroató -
centimano ocentímano: centímanu s, a , u m. micoró bori g enerando; - de correos, primária
Sin: centu m mánibu s (práeditu s); centu m pú blici cu rsū s sedes; primáriu m pú blici cu r-
manu s h abens. sū s diribitó riu m.

centímetro: centímetru m, i n. Uso: - cu a- centralismo: centralismu s, i m. Sin: cong lo-


drado, cúbico, centímetru m qu adratu m, cú - bationis rátio. Uso: - romano, centralismu s
bicu m. romanu s.

céntimo: terú nciu s, ii m. centralista: centralísticu s, i m. Sin: cong lo-


bationis fau tor.
central: (adj, qu e se h allaenel centro) cen-
tralis, e. Sin: centratu s; incentropó situ s; in- centralita: primária cella teleph ó nica. Sin:
terior; médiu s. Uso: acontecimiento -, teleph ó nii vel teleph oni mu tábu lu m. Uso: te-
ev entu s (-u s m) centralis; Eu ropa -, média lefonistade u na-, primáriae cellae teleph ó ni-
Eu ropa; núcleo central, nú cleu s centralis; cae addictu s m vel addicta f.

206
centroderecha

centralización: cong lobátio, onis f (ensen- inu rbe; el - de S icilia, u mbilicu s Sicíliae; en
tidomaterial); ordinátiovel conformátioin el - de laescena, inmeditú llioscaenae; enel
u nu m (ensentidometafó rico). - del palacio, inmédioáediu m; colocar enel
-, áliqu id inmédiodispó nere // (parte h abi-
centralizador: ó mnia sibi tríbu ens vel attrí- tada) locu s h abitatu s // (pu nto de reu nió n;
bu ens. Sin: ó mnia ad se có nferens vel défe- lu g ar donde es más intensa la actividad)
rens; cong reg ator; inu nu m conformator. sedes, is f. Sin: domicíliu m; domu s; centru m.
Uso: - asistencial, domu s h ospitalis; - cine-
centralizar: (tomar para sí toda la au to- matog ráfico, rei cinematog ráph icae sedes;
ridad) ó mnia ad se conferre. Sin: ó mnia artis cinematog ráph icae sedes; - comercial,
sibi tribú ere // (reu nir varios objetos enu n empó riu m; - deportivo, lu dicraru m ex ercita-
centro único o h acerlos depender de u n tionu m sedes; - didáctico, sedes institu tó ria;
poder central) inu nu m có g ere, contráh ere, - electoral, su ffrag ioru m ferendoru m primá-
cong lobare. Sin: ad u nu m ordinare, confor- ria sedes; - electró nico, electró nica sedes; -
mare, conferre. experimental, sedes ex perimentis faciendis;
- indu strial, centru m indú striae; - local del
centrar: collineare. apostolado de la oració n, centru m locale
apostolatū s orationis; - meteoroló g ico, sedes
céntrico: céntricu s, a, u m. rei meteoroló g icae; - político, sedes reru m
politicaru m; - recreativo, sedes rei oblectató -
centrifugadora: mách ina centrífu g a. riae; - socioló g ico, centru m socioló g icu m; -
tu rístico, sedes pereg rinatoru m; centru m tu -
centrifugar: centrifu g are. rísticu m // - de atenció ny acog idaparaen-
fermos de S IDA, sedes cu rationis et
centrífugo: centrífu g u s, a, u m. Sin: centru m h ospitalitatis prolaborantibu s morboAIDS; -
vel médiu m fú g iens; médiam partem fú g iens. de ayu da a la vida, sedes v itae iu v andae;
Uso: fu erza-, v is centrífu g a; v is centru m (vel institu tu m v itam tu ens; - de có mpu tos, sedes
médiu m) fú g iens. compu tató ria; - de compras, centru m emptó -
riu m; - de entrenamiento, tiró nibu s ex ercen-
centrípeto: centrípetu s, a, u m. Sin: médiu m dis sedes; - de estu dios, stu dioru m praecípu a
áppetens; centru m (vel médiu m) petens; in sedes; - del imperio, impérii sedes vel domi-
médiu m petens. Uso: fu erza-, v is centrípeta; cíliu m; - de investig ació n, sedes natu rae
v is a centro(vel a médio) av ertens. rebu s v estig andis vel inv estig andis; - de pro-
du cció n, sedes ó pibu s g ig nendis // fig res
centrismo: centrismu s, i m. Sin: mediaru m praecípu a vel primária. Sin: alicú iu s rei capu t
pártiu m stú diu m. ac v élu ti centru m; nodu s. Uso: - nervioso;
nerv oru m qu asi nodu s; - de ladiscu sió n, dis-
centrista: centrista, ae m. Sin: e factione pu tationis qu asi capu t // Dep, - delantero, in-
média; moderataru m pártiu m sectator vel cu rsor.
fau tor.
Centro A mérica, v. América.
centro: Geom centru m, i n// (parte céntrica)
médiu m, ii n. Sin: meditú lliu m; u mbilicu s; centrocampistas Dep: ácies média.
pars média. Uso: el - de laciu dad, centru m
u rbis; média u rbs; enel - de laciu dad, média centroderecha Dep: pars média-déx tera;

207
centroizquierda

partes médiae-déx terae. Uso: de -, parti mé- cepo: pédica, ae f.


diae-déx terae addictu s // (partidode -) fáctio
média-déx tera cequí: seccinu s, i m. Sin: áu reu s; nu mmu s
áu reu s. Uso: - de Venecia, áu reu s v énetu s; áu -
centroizquierda Dep: partes médiae sinis- reu s v énetu s nu mmu s.
trae fpl // (partidode -) fáctiomédia - sinis-
tra. cera: cera, ae f. Uso: persona qu e labra o
vende la-, v. cerero.
centuplicar: centu plicare.
cerámica: (arte de fabricar vasijas y otros
ceñidor: (faja) fáscia, ae f. Sin: zona, ae f // objetos de barro) fig u lina vel fig lina, ae. Sin:
(cinto) v. estavoz. fig u lina ars // (conju ntode objetos así fabri-
cados) fictília, iu m npl. Sin: v asa fictília;
ceño: su percíliu m, ii n// (fig , demostració n v asa ex arg illa // (vasijade -) fig linu m, i n.
de enfadoqu e se h ace conel rostro) tru ces Sin: opu s fig u linu m; v as fíctile.
ó cu li mpl. Sin: torv a vel h ó rrida fácies.
cerámico: (artistadedicadoalacerámica)
ceolita: zeó lith u s sive zeó lith os, i m. v. ceramista// (relativoalacerámica) ad fi-
g u linam pértinens.
cepa: (parte del troncode árbol odel tallo
de laplantaqu e estádentrode tierray u nida ceramista: fíg u lu s, i m; v. alfarero.
alas raíces) cau dex , dĭcis m // (troncode la
vid) v itis tru ncu s vel stipes (-pĭtis m) // (toda cerato: ceratu m, i n.
lavid) v itis, is f.
cerca: (cercado) saeptu m, i n.
cepillar, v. acepillar.
cercopiteco: cercopith ecu s, i m.
cepillo: penícu lu s, i m. Sin: penicillu s; peni-
cillu m. Uso: - de cabezaoparalos cabellos, Cerdeña: Sardínia, ae f.
penícu lu s comató riu s; penícu lu s capillis
mu ndandis vel ex poliendis; - paralos dien- cerebelo: cerebellu m, i n.
tes, penicillu m dentáriu m; penícu lu s vel peni-
cillu s dentáriu s; déntiu m penícu lu s; cerebral: cerebralis, e. Uso: operació n-, cé-
penícu lu s déntibu s deterg endis, mu ndandis, rebri operátio.
confricandis; - paralimpiar pelaje, stríg ilis,
is f; - para la ropa, penícu lu s v estiáriu s; - cerebralismo: nímiu s intellectu alitatis cu ltu s
paralas u ñas, penicillu s ú ng u iu m vel ú ng u i- (-u s m).
bu s deterg endis; - paralos zapatos, penícu lu s
calceáriu s // (cajade maderau otramateria cerebralista: nímiae intellectu alitatis cu ltor.
enqu e se introdu cenlas limosnas) árcu la, ae
f. Sin: cápsu la, ae f // (instru mentode carpin- cerebriforme: cerebriformis, e.
tería) rú ncina, ae f // - eléctricoaspirador,
scó pu lae pú lv eris h au ritó riae vel h au stó riae; cerebro: cérebru m, i n. Uso: - electró nico,
- paradar masajes, scó pu lae eléctricā v i per- cérebru m electró nicu m.
fricantes.

208
cerraja

cerebroespinal: cerebrospinalis, e. cerero: ceráriu s, ii m.

ceremonia: (formaexterior y reg u lar de u n cereza: u nas - traenollevanconsig ootras,


cu lto) caeremó nia vel caerimó nia, ae f. Sin: rem u nam áltera séqu itu r.
sollémnia, iu m npl; ritu s (-u s m); offíciu m.
Uso: - nu pcial, nu ptiaru m sollémnia; maestro cerilla: (velade ceraqu e se arrollaenforma
de ceremonias, caeremoniáriu s, ii m; praefec- de librillo) g lomu s (g ló meris n) filoru m cera-
tu s caerimoniaru m; rítu u m mag ister; mag is- toru m. Sin: cera flammífera; céreu s ig nes-
ter a caerimó niis // (actoparadar reverencia cens // (fó sforo): ceréolu s, i m. Sin:
y h onor enel ámbitoprofano) offíciu m, ii n. su lph u ratu m; flammíferu m; ceréolu s su lph u -
Sin: sollemne (-is n); apparatu s (-u s m). Uso: ratu s. Uso: cajade fó sforos, flammiferoru m
- oficial, sollemne pú blicu m; maestrode ce- vel su lph u ratoru m th eca; cereoloru m capsella
remonias, officioru m mag ister // (cu mplido, // (cera de los oídos) áu riu m sordes (-iu m
ademánafectadode cortesía) affectata offi- fpl).
ció sitas. Sin: affectatu m offíciu m. Uso: h acer
ceremonias, offició siu s fácere vel ág ere cu m cerillero: (vendedor de cerillas ofó sforos) v.
áliqu o; sinceremonias, líbere et familiáriter; fosforero// (estu ch e ocajaparag u ardar fó s-
nu lloapparatu ; ¡noh ag as ceremonias!, mitte foros) v. cerilla, fó sforo.
ambag es!
cerio: cériu m, ii n.
ceremonial: (conju ntode formalidades para
las fu nciones relig iosas) caeremó niae, aru m cernícalo: tinnú ncu lu s, i m. Sin: tinnú ncu lu s
fpl. Uso: seg ún el -, ex caerimoniaru m ó r- falco(-onis m).
dine, ratione, normis // (conju ntode formali-
dades para los actos civiles públicos o cero: zeru m, i n. Sin: zeroindecl. Uso: bajo
solemnes) sollémnia , iu m npl. Sin: ritu s, -, infra (vel su b, vel su btu s, vel su bter) zeru m;
u u m mpl. Uso: - de corte, áu licae u rbanitatis sobre -, su pra zeru m; cu arentag rados bajo-,
leg es; áu lica eleg ántia et disciplina; áu lici qu adrag inta g radu s su b zeru m // fig , nih il.
ritu s // (librodonde estánescritas las cere- Uso: es u n- alaizqu ierda, nequ icqu am est
monias qu e se debenobservar) caeremonia- intali h ó mine; níh ili vel nu llīu s prétii est;
ru m liber vel rátio. nu llonú meroest; proníh iloest.

ceremonialmente: officiose. ceroferario: ceroferáriu s, ii m. Sin: cerífo-


ru s.
ceremoniático: officioru m nímiu s. Sin:
nímiu s offíciis; inpraestandis offíciis nímiu s; ceroplástica: ceroplástica,ae f. Sin: ceroplás-
ad satietatem officiosu s; u rbanitatem plu s tica ars.
nímioaffectans.
ceroto: cerotu m, i n.
ceremonioso: (qu e observaconpu ntu alidad
las ceremonias) officiosu s, a, u m. Sin: obsé- cerradura: sera, ae f. Sin: clau stru m, i n;
qu ii vel observ ántiae plenu s; officioru m ple- clau stra, oru m npl. Uso: romper la-, seram
nu s // (qu e g u sta de ceremonias y vel clau stra rev éllere, effríng ere, refríng ere.
cu mplimientos exag erados) v. ceremoniático.
cerraja: (cerradu ra) v. estavoz // (plantame-

209
cerrajero

dicinal) cicérbita, ae f. Sin: sonch u s olerá- certificación: testificátio, onis f. Sin: testi-
ceu s. mó niu m.

cerrajero: clau stráriu s, ii m. Sin: clau stráriu s certificada: epístu la commendata, com-
faber vel ártifex ; clav áriu s; clav icáriu s; missa, consig nata, cau ta. Sin: lítterae com-
cláv iu m faber. mendatae; epístu la su b cau tione missa vel
mittenda; epístu la pú blica cau tione depó sita.
cerrar: cláu dere. Uso: ¡cierren los libros!,
cláu dite libros! certificado: testimó niu m scriptu m. Sin: do-
cu mentu m; diploma, attestatu m. Uso: - de
cerro: (altu ra) tú mu lu s, i m // (colina) v. esta bu enacondu cta, probitatis docu mentu m vel
voz. testimó niu m; pú blicu m probitatis docu men-
tu m; lítterae testimoniales probitatis; - de
cerrojo: péssu lu s, i m. Sin: repág u la, oru m bu enservicio, recti serv ítii testimó niu m; boni
npl (también en sing ); clau stra, oru m npl offícii docu mentu m; entreg ar u n- , álicu i do-
(tambiénensing ). Uso: ech ar el - alapu erta, cu mentu m (vel testimó niu m) alicú iu s rei dare
ó stioó bdere péssu lu m; aedes repág u lis oc- vel impertire.
clú dere; qu itar, retirar el -, repág u la lax are;
péssu lu m remov ere. certificar: testificari. Sin: testari; attestari;
procertoaffirmare.
certamen: certamen, mĭnis n. Sin: certátio;
ag on, onis (ac sing ag ona, pl ag onas) m; con- cerumen: ceru men, mĭnis n. Sin: (áu riu m)
flictu s, u s m. Uso: - eliminatorio, certamen sordes, iu m fpl.
ex clu só riu m vel eliminató riu m; - estivales,
invernales, aestiv a, h iberna certámina; - in- cerusa: ceru ssa, ae f.
ternacional de danza escénica, certamen
ballationis scáenicae; - mu sical, concertátio cervecería: (fábricade cerveza) officina cer-
mú sica; - olímpicos, Olýmpia, oru m npl; v isiária vel cerev isiária. Sin: cerv ísiae vel
certámina Olýmpica, Oly mpíaca, Olýmpia; cerv ésiae officina; aedifíciu m cerv ésiae co-
Olýmpici conflictu s; - de canciones, certa- qu endae; erg astériu m cerv ísiae coqu endae;
mencantionu m; - de oraciones, sacra precu m brassató riu m, braseató riu m, brax ató riu m, ii
concertátiovel conténtio; - de piano, certa- n// (tiendadonde se vende y se tomacerveza)
men clav icy mbalistaru m; certamen cla- cerv isiária, ae f. Sin: taberna cerv isiária, cer-
v icy mbálicu m; - de violín, certamen v isária, cerv esiária; cerv ísiae taberna; potó ria
v iolinistaru m. cerv ísiae taberna; tentó riu m cerv isiáriu m;
zy th opó liu m, ii n.
certeza: certitu do, dǐnis f. Uso: - h istó rica,
h istó riae fides; - moral, opínioex commu ni cervecero: (qu ienfabricacerveza) cerv isiá-
ag endi ratione certa; - plena, omninoex plo- riu s, ii m. Sin: cerv esáriu s; brassator; cerv í-
rata v éritas; sé con-, mih i certu m (vel com- siae coctor // (du eño de u na cervecería)
pertu m, vel ex ploratu m, vel persu asu m) est; cerv isiáriu s, ii m. Sin: cerv ísiae v énditor //
certoscio; áliqu id procertoh ábeo; teng ola (relativooperteneciente alacerveza) cerv i-
plena-, mih i ex ploratíssimu m (vel persu asís- siáriu s, cerv isáriu s, cerv esiáriu s; ad cerv í-
simu m) est. siam spectans. Uso: indu stria -, téch nica
cerv isiária.

210
chalet

cerveza: (de cebada) cer(e)v ísia, ae f. Sin: ae f.


cerv ésia; cerv ēsa; zy th u m, i n; (de trig o)
cérea; célia, ae f. Uso: relativoala-, cerv isiá- cetáceo: su st cetu s, i m. Sin: cetáceu s; bélu a
riu s, a, u m; - de exportació n, cerv isia ex por- marina // adj cetáceu s, a, u m.
tatícia; fiestas de la-, dies festi cerv isiárii;
sollémnia cerv isiária; apu rar copas de -, cer- cha: (soberanode Persia) Persaru m impera-
v ísiae pó cu la siccare; tomar u na- h elada, tor vel rex . Sin: Irániae g entis imperator vel
g élidam cerv ísiam sorbillare. rex .

cervical: cerv icalis, e. chacal: canis áu reu s. Sin: th os, th ois m; scia-
callu s.
cesación: - de laactividad profesional y la-
boral, a professionis et laboris activ itate ces- Chaco (El) : Ph asianu s, i m.
sátio.
chacó: pétasu s militaris. Sin: g aléricu m mi-
cesante: dejar -, dimíttere. litare. Uso: - conplu mas, g aléricu m militare
pennatu m.
cesárea: séctiovel operátiocaesárea.
chacra: práediu m, ii n. Sin: fu ndu s; ag er.
cesarismo: caesarismu s, i m.
cháchara: inanis sermo. Sin: afannae vel af-
cesaropapismo: caesaripapismu s, i m. fániae, aru m fpl; inanis v erboru m afflu éntia
vel proflu éntia.
cesio: cáesiu m, ii n.
Chad: Ciádia, ae f.
césped: caespes, pĭtis m. Uso: terreno cu -
biertode -, v irectu m; cortar el -, cáespitem chadiano: adj ciadianu s // su st Ciadianu s, i
resecare; reg ar el -, cáespitem irrig are. m.

cesta: qu asillu s, i m; qu asillu m, i n. Sin: cis- chal: ricíniu m, ii n. Sin: amícu lu s, pallíolu m;
tella, cístu la; fiscu s. Uso: - de g loboaerostá- amictó riu m. Uso: - de mu jer, mu líebre ricí-
tico, cýmbu la; có rbu la; - de pan, panáriu m; niu m; - de seda, séricu m ricíniu m
- de ropa, canistru m linteoru m.
chalana: linter, tris m. Sin: ponto, onis m.
cestilla: fiscella, ae f; fiscellu s, i m.
chalé: v íllu la, ae f. Uso: - su izo, v íllu la h elv é-
cesto: cista, ae f. Sin: corbis (- is; abl -e vel ticomore aedificata.
-i f); qu alu m (-i n.); qu alu s (-i m); sirpícu lu s,
scirpícu lu s, su rpícu lu s; (de mimbre, paraflo- chaleco: coló biu m, ii n. Sin: th orax , acis m;
res, fru ta, etc.) cálath u s (-i m). Uso: - de los th oráciu m; ex ó miu m. Uso: - de u naserie de
desech os, sirpícu lu s pu rg amentáriu s; - de los botones, th orax u nog lobu loru m ó rdine; - de
papeles, scírpu lu s (-i m) ch artaru m; ech ar al dos series de botones, th orax binis g lobu loru m
-, incistam depó nere. ordínibu s; - de pu nto, th orax ácu bu s tex tu s.

cestón: có ph inu s, i m. Sin: scírpea vel sírpea, chalet, v. ch alé.

211
chalupa

chalupa:(embarcació npequ eña) scaph a, ae g u mentu m, indu mentu m, inv olu cru m; calce-
f. Sin: cy mba; lembu s // (canoa) scáph u la; amentu m additiv u m. Uso: - de g oma, cú m-
lémbu lu s; cýmbu la; lenú ncu lu s, lintrícu lu s. meu m vel cu mminosu m calceamentu m;
Uso: - salvavidas o de salvamento, scaph a cú mmeu m calceamenti inv olu cru m, operi-
salv ífica vel au x iliária; lembu s adiu nctu s; mentu m, teg u mentu m; cu mminosa g állica.
scaph a appó sita vel su ccedánea.
changador: báiu lu s, i m. Sin: g éru lu s. Uso:
chamarilero: scru táriu s, ii m. pag ar al -, báiu lomercedem dare, réddere,
impertire.
chamarillero, v. ch amarilero.
channel (Inform) canal: canalis, is m.
chambelán: cu bicu láriu s, ii m. Sin: camerá-
riu s; minister cu bícu li; cu bícu lopraepó situ s. chantaje: ex tó rsio, onis f. Sin: captátio; cáp-
Uso: g ran-, decú rio(-onis m) cu bicu lario- tio; minae, aru m fpl.
ru m; - h onorario, cu bicu láriu s ornamentá-
riu s. chantajear: captatione vel v i pecú niam ex -
torqu ere. Sin: pecú niam minis captare.
champagne, v. ch ampán.
chantajista: ex tortor, oris m; captatrix , icis f.
champán: (vinoespu moso) campánicu m, i Sin: captator; captor; minator; ex pilator.
n. Sin: v inu m campánicu m, campanense,
campaniense; v inu m spu mans campanense; chanza, v. broma.
v inu m ex Campánia g állica.
chapa: (h oja o lámina de madera, metal,
champaña, v. ch ampán. etc.) lámina, ae f. Sin: tabella; bráctea sive
bráttea. Uso: - escu lpida, lámina inscu lpta; -
champú: (lavadode cabeza) capitiláv iu m, ii provisoria, tabella ad tempu s; - nu merada,
n. Sin: cápitis lav átio, ló tio, lotu ra; spu mífera lámina nú meris distincta, - pu estasobre la
ló tiovel lav átio; lav átiofrictioqu e cápitis; cá- pu ertade entrada, tabella ad domū s ianu am
pitis lotu ra et perfricátio// (composició nja- appó sita // - de au tomó vil, au toraedae tabella
bonosaqu e se u tilizaparael lavadodel pelo) vel insig ne; de bronce, tabella áerea vel
saponatu m, i n. aénea; - de cinc, lámina zíncea; - de h ierro,
lámina férrea; - de metal, insig ne metállicu m;
chamuscar: u stu lare. - de plomo, ch arta plú mbea.

chamusquina: (acció n) nidor, ōris m; chapeado: láminis obdu ctu s, obtectu s, oper-
(efecto) ex u stionis relíqu iae. tu s. Uso: mu ebles -, su pellex líg neis obdu cta
láminis.
chanchullero: frau dator, oris m. Sin: cir-
cu mscriptor. chapear: (cu brir oadornar conch apas de
madera, de plomo, de mármol) láminas lig ni
chancleta: doméstica crépida. (vel plu mbi, vel mármoris) obdú cere álicu i
rei. Sin: láminas vel brácteas indú cere álicu i
chanclo: su percálceu s, i m. Sin: su percálcei, rei; indú cere áliqu id láminis; obtég ere áliqu id
oru m mpl; su percalceamentu m; cálcei inte- láminis. Uso: - los mu ebles, líg neas láminas

212
Checoeslovaquia

su pelléctili obdú cere. charlatán: embau cador, v. esta voz // (qu e


h ablamu ch oy sinnecesidad) blátero, onis
chapita: lamella, ae f. m. Sin: g arrītor; h omoloqu ax , g árru lu s, v er-
bosu s; adj loqu ax (-acis); g árru lu s; v erbosu s
chapucear: neg leg enter áliqu id fácere. Sin: // (h ablador indiscreto) fastidiose loqu ax .
incó ndite (vel incomplete, vel inordinate, vel
incompó site) áliqu id fácere. charmeuse (telafinade sedaartificial): séri-
cu m carminosu m.
chapucero: su st h omo imperitu s, ineptu s,
ig naru s, mínime ú tilis. Sin: h omomú neris charnela: (bisag ra) v. estavoz.
su i imperitu s; inficetu s vel incompó situ s ex -
secu tor // adj, h ech otoscay g roseramente, charol: ceratu ra, ae f.
incó nditu s, a, u m. Sin: incompó situ s; in-
comptu s. charretera: (adorno militar) insig ne mili-
tare. Sin: (h )ú meroinsig ne (-is n). Uso: g a-
chaqué, v. ch aqu eta. narse las -, ú meris insíg nia có nsequ i; tener o
llevar las -, ú meris insíg nia g érere.
chaqueta: iacca, ae f. Sin : caracalla; th orax
(-acis m) manicatu s; tu nícu la manicata. Uso: chárter: aëronav is condu ctícia.
- de pu nto, alícu la e mácu lis; - de u niforme,
tu nícu la formalis. chartreuse: cartu sianu m, i n. Sin: liqu or car-
tu sianu m; v álida pó tiocartu siensis.
chaquete: lu su s (-u s m) du ó decim scripto-
ru m. Uso: ju g ar al -, lú dere du ó decim scrip- chasis, v. armadu ra.
tis.
chauvinismo, v. ch ovinismo.
chaquetilla: lev is tu nícu la manicata. Sin:
pállu la manicata. chauvinista, v. ch ovinista.

charada: aenig ma, ătis n. Sin: aenig ma Chechenia: Tsetsenia, ae f.


sy llábicu m; v erboru m lu du s.
checheno, na: su st Tsetsenu s, i m; Tsetsena,
charla: (acció nde h ablar mu ch o, sinsu stan- ae f // adj tsetsénicu s, a, u m.
cia o fu era de propó sito) loqu ácitas, atis f.
Sin: v erbó sitas; nu g ae, aru m fpl; inanis check-in: - enh otel, v. recepció n.
sermo; mu lta v erba // (disertació n) sermo,
onis m. Sin: sermocinátio. check-up: totíu s có rporis inspéctio.

charlar: (conversar, platicar) cu m áliqu oáli- checoeslovaco, v. ch ecoslovaco.


qu id (vel de áliqu a re) fabu lari (tr e intr dep).
Sin: cu m áliqu ode áliqu a re sermonem con- checoslovaco: adj cecoslov ak u s sive ce-
ferre. Uso: - u npoco, loqu i áliqu id // (h ablar coslov ach u s, a, u m // su st Cecoslov ak u s sive
mu ch oy sinning u nau tilidad) blaterare. Sin: Cecoslov ach u s, i m.
g arrire; arg u tari; arg u tari v erbis.
Checoeslovaquia, v. Ch ecoslovaqu ia.

213
Checoslovaquia

Checoslovaquia: Cecoslov ák ia vel Ce- v iária.


coslov ách ia, ae f. Sin: Boh emoslov ách ia.
chichón: tu mor, oris m. Sin: tu ber, ĕris n; tu -
chef: arch ícoqu u s, i m. Sin: arch imag iru s. bércu lu m; inflátio.

chelín: scellinu s, i m. Uso: - ing lés, scellinu s chicle: mastix , ĭcis f. Sin: mástice, es f; g u m-
británnicu s vel ang lu s; libella británnica; - mis saliv ária; cu mmis masticábilis.
au stríaco, scellinu s au stríacu s.
chico: adu lescéntu lu s, i m. Sin: pu er. Uso: -
cheque: perscríptio, onis f. Sin: assig nátio; de lacalle, pu er v iáriu s; ch icos de lacalle,
mandatu m nu mmáriu m; perscríptio nu m- pu eri pu ellaequ e v iárii.
mária; pecú niae perscríptio; perscripta pecú -
nia; nu mmária ch ártu la; ch ártu la mensária; chicoria, v. ach icoria.
nu mmáriae perscriptionis ch ártu la. Uso: -
bancario, nu mmáriu m arg entáriae manda- chifladura: (acció nde ch iflar) sibilátio, onis
tu m; mandatu m vel assig nátiomensae nu m- f. Sin: sibilatu s, u s m // (coloq, locu ra,
máriae; - postal, sýng raph a cu rsu alis; manía) inéptia, ae f ; más amenu do, inéptiae,
nu mmáriu m pú blici cu rsū s mandatu m; nu m- aru m fpl. Sin: ineptíola; inéptia pecu liaris;
mária pú blici cu rsū s ch ártu la vel scídu la; - de manīa sive mánia f; insánia; deméntia.
viaje o viajero, perscríptio v iató ria; iter
faciéntiu m nu mmáriu m mandatu m; - sin chií ochiita, v. sh iita.
fondo, sýng raph a inanis; inane mandatu m
nu mmáriu m; entreg ar u n-, nu mmáriae per- Chile: Ch ília, ae f.
scriptionis ch ártu lam trádere; g irar, librar,
expedir u n-, perscríbere arg entu m (vel pecú - chileno: adj ch iliensis vel ch ilensis, e. Sin:
niam) de mensae scriptu ra; per scriptu ram ch ilianu s // su st Ch iliensis vel Ch ilensis, is m.
pecú niam só lv ere; pag ar con u n -, per- Sin: Ch ilianu s, i m.
scríbere vel rescríbere
chillador, chillón: clamator, oris m.
chequeo: inspéctiomédica g eneralis. Sin: ac-
cu rata inspéctiomédica. chimenea: (h og ar ofog ó n) focu s, i m. Sin:
fó cu lu s; caminu s; lar, laris m // (condu cto
cherry: v álida pó tiocerasina. para dar salida al h u mo qu e resu lta de la
combu stió n) fu máriu m, ii n. Sin: fu marío-
chevió: línteu m áng licu m. lu m. Uso: - de laCapillaS ixtina, fu máriu m
Cappellae Six tinae.
chewing gum, v. ch icle.
chimpancé: símia trog lodýtica, trog ló dy tis
Chiapas: Cív itas Foederata Ch iapas nu ncu - (-ǐdis), trog ló dy tes (-ae).
pata.
China: Sinae, aru m fpl. Sin: Sina sive Ch ina,
chic: ex qu isitu s, a, u m. Sin: ex politu s; éle- ae f.
g ans.
china: (tejidode sedade laCh ina) crispu m
chica: pu ella, ae f. Uso: - de lacalle, pu ella Sinae.

214
chocolate

chinche: (insecto) cimex , mĭcis m. Uso: ii n. Sin: sal, salis m; arg u te (vel facete, vel
ch inch es de cama, címices lectu lárii vel lec- lépide, vel salse) dictu m; iocu s; ridícu lu m;
tu árii // (clavitometálico) cláv u lu s mu scá- enpl tambiénfacétiae; arg ú tiae; sales, iu m;
riu s iocu lária, oru m n; ridicu lária,oru m n. Uso:
decir, soltar ch istes, iocu lari; iocu lária fú n-
chinela: crépida, ae f. dere // (bu rlaoch anza) iocu s, i m. Sin: iocu -
látio, onis f. Uso: en-, ioci cau sā; per iocu m;
chinesco: (instru mentomúsico) campanu lá- ioco; iocáliter.
riu m, ii n.
chistoso: su st iocu lator, oris m. Sin: h omoio-
chino, na: adj sinensis, e. Sin: sinu s; séricu s cosu s; facetiaru m amator // adj arg u tu s, a,
// su st Sinensis, is m. Sin: Sinu s, i m; Ser, u m. Sin: facetu s; salsu s; lépidu s; iocosu s; io-
Seris m. cabu ndu s; dicax , acis; iocu láriu s; iocu laris;
iocu lató riu s. Uso: costu mbre -, mos (moris
chip (Inform), pequ eñocircu itoelectró nico: m) iocu laris; mu jer -, mu lier iocosa; iocu la-
talu s, i m. Sin: ássu la, ae f. Uso: integ rated -, trix , icis f.
talu s integ ratu s.
chito: tax illu s, i m.
Chipre: Cy pru s, i f.
chivo: h aedu s, i m. Sin: h ircu s, i m // - expia-
chipriota: adj cýpriu s, a, u m. Sin: cy príacu s torio, h ó stia su ccedánea. Uso: u tilizar alos
// su st Cýpriu s, ii m. h omosexu ales como - expiatorio, h omose-
x u álibu s proh ostia su ccedánea u ti.
chiquilla: pu éllu la, ae f. Sin: pu sa; pu síola;
pú pu la. chocar: (encontrarse violentamente) collí-
dere cu m + abl. Sin: illídere; concú rrere;
chiquillo: pu éru lu s, i m. Sin: pú sio, onis f; conflíg ere. Uso: - recíprocamente, collidi refl
pu ellu s; pú pu lu s; parv u s pu er. y pas; collídere inter se; dos trenes ch ocaron
frontalmente, du otrámina frontáliter collisa
chismorreo: sermú ncu lu s, i m. Sin: sermú n- su nt // (pelear, combatir) certare. Sin: dimi-
cu li, oru m mpl. care; có ng redi cu m áliqu ovel contra áliqu em.

chismoso: adj malédicens, entis Sin: malé- chocarrero: (qu e tiene ch ocarrería) scu rrilis,
dicu s; nu g ax , acis; g árru lu s // su st su su rro, e // (aficionadoadecir ch ocarrerías) scu rra,
onis m. Sin: obtrectator; detractor; malédicax ae m.
(-acis m).
chocha: scó lopax , acis m.
chispa: scintilla, ae f. Sin: fav illa. Uso: -
eléctrica, eléctrica; su cínea vel su ccínea fa- chocolatada: ch ocolatícia, ae f.
v illa.
chocolate: ch ocolata, ae f; ch ocolatu m, i n.
chisquero: ellých niu m ig níferu m. Uso: saltó Sin: socolata; socolatu m; th eobroma, ătis n.
lach ispaenel -, scintilla ex citata est. Uso: ladrillo, tabletade -, ch ocolatae qu adra;
tabella ch ocolatae; pastillade -, ch ocolatae
chiste: (dich oag u doy g racioso) dictériu m, qu ádru la; tazade -, ch ocolatae pó cu lu m; de

215
chocolateado

-, ch ocoláticu s // bebidah ech acon-, ch oco- g adores, lu soru m collisu s; h u bo u n - entre


lata, ae f. Sin: socolata; ch ocolatae pó tio; so- dos naves, du ae nav es inter se conflix eru nt
colatae sorbítio; th eobró matis liqu amen. vel concu rreru nt // (Méd conmoció n) - mor-
tal, trau mático, nervioso, letalis, trau máticu s,
chocolateado: ch ocoláteu s, a, u m. Sin: soco- nerv oru m ictu s (-u s m).
láteu s.
choricería: taberna botu lária, salária, salsá-
chocolatera: (vasijaparah acer oservir ch o- ria, salsamentária, su ária.
colate) ch ocolatáriu m vel socolatáriu m, ii n
(v áscu lu m). Sin: v as ch ocolatíferu m vel so- choricero: botu láriu s; salsamentáriu s; mer-
colatíferu m; cú cu ma (cu cu mella, cu cú mu la) cator botu láriu s, salsamentáriu s, salsáriu s,
ch ocolatária vel socolatária // (mu jer qu e su áriu s; neg ó tians vel neg otiator botu láriu s ...
labrach ocolate) ch ocolati vel socolati fabri-
catrix , icis f; (qu e lovende) ch ocolati vel so- chorizo: tomácina, ae f. Sin: isíciu m, ii n.
colati v énditrix .
chorro: (g olpe de ag u aqu e sale confu erza)
chocolatería: (oficina, fábrica) ch ocolatária aqu ae eiectu s (-u s m) . Uso: por mediode u n
vel socolatária, ae f. Sin: ch ocolatária officina ch orro de aire comprimido, ope compressi
vel fábrica; ch ocolatifíciu m. áëris coniectū s.

chocolatero: (relativoal ch ocolate) ch oco- chova: monédu la, ae f.


latáriu s vel socolatáriu s, a, u m // (el qu e labra
ch ocolate) ch ocolátifex vel socolátifex , ficis chovinismo: sciov inismu s, i m. Sin: ex ag g e-
m // (el qu e lovende) ch ocolatáriu s vel soco- ratu s nationalismu s; immó dicu s su ae pátriae
latáriu s, ii m. Sin: ch ocolati vel socolati v én- amor.
ditor.
chovinista: sciov inista, ae mf. Sin: ex ag g e-
chocolatín: ch ocolatilla vel socolatilla, ae f ; ratu s nationalista.
ch ocolatillu m vel socolatillu m, i n. Sin: ch o-
colatae vel socolatae qu ádru la; ch ocolati vel chubasco: v entu s et imber.
socolati pastíllu lu s.
chuchería: (cosade pocaimportancia) res
chofer ochófer: du ctor, oris m. Sin: rector; frív ola; en pl tricae, aru m f // (du lce)
g u bernator; moderator; v ector; raedáriu s; au - cu p(p)édia, ae f. Sin: cu p(p)édiu m; v. g olo-
toraedáriu s; au tocinetista; au tocinetistes, ae sina// (alimentocortoy lig ero, ordinariam
m; au torector; au tomoderator; au tov ector; au - apetitoso) cu p(p)édiae, aru m fpl.
tocineti vel au toraedae du ctor, rector, g u ber-
nator. chuleta: (costilla de carnero, cerdo, etc.)
có stu la, ae f. Uso: - asada, có stu la assata; -
chopo, v. álamo. con ju g o, carnis pó rtiosu comadens; - con
ju g ode tomate, có stu la ly copérsici liqu ámine
choque: collísiovel allísio, onis f. Sin: colli- condita // (fig y coloq, bofetada) álapa, ae f.
su s, u s m; concu rsu s, u s m. Uso: - de aviones,
de au tomó viles, de trenes, aëroplanoru m, au - chupacirios: pietatis ostentator. Sin: peras-
toraedaru m, tráminu m collísio; - de dos ju - sídu u s ecclésiae frequ entator; v. mojig ato.

216
ciceronianismo

chupada: h au stu s, u s m. Uso: dar u nas bu e- ciática: ísch ias, ădis (ac isch íada) f. Sin: is-
nas -, cállide h au stu s fu mi sú g ere. ch iádicu s dolor; isch iádici dolores; isch iádica
pássio// enfermode -, isch iádicu s; isch íacu s;
chupete: su g itó riu m, ii n. qu i isch íade laborat.

churriguerismo: corru ptae artis barocae spé- ciático: isch iádicu s, a, u m.


cimen(-mĭnis n).
ciato: cýath u s, i m.
churro: (fru tode sartén) lág anu m (tu bu la-
tu m). ciberespacio (Inform): cy berspátiu m, ii n.
Sin: spátiu m cy bernéticu m.
chusco: u ntipo-, ridícu lu s h omo. Sin: lépi-
du m miru mqu e capu t. cibernética: cy bernética, ae f; cy bernétice,
es f. Sin: informática; sciéntia (vel disciplina,
chusma: (conju ntode g aleotes qu e servían vel ars) cy bernética.
enlas g aleras reales) rémig es, u m mpl. Sin:
classiárii, oru m mpl // (g ente soez) fex pó pu li cibernético: cy bernéticu s, a, u m.
vel plebis.
ciborio: (copa) cibó riu m, ii n// (baldaqu íno
chutar Dep: follem vel pilam (pede) iácere, baldaqu ino) sacellu m, i n.
pu lsare, impíng ere.
cicatriz: cicatrix , icis f.
cianhídrico: adj cy anh ýdricu s, a, u m. Uso:
veneno -, v enenu m cy anh ýdricu m // su st cicatrización: cicatricatio, onis f. Sin: g lu ti-
cy anh ýdricu m, i n. Sin: ácidu m prú ssicu m. nátiovel cong lu tinátio.

ciánico: cy ánicu s, a, u m. cicatrizado: cicatricatu s, a, u m. Sin: g lu tina-


tu s vel cong lu tinatu s; cicatrice obdu ctu s; ad
cianógeno: cy anó g enu m, i n; cy anog éniu m, cicatricem du ctu s, indu ctu s, perdu ctu s.
ii n.
cicatrizar: cicatricare. Sin: cicatricem dú -
cianografía: cy anog ráph ia sive -g raph īa, ae f. cere, indú cere, perdú cere // cicatrizarse, ci-
catricari. Sin: ad cicatricem v enire vel
cianosis: cy anosis, is f. Sin: liv or; lív idu s perv enire.
color.
cicerone: my stag og u s, i m. Sin: monstrator;
cianótico: cy anó ticu s, a, u m. Sin: lív idu s; ex - pú blicu s monstrator; monstrator u rbis; u rbis
sang u is; v epállidu s; ad cy anosinpértinens // my stag og u s; du x vel du ctor locoru m, itíneris,
(qu e padece cianosis) cy anosi laborans, v e- v iae; comes, mĭtis mf. Uso: h acer de -, dú cere
x atu s, affectu s; qu i vel qu ae cy anosi laborat. áliqu em; ofrecerse como -, praebere se
du cem álicu i; valerse de u n-, du cem adh i-
cianuro: cy ánidu m, i n. Sin: sal (salis n) bere; u ti du ce.
cy anh ýdricu m; sal (salis m) cy anh ýdricu s.
Uso: - de potasio, h y drocy ánicu m. ciceronianismo: ciceronianismu s, i m. Sin:
ciceroniana imitátio; Ciceronis imitandi stú -

217
cíclico

diu m // (estilociceroniano) tu lliana orationis cidrero: malu s médica.


intég ritas.
cidro: citru s, i f.
cíclico: cýclicu s, a, u m. Uso: orden-, ordo
cýclicu s. cidronela: melissa officinalis.

ciclismo: cy clismu s, i m. Sin: birotarismu s; ciego: su st caecu s, i m // adj caecu s, a, u m.


cy clismi ex ercítia, certámina, stú diu m; bíro- Sin: ó cu lis captu s; ó cu lis carens. Uso: - de
tae stú diu m; ars birotária vel birotu lária; nacimiento, caecíg enu s, a, u m; - de u nojo,
ex ercitátiobirotária; cy clística res; lú dicra álteroó cu locaptu s; volver - au no, áliqu em
(-oru m npl) cy clística; ath letismu s birotalis; caecare vel occaecare; volverse -, caecu m
lú dicra (-oru m npl) bírotae; lú dicra birotália, fíeri; ó cu los amíttere; ó cu lis capi; caecitate
birotária, birotu lária; cy clismi ex ercítia, cer- áffici.
támina, stú diu m. Uso: practicar el -, rem
cy clísticam profiteri; birotu láriam artem cielo: caelu m, i n // (aire, atmó sfera) aër,
ex ercere. áëris m. Sin: caelu m. Uso: - nu blado, nú bi-
lu m; - sereno, serenu m; a- abierto, a- des-
ciclista: adj, v. ciclístico// su st cy clista, ae cu bierto, su b div o; su b Iov e // (mansió nde
mf. Sin: birotáriu s; birotu láriu s; cy clismi los bienaventu rados) caelu m, i n. Sin: reg -
ex ércitor, stu diosu s, peritu s. nu m caeloru m vel caeleste; beatoru m sedes.
Uso: ir al -, abire ad caelestes vel ad sú peros;
ciclístico: birotáriu s, a, u m. Sin: birotu láriu s; caeléstibu s annu merari; nacidomás parael -
birotalis; cy clísticu s. Uso: competencia -, qu e paralatierra, caelopotiu squ am terrae
certamen cy clísticu m; cy clistaru m certátio natu s // (fig , Dios, laProvidencia) Deu s, Dei
vel conténtio. (voc Deu s) m. Sin: Dó minu s; Dei vel div ina
prov idéntia // (- raso) láqu ear, lacu nar, aris n
ciclo: cy clu s, i m. Sin: períodu s, i f. Uso: - // fig elevar h astael - au napersonaocosa,
solar, cy clu s solaris; - vital, v italis círcu lu s; - ad caelu m ex tó llere, ad astra ferre (vel láu di-
de estu dios, stu dioru m cy clu s. bu s ferre, efferre, ex tó llere) áliqu em vel áli-
qu id; tocar el - conlas manos, caelu m díg ito
ciclomotor: biró tu la motó ria. attíng ere.

ciclón: tu rbo, bĭnis m. Sin: tu rbov enti; v en- ciempiés: centípeda, ae f. Sin: millípeda.
tū s tu rbo; v entoru m v ortex vel tu rbo.
ciencia: (loqu e se sabe) sciéntia, ae f // (con-
ciclostil ociclostilo: cy cló stilu s, i m. Sin: po- ju nto de conocimientos) cog nítio (-onis f)
lýg raph u m; copiatru m; cy clostiló g raph u m. reru m // (teoría) doctrina, ae f. Sin: disci-
plina; sciéntia; ars. Uso: - aplicadas, discipli-
ciclotrón: cýclotron, onis n. Sin: cy cló tro- nae natu rales in u su m tradu ctae, vel ú su i
nu m h ábitae, vel u su ex ércitae; - ató mica, sciéntia
de átomis; - au xiliares, artes disciplinaequ e
cidra: cítreu m, i n. Sin: cítreu m malu m; adiu trices; - divinas, div inae disciplinae; -
malu m médicu m. Uso: ag u ade -, pó tiocí- econó micas, artes oeconó micae; - exactas,
trea; aromatizar con-, su av itate cítreā con- disciplinae math emáticae; ex actaru m reru m
dire. stú diu m; - experimentales, doctrinae ex peri-

218
cierre

mentosu ffu ltae; disciplinae ex periendoh au s- sítioatqu e inv estig átio; libros -, libri scientí-
tae vel ex qu isitae; disciplinae ex perimentis fici; bonaru m ártiu m libri; medios orecu rsos
nix ae vel constantes; - ficció n, commentícia -, adiu menta doctrinae; poco-, paru m scien-
sciéntia fu tu roru m; commentícia reru m fu tu - tíficu s; prog reso-, doctrinaru m (vel discipli-
raru m sciéntia; - filosó ficas, disciplinae ph i- naru m, vel bonaru m ártiu m) prog réssio,
losó ph iae; doctrina vel disciplina de prog ressu s, profectu s, processu s; sistemao
ph ilosó ph ia; - físicas, artes mach inales vel método-, rátio(-onis f); v ia ac rátio; ars et
téch nicae; - h u manas, h u manae disciplinae; v ia; alicú iu s rei vel disciplinae rátio; trabajo
disciplinae h ó minem amplectentes; - libera- -, labor ad scientiaru m normas redactu s //
les, sciéntiae liberales; - mecánica, mach i- su st scientíficu s, i m. Sin: v ir scientíficu s;
namentoru m leg es vel doctrina; - militar, doctu s v ir; v ir doctrinaru m peritu s vel inv es-
reru m bellicaru m sciéntia; - natu rales, scién- tig ator; reru m natu rā peritu s v ir.
tiae vel disciplinae natu rales; - náu tica, nau -
ticaru m reru m sciéntia; - ocu ltas, occu ltaru m ciento: centu m indecl. Uso: el 1 %, centé-
reru m disciplinae; - políticas, sciéntiae polí- sima (pars, partis f); interés del 1 %, centé-
ticae; - positiva, sciéntia positiv a; - profanas, simae (partes); el 2 %, centésimae binae; el 3
profanae disciplinae; - sag radas, sacrae dis- %, centésimae ternae; el 4 %, centésimae
ciplinae; - social, sciéntia societatu m; - su pe- qu aternae; el 5 %, centésimae qu inae; el 1 0
riores, altiora disciplinaru m stú dia; - %, decem centésimae partes (-iu m fpl); dé-
teoló g icas, disciplinae th eoló g iae; - u niver- cima pars procentu m; décima pars e centu m;
sal, doctrinae u niv érsitas; reru m ó mniu m decem e centu m; centésimae denae vel denae
sciéntia; - de las finanzas, nu mmáriae rei dis- centésimae; alrededor del 2 5 % de los enfer-
ciplina; nu mmarioru m neg otioru m stú diu m mos, círciter v icenae qu inae centésimae ae-
// h ombre de -, abu ndanti doctrina eru ditu s. g rotoru m; el 9 0 % de la població n,
Sin: instú diis doctrinaru m eg rég iu s. nonag enae centésimae pó pu li; el 1 0 0 %, álte-
ru m tantu m; conel interés del 1 0 0 %, centu -
científicamente: scientífice. Sin: scientiáli- plicato; cu m centésimo; condonar el 9 0 % de
ter; scientífica ratione; ad sciéntiae rationem; la mu lta, nov em partes mu ltae (dat) detrá-
v iā ac ratione; ratione qu adam et ó rdine; eru - h ere; prestar dineroal 2 %, binis centésimis
dite. fenerari; rendir el - por u no, cu m centésimo
fú ndere (de terreno); vender g anandoel - por
cientificidad: scientialis rátio. u no, centu plicatov éndere; el númerode na-
cimientos disminu yó en u n 1 5 %, nú meru s
cientificismo: scientifismu s, i m. Sin: nímia natoru m qu inis denis centésimis imminu tu s
scientialis propénsio. est.

científico: adj scientíficu s, a, u m. Sin: scien- cientopiés, v. ciempiés.


tialis, e; (de la ciencia o de las ciencias)
sciéntiae, doctrinae, artis; scientiaru m, doc- cierre: clau su ra vel clu su ra, ae f. Sin: inter-
trinaru m, ártiu m; (relativo a la ciencia) ad clú sio. Uso: - de fábricas, officinaru m inter-
sciéntiam (vel ad doctrinam, vel ad artem) át- clú sio, praeclú sio, occlú sio, obserátio; -
tinens. Uso: estu dios -, h u manaru m discipli- patronal, imperata ó peru m intermíssio// -
naru m vel bonaru m ártiu m stú dia; metálico, cataracta vel cataractes, ae f. Sin:
investig ació n-, sciéntiae perv estig átio; inqu i- v ertícu lae metállicae. Uso: - relámpag o, - de
sítioscientialis; v eri inv estig átio; v eri inqu i- cremallera, clau su ra fu lmínea; clu su ra trácti-

219
cierzo

lis; fu lmínea v erticu laru m occlú sio; vestido cotinizado, h ispánica nicotinā v ácu a; h ispá-
con- de cremallera, v estis, qu ae metállicis nica nicotinae ex pers; - emboqu illado, h is-
v ertícu lis fu lmíneomodoocclú ditu r. pánica líg u lā práeditu s; - ru so, h ispánica
fistu lata vel rú ssica; cajetillade cig arrillos,
cierzo, v. aqu iló n. h ispanicaru m cápsu la vel cu cu llu s // embo-
qu illar el -, h ispánicam infístu lam immíttere;
cifosis: cy ph osis, is f. Sin: g ibber, ĕris n. fu mar u n-, h ispánicam sú g ere; h ispánicam
su ccensam sú g ere; ex h ispánica fu mu m vel
cifra: (númerodíg ito) nú meru s, i m // (sig no v apores h au rire; liar u n-, h ispánicam con-
conqu e se representaeste número) cifra, ae v ó lv ere vel contorqu ere; llevar u n- encen-
f. Sin: nota; nú meri nota vel sig nu m // (escri- didoenlaboca, h ispánicam inlabris (vel in
tu ra secreta) cry ptog ramma, ătis n. Sin: ore) su ccensam g érere; ofrecer u n-, h ispáni-
scriptu m fu rtiv u m; notae vel lítterae secretae, cam offerre vel praebere; tener el - encen-
secretiores, arcanae, occu ltae. Uso: laclave dido, h ispánicam accensam (vel su ccensam)
de u na-, occu lta litteraru m sig nificátio; es- h abere.
cribir en-, notare; per notas scríbere; secretis
notis scríbere; per compéndia scríbere; notis cigarro: síg aru m vel cíg aru m, i n; síg aru s vel
secretis u ti // (abreviatu ra) nota compendiá- cíg aru s, i m. Sin: v olu mentabaci vel tabáci-
ria // (su ma) su mma, ae f. Sin: pecú nia (can- nu m; tabaci stilu s, fascícu lu s, ró tu lu s, baci-
tidad de dinero). Uso: u na- enorme, ing ens llu m; tabacu m tó rtile vel conv olu tu m. Uso: -
su mma; ing ens pecú nia (si se trata de di- h abano, v olu menh abanu m; - toscano, tabaci
nero). bacillu m tu scu m; anillodel -, cíng u lu m; caja
de cig arros, capsa sig aroru m; capsella síg a-
cifrado: per notas scriptu s. Sin: ex pacto ris; fu mar u n-, síg aru m (su ccensu m) sú g ere;
scriptu s. e síg arofu mu m vel v apores h au rire.

cifrar: arcanis notis scríbere. Sin: secretió ri- cigüeña: - del pedal, ansa pedalis. Sin: v ectis
bu s notis ex arare. Uso: mensaje cifrado, birotalis.
scriptu m arcanis vel secretió ribu s notis ex ara-
tu m. cigüeñal: (de u nmotor) asser (-ĕris m) anse-
rinu s. Sin: arbú scu la manibu lata.
cigarrera: (petaca para llevar cig arros) v.
petaca // (petaca para llevar cig arrillos) cilicio: (sacoovestidu raáspera) cilíciu m, ii
h ispanicaru m (vel conv olv u loru m, vel fasci- n. Sin: cilicina v estis vel tú nica; cilicinu m
cu loru m) th eca. Sin: fistu laru m nicotianaru m sag u m; saccu s cilicinu s // (fajade cerdas o
th eca. de cadenillas de h ierro con pu ntas, qu e se
llevaaraíz de lacarne por penitencia) cilí-
cigarrillo: h ispánica, ae f. Sin: h ispánu la; ciu m, ii n. Sin: poenalis zona; paenitentiale
h ispanilla; h ispaníola; conv olv ellu s; conv ó l- cíng u lu m; zona férreis rig ens cu spídibu s.
v u lu s; fascícu lu s; sig arellu m; sig áru la vel ci-
g áru la; sig arella vel sig arilla; sig áru lu s vel cilindrada: amplitu docy líndrica. Sin: mag -
cig áru lu s; conv olv ellu s tabáceu s; conv ó lv u - nitu domodioloru m. Uso: - total, modioloru m
lu s tabácinu s; tabaci fístu la vel cánnu la ; fís- consu mmata mag nitu do.
tu la nicotiana; bacillu m nicotianu m. Uso: -
confiltro, h ispánica colopraemu nita; - desni- cilíndrico: cy líndricu s, a, u m. Sin: cy lindra-

220
cinedrama

tu s; instar cy lindri; incy lindri formam; cy lin- cinceladura: caelatu ra, ae f. Sin: caelamen,
dri formam h abens. mĭnis n.

cilindro: Geom e Impr, cy lindru s, i m. Sin: cincelar: caelare. Sin: scálpere; dentatoscal-
(- de coch e) modíolu s, i m; (- de g ramó fono) proscú lpere.
cy lindru s. Uso: - compresor, cy lindru s pres-
só riu s. cincografía: zincog ráph ia sive -g raph īa, ae f.
Sin: zincotýpia; cadmiog ráph ia; cadmiotý-
címbalo: cýmbalu m, i n; comúnmente enpl. pia; zincog ráph ica ars; cadmiog ráph ica ars.
Uso: tocador, ra de -, cy mbalista, ae m;
cy mbalístria, ae f; tocar el -, cy mbalissare; cincotipia, v. cincog rafía.
cýmbala qu átere vel percú tere.
cine: (sala) cinematēu m, i n. Sin: cinemato-
cimbrar: concamerare. Sin: arcu fu lcire. g raph ēu m. Uso: - al aire libre, cinematēu m
su bdiale; entrar al -, (in) cinematēu m ín-
cimbrear, v. cimbrar. g redi, intrare, introire; estar enel -, incine-
matēo esse, morari, manere; ir al -,
cimiento: su bstrú ctio, onis f. Sin: fu ndamen- cinematēu m adire, obire; incinematēu m ire,
tu m; fu ndationes (-u m fpl). Uso: - de piedra, inire; v enire; incinematēu m se conferre; ci-
statu men (-mĭnis n); statu minátio; poner nematēu m pétere; ir confrecu enciaal -, cine-
los -, statu minare; fu ndamenta iácere. matēu m frequ entare; salir del -, cinematēu m
ég redi, ex ire, relínqu ere; ab vel de cinematēo
cimitarra: acínaces, is (ac -em vel -en) m. ex ire; cinematēoég redi, ex ire; ¿ qu é se pro-
Sin: rú mpia (-ae f); falcatu s ensis. yectah oy enel -? , qu id h odie incinemato-
g raph ēo ex h ibetu r? // (técnica, arte,
cimógeno: zy mó g enu s, a, u m. indu stria) cínema, ătis n. Uso: - mu do, pellí-
cu lae mu tae; amante del -, cinématis amator
cimología: zy moló g ia sive -log īa, ae f. Sin: m, amatrix (-icis) f; enemig o, g adel -, ciné-
doctrina de fermentis. matis contemptor, osor m; cinématis con-
temptrix vel osrix (-icis) f; estu diode -, oecos
cimoscopio: zy moscó piu m, ii n. sive oecu s cinematog ráph icu s; prog ramade
-, cinématis prog ramma; ver -, cínema vel ci-
cinc: zincu m, i n. Sin: cádmia. Uso: ó xidode némata spectare; spectácu lu m cinematog rá-
-, spodos, i f; revestir de -, zincoáliqu id ob- ph icu m v ísere; v. cinematog rafía.
dú cere vel indú cere; álicu i rei cádmiam ob-
dú cere; revestido de -, zinco vel cadmiā cineasta: (creador de cintas cinematog ráfi-
obdu ctu s. cas) cineasta, ae m. Sin: cinématis ártifex vel
cu ltor; pellicu laru m au ctor; v. director (- ci-
cincel: caelu m, i n. Sin: scalpru m; dentatu m nematog ráfico) // (el qu e se dedicaalacine-
scalpru m. matog rafía) cinematog ráph icae artis cu ltor,
stu diosu s, peritu s // (actor, actriz de cine)
cincelado: (ppde cincelar) caelatu s, a, u m // actor cinematog ráph icu s m; actrix cinemato-
(cinceladu ra) v. estavoz. g ráph ica f.

cincelador: caelator, oris m. Sin: scalptor. cinedrama: cinematog ráph ica fábu la. Sin:

221
cinegética

cinematog ráph icu m drama (-ătis n). fico, cinematēu m pornog ráph icu m; - sexu a-
les, cinematea sex u ália // (arte) cínema, ătis
cinegética: cy neg ética, ae f. Sin: cy neg ética n. Sin: cinemató g raph u m; res cinematog rá-
ars; ars v enandi vel v enató ria. ph ica. Uso: - sonoro, cinemató g raph u m v ó ci-
bu s intersertu m; cinematog ráph ica v ísio
cineísta, v. cineasta. v ó cibu s copu lata; - sonoroy h ablado, cine-
mató g raph u m cánticis sermonibu squ e in-
cinemascope: cinemascope, es f; cinemascó - tersertu m.
piu m, ii nvel cinemascopēu m, i n.
cinescopio: cinematoscó piu m, ii n. Sin:
cinemateca: cineth eca, ae f. Sin: cinemato- tu bu s imag íneu s.
th eca; (cinematog raph ēi) pellicu laru m locu -
lamenta (-oru m npl); taeniolaru m cinesiatría, v. cinesiterapia.
(cinematog raph icaru m) repositó riu m vel re-
ceptácu lu m. cinesiterapia: cinesith erapīa, ae f. Sin: g ým-
nica cu rátio; g ýmnicae cu rationes.
cinemática: cinemática, ae f. Sin: cinemática
disciplina, doctrina, sciéntia. cinética: cinética, ae f. Sin: cinética rátio,
doctrina, sciéntia, ars; rátiode v elocitate vel
cinematografía: cinematog ráph ia sive -g ra- de motū s v elocitate; stú diu m motu m attin-
ph īa, ae f. Sin: cinematog ráph ica ars vel res. g ens.
Uso: - aptaparalapsicolog íade los niños,
cinematog ráph ia pu eroru m ánimis consentá- cinético: cinéticu s, a, u m. Sin: motó riu s.
nea, - estereoscó pica, cinematog ráph ia ste-
reoscó pica; dedicarse a la -, ad rem cinetoscopia: cinetoscó pia, ae f.
cinematog ráph icam se applicare.
cinetoscopio: cinetoscó piu m, ii n.
cinematografiar: cinematog raph are. Sin:
pellícu lam g y rare; cinematog ráph icas imág i- cingalés, v. ceilanés.
nu m séries confícere; cinematog ráph ice réd-
dere, imprímere, descríbere. cíngulo: cíng u lu m, i n.

cinematográfico: cinematog ráph icu s, a, u m. cínicamente: cýnice. Sin: cýnicovel cy nico-


Sin: cinemáticu s. Uso: arte -, cinematog rá- ru m more; impu denter; procáciter; procacís-
ph ica ars; au tor -, v. escenarista; cámara-, sime
v. cámara; cinta-, cinematog ráph ica pellí-
cu la, taenia, taeníola; espectácu lo-, spectá- cínico: (concerniente orelativoal cinismo)
cu lu m cinematog ráph icu m; cinematog ráph ica cýnicu s, a, u m // (desverg onzado) ímpu dens,
v ísio; produ cció n -, v. produ cció n; sala -, entis. Sin: impu dīcu s; procax (-acis) // (filó -
au la cinematog raph ēi. sofo-) cýnicu s, i m. Sin: cýnicae sectae ph i-
ló soph u s.
cinematógrafo: (edificio) cinematēu m, i n.
Sin: cinematog raph ēu m; cinematog ráph iu m; cinismo: cy nismu s, i m. Sin: cýnica institú -
th eatru m cinemáticu m vel cinematog ráph i- tio; cy nicoru m disciplina // (desverg üenza)
cu m; cinematog raph ēi au la. Uso: - pornog rá- impu déntia, ae f. Sin: procácitas.

222
circulación

cinocéfalo: cy nocéph alu s, i m. cinturón: bálteu s, i m; bálteu m, i n. Sin: cín-


g u lu m; cíng u lu s; zona. Uso: - salvavidas, sa-
cinófilo: adj canu m stu diosu s // su st canu m lu tis cíng u lu s; - de seg u ridad, cíng u lu m vel
amator vel cu ltor. cinctu ra secu ritatis; bálteu s, bálteu m secu ri-
tatis vel secu ritatis cau sā; zona secu ritatis;
cinofobia: cy noph ó bia sive -ph obīa, ae f. Sin: atarse, apretarse el - de seg u ridad, bálteose-
(nímiu s) canu m pav or vel timor. cu ritatis se allig are; cíng u lose mu nire; cín-
g u lu m secu ritatis sibi aptare; cláu dere
cinta: táenia, ae f. Sin: taeníola; ínstita; lim- cíng u lu m secu ritatis.
bu s; v itta; fascíola. Uso: - adh esiva, táenia
adh aesiv a, adh aerens, g lu tinató ria; - aisla- circo: (recintocircu lar y cu biertodonde se
dora, aislante, táenia insu lató ria vel seg reg a- representanejercicios ecu estres y acrobáti-
tiv a; fascíola propag ationi resistens; - cos) circu s, i m. Uso: - ecu estre, circu s equ es-
dactilog ráficaode máqu inade escribir, táe- ter // (erosió nde formaarqu eadaenu npaís
nia colorífica; dacty log ráph ica taeníola; montañoso) circu s, i m.
scriptó riae mach ínu lae fascíola; - discog rá-
fica, taeníola sonis edendis vel ex primendis; circuito: circú itu s, u s m. Uso: - cerrado, cir-
- g lu tinosa, táenia g lu tinosa; - mag néticao cú itu s occlu su s; - eléctrico, circú itu s eléctri-
mag netofó nica, táenia mag nética vel mag ne- cu s; corto -, (eléctricu s) circú itu s cu rtu s;
toph ó nica; fascíola mag netoph ó nicā v i práe- (eléctrici) flu x ū s interrú ptio; sú cini flu x ū s
dita; - mó vil, táenia mó bilis; - perforada, occlú sio.
taeníola conv enienter vel ordinate terebrata; -
sonora, táenia sonans vel soníg era; ph onotáe- circulación: (movimientode loqu e circu la)
nia; - transportadora, táenia transportató ria circu látio, onis f. Sin: circú itu s, u s m; cu rsu s ,
vel v ectó ria; - vial, strata (-ae f); - de acero, u s m. Uso: - sang u ínea, sang u ínea vel sán-
táenia ch aly béia; - de asfalto, v ia bitu minata g u inis circu látio, circú itu s, cu rsu s; - del ag u a,
vel bitú mine constrata; - de color, táenia co- aqu ae circu látio; - del aire, perflatu s (-u s m)
lore intincta; táenia colorata vel colorífica; - // (transmisió n, propag ació n) div u lg átio, onis
de g oma, táenia g u mmi contex ta; v itta f. Uso: - mercantil, circu látiobonoru m pro-
cu mmi íllita; - de video, capsella mag neto- du ctoru m; - del dinero, rei nu mmáriae vel
ph ó nica; velocidad de -, v eló citas táeniae // nu mmoru m u su s (-u s m); dineroen-, pecú nia
(tejidolarg oy ang osto) v itta, ae f. Sin: táe- vel nu mmi inó mniu m u su ; au mentar la- del
nia; redimícu lu m // (parael cabello) fáscia, dinero, mag nam có piam nu mmáriae rei effí-
ae f. Sin: lig amen, mĭnis n// (franja, orla) la- cere; entrar en-, inu su esse incípere, infre-
cínia, ae f. Sin: limbu s. qu entem u su m v enire; estar en-, inu su esse;
ú su i esse, in u su v ersari; poner en - u n
cinto: cíng u lu m, i n. Sin: zona; cinctu ra; ch isme, ru morem dispérg ere vel differre (con
cinctu s (-u s m). Uso: - pequ eño, cing illu m; ac e inf); poner en- dinero, nu mmos édere;
zó nu la; - de cu ero, zona coriácea; zó nu la alu - poner en- u nfolleto, libellu m circu mferre;
tácia vel alu tácea; - de g oma, cíng u lu m g ú m- poner en - u na noticia, nú ntiu m div u lg are
meu m. sive v u lg are; sacar de la-, tó llere // (tránsito
por las vías u rbanas) commeatu s, u s m. Uso:
cintura: (parte del cu erpo) médiu m corpu s. - trabada, iter impeditu m; - proh ibida(señal
Sin: média có rporis pars // (cintooceñidor) de tránsito), ne commees; - vial, commeátio
v. estas voces. v iária; normas de -, leg es vel praecepta com-

223
circulante

meandi. circunnavegar: circu mnav ig are.

circulante: circu mlatu s, a, u m. Uso: biblio- circunscripción: circu mscríptio, onis f. Uso:
teca-, biblioth eca circu mlata. - eclesiástica, circu mscríptioecclesiástica.

circular: adj inorbem circu mactu s vel sinu a- circunspección: v erecú ndia, ae f. Sin: cir-
tu s. Sin: orbi vel círcu losímilis; rotu ndu s (re- cu mspéctio; modéstia.
dondo) // (cartadirig idaamu ch os) epístu la
formalis. Sin: lítterae passim missae; lítterae circunstancia: (condició n concomitante)
circu lares. adiu ncta (-oru m npl). Uso: - ag ravante, ate-
nu ante, reru m adiu ncta g rav iora, tenu iora;
circularmente: inorbem. conformarse alas - h istó ricas y locales, se
ad témporu m locoru mqu e adiu ncta confor-
circulatorio: circu lató riu s, a, u m. Uso: sis- mare // (situ ació n) tempu s, ǒ ris n. Sin: con-
tema-, apparatu s sáng u ini diffu ndendo; sán- dício. Uso: responder a las -, tempó ribu s
g u inis circu laris flu x u s; sáng u inis per v enas assentire; témpori serv ire; seg ún las -, ex
diffú sio. témpore; protémpore; prore; tomar u nade-
liberació nseg únlas -, ad tempu s consíliu m
círculo: (áreacontenidadentrode lacircu n- cápere; consíliu m protémpore et prore cá-
ferencia) círcu lu s, i m. Sin: orbis (-is m); cir- pere // (ocasió n) occásio, onis f. Sin: oppor-
cú itu s (-u s m). Uso: - ártico, círcu lu s tú nitas, atis f.
árcticu s; el - central, círcu lu s médiu s; fig , -
vicioso, círcu lu s v itiosu s; v itiosu s v erboru m circunstancial: adiu nctiv u s, a, u m. Sin: tem-
circu ítio// (sociedad, clu b) sodálitas, atis f. poráriu s. Uso: amistades -, amicítiae tempo-
Sin: sodalíciu m; coetu s (-u s m); consociátio; ráriae.
socíetas; cong réssio; g rex (g reg is m). Uso: -
familiar, cong réssiofamiliáriu m; - de ju ven- circunvolución: (vu eltaorodeode alg u na
tu d cató lica, iú v enu m cath olicoru m coetu s, cosa) circu ítio, onis f. Sin: orbis; sinu s; cir-
sociétas, consociátio// (cenácu lo) círcu lu s, i cu mv olú tio// Anat, - cerebral, orbes cérebri;
m. Uso: - latino, círcu lu s latinu s; círcu lu s la- circu mv olú tiocérebri cu tis; - de las masas
tine loqu endi; - de amig os, amicoru m círcu - intestinales, intestinoru m circu mv olú tio.
lu s.
cirial: céreu s, i m. Sin: lu minare ; ceroferá-
circuminsesión: circu minséssio, onis f. riu m, ii n.

circuncisión: circu mcísio, onis f. cirílico: cy ríllicu s, a, u m.

circunferencia: circu mferéntia, ae f. Sin: cir- cirrosis: cirrh osis, is f. Uso: - h epática, cir-
cú itu s; círcu lu s; círcinu s; circinatio; circu m- rh osis h epática; iécoris inflammátio.
cu rrens línea; línea rotu ndationis; línea in
g y ru m du cta; línea inorbem reflex a. Uso: - ciruela: pru nu m, i n. Uso: - blanca, pru nu m
del círcu lo, circinátiocírcu li. céreu m; ceréolu m; - pequ eña, prú nu lu m.

circunnavegación: périplu s, i m. Sin: cir- ciruelo: pru nu s, i f. Uso: - silvestre, pru nu s


cu mnav ig átio. silv estris.

224
citar

cirugía: ch irú rg ia sive ch iru rg īa, ae f. Sin: ars f. Sin: mictu alis v esicae inspéctio; u rinae v e-
ch irú rg ica; ch irú rg ica medicina; medicina sicae inspéctio. Uso: h acer la-, u rinae v esi-
v u lnerária. Uso: - dental, ch irú rg ia odontoiá- cam introspícere.
trica; - plástica, ch irú rg ia plástica.
cistoscopio: cy stoscó piu m, ii n. Sin: instru -
cirujano: ch iru rg u s, i m. Sin: sector; v u lne- mentu m mictu ali v esicae introspiciendae.
ráriu s; médicu s v u lneráriu s.
cistotomía: cy stotó mia sive cy stotomīa, ae f.
Cisjordania: Cisiordánia, ae f. Uso: de -, Sin: (mictu alis) v esicae séctio.
cisiordánicu s.
cita: (h oray lu g ar enqu e convienenencon-
cisma: sch isma, ătis n. Sin: discídiu m; ab trarse dos personas) constitu tu m, i n. Sin:
u nitate Ecclésiae seiú nctio, desiú nctio, sepa- condictu m; tempu s locu squ e (ad conv enien-
rátio; ab Apostó lica Sede (vel a RomanoPon- du m). Uso: lu g ar de la-, constitu tu s locu s;
tífice) seiú nctio. locu s ad conv eniendu m dictu s; h orade la-,
constitu tu m tempu s; acu dir a u na -, ad
cismático: sch ismáticu s, a, u m Sin: díssi- constitu tu m v enire; v enire ad condictu m; áli-
dens; ab u nitate Ecclésiae (vel ab Apostó lica qu em conv enire; fijar u na - con alg u no,
Sede, vel a RomanoPontífice) seiu nctu s, di- constitu tu m fácere; tempu s locu mqu e
siu nctu s, separatu s. constitú ere vel praestitú ere cu m áliqu o; pedir
u na-, locu m tempu squ e pó scere; tener u na-
cisne: cy cnu s, i m. Sin: olor. Uso: de -, conalg u ien, cu m áliqu oh abere constitu tu m
cy cnēu s; olorinu s; fig , cantodel -, su prema // (pasaje textu al qu e se reprodu ce de u n
v ox (alicú iu s). texto) locu s, i m. Sin: locu s allatu s vel prola-
tu s. Uso: - de Ciceró n, Ciceronis locu s; - po-
cisterciense: adj cisterciensis, e. Uso: Orden éticas, poëtaru m loci.
-, OrdoCisterciensis // su st Cisterciensis, is
m. citación: v ocátio, onis f. Sin: iniu s v ocátio;
áctiov ocandi iniu s.
cisterna: cisterna, ae f. Sin: receptácu lu m
aqu ae plú v iae. Uso: ag u ade -, aqu a cister- citar: (avisar au noseñalándole día, h oray
nina vel collectiv a. lu g ar paratratar de alg únneg ocio) álicu i vel
cu m áliqu otempu s et locu m (colloqu endi)
cístico: cýsticu s, a, u m. Uso: condu cto-, ca- constitú ere // (referir textu almente loqu e otro
nalis cýsticu s. h a dich o o escrito) v erba (las palabras),
locu m (el pasaje) alicú iu s afferre, proferre,
cistícula: fellis v esícu la. Sin: cy stis (-is f) referre; commemorare. Uso: - aHomero, Ho-
fellis. meru m (vel illu d Homeri) commemorare; - a
Plató n, Platonis locu m afferre; - u nejemplo,
cistiféllea: cy stis féllea. Sin: fellis v esícu la. ex emplu m pró dere, prodú cere, propó nere;
ex emplou ti; - au nocomoejemplo, áliqu em
cistitis: cy stitis, ǐdis f. Sin: v esicae vel v esí- inex emplu m indú cere; - u napru eba, testi-
cu lae inflammátio; cy stis inflátio. mó niu m proferre // (emplazar au noante u n
ju ez) citare áliqu em. Sin: iniu s v ocare; in
cistoscopía: cy stoscó pia sive cy stoscopīa, ae iu díciu m arcéssere; ad iú dicem v ocare. Uso:

225
cítara

- au nocomotestig o, áliqu em testem citare; de -, civ itatem adipisci; pedir la- enotroEs-
citare áliqu em intestimó niu m; testem citare tado, civ itatem mu tare; perder el derech ode
ináliqu id. -, civ itatem amíttere; qu itar au noel derech o
de -, civ itatem álicu i adímere; tener -, civ ita-
cítara: cíth ara, ae f. Uso: tocar otañer la-, tem h abere.
cith arizare.
ciudadano: adj cív icu s, a, u m // su st civ is, is
citarista: cith arista, ae m; cith arístria, ae f. mf. Uso: - blanco, civ is albícolor vel albi co-
loris; - neg ro, civ is nig ri coloris; - h onorario
cítiso, v. codeso. de Berlín, h onoráriu s civ is Berolinensis; - del
mu ndo, civ is orbis terraru m.
citofagía: cy toph ág ia sive -ph ag īa, ae f.
civil: adj civ ilis, e // fig h u manu s, a, u m. Sin:
citófono: citó ph onu m sive citoph ōnu m, i n; ex cu ltu s // su st civ is, is m.
citoph ó niu m, ii n.
civilista: iu ris civ ilis peritu s. Sin: actor priv a-
citología: cy toló g ia sive -log īa, ae f. Sin: taru m cau saru m.
cellu laru m doctrina vel sciéntia.
civilización: civ ilizátio, onis f. Sin: civ ílitas;
citológico: cy toló g icu s, a, u m. civ ilis cu ltu s (-u s m); cu ltu s h u manu s; ani-
moru m cu ltu ra; h u manitatis cu ltu s; h u manu s
citoplasma: cy toplasma, ătis n. civ ilisqu e cu ltu s; cu ltu s atqu e h u mánitas.
Uso: la- actu al, civ ilizátioh odierna; - consu -
citostoma: cy tó stoma, atis n. mista, civ ilis cu ltu s reru m consu mendaru m; -
cristiana, ch ristiana h u mánitas; - g rieg ay ro-
citrato: citratu m, i n. Sin: sal cítricu m; sal cí- mana, h u manu s cu ltu s Graecoru m et Roma-
tricu s; sal citratu m vel citratu s. noru m; - moderna, recentior civ ilis cu ltu s; -
mu ndial, cu nctoru m h ó minu m cu ltu s civ ilis;
cítrico: cítricu s, a, u m. Uso: ácido-, ácidu m - occidental, h u manitatis cu ltu s occidentalis;
cítricu m. - u niversal, cu ltu s h u manitasqu e g éntiu m; -
del amor y de lavida, amoris v itaequ e cu ltu s;
city: média u rbs. lacau sade la-, civ ilis cu ltu rae h u manitatis-
qu e cau sa.
ciudad: u rbs, u rbis f (- g rande); ó ppidu m, i n
(- de provincia); cív itas, atis f (conju ntode civilizado: civ ilizatu s, a, u m. Sin: cu ltu s.
ciu dadanos). Uso: - indu strial, artificiosa
u rbs; u rbs indú stria; - fantasma, u rbis simu - civilizar: civ ilizare. Sin: u rbanu m fácere, ad
lacru m. h u manitatem informare, conformare, ex có -
lere; ad civ iles mores rev ocare; h u manu m
Ciudad del Vaticano: Cív itas Vaticana. cu ltu m indú cere; h u manocu ltu ex có lere; in
h u manu m cu ltu m civ ilemqu e dedú cere // ci-
ciudadanía: cív itas, atis f. Uso: - h onoraria, vilizarse, ad h u manitatem conformari, éx coli,
cív itas h onorária; conferir au nola-, civ ita- informari. Sin: h u maniorem fíeri; feritatem
tem álicu i dare, impertire, impertiri, larg iri; ex ú ere.
áliqu em civ itate donare; obtener el derech o

226
clase

civilmente: civ íliter; (u rbanamente) u rbane. clarión: creta, ae f. Sin: g ýpseu m bacillu m
vel g ráph iu m.
civismo: pátriae cáritas. Sin: civ ilis ánimu s;
civ ile stú diu m. clarisa: clarissa, ae f. Sin: claralis vel claren-
sis v irg o; soror relig iosa a Sancta Clara nu n-
cizaña: (planta) zizánia, ae f; zizánia, oru m cu pata.
npl. Sin: ló liu m; h erba nocens // fig , discó r-
dia. Uso: sembrar -, discó rdiam concitare; clarividencia: facu ltas long inqu a perci-
discó rdias ex citare vel sérere (enmediodel piendi. Sin: div inátio; v aticinátio// (penetra-
pu eblo, inv u lg u s); dissensiones commov ere ció n, perspicacia) perspicácitas, atis f . Sin:
vel fácere. sag ácitas; mentis acu men.

clac: tú tu lu s plicábilis. clarividente: div inator, oris m. Sin: v aticina-


tor; v ates // (perspicaz) v ir sag acíssimae
clámide: ch lamy s, ĭdis f. Sin: palu damentu m. mentis.

clan: stirps, stirpis f. Sin: g enu s; g ens // (ca- claro (enu nbosqu e): rárior silv a.
marilla) impenetrábile sodalíciu m; inacces-
síbile consó rtiu m; sodalíciu m profanos claroscuro: (conveniente distribu ció nde la
ex clu dens // (claqu e) v. estavoz. lu z y de las sombras enu ncu adro) apta lu cis
et u mbrae míx tio. Sin: lu menet u mbra; lú -
clandestinidad: clandestínitas, atis f. Uso: minu m u mbraru mqu e rátio// (diseño o di-
vivir enla-, v itam clandestinam dég ere. bu joqu e notiene más qu e u ncolor sobre la
su perficie enqu e se pinta) monoch ró maton,
clandestino: clandestinu s, a, u m. Sin: occu l- i n. Sin: monoch ró matos pictu ra; u nícolor vel
tu s; secretu s. u nīu s coloris pictu ra.

claque: tu rba plau soru m. Sin: tu rba plau dén- clase: (divisió nde estu diantes) sch olae clas-
tiu m. sis (-is f). Uso: - mixta, classis promíscu a vel
commu nis; alu mnos de las - su periores, dis-
clara: albu men, mĭnis n. Sin: albu m ov i. cípu li clássiu m su perioru m // (au la) sch ola,
ae f // (lecció n) léctio, onis f. Sin: praeléctio;
claraboya: tecti fenestella. sch ola. Uso: - particu lares, priv atae sch olae;
institú tiosu bsidiária; - de latín, sch ola latina;
claretiano: adj claretianu s, a, u m. Uso: mi- h oras de -, h orae institu tó riae; h oras de - se-
sionero-, missionáriu s claretianu s // su st cla- manales, sch olae h ebdomadales; ensu s -, in
retianu s, i m. Sin: só ciu s vel sodalis praelectió nibu s su is; dar -, lectiones dare vel
claretianu s. trádere; praelectiones h abere; dar - particu -
lares, priv atas sch olas h abere; ¡venal frente
clarín: clarinu m, i n. Sin: tu ba clarísona. de la-!, v eni ante classem! // (categ oríade
ciu dadanos) classis, is f. Sin: ordo; g enu s.
clarinete: (instru mento) clarínu lu m. Sin: Uso: - alta, classis su perior; - dominante,
tíbia clarísona // (qu ienlotoca) clarinista, ae classis dó minans; - media, médiu s ordo;
m. média cív iu m classis; classis médiae condi-
cionis; h ó mines médiae fortu nae; h ó mines

227
clásicamente

mó dice locu plētes; - obrera, ordooperáriu s clasicismo) clássicu s, i m // (modeloencu al-


vel operarioru m; proletária classis; plebs ope- qu ier literatu raoarte) ó ptimu s, a, u m. Sin:
rária; - sociales, cív iu m ó rdines; civ itatis praestantíssimu s; politu s probatu squ e. Uso:
classes; sociales coetu s; individu o de la - leng u a-, ling u a ó ptima vel praestantíssima;
alta, áliqu is ex stratosu periore ex oriu ndu s // ling u a polita probataqu e; escritores -,
concordiaentre las - sociales, cív iu m ó rdi- praestantes scriptores vel au ctores; scriptores
nu m consensu s; consensu s ó mniu m ó rdinu m; ó ptimi; probati, boni; clásicos del g éneroli-
cooperació nde las - sociales, cív iu m ó rdi- terario, clássici g éneris litterárii.
nu m adiu trix ó pera; desig u aldad de las - so-
ciales, clássiu m (vel cív iu m ó rdinu m) clasificación: classificátio, onis f. Sin: g ra-
inaequ álitas, disparílitas, dispáritas; ig u al- dátio; ordo; descríptiovel discríptio; distri-
dad, equ ilibriode las - sociales, clássiu m ae- bú tio; seléctio; diribítio; in classes vel in
qu álitas vel aequ ilíbritas; h ombres de toda g radu s distribú tio; inó rdines partítio; ing é-
clase, omnis g éneris h ó mines; lu ch ade cla- nera disposítio. Uso: - g eneral, ordog enera-
ses, ó rdinu m inter ipsos dimicátio; civ itatis lis; descríptiog eneralis; - social, classificátio
clássiu m inter ipsas dimicátio. socialis; classes (-iu m fpl) sociales; - de la
correspondencia, epistu laru m diribítio; - de
clásicamente: clássice. Sin: clássicomore; expedientes, pag ellaru m vel libelloru m dis-
ex emplooptimoru m scriptoru m. Uso: escri- tribú tio, seléctio, diribítio; h acer u na- de los
bir -, ad ex emplar optimoru m scriptoru m concu rrentes, petitores ing radu s distribú ere;
scríbere // (ensentidog enérico) ó ptime; ele- pro dig nitate áemu los dispó nere; nu estro
g anter; probate. atletaocu pael cu artolu g ar enla- nacional,
noster ath leta ó ccu pat qu artu m locu m ing ra-
clasicismo: classicismu s, i m. Sin: classico- datione nationali.
ru m scriptoru m rátio, stú diu m, imitátio; clas-
sicoru m artíficu m rátio; more antiqu oru m clasificador: collectó riu m, ii n. Sin: scríniu m
sentiendi vel scribendi rátio. vel locu lamentu m scriptis inlítteras dig eren-
dis. Uso: - plástico, collectó riu m plásticu m.
clasicista: adj classicísticu s, a, u m // su st
classicista, ae m. Sin: classicoru m scriptoru m clasificar: distribú ere. Sin: inó rdines distri-
au t classicoru m artíficu m stu diosu s, sectator, bú ere; descríbere vel discríbere; dig érere; in
fau tor, propu g nator. ó rdines div ídere; ing énera dispó nere. Uso: -
expedientes, pag ellas vel libellos distribú ere,
clásico: (concerniente orelativoalalitera- selíg ere, diríbere; pag ellaru m fascícu los dis-
tu raoal arte de laantig üedad g rieg ay ro- tribú ere.
mana, y alos qu e enlos tiempos modernos
los h an imitado) clássicu s, a, u m. Sin: clasismo: classismu s, i m. Sin: clássiu m dis-
praestans; ó ptimu s, doctu s, éleg ans. Uso: es- páriu m stú diu m; concertationes inter ó rdines;
critores -, scriptores clássici; praestantes lati- conflictationes inter classes.
nitatis scriptores; ó ptimi latinitatis au ctores;
leng u as -, ling u ae clássicae vel antiqu ae; po- clasista: classista, ae m. Sin: concertator pro
esía-, poēsis (-is; ac -inf) clássica; literatu ra ó rdine (vel proclasse) cív iu m; clássiu m dis-
-, lítterae clássicae vel antiqu ae; tambiénan- páriu m stu diosu s.
tiqu ae lítterae eleg antes; mu ndo-, cu ltu ra-,
antíqu itas docta et éleg ans // (partidariodel claustro: peristy lu m monach ale. Sin: pó rti-

228
cleptómano

cu s qu adrilátera. tocar el -, clav icýmbalu m pu lsare.

claustrofobia: clau stroph ó bia sive -ph obīa, clavicembalista: clav icy mballista, ae m; cla-
ae f. Sin: clau stri vel clau stroru m pav or; clau - v icy mballístria, ae f.
soru m locoru m formīdo.
clavicímbalo, v. clavicémbalo.
cláusula: cláu su la, ae f. Sin: terminátio. Uso:
- rítmicas, cláu su lae vel terminationes nu me- clavicímbano, v. clavicémbalo.
rosae; tipos de cláu su las, clau su laru m g énera
vel formae. clavicordio: clav ich ó rdiu m, ii n.

clausura: clau su ra, ae f. Sin: monach alis clavícula: clav ícu la, ae f.
clau su ra.
clavija: (taru g u illoparaensamblajes opara
clavado: clav atu s, a, u m. Sin: confix u s, a, tapar u nag u jero) pax illu s, i m. Sin: épig ru s;
u m. Sin: clav i affix u s. cu néolu s; cláv u lu s // (piezaeninstru mentos
músicos) v erticillu s, i m // (piezaqu e se co-
clavadora: instru mentu m clav is immittendis. nectaalabase de u nench u fe, paraestable-
cer u n contacto eléctrico) spina (-ae f)
clavar: clav are. Sin: confíg ere; clav is affí- contactū s.
g ere.
clavo: clav u s, i m. Uso: el qu e h ace clavos y
clave: clav is, is f. Uso: - de violín, clav is v io- clavijas, clav áriu s, ii m; fábrica de clavos,
línica // (sig nos convenidos paraescribir en clav oru m officina; tiendade clavos, clav o-
cifrau otros distintos de los u su ales) notae, ru m taberna; su rtido de clavos, clav oru m
aru m fpl. Sin: secretae (vel secretiores, vel ar- cong éries // (capu llosecode laflor del cla-
canae, vel occu ltae) notae. Uso: explicació n vero) cary oph y llu m vel g ary oph illu m, i n.
de la-, secretaru m notaru m ex plicátio, ex pla-
nátio, interpretátio; - paraexplicar las ins- claxon: bú cina, ae f. Sin: appropinqu antis
cripciones, clav is ad ex plicandas (vel occu rrentis, vel adv enientis) au tocineti
inscriptiones // (noticiaoideapor lacu al se v ox ; sonoru s au tocineti index .
h ace comprensible alg oqu e eraenig mático)
v ia vel áditu s (-u s m) ad áliqu id. Uso: dar la clemátide: clématis, ĭdis f; clematitis, ĭdis f.
- de u nproblema, áliqu id ex planare, ex pli-
care; encontrar la- de alg o, áliqu id intellé- clepsidra: clépsy dra, ae f. Uso: el qu e h ace o
g ere; intellig endi v iam inv enire // (Arq, vende clepsidras, clepsy dráriu s, ii m.
piedraconqu e se cierrael arcoobó veda)
médiu m sax u m. cleptomanía: cleptománia sive -manīa, ae f.
Sin: fu rácitas; fu randi libido; ínsita fu randi
clavel: dianth u s, i m. Sin: cary oph illu m vel libido; ing éniu m fu randi.
g ary oph y llon; dianth u s cary oph y llu s.
cleptómano: cleptó manes, is m. Sin: fu rax ,
clavero, v. g iroflé ācis ; insanu s fu r; cleptomániā affectu s vel la-
borans.
clavicémbalo: clav icýmbalu m, i n. Uso:

229
clergyman

clergyman: sacerdotalis v estis laicoru m more vel statu s (-u s m). Uso: - áspero, caeli aspé-
confecta. ritas; - mu y benig no, caelu m mitíssimu m, -
g lacial, g laciale caelu m; - malsano, aër pés-
clerical: adj clericalis, e // su st clericoru m tilens ; - pesado, caeli g ráv itas; - sano, caeli
(vel ecclesiasticoru m, vel cleri) fau tor m vel salú britas; salu bre caelu m; - tó rrido, tó rri-
fau trix f. du m caelu m; - variado, caeli v aríetas; el - del
mu ndo, clima mu ndanu m; cambios de -, caeli
clericalismo: clericalismu s, i m. Sin: fav or statū s mu tationes; - u noodos g rados más be-
incleru m; fav or erg a cléricos vel ecclesiásti- nig noseg únlaescalaCelsiu s, caelu m u no
cos; incléricos stú diu m; stú diu m fav endi clé- du obu sv e g rádibu s celsianis mítiu s.
ricis.
climático: climáticu s, a, u m. Sin: caeli (g en);
clericalizar: clericalizare. ad clima áttinens.

clérigo: cléricu s, i m. Uso: - Reg u lares de la climatología: climatoló g ia sive -log īa, ae f.
Madre de Dios, Ordo Clericoru m Reg u lá- Sin: clímatu m stú diu m.
riu m a Matre Dei; - vag o, cléricu s v ag u s.
climatérico: climactéricu s, a, u m. Sin: scán-
clero: cleru s, i m. Uso: - extranjero, cleru s silis, e; scalaris, e. Uso: año-, climacter, ēris
alieníg enu s vel éx teru s; - indíg ena, cleru s in- m; tiempo-, v. climaterio.
díg ena, indíg enu s, pátriu s, domésticu s; - re-
g u lar, cleru s reg u laris; - secu lar, cleru s climaterio: climactéricu m tempu s (-poris n)
saecu laris // pequ eñoclero, pu eri altari inser-
v ientes vel ministrantes; pu eroru m altari mi- clímax: (g radació n) g radátio, onis f. Sin:
nistrántiu m coetu s. prog réssio.

clíbano: (h ornoportátil) clíbanu s, i m. clínica: clínica, ae f. Sin: nosocomīu m; v ale-


tu dináriu m; medicina. Uso: - dermatoló g ica,
cliché: ch alcotýpia sive -ty pīa, ae f // fig , g inecoló g ica, odontoló g ica…, clínica der-
ex emplar, aris n. Sin: praestitu ta forma; spé- matoló g ica, g y naecoló g ica, odontoiátrica …;
cimenpraestitu tu m. - particu lar, domu s clínica vel th erapéu tica;
- privada, nosocomīu m priv atu m; - psiqu iá-
cliente: (proteg ido, da) cliens, entis mf (g en trica, v aletu dinariu m vel nosocomīu m
pl cliéntiu m vel clientu m); clienta, ae f // psy ch iátricu m // (parte prácticade laense-
(comprador, ra) emptor, oris m; emptrix , icis ñanzade lamedicina) clínica, ae f. Sin: clí-
f. nice, es f.

clientela: (conju nto de los clientes de u na clínico: adj clínicu s, a, u m // su st clínicu s, i


personaode u nestablecimiento) clientela, m. Sin: médicu s clínicu s.
ae f // (personas qu e estánbajolaprotecció n
otu telade otras) clientes, iu m vel u m mf // clip: (g rapaparasu jetar papeles) fíbu la, ae f.
(los parroqu ianos) emptores, u m m; emptri-
ces, u m f. clipboard (Inform): latíbu lu m, i n.

clima: clima, ătis n. Sin: caelu m; caeli natu ra clipper: (velero) v elocíssima scaph a v elífera

230
coalición

// (avió n) aëronav is transoceánica. cloroformizar: ch lorofó rmiosopire áliqu em.

clisé, v. clich é. cloroformización: sopor per ch lorofó rmiu m


indu ctu s.
clistel, clister oclisterio: cly ster, ēris m. Sin:
cly stériu m; cly smu s; enterocly sma (-ătis n); cloroformo: ch lorofó rmiu m, ii n. Sin: ch lo-
alv i dú ctio; cly steris iniéctio; alv i irrig átio; rofó rmicu m medicamentu m.
intestinoru m lav átiovel ló tio. Uso: limpiar el
vientre con-, alv u m cly sterizare vel cly ste- clorosis: ch lorosis, is f.
riare; cly stere alv u m pu rg are.
cloruro: ch loru ru m, i n. Sin: sal ch lorh ý-
clisterizar: cly sterizare. Sin: cly steriare // dricu m; sal ch lorh ýdricu s. Uso: - de cal, calx
clisterizarse, cly stēre pu rg ari. (calcis f) ch lorata.

clítoris: clítoris, is (ac -in) vel ĭdis f. clown: ridicu láriu s, ii m. Sin: scu rra; lú diu s;
sánniu s.
clon: clonu m, i n; clon, onis m. Uso: u na
compu tadora-, compu tatru m h ýbridu m. club: coetu s, u s m. Sin: sodalíciu m; sodáli-
tas; socíetas; consociátio; círcu lu s. Uso: - de-
clonación: clonátio, onis f. Sin: clonizatio; portivo, sodalíciu m ath léticu m; sodálitas
cló nesis; cló nitu s, u s m; clonifactu m, i n. corpó ribu s lú dicre ex ercendis; Rotary -, - de
los Rotarios, Rotarioru m coetu s; - de fútbol,
clonado: clonizatu s, a, u m. Sin: clonifactu s. socíetas pedilú dii
Uso: oveja-, ov is clonizata.
clueca: g allina matrix . Sin: mater g allina;
clonar: clonare. Sin: clonifácere; clonizare; g allina íncu bans vel qu ae íncu bat (cu ando
clonítu i ó peram dare. Uso: - fetos h u manos, empolla); g allina nu trix (cu ando cría los
fetu s h u manos clonare; licencia, permisode pollitos).
-, licéntia vel permíssioclonizandi.
cluniacense: clu niacensis, e.
clorato: sal ch ló ricu m; sal ch ló ricu s.
coacción: conatu s, u s m. Uso: intentos de -
clorhidrato: ch lori h y dratu m. psicoló g ica, conatu s ipsos ánimos coërcendi.

clorhídrico: ch lorh ýdricu s, a, u m. Sin: coactor, v. exactor.


h y droch ló ricu s.
coadjutor, coadyutor: coadiu tor, oris m.
clórico: ch ló ricu s, a, u m.
coadyuvar: coadiu v are.
cloro: ch loru m vel ch loron, i n.
coagulación: coag u látio, onis f.
clorofila: ch loroph y lla, ae f. Sin: ch loroph y l-
lu m. coágulo: coág u lu m, i n. Sin: concrétio.

clorofórmico: ch lorofó rmicu s, a, u m. coalición: coalítio, onis f. Uso: conveniode

231
coaxial

-, contractu m coalitionis; - g obernante, for- cobro, v. cobranza.


madapor democristianos y socialdemó cra-
tas, coalítio administratrix , qu ae ex cocacola: cocacola, ae f. Uso: latade -, me-
demó cratis ch ristianis et demó cratis sociáli- tállina cocacolae py x is (-ĭdis f).
bu s constat.
cocaína: cocaīna, ae f. Sin: cocaīnu m; coca
coaxial: eodem ax e v olú bilis. stu pefáciens. Uso: traficante de -, cocaīni ne-
g otiator.
cobáltico: cobálticu s, a, u m.
cocainismo: cocainismu s, i m.
cobalto: cobaltu m, i n. Uso: color -, caerú -
leu s color; cielode -, caelu m caerú leu m vel cocainomanía: cocainománia sive cocaino-
serenu m; - radiactivo, radiocobaltu m; cobal- manīa, ae f. Sin: cocaīnae stú diu m vel cu pí-
tu m radios edu cens. ditas; immó dicu s cocaīnae u su s.

cobaya, v. cavia. cocainómano: cocaīni cú pidu s.

cobertera: operimentu m, i n. Sin: opércu - cocción: decó ctio, onis f. Sin: coctu ra.
lu m.
coche : (carru aje g eneralmente de cu atro
cobertizo: (tech ovoladizo) téctu lu m pénsile. ru edas) raeda, ae f. Sin: cu rru s, u s m. Uso: -
Sin: pénsilis su bg ru nda ; pénsile su bg rú n- cu na, cu rru s pú erov eh endo; - fúnebre, cu rru s
diu m // (sitiocu bierto, g eneralmente toscoy fu nestu s // (au tomó vil) au tocinetu m, i n. Sin:
sencillo) receptácu lu m, i n. Sin: repositó - au toraeda; au tocu rru s; au tov eh ícu lu m; cu rru s
riu m; teg u latu m. Uso: - parareparar las mie- au tomó bilis vel au tomatáriu s. Uso: - ambu -
ses de lallu via, nu biláriu m. lancia, raeda circu mforánea; - blindado, au -
toraeda cataph racta vel loricata; cu rru s
cobertor: (cu brecama; frazada), v. estas aeratu s au tomatáriu s; - bomba, au tocinetu m
voces. py ró bolo dolose instru ctu m; - capilla, sa-
cellu m au tomatáriu m; su brotatu m sacellu m
cobrador, ra: ex actor, oris m; ex actrix , icis au tomatáriu m; - “Dacia”, au tocinetu m fabri-
f. Uso: - de impu estos: apodecta, ae m; tribu - cationis, cu i nomen“Dacia”; - descu bierto,
toru m ex actor m vel ex actrix f; pecú niae pú - au tocinetu m intectu m; - eléctrico, au tocine-
blicae coactor m vel coactrix f. tu m eléctricu m; - estacionado, au tocinetu m
statu tu m; - “Fiat” u sado, au tocinetu m Fiat,
cobranza: (acció nde cobrar) ex áctio, onis f. áliu m ante h abens possessorem; - fúnebre,
Uso: h acer las cobranzas, débitam pecú niam au tocu rru s fú nebris; - Mercedes Benz, au to-
ex íg ere // (efectode cobrar) pecú nia ex acta, cinetu m mercedó niu m; - nacional, cu rru s
coacta, collecta. Sin: nu mmi accepti mpl. au tomatáriu s domésticu s; - Opel, au tocine-
tu m opelianu m; - parlante, au tocinetu m lo-
cobrar: accípere (pecú niam). qu ens; - particu lar, au tocinetu m priv atu m; -
patru llero, au tocinetu m circu mspectó riu m; -
cobre: aes, aeris n. Uso: - rojo, cu pru m; mina pensante, au tocinetu m có g itans; - pequ eño,
de -, fodina aeris; fodinae aeráriae. au toráedu la; - provistode dos motores, au to-
cinetu m bimotrale; au tocinetu m binoru m

232
coco

motroru m; - Pu llman, au toraeda pu l(l)ma- tabernácu lu m au tomatáriis v eh ícu lis asser-


niana; - saló n, carru s có mmode instru ctu s; - v andis.
solar, au tocinetu m solare; - tope, cu rru s in-
cu rsans vel concu rsans // - de alqu iler, de cochero: raedáriu s, ii m. Uso: - de alqu iler;
pu nto, de plaza, v eh ícu lu m pú blicu m vel cisiáriu s.
meritó riu m; raeda pú blica vel meritó ria; - de
au xilio, au tocu rru s instru mentáriu s; - de cochinilla: coch inilla, ae f.
carrera, au tocinetu m cu rsó riu m, cu rru le,
cu rrile; - de carrerade fó rmu la1 , au tocine- cocido: su st elix u ra, ae f. Sin: caroelix a.
tu m cu rsó riu m ó rdinis primi; - de mu danzas,
au tov eh ícu lu m ad res domicílii transferen- cociente: qu otu s, i m. Uso: - intelectu al,
das; - de seis cilindros, au tocinetu m sex index intellig éntiae; qu otiens (-entis n) in-
cy lindroru m; - de varias cilindradas, au toci- tellig éntiae; - intelectu al, tres pu ntos inferior,
netu m plu rimodiolatu m // fábricade coch es, qu otiens intellig éntiae, tribu s pu nctis infé-
erg astériu m au tocinéticu m; viaje en-, iter au - riu s.
tocinéticu m; v éctiovel v ectátioau tocinética
// bajar del -, ex au tocinetodescéndere vel cocina: (lu g ar donde se preparalacomida)
ég redi; condu cir u n -, au tocinetu m g u ber- cu lina, ae f. Sin: coqu ina // (aparato para
nare, rég ere, diríg ere; el - estáparado, au to- cocer los alimentos) cu lina, ae f. Sin: focu s.
cinetu m manet immotu m; ir, viajar en-, (in) Uso: - ag as, focu s g ásicu s; cu lina g asoacta;
au tocinetov eh i vel v ectari; su bir al -, (in) au - - con h orno eléctrico y termostato, cu lina
tocinetu m inscéndere, ascéndere, conscén- fó cu loeléctricoet th ermó statoparata; - de
dere, escéndere, scándere; au tomatáriam campaña, au th epsa campestris; - eléctrica,
raedam intró g redi; tomar u n - de alqu iler, focu s eléctricu s // (los manjares) cu lina.
v eh ícu lu m pú blicu m condú cere // (vag ó n) Sin: cibi, oru m mpl // (arte de preparar los
carru s, i m; carru m , i n. Sin: cu rru s (- u s m); manjares) cu lina. Sin: coqu ina; condiendi
carru ca. Uso: - cama, cu rru s dormitó riu s; rátio. Uso: - ch ina, Sinénsiu m coqu inária ars;
cu bícu lu s cu bitó riu s; carru s dormitó riu s; ars coqu endi apu d Sinenses; - econó mica,
carru ca dormitó ria; dormitó riu s h amax ó stich i cu lina oeconó mica; - popu lar, cu lina popu -
cu rru s; dormitó riu s ferratae v iae carru s; laris.
- comedor, - restau rant, carru s cenató riu s;
cu rru s escáriu s; carru ca cenató ria; - correo, cocinera: coqu a, ae f. Sin: mag īra.
cu rru s tabelláriu s vel epistolaris; - de carg a
o de mercancías, carru s oneráriu s vel cocinero: coqu u s vel cocu s, i m. Sin:
sarcináriu s. coctor; coffáriu s. Uso: - jefe, mag īru s; arch i-
mag īru s.
cochecito: císiu m, ii n. Sin: plostellu m; par-
v u m v eh ícu lu m. Uso: - de mano, ch iramá- cocktail, v. có ctel.
x iu m; v eh ícu lu m manu ale; - de niño,
au toráedu la; (infantis) plostellu m. coco: (cocotero) cocu s vel coccu s, i f. Sin:
cocos nu cífera // (fru to) cocu m vel coccu m, i
cochera: (lu g ar donde se g u ardan los co- n. Sin: coci nu x // (bebida) coci pó tio// (fan-
ch es) área stativ a. Sin: raedária vel raedaru m tasma con qu e se mete miedo a los niños)
státio; au toraedaru m státio; au tov eh icu loru m lámia, ae f.
receptácu lu m; au tocinetoru m stábu lu m;

233
cocotero

cocotero, v. coco. míscu a u triu squ e sex u s edu cátiovel institú -


tio.
cóctel ococtel: cinnu s, i m. Sin: pró poma
(-ătis n); pó tiocinni. Uso: - Martini, martiniana coeficiente: coëffíciens, entis m. Uso: - de
mix tu ra; - molotov, lag ú ncu la molotov iana. expansió n, coëffíciens dilatationis // Mat (nú -
meru s) coëffíciens; index (-dĭcis m) effíciens.
coctelera, v. mezclador.
coepiscopado: coëpiscopatu s, u s m.
codal: cú biti tég imen.
coepíscopo: coëpíscopu s, i m.
codeso: cýtisu s, i mf; cýtisu m, i n.
coerción: coërcítio, onis f.
códice: codex , ĭcis m.
coercitivo: coërcitiv u s, a, u m. Uso: medida-,
codificación: codificátio, onis f. Sin: incó - áctiocoërcitiv a.
dicem redáctio; composítioiu ris.
coetáneo: coaetáneu s, a, u m.
código: (cu erpode leyes dispu estas seg únu n
plan sistemático) corpu s iu ris. Sin: leg es coeterno: coaeternu s, a, u m.
(scriptae) // (recopilació nde leyes, instru c-
ciones, estatu tos) codex , dĭcis m. Uso: - civil, coexistencia: coëx sisténtia, ae f. Sin:
civ íliu m leg u m codex , - de comercioomer- coniu ncta ex sisténtia.
cantil, leg u m codex ad mercatu ram pertinén-
tiu m; - de derech o canó nico, Codex Iu ris cofa: carch ésiu m, ii n.
Canó nici; - de derech ocivil, codex iu ris civ i-
lis; - marítimo, codex náu ticu s; classicaru m coffe break: (pau sa, para tomar el café)
leg u m codex ; leg u m codex ad classem spec- pau sa cafeária; (descanso, para tomar el
tántiu m; - militar, militáriu m leg u m codex ; café) interv allu m cafeáriu m.
leg u m codex ad ex ércitu m pertinéntiu m; -
penal, codex poenalis; poenáliu m leg u m cofia: (red para el pelo) caláu tica, ae f //
codex , delictoru m poenaru mqu e codex // (re- (g orro) mitella, ae f.
g lamento) codex , dĭcis m. Uso: - de lacircu -
lació n, - vial, codex v iáriu s; lex v iária; codex cofradía: sodálitas, atis f. Sin: sodalíciu m;
leg u m v iariaru m; - teleg ráfico, codex rei te- sacra sodálitas. Uso: - de laDoctrinaCris-
leg ráph icae // - g enético, prog ramma g enéti- tiana, Sodálitas Doctrinae Ch ristianae.
cu m. Sin: notae g enéticae // - postal, nú meru s
praepositiv u s. cofrecillo ocofrecito, v. cajita.

codirector: commoderator, oris m. cognoscible, v. conocible.

codorniz: cotu rnix , icis f. cogulla: cu cu lla, ae f. Sin: cu cu llu s; cu -


cu llu m. Uso: vestidode -, cu cu llatu s.
coedición: consociata vel commu nis edítio.
cohabitación: coh abitátio, onis f.
coeducación: coëdu cátio, onis f. Sin: pro-

234
colaborador

cohabitar: coh abitare. Uso: el qu e coh abita, coincidir: cong rú ere. Sin: conv enire; conso-
coh abitator, oris m; laqu e coh abita, coh abi- nare.
tatrix , icis f.
coito: có itu s, u s m. Uso: - h eterosexu al, h o-
cohesión: coh áesio, onis f. Uso: - de los áto- mosexu al, có itu s h eterosex u alis, h omosex u a-
mos, átomi inter se coh aerescentes // (fig , lis.
u nió n) animoru m coniú nctio.
cojín: pu lv illu s, i m.
cohesor: tú bu lu s u ndis electromag néticis in-
dicandis. cojinete: (piezaenlaqu e g irau neje) cu bile,
is n. Uso: - de bolas, cu bile sph aeru laru m.
cohete: (- pirotécnico) rádiu s, ii m. Sin: ig nis
v olans; v olans rádiu s; rádiu s pýriu s, lú cidu s, col: brássica, ae f. Sin: cau lis, is m. Uso: - fer-
micans; míssile py riu m. Uso: - de señala- mentada, brássica fermentata; cau lis ácidu s;
miento, rádiu s pýriu s qu i sig nificationis - rizada, brássica crispa.
cau sā adh ibetu r; señal dadaconu n-, sig nifi-
cátiorádiopýriofacta; lanzar u n-, rádiu m cola: (h ilerade personas qu e esperanalg o)
pýriu m su blime ex péllere; se levanta en el ex spectántiu m ordo. Sin: séries, ēi f. Uso:
aire u n -, rádiu s py riu s su blime fertu r // h acer -, in ó rdine esse; en série stare vel
(armade g u erraoinstru mentode investig a- adstare // (pastade g elatinaqu e sirve para
ció ncientífica) míssile, is n. Sin: roch eta sive peg ar) g lu ten, tĭnis n. Sin: g lú tinu m; g lu s,
ru ch eta, ae f. Uso: - espacial, míssile spatio- g lu tis f. Uso: fabricante de -, g lu tináriu s //
ru m; - sondaode reconocimiento, specillu m; (extremidad posterior del cu erpo) cau da, ae f.
- soviético, sov iéticu m míssile; - teledirig ido, Sin: penis, is m // (porció nqu e enalg u nas
míssile telerectu m vel teledirectu m; - de ropas talares se prolong apor laparte poste-
larg oalcance, ru ch eta long i spátii; lanzar co- rior y se lleva comúnmente arrastrando)
h etes alalu na, alos espacios interplaneta- cau da, ae f. Uso: llevar la-, tráh ere cau dam
rios, ad lu nam, ad intermú ndia missília // (- ocabellerade cometa) lú cida fax (facis
iácere; missílibu s lu nam, intermú ndia pétere. f) // (- de pescado) ich th y ocolla, ae f.

cohibente: instru mentu m có h ibens. Sin: cor- colaboración: cooperátio, onis f. Sin: só cia
pu s obstans. (vel sociata, vel consociata, vel mú tu a) ó pera
ináliqu a re; commu nis nisu s (-u s m). Uso: -
cohombro: cú cu mis, mĕris m vel cú cu mis, is internacional, mú tu a inter nationes ó pera; -
( ac -im, abl. -i) m. política, sociata ó pera ad rem políticam spec-
tans; en -, sociā ó perā; consociatis v íribu s;
coiffeur: capilloru m concinnator. libro escrito en -, liber sociatā aliqu oru m
ó perā scriptu s.
coima: illícitu m pecú niae donu m. Uso: so-
bornar concoimas, aere domare. colaboracionista: adiu tor (-oris m) vel adiu -
trix (-icis f) contra pátriam.
coincidencia: conv eniéntia, ae f. Uso: - de
h ech os, conv eniéntia reru m; - de ideas, con- colaborador, ra: laboris vel ó peris só ciu s m,
v eniéntia sententiaru m. só cia f. Sin: sodalis (-is mf) ó peris; laboris
consors (-sortis mf); sy nerg u s (-i m); adiu tor

235
colaborar

m, adiu trix f (ináliqu a re, ad áliqu id); au x ilia- g omaplu ma, cú lcita e g u mmi plú mea; - de
ris (-is mf); au x iliáriu s m; au x iliária f; labo- lana, cú lcita lánea; - de mu elles, ínstitae,
ru m párticeps (-cĭpis mf); collaborator, oris aru m fpl; - de plu ma, plu máciu m, ii n; cú lcita
m; collaboratrix , icis f. Uso: nu estro-, ó peris plú mea.
nostri só ciu s.
colchonero, ra: cu lcitáriu s vel cu lcitráriu s, ii
colaborar: cooperari. Sin: collaborare; cu m m, cu lcitária vel cu lcitrária, ae f. Sin: cu lci-
áliqu oó peram sociare vel nav are; adiu tricem taru m confector m, confectrix f.
ó peram álicu i praestare. Uso: - estrech amente
conalg u ien, arte (vel arcte) cu m áliqu ocoo- colchoneta: cu lcítu la vel cu lcitella, ae f. Sin:
perari. parv a cú lcita.

colación: (refacció n) v. lu nch . colección: colléctio, onis f. Sin: collectu s, u s


m; res collectae; collecta, oru m npl; collectá-
colada: (acció nde colar) lav átio, onis f. Sin: nea, oru m npl. Uso: - especiales, collectánea
detérsio; abstérsio// ropa-, ablu ta líntea. speciália; - ju rídica, corpu s iu ris; - nu mismá-
tica, corpu s nu mmoru m; nu mmi collecti; - de
colador: colu m, i n. Sin: colató riu m; cri- cassettes, casetoth eca; - de clásicos latinos,
bru m. Uso: - de caldo, de pasta, de macarro- colléctioclassicoru m latinoru m; - de cu a-
nes, iu ris, pastae, tu bu latae pastae colu m. dros, pinacoth eca; - de docu mentos, docu -
mentáriu m; - de escritos, scripta collectánea;
colapez: ich th y ocolla, ae f. Sin: g lu ten(-tĭnis - de inscripciones, corpu s inscriptionu m; - de
n) piscáriu m. leyes, leg u m corpu s; - de libros, libroru m sé-
ries; biblioth eca; - de piedras preciosas, th e-
colapiscis, v. colapez. sau ru s g emmaru m; - de poesías, th esau ru s
cárminu m vel poématu m; - de sellos de
colapso: v íriu m debilitátio, ex tenu átio, de- correo, pittacioru m cu rsu áliu m colléctio; pit-
féctio. Uso: - cardíaco, cordis collápsio // tácia cu rsu ália (vel cu rsó ria) collectánea; pit-
(fig , - moral) ánimi deféctio. tácia epistolária in ó rdinem redacta vel in
u nu m collecta; - de sentencias, dicta collec-
colateral: (adyacente por u nlado) láteri h ae- tánea; - de todas las h erejías, ó mniu m fídei
rens (-entis). Sin: ex látere h aerens // (pa- cath ó licae erroru m collectu s // h acer - de
riente qu e noloes por línearecta) ex látere cu adros, tábu las pictas collíg ere vel ú ndiqu e
vel ex latéribu s cog natu s m, cog nata f. Sin: coémere; h acer u na- nu mismática, v éteres
affinis mf; transv erso cog nationis g radu recentioresqu e nu mmos inó rdinem redíg ere.
coniu nctu s. Uso: parentesco-, cog nátio(ex
latéribu s); affínitas. coleccionar: collíg ere.

colback: pellíceu s (Ru ssoru m) píleu s. Sin: coleccionista: stu diosu s (alicú iu s rei) collec-
cápitis teg u mentu m pellíceu m. tor m; stu diosa collectrix f. Sin: qu i vel qu ae
stu diose (áliqu id) có llig it.
colcha, v. cu brecama.
colecta: (recau dació n h ech a por lo común
colchón: cú lcita vel cú lcitra, ae f. Uso: conu nfincaritativo) stips (stipis f) collatícia.
- neu mático, - de aire, cú lcita inflábilis; - de Sin: collecta; pecú nia collecta. Uso: h acer

236
colérico

u na-, pecú niam vel stipem collíg ere, có g ere, Sin: discípu la; edu canda; institu enda pu ella.
conferre // (oració nde lamisaqu e rezael sa-
cerdote antes de laepístola) collecta, ae f. colegialidad: colleg ialis rátio. Sin: collég ii
consensu s (-u s m) vel v is.
colectividad: commú nitas, atis f. Sin: coetu s
(-u s m) h ó minu m. Uso: - ju día, commú nitas colegialmente: commú niter. Sin: totíu s
iu dáica. collég ii consensu .

colectivismo: collectiv ismu s, i m. Uso: - colegiata, v. ig lesia.


marxista, collectiv ismu s marx ianu s; absolu ta
reru m commú nio. colegio: (sociedad ocorporació nde perso-
nas de lamismadig nidad oprofesió n) collé-
colectivista: bona pu blicandi fau tor m, fau - g iu m, ii n. Sin: coetu s, u s m; socíetas; corpu s.
trix f. Uso: S acro- de Cardenales, Sacru m Cardi-
náliu m Collég iu m; - episcopal, collég iu m
colectivización: bonoru m aequ átio(-onis f). episcopale; - de profesores, collég iu m docén-
Sin: collectiv a reru m dispensátio. Uso: - de tiu m // - electoral, civ itatis pars pó pu li leg atis
los medios de produ cció n, indú ctiocollecti- creandis // (establecimientoedu cacional) co-
v ae temperationis instru mentoru m, qu ibu s llég iu m, ii n. Sin: eph ebēu m; institu tu m; pae-
bona g ig nu ntu r. dag og īu m. Uso: - eclesiástico, collég iu m
ecclesiásticu m; - mixto, collég iu m mix tu m;
colectivizar: pu blicare. Sin: incommu ne re- Pontificio Coleg io Brasilero, Pontifíciu m
díg ere. Uso: - los bienes privados, priv ata Collég iu m Brasilianu m; - “S ag rado Cora-
bona incommu ne redíg ere; sing u loru m bona zó n”, eph ebēu m ex Iesu Corde nomentra-
commú nia fácere vel réddere. h ens; - de internos, v. internado; - para
mu jeres, pu ellaru m collég iu m; pu ellis edu -
colectivo: adj collectiv u s, a, u m // (pequ eño candis institu tu m; pu ellare vel femíneu m
ó mnibu s) coenau tocinetu m, i n. Sin: au to- paedag og īu m; - para varones, pu eroru m
raeda long a. Uso: - escolar, coenau tocinetu m collég iu m // (edificio del coleg io) domu s
sch olare; v. au tobús. (-u s f) vel aedes (-iu m fpl) iu v entu ti insti-
tu endae.
colector: (recau dador) v. esta voz // (apa-
rato) collectó riu m, ii n// (alcantarilla) álv eu s colemia: ch oláemia, ae f.
collectíciu s.
coleópteros: coleó ptera, oru m npl.
colédoco: ch olédoch u s, a, u m. Uso: canal -,
du ctu s (-u s m) ch olédoch u s. cólera: (ira, enojo, enfado) ira, ae f. Sin: ira-
cú ndia. Uso: montar en-, irasci; bile ex ardés-
colegial: (relativoau ncoleg io) colleg ialis, cere; iracú ndiā ex ardéscere vel efferv éscere
e. Sin: colleg iáriu s; ad collég iu m pértinens. // (bilis) bilis, is f // (enfermedad) ch ó lera, ae
Uso: reu nió n-, collég ii coetu s // (estu diante f. Sin: ch ó lera morbu s; asiáticu s morbu s.
enu ncoleg io) collég ii sodalis. Sin: eph ebēi Uso: su frir de -, ch ó lerā laborare.
alu mnu s.
colérico: (qu e se dejallevar de laira) iracu n-
colegiala: collég ii vel eph ebēi alu mna, ae f. du s. Sin: ad iram pronu s vel procliv is; iniram

237
colesterina

praeceps // (relativo al có lera) ch oléricu s. collar: (adornofemenil; insig niade alg u nas
Sin: ad ch ó leram pértinens // (enfermode có - mag istratu ras, dig nidades y ó rdenes de ca-
lera) ch ó lerā affectu s vel laborans. ballería) torqu es vel torqu is, is mf. Sin:
collare, is n; línea. Uso: - de laAnu nciada,
colesterina, v. colesterol. collare vel torqu is ab Annu ntiata; - de perlas,
torqu is g emmatu s vel g emmata; torqu is bac-
colesterol : ch olesterolu m, i n. Sin: ch oles- catu s vel baccata; línea marg aritaru m vel ex
terinu m. marg aritis ; - de u naorden, torqu is ornamen-
táriu s vel h onoráriu s // (aro qu e se ciñe al
coleta: con-, crinicau datu s, a, u m. pescu ezo de los animales domésticos)
collare, is n.
colgador: (colg adero) tendícu lae, aru m fpl.
Sin: v éstiu m su stentácu lu m; paenu láriu m. collera: (- de tirootracció n) h élciu m, ii n.

colgadura: palla, ae f. Sin: parastroma, ătis colmenar: apiáriu m, ii n. Sin: alv eáriu m;
n. alv eare, is n.

cólico: adj có licu s, a, u m. Uso: qu e padece colmenero: apiáriu s, ii m.


có licos, torminosu s // su st có lica, ae f. Sin:
có licu s morbu s; v ísceru m vel có licu s dolor; colobo: coló biu m, ii n.
tó rmina, u m npl; ch odapsu s; íleu s v el íleos, i
m. colocación: (acció nde colocar) collocátio,
onis f // (empleo) mu nu s, nĕris n// (situ ació n)
coliflor: cau liflora, ae f. Sin: brássica cau li- condício, onis f. Uso: u naexcelente -, ó ptima
flora; brássica pompeiana; cau lis fló ridu s. condício.

colilla: (restodel cig arroqu e se tira) ciccu m, colofón: có loph on, onis m.
i n. Uso: colillas qu e h u mean, cicca fu mántia.
Colombia: Colu mbia, ae f.
colillero: cicca có llig ens.
colombiano: adj colu mbianu s, a, u m // su st
Coliseo: Colossēu m, i n. Sin: Fláv iu m am- Colu mbianu s, i m.
ph ith eatru m.
colon: colu m vel colon, i n. Sin: intestinu m
colisión: collísio, onis f. Sin: allísio; collisu s, crassu m, láx iu s, pléniu s.
u s m; concú ssio// fig conflictu s, u s m.
Colón: Cristó bal -, Ch ristó ph oru s Colu mbu s.
colitis: colites, is f. Sin: coli inflammátio;
crassi (vel latioris, vel lax ioris, vel plenioris) colonia: (conju ntode personas qu e vande
intestini inflammátio. u nlu g ar aotroparapoblarloocu ltivarlo, o
parah abitar enél) coló nia, ae f // (territorio
collado: (cerro, colina) v. estas voces // (de- fu erade lanació nqu e loh izosu yo, y ordina-
presió nsu ave por donde se pu ede pasar fá- riamente reg idopor leyes especiales) coló -
cilmente de u n lado a otro de u na sierra) nia, ae f. Sin: rég io vel nátio su biecta;
cliv u s, i m. pó pu lu s su biectu s // - escolar, parv u loru m vel

238
columnata

pu eroru m secessu s (-u s m). Uso: - veranieg a, coloquial: colloqu ialis, e.


aestiv u s (parv u loru m vel pu eroru m) secessu s
(marítimu s, montanu s). coloquio: colló qu iu m, ii n. Uso: - desintere-
sado, colló qu iu m ad có mmoda nonáttinens;
coloniaje: coló nicae dicionis témpora (-u m - diplomáticos, colló qu ia diplomática; reali-
npl) vel aetas (-atis f). zar - diplomáticos entre sí, colló qu ia diplo-
mática inter se ág ere; - en la cu mbre,
colonial: colonialis, e. Sin: coló nicu s; colo- colló qu iu m fastig iosu m; mediante coloqu ios,
niáriu s. Uso: comercio-, commérciu m cu m colló qu iis institu tis.
coló niis; g éneros -, merces coló nicae; g u e-
rras -, bella ad coló nias acqu irendas g esta vel color: color, oris m. Uso: - llamativo, color
bella qu ae ad coló nias acqu irendas g eru ntu r; immó dicu s, immodestu s; - al ó leo, color ole-
imperio -, coló niae (las colonias); leyes -, áriu s; de variados -, v ersícolor, oris; v ersico-
leg es coló nicae; pu eblosu jetoarég imen-, ló riu s, v ersicoloru s.
pó pu lu s alienae dicioni ( vel coló nicae di-
cioni, vel coló nicae dominationi) obnó x iu s; colorear: (dar color) colorare // (teñir) tín-
someter u npu ebloarég imen-, incoló nicu m g ere // fig , ornare. Sin: illu minare. Uso: - el
domíniu m ( vel incoló nicam dominationem) estilo, v erba píng ere.
pó pu lu m redíg ere; pó pu lu m pró priam coló -
niam constitú ere vel sibi su bícere. colorete: ru brīca, ae f. Sin: míniu m; pu rpu -
rissu m; fu cu s ru bens vel pu rpú reu s; ru bor.
colonialismo: colonialismu s, i m. Sin: rég i- Uso: darse -, pintarse de -, pu rpu rissolábia
men(-mĭnis n) coló nicu m. Uso: épocadel -, fu care; pu rpú reofu colábia circu mlínere.
coló nicae dicionis vel dominationis aetas;
colonialismi témpora. colorido: coloru m v aríetas, pu lch ritu do, v e-
nu stas. Uso: - falso, fu catu s nitor; - natu ral,
colonialista: adj colonialismofav ens // su st color v eru s; - sano, coloris bó nitas; armonía
colonialista, ae mf. Sin: colonialismi fau tor del -, commissu ra coloru m // (fig , brillodel
m, fau trix f; reru m coloniaru m peritu s, stu - estilo) dicendi color. Sin: orationis ornatu s
diosu s; reru m coloniaru m perita, stu diosa. vel nitor.

colonización: (movimientode població nde colosal: colossēu s, a, u m. Sin: coló ssicu s; co-
u npaís aotro) coló niae vel colonoru m de- lossu s; ing ens; enormis.
dú ctioináliqu am reg ionem. Sin: coló niae in
áliqu a reg ione constitú tio vel collocátio // columna: (pilar) colu mna, ae f. Sin: pila, ae
(transformació n de u n país en u n teritorio f. Uso: - de pu ente, pila pó ntilis // - vertebral,
dependiente de lametró poli) pó pu li redáctio colu mna v ertebralis. Sin: v ertebraru m séries
inpró priam coló niam; v. colonial. vel spina; dorsi spina // Mil ag men, mĭnis n.
Uso: - motorizada, ag mencú rru u m; - blin-
colonizar: coló niam dedú cere (ináliqu am re- dada, ag mencú rru u m loricatoru m.
g ionem) // (formar oestablecer u nacolonia)
coloniam in áliqu a reg ione có ndere vel columnata: pó rticu s, u s f. Sin: peristýliu m;
constitú ere // (someter u npu ebloarég imen colu mnaru m ordo. Uso: - del Bernini, berni-
colonial) v. colonial. niana pó rticu s.

239
columnita

columnita: colu mella, ae f. praepó situ s Leg ioni h onoratoru m; - de nave,


mag ister nav is.
columpiar: (mecer enel colu mpio) oscillare.
Sin: oscillomov ere vel impéllere áliqu em // comandita: sociedad en-, socíetas mercató -
colu mpiarse, oscillari. Sin: oscillomov eri, ria sodáliu m sponsoru m.
impelli, iactari; oscillolú dere ; fig y coloq,
andar contoneándose, anadear, ánatu m (vel comanditario: só ciu s commendatáriu s.
anátiu m, vel ánitu m) more incédere.
comando: (g ru poarmadoespecializadoen
columpio: (comoinstru mento) oscillu m, i n; el combate de ch oqu e) manu s (-u s f) au dax .
(comoju eg o) oscillátio, onis f. Sin: au dácior manípu lu s; impetu osa manu s //
Mec g u bernátio, onis f. Uso: - au tomático,
coluro: colu ros vel colu ru s, i m. Uso: - de los g u bernátioau tó mata vel au tomatária.
equ inoccios, colu ru s aequ inoctioru m; - de los
solsticios, colu ru s solstitioru m. comatoso: v eternosu s, a, u m. Sin: sopitu s;
intermó riens, intermó rtu u s, moribu ndu s.
colutorio: collu tó riu m, ii n. Uso: estado-, v eternu s, i m; coma, ătis n.

coma: (estadopatoló g ico) coma, ătis n. Sin: combate: pró eliu m, ii n. Sin: certamen,
v eternu s; sopor; torpor; sopor g rav is; morbo- mĭnis n. Uso: - sing u lar, certamensing u lare;
su s sopor; torpor letalis. Uso: entrar en-, ob- - naval, aéreo, pró eliu m nav ale, aériu m;
torpéscere; estar en -, torpēre v eterno // dejar au nofu erade - (enel boxeo) protrú -
(sig noortog ráfico) comma, ătis n. Sin: v ír- dere áliqu em ex tra certamen; protru su m áli-
g u la. Uso: marcar las -, v írg u lis distíng u ere. qu em dev íncere.

comadre: (madrina) commater, tris f. Sin: combés: steg a, ae f. Sin: foru s, i m; foru m, i
promatre // (partera) v. estavoz. n.

comadreja: mu stela, ae f // (propiode ore- combinación: coniú nctio, onis f. Uso: Qu ím


lativoala-) mu stelinu s, a, u m. ch émica míx tio.

comadrona, v. partera. combinada: Depconiu ncta ex ercitátio. Uso:


- nó rdica, coniu ncta ex ercitátioseptemtrio-
comandancia: (carg o) praetoris mu nu s nalis; ex ercitationes septemtrionales coniu nc-
(-nĕris n) // (edificio) praetó riu m, ii n. tae.

comandante: praefectu s, i m. Sin: praepó - combinado: (có ctel) v. estavoz // Dep, v. se-
situ s; centú rio, onis m. Uso: - g eneral, leccionado.
praefectu s maior; - su premo del ejército,
imperator; - de artillería, praepó situ s py ro- combinatorio: combinató riu s, a, u m. Uso:
ballistariis; - de aviació n, aériae classis prae- método-, combinató ria méth odu s.
fectu s; - de caballería, mag ister équ itu m;
- de los coraceros, praefectu s équ itu m lori- combinar: compó nere. Sin: coniú ng ere.
catoru m; - de los g u ardacostas, praefectu s Uso: - los colores, colores temperare.
classis praesidiáriae; - de laLeg ió nde h onor,

240
cómic

combustible: adj combu stíbilis, e // su st comenzar: tr incípere. Sin: incoh are vel in-
combu stíbile, is n. Sin: materia combu stíbi- ch oare. Uso: ¿ por dó nde comienzo? , u nde in-
lis; materies (-ēi f) combu renda; ig nis mate- cípiam? // intr inítiu m h abere. Sin: oriri.
ria; alimentu m ig nis.
comerciable: mercábilis, e. Sin: v endíbilis.
comedia: comó edia, ae f. Sin: fábu la. Uso:
- radial, radiofó nica, fábu la radioph ó nica; comercial: commercialis, e. Sin: mercató -
- televisiva, lu du s telev isíficu s // - de carác- riu s; neg otiató riu s; neg otialis; ad mercatu ram
ter, statária comó edia; - de enredo, comó edia spectans. Uso: ciu dad -, u rbs a mercató ribu s
motó ria // componer comedias, comó edias celebrata.
fácere vel scríbere; desaprobar u na -,
comó ediam improbare; desech ar u na -, comerciante: mercator, oris m; mercatrix ,
comó ediam reícere; representar u na -, icis f. Sin: mercans (-antis mf); mercatu ram
comó ediam vel fábu lam ág ere, ex h ibere; ad ex ercens. Uso: - al por mayor, neg otiator; ne-
scaenam édere // de -, có micu s, a, u m. g ó tians, - al por menor, al menu deo, ínstitor;
v énditor.
comediógrafo: comoedió g raph u s, i m. Sin:
comoediaru m scriptor; có micu s. comercio: (acció n de comerciar) commér-
ciu m, ii n. Sin: mercatu ra; neg otiátio. Uso: -
comedor: (piezadestinadaparacomer) ce- exterior, commérciu m ex ternu m; mercatu ra
nácu lu m, i n. Sin: cenátio; refectó riu m; epu - ex terna; - ilícito, - clandestino, commérciu m
lató riu m; triclíniu m; conclav e epu lare; oecu s fu rtiv u m; - interior, mercatu ra v ernácu la; -
refectó riu s. Uso: - pequ eño, cenatiú ncu la // intermediarios, mercatu ra intermédia; libre -,
(qu e come mu ch o) comestor vel comesor, líberu m commérciu m; - mu ndial, commér-
oris m. ciu m mu ndanu m // (tienda, almacén, estable-
cimientocomercial) v. tienda.
comendador: (caballerode u naordenmili-
tar qu e tiene encomienda) commendator, oris comestible: escu lentu s, a, u m. Sin: edū lis, e
m. Sin: equ es (équ itis m) commendator; tor- // comestibles, escu lenta, oru m npl. Sin: edú -
qu atu s equ es; equ es beneficiáriu s. Uso: - de lia, iu m npl; cibaria, oru m npl.
laOrdende Malta, Equ es Melitensis benefi-
ciáriu s; - de la Orden de S an Greg orio cometa: (ju g u ete) áqu ilo, onis f. Sin: áqu ila
Mag no, Torqu atu s Equ es Ordinis Greg oriani. ch artácea; aqu ilina ex lev i ch arta fig u ra. Uso:
remontar u na-, aqu ilonem su blime ferre //
comentar: commentari. Sin: ex planare; com- (astroerrante) cometa vel cometes, ae f. Sin:
mentárioillu strare; annotatió nibu s instrú ere. stella vel sidu s (-dĕris n) cometes; stella cri-
Uso: - poemas, cármina commentari. nita; stella cincinnata.

comentario: commentáriu s, ii m (libro); cometido: mu nu s, nĕris n. Sin: offíciu m.


commentáriu m, ii n (volu men) . Sin: com- Uso: desempeñar su -, mú nere fu ng i; es co-
mentátio. Uso: breve -, commentaríolu s; metidodel ju ez, iú dicis est.
commentaríolu m; memoríola.
cómic ocomic: fábu lae nu becu latae. Sin:
comentarista: commentator, oris m; com- nu becu lati libelli; pág inae có mice pictae.
mentatrix , icis f.

241
comicio

comicio: comítiu m, ii n. Uso: - parlamenta- comino: cu minu m, i n.


rios, comítia parlamentária; resu ltadode los
-, éx itu s comitioru m; celebrar - libres, líbera Comintern, v. Komintern.
celebrare comítia.
comisaría: (empleo o carg o de comisario)
cómico: (relativoalacomedia) có micu s, a, commissárii vel procu ratoris mu nu s, offí-
u m // (divertido, g racioso) có micu s. S in: ri- ciu m, ministériu m // (oficinadel comisario)
dendu s; ridícu lu s. Uso: actor -, có micu s; co- commissárii sedes // (territorioadministrado
moedu s; comoediaru m actor; u naaventu ra-, por u ncomisario) commissárii dício(-onis
ridícu la res; poeta-, comoediaru m scriptor //- f).
ambu lantes, v iri circenses.
comisario: commissáriu s, ii m. Sin: procu ra-
comida: (acció nde comer) coméstio, onis f. tor; cu rator; (alicú iu s rei) praefectu s. Uso: -
Sin: cibu s, i m. Uso: - solemne, sollemnis de policía, de seg u ridad, de vig ilancia, pú -
coméstio; - tranqu ila, compó situ s cibu s; - al blicae secu ritatis commissáriu s; pú blicae tu -
paso, cibu s su bitáriu s; - enfrío, cibu s siccu s telae cu rator vel procu rator; praefectu s
// (alimento) cibu s, i m. Sin: esca, ae f; v ictu s v íg ilu m vel pu blicoru m // (inspector de poli-
(- u s m). Uso: comidas farináceas, cibi fari- cía) inspector v íg ilu m vel pu blicoru m // (el
nácei; comidas de pescado, cibi piscárii; - qu e tiene podeer y facu ltad de otroparaeje-
parag atos, féliu m cibu s; tomar su -, cibu m cu tar alg u naordenoentender enalg únne-
cápere // (reu nió nde personas paracomer) g ocio) cu rator, oris m. Sin: procu rator.
cena, ae f. Uso: dar comidas, cenas fácere;
asistir alas -, cenas obire; invitar acomer, ad comisión: (conju ntode individu os paraen-
cenam inv itare; du rante la-, inter cenam // tender en alg ún asu nto) commíssio, onis f
(servicio, plato) mensa. Uso: - principal, (álicu i rei faciendae, procu randae, adminis-
mensa principalis // - del mediodía, prán- trandae, prov eh endae). Sin: collég iu m; con-
diu m, ii n; - de lanoch e, cena, ae f. síliu m; círcu lu s; delecti v iri; delectoru m
v iroru m collég iu m. Uso: - cardenalicia, Pa-
comienzo: inítiu m, ii n. Sin: princípiu m. tru m Cardináliu m Consíliu m; - especiales,
Uso: - de reng ló n, líneae inítiu m. círcu li speciales; - Eu ropea, CommíssioEu -
ropaea; - Internacional, Consíliu m Interna-
comilona: comissátio, onis f. Sin: h ellu átio. tionale; Internationalis Commíssio; -
Internacional Au sch witziana, CommíssioIn-
comillas: v írg u lae, aru m fpl. Sin: sig nu m ci- ternationalis Au sch witziana; - Pontificiapara
tationis; v írg u lae dú plices; ápices, u m mpl; …, Pontifícia Commíssiopro+ abl ; - Ponti-
linéolae, aru m fpl. Uso: entre -, inter sig na ficia de asistencia, Pontifíciu m Consíliu m
citationis; palabras entre -, v erba du abu s calamitosis vel eg entibu s adiu v andis, rele-
astricta linéolis; colocar, encerrar alg oentre -, v andis, allev andis; - S u eca para el premio
áliqu id v írg u lis (vel apícibu s) interclú dere, Nobel, Consíliu m Nobelianu m Su éticu m; -
distíng u ere, interpú ng ere. de investig adores, commíssioinv estig atoru m
// (ordenqu e se da au napersonaparaqu e
cominería: cav illátio, onis f. ejecu te alg únencarg o) mandatu m, i n. Sin:
iu ssu m; imperatu m. Uso: dar - au no, manda-
Cominform, v. Kominform. tu m álicu i dare u t + su bj; cu mplir u na-, man-
datu m éx sequ i, confícere, effícere, perfícere

242
compañero

// (encarg o) cu rátio, onis f. Sin: procu rátio; tricto) Británnicae Commu nitatis Domínia;
neg ó tiu m; mandatu m (particu larmente de Británnici Impérii Domínia; (ensentidolato)
encarg overbal). Uso: dar - au no, cu ratio- Británnica Nationu m commú nitas, socíetas,
nem álicu i commíttere; neg ó tiu m álicu i dare consociátio.
u t + su bj; commíttere, mandare álicu i áliqu id
faciendu m; commíttere, mandare álicu i u t vel cómoda: armaríolu m, i n. Sin: armaríolu m
ne + su bj. locu latu m vel mú ltiplex .

comisionado, da: cu rator, oris m; cu ratrix , comodoro: (oficial de marina qu e manda


icis f. Sin: qu i pro áliqu o neg ó tiu m cu rat; u na divisió n naval de más de tres barcos)
qu ae proáliqu oneg ó tiu m cu rat. classis vel classi praefectu s.

comisionar, v. comisió n(dar comisió n). compact disc, CD: discu s compactu s. Sin:
orbícu lu s compactu s; ph onodiscu s compac-
comisionista: mandatoru m confector vel per- tu s.
fector.
compadre: có mpater, tris m // (coloq, amig o
comité: comitatu s, u s m. Sin: consíliu m; oconocido) compar, ăris m. Sin: amicu s; só -
coetu s (-u s m); delecti, oru m mpl, delectae, ciu s; sodalis.
aru m fpl (de mu jeres solas). Uso: - directivo
de u narevista, consíliu m commentáriis mo- compaginación: pag inaru m dig éstio vel
derandis; - ejecu tivo, comitatu s ex secu tó riu s; distribú tio.
consíliu m rei ex sequ endae; - h onorario, co-
mitatu s h onoráriu s; h onoráriu m consíliu m; compaginado: inpag inas dig estu s (liber).
coetu s h onoris cau sā constitu tu s; - Olímpico
Internacional, ó mniu m nationu m Consíliu m compaginador, ra: dig estor (-oris m) pag i-
Olýmpiis celebrandis; ex ó mnibu s natió nibu s naru m; pag inaru m dig estrix (-icis f).
Consíliu m Olýmpiis prov eh endis; - de bioé-
tica, comitatu s probioéth ica; reu nió ndel -, compaginar: in pág inas disponere // (fig ,
consílii conv entu s vel cong réssio; constitu ir, poner enbu enorden) ordinare. Sin: instrú -
formar u n-, consíliu m constitú ere. ere; dig érere.

comitiva: comitatu s, u s m. Sin: coetu s (-u s compañerismo: (víncu lo qu e existe entre


m); manu s (-u s f); ag men(-mĭnis n); caterv a; compañeros) condiscipu latu s, u s m // (armo-
có mites, u m mpl. Uso: jefe de -, du ctor itine- níay bu enacorrespondenciaentre ellos) v.
ráriu s. camaradería.

cómitre: (h ombre qu e ejerce su au toridad compañero: sodalis, is m. Sin: consodalis, is


conexcesivorig or odu reza) cru ciator, oris m; só ciu s; comes, mĭtis m. Uso: - de coleg io,
m. eph ebēi sodalis (-is m) ; sy neph ēbu s, i m; -
de equ ipo(deportivo) , collu sor (-oris m) só -
command (Inform), comando: iu ssu m, i n. ciu s; aciēi só ciu s; - de escu ela, condíscipu lu s,
Sin: mandatu m. i m ; - de ju eg o, collu sor, oris m; - de oficina,
colleg a, ae m; - de trabajo, só ciu s laboris; -
Commonw ealth of Nations: (ensentidoes- de viaje, comes itíneris.

243
compañía

compañía: socíetas, atis f. Sin: sodálitas; partis f. Sin: prov incia; circu mscríptioadmi-
consociátio; collég iu m. Uso: - aérea, socíetas nistrativ a (divisió nterritorial); compartimen-
aéria vel aëronáu tica; - AéreaEscandinava, tu m; locu lamentu m; diaeta; ló cu lu s (de u n
Socíetas Aëronáu tica Scandinav a; - aérea mu eble); locellu s (de u ncasillero). Uso: - de
privada, consociátio aéria priv ata; - Pan primeraclase, primae classis locu lamentu m;
American, Socíetas aëronáu tica, cu i nomen - de vag ó n, compartimentu m vel diaeta
PanAmerican; - cinematog ráfica, sodálitas cu rru s ferriv iárii; - parafu madores, parano
cinematog ráph ica; - comercial, socíetas mer- fu madores, compartimentu m fu matoru m,
cató ria vel neg otiató ria; - dramática, sodáli- non-fu matoru m; locu lamentu m tabacu m fu -
tas scáenica; comicoru m vel scaenicoru m mántibu s, non-fu mántibu s; divididoencom-
socíetas; - indu strial, socíetas indu strialis; - partimentos, locu latu s vel locu losu s, a, u m.
Internacional, Consíliu m Internationale; -
mercantil, mercató ria socíetas; neg otiatoru m compartimiento, v. compartimento.
sodálitas // - de Jesús, Socíetas Iesu ; - de na-
veg ació n, socíetas nav ig ató ria; - del S antí- compartir: tribú ere (áliqu id álicu i). Sin: dis-
simo S acramento, Sodálitas ab Au g u sto tribú ere; div ídere; larg iri; partiri, dispertire.
Sacramento; - de seg u ros, socíetas cau tió ni- Uso: no- las ideas de u no, ab áliqu odissen-
bu s praebendis; socíetas prodamnis sarcien- tire.
dis; - de transportes, v ectu rae socíetas //
(personas qu e acompañanaalg u ien) comita- compás: (instru mento) círcinu s, i m. Uso:
tu s, u s m // (Mil, u nidad tácticaqu e forma abrir el -, círcinu m didú cere; h acer g irar el -,
parte de u nbatalló ny está mandadapor u n círcinu m circu m v ó lv ere; medir conel -, cír-
capitán) manípu lu s, i m. Uso: los soldados cino dimetiri áliqu id // Mar, v. brúju la //
de u na-, manipu lárii, ioru m mpl; manipu la- Mu s, modu s, i m. Sin: nú meru s; metru m; mú -
res, iu m mpl. sicu s pes. Uso: individu ar u nacanció ndesde
los primeros -, a primis mú sicis pedibu s qu ae
comparación: comparátio, onis f. Sin: collá- sit cantiú ncu la conícere; llevar el -, nú meru m
tio. Uso: - internacional de laenseñanza, in- (vel modu m, vel metru m) dú cere; nollevar
ternationalis comparátioeru ditionis. el -, a nú meroaberrare

comparar: comparare. compasillo: nú meru s minor. Sin: metru m


minu s; (mú sicu s) pes minor.
comparativamente: comparativ e. Sin: com-
parate; per comparationem; incomparatione compatible: compatíbilis, e.
+ g en.
compatriota: compatriota, ae m. Sin: pa-
comparativo: adj comparativ u s, a, u m // triota; meu s, tu u s, su u s … civ is (mi, tu , su …
su st comparativ u m, i n. -); (de nu estropaís) nostras, atis m; (del país
de u stedes) v estras, atis m; popu laris, is m.
comparsa: persona mu ta.
compendiador: brev iator, oris m. Sin: qu i in
compartimento: (acció nde compartir) par- epítomenáliqu id cog it; qu i incompéndiu m
títio, onis f. Sin: div ísio; distribú tio; séctio// áliqu id rédig it; qu i epítome áliqu id cir-
(cada parte en qu e se divide u n territorio, cu mscribit.
edificio, caja, vag ó nde viajeros, etc.) pars,

244
competir

compendiar: (redu cir acompendioalg únes- Sin: offíciu m; neg ó tiu m; opu s. Uso: estoes
crito) compendiare. Sin: epitomare; áliqu id de mi -, h oc meu m est; meu m est h oc neg ó -
in epítomen có g ere; epítome áliqu id cir- tiu m; creer alg ode su -, áliqu id offícii su i dú -
cu mscríbere; in compéndiu m áliqu id redí- cere // (- del ju ez u otraau toridad) leg ítima
g ere; áliqu id brev iare // (escribir, exponer, potestas. Sin: iu s atqu e potestas; iu ris vel iu dí-
h ablar … compendiosamente) su mmatim cii alicú iu s (rem esse). Uso: estoes de mi -,
(vel strictim, vel capitu latim, vel brév iter, vel h oc est facu ltatis meae; sin-, nu lloiu re; nu lla
pau cis, vel pau cis v erbis) scríbere, ex pó nere, potestate; nu lla au ctoritate; nu lla facu ltate //
dícere … // (contener ensí, resu mir) com- (aptitu d, idoneidad) perítia, ae f. Sin: artis
plecti. vel doctrinae praestántia; intelleg éntia. Uso:
- específica, cog nítioatqu e facu ltas; su btílior
compendio: (su maria exposició n escrita) intelleg éntia; - técnica, ártiu m perítia; sin-,
brev iáriu m, ii n. Sin: su mmáriu m; epítoma, inscienter; inscite, imperite.
ae f; epítome, es f // (su maria exposició n
oral) brev is ex posítio. Sin: ex posítioprae- competente: ( aqu iencompete oincu mbe al-
cisa. Uso: en-, v. compendiosamente. g u nacosa) có mpetens, entis. Sin: leg ítimu s,
idó neu s. Uso: ju ez -, iu dex có mpetens; tribu -
compendiosamente: compendiose. Sin: bré- nal -, tribu nal leg ítimu m // (apto, idó neo)
v iter; su mmatim. aptu s (álicu i rei, ad áliqu id). Sin: idó neu s
(álicu i rei; ad vel ináliqu id) // (debido) iu stu s,
compendioso: compendiosu s, a, u m. Sin: a, u m. Sin: débitu s // (proporcionado, ade-
brev is; pressu s; praecisu s; su mmatim ex pó - cu ado) aequ u s, a, u m.
situ s (expu estosu mariamente) // (tratándose
de u nescrito) inepítomencoactu s; incom- competición: (acció nde competir sobre todo
péndiu m redactu s; epítome circu mscriptu s. enlos deportes) certamen, mĭnis n. Sin: com-
petítio. Uso: - comercial, aemu látiomercató -
compensación: compensátio, onis f. Uso: - ria; certátiocommercialis; mercatu ra áemu la;
mensu al por las ventajas su primidas, com- - deportiva, lú dicra competítio; lú dicru m cer-
pensátioménstru a procó mmodis su blatis. tamen; certamenlu só riu m; - deportivas mix-
tas, iú v enu m et pu ellaru m mix ta certámina; -
compensar: compensare. fu tbolística, certamenfollis pedu mqu e; - in-
ternacional, certameninternationale; inter-
competencia: (competició n) competítio, onis nationalis competítio; - olímpicas, certámina
f. Sin: certamen; certátio; concertátio; con- Olýmpia; empezar la-, certameninch oare //
téntio. Uso: h acerle - au noenalg o, fácere (competencia) v. estavoz.
contentionem cu m áliqu ode áliqu a re; v enire
álicu i incontentionem // (emu lació n) aemu - competidor, ra : competītor, oris m; compe-
látio, onis f. Sin: certátio; competitoru m ae- tītrix , icis f: Sin: petītor; certans; certator;
mu látio. Uso: - comercial, aemu látio concertator; ag onistes, ae m; áemu lu s; aemu -
mercató ria; certátiocommercialis; mercatu ra lator. Uso: - olímpico, Olýmpicu s sive Oly m-
áemu la ; - desenfrenada, immoderata vel ef- píacu s certator.
frenata competitoru m aemu látio; libre -, lí-
bera competitoru m aemu látio; h acerle - a competir: certare. Sin: concertare; con-
u no, áliqu em aemu lari // (rivalidad) simu l- cú rrere; conténdere áliqu a re, vel cu m áliqu o,
tas, atis f // (incu mbencia) mu nu s, nĕris n. vel inter se.

245
compilation

compilation (Inform) tradu cció nau tomática completas: Litu rg , completó riu m, ii n. Sin:
de u nprog rama: compilátio, onis f // (colec- postremae h oráriae preces.
ció n) collátio, onis f.
completo: (cabal) v. perfecto.
compile (Inform) tradu cir au tomáticamente
u nprog rama: compilare. complexión: (consitu ció nfísicadel indivi-
du o) có rporis afféctio(-onis f). Sin: có rporis
compiler (Inform) compilador, recopilador: constitú tio, temperátio, temperatu ra. Uso: -
compilatru m, i n. Sin: compilató riu m. bu ena, bona constitú tio; - débil, infirma có r-
poris constitú tio; có rporis imbecíllitas vel in-
complejo: adj complex u s, a, u m. Sin: mú lti- fírmitas; - externa, có rporis fig u ra; - fu erte,
plex ; permix tu s. Uso: problemas -, complex a firma có rporis afféctio; bene constitu tu m cor-
problémata // (Psicol, conju nto de ideas, pu s; - g rácil, g racílitas vel tenú itas có rporis;
emociones y tendencias g eneralmente repri- ser de - enfermiza, infirma v aletú dine esse.
midas) complex u s, u s m. Sin: consciéntia.
Uso: - de cu lpa, consciéntia de cu lpa; - de in- complicación: Med, implicátio, onis f. Uso:
ferioridad, inferioritatis complex u s; inferio- - cardíacas, cordis implicationes; - de u na
ris condicionis (vel statu s, vel g radu s) enfermedad, morbi implicátio// (concu rren-
complex u s; consciéntia de inferiore condi- cia y encu entro de cosas diversas) reru m
cione (vel statu , vel g radu ); - de su perioridad, concu rsu s (-u s m) // (enredo) implicátio, onis
ex su perántiae vel praestántiae complex u s; f. Sin: reru m implicátio. Uso: las - de lasi-
tener - de inferioridad, se contemnendu m ar- tu ació nfamiliar, implicátiorei familiaris //
bitrari // (conju ntode establecimientos fabri- (confu sió n, trastorno) confú sio, onis f. Sin:
les) complex u s, u s m. Sin: consociátio, onis pertu rbátio. Uso: g raves - políticas, mag na
f. Uso: - comercial alimentario, alimentáriu s reru m (politicaru m) pertu rbátio// (dificu ltad)
complex u s mercató riu s; alimentária conso- difficu ltas, atis f. Sin: nodu s, i m. Uso: resol-
ciátiomercató ria; - técnico“S iemens”, con- ver u na-, nodu m ex pedire; lacosapresenta
sociátio téch nica “Siemens”; complex u s u nag rave -, mag nam res difficu ltatem affert
téch nicu s “Siemens”, vel qu i “Siemens” ap- // (estadode u nacosacomplicada) implicá-
pellatu r. tio, onis f. Uso: la- de u namáqu ina, mách i-
nae implicátio.
complemento: complementu m, i n. Sin: su p-
plementu m. complicado: (mezclado con otras cosas)
mú ltiplex , plĭcis. Uso: cau sa-, cau sa mú lti-
complementariedad: complementaríetas, plex ; enfermedad -, morbu s mú ltiplex // (en-
atis f. marañado) contortu s, a, u m. Sin: perplex u s;
tortu osu s; implicatu s, impeditu s. Uso: cu es-
complementario: complementáriu s, a, u m. tió n -, qu áestio implicata; res impedita et
Sin: completó riu s; completiv u s. contorta; discu sió n -, impedita disceptátio;
reg las g ramaticales -, implicatiores g rammá-
complemento: complementu m, i n. Sin: su p- ticae leg es // (fig , difícil) diffícilis, e . Sin: ár-
plementu m. du u s. Uso: asu nto -, árdu u m opu s; res
diffícilis; lasitu ació n es -, res inang u stoest.
completamente: complete. Sin: plane; péni-
tu s; perfecte. cómplice: (qu e tomaparte enel delitoocri-

246
comprensión

mende otro) complex , lǐcis. Sin: scéleris pár- cales) compó sitor, oris m. Sin: modu lator;
ticeps (-cĭpis), só ciu s, adiu tor. mú sicu s; qu i modos facit. Uso: - mu y h ábil,
faciendis modis peritíssimu s.
complicidad: socíetas scéleris. Sin: conso-
ciátio scéleris; facínoris consciéntia. Uso: compota: mala condīta npl. Sin: poma cocta
conla- de u namig o, amicocó nscio(abl ab- npl; condimentu m; liqu amen(-mĭnis n); li-
solu to). qu amen frú ctu u m; pomáriu m liqu amen; sác-
ch aro concocta poma. Uso: - de h ig os,
compluvio: complú v iu m, ii n. pálath a, ae f; - de peras, liqu amende piris;
h acer -, condimentu m fácere.
componedora: (máqu inade componer) má-
ch ina ty poth ética. compra: émptio, onis f. Uso: contratode -,
instru mentu m emptionis; ir de compras, ire
componer: (produ cir obras mu sicales) com- obsonatu m vel ad v arias merces emendas; per
pó nere. Sin: mú sicos modos fácere. Uso: - tabernas v ag ari; moderarse, refrenarse enlas
melodías, meló dias compó nere. -, inrebu s emendis se retinere.

comporta: (especie de canastaparatrans- comprador, ra: emptor, oris m; emptrix , icis


portar lau vaenlavendimia) cu ba, ae f. Sin: f.
canasta; có ph inu s.
comprar: émere. Uso: - al contado, praesén-
comportamiento: (modode ser) v itae con- tibu s nu mmis émere; pecu niā praesenti (vel
su etu do. Sin: facta, oru m npl; mores et facta; nu meratā) émere; - barato, émere bene,
mores, u m mpl. Uso: - diario, cotidiana v itae parv o, mínimo; - caro, émere male vel mag no
consu etu do; - h abitu al, natu ra, ae f // (modo pretio; - más caro, émere plu ris; - au nprecio
de portarse) v itae modu s. Sin: rátiov itae vel razonable, émere salú briter.
v iv endi; ag endi rátio; mores, u m mpl. Uso: -
h eroico, sese g erendi h eró icu s modu s. compraventa: émptioet v endítio.

comportarse, v. portarse. comprensibilidad: compreh ensibílitas, atis


f.
composición: (el componer) composítio,
onis f. Sin: conféctio; compositu ra; concin- comprensible: compreh ensíbilis, e. Sin: fáci-
nátio// (creació nliteraria) scríptio, onis f. lis intellectu ; fácilis ad intelleg endu m. Uso:
Sin: scriptu m; scriptu ra; opu s, ó peris n // volver u nacosa- parau no, áliqu id ad intelle-
(creació nmu sical) modi, oru m mpl. Sin: nú - g éntiam alicú iu s accommodare; es - qu e se
meri, oru m mpl // (creació npoética) carmen, h ayaequ ivocado, fácile intélleg i potest eu m
mĭnis n// (mezcla) composítio, onis f. Sin: errav isse vel cu r erráv erit.
conféctio; mix tu ra; míx tio; permíx tio. Uso: -
de u ng üentos, u ng u entoru m composítio; - de comprensión: (acció nde comprender) com-
u nmedicamento, medicamenti conféctio; - de preh énsio, onis f // (facu ltad, capacidad o
varias cosas, coag mentátio; - enju stas pro- perspicacia para entender y penetrar las
porciones, temperátio; temperamentu m. cosas) intelleg éntia, ae f. Sin: captu s (-u s m);
percipiendi v is; facu ltas appreh endendi. Uso:
compositor: (qu e h ace composiciones mu si- ju sta- de u nacosa, iu stu m alicú iu s rei iu dí-

247
comprensivo

ciu m; recta alicú iu s rei aestimátio. compuerta: cataracta vel cataractes, ae f.


Sin: transenna v olú bilis. Uso: - de desag üe,
comprensivo: (qu e contiene, comprende o de descarg a, ex onerationis cataracta; bajar
inclu ye) qu i (qu ae, qu od) mu lta inse compre- la-, cataractam deícere vel demíttere; su bir
h endit vel complectitu r // (tolerante) indu l- la-, cataractam ex tó llere, su bdú cere // (com-
g ens, entis. Sin: clemens; benig nu s. porta) v. estavoz.

compresibilidad: compressibílitas, atis f. compuesta: flor -, v. flor.

compresible: compressíbilis, e. compuesto: (cu erpo qu e se compone de


otros de distinta natu raleza) mix tu ra, ae f.
compresión: compréssio, onis f. Uso: rela- Sin: matéria vel corpu s mú ltiplex . Uso: - or-
ció nde -, compressionis rátio; fase de -, com- g ánico, composítioorg ánica // (ag reg adode
pressionis vel a compressione g radu s. varias cosas qu e componenu ntodo) concré-
tio, onis f. Uso: u n- de estañoy cobre, stan-
compresor: (qu e comprime) premens, entis. nu m et aes mix ta // Gram, v erbu m
Sin: có mprimens // (aparatoqu e sirve para compó situ m // estar - de, constare áliqu ā re;
comprimir) pressó riu m, ii n. Sin: prelu m. constare ex vel de áliqu a re.
Uso: cilindro-, compressó riu m, ii n; cy lin-
dru s pressó riu s. computación: ars compu tató ria vel ordina-
tralis. Sin: disciplina compu tató ria, ordina-
comprimido: compressu s, a, u m. Sin: pres- tralis, informática. Uso: relativo a la -,
su s sive depressu s; constrictu s. compu tató riu s; compu tatralis; ordinatralis;
por -, ordinatráliter.
comprobante: testátiovel attestátio, onis f.
Sin: testificátio; testimó niu m; docu mentu m. computabilidad: compu tabílitas, atis f.

comprometer: (exponer, poner enpelig ro) computadora ocomputador: compu tató ria,
ing rav e discrimenaddú cere. ae f; compu tató riu m, ii n. Sin: compu tatru m;
ordinatru m; mách ina compu tatoria vel có m-
compromiso: (oblig ació n contraída, em- pu tans; instru mentu m compu tató riu m. Uso:
peño) offíciu m, ii n. Sin: consíliu m; stú diu m. de -, compu tatralis vel ordinatralis, e; - ana-
Uso: - político, políticu m vel pú blicu m offí- ló g ica, compu tatru m analó g icu m; - domés-
ciu m; - sociales, stú dia societati adiu v andae; tica, microcompu tatru m; - electró nica,
avenirse entre sí (oconalg u no) mediante - ordinatru m (vel elaborató riu m, vel instru -
ambig u os, inter se (vel cu m áliqu o) ambig u is mentu m) electró nicu m; - personal (PC), or-
consíliis transíg ere; llevar a cabo su - de dinatru m domésticu m vel personale; -
evang elizar, su am inev ang elizatione adim- portátil, compu tatru m pu g illare vel portábile;
plere actu ositatem // (convenioentre litig an- ordinátru lu m g estábile; mu ndode la-, orbis
tes) compromissu m, i n. Uso: h acer u n - compu tatralis; encender, apag ar la-, ordina-
acercade alg o, compromissu m fácere de áli- tru m accéndere, ex sting u ere; ju g ar conla-,
qu a re; por -, ex compromisso// (desposo- ordinatrolú dere; meter, introdu cir alg oenla
rios) v. esponsales // (palabra dada) v. -, ordinatroáliqu id índere.
palabra.
computer (Inform): su st compu tatru m, i n.

248
comunión

Sin: ordinatru m, i n// adj compu tatralis. Sin: ex trav ersu s factu m; - telefó nicalocal, colló -
ordinatralis, e; v. compu tadora. qu iu m locale; estar en- epistolar conu no,
có lloqu i cu m áliqu oper lítteras; ponerse en-
computista: compu tator, oris m; compu ta- (telefó nica) conu no, áliqu em teleph ó nio(vel
trix , icis f. per teleph ó niu m, vel teleph ó nii ope) álloqu i //
víade -, iter, itíneris n. Uso: cortarle au no
comulgante: eu ch arístiae su sceptor m, su s- las -, áliqu em itínere interclú dere; u nmu ro
ceptrix f. cortalas - por tierra, mu ru s iter intércipit.

comulgar: acercarse a-, ad commu nionem comunidad: commú nitas, atis f. Sin: socíe-
eu ch arísticam accédere. tas; sodálitas; cong reg átio. Uso: - científica,
commú nitas scientífica; - eclesiales de base,
comuna: mu nicípiu m, ii n. commu nitates ecclesiales básicae; - Econó -
mica Eu ropea, Commú nitas Oeconó mica
comunicabilidad: commu nicabílitas, atis f. Eu ropaea; - internacional, commú nitas inter-
nationalis; - mu ndial, commú nitas u niv ersalis
comunicación: (acció ny efectode comu ni- vel mu ndana; - política, cív itas vel nátio; -
car o comu nicarse) commu nicátio, onis f. políticas econó micamente desarrolladas, flo-
Sin: nu ntiu s; notítia. Uso: - interu rbana, te- rentiores res pú blicae; cív itates inre oeconó -
leló qu iu m; - social, commu nicátiosocialis; - mica prog ressae; civ itates in qu ibu s res
telefó nica, commu nicátioteleph ó nica; tele- oeconó micae mag is profeceru nt; - políticas
ph ó nicu s nú ntiu s; colló qu iu m teleph ó nicu m; su bdesarrolladas, eg entiores res pú blicae; -
- teleg ráfica, commu nicátio teleg ráph ica; relig iosa, commú nitas relig iosa; - de Estados
nú ntiu s teleg ráph icu s; capacidad de - verbal Independientes, Commu nitas Civ itatu m su i
y explícita, facu ltas commu nicationis v erba- iu ris; - de Taizé, consociátiotasiacensis vel
lis claraequ e; medios de - social, instru menta tasíaca; equ ilibrioentre las - políticas, mú -
commu nicationis socialis; llevar, traer u na-, tu ae civ itatu m necessitú dines ad aequ ilibri-
nú ntiu m afferre vel perferre; recibir u na -, tatem conformatae; qu aedam inter civ itates
nú ntiu m accípere // (u nió nqu e se establece) aequ abílitas; dirig ir u na -, commu nitatem
coniú nctio, onis f. Sin: collig amentu m; colli- g u bernare.
g átio; conéx io. Uso: - telefó nica, coniú nctio
(vel conéx io, vel collig átio) teleph ó nica; comunión: (participació nenlocomún) com-
collig amentu m teleph ó nicu m; cortar la- (te- mú nio, onis f. Sin: commú nitas; conspirátio.
lefó nica), coniu nctionem interclú dere; poner Uso: - de propó sitos y obras, v olu ntatu m
au noen- (telefó nica) conotro, áliqu em cu m operu mqu e conspirátio// (actode recibir la
áliqu oconiú ng ere; ponerse en- (telefó nica) Eu caristía) commú nio, onis f. Sin: sy nax is,
conu no, se coniú ng ere cu m áliqu o; teleph ó - -is; sancta commú nio; sacra sy nax is; commú -
nice commu nicare cu m áliqu o// (trato, co- niosancti altaris; cena Domínica, cena Dei;
rrespondencia, conversació n) commérciu m, (sanctíssimae) Eu ch arístiae percéptio, recép-
ii n. Sin: colló qu iu m; sermo. Uso: - epistola- tio, sú mptio. Uso: - diaria, semanal, men-
res, commérciu m epistu laru m; - epistolares su al, commú nio vel sy nax is cotidiana,
entre asociados, epistolare inter socios com- h ebdomadalis, ménstru a; - frecu ente, crébrior
mérciu m; - telefó nica, teleph ó nicu m colló - commú nio; - mu y frecu ente, crebérrima com-
qu iu m; teleph ó nicu s sermo; - telefó nica mú niovel sy nax is; - g eneral, omniu m com-
interu rbanaode larg adistancia, colló qu iu m mú nio vel sy nax is; ó mniu m conv entu s ad

249
comunismo

Eu ch arístiam percipiendam, recipiendam, su - concatenación oconcatenamiento: catená-


mendam; commu nioó mnibu s ministrata vel tiovel concatenátio, onis f.
distribu ta; - pascu al, pasch alis commú nio;
primera-, prima commú nio; prima Eu ch arís- concausa: concau sa, ae f.
tiae percéptio; dar, distribu ir la-, commu nio-
nem vel Eu ch arístiam ministrare, praebere, concausal: concau salis, e.
porríg ere, impertire, larg iri, distribú ere;
h acer la- espiritu al, v otis (vel ánimi desidé- concavidad: concáv itas, atis f.
rio) Eu ch arístiam sú mere; recibir la-, com-
mu nionem percípere; Eu ch arístiae cóncavo: có ncav u s, a, u m.
sacramentu m recípere; panem Eu ch arísticu m
percípere; cenā Domínicā u ti; cénam Dei concebible: cog itábilis, e.
édere; tomar laprimera-, primam commu -
nionem recípere, accípere; primu m sacram concebido: los recién-, recens concepti.
Eu ch arístiam sú mere // Teol, - de los santos,
sanctoru m commú nio. concejo: concíliu m, ii n. Uso: - federal, con-
cíliu m foederale.
comunismo: commu nismu s, i m. Sin: (-
comodoctrina) commu nismi vel commu nis- concelebración: concelebrátio, onis f.
taru m doctrina, praecepta, plácita; bonoru m
aequ andoru m rátiovel doctrina; de aequ andis concelebrar: concelebrare.
bonis doctrina; (- como facció n, partido)
commu nismi fáctio; commu nistaru m secta; concentración: (acció ny efectode concen-
bonoru m aequ átio; bonoru m ó mniu m aequ á- trar oconcentrarse) cong lobátio, onis f. Uso:
tio. Uso: - ru so, commu nismu s rú ssicu s; - de - u rbana, sedes íncolis frequ éntior; - de
rostroh u mano, commu nismu s h u manu s vel nu bes, cong lobátionú biu m // (acció ny efecto
h u mánior. de reconcentrarse) ánimi inténtio.

comunista: adj commu nísticu s, a, u m. Sin: concentrar: (reu nir enu ncentroopu ntolo
coenonísticu s; commu nismi vel commu nis- qu e estabaseparado) áliqu id inu nu m có g ere
taru m (g enpl); ad commu nismu m pértinens. vel cong lobare. Sin: áliqu id ad u nu m con-
Uso: g obierno-, res pú blica, inqu a ó mniu m ferre vel deferre. Uso: - las tropas, inu nu m
bona aequ ata su nt; partido -, commu nismi locu m có pias condú cere, contráh ere, có g ere
sectatores; commu nistaru m fáctio vel pars // concentrarse (de tropas), se cong lobare;
(partis f) vel partes (pártiu m) // su st commu - cong lobari inu nu m // (reconcentrarse, abs-
nista, ae mf; commu nístria, ae f. Sin: coeno- traerse) v. reconcentrarse.
nista mf; commu nismi fau tor, sectator,
stu diosu s, praeco; fau tor aequ ationis bono- concéntrico: centrocircu mdu ctu s. Sin: qu i
ru m; bonis ó mnibu s aequ andis fav ens; ae- (qu ae, qu od) incommu ne centru m circu má-
qu andoru m bonoru m stu diosu s vel fau tor; g itu r; qu i idem centru m h abet. Uso: círcu los -
bolscev ich u s. , orbes circa eu ndem cárdinem sese v ertentes.

comunitario: commu nitáriu s, a, u m. Uso: concepción: concéptio, onis f. Sin: concep-


modalidad -, rátiocommu nitária; vida-, v ita tu s, u s m. Uso: Inmacu lada -, Immacu lata
commu nitária. Concéptio; sine labe concepta; labe omni

250
concienzudo

immu nis; ab oríg ine Immacu lata // fig conciencia: consciéntia, ae f. Uso: - bu ena,
cog itátio, onis f. Sin: cog itatu m; cog itatu s consciéntia bona; recta consciéntia; - colec-
(-u s m); ánimi conceptu s; opinátio; opínio; tiva, societatis consciéntia; - indecisa, incerta
doctrina; disciplina. Uso: - científica, nó tio vel v ag a consciéntia; - individu al, priv ata
scientífica; nó tioa sciéntiis profecta; - ética, consciéntia; - insensible, consciéntia h ebes,
éth ica doctrina; - ideoló g icas, opinationes h ebescens, plú mbea; - laxa, relajada, cons-
ideoló g icae fpl; - política, rei pú blicae ciéntia fácilis, indu lg ens (in áliqu a re); -
constitu endae doctrina; de administranda re- moral, consciéntia moralis; - profesional, -
pú blica disciplina; - del amor, amoris disci- de lapropiaresponsabilidad, pró prii mú neris
plina vel doctrina; - del mu ndoeconó mico, consciéntia; - refleja, consciéntia reflex a; -
de rebu s oeconó micis opínio. social, consciéntia socialis; - u niversal, u ni-
v ersalis consciéntia; - del deber, offícii cons-
concepto: conceptu s, u s m. Sin: cog itatu m; ciéntia; consciéntia mú neris ex sequ endi; - del
cog itatu s (-u s m.); cog itátio; nó tio; cog nítio; yo, eg ó itas, atis f; consciéntia su i ipsíu s;
senténtia; sensu s (-u s m.); sensu m; mentis consciéntia mei ipsíu s // anch o de -, cons-
sensu m. Uso: - inicial, prima nó tio. ciéntiā fácili vel indu lg enti; en-, seg ún-, ex
ánimo, ex fide; ínteg ra mente; salv a cons-
conceptualismo: conceptu alismu s, i m. ciéntiā; ex ánimi senténtia; enel santu ariode
la-, ininteriore ánimi sacrário; enla- pú-
conceptualista: conceptu alista, ae mf. blica, inconsciéntia pú blica; estrech ode -,
sev erā consciéntiā; formació nde la- moral,
concertador: modu lator, oris m; modu latrix , moralis consciéntiae institú tio; formació nde
icis f. Sin: moderator; ph onascu s. Uso: maes- las -, méntiu m formátio; h ombre sin-, h omo
tro-, concentū s mag ister; sy mph oniacoru m sine u lla relig ione; h omoprav u s vel pérditu s;
vel canéntiu m mag ister. la voz de la -, consciéntiae v ox ; remordi-
miento de -, consciéntiae stímu lu s, ang or,
concertar: (intr, concordar) concordare. cru ciatu s (-u s m) // descarg ar u nola-, cons-
Uso: el atribu toconciertaconel su stantivo ciéntiam su am ex onerare; obrar contra-, a
eng énero, númeroy caso, epíth etonvel ap- recta consciéntia discédere; profu ndizar la-
pó situ m (cu m) su bstantiv oconcordat ing é- de sí mismo, inseipsu m introspícere pénitu s;
nere, nú meroet casu ; el verboconciertacon sentir remordimientode -, morderi conscien-
el su jetoennúmeroy persona, v erbu m su - tiā; consciéntiā malā ang i vel ex cru ciari; so-
biecto(vel cu m su biecto) concordat innú - focar lavoz de la-, (ánimi) consciéntiam non
meroet persona. cu rare.

concertista: sy mph oníacu s, i m. concienzudamente: (seg ún conciencia) v.


conciencia// (conatenció ny cu idado) dili-
concesión: concéssio, onis f. Uso: h acer - po- g enter; (conmu ch aatenció nodetenimiento)
líticas, concessiones políticas fácere. sancte; relig iose; su mmā dilig éntiā; dilig enter
relig iosequ e.
concha: (parte qu e cu bre el cu erpode mu -
ch os molu scos y cru stáceos) conch ýliu m, n. concienzudo: (qu e es de recta conciencia)
Sin: testa. Uso: fig , - del apu ntador, cella iu stu s. Sin: probu s; sanctu s. Uso: - h astael
su g g estoris vel monitoris. escrúpu lo, relig iosu s // (de cosaqu e se h ace
aconciencia) accu ratu s // (de personaqu e es-

251
concierto

tu dia o h ace las cosas con atenció n y cu i- conciudadano: conciv is, is m.


dado) dílig ens, entis. Sin: cu riosu s (exacto,
por ej. en la investig ació n, ad inv estig an- cónclave: conclāv e, is n. Sin: Patru m Cardi-
du m). náliu m conclav e; Pu rpu ratoru m Patru m con-
clav e; Patru m Cardináliu m comítiu m
concierto: concentu s, u s m. Sin: acroama, RomanoPontífici elig endo.
mătis n. Uso: - instru mental, concentu s
instru mentalis; concentu s mú sicis instru men- conclavista: (sacro) conclav i addictu s m.
tis datu s; - mu sical, mú sicu s (vel mu sicoru m, Sin: Patru m Cardináliu m (vel Pu rpu ratoru m
vel mú sicae) concentu s vel sy mph ó nia; - po- Patru m) conclav i addictu s.
lifó nico, concentu s poly ph ó nicu s; - radial,
sy mph ó nia per rádiu m transmissa; concentu s conclusivo: conclu siv u s, a, u m.
radiatu s; - sinfó nico, concentu s sy mph ó nicu s ;
- vocal, v ocu m concentu s; - vocal e instru - concordar: (Gram, formar concordancia) v.
mental, v ocu m mu sicoru mqu e instru mento- concertar.
ru m concentu s; - de cu erda y viento,
concentu s nerv oru m tibiaru mqu e; - de jazz, concordatario: pácticu s, a, u m.
concentu s iázzicu s; - de músicacontemporá-
nea, concentu s contemporalis mú sicae; - de concordato: pactu m, i n. Sin: páctio. Uso: -
ó rg ano, ó rg ani concentu s; - paraviolín, v io- entre la S anta S ede e Italia, Pactu m inter
linae concentu s; concentu s v iolínicu s // dar Apostó licam Sedem et Italiam conv entu m.
u n-, mú sicu m concentu m h abere vel édere.
concretamente: definite.
conciliación: conciliátio, onis f .
concretar: effícere. Sin: perfícere; ad effec-
conciliador: conciliator, oris m. tu m addú cere.

conciliar: adj conciliaris, e // tr, conciliare. concreto: cu estió n-, finita vel definita qu aes-
Sin: compó nere. tio.

conciliarismo: conciliarismu s, i m. concubina: concu bina, ae f. Sin: paelex ,


pelex , pellex , ĭcis f.
concilio: Concíliu m, ii n. Uso: - Ecu ménico
VaticanoII, Oecoménicu m Concíliu m Vati- concubinato: concu binatu s, u s m.
canu m Secu ndu m.
concupiscencia: concu piscéntia, ae f.
concinidad: concínnitas, atis f. Sin: concin-
nitu do, dǐnis f. concupiscible: concu piscíbilis, e.

concisamente: presse. Sin: su mmatim; capi- concurrente: v. concu rsante.


tu latim; presse; brév iter; pau cis; presse brev i-
terqu e. concursante: petītor, oris m. Sin: competītor;
certans. Uso: (- en u n concu rso literario)
concisión: brév itas, atis f. Sin: brev iloqu én- scriptor áemu lu s; v. competidor.
tia.

252
condestablía

concurso: (competencia) certamen, mĭnis n. amu erte, cápitis damnatu s.


Uso: - literario, litteraru m certamen; - con
premios, certamenpráemiis propó sitis; - de condenar: damnare; condemnare. Uso: - al
belleza, certamen v enu statis mu líebris // reoaveinticincoaños de cárcel, reu m ad v i-
anu nciar u n-, certamenindícere; presentarse g inti qu inqu e annos cárceris damnare.
au n-, certameninire; proponer u n-, certa-
menpropó nere; tomar parte enu n-, certa- condensabilidad: densabílitas, atis f.
mententare; ad vel incertamendescéndere //
(oposició nqu e se h ace aalg úncarg oodig - condensación: densátio, condensátio, onis f.
nidad) ex amende + abl; pú blicu m perícu - Sin: concrétio. Uso: - transitoria, condensá-
lu m; pú blica probátio. Uso: g anar en u n -, tiotránsiens.
pú blicu m perícu lu m felíciter fácere; presen-
tarse alos - públicos, incertámina deferre // condensador: densató riu m vel condensató -
(mu ch edu mbre de g ente reu nidaenu nlu g ar) riu m, ii n. Sin: condensatru m.
concu rsu s (-u s m) ináliqu em locu m. Sin: fre-
qu éntia. Uso: g randísimo- de g ente, máx ima condesa: (mu jer qu e h eredó u obtu vou ncon-
v u lg i frequ éntia. dado) comes, mĭtis f. Sin: comitissa // (mu jer
del conde) có mitis u x or.
condado: (territorio) comitatu s, u s m. Sin:
có mitis domíniu m; march i (vel có mitis, vel condescendencia: obsequ éntia, ae f. Sin: ob-
toparch ae) rég io// (dig nidad) comitatu s. Sin: séqu iu m; indu lg éntia; lénitas, lenitu do; fací-
có mitis díg nitas; toparch ae mu nu s // (potes- litas, ánimi facílitas. Uso: demasiada-, nímia
tad) comitatu s. Sin: iu ra g raph ionis. obsequ éntia; por -, obsequ enter; indu lg enter.

conde: comes, mĭtis m. Sin: comarch u s; to- condescender: álicu i (vel alicú iu s v olu ntati)
parch a, ae m; g ráph io, onis m. Uso: - pala- ó bsequ i. Sin: álicu i (vel alicú iu s v olu ntati)
tino, palatinu s, i m. morem g érere; morig erari álicu i. Uso: - alos
ru eg os de alg u no, précibu s alicú iu s indu l-
condecoración: (insig niade distinció n) in- g ere; - conlas opiniones de alg u no, álicu i ad-
sig ne, is n. Sin: ornamentu m; h onoráriu m vel sentire; - consig omismo, indu lg ere sibi.
h onoríficu m insig ne; h onoris insig ne; h ono-
ris docu mentu m. Uso: - militar; militare in- condescendiente: condescendens. Sin: ó bse-
sig ne vel ornamentu m. qu ens; indu lg ens (álicu i); comis (invel erg a
áliqu em); fácilis (álicu i); mó bilis précibu s.
condecorado: h onoris insig ni (pl insíg nibu s) Uso: - consig omismo, sibi ipsi indu lg ens; ser
decoratu s vel ornatu s // (tratándose de con- - conalg u no, indu lg ere álicu i.
decoració nmilitar) ph aleratu s. Sin: decora-
tu s; militari insig ni (pl militáribu s insíg nibu s condestable: comestábilis, is m. Sin: comes
vel ph áleris) decoratu s; militaris v irtu tis stábilis; comes stábu li. Uso: Gran-, Comes-
cau sā ph aleratu s. tábilis Mag nu s.

condenación: condemnátio, onis f. Uso: - condestablesa: comestábilis (vel có mitis stá-


eterna, condemnátiosempiterna. bilis, vel có mitis stábu li) u x or.

condenado: condemnatu s; damnatu s. Uso: - condestablía: comestábilis díg nitas.

253
condición

condición: condício, onis f. Uso: - atlética, condón: condomu m, i. Sin: penis integ u men-
condícioath lética; - econó micas, condiciones tu m, teg u mentu m, inv olu cru m, opércu lu m.
oeconó micae; - meteoroló g icas, condiciones Uso: - paraevitar el contag iode enfermeda-
meteoroló g icae; aëris statu s mu tationesqu e; des venéreas, penis opercu lu m contra v ené-
- privileg iada, praestantíssima condício; - so- reos morbos praemú niens.
ciales, condiciones sociales; - del su elo, na-
tu ra soli vel terrae. condonación: condonátio, onis f. Sin: remís-
sio. Uso: - de las deu das, remíssiodebitoru m.
condicional: condicionalis, e. Sin: condició -
nibu s astrictu s (su jetoacondiciones). condrología: ch ondroló g ia sive -log īa, ae f.
Sin: de cartilag ínibu s disciplina, doctrina,
condicionalmente: condicionáliter. Sin: sciéntia.
cu m condicione; su b condicione.
condrológico: ch ondroló g icu s, a, u m. Sin: ad
condicionamiento: coërcítio, onis f. Sin: co- ch ondroló g iam áttinens; ad disciplinam de
áctio; adáctio. cartilag ínibu s spectans.

condicionar: coërcere. Sin: áliqu em condi- conducción: (acció n y efecto de condu cir)
ció nibu s astríng ere. dú ctiovel condú ctio, onis f. Sin: moderátio;
administrátio; cu rátiovel procu rátioalicú iu s
cóndilo: có ndy los vel có ndy lu s, i m. rei. Uso: - radioasistida, moderátio radio-
ph ó noacta; confiar aalg u ienla- de lag u e-
condimento: condimentu m, i n. Uso: el qu e rra, bellu m álicu i commíttere // (conju ntode
h ace ovende los condimentos, v. especiero. condu ctos dispu estos parael pasode alg ún
líqu idooflu ido) tu bi, oru m mpl.
condiscípula: condiscípu la, ae f.
conducir: (g u iar u nveh ícu loau tomó vil) ré-
condiscípulo: condiscípu lu s, i m. g ere. Sin: g u bernare // condu cirse, v. por-
tarse.
condition (Inform), condició n: condício, onis
f. conducta: (porte omaneraconqu e los h om-
bres g obiernansu viday dirig ensu s accio-
conditional (Inform) condicional: condicio- nes) v itae consu etu do. Sin: v itae institu tu m;
nalis, e. mores; facta; mores et facta. Uso: - arbitra-
ria, libido; bu ena-, moru m pró bitas; - edifi-
condolencia: (participació n en el pesar cante, praeclaru m v irtu tis ex emplu m vel
ajeno) aeg ritú dinis socíetas. Uso: expresiones spécimen; - indig na, indíg nitas; - intach able,
de -, participati doloris declarátiovel sig nifi- sanctimó nia; - ínteg ra, intég ritas; - moral,
cátio// (pésame) v. estavoz. v itae rátio; v iv endi rátio; - política, acta vel
consília (inre pú blica); - práctica, v itae áctio;
condominio: condomíniu m, ii n. Sin: com- - reproch able y escandalosa, v itu perátio
posséssio. atqu e infámia; - virtu osa, v irtu s // tener
bu ena-, recte v ív ere. Sin: recte fácere; bene
condómino: compossessor, oris m. (vel recte, vel probe) ág ere vel se g érere;
tener mala-, male v ív ere, male fácere; male

254
conferencia

ág ere vel se g érere // (recu aocarros qu e lle- u s m; iu nctu ra. Uso: - directa, connéx iodi-
vabanlamonedaqu e se transportabade u na recta; - internacional, conex u s internationa-
parte aotra, y especialmente laqu e se lle- lis; - de la antena, conéx io antemnae;
vabaalacorte) iu menta sarcinária vel onerá- establecer u na- eléctrica, tradu ctu m fácere.
ria; iu menta ac plau stra sarcinária.
confalón: v ex illu m, i n. Sin: sig nu m.
conductismo, v. beh aviorismo.
confalonier: v ex illáriu s, ii m. Sin: v ex íllifer,
conductividad: condu ctív itas, atis f. ĕri m; síg nifer, fĕri m.

conducto: (canal o tu bo) fístu la, ae f. Sin: confaloniero, v. confalonier.


tu bu s, i m; du ctu s, u s m. Uso: - eléctrico, du c-
tu s eléctricu s vel electricitatis; - respiratorio,
spirandi vel spíritu s meatu s (-u s m); tránsitu s confederación: (u nió n de varios Estados)
(-u s m) spíritu s; ánimae canalis; - de ag u as, confoederátio, onis f. Sin: civ itates (-u m fpl)
acu edu cto, du ctu s aqu aru m. foederatae. Uso: - de S erbiay Monteneg ro,
confoederátioSerbianoru m et Nig rimontano-
conductor: (de carru aje eng eneral) du ctor, ru m // (lig aoasociació n) socíetas, atis f. Sin:
oris m. Sin: rector; g u bernator; v ector; sodálitas; sodalíciu m.
v eh icu láriu s. Uso: - de au tomó vil, raedáriu s;
au tocinetista; - de perros (dog -sitter), canu m confederado: foederatu s vel confoederatu s,
du ctor; - de tranvía, electriv ector; au rig a a, u m. Sin: consociatu s; fó edere iu nctu s.
tramv iae; - de tren, tráminis condu ctor //
Fis, su st condu ctó riu m, ii n; adj diffu ndens, confederativo: confoederalis, e.
entis. Uso: - eléctrico, condu ctó riu m
eléctricu m; bu en, mal - de calor, de electrici- conferencia: (entrevista) v. estavoz // (plá-
dad, bene, male diffu ndens calorem, eléctri- tica, disertació n) dissertátio, onis f. Sin: acro-
dem. āsis, is (ac -in, abl -i) f; consu ltátio. Uso: -
radial, acroasis per radioph ó nicas u ndas h á-
conductora: - de TV, nu ntiatrix , icis f. bita; radioph ó nica commentátiovel dissertá-
tio; - de prensa, colló qu iu m cu m diarioru m
conectador: commu tamen, mĭnis n. scriptó ribu s // dar u na-, acroasinfácere; dar
u na- de prensa, diu rnários cong reg atos edo-
conectar: (poner encontacto) conéctere (vel cere; diarioru m scriptó ribu s cong reg atis áli-
coniú ng ere) áliqu id álicu i rei vel cu m áliqu a qu id nu ntiare // (reu nió nparatratar asu ntos
re // (poner en contacto eléctrico) tradu ctu de trascendenciaopropios de u naorg aniza-
facto(vel interpó sito) coniú ng ere (áliqu id áli- ció n) conv entu s, u s m. Sin: coetu s, u s m; con-
cu i rei vel cu m áliqu a re). g réssio; consíliu m. Uso: - episcopales,
episcoporu m conferéntiae; - episcopal lati-
conejera: cu nicu loru m cu bile (-is n). Sin: cu - noamericana, coetu s episcoporu m Américae
nicu loru m locu lamentu m. Latinae; - Vicentinas, Coetu s Vincentiani;
Collationes Vincentianae; - de consu lta, con-
conejillo: - de Indias, cobáia, ae f. Sin: cáv ia. v entu s consu ltationis; - por el desarme, con-
v entu s apparátu i militari imminu endo vel
conexión: con(n)éx io, onis f. Sin: conex u s, redu cendo; - por lapaz, conv entu s (vel coe-

255
conferenciante

tu s, vel consíliu m) paci instau randae vel re- relig ió nibu s; lu ch as -, bella relig iosa; bella
dinteg randae; - org anizadapor ..., conv entu s relig ionu m cau sā su scepta.
instru ctu s a, ab + abl; participar en u na -,
conv éntu i interesse. confesionario: v. confesonario// (tratadoo
discu rso en qu e se dan reg las para saber
conferenciante oconferencista: orator, oris confesar y confesarse) confessonáriu m, ii n.
m; oratrix , icis f. Sin: relator m; relatrix f. Sin: au diendi et ex sequ endi sacramentalem
confessionem méth odu s.
conferenciar: (discu tir ideas, proyectos, etc.)
ág ere vel ag itare cu m áliqu ode áliqu a re. Sin: confeso: (qu e h aconfesadosu delitoocu lpa)
commu nicare cu m áliqu ode áliqu a re; com- confessu s. Uso: reo-, reu s confessu s // (ju dío
mu nicare consília cu m áliqu o. convertido) Iu daeu s conv ersu s.

confesado: confessu s, a, u m. confesonario: confessionale, is n. Sin: sedes


(-is f) confessionalis; sedes confessió nibu s
confesar: (declarar los pecados en confe- au diendis; confessionis au ditó riu m; confes-
sió n) confiteri. Sin: peccata rite confiteri; ad- sionis tribu nal (-alis n); paeniténtiae sacra-
missa vel commissa rite accu sare; peccata menti tribu nal.
su a sacerdoti aperire // (escu ch ar las confe-
siones) confitentes vel paenitentes au dire. confesor: confessáriu s, ii m. Sin: confessio-
Sin: confessiones au dire, recípere, ex cípere. náriu s; sacrae paeniténtiae administer; sacra-
menti paeniténtiae administer. Uso: -
confesión: (reconocimiento de u n h ech o) ordinario, extraordinario, confessor ordiná-
conféssio, onis f. Uso: extorsionar u na- aal- riu s, ex traordináriu s // (cristianoqu e profesa
g u ien, v i áliqu em ad confitendu m có g ere; públicamente lafe de Jesu cristoy por ella
h acer - de alg o, áliqu id confiteri // (credore- está prontoadar lavida; santo) confessor,
lig ioso) conféssio, onis f. Sin: relíg io; oris m. Sin: Ch risti confessor.
constitu ta relíg io; sacra institu ta npl; - cris-
tianas, confessiones ch ristianae; - lu terana, confeti: coriandra, oru m npl; coriandri, oru m
ang licana, sacra institu ta lu th erana, áng lica fpl. Sin: minu tíssimi ch artae orbícu li.
// (declaració nde los pecados enel tribu nal
de lapenitencia) conféssio, onis f (peccato- confiable: fidu s, a, u m. Sin: cu i tu toconfīdi
ru m). Sin: admissoru m (vel commissoru m, potest; qu i, qu ae, qu od fidem meret vel mere-
vel peccatoru m) conféssio. Uso: - au ricu lar, tu r.
confessioau ricu laris vel au ricu lária; - g ene-
ral, g eneralis conféssio; totīu s v itae peccato- confianza: fidú cia, ae f. Sin: confidéntia.
ru m conféssio; - sacramental, conféssio Uso: pu estode -, locu s fidú ciae; solicitar u n
sacramentalis; h acer u na- g eneral, u niv er- votode -, su ffrág iu m de fide sollicitare.
sae v itae acta sacerdoti confiteri; totīu s v itae
commissoru m confessionem rite perág ere // - confiar: - con el mayor secreto, secretis
de S anPedro(enRoma), apostó licu m sepu l- instillare áu ribu s.
cru m.
configuración: fig u rátio, onis f.
confesional: confessionalis, e Sin: relig io-
su s, a, u m. Uso: dispu tas -, contentiones de confinación, v. confinamiento.

256
confucianismo

confinado: releg atu s, a , u m. Sin: amandatu s confitería: (oficinadonde se h acenlos du l-


vel amendatu s; inex síliu m releg atu s; inpú - ces) officina du lciária vel cu p(p)edinária //
blicae cu stó diae locodetentu s. (tienda donde se venden) taberna du lciária
vel cu pedinária // (pastelería) v. estavoz.
confinamiento: releg átio, onis f. Sin: aman-
dátiovel amendátio; ex (s)íliu m. Uso: lu g ar confitero: du lciáriu s, ii m. Sin: cu p(p)ediná-
de -, pú blicae cu stó diae locu s. riu s; v. pastelero.

confinar: (lindar) finítimu m vel confiníti- conflicto: conflictátio, onis f. Sin: conflictu s
mu m esse. Sin: contérminu m vel pró x imu m (-u s m). Uso: - mu ndial, conflictátiou niv er-
esse. Uso: - con u n país, táng ere, attíng ere salis vel mu ndana; - nu clear, conflictu s nu -
áliqu am terram; finítimu m esse terrae vel clearis; - socio-econó mico entre clases,
cu m terra; adiacere álicu i locovel ad áliqu em conflictátiooeconó mica inter cív iu m ó rdines.
locu m // (desterrar a u no) releg are. Sin:
amandare sive amendare; áliqu em releg are in conformación: conformátio, onis f.
áliqu em locu m; inpú blicae cu stó diae locu m
áliqu em míttere. conformarse: (convenir u na persona con
otra) conformare se ad alicú iu s v olu ntatem.
confirmación: sacra confirmátio. Sin: sa- Sin: se accommodare ad alicú iu s v olu ntatem;
cru m ch risma (-ătis n). Uso: conferir la-, v. ó bsequ i v olu ntati alicú iu s.
confirmar; recibir la-, confirmationis sacra-
mentu m accípere; almo ch rísmate inu ng i; conformidad: confó rmitas, atis f. Sin: con-
sacroch rísmate roborari, sig nari, obsig nari. g ru éntia; consénsio. Uso: - conel espíritu del
mu ndo, cu m mu ndi sensu cong ru éntia.
confirmando: confirmandu s, a, u m. Sin:
sacra u nctione roborandu s. conformismo: conformismu s, i m. Sin: con-
formitatis stú diu m.
confirmar: confirmare. Sin: confirmationem
conferre; sacra u nctione confirmare vel robo- conformista: conformista, ae mf. Sin: con-
rare; sacroch rísmate inú ng ere, sig nare, ob- formitatis stu diosu s; tempó ribu s insérv iens.
sig nare.
confort: có mmodu m, i n. Sin: commó ditas;
confitado: candisatu s, a, u m. Uso: fru to -, có mmoda v itae; civ ilis u sū s có mmoda; u tili-
fru ctu s candisatu s. tatu m có mmoda. Uso: el - moderno, h odierna
có mmoda; mejora del -, au cta có mmoda
confite: pastillu m, i n; pastillu s, i m. Sin: v itae; contodo-, ó mnia có mmoda praestan-
crú stu lu m; du lcíolu m; pu lch rale (-is n); sác- tu r.
ch ari g lándu la; sácch ari amýg dalu m; amýg -
dalu m sácch aroíllitu m. confortación: confortátio, onis f.

confitera: (mu jer qu e h ace ovende du lces y confortador: confortator, oris m.


confitu ras) du lciária, ae f. Sin: cu p(p)edinária
// (cajadonde se g u ardanconfites) du lciolo- confortativo: confortativ u s, a, u m.
ru m (vel bellarioru m, vel pu lch ráliu m) th eca
vel cápsu la. confucianismo: confu cianismu s, i m. Sin:

257
confutable

Confú cii doctrina vel cu ltu s (-u s m). conglomerado: cong lomeratu s, a, u m.

confutable: qu i (qu ae, qu od) confu tari (vel conglomerar: cong lomerare.
refu tari, vel refelli, vel coárg u i) potest.
Congo: Cong u s, i m. Uso: Repúblicadel -,
confutación: confu tátio, onis f. Sin: refu tá- Cong i res pú blica; res pú blica cong ensis vel
tio; criminationis dissolú tio; críminis dilú tio. có ng ica; de -, có ng icu s vel cong ensis.

confutador: adj confū tans sive refū tans, congoja: cordó liu m, ii n. Sin: acerbíssimu s
antis. Sin: refellens; coárg u ens // su st confu - ang or vel dolor. Uso: morir de -, acerbíssimo
tator, oris m. Sin: refu tator. ang ore có nfici.

confutar: confu tare vel refu tare. Sin: re- congoleño: cong ensis, e. Sin: có ng icu s, a,
féllere; arg ú ere, coarg ú ere, redarg ú ere. Uso: u m.
- u naacu sació n, criminationem dissó lv ere;
crimendilú ere; - las arg u mentaciones, arg u - congolés, v. cong oleño.
menta confu tare; - objeciones, obiecta dilú -
ere; contra dicta dissó lv ere; - ladeposició n congregación: (conju ntode relig iosos) con-
de los testig os, orationem téstiu m reféllere. g reg átio, onis f. Sin: socíetas; sodálitas. Uso:
- relig iosa, relig iosa sodálitas; - salesiana,
confutatorio, v. confu tador (adj). sodálitas salesiana; socíetas Sancti Francisci
Salésii; relig iosa familia sodáliu m Sancti
congelación: cong elátiovel g elátio, onis f. Francisci Salésii; entrar enu na-, cong reg a-
Uso: - de los embriones, embry onu m cong e- tionem íng redi // (h ermandad qu e formanal-
látio; pu ntode -, pu nctu m g elationis. g u nos devotos paraejercitarse enobras de
piedad) cong reg átio, onis f. Sin: collég iu m;
congelador: cong elató riu m, ii n. Sin: cong la- coetu s (-u s m). Uso: - Mariana, Cong reg átio
ciató riu m; capsa frig orífica; arca g elató ria; Mariana; - de caridad, collég iu m rei su bsi-
mách ina refrig erató ria. diáriae; coetu s rei su bsidiáriae administran-
dae; - de la doctrina cristiana, coetu s vel
congelamiento, v. cong elació n. sodálitas ch ristianae doctrinae tradendae //
(dicasteriode laCu riaRomana) Cong reg á-
congelar: cong elare vel g elare. Sin: cong la- tio, onis f. Uso: - Consistorial, Cong reg átio
ciare. Consistorialis; - de Neg ocios Eclesiásticos
Extraordinarios, Cong reg átio pro neg ó tiis
congestión: Méd sáng u inis cong estu s (-u s m) ecclesiásticis ex traordináriis; - de Relig iosos,
vel ímpetu s (-u s m) // (ag olpamiento) stipá- Cong reg átiode sodálibu s relig iosis; Cong re-
tio, onis f. Sin: concu rsátio. g átiorelig iosoru m neg ó tiis praepó sita; - de
S eminarios y Universidades, Cong reg átiode
congestionar: stipare. Sin: replere; refercire. semináriis et u niv ersitátibu s stu dioru m.

conglobar: cong lobare. Sin: cong lomerare; congregarse: cong reg ari. Uso: se cong reg a-
ag g lomerare. ronvarios miles de pereg rinos, plu ra mília
pereg rinatoru m cong reg ata su nt.
conglomeración: cong lomerátio, onis f.

258
conmemoración

congresal, v. cong resista. conjeturable: qu em (qu am, qu od) coniectu rā


ássequ i (vel có nsequ i) pó ssu mu s.
congresista: cong ressū s vel conv entū s párti-
ceps. Sin : sodalis conv entū s; cong ressioni conjeturador: coniector, oris m. Sin: coniec-
assistens; qu i cong réssu i adest; qu i conv éntu i tator.
ínterest; qu i in cong ressu adest; qu i in
conv entu ínterest. conjetural: coniectu ralis, e. Sin: coniectató -
riu s; inconiectu ra pó situ s.
congreso: (reu nió n) cong ressu s, u s m. Sin:
cong réssio; conv entu s, u s m; consessu s, u s conjeturalmente: coniectu ráliter. Sin: per
m; concíliu m. Uso: - científicointernacional, coniectu ras.
conv entu s doctoru m ó mniu m g éntiu m; - eu -
carísticonacional, eu ch arísticu s ex u niv ersa conjeturar: coniectare. Sin: coniectu rare;
natione conv entu s vel cong ressu s; - interna- conícere; coniectu ram fácere; coniectando
cional, conv entu s internationalis, u niv ersalis, qu áerere; coniectu ram alicú iu s rei cápere ex
mu ndanu s; ex ó mnibu s g éntibu s vel natió ni- vel de áliqu a re. Uso: - de lofu tu ro, de fu tu ris
bu s conv entu s; - nacional de letras clásicas, conícere; - por u nacarta, ex lítteris coniec-
cong ressu s nationalis de lítteris clássicis; - de tare.
latín viviente, cong ressu s de ling u a latina
v iv a; conv entu s latini v iv entis; - de médicos, conjugación: coniu g átio, onis f. Sin: decli-
medicoru m conv entu s; - de meteorolog ía, nátio; v erboru m flex u ra vel declinátio; rátio
conv entu s meteoroló g icu s, - parael fomento v erboru m inflectendoru m.
del latín, cong réssiolatinitati fov endae; con-
vocar u n-, conv entu m ág ere; reu nirse en- conjugar: Gram declinare. Sin: fléctere; in-
enu nlu g ar, ináliqu em locu m conv enire // fléctere; v erbu m intémpora declinare; v er-
(cu erpopolíticodeliberante) pú blicu s coetu s bu m per témpora transdú cere.
lég ibu s ferendis; - de dipu tados, leg atoru m
popu láriu m coetu s; - de senadores, senatu s conjuntivitis: coniu nctiv itis, ĭdis f. Sin: lip-
(-u s m); senatoru m coetu s // (edificiodonde pitu do, dĭnis f. Uso: - g ranu losa, trach oma,
los leg isladores celebransu s sesiones) pu bli- ătis n.
coru m leg atoru m vel senatoru m cú ria.
conjuntivo: coniu nctiv u s, a, u m.
congrio: cong er, g ri m.
conjunto: - mu sical, consociátioinstru men-
cónico: có nicu s, a, u m. talis; - de concertistas jazz, sy mph oniacoru m
iazénsiu m g rex ; - de jazz, g rex mú sicu s iazi-
conífera: conífera arbor. coru m rh y th moru m; - de músicajazz, mú sici
more nig ritaru m Américae strepentes;
conjetura: coniectu ra, ae f. Sin: coniéctio; sy mph oníaci in(vel ad) nig ritaru m Américae
coniectátio; h y pó th esis ; su pposítio, opínio; nú meru m personantes.
opinátio; senténtia. Uso: - bienfu ndada, certa
coniectu ra; - falsas, male coniecta npl; - ima- conjura: coniu rátio, onis f. Uso: - contrala
g inarias, senténtiae commentíciae vel fú tiles; vida, coniu rátiocontra v itam.
por -, coniectu rā; per coniectu ram; coniectu -
ráliter; por simple -, lev i coniectu rā. conmemoración: commemorátio, onis f.

259
conmemorativo

conmemorativo: memorialis, e. consagración: (acció n y efecto de consa-


g rar) consecrátio, onis f. Sin: dedicátio// (ac-
conmilitón: commílito, onis m. Sin: armo- ció ny efectode consag rarse) dev ó tio, onis f.
ru m vel belli só ciu s.
consagrado: consecratu s, a, u m. Sin: sacra-
conmutador: adj commū tans vel mu tans, tu s; dev otu s // fig dicatu s; dedicatu s. Uso: vir-
antis // (aparato) mu tatru m, i n. Sin: commu - g en - a Dios, sanctimonialis, is f;
tató riu m; clav is mu tatrix ; epitó niu m (eléctri- sanctimonialis mú lier; v irg oDeodev ota.
cu m); v. interru ptor.
consagrar: consecrare. Sin: sacrare. Uso: el
connacional: connationalis, e. olaqu e consag ra, consecrator, oris m; con-
secratrix , icis f // fig dicare; addícere // consa-
connatural: connatu ralis, e g rarse, se instú diu m áliqu od trádere. Uso: -
al cu idadode los enfermos, aeg rotis sanandis
connaturalidad: connatu ralis rátio vel stu diosam dare ó peram; - al estu diode las le-
forma. tras, se ad litteraru m stú diu m conferre; stú dio
litteraru m pénitu s se dédere.
connect (Inform), conectar: néctere vel co-
néctere. Sin: copu lare; collig are; coniú ng ere. consagratorio: consecrató riu s, a, u m.

connection (Inform) conexió n: (entre ele- consanguinidad: sáng u inis commú nio.
mentos de lacompu tadora) lig amen, mĭnis n;
(entre sistemas de lacompu tadoravíanet) consciente: có nsciu s, a, u m. Uso: más -,
nex u s vel conex u s, u s m; conéx io; copu látio; có nscior.
collig átio.
conscripto: adj conscriptu s, a, u m. Uso:
Connecticut: cív itas Connecticu ténsiu m. padre -, pater conscriptu s; conscriptu s // (re-
clu ta) v. estavoz.
cono: Mec, - difu sor, infu ndíbu lu m áëri dis-
tribu endo. consecuencia: consequ éntia, ae f. Sin: con-
sectáriu m; consecú tio; sequ ela; qu od inde
conocible: cog noscíbilis, e. conséqu itu r; éx itu s, u s m; ev entu s, u s m. Uso:
consecu encias de u nh ech o, ev entu s qu i se-
conocimiento: cog nítio, onis f. Sin: cog nos- qu u ntu r vel consequ u ntu r; por -, v. consi-
céntia. Uso: - socioló g ico, cog nítiosocioló - g u ientemente // (Ló g , ilació n) consectáriu m,
g ica; - teó rico, cog nítioth eó rica; - de lavida ii n. Sin: arg u menti conclú sio.
democrática, cog noscéntia v itae democráti-
cae. consecuente: Filos có nsequ ens vel sequ ens,
entis Sin: consectáneu s; consectáriu s.
conopeo: conopēu m, i n; conó piu m, ii n. Sin:
Eu ch arístici tabernácu li v elu m; sacrae pýx i- consejera: (mu jer del consejero) consiliárii
dis v elu m. u x or // (la qu e aconseja) consiliatrix , icis.
Sin: consu ltrix (-icis f); consílii au ctrix //
conquistador: ex pu g nator, oris m. (miembrode u nconsejo) consiliária, ae f.

260
conservatorio

consejero: (qu ienh abitu almente aconseja) consenso: - popu lar, popu laris v olu ntas.
consiliáriu s, ii m. Sin: consiliator; consu ltor;
au ctor consílii vel consilioru m. Uso: - cien- consentimiento: consénsio, onis f. Sin: con-
tífico, scientíficu s consiliáriu s; - espiritu al, céntio. Uso: - de los estu diosos, stu diosoru m
consiliáriu s spiritalis; - privado, consiliáriu s consénsio; por - u nánime, u nánima concen-
íntimu s; ser el - de u no, áliqu em consíliis iu - tione.
v are; valerse de u nocomo-, u ti áliqu oconsi-
liário// (qu iendaeventu almente u nconsejo) conserje: mag ister áediu m m; mag istra áe-
su asor, oris m. Uso: mal -, malu s su asor // diu m f. Sin: cu stos, odis mf
(miembrode u nconsejo) consiliáriu s, ii m.
Sin: assessor; allectu s vel ascītu s inconsí- conserva: siempre pu ede tradu cirse conel
liu m; minister, administer. Uso: - comu nal, participio pretérito de có ndio; por ej, - de
consiliáriu s civ itatis; cu rator rei mu nicipalis; carne, carocondīta; - de fru ta, poma condīta;
- de Estado, consiliáriu s a pú blicis neg ó tiis; fru ctu s condīti; - de leg u mbres, leg ú mina
inneg ó tiis pú blicis consiliáriu s. condīta // otraformade tradu cció n, con: li-
qu amen, mĭnis n; condimentu m, i n; decoc-
consejo: (parecer odictamenqu e se daose tu m, i n; por ej: - de fru ta, frú ctu u m
toma) consíliu m, ii n. Uso: ¡es u n bu en -!, condimentu m; - de tomate, ly copérsici (vel
bonu m consíliu m! // (entidad, coleg io) consí- de ly copérsicis) liqu amen// más u sos: con-
liu m, ii n. Sin: collég iu m. Uso: - académico, servas de fru tas oleg u mbres, sálg ama, oru m
collég iu m académicu m; - administrativo, npl; condimenta, oru m npl; carne en-, carnis
consíliu m rebu s administrandis; - central, composítio; lech e en-, lactis conditio; h acer
consíliu m centrale; - comu nal, consíliu m mu - conservas, condimenta fácere.
nicipale vel consíliu m mu nicípio adminis-
trando; - diocesano, consíliu m dioecesanu m; conservador: su st conserv ator, oris m. Sin:
- directivo, praefectoru m consíliu m (de u n serv ator; conserv ativ u s, i m; reru m conser-
establecimiento); moderatoru m consíliu m v andaru m stu diosu s; lau dator témporis acti //
(de u nperió dico); consíliu m eph eméridi mo- adj conserv ativ u s, a, u m. Sin: a rebu s nov is
derandae (de u ndiario); consíliu m commen- alienu s; reru m conserv andaru m stu diosu s;
táriis moderandis (de u narevista); - federal, priscoru m moru m stu diosu s.
consociationis consíliu m; - obrero, tribu natu s
(-u s m) opíficu m; - de clase, consíliu m classi conservadora: conserv atrix , īcis f.
moderandae; - de fábrica, operarioru m leg ati
mpl; operarioru m delecti cu ratores vel procu - conservadurismo: conserv atu rismu s, i m.
ratores; - de S eg u ridad de las Naciones Uni- Sin: reru m serv andaru m stú diu m; priscoru m
das, Secu ritatis Consíliu m Nationu m moru m stú diu m; de rebu s conserv andis doc-
Unitaru m; - S u perior de Investig aciones trina; témporis acti lau dátio. Uso: - leg al,
Científicas, Consíliu m Su périu s Inv estig atio- moral, político, conserv atu rismu s leg alis,
nu m Scientificaru m; - de ministros, consí- moralis, políticu s.
liu m administroru m (rei pú blicae
moderandae); su premu m consíliu m pú blicae conservatorio: - de música, mu sicoru m
rei administrandae, procu randae, moderan- sch ola. Sin: artis mú sicae lu du s. Uso: alu mno
dae; - de padres de alu mnos, consíliu m pa- de -, mu sicoru m sch olae (vel lu di) frequ en-
rentu m; - de seg u ridad, consíliu m tator; qu i mu sicoru m sch olam frequ entat.
secu ritatis; consíliu m secu ritati tu endae.

261
conservería

conservería: condítio, onis f. Sin: conditu ra, desínere vel cádere.


ae f.
consorcio: socíetas, atis f. Sin: sodálitas;
conservero: salg amáriu s, ii m. consociátio; collég iu m. Uso: - ag rario, ag ri-
colaris socíetas; - de ayu ntamientos, conso-
consideración: (acció ny efectode conside- ciátiomu nicipioru m; - bancario, collég iu m
rar) considerátio, onis f. Uso: - ling üística, nu mmu larioru m; - de médicos, collég iu m
considerátioling u ística // (respeto) rev eréntia medicoru m; - de sociedades, corporatae so-
álicu i vel adv ersu s áliqu em. Sin: observ ántia cietates // (u nió nde los qu e vivenju ntos) con-
erg a áliqu em; obséqu iu m ináliqu em; conla só rtiu m, ii n. Sin: consó rtio, onis f. Uso: el -
mayor -, su mma cu m rev erentia; en- a (= h u mano, consó rtioh u mana; h u manu m con-
conrespectoa), qu od áttinet ad ...; en- amí, só rtiu m; - de las naciones, nationu m consó r-
ati, aél, meā, tu ā, su ā cau sā; sinning u na-, tio// (u nió nconyu g al) coniú g iu m, ii n.
nu lla h ábita ratione; inconsu lte // estar lleno
de - h acia u no, alicú iu s observ antíssimu m conspiración: - del silencio(omertà), con-
esse; tener afectoy - h aciau no, áliqu em re- sensu s ac tacitú rnitas.
v erentia et amore pró sequ i; tratar au nocon
mu ch a-, áliqu em su mmā observ ántiā có lere. constant (Inform) constante: (v alor)
constans, antis m.
consigna: - de equ ipajes, repositó riu m, ii n.
Sin: reconditó riu m; repositó riu m sarcinaru m. constelación: constellátio, onis f. Sin: sig -
nu m; stellaru m concú rsio.
consistorio: consistó riu m, ii n.
constipación, constipado: (resfriado)
consocio: consó ciu s, ii m. constipátio, onis f. Sin: stipátio; g rav edo,
dĭnis f; densátio// (catarro) v. estavoz // (- de
consola: cartíbu lu m, i n. vientre) v entris constipátiovel constríctio.

consomé: iu s (iu ris n) contractu m. Sin: iú s- constipar: constipare. Sin: stipare; conden-
cu lu m densatu m. sare; g rav édinem fácere , afferre, concitare.
Uso: constipado, constipatu s, stipatu s; con-
consonancia: consonántia, ae f. Sin: conso- densatu s; g rav édine laborans, v ex atu s, affec-
nátio, onis f; consonantes soni. tu s; estar constipado, g rav édine laborare,
ó pprimi, có rripi, áffici // (acatarrar, acata-
consonante: adj có nsonans, antis. Sin: có n- rrarse) v. estas voces.
sonu s; simíliter cadens vel désinens. Uso:
acordes -, soni inter se consonantes; concor- constitución: (estatu to, ordenamiento)
des soni // (letra-) có nsonans, antis f. Sin: constitú tio, onis f. Uso: - Apostó lica, Consti-
có nsona, ae f; có nsonans líttera; enpl tam- tú tioApostó lica; - conciliar, constitú tiocon-
biéncó nsona elementa. ciliaris; - dog mática sobre la Ig lesia,
constitú tiodog mática de Ecclésia; la- litúr-
consonar: (formar consonancia) consonare g icadel concilio, constitú tiolitú rg ica concí-
inter se, osimplem consonare. Sin: concínere lii; la- Véteru m S apiéntia, constitú tio, cu i est
// (aconsonantar; ser consonantes dos pala- inítiu m Véteru m Sapiéntia // (complexió nfí-
bras) consonare; g enéricam simíliter sicadel individu o) constitú tiocó rporis // (ley

262
consultor

fu ndamental de u nanació n) constitú tio, onis constructivo: constru ctiv u s, a, u m. Uso: pre-
f. Sin: lex fu ndamentalis; primária lex ; pri- sencia-, constru ctiv a praeséntia.
mária rei pú blicae lex ; rei pú blicae institu ta;
ch arta civ itatis constitu tiv a; formae civ itatis constructor: adj stru ctó riu s, a, u m // su st
ch arta. Uso: la- arg entina, arg entina statu ta; - stru ctor sive constru ctor, oris m. Sin: aedifi-
eu ropea, constitú tioeu ropaea; conforme con cator; v ir stru ctor. Uso: - de h abitaciones, áe-
la-, cu m primária rei pú blicae leg e concors difex , fĭcis m; áediu m faber; - de navíos,
vel có ng ru ens; rei pú blicae institu tis conv é- nau pēg u s, i m; constru ctores de lasociedad
niens; promu lg ar la-, primáriam rei pú blicae terrena, societatis terrestris conditores.
leg em édere; redactar la-, príncipem civ ita-
tis leg em có ndere. construir: constrú ere. Sin: strú ere; ex strú ere.
Uso: - u npu ente, pontem fácere vel inícere //
constitucional: constitu tionalis, e. Sin: leg í- (Gram, arreg lar, ordenar las palabras de u na
timu s; primáriae leg is civ itatis (g en); ad pri- frase) constrú ere. Uso: - u na frase, v erba
máriam civ itatis leg em pértinens. Uso: compó nere vel strú ere; preposiciones qu e se
g arantía-, cáu tioformae civ itatis // (propio constru yen con dos casos, praepositiones
de laconstitu ció nde u nindividu oopertene- qu ae possu nt cu m du obu s cásibu s coniu ng i.
ciente aella) ad có rporis constitu tionem vel
conformationem áttinens. consuetudinario: (h abitu al) consu etu diná-
riu s, a, u m.
constitutivo: constitu tiv u s, a, u m. Uso: ele-
mento-, elementu m constitu tiv u m. cónsul: có nsu l, ŭlis m. Sin: procu rator; pú -
blicu s procu rator; leg atu s. Uso: - del Brasil,
constituyente: asamblea-, consíliu m formae Brasíliae procu rator.
civ itatis constitu endae. Sin: consíliu m rei pú -
blicae stabiliendae vel constitu endae. consulado: consu latu s, u s m. Sin: có nsu lis
(vel procu ratoris) díg nitas (dig nidad de có n-
construcción: (acció ny efectode constru ir) su l); có nsu lis mu nu s vel offíciu m (carg ode
constrú ctio, onis f. Sin: ex strú ctio; aedificá- có nsu l); có nsu lis sedes (casau oficinaenqu e
tio; fabricátio. Uso: - su bterránea, su bstrú c- despach ael có nsu l). Uso: - de Tu rqu ía, sedes
tio; edificio en -, aedificátio; tipo de -, pú blici Tú rciae procu ratoris.
stru ctu ra; fábrica; estáen- u nacasa, domu s
aedificatu r // (obraconstru ida) aedifíciu m, ii consulta: consu ltátio, onis f. Sin: consu ltu m;
n. Sin: opu s, ó peris n; constrú ctio. Uso: qu e consíliu m. Uso: - mu ltilaterales, consu ltatio-
sirve parala-, strú ctilis, e // (disposició nde nes mu ltilaterales; - psicoló g ica, psy ch oló -
las palabras enlafrase) stru ctu ra, ae f. Sin: g ica consu ltátio; - de médicos, medicoru m
constrú ctio; composítiovel stru ctu ra v erbo- consíliu m; - acercade alg o, consu ltátiode
ru m; v erboru m conformátio; enu ntiatoru m áliqu a re; participar de consu ltas, consu lta-
stru ctu ra. Uso: - elíptica, constrú ctioellíp- tiones participare.
tica; - especial, specialis constrú ctio; - g eru n-
dial, constrú ctio g eru ndiv a; en la - de consultor, ra: consu ltor vel consu ltator, oris
alg u nos verbos, in nonnu llis v erbis m; consu ltrix , icis f. Sin: consiliáriu s; consi-
constru endis ; h acer la-, v erba ordinare; la- liaris. Uso: - diocesanos, consu ltores dioe-
tinam orationem pátrii (vel v ernácu li; por ej cesani; consu ltores de distinto g énero,
h ispánici) sermonis ratione compó nere. consu ltatores v árii g éneris.

263
consultorio

consultorio: consu ltó riu m, ii n. Uso: - matri- contable: (tenedor de libros) calcu lator, oris
moniales, có niu g u m consu ltó riu m; - prema- m; v. tenedor de libros.
trimonial, collég iu m desponsoru m
ex iminató riu m; desponsis ex periendis insti- contacto: contactu s, u s m. Uso: - eléctrico,
tu tu m. radiofó nico, contactu s eléctricu s, radioph ó -
nicu s // fig consu etu do, dĭnis f. Sin: necessi-
consumición: (acció nde consu mir) v. con- tu do; contactu s. Uso: - estrech o, ang u stu s
su mo// (loqu e se consu me enu nestableci- contactu s (cu m + abl); contactos de laIg le-
mientopúblico, café, bar, etc.) consú mptio siaconlah u manidad, necessitú dines Ecclé-
vel insú mptio, onis f. Sin: insu mptu m; dis- siae cu m h u mana societate; - inmanente de
péndiu m, ii. la Ig lesia con la sociedad, Ecclésiae ínsita
cu m h u mana societate consu etu do.
consumidor: consū mens, entis m.
contado (al): praesenti vel nu meratā pecu niā.
consumismo: reru m consu mendaru m immo- Sin: praeséntibu s vel nu meratis nu mmis.
derátio.
contador, ra: adj compu tató riu s, a, u m //
consumista: consū mens, entis m vel con- (qu ien tiene por empleollevar lacontabili-
su mptor, oris m. Sin: reru m consu mendaru m dad) compu tator, oris m; compu tatrix , icis f.
immó dicu s. Sin: calcu lator; nu merator vel dinu merator;
ratiocinator; rationáriu s; compu tista; tabu lá-
consumo: consú mptio, onis f. Sin: insú mp- riu s; actu áriu s. Uso: - público, rev isor oeco-
tio; absú mptio; insu ptu m. Uso: - de electri- nó micu s // (aparatoqu e sirve paramedir o
cidad, eléctrici flu x ū s absú mptio; - de nafta, contar cu alqu ier cosa) compu tató riu m, ii n.
naph th ae vel benzini consú mptio; artícu los Sin: calcu lató riu m; mensó riu m; metitó riu m;
de -, res consu mptíbiles. index ; tax ámetru m; nu merátru m; index men-
só riu s; mách ina calcu latrix ; instru mentu m
consustanciación: consu bstantiátio, onis f. flu x u m (aqu ae, g ásii, eléctridis) métiens;
instru mentu m flú x u i metiendo. Uso: - (eléc-
consustancial: consu bstantialis, e. trico) de corriente, electró metru m; - Geig er,
g eig erianu m instru mentu m; g eig erianu s ap-
consustancialidad: consu bstantiálitas, atis f. paratu s (-u s m).

contabilidad: (arte, ciencia, sistema) ratio- contaduría: (contabilidad) v. estavoz // (ofi-


cinátio, onis f. Sin: compu tandi vel ratioci- ciode contador) compu tatoris vel ratiocina-
nandi ars, doctrina, disciplina, sciéntia // toris offíciu m // (oficina del contador)
(parte de u naadministració nencarg adaes- compu tatoris sedes. Sin: officina compu tató -
pecialmente de las cu entas) ratiocinatores, ria.
u m mpl. Sin: rationárii; compu tatores; calcu -
latores // (las mismas cu entas) rationes, u m contagio: contág io, onis f. Sin: contág iu m.
fpl. Sin: compu tationes; cálcu li. Uso: escu ela
de -, sch ola ratió nibu s ediscendis ; libros de contagioso: contag iosu s, a, u m. Sin: contá-
-, tábu lae, aru m fpl; tábu lae accepti et ex - g iu m áfferens; qu od contag ione v u lg atu r.
pensi; estu diar -, rationes díscere.
container, v. contenedor.

264
continuación

contaminación: contaminátio, onis f. Sin: lectionis continéntia.


pollú tio; inqu inamentu m. Uso: - ambiental o
del ambiente, contaminátiocircu miectoru m; conterráneo: adj conterráneu s, a, u m // su st
- del aire, contaminátioáëris; áëris pollú tio; conterráneu s, i m. Sin: popu laris, is m; mú -
aër pollu tu s; - de lanatu raleza, pollú tionatu - niceps, cĭpis mf. Uso: nu estros -, popu lares
rae; - del su elo, soli contaminátio. nostri; nostri (h ó mines); nostrates (-iu m); las
-, mu lieres popu lares vel eiu sdem civ itatis.
contaminado: contaminatu s, a, u m. Sin: in-
qu inatu s. contexto: (entornoling üístico) contex tu s, u s
m. Sin: orationis vel sermonis contex tu s; con-
contaminador: contaminator, oris m. tex ta orátio. Uso: el sig nificadodepende del
-, sig nificatu s ex contex tu pendet // (entorno
contaminar: contaminare. Sin: inqu inare; físicoode situ ació n) contex tu s, u s m. Sin:
coinqu inare; infícere; pollú ere. conex u s, u s m; reru m adiu ncta (-oru m npl);
reru m prospectu s. Uso: - científico, conex u s
contemplación: contemplátio, onis f. Sin: scientíficu s; - cu ltu ral, cu ltu rália reru m
spectátio. Uso: - de las cosas celestiales, cae- adiu ncta; en este -, h oc in conex u ; h oc in
léstiu m reru m contemplátio. reru m prospectu .

contemplativo: adj contemplativ u s, a, u m. continencia: continéntia, ae f. Sin: abstinén-


Sin: spectativ u s. Uso: vida-, v ita contempla- tia, temperántia. Uso: - perió dica, continéntia
tiv a // su st contemplativ u s, i m. Sin: contem- certis témporis interv allis serv anda.
plator m, contemplatrix f; spectator m,
spectatrix f; Teol caeléstiu m (vel su pernaru m) continental: continentalis, e. Uso: Grecia-,
reru m spectator m, spectatrix f. continentalis Graecia.

contemporaneidad: contemporálitas, atis f. continente: có ntinens, entis (abl -i) f. Sin:


Sin: coáev itas, atis f; simu ltas (-atis f) tém- terra có ntinens. Uso: - Blanco, Có ntinens
poris. Alba; - africano, có ntinens terrae Africanae.

contemporáneo: (del tiempo actu al) con- contingencia: conting éntia, ae f. Sin: ácci-
temporáneu s, a, u m. Sin: contemporalis; co- dens, entis n; casu s, u s m.
aev u s; aetatis nostrae vel h u iu s aetatis. Uso:
física -, ph ýsice contemporánea // (de la contingente: (adj, qu e pu ede su ceder ono
mismaedad) aequ alis, is mf. Sin: eiu sdem ae- su ceder) casu ev éniens. Sin: forte contin-
tatis // (qu e ocu rre al mismo tiempo) qu i g ens; fortu ítu s; incasu pó situ s; nonnecessá-
(qu ae, qu od) eodem témpore (vel simu l) fit riu s // su st casu s, u s m. Sin: qu od casu
(vel factu m est, etc.). có ntig it, év enit, áccidit; enpl tambiénfortu -
íta, oru m n // (parte qu e cada u no pag a o
contenedor: (cajametálica) ex ceptó riu m, ii pone cu andosonmu ch os los qu e contribu yen
n. Sin: ex ceptácu lu m; ex cípu lu m; conceptá- au nmismofin) v. cu ota.
cu lu m.
continuación: continu átio, onis f. Sin: conti-
contenido: continéntia, ae f. Sin: res con- nú itas; prosecú tio. Uso: - de ladoctrinaso-
tenta. Uso: el - de u nalecció n: sch olae vel cial, doctrinae socialis continu átio; - de las

265
continuativo

h ostilidades, prosecú tioreru m h ostíliu m. ros de -) merces (vel res) fu rtim (vel clam)
importatae vel ex portatae // de -, fu rtim. Sin:
continuativo: continu ativ u s, a, u m. Sin: con- clam; clandestino; occu lte; secreto.
tínu u s; perpétu u s; nonintermissu s.
contracarril: rég u la rectrix .
contorsión: contó rtio, onis f. Sin: distó rtio.
contracción: contráctio, onis f. Uso: - peris-
contraalmirante: contralmiráliu s, ii m. Sin: tálticas, peristálticae contractiones.
pró x imu s a nav arch o.
contracepción: contracéptio, onis f. Sin: v iae
contraatacar: ímpetu m contra fácere. Sin: concipiendae proli contráriae.
ru rsu s instare.
contraceptivo, v. anticonceptivo.
contraataque: repu g nátio, onis f. Sin: pro-
pu g nátio; repú lsio; repu lsu s, u s m; propu lsá- contracorriente: incontráriu m. Sin: contra
tio. aqu am sive contra aqu as; contrárioamne; ad-
v ersoflú mine // fig contra morem // Electr
contrabajo: (instru mento) contrabassu m, i n. flu x u s eléctricu s contráriu s.
Sin: cíth ara vel fídu la máx ima . Uso: apren-
der atocar el -, cíth aram máx imam díscere; contractilidad: contractílitas, atis f.
enseñar atocar el -, cíth aram máx imam do-
cere // (personaqu e tocaeste instru mento) contractual: contractu alis, e.
fídicen(-cĭnis m) máx imu s // (voz más g rave
qu e ladel bajoordinario) g rav íssima v ox // contradecir: ó bloqu i álicu i. Sin: contra áli-
(cantor qu e tiene estavoz) g rav íssimae v ocis qu em dícere.
cantor.
contraerse: có ntrah i.
contrabajón: antifag otu s, i m.
contraespionaje: specu latoru m ex plorátio.
contrabandear: merces fu rtim (vel clam) Sin: circa specu latores ex plorátio.
importare vel ex portare. Sin: fu rtiv as merces
inv éh ere vel ev éh ere. contrafuerte: fu lcimentu m, i n. Sin: antēris,
ĭdis f; antérides, u m fpl; erisma, ae f; erisma,
contrabandista: (qu e practica el contra- ătis n.
bando) clandestinu s importator m; clandes-
tina importatrix f. Sin: qu i fu rtim (vel clam) contralmirante, v. contraalmirante.
mercatu ram ex ercet; qu i merces fu rtiv as (vel
clandestinas) transfert // (qu e se dedicaala contralto: (voz mediaentre lade tiple y lade
defrau dació nde larentade adu anas) portó rii tenor) contralti v ox . Sin: secu nda vel média
vel v ectig áliu m frau dator. v ox ; alter ab acu tosonu s; áltera v ox ab acu ta
// (personaqu e tiene esavoz) contraltu s, i m.
contrabando: fu rtiv a (vel clandestina) im- Sin: secu ndae (vel médiae) v ocis cantor m,
portátiovel ex portátio. Sin: fu rtiv a mérciu m cantrix (vel cantatrix ) f.
translátio; v ectig áliu m vel portó rii frau dátio.
Uso: practicar el -, v. contrabandear // (g éne- contramaestre: (personaqu e dirig e aoficia-

266
contribución

les y obreros) opíficu m moderator. Sin: ó ptio contraste: dissimilitu do, dĭnis f.
(-onis m) officinatoru m // (oficial de mar, qu e
manda las maniobras bajo las ó rdenes del contrata: (contratoqu e se h ace conel Go-
oficial de g u erra) su bpraefectu s, i m. bierno, conu nacorporació nocon u nparti-
cu lar para ejecu tar u na obra material o
contramarcha: retrocéssio, onis f. Sin: re- prestar u nserviciopor preciooprecios de-
trocessu s, u s m; iter retró g radu m. terminados) ó peris condú ctio. Uso: - de tra-
bajos públicos, redemptu ra.
contraorden: iu ssi rev ocátio. Sin: contrá-
riu m impériu m. Uso: da u na -, contrariu m contratar: cu m áliqu opactu m fácere vel sti-
ímperat atqu e ante imperav it. pu lare. Sin: pactionem vel oblig ationem sti-
pu lare.
contraposición: contraposítio, onis f.
contratista: ó peris su sceptor. Uso: - de obras
contrapresión: Mec contrapréssio, onis f. públicas, redemptor.
Sin: repercu ssu s, u s m.
contrato: contractu s, u s m. Sin: pactu m; pác-
contraproducente: incontráriu m ag ens. Sin: tio; conv entu m; res contracta. Uso: - bilate-
incontráriam partem ag ens. ral, mú tu u s contractu s; páctio mú tu a;
stipu látiointer du as partes contracta; - con-
contraproposición: propó situ m disséntiens. sensu al, contractu s consensu alis; - enfitéu -
Sin: div ersu m propó situ m; condíciocontra tico, emph itéu sis, is f; - escrito, sýng raph u s,
allata; condíciocondicioni oppó sita. i m; - mu ltilateral, stipu látiointer plu res par-
tes contracta; - u nilateral, contractu s u nilate-
contraproyecto: consíliu m disséntiens. Sin: ralis // - de compra, emptionis contractu s;
contráriu m consíliu m. émptio; - de locació n, locátio; de locando
ó pere páctio; - de servicios, contractu s famu -
contrapuntista: contrapu ncti peritu s. latu s; - de trabajo, contractu s condu ctionis;
- de venta, v endítio; v enditionis contractu s //
contrapunto: (concordanciaarmoniosade estipu lar u n- conu no, pactionem fácere cu m
voces compu estas) contrapu nctu m, i n; con- áliqu o; rem (vel neg ó tiu m) cu m áliqu ocon-
trapu nctu s, u s m. Sin: h armó nia có nsona // tráh ere; rescindir u n -, contractu m rescín-
(arte de componer músicaparavarias voces) dere, dissó lv ere; a contractu discédere vel
ars vel institú tiocontrapú nctica. Sin: ars me- recédere // seg ún-, ex pacto. Sin: ex pactoet
ló dias componendi. conv ento.

contrarreforma: contrareformátio, onis f. contratorpedero, v. cazatorpedero.


Sin: emendátiorelig ionis reformatae.
contraventana: (pu erta qu e interiormente
contrarrevolución: contrária rev olú tio. Sin: cierrasobre lavidriera) transenna, ae f. Uso:
nov a reru m mu tátiovel permu tátio; (reru m) - rodante, transenna v olú bilis; v. persiana.
ev érsioretró g rada.
contribución: (acció ny efectode contribu ir)
contraseña: nota, ae f. Sin: sig nu m; indí- contribú tio, onis f. Sin: collátio. Uso: - volu n-
ciu m. taria, v olu ntária collátio; - endinero, stipis

267
contrición

vel pecú niae collátio; dar su -, stipem con- convalecencia: conv alescéntia, ae f.
ferre; reh u sar su -, collationem recu sare //
(cu ota o cantidad qu e se pag a para alg ún convalidación: confirmátio, onis f. Sin: pro-
fin) contribu tu m, i n. Sin: collátio; pars im- bátio.
pensae // (carg aqu e se impone au napersona
ocomu nidad) onu s, ó neris n; (endinero) tri- convección: conv éctio, onis f.
bu tu m, i n; stipendiu m, ii n; pecú niae (-aru m
fpl) imperatae. Uso: condonar u na-, tribu - convención: (aju ste oconciertoentre dos o
tu m vel stipéndiu m remíttere; exig ir u na -, más personas oentidades) conv éntio, onis f.
pecu nias imperatas ex íg ere; imponer u na-, Uso: - bilateral, conv éntiosy nallag mática;
tribu tu m impó nere; stipéndiu m vel pecú nias mú tu a conv éntio; - Eu ropea, Conv éntioEu -
imperare; pag ar u na-, tribu tu m vel stipén- ropaea; - internacional, conv éntiointernatio-
diu m péndere; noqu erer pag ar u na-, stipén- nalis; la - de Kyoto, conv éntio k y otiana;
diu m (vel de stipéndio; tribu tu m vel de pactu m k y otianu m (clímatis serv andi).
tribu to) recu sare // (impu estopag adoal Es-
tado) v. impu esto. convencional: (perteneciente al convenioo
pacto) ex conv entione receptu s // (qu e resu lta
contrición: contrítio, onis f. ose establece envirtu d de precedentes ode
costu mbre) u sitatu s, a, u m. Sin: translatíciu s;
control: (inspecció n) inspéctio, onis f. Sin: u su receptu s.
recog nítio; inqu isítio; recénsio; ex aminátio;
ex amen// (reg u lació n) moderamen, mĭnis n. convencionalismo: conv entionalismu s, i m.
Sin: moderátio; temperátio; ordinátio. Uso: - Sin: moris observ ántia; stú diu m moris tráditi.
de lacircu lació n, circu lationis vel circu itio-
nis rég imenet moderátio; - de natalidad, na- convenio: páctio, onis f. Uso: - internaciona-
táliu m vel prolis temperátio, moderátio, les, pactiones internationales vel inter natio-
ordinátio; - de tono, toni moderamen; - de nes; pactiones qu ae inter pó pu los conflantu r;
volu men, v olú minis index vel moderamen// - de coalició n, v. coalició n.
(mandoodispositivode reg u lació n) - remoto,
telemoderamen, mĭnis n. Sin: e long inqu o conventículo: conv entícu lu m, i n. Sin: con-
g u bernácu lu m; moderamen au tomáticu m. v entiú ncu la.
Uso: con- remoto, telemoderatu s, a, u m.
convento: coenó biu m, ii n. Sin: monasté-
controlar: inspícere. Sin: inspectare; re- riu m; monach oru m domicíliu m; sacra
cog nó scere; ex aminare; ex qu írere // fig mo- domu s. Uso: - franciscano, franciscale coe-
derari. nó biu m.

controversial: controv ersiosu s, a, u m. Uso: conventual: adj conv entu alis, e. Sin: coeno-
declaració n vaticana -, declarátiov aticana bialis; monasterialis; coenó bii vel monastérii
controv ersiosa. (g en) // (relig iosoqu e vive enconvento) coe-
nobita, ae m ; (relig iosofranciscano) sodalis
controversista: disceptator, oris m. Sin: pe- franciscalis conv entu alis.
ritu s controv érsiae.
convergencia: conv erg éntia, ae f.
controvertido, v. controversial.

268
convulsión

convergente: conv erg ens, entis. conv értere ; ad bonam fru g em redire vel se
recípere. Uso: - relig iosamente, ad Deu m
converger, v. converg ir. conv erti; - al cristianismo(oal catolicismo),
ad ch ristianam (vel ad cath ó licam) relig io-
convergir: conv érg ere. Sin: concú rrere; con- nem conv erti; ch ristianu m fíeri; ch ristianam
v enire; conflú ere. relig ionem amplecti.

converso, sa: conv ersu s, i m; conv ersa, ae f. convexidad: conv éx itas, atis f. Sin: conv é-
x io.
conversación: colló qu iu m, ii n. Sin: collo-
cú tio; sermo, onis m. Uso: - radial, radio- convexo: conv ex u s, a, u m.
ph ó nicu m colló qu iu m; - telefó nica,
collocú tioteleph ó nica; alarg ar la-, sermo- convictor: conv ictor, oris m.
nem protráh ere; h acer u na-, colló qu iu m h a-
bere; trabar -, sermonem sérere. convictorio: conv ictu s, u s m. Sin: eph e-
bēu m; collég iu m.
conversar: có lloqu i cu m áliqu o. Sin: sermo-
nem conferre (vel h abere) cu m áliqu o. convite: conv ív iu m, ii n. Sin: sy mpó siu m, ii
n; compotátio, onis f.
conversión: conv érsio, onis f. Uso: - moral,
moru m emendátio; réditu s ad bonam fru g em; convival: conv iv alis sive conv iv ialis, e.
- relig iosa, ad Deu m conv érsio; ad Dei cu l-
tu m conv érsio; - al cristianismooal catoli- convivencia: conv iv éntia, ae f. Sin: conv ic-
cismo, ad ch ristianam v el ad cath ó licam tu s, u s m; conv íctio; consó rtio; contu bér-
relig ionem conv érsio. niu m; consu etu do v ictū s; commu nis v itae
consu etu do. Uso: - h u mana, h u manu s vel h ó -
converso, sa: adj conv ersu s, a, u m // su st minu m conv ictu s; h u mana vel h ó minu m con-
conv ersu s, i m; conv ersa, ae f. só rtio; cív iu m coniú nctio; h ó minu m socíetas;
- prematrimonial, contu bérniu m ante matri-
convertibilidad: conv ertibílitas, atis f. mó niu m; relaciones de - h u mana, necessitú -
dinu m rationes in societate; mú tu a
convertidor: Tecnol commu tató riu m, ii n. commércia inh u manoconv ictu ; sectores de
Sin: mách ina commu tató ria; mech anēma la-, h u manae societatis partes; bu ena- con
mu tató riu m; v . transformador. Ru sia, bona conv iv éntia cu m Rú ssia.

convertir: (traer alaprácticade las bu enas conviviente: contu bernalis, is m.


costu mbres) áliqu em ad fru g em bonam redú -
cere // (redu cir alaverdaderarelig ió nal qu e convivificar: conv iv ificare.
vaerrado) conv értere. Sin: ad v eram relig io-
nem tradú cere. Uso: - al cristianismo, ad convivir: conv ív ere. Sin: coh abitare; conv er-
ch ristianam relig ionem conv értere vel addú - sari; contu bérniou ti; u nā cu m áliqu ov ív ere.
cere.
convoy: cú rru u m ag men(-mĭnis n).
convertirse: (mu dar de vida) mores emen-
dare. Sin: ad fru g em bonam conv erti vel se convulsión: conv ú lsio, onis f. Sin: spasmu s,

269
conyugal

i m; spasma, ătis n; nerv oru m vel membro- men, mĭnis n; cu lmen, mĭnis n; v ertex , tĭcis
ru m conv ú lsio; nerv oru m contráctiovel re- m; apex , ápĭcis m // (conju ntode las ramas y
tráctio; mu scu loru m rig or. h ojas qu e formalaparte su perior del árbol)
(árboris) frondes (-iu m fpl) // (parte h u eca
conyugal: coniu g alis, e. Sin: maritalis; co- del sombrero) (pétasi) apex , ápĭcis m.
niú g ii (g en); có niu g u m (g en).
cópano: cáu pu lu s, caú pilu s, cau pillu s, i m.
coñac: coníacu m, i n. Sin: conacu m sive có -
nacu m; coniacense (v inu m); pó tioconiacen- coparticipación: comparticipátio, onis f.
sis; v álida pó tioconiacensis.
copartícipe: compárticeps, cĭpis.
cooperación: cooperátio, onis f. Sin: adiu trix
ó pera; ó perae collátio; concors áctio. Uso: - copernicano: copernicanu s, a, u m.
eu ropea, internacional, cooperátioEu ropaea,
internationalis; - práctica, cooperátioprác- copero: pocillator, oris m. Sin: celláriu s; qu i
tica; - contrael terrorismo, cooperátiocontra pó cu la ministrat; a cýath ovel a cýath is mi-
terrorismu m; - pararech azar el terrorismo, nister. Uso: ser -, h acer el -, pó cu la minis-
cooperátioad terrorismu m arcendu m; - de las trare
clases sociales, amica inter classes (vel inter
cív iu m ó rdines) conspirátio. copete: (cabello levantado sobre lafrente)
cirru s, i m.
cooperador, ra: cooperator, oris m; coopera-
trix , icis f. Uso: - de laorg anizació nde ayu da copetudo: (qu e tiene copete) cirratu s, a, u m.
“Care”, cooperatrix org anizationis au x iliaris
“Care”. copia: ex emplar, aris n; ex emplu m, i n. Sin:
transcríptio. Uso: - amáqu ina, antíg raph u m;
cooperar: cooperari. Sin: adiu v are áliqu em apó g raph u m vel apó g raph on; copiatu m; diá-
ináliqu a re. Uso: - conu no, adiu tricem ó pe- g raph u m; copia; - au tenticada, ex emplar
ram nav are (vel praestare) álicu i. consig natu m; - calcada, sacada a calco,
transcriptu m vel transcu su m ex emplu m; - fo-
cooperativa: socíetas cooperativ a Sin: socí- tog ráfica, apó g raph on ph otog ráph icu m; -
etas vel consociátioadiu trix ináliqu a re. Uso: h ectog ráfica, h ectog ráph icu m (vel poly g rá-
- de consu mo, socíetas emptoru m; associátio ph icu m) ex emplar; - de u nacarta, litteraru m
consu méntiu m; - de produ cció n, associátio ex emplu m; ex emplu m epístu lae; - de u ncu a-
produ ctionis; cooperativas de solidaridad, dro, tábu lae ex emplar // (imitació n servil)
consociationes solidaritatis. imitátio, onis f. Sin: similitu do.

coordinación: coordinátio, onis f. Sin: copiadora: (mu lticopista) copiatru m, i n.


nex u s, u s m; ordinátio; disposítio. Sin: mách ina ex scriptícia vel plu rificató ria;
tó rcu lar (-aris n) litteraru m ex emplis facien-
copa: (vasoconpie parabeber) cýath u s, i m. dis.
Sin: h ýalu s, i m; calix , ĭcis m; scy ph u s, i m;
pátera; py x is, idis f; pó cu lu m; cánth aru s; po- copiar: ex scríbere. Sin: descríbere; copiare.
tó riu m; v as potó riu m // (parte su perior del Uso: acció nde -, descríptio; ex scríptio; co-
árbol) (árboris) capu t, cápitis n. Sin: cacu - piátio.

270
coral

copista: ex scriptor, oris m. Sin: descriptor; miento.


ex empli scriptor.
copto: adj có pticu s, a, u m. Uso: rito-, có pti-
copistería: taberna ex scriptó ria. Sin: officina cu s ritu s // su st coptu s, i m.
ex emploru m.
copulativo: copu lativ u s, a, u m.
copita: pocillu m, i n. Sin: calícu lu s; pó cu lu m
minu tu m. copy (Inform) du plicar: copiare // (resu ltado
de copiar) ex emplar, aris n.
copla: (composició npoéticabreve) popu lare
epig ramma (-ătis n) // (estrofa) stroph a, ae f copyright: iu s proprietatis libráriae.
// (versos) v ersu s, ŭu m mpl. Uso: escribir
versos, v ersu s fácere; cármina scríbere // coqueta: adj ambitiosa. Sin: immó dice se os-
(canció npopu lar) popu laris cantilena, canti- tentans; ó cu lis v enans (qu e caza con los
ú ncu la, náenia. Uso: - alternas, popu lares ojos); ambitiose circu mspectans (qu e miraen
cantilenae alternae; alternae náeniae; alterni tornocondeseode ag radar) // su st ambitiosa
v ersu s. mu lier. Sin: immó dica su i ostentatrix ; ó cu lis
v enatrix ; ambitiosa circu mspectatrix .
copo: - de nieve, niv is plu ma; floccu s nív eu s
sive niv alis; - de alg odó nenrama, floccu s, coquetear: immó dice se ostentare. Uso: -
i m. con alg u ien, (mó lliter) blandiri álicu i; áli-
qu em blandítiis vel blandimentis allícere, illí-
copón: py x is, ĭdis f. Sin: cibó riu m // (copa cere, pellícere; áliqu em impu denter allícere;
g rande enqu e se g u ardael S antísimoS acra- áliqu em mu liébribu s ártibu s captare; - conla
mento) sacra py x is. Sin: sacru m ciboriu m. mirada; ó cu lis v enari; ambitiose circu mspec-
tare.
copra: copra, ae f.
coqueteo ocoquetería: immó dica su i osten-
coprocessor (Inform) coprocesador: proces- tátio. Sin: ambítio. Uso: la- femenina, mu lí-
só riu m, ii n (math emáticu m vel arith méti- ebres blandítiae (-aru m fpl) vel artes (-iu m
cu m). fpl); - de miradas, petu lántia ocu loru m.

coproducción: consociata efféctio. coqueto ocoquetón: (g racioso, atractivo,


ag radable) béllu lu s, a, u m. Sin: pu lch ellu s;
coprofagia: coproph ág ia sive -ph ag īa, ae f. v enú stu lu s; bellu s. Uso: frases -, blanda (vel
mó llia, vel alliciéntia) v erba; miradas -, ar-
coprófago: copró ph ag u s, a, u m. g u ti ó cu li; blandientes ó cu li // (qu e procu ra
ag radar alas mu jeres) lev is et mu lierosu s.
coprolalia: coprolália sive -lalīa, ae f. Sin:
tu rpiló qu iu m; tú rpiter loqu endi libidovel lu - coracero: miles (-lĭtis m) vel equ es (équ itis
bido. m) loricatu s, cataph ractu s, ferratu s, clibaná-
riu s.
coprorrea, v. diarrea.
coral: (animal) corálliu m vel coráliu m, ii n;
coprostasia: ch oprostasis, is f; v. estreñi- corallu m, i n. Uso: de -, corállicu s; corállinu s.

271
coralino

Uso: islade -, ínsu la corállica // (composi- corcho: su ber, ĕris n. Sin: cortex (-tĭcis mf).
ció nmu sical) ch oralis, is m. Sin: ch orale, is Uso: de -, su béreu s, a, u m; cortíceu s; e vel ex
n; liber ch oralis // (relativoal coro) ch oralis, sú bere; e vel ex có rtice.
e. Uso: servicio-, ch orale serv ítiu m.
cordada: scánsio(-onis f) g reg alis. Sin: as-
coralino: corállicu s vel corállinu s, a, u m. censu s (-u s m) montanu s collig atu s; ascenso-
res montani collig ati.
Corán: Coranu m, i n; Coranu s, i m. Sin: Al-
coranu s; Koranu m; k oranu m v olu men; ma- cordados: ch ordata (animántia) npl.
h ometanismi codex ; islamismi lex .
cordel: fu nis, is mf Sin: restis, is (ac -im vel
coránico: coránicu s, a, u m. -em, abl -i vel -e) f.

coraza: lorica, ae f. Uso: revestidode -, lori- cordelito: fu nícu lu s, i m. Sin: restícu la; línea
catu s; loricā mu nitu s. vel línia ; linu m.

corazón: cor, cordis n. Uso: - artificial, cor cordial: (afectu oso, amistoso) benév olu s, a,
arte factu m; - pequ eño, v. corazoncillo; - de u m. Sin: benév olens, entis; familiaris; since-
plásticoy metal, cor e re plástica et metallo; ru s // (bebida o poció n confortante) pó tio
conel - enlamanooenlas manos, aperto (-onis f) corró borans. Sin: pó tiorecreandis
péctore; ex ánimo; loteng oenel -, cordi est v íribu s apta.
mih i; cordi h ábeo; mih i cu rae est; mih i inme-
du llis h aeret; mih i inamó ribu s (vel inamore) cordialmente: ex ánimo.
est; mih i indelíciis est // (fig , centrode u na
cosa) enel - de laciu dad, inu rbis sinu ; in cordillera: contínu i vel perpétu i montes. Sin:
média u rbe; enel - de lanoch e, mu ltā nocte, perpétu a iu g a; mó ntiu m séries (-ēi f). Uso: -
de mu lta nocte, concú bia nocte. de los Andes, Andes, iu m fpl; Andes montes
contínu i; Andiu m catenae vel concatenatio-
corazoncillo: có rcu lu m, i n(dim de cor); cor- nes.
cillu m (dim de có rcu lu m).
cordimariano: adj cordimarianu s, a, u m //
corbata: focale, is n. Sin: fáscia collaris; su st cordimarianu s, i m. Sin: sodalis cordi-
colli v itta vel fascíola; croata; fáscia croata. marianu s; v. claretiano.
Uso: - sinnu do, fascíola su blig anda.
cordón: fu nícu lu s, i m. Sin: restícu la. Uso: -
corbeta: Mar có rbita, ae f. Sin: celox (-ōcis de zapato, corríg ia, ae f; corríg iu m, ii n; lig a-
f). men, mĭnis n; - eléctrico, fu nícu lu s eléctri-
cu s; - salvavidas, fu nis (-is m) salú tifer; -
corchea: ch roma, ătis n. Sin: ch ró matis nota. u mbilical, fu nícu lu s vel cu nícu lu s u mbilica-
lis; nerv u s u mbilicaris.
corchero: su béreu s, a, u m. Sin: su berīnu s.
Corea: Corea, Có rea, Korea, ae f. Uso: - del
corchete: (sig no ortog ráfico) parénth esis Norte, del S u r, Corea Septentrionalis, Meri-
qu adra. Uso: encerrar alg oentre corch etes, diana.
áliqu id parenth ésibu s qu adris interclú dere.

272
corología

coreano: adj coreanu s, a, u m // su st Corea- su s (-u s m) ang u laris. Uso: marcar u n-, emít-
nu s, i m. tere ex oblíqu o; proícere ex áng u lo.

corego: ch orāg u s, i m. Sin: du x (du cis m) corneta: cornu (ordinariam tiene el g en y


ch ori. demás casos del sing comoel nom). Uso: fa-
bricante de cornetas, cornu áriu s, ii m.
coreografía: ch oreog ráph ia sive ch oreog ra-
ph īa, ae f. Sin: ch orearu m ars vel rátio; ars cornetín: (instru mento músico de llaves)
scáenicae saltationis. tu ba pistillata.

coreográfico: ch oreog ráph icu s, a, u m. Sin: cornijal, v. manu terg io.


scáenicu s; ad ch oreog ráph iam pértinens; ad
scaénicam saltationem spectans. coro: (reu nió n de personas qu e ejecu tan
danzas y cantos) ch oru s, i m. // (conju ntode
coreógrafo: ch oreó g raph u s, i m. Sin: ch ore- personas reu nidas paracantar) cantoru m vel
aru m ártifex ; scáenicae saltationis mag ister; canéntiu m ch oru s. Uso: director de -, ch ori
ch orearu m saltationu m ártifex . mag ister; ch orodidáscalu s // (piezamu sical
paravarias voces) cánticu m, i n. Sin: con-
corepíscopo: ch orepíscopu s, i m. Sin: centu s, u s m; ch oru s, i m. Uso: libro de -,
epíscopi v icáriu s. liber cánticu s; cántu u m liber // (composició n
poéticaqu e sirve de letraau napiezamu sical
corifeo: (el qu e g u iabael coroenlas trag e- concertada) ch ori carmen// (parte de laig le-
dias) cory ph aeu s, i m. Sin: ph onascu s; ch ori siadonde se cantanlos oficios) ch oru s, i m.
du x vel princeps // (fig , el qu e es seg u idode Sin: templi su bselláriu m. Uso: - de canó nig os,
otros enu naopinió n, sectaopartido) ch ori- canonicoru m su bselláriu m; - de relig iosas, v ír-
ph aeu s, i m. Sin: antesig nanu s. g inu m dev otaru m su bselláriu m; - de relig io-
sos, sodáliu m relig iosoru m su bselláriu m.
corindón: corindó niu m, ii n.
corografía: ch orog ráph ia sive -g raph īa, ae f.
corista: (personaqu e cantaenu ncoro) ch ó ri- Sin: reg ionis descríptio.
cu s, i m. Sin: ch oricista, ae m; ch oréu tes, ae m.
corográficamente: ch orog ráph ice. Sin: se-
coriza: có ry za, ae f. Sin: pitu íta; g rav edo cu ndu m ch orog ráph iam.
(-dĭnis f); destillátionáriu m.
corográfico: ch orog ráph icu s, a, u m.
cornamusa: tíbia u tricu lária.
coroides: ch oró ides, is f.
córnea: có rnea, ae f. Sin: tú nica có rnea; ó cu li
tu nícu la vel membránu la. Uso: - transpa- coroiditis: ch oroidites, is f. Sin: ch oró idis in-
rente, có rnea perlú cida sive pellú cida. flammátiovel inflátio.

córner: recessu s, u s m // (áng u lode canch a) corola: corolla, ae f. Sin: floris corolla.
lu só riae paláestriae áng u lu s. Uso: ech ar la
pelotaa-, inoblíqu u m av értere // (saqu e de corología: ch oroló g ia sive -log īa, ae f.
esqu ina, enel fútbol) iactu s (-u s m) vel mis-

273
corona

corona: (moneda) corona, ae f // (Astron, corporativismo: corporativ ismu s, i m. Sin:


h alo) corona, ae f. corporationu m rátio; collég ii, societatis, so-
dáliu m stú diu m vel sensu s (-u s m); corpora-
coronación: (acto de coronar) coronátio, toru m h ó minu m rátio vel disciplina;
onis f. Sin: steph anosis; actu s coronandi; co- corporatoru m opíficu m socíetas vel coetu s (-
ronae imposítio// (actode coronarse u nso- u s m).
berano) coronae accéptiovel su scéptio. Sin:
pú blica impérii assú mptio. Uso: díade la- corporativo: corporativ u s, a, u m. Sin: colle-
de u nrey, dies qu orex diadema áccipit (vel g ialis; ad corporationes pértinens; ad collég ia
accípiet ...); dies qu orex solemni ritu inau - cív iu m áttinens; qu i, qu ae, qu od ad sodalícia
g u ratu r (vel inau g u rábitu r...); díade la- del spectat; qu i, qu ae, qu od ad corporatos
Papa, dies qu o Pontifex Máx imu s Su mmi h ó mines pértinet.
Pontificatu s insig ne sollemni ritu sú scipit (vel
su scípiet ...). corporeidad: corporálitas, atis f. Sin: con-
crétio, onis f; có rporis concrétio.
coronar: coronare. Sin: coronā vel diadé-
mate redimire; diadema (vel rég iu m insig ne) corpóreo: (qu e tiene cu erpo) corpó reu s, a,
cápiti alicú iu s impó nere, vel rég iam trádere u m. Sin: corporalis, corporatu s // (pertene-
potestatem (si se tratade u nsoberano). ciente orelativoal cu erpo) v . corporal.

coronario: coronáriu s, a, u m. Sin: cordalis, corpulencia: corpu léntia, ae f. Sin: obésitas;


e. có rporis mag nitu do; corpu s amplu m vel obe-
su m.
coronel: ch iliarch u s, i m. Sin: tribu nu s míli-
tu m; praefectu s coh ortis; leg ionis tribu nu s Corpus Christi oCorpus: Có rporis Ch risti
Uso: teniente -, ch iliarch u s v icáriu s. festu m. Sin: sollémnia Sacramenti Au g u sti.

corpiño: th oráciu m, ii n. Sin: th orax , acis m; corral: (animáliu m) coh ors, ortis f. Sin: saepes
stró ph iu m; fáscia pectoralis. vel sepes, is f. Uso: - de bu eyes, bov ile, is n; -
de cerdos, su íle, is n; - de ovejas, ov ile, is n.
corporación: corporátio, onis f. Sin: corpu s,
pŏris n; coetu s, u s m; collég iu m; sodalíciu m; correa: có riu m, ii n; có riu s, ii m. Sin: loru m;
consociátio. Uso: jefe de u na-, collég ii ma- loramentu m. Uso: - de transmisió n, có riu m
g ister vel princeps (-cĭpis m); corporaciones v olú bile.
de ciu dadanos, cív iu m có rpora.
corrección: (acció nde correg ir) corréctio,
corporal: (perteneciente o relativo al onis f. Sin: repreh énsio; animadv érsio; obiu r-
cu erpo) corporalis, e. Sin: có rporis vel có r- g átio// (calidad de loqu e es correcto) h o-
poru m (g en). Uso: pena, castig o-, có rporis nesta rátio. Uso: - deportiva, h onesta
v érbera (-u m, npl) // (lienzoqu e se extiende decertandi rátio// (alteració nocambioqu e
enel altar paraponer sobre él lah ostiay el se h ace en las obras escritas) emendátio,
cáliz) corporale, is n. Sin: corporale línteu m; onis f. Sin: tex tū s emendátio.
sacru m línteu m vel lintéolu m; líneu s pannu s.
correccional: cu stodiáriu m, ii n. Sin: correc-
corporalmente: corporáliter. tó ria domu s. Uso: - de menores, domu s pú e-

274
correría

ris cu stodiendis et edu candis. enel mismopartido) eiu sdem partis fau tor.

correcto: rectu s, a, u m. Uso: ¡correcto!, rec- correo: (serviciopúblicoparael transporte


tu m (est); recte!; ¿ es esto-? , estne h oc rec- de las correspondencias) cu rsu s (-u s m) pú -
tu m? blicu s v eh icu laris, v eh icu láriu s, cu rsu alis, fis-
calis. Sin: res v eh icu laris, v eh icu lária,
corrector: (el qu e corrig e) corrector, oris m. cu rsu alis, tabellária. Uso: - aéreo, cu rsu s aé-
Sin: emendator. Uso: - de pru ebas de im- riu s; - diplomático, pú blicu s leg atoru m cu r-
prenta, corrector; plag u laru m corrector; pa- su s; v eh icu láriu s cu rsu s ad pú blicos leg atos
g inaru m emendator. pértinens; Inform, - electró nico, cu rsu s elec-
tró nicu s; lítterae electró nicae; - especial, es-
corredizo: conv olu tábilis, e. Uso: capote -, tafeta, anabásiu s, ii m; - militar, pú blicu s
tectu m conv olu tábile. cu rsu s castrensis; bu qu e -, tabellária nav is;
despach ode -, ostíolu m cu rsu ale; empleado
corredor: (pasillo o pieza de paso larg a y de -, officialis (-is m) cu rsó riu s; jefe de -, pú -
ang osta) andron, onis m. Sin: mesáu la; am- blici cu rsu s praepó situ s; rei tabelláriae prae-
bu lacru m; ambu latiú ncu la; fau ces, iu m fpl; pó situ s vel praefectu s; vag ó n -, cu rru s
tránsitu s, u s m. Uso: - su bterráneo, cu nícu - tabelláriu s; por -, cu rsu pú blicovel fiscali;
lu s, i m; - de lacasa, fau ces áediu m // (com- por - aéreo, cu rsu aério; enviar, expedir por
petidor) cu rsor, oris m. Sin: petītor, oris m. -, áliqu id cu rsu pu blico(vel v eh icu lari, vel
Uso: - de resistencia, qu i long a spatia per- v eh icu lário, vel fiscali) míttere // (cartas o
cu rrit // (balcó ncorrido) v. balcó n// (el qu e plieg os de cu alqu ier clase qu e se despach an
interviene por oficioenlas compras y ventas o reciben) epístu lae (-aru m fpl) vel fasces
de ciertos artícu los) procu rator, oris m. Uso: (-iu m mpl) // (oficina de correos) diribitó -
- de bolsa, colly bista, ae m; nu mmu láriu s, ii riu m, ii n. Sin: diribitó riu m cu rsu ale; cu rsu s
m; - de comercio, rebu s mercandis procu ra- pú blici diribitó riu m; epistu laru m vel littera-
tor; - de mercaderías, ínstitor vel cu rator mér- ru m diribitó riu m; pú blicu m epistu laru m diri-
ciu m. bitó riu m; cu rsū s pú blici sedes; aedes
cu rsu ales; officina cu rsu alis. Uso: - central,
corregir: corríg ere. Sin: emendare; polire vel praecípu u m epistu laru m diribitó riu m // (men-
ex polire. Uso: - u nescrito, scriptu m emen- sajero, estafeta) cu rsor, oris m. Uso: enviar
dare vel ex polire; scriptu m ad criticoru m alg o por -, áliqu id cu rsori perferendu m
sev eritatem ex íg ere; scriptu m ad criticoru m commíttere; áliqu id per cu rsorem míttere //
rationem emendare. (bu zó n) pú blici cu rsu s cápsu la vel capsella.
Uso: ech ar u nacartaal -, inpú blici cu rsu s
corregüela: conv ó lv u lu s, i m. cápsu lam epístu lam demíttere, immíttere,
inícere // avu eltade -, statim; ex templo; e v es-
correlación: correlátio, onis f. Sin: conv e- tíg io.
niéntia; cong ru éntia; mú tu a relátio.
correría: concu rsátio, onis f. Sin: incú rsio;
correligionario: (qu e profesalamismareli- ex cú rsio; ex cu rsu s, u s m. Uso: - de los enemi-
g ió n) consecráneu s, i m. Sin: relig ionis só - g os, h ó stiu m incú rsio; h acer u na-, ex cu rsio-
ciu s; eiu sdem relig ionis párticeps; eandem nem vel incu rsionem fácere; h acer u na -
relig ionem h abens // (qu e tiene lamismaopi- entre los enemig os, incu rsionem in h ostes
nió npolítica, especialmente si está inscrito (vel infines h ó stiu m) fácere; impedir las co-

275
correspondencia

rrerías al enemig o, h ostem ab incu rsió nibu s du odev icésimomensis cu rrentis; moneda-,
proh ibere. leg alis pecú nia; precio-, pretiu m v u lg atu m
vel praesens // su st cu rsu s, u s m. Sin: flu en-
correspondencia: (conju ntode cartas qu e se tu m, i n; aqu ae flu entes. Uso: contra-, ad-
despach an o reciben ) epístu lae, aru m fpl. v ersoflú mine vel amne; adv ersu m influ men;
Sin: lítterae, aru m fpl; v. correo// (cartas qu e adv ersu s amnis cu rsu m; sig u iendola-, se-
se escribendos omás personas u naaotra) cu ndoflú mine // ( fig , cu rso, movimientode
epistu laru m vel litteraru m commérciu m (cu m los sentimientos y de las tendencias) v u lg ata
áliqu o, inter áliqu os). Sin: commérciu m epis- vel commu nis opínio. Sin: mu ltitú dinis iu dí-
tolare; epistolare colló qu iu m // (acció n y ciu m. Uso: corrientes del pensamientofilo-
efecto de corresponder o corresponderse) só fico, ph ilosó ph iae, aru m fpl; las varias - del
cong ru éntia, ae f. Sin: coh aeréntia; conv e- pensamientomoderno, h u iu s nostrae aetatis
niéntia alicú iu s rei cu m áliqu a re. v áriae doctrinae; fu ertes - cu ltu rales, econó -
micas y políticas, motu s mag ni cu ltu rales, oe-
correspondiente: adj correspondens, entis. conó mici, polítici; - literarias, qu ae de lítteris
Sin: có ng ru ens (álicu i rei, cu m áliqu a re); eru diti v iri séntiu nt; - políticas, de re pú blica
conv éniens (cu m áliqu a re, álicu i rei, ad vel reg enda opiniones; contra-, adv ersu s com-
ináliqu id, ináliqu a re) // (miembrononu me- mu nes opiniones; adv ersu s commu nem opi-
rariode u nacorporació n, qu e por log eneral nandi ag endiqu e rationem; dejarse llevar de
reside fu erade lasede de estay colaboracon la-, commu ni opinione ferri; témpori cédere
ellapor correspondencia) só ciu s correspon- vel inserv ire; tempó ribu s serv ire; v u lg arem
dens. Sin: epistu laris só ciu s // (corresponsal) consu etú dinem sequ i; ir contra-, mu ltitu di-
v. estavoz. nis iu diciorepu g nare; commu nem opinionem
refu tare; irse conotras la-, alioru m opinioni
corresponsable: corresponsábilis, e. su bscríbere; seg u ir la-, v u lg atam opinionem
amplecti; mu ltitú dinis iu díciu m sequ i //
corresponsal: relator, oris m; relatrix , icis f. Electr, - eléctrica, v is eléctrica. Sin: eléctri-
Sin: correspondens, entis m; cooperator vel cu s flu or; flu entu m; flu entu m eléctricu m; flu -
collaborator, oris m; cooperatrix vel collabo- x u s (-u s m) eléctricu s; su cíneu s flu ctu s;
ratrix , icis f; áu ceps (-cŭpis m) actoru m; cap- su cínei flu ctu s v is. Uso: - alterna, flu x u s al-
tator (-oris m) nu ntioru m; ádv ena scriba. ternu s; - continu a, flu entu m contínu u m; - h i-
Uso: - especial, relator specialis; - radiotele- droeléctrica, v is h idroëléctrica; - parásitao
visivo, relator radiotelev isíficu s; Florencia de Fou cau lt, flu entu m v erticosu m; - termo-
Au benas, - del diario“Libération”, Floren- eléctrica, v is th ermoëléctrica; h ilo de la -,
cia Au benas, cooperatrix actoru m diu rnoru m, filu m flu enti eléctrici; impu lsos de -, impu l-
q. t. “Libération”. su s (mpl) flu enti eléctrici; tomade - , eléctri-
dis ex ceptácu lu m; dar la -, eléctricu m
corrida de toros: tau romách ia sive tau roma- rív u lu m immíttere // estar al - de u nacosa,
ch īa, ae f. Sin: pu g na cu m tau ris; tau roru m áliqu id scire vel cog nó scere. Sin: áliqu id no-
(incirco) ag itátio. v isse vel cog nov isse; estar al - de todas las
pu blicaciones, qu ae qu otídie ty pis edu ntu r
corriente: adj cu rrens, entis. Uso: ag u a -, perspecta h abere; poner aalg u ienal - de u na
aqu a v iv a vel pró flu ens; año-, annu s v ertens; cosa, certiorem fácere áliqu em alicú iu s rei
cu enta-, qu otidianae rationes; - mes, mensis vel de áliqu a re // - de aire, áëris afflatu s (-u s
cu rrens; el lu nes, 1 8 del corriente, die Lu nae, m). Sin: áër áfflu ens.

276
cortejo

corrillo: conv entícu lu m, i n. Sin: círcu lu s; riu m.


colléctio. Uso: reu nirse en -, circu lari; in
orbem coīre; orbem fácere vel collíg ere. cortacigarros: cu ltellu s sectó riu s v olú mi-
nu m. Sin: cu ltellu s ad secanda v olú minu m
corrimiento: lapsu s, u s m. Uso: - de tierra, acú mina.
lapsu s terrae.
cortadora: - de césped, v. cortacésped.
corro: corona, ae f. Uso: - de amig os, amico-
ru m corona; v. corrillo. cortahielos, v. rompeh ielos.

corroborante: adj corró borans, antis // su st cortalápices: instru mentu m cu spidáriu m.


medicamentu m corró borans. Sin: scriptó rii lápidis cu spidamentu m.

corromper: - a alg u ien, corrú mpere áli- cortapapel ocortapapeles: ch artíseca, ae f.


qu em. Sin: áliqu em ab offício detorqu ere; Sin: líg u la vel líng u la; cu lter, tri m; ensícu -
áliqu em e recto itínere abdú cere; áliqu em lu s, g ladíolu s, cu ltellu s ch artáriu s; g ladíolu m
transv ersu m ág ere, impéllere, rápere. ch artáriu m; cu lter ch artáriu s; cu ltellu s librá-
riu s; caesó ria v írg u la; (máqu ina) ch artae sec-
corrupción: (pu trefacció n) corrú ptio, onis f. trix (-icis f).
Sin: tabes, is f // (- de costu mbres) corru pti
mores; moru m g ráv itas // (u tilizació nde las cortaplumas: scalpru m, i n. Sin: cu ltéllu lu s;
fu nciones y medios de aqu ellas enprovech o, cu lter plicátilis; scalpru m libráriu m; cálamo
econó micoode otraíndole, de su s g estores) acu endonov ácu la.
corru ptela, ae f. Sin: corrú ptio. Uso: - pecu -
niaria, corrú ptiopecu niária // tentativade -, cortapuros, v. cortacig arros.
ámbitu s, u s m.
cortar: secare. Sin: resecare; ex secare. Uso:
corsario: adj piráticu s, a, u m. Sin: praedató - - el pelo, capillos resecare; comam cu rtare vel
riu s // su st, v. pirata. tondere; - labarbay el pelo, barbam comam-
qu e tondere.
corsé: fáscia, ae f. Sin: pectorale, is n; stró -
ph iu m; mamillare; fáscia pectoralis; femí- corte: (su perficie qu e formanlos cantos de
neu s th orax . u nlibro) séctiovel sectu ra folioru m. Uso: -
rojo, dorado, séctio(folioru m) ru bra, au rata
corsetera: stroph iária, ae f. Sin: qu ae stró - vel áu rea // (filo) acies, ēi f // (residenciadel
ph ia có nficit. soberano) au la, ae f. Sin: au la rég ia. Uso: la
- de Toscana, Au la Etru sca // S u premaCorte,
corsetero: stroph iáriu s, ii m. Sin: qu i stró - su mmu m cau sis dirimendis concíliu m; iu dí-
ph ia có nficit. ciu m postremae prov ocationis; v. tribu nal // -
de vestido, tex ti seg men(-mĭnis n).
cortabolsas: cru meníseca, ae m. Sin: manti-
cu láriu s; sector zonáriu s. cortejar: sectare vel sectari. Sin: assectare
vel assectari; álicu i adu lari.
cortacésped: h erbisectru m, i n. Sin: mách ina
h erbisectó ria vel falcata; h erbaru m tonsó - cortejo: (requ iebro o g alanteo) assectátio,

277
cortesano

onis f. Sin: assidú itas; obséqu iu m; có mitas; cortometraje: brev ior pellícu la. Sin: astríc-
amató ria alléctio; amató riae blandítiae fpl // tior taeníola; brev ior cinematog ráph ica pellí-
(personas de acompañamiento) comitatu s, u s cu la.
m. Sin: pompa; ag men, mĭnis n; caterv a; có -
mites. Uso: - fúnebre, pompa fú nebris; ex se- corva: (parte de lapierna) poples, lĭtis m.
qu iaru m tu rba; fu nu s, nĕris n ; ex séqu iae,
aru m fpl; - de antorch as, taedífera pompa vel corveta: có rbita, ae f. Sin: celox (- ōcis f).
mu ltitu do; lampadarioru m ag men.
corzo: mu smovel mú simo, onis m. Sin: ca-
cortesano: (adj, perteneciente alacorte) áu - préolu s.
licu s, a, u m // su st áu licu s, i m. Sin: áu licu s
h omo; v. g entilh ombre. cosaco: cosacu s, i m.

corteza: cortex , tĭcis mf. “Cosa Nostra”: “Res Nostra”. Sin: consociá-
tio scelesta, qu ae dícitu r “Res (vel Cau sa)
cortijo, v. alqu ería. Nostra”.

cortina: cortina, ae f. Sin: línteu m; v elu m; cosecante: Geom có secans, antis f.


plág u la. Uso: - corrediza, v elu m vel línteu m
v olú bile; - metálica, cataracta; cratis (-is f) cosechadora: mách ina messó ria tritó ria vel
metállica; - metálicapleg adiza, conv olu tabí- tritu rató ria. Uso: - au tomotriz, au tomatária
lia clau stra npl; - transparente, plág u la pers- messó ria tritó ria (mách ina); au tó matu m mes-
pícu a; - de cama, conopēu m vel conó piu m; - só riu m tritó riu m.
de teatro, au laeu m; bajar la- metálica, cata-
ractam abdú cere // - de bambú, v allu m g ra- coseno: (có )sinu s , u s m. Sin: arcu s (có )sinu s.
míneu m; - de fu eg o, ig nis v apor; - de h ierro,
férrea saepta npl; férreu m v allu m; v elu m coser: máqu inade -, mách ina sartó ria vel sar-
férreu m; - de h u mo, nébu la vel nu bécu la; - de ciendi.
mu elle, mu nīmen(-mĭnis n) vel mu nimen-
tu m. cosilla ocosita: récu la vel réscu la, ae f.

cortinaje: v ela, oru m npl. Sin: plág u lae; v e- cosmética: (cienciay arte qu e tratade los
lámina. Uso: - corredizo, v ela vel líntea v olu - cosméticos) có smesis, is f. Sin: cosmética, ae
bília; plág u lae v olú biles; - corrido, v ela vel f; cosmética ars, disciplina, doctrina, sciéntia;
líntea obdu cta; plág u lae obdu ctae; - desco- fu candi ars; ars conficiendi ornamentária me-
rrido, v ela vel líntea redu cta; plág u lae redu c- dicámina, medicamenta, u ng u enta. Uso: - fa-
tae. cial, v u ltu m fu candi ars; ars v u ltū s fu candi;
ars fáciem fu candi.
cortinilla: lintéolu m, i n.
cosmético: adj cosméticu s, a, u m. Sin: ad
cortisona: cortisonu m, i n. có smesinvel ad cosméticam (vel ad cosméti-
cam artem) áttinens // su st cosméticu m, i n.
cortocircuito: brev is circú itu s (-u s m). Sin: Sin: cosmetó riu m; medicamenvel medica-
circú itu s cu rtu s; contractu s circú itu s. mentu m; fu cu s; u ng u entu m; tectó riu m; cos-
méticu m medicamentu m. Uso: - para el

278
costar

rostro, medicamenvel medicamentu m faciēi; cosmopolita: adj cosmopolíticu s, a, u m. Sin:


rostroajadopor los -, os medicámine attri- mu ndanu s // su st cosmopolita, ae m. Sin:
tu m; rostro cu bierto de cosméticos, v u ltu s mu ndi íncola; civ is (-is mf) u niv ersi; totíu s
medicamínibu s interstinctu s. mu ndi civ is.

cosmetólogo: artis cosméticae peritu s. Sin: cosmopolitismo: cosmopolitismu s, i m. Sin:


faciēi cosmetes (-ae m), cu rator, medicator; doctrina cosmopolítica; fratérnitas h u mana;
fáciem medicandi peritu s. totīu s mu ndi amor.

cósmico: có smicu s, a, u m. cosquillar, v. cosqu illear.

cosmogonía: cosmog ó nia sive -g onīa, ae f. cosquillas: titillátio, onis f.


Sin: de mu ndi oríg ine doctrina, disciplina.
cosquillear: titillare. Sin: pellem lév iter ti-
cosmografía: cosmog ráph ia sive -g raph īa, ae tillare.
f. Sin: mu ndi vel u niv ersi descríptio.
cosquilleo: titillátio, onis f; titillamentu m, i
cosmográfico: cosmog ráph icu s, a, u m. Sin: n. Sin: bu rbu rismu s, i m.
ad cosmog ráph iam spectans; ad mu ndi de-
scriptionem pértinens. costa: (orilladel mar y tierraqu e estácerca
de ella) litu s, tŏris n. Sin: ora, ae f. Uso: -
cosmógrafo: cosmó g raph u s, i m. Sin: mu ndi Azu l, Caerú lea Ora // (cantidad qu e se pag a
vel u niv ersi descriptor; qu i mu ndu m vel u ni- por u na cosa) impensa, ae f. Sin: prétiu m;
v ersu m describit; cosmog ráph iae (vel mu ndi su mptu s, u s m. Uso: atoda-, qu acu mqu e (vel
descriptionis, vel u niv ersi descriptionis) cu l- qu av is, vel omni) ratione vel contentione;
tor, stu diosu s, peritu s. totis v íribu s , v íribu s ó mnibu s; su mma ope; a
- de la vida, cápitis perícu lo; perseverar a
cosmología: cosmoló g ia sive -log īa. Sin: u ni- toda- enu nacosa, ináliqu a re qu oqu opacto
v ersi mu ndi sciéntia. (vel qu oqu omodo) persev erare.

cosmológico: cosmoló g icu s, a, u m. Costa de Marfil: Litu s (-tŏris n) Ebú rneu m.


Sin: Éboris ora.
cosmometría: cosmométria sive -metrīa, ae
f. costado: (cada u no de los dos lados del
cascode u nbu qu e) latu s, tĕris n.
cosmonauta: cosmonau ta, ae m. Sin: astro-
nau ta; cosminau ta; spatiinau ta. costanero: litoralis, e; litó reu s, a , u m. Sin: in
lítore pó situ s. Uso: camino-, litoralis vel ma-
cosmonáutica: cosmonáu tica, ae f. Sin: res rítima v ia; ciu dad -, u rbs litó rea.
cosmonáu tica; disciplina cosmonav alis.
costar: constare. Sin: stare vel esse concom-
cosmonáutico: cosmonáu ticu s, a, u m. Sin: plem. de precioenabl, exceptu ados los g en
cosmonav alis, e. tanti, qu anti, plu ris, minoris (tanto, cu anto,
más, menos). Uso: cadafascícu locu estaDM
cosmonave, v. astronave. 8 ,5 0 , fascícu lu s sing u laris constat octosemis

279
Costa Rica

marcis Germánicis; ¿ cu ánto cu esta esta cotiledón: coty ledon, ŏnis f.


casa? , qu anti est h aec domu s? cu esta4 0 .0 0 0
liras, qu adrag inta mílibu s libellaru m est. cotilla, v. corsé.

Costa Rica: Res pú blica Orov itensis. Sin: cotización: aestimátio, onis f.
Costarica, ae f.
coto: (camporeservadode caza) saeptu m v e-
costarricense : adj costaricensis, e // su st nationis. Sin: fines v enató rii; priv atu s v ena-
Costaricensis, is m. tionis locu s.

costarriqueño, v. costarricense. cover girl: ex terioris pág inae pu ella.

coste: (cantidad qu e se pag apor u nacosa) v. cow boy: armentáriu s, ii m. Sin: pecu áriu s.
costa.
coxalgia: cox álg ia sive cox alg īa, ae f. Sin:
costeleta, v. ch u leta. cox ae dolor vel dolores; cox endīcis inflam-
mátio; assidu i cox ae vel cox endīcis dolores.
costero, v. costanero.
coxálgico: cox álg icu s, a, u m.
costo: (loqu e cu estau nacosa) alicú iu s rei
prétiu m. coyuntura: condício, onis f. Uso: - econó -
mica, oeconó mica condício.
costumbre: mos, moris f. Uso: costu mbres
inmorales, mores corru pti, pérditi, pessú m- coz: (patada) calx , calcis f. Sin: calcis ictu s
dati; mores lapsi ad mollítiem; mores pro- (-u s m). Uso: dar coces contrael ag u ijó n, ad-
lapsi inv ítia; - navideñas, mores sollémnia v ersu s stímu lu m calcitrare; dar u na- au no,
natalícia Ch risti celebrandi; - tradicionales, áliqu em calce cáedere, pétere, percú tere, fe-
mores tranlatícii; consu etú dines translatíciae; rire; disparar, tirar coces, calcitrare; calces
seg únla- tradicional, more translatício. remíttere; recibir u na-, calce caedi // (Mar,
cabo inferior del mastelero) pes (pedis m)
costurera: sartrix , icis f. Sin: su trix ; sarcina- mali.
trix ; v estífica.
crakers: qu ádru lae, aru m fpl.
costurero: sartor, oris m. Sin: sarcinator; v és-
tifex (-fĭcis m); v estíficu s. craneoclasto: cranioclastu m, i n. Sin: cranio-
clastes, ae m; instru mentu m calv ae vel calv á-
cotangente: Geom cotang ens, entis f. riae confring endae.

coterráneo, v. conterráneo. craneografía: craniog ráph ia sive -g raph īa, ae


f. Sin: calv ae vel calv áriae descríptio.
coti: (tela) trilix , īcis f.
craneología: cranioló g ia sive -log īa, ae f.
cotidianidad: cotidianae v itae rátio. Sin: doctrina (vel disciplina, vel sciéntia) de
calv a vel calv ária.
cotila: có ty la vel có tu la, ae f.

280
crédito

craneológico: cranioló g icu s, a, u m. Sin: ad reru m ó mniu m procreator; Su mmu s Có ndi-


calv am vel calv áriam áttinens. tor.

craneólogo: cranió log u s, i m. creatividad: v is creatrix vel effectiv a. Sin:


ó pera vel áctiocreatrix . Uso: estímu loala-,
craneomancia: craniomantīa, ae f. stimu lu s ad ó peram creatricem praestandam.

craneometría: craniométria sive -metrīa, ae creativo: creativ u s, a, u m.


f. Sin: calv ae vel calv áriae mensu ra.
crecimiento: incrementu m, i n. Sin: au ctu s,
craneométrico: craniométricu s, a, u m. Sin: u s m; accrétio. Uso: - demog ráfico, incre-
ad calv ae vel calv áriae mensu ram spectans. mentu m natoru m; - demog ráficoacelerado,
matu rata natoru m incrementa; - facu ltativo,
craneómetro: creanió metru m, i n. Sin: ins- incrementu m inh ó minis arbítriopó situ m; -
tru mentu m calv ae vel calv áriae metiendae. físico, có rporis incrementu m; - personal y co-
mu nitario, sing u loru m h ó minu m ac totīu s
craneoscopia: cranioscó pia sive -scopīa, ae h u mani g éneris prog réssio.
f. Sin: calv ae vel calv áriae inspéctio.
credencial: (adj, qu e acredita) testimó niu m
craneótomo: cranió tomu m, i n. Sin: instru - vel fidem fáciens // (cartacredencial) lítterae
mentu m calv ae vel calv áriae secandae. credentiales vel fidu ciáriae. Sin: pú blicae lít-
terae; lítterae fidem h abentes; lítterae alicú -
crash (Inform) colapsar: corrú ere. Sin: iu s rei fidem facientes; lítterae demandati vel
collabi; cádere. Uso: el sistema colapsó , créditi mú neris testes.
sy stema có rru it, collapsu m est, cécidit //
(dich ode prog ramas: h acer colapsar el sis- credibilidad: credibílitas, atis f. Sin: fides, ei
tema) dirú ere áliqu id. Sin: ev értere áliqu id. f; au ctó ritas; probabílitas. Uso: - h istó rica,
Uso: el prog ramah ah ech ocolapsar el sis- h istó riae fides; razó nde -, fidei (vel au ctori-
tema, sy stema a prog rámmate díru tu m vel tatis, vel probabilitatis) rátio; exceder toda-,
ev ersu m est // (colapso) collápsio, onis f. omnem fidem ex cédere; poner endu dala-
de u nh ech o, indú biu m rem v ocare.
crasis: (Gram, contracció n) crasis, is f. Sin:
coniú nctio. Uso: - de dos sílabas, sy llabaru m crédito: (asenso) fides, ei f. Uso: dar - aal-
coniú nctio // (Med, mezcla normal de las g u ien, álicu i crédere; dar - a alg o, áliqu id
partes qu e constitu yenlos líqu idos del org a- crédere // (derech oqu e u notiene arecibir di-
nismo) crasis, is. Sin: mix tu ra, ae f; u moru m nerode otro) créditu m, i n. Sin: pecú nia cré-
mix tu ra. dita; nomen non ex pu nctu m; débitu m non
dissolu tu m. Uso: créditos arecibir, crédita
cráter: crater, ēris (ac sing cratēra, ac pl accipienda; carta de -, accreditiv u m, i n;
cratēras) m. abrir - aalg u ien, offerre álicu i qu od su mat
si opu s sit; cobrar los -, nó mina ex íg ere; pe-
crátera: cratēra, ae f. cú niam (créditam) ex íg ere; comprar a-, su a
fide, absenti pecú nia, émere; dar dineroa-,
creador, ra: creator, oris m; creatrix , icis f. pecú niam crédere; tomar dineroa-, pecú -
Sin: procreator; có nditor. Uso: - del mu ndo, niam mu tu are, mú tu am pecú niam sú mere //

281
credo

(repu tació nde solvencia) fides, ei f. Uso: - cremallera: (barracondientes qu e eng ra-
público, fides pú blica; vender a -, alicú iu s nanconu npiñó n) retinácu la, oru m npl. Sin:
fide v éndere // (plazoparael pag o) spátiu m mach inamentu m dentatu m vel denticu latu m.
ad solv endu m. Uso: tres meses de -, triu m Uso: ferrocarril de -, ferrív ia dentata vel den-
ménsiu m spátiu m ad solv endu m // (prestig io, ticu lata // (cierre metálicoy flexible qu e se
fama, confianza, estima) fama, ae f. Sin: aplicaau naabertu ralong itu dinal enpren-
ex istimátio; g ratia; au ctó ritas; fides; fidú cia. das de vestir, bolsos, etc.) v. cierre relámpag o
Uso: adqu irir -, famam sibi acqu írere; ex isti- // (enel microscopio) rech amu s sive réch a-
mationem collíg ere; mantener el -, fidem mu s, i m.
su am tu eri; notener -, nu llam fidem h abere;
perder el -, fidem amíttere; qu itar el - au no, cremnofobia: cremnoph ó bia sive cremno-
fidem derog are álicu i; tener -, g ratiā v alere; ph obīa, ae f. Sin: praecipitioru m vel v orág i-
g ratiā et au ctoritate v alere. nu m pav or, h orror, terror; cu iu sv is praecípitis
(vel praeru pti) loci pav or.
credo: (símbolo de la fe) fidei sýmbolu m.
Uso: la fó rmu la del -, fó rmu la cath ó licae cremor: cremor, ōris m. Uso: - tártaro, tartá-
fidei // (comooració n) sýmbolu m, i n. Sin: rici salis cremor.
conféssiofidei. Uso: recitar el -, sýmbolu m
recensere // (doctrina) doctrina, ae f. Uso: - creolina: creolinu m, i n.
político, qu ae áliqu is de re pú blica sentit;
profesar el mismo- político, idem de re pú - creosota: creosotu m, i n.
blica sentire.
crespo: crispu s, a, u m. Uso: de pelo-, cris-
creencia: (acció nde creer) fides, ei f // (lo pu s; alg o-, críspu lu s.
qu e se cree) opínio, onis f. Uso: - ancestrales,
opiniones maioru m vel av oru m; - firme, crespón: crispu m tex tu m (- i n) // (velo) cris-
mag na opínio; semejante -, eiú smodi opínio pu m v elu m.
// (fe relig iosa) Dei opínio; opíniode Deo;
opínioet relíg io. Uso: - falsa, su perstítio// cresta: (carnosidad qu e tienensobre laca-
(relig ió n) relíg io, onis f. Uso: - relig iosas, bezaalg u nas aves) crista, ae f // (cu mbre de
Dei vel deoru m cu ltu s. las montañas) cacu men, mĭnis n.

creer: - enDios, crédere inDeu m. Sin: cré- crestomatía, v. antolog ía.


dere Deo.
Creta: Creta, ae f; Crete, es f.
creíble: credíbilis, e. Sin: probábilis; v eri sí-
milis; fácilis ad credendu m; qu i, qu ae, qu od cretáceo: cretáceu s, a, u m.
fácile credi potest.
cretácico: cretáriu s, a, u m.
crema: (confecció ncosmética) cremor, ōris
m; cremu m, i n. Sin: lomentu m; ceroma, ătis cretense: adj cretensis, e. Sin: créticu s, a, u m
n. Uso: - dental, v. pastadentífrica; - depila- // su st Creténsis, is m.
toria, dropax , ăcis m.; - de afeitar, pasta ton-
só ria; - paralos zapatos, v. betún. crético: créticu s, a, u m. Uso: letras -, lítterae
créticae.

282
criptógrafo

cretinismo: cretinismu s, i m. crímenes perpetrados contralah u manidad,


crímina contra h u manitatem perpetrata; acu -
cretino: cretinu s, i m. Sin: cretinismolabo- sadode crímenes de g u erra, de belli crimí-
rans // fig ásinu s; bardu s; cau dex (-dĭcis m); nibu s accu satu s.
h ebes (-bĕtis; abl -ĕti).
criminalidad: criminálitas, atis f. Sin: delin-
cretona: cretó niu m, ii n. Sin: cretonianu m, qu éntia; immánitas. Uso: - ju venil, crimináli-
i n. tas iu v enilis; - org anizada, criminálitas
ordinata; latronu m consociátio; latrones con-
cría: (acció nde criar ah ombres y animales) sociati.
edu cátio, onis f. Sin: nu trítio; nu tricátio. Uso:
- de animales, pástio; - de bovinos, cu ra criminalista: criminalista, ae mf. Sin: poe-
bou m; - de cerdos, porcu látio; - de niños, nu - nalista; adv ocatu s criminalis; iu ris criminalis
tríciu m // (animal mientras se está criando) peritu s; pu blicaru m vel crimináliu m cau sa-
pu llu s, i m // (niñomientras se estácriando) ru m peritu s.
infans, antis m. Sin: pu éru lu s; párv u lu s.
criminología: criminoló g ia sive -log īa, ae f.
criada: fámu la, ae f. Sin: ancilla; doméstica. Sin: críminu m sciéntia.

criado: (personaqu e sirve aotrapor sala- criollo: adj créolu s, a, u m. Sin: criollu s; mix -
rio) fámu lu s, i m. Sin: domésticu s; serv u s; tíciu s. Uso: leng u a-, créola ling u a // su st cré-
minister. olu s, i m.

criador: nu tritor, oris m. Uso: - de g u sanos, cripta: (lu g ar su bterráneo donde se ente-
bomby cinator; bó mby cu m vel necy daloru m rrabaalos mu ertos) cry pta, ae f. Uso: - vati-
cu ltor. canas, cry ptae v aticanae // (pisosu bterráneo
destinadoal cu ltoenu naig lesia) h y pog ēu m,
criar: nu tricari. i n.

criatura: (cosa creada) res creata. Uso: - críptico: (oscu ro, enig mático) crýpticu s, a,
animada, ánimans; ánimal; - racional, h omo; u m. Uso: sentido-, sensu s crýpticu s.
todas las -, reru m natu ra; natu ra // (niñode
pocotiempo) infantícu lu s, i m; v. ch iqu illo. criptógama: planta cry ptó g ama.

criba: cribru m, i n. Sin: v annu s, i f. Uso: fa- criptogamia: cry ptog ámia sive -g amīa, ae f.
bricante de cribas, cribráriu s, ii m; v. tamiz.
criptógamo: cry ptó g amu s, a, u m.
cribar: cribrare. Sin: per cribru m cérnere.
criptografía: cry ptog ráph ia sive -g raph īa, ae
cric, v. g ato. f. Sin: ars cry ptog ráph ica; rátioarcanis lítte-
ris scribendi.
cricket, v. críqu et.
criptográfico: cry ptog ráph icu s, a, u m.
crimen: crimen, mĭnis n. Uso: crímenes de
g u erradel Japó n, béllica crímina iapó nica; criptógrafo: cry ptó g raph u s, i m.

283
criptograma

criptograma: cry ptog ramma, ătis n. Sin: fu r- nu s, i m; catinu m, i n// (cavidad enlaparte
tiv u m scriptu m; res cry ptog rammática. inferior de los h ornos pararecibir el metal
fu ndido) cav u m fu só riu m.
criptología: cry ptoló g ia sive -log īa, ae f.
crisolito ocrisólito: ch ry só lith u s, i m.
criptón: cry ptu m, i n.
crispación, crispadura, crispamiento o
criptorquidia: cry ptorch ídia, ae f. crispatura: crispitu do, dĭnis f. Sin: crispa fá-
cies.
criptórquido: cry ptorch is, ĭdis.
cristal: cry stallu s, i m; cry stallu m, i n. Uso:
críquet: (ju eg ode pelotaing lés) lu su s cric- objetos de -, v. cristalería; cristales de laven-
cétiu s. Sin: lu du s pilae et portae. tana, v itra fenestrae; fenestrália v itra.

crisantemo: ch ry sánth emon, i n. cristalería: (establecimientodonde se fabri-


canobjetos de cristal) officina cry stallino-
crisis: (cambio favorable o desfavorable, ru m // (tienda donde se venden)
qu e sobreviene enu naenfermedad) crisis, is cry stallinoru m taberna // (conju ntode estos
(ac - im) f // (momentodecisivoy pelig roso mismos objetos) cry stállina, oru m npl. Sin:
de u nasu nto) discrimen, mĭnis n. Sin: crisis. v asa cry stállina.
Uso: - econó mica, difficu ltas annonae vel
nu mmária; - indu strial, interceptu s indú striae cristalino: adj cry stállinu s, a, u m // (parte
cu rsu s; - ministerial, su mmi rei pu blicae con- lenticu lar del ojo) tú nica cry stalló ides. Sin:
sílii discrimen; civ íliu m rectoru m iactu ra; - lens cry stállina; cry stállinu s, i m (h u mor).
mu ndial de laeconomía, mu ndana crisis oe-
conó miae; - política, reru m pu blicaru m mu - cristalizable: cry stallizábilis, e. Sin: in
tátio; - relig iosa, relig ionis táediu m vel cry stallu m (vel incry stallos, vel incry stalla)
fastídiu m; - social, reru m pu blicaru m discri- densábilis vel cong elábilis.
men; - de laescu ela, crisis sch olae; - de g o-
bierno, rei pú blicae rectionis discrimen; cristalización: cry stallizátio, onis f. Sin:
amenazade u na- de g obierno, rei pú blicae cry stalli formátio; cry stalloru m densátio; in
rectionis mu tandae vel immu tandae commi- cry stallu m (vel incry stallos, vel incry stalla)
nátio; llevar au na- de g obierno, rei pú blicae densátiovel concrétio; incry stállinam for-
rectionem (administrationem, moderatio- mam v érsio, conv érsio, mu tátio, coag mentá-
nem) indiscrimenaddú cere. tio; concrétiocry stalli instar.

crisma: ch risma, ătis n. cristalizado: cry stallizatu s, a, u m. Sin: in


cry stallu m redactu s vel v ersu s; cry stalli instar
crismal: ch rismalis, e // concretu s.

crismera: ch rismáriu m, ii n. Sin: py x ídu la cristalizar: cry stallizare. Sin: incry stallu m
oleária. (vel incry stallos, vel incry stalla) redíg ere,
redú cere, có g ere, densare; in cry stállinam
crisol: (vaso para fu ndir) v áscu lu m fu só - formam v értere // (tomar formacristalina) v.
riu m. Sin: v áscu lu m fu ndendis metallis; cati- cristalizarse.

284
crítica

cristalizarse: incry stallu m v erti, cog i , den- ch ristiana lex ; (comocu lto) cu ltu s (-u s m) vel
sari. Sin: incry stallos abire; incry stalla den- ritu s (-u s m) ch ristianu s. Uso: abandonar el -
sari, cong elare, concréscere; instar cry stalli , ch ristianu m esse desínere; abrazar el -,
concréscere vel cong elare. ch ristianu m fíeri; profesar el -, ch ristianam
relig ionem profiteri; reneg ar del -, ch ristia-
cristaloeléctrico: cry stalloëléctricu s, a, u m. nam relig ionem damnare.

cristalofísica: cry stalloph ýsica, ae f; cristianizar: ch ristianizare. Sin: ch ristianu m


cry stalloph ýsice, es f. fácere vel réddere.

cristalogenia: cry stallog énia sive -g enīa, ae f. cristiano: adj ch ristianu s, a, u m. Uso: h a-
Sin: cry stallog enética doctrina, disciplina, cerse -, ch ristianu m fíeri; ser -, ch ristianu m
sciéntia. esse // su st ch ristianu s, i m. Sin: ch ristícola;
ch ristícolu s; ch ristifidelis; Ch risti cu ltor, sec-
cristalografía: cry stallog ráph ia sive -g ra- tator, ássecla. Uso: los primeros -, primíg eni
ph īa, ae f. Sin: cry stalloru m rátio, stú diu m. ch ristifideles.

cristalográfico: cry stallog ráph icu s, a, u m. Cristo: Ch ristu s, i m. Uso: portador de -,


ch rístifer, ĕra, ĕru m
cristaloide: cry stalló ides, is n(corpu s).
criterio: critériu m, ii n. Sin: norma; rátio; ré-
cristalología: cry stalloló g ia sive -log īa, ae f. g u la; iu dicandi norma, rátio, facu ltas. Uso: -
distintivo, rég u la ad áliqu id ab áliqu a re dis-
cristalometría: cry stallométria sive -metrīa, ting u endu m; - filoló g ico, iu sta ph iloló g iae
ae f. rátio; - fu ndamentales, critéria fu ndamentá-
lia; - objetivos, normae obiectiv ae; - paleo-
cristalonomía: cry stallonó mia sive -nomīa, g ráfico, palaeog ráph ica rátio.
ae f.
crítica: (arte de ju zg ar de labondad, verdad
cristiana: ch ristiana, ae f. Sin: ch ristifidelis; y bellezade las cosas) crítica, ae f; crítice, es
ch ristícola; Ch risti cu ltrix vel sectatrix (-icis f; crítica, oru m npl. Sin: ars vel res crítica.
f). Uso: - cronoló g ica, crítica ch ronoló g ica; - es-
tética, crítica aesth ética; - filoló g ica, crítica
cristianamente: ch ristiane. Sin: ch ristiano ph iloló g ica; - h istó rica, crítica h istó rica; ars
(vel ch ristianoru m) more vel ritu ; ad Ch risti crítica inrebu s h istó ricis (adh íbita); - litera-
praecepta; prou t Ch risti doctrina pó stu lat; u t ria, crítica litterária; crítica inlítteris; - de la
decet ch ristianu m. moda, crítica modae // (cu alqu ier ju icio o
conju ntode ju icios sobre u naobraliteraria,
cristiandad: ch ristiánitas, atis f. Sin: ch ris- artística, etc. ) iu díciu m, ii n. Sin: ex istimá-
tiana ecclésia, res, socíetas, consó rtio; ch ris- tio; senténtia; censu ra. Uso: - h istó rica,
tianoru m coetu s (-u s m); ch ristíades, u m mf reru m g estaru m iu díciu m; de rebu s g estis
pl; ch ristíadae, aru m mf pl. senténtia; - intelig ente, intélleg ens iu díciu m;
- literaria, de lítteris iu díciu m; u nlibrode -
cristianismo: ch ristianismu s, i m. Sin: (como literaria, liber de aestimandis scriptó ribu s vel
doctrina) relíg ioch ristiana; Ch risti doctrina; liber qu ode scriptó ribu s iu dícia continentu r //

285
críticamente

(personas qu e ejercenlacríticaenlos me- iu dex , críticu s; litteratu s iu dex ; litteraru m pe-


dios de difu sió n) crítici, oru m mpl. Sin: ex is- ritu s; - de teatro, iu dex scáenicu s // adj críti-
timatores vel ex istimantes; iú dices; docti v iri; cu s, a, u m. Sin: diffícilis vel impeditu s
litterati; v. crítico// caer bajola-, inex isti- (dificu ltoso); pericu losu s (qu e pu ede ocasio-
mántiu m arbítriu m v enire; h acer la- de u n nar crisis). Uso: enmomentos críticos para
libro, censu ram fácere de libro; someter a- el Estado, impeditis rei pú blicae temporibu s.
los escritos de u no, censu ram fácere de scrip-
tis alicú iu s // (restitu ció nde los textos) resti- Croacia: Croátia, ae f.
tú tiotex tū s vel docu menti. Sin: crítica tex tū s
vel tex tu alis; constitú tiotex tū s; ars (v éteru m) croata: su st Croata, ae m // adj croatu s,
ex emploru m emendandoru m; (v éteru m) croáticu s, a, u m.
ex emploru m inter se comparatoru m emendá-
tio; darse ala- textu al, codícibu s conferen- cromado: su st ch ró mii indú ctio(-onis f) //
dis se dare // (censu ra de las acciones de adj ch romoíllitu s, ó blitu s, tectu s, contectu s.
alg u ien) repreh énsio, onis f. Sin: v itu perátio;
improbátio. Uso: dar pie parala-, repreh en- cromar: ch romo illínere, oblínere, tég ere,
sionis ansam h abere; dare tamqu am ansas ad contég ere.
repreh endendu m; h acer u na- maliciosaode-
nig rante de alg u noode alg o, áliqu em vel áli- cromático: ch romáticu s, a, u m. Uso: escala
qu id malédico dente cárpere; h acer u na - -, ch roma, ătis n; teoríade laescala-, ch ro-
mordaz, áliqu em vel áliqu id adu ncosu spén- mátice, es f.
dere naso; incu rrir endiversas -, inv árias re-
preh ensiones incú rrere; ser objetode alg u na cromatina: ch romatina, ae f.
-, repreh ensionis áliqu id h abere // (mu rmu ra-
ció n) obtrectátio, onis f. cromatismo: ch romatismu s, i m.

críticamente: crítice. Sin: ad críticam ratio- cromatóforo: ch romató ph oru m, i n.


nem; ad artis críticae rationem; ad normam
críticae artis. cromo: (metal) ch romu m, i n. Sin: ch romáti-
cu m metallu m // (estampa) v. cromolitog rafía.
criticar: (ju zg ar las cosas seg únlas reg las
del arte) (di)iu dicare. Sin: iu díciu m fácere cromolitografía: (arte de litog rafiar) ch ro-
vel adh ibere de áliqu a re // (censu rar, vitu pe- molith og ráph ia sive -g raph īa, ae f. Sin: ch ro-
rar) repreh éndere. Sin: alicú iu s rei censu ram molith og ráph ica ars // (estampa)
fácere; áliqu id cárpere vel destríng ere. Uso: - ch romalith og ráph ica imag o.
mordazmente los escritos de alg u ien, scripta
alicú iu s nasu te destríng ere; - todolibremente, cromolitografiar: ch romolith og ráph ice im-
su mma cu m libertate cu ncta notare vel cár- prímere áliqu id // (ejercer el arte de lacro-
pere. molitog rafía) ch romolith og ráph icam artem
ex ercere.
criticismo: criticismu s, i m.
cromolitográfico: ch romolith og ráph icu s, a,
crítico: su st críticu s, i m. Sin: iu dex ; ex isti- u m. Sin: ad ch romolith og ráph iam pértinens.
mator. Uso: - exig ente, emu nctae naris aesti-
mator; - literario, litteraru m ex istimator, cromolitógrafo: ch romolith ó g raph u m, i m.

286
cronológico

Sin: ch romolith og ráph iae peritu s. cronicismo: (larg adu ració nde u nadolen-
cia) morbi vel infirmitatis diu tú rnitas. Sin:
cromometría: ch romométria sive -metrīa, ae diu tu rnu s morbu s // (estadocró nicode u nen-
f. fermo) diu tu rna vel perpétu a infírmitas.

cromosfera: ch romosph aera, ae f. crónico: adj ch ró nicu s, a, u m. Sin: diu tu rnu s;


perpétu u s. Uso: enfermedad -, infírmitas diu -
cromosoma: ch romosoma, atis n. tu rna; qu e padece enfermedad -, infirmitate
perpétu a affectu s // (au tor de u na cró nica)
cromosómico: ch romosó micu s, a, u m. ch ronó g raph u s, i m. Sin: ch ronista, ae m; re-
lator. Uso: - televisivo, relator telev isíficu s.
cromotipia: (impresió nencolores) ch romotý-
pia sive -ty pīa, ae f // (obrarealizadapor -) cronofotografía: ch ronoph otog ráph ia sive
ch romotýpica imag o. Sin: imag ocoló ribu s -g raph īa, ae f.
impressa.
cronografía: ch ronog ráph ia sive -g raph īa, ae
cromotipografía: (arte de imprimir encolo- f.
res) ch romoty pog ráph ia sive -g raph īa, ae f //
(obrah ech apor este procedimiento) v. cro- cronográfico: ch ronog ráph icu s, a, u m. Sin:
motipia. ad ch ronog ráph iam áttinens.

crónica: (h istoriaqu e sig u e el ordende los cronógrafo: (el qu e profesalacronog rafía)


tiempos) ch ró nica, oru m npl. Sin: annales, qu i ch ronog ráph icam artem ex ercet // (el qu e
iu m mpl; annales libri; libri ch ronicales; com- es peritoencronog rafía) ch ronog ráph iae pe-
mentárii annoru m. Uso: - ciu dadana, acta u r- ritu s // (aparato) ch ronó g raph u m, i n.
bana; reru m u rbanaru m acta; commentáriu s
reru m u rbanaru m; - contemporánea, ch ró - cronograma: ch ronog ramma, ătis n. Uso:
nica contemporália; - diaria, acta diu rna; es- témporu m conspectu s (-u s m) vel tabella.
cribir u na -, annales (acta, ch ró nica,
commentáriu m vel commentários) scríbere // cronología: ch ronoló g ia sive -log īa, ae f //
(relació nsobre temas de actu alidad) recén- (serie de personas osu cesos h istó ricos por
sio, onis f. Sin: relátio; relationes. Uso: - orden de fech as) ch ronog ráph ia, ae f. Sin:
neg ra, cotidianae scéleru m relationes; - po- témporu m descríptio; annoru m dig éstio.
licial, relátioscéleru m casu u mqu e adv erso-
ru m; - semanal de ciencias y letras, cronológicamente: ch ronoló g ice. Sin: tém-
h ebdomadária scientiaru m litteraru mqu e re- poris vel témporu m ordine serv ato; observ ato
cénsio; - televisiva, ch ró nica (-oru m npl) te- cu iu squ e anni ordine.
lev isiv a; transmíssio ch ró nica telev isiv a //
(artícu lode perió dicoenqu e se refierenno- cronológico: ch ronoló g icu s, a, u m. Sin:
ticias relativas alas cosas recientes) ch ró - témporis vel témporu m (g en). Uso: orden-,
nica, oru m npl. Sin: acta, oru m npl; témporis vel témporu m ordo; relatar en
commentáriu s (ch ró nicu s); commentárii orden-, ex plicare ó rdines témporu m; seg u ir
(ch ró nici). el orden-, témporis vel témporu m ordinem
serv are; témporis vel témporu m serv are g ra-
cronicidad: diu tú rnitas, atis f. du s; témpora serv are vel conserv are.

287
cronólogo

cronólogo: ch ronó log u s, i m. Sin: ch ronoló - de su vida, decretó ria su ae v itae momenta.
g iae peritu s; qu i ch ronoló g iam ex ercet vel
profitetu r. crucificar: (áliqu em) cru cifíg ere. Sin: cru ci
fíg ere, affíg ere, su ffíg ere; incru cem su ffí-
cronometrar: tempu s alicú iu s rei ch ronó me- g ere, pó nere, ág ere, tó llere; incru ce fíg ere //
trometiri. fig áliqu em v ex are, cru ciare, ex cru ciare. Sin:
contu meliose ág ere cu m áliqu o; áliqu em con-
cronometría: ch ronométria sive -metrīa, ae tu meliā affícere.
f. Sin: témporis mensu rae cog nítiovel nó tio.
crucifijo: Ch risti cru x . Sin: Cru cifix i imag o,
cronométrico: ch ronométricu s, a, u m. Sin: effíg ies, sig nu m; Ch risti cru ci (vel incru cem,
ad ch ronométriam vel ad témporis mensu ram vel incru ce) fix i effíg ies; Ch ristu s cru ci affi-
spectans. x u s. Uso: u n- de marfil, Ch ristu s cru ci affi-
x u s ex ébore fictu s.
cronometrista: (constru ctor de cronó metros)
ch ronometroru m fabricator // (el qu e mide crucifixión: cru cifíx io, onis f. Sin: cru ci af-
concronó metroel tiempo) témporis mensor. fíx io; de cru ce su spéndiu m.
Sin: qu i alicú iu s rei tempu s metitu r; qu i ch ro-
nó metroalicú iu s rei tempu s metitu r. crucifixor: cru cifix or, oris m.

cronómetro: ch ronó metru m, i n. cruciforme: cru ciformis, e.

cronoscopia: ch ronoscó pia sive -scopīa, ae f. crucigrama: cru cig ramma, ătis n. Sin: litte-
raru m tricae; v erba decu ssata; lítterae decu s-
cronoscopio: ch ronoscó piu m, ii n. satae vel implex ae.

croquet: malleoru m lu du s. cruz: cru x , cru cis f. Uso: - g amada, cru x h a-


mata; - Roja, Cru x Ru bra; Socíetas vel Ordo
crótalo: cró talonvel cró talu m, i n. a Cru ce Ru bra; Institu tu m a Cru ce Ru bra;
miembro de la - Roja, minister Institu ti a
cruce: (- de calles ocaminos) có mpitu m, i n. Cru ce Ru bra; - de S anAndrés, cru x decu ssata
Sin: decu ssis, is m; decu ssátio; interséctio; vel inclinata; enformade -, cru cifó rmiter //
coniú nctiov iaru m. Uso: - de 2 , 3 , 4 calles o Filol, - de los intérpretes , locu s ad intelle-
caminos, bív iu m, trív iu m, qu adrív iu m; pa- g endu m imperspícu u s. Sin: desperatissimu s
rarse enlos -, ad có mpita consístere // (señal au ctoris locu s.
caminera) cav e có mpitu m // (Biol, cru za-
miento) permíx tio, onis f. Sin: g enu s (-nĕris cruzada: ex pedítio sacra. Sin: sacru m
n) mix tu m. bellu m; ex pedítiomílitu m cru ce sig natoru m;
sacru m bellu m cru ce sig natoru m; cru ciata, ae
crucero: (barco) có mmeans vel specu lató ria f. Uso: h acer u na-, sacru m bellu m su b cru cis
nav is. Sin: prosú mia; stlata. Uso: - acora- sig nosu scípere // fig , - de oraciones, sacra
zado, loricata nav is specu lató ria // (viaje) cir- precu m conténtio; precató riu m bellu m; cru -
cu mv éctionáu tica. ciata precu m; - por la moralidad, mó ribu s
emendandis bellu m.
crucial: decretó riu s, a, u m. Uso: momentos -

288
cuadro

cruzado: cru cíg eru s, i m. Sin: crú cifer, ĕri; cuadrar: (adaptarse) accommodatu m vel
miles cru cíg eru s; miles cru ce sig natu s vel in- aptu m esse ad + ac.
sig nitu s; cru ciatu s, i m.
cuadratura: qu adratu ra, ae f; qu adrátio, onis
cruzamiento: Biol decu ssátioch romosomá- f. Sin: tetrag onismu s. Uso: fig , - del círcu lo,
tica. círcu li qu adratu ra; tetrag onismu s círcu li;
adaequ átiocírcu li ad qu adratu m; bu scar la-
cruzar: - las piernas, cru s cru ri su perpó nere; del círcu lo, repu g nántia qu áerere.
- los brazos, brach ia consérere vel decu ssare.
cuadriciclo: qu adricy clu s, i m. Sin: v elocí-
cuadernillo: (conju nto de cincoplieg os de pedu m (vel ocýpedu m, vel v olu crípedu m)
papel) v. qu interno // (librillo para el rezo qu attu or rotis instru ctu m vel ornatu m.
eclesiástico) v. añalejo.
cuadrienio: qu adriénniu m, ii n.
cuaderno: qu aternio, onis m. Sin: libellu s;
fascícu lu s (ch artaru m); codicillu s; commen- cuadrilla: (conju ntode personas parael des-
táriu s; commentáriu m; pu g illares, iu m mpl; empeño de u n oficio) manípu lu s, i m. Sin:
pu g illária, iu m npl; pag inaru m vel pag ella- manu s, u s f; ag men, mĭnis n. Uso: - de au xi-
ru m fascícu lu s. Uso: - anillado, codicillu s lio, ag men au x iliáriu m; au x iliária manu s;
anu laris; codicillu m anu láriu m; - pequ eño, opífices au x iliárii vel au x iliabu ndi; au x iliato-
commentaríolu s; commentaríolu m; - de res; au x iliárii; - de obreros, - de trabajadores,
apu ntes, adv ersária, oru m npl; codicillu s no- operaru m manu s; operarioru m manípu lu s.
taru m; - de bitácora, diáriu m náu ticu m; - de
dictado, dictata, oru m npl. cuadrillizos: qu adrig émini, oru m mpl.

cuadra: (caballeriza) v. establo. cuadrimotor: adj qu attu or motó riis instru c-


tu s. Sin: qu adrú plici mach inatione ornatu s;
cuadrado: (fig u raplana) qu adratu m vel qu a- qu i (qu ae, qu od) qu attu or motó riis vel qu a-
dru m, i n// (produ ctode u nacantidad por sí drú plici mach inatione mov etu r // su st aëro-
misma) qu adratu s nú meru s. Uso: elevar al - planu m qu attu or motó riis instru ctu m.
u nnúmero, bis dú cere nú meru m; - de diez,
decem décies mu ltiplicata // adj qu adratu s vel cuadrinomio: qu adrinó miu m, ii n.
qu adru s, a, u m. Uso: diez km cu adrados,
decem milia pássu u m inqu adru m (vel inqu a- cuadrivalente: qu adrív alens, entis.
dratu m) du cta; extraer laraíz -, qu adratam
radicem ex tráh ere. cuadrivio: qu adrív iu m, ii n.

cuadrangular: qu adráng u lu s, qu adriáng u lu s, cuadro: (pintu ra, dibu jo) pictu ra, ae f. Sin:
a, u m. Sin: qu adrang u laris, qu adriang u laris, tábu la picta vel depicta // fig fácies, ēi f. Sin:
e. reru m fácies; condicionu m statu s. Uso: - g e-
neral, reru m facies u niv ersalis; en el - del
cuadrángulo: adj qu adráng u lu s vel qu a- apostoladocató lico, inapostolatū s cath ó lici
driáng u lu s, a, u m. Sin: tetrag ōnu s // su st qu a- prov íncia // (g ru pode ju g adores) v. equ ipo//
dráng u lu m vel qu adriáng u lu m, i n. Sin: (armazó ncu adrang u lar de labicicleta) com-
tetrag ōnu m; qu adriáng u la fig u ra. pag es, is f. Sin: qu adru m , i n// (parte de u n

289
cuadrúpedo

jardínlabradaenformade cu adro) área qu a- doctrina; secta qu ak eriana.


dra vel qu adrata; qu adru s pu lv inu s (arriate) //
- clínico, morbi descríptio; - cronoló g ico, cuáquero: qu ák eru s, i m. Sin: qu ak erianae
témporu m notátiovel ordo; - fiel, qu aedam v itae rationis sectator.
qu asi ex pressa imag o; - político, política
adiu ncta (-oru m npl); - sinó ptico, spécimen cuarentena: (tiempo de cu arenta días,
comparativ u m // - de h onor, tabella h onorá- meses, años) qu adrag inta dies, menses, anni.
ria; - de mandos, tábu la instru mentoru m. Sin: qu adrag inta dieru m (vel ménsiu m, vel
annoru m) spátiu m // (espaciode tiempodu -
cuadrúpedo: adj qu ádru pes, pĕdis. Sin: qu a- rante el cu al estánprivados de comu nicació n
drú pedans; qu attu or pedes h abens // su st qu á- los qu e vienende lu g ares infectos osospe-
dru pes, pĕdis m, f y n. Sin: qu ádru pes béstia. ch osos de epidemia) qu adrag inta dieru m se-
g reg átio (-onis f). Sin: tempu s (-pŏris n)
cuajo: (su stanciaconqu e se cu aja) coág u - v aletu dini spectandae praestitu tu m; tempu s
lu m, i n. v aletú dini probandae praefinitu m. Uso: estar
en-, ad v aletu dinem spectandam detineri; v a-
cuakerismo, v. cu aqu erismo letu dinis spectandae cau sā instatione reti-
neri; poner en -, aislar en -, (per) dies
cuákero, v . cu áqu ero. qu adrag inta áliqu em seg reg are; tener en- por
razones sanitarias, v aletu dinis cau sā áliqu em
cualificado: idó neis v irtú tibu s práeditu s. Sin: detinere vel remorari // fig y coloq, poner en
aptu s vel idó neu s ad (áliqu od) mu nu s ex plen- - u nanoticia, nú ntiu m indú biu m rev ocare.
du m. Sin: álicu i nú ntiofidem abrog are.

cualitativo: qu alitativ u s, a, u m. cuaresma: qu adrag ésima, ae f. Sin: qu adra-


g esimale tempu s; qu adrag enárii ieiú nii tem-
cuántico: qu ánticu s, a, u m. Sin: qu od ad pu s vel dies // (conju ntode sermones paralos
qu antoru m doctrinam pértinet. doming os y ferias de -) qu adrag ésimae ora-
tiones vel contiones; sacrae qu adrag esimales
cuantificable: nu merábilis, e. Sin: mensu rá- orationes; sacrae qu adrag enárii témporis ora-
bilis; nú meris aestimábilis. tiones; sacrae orationes qu adrag enáriotém-
pore h ábitae.
cuantificación: nu merátio, onis f. Sin: men-
su rátio; ad nú meros vel mensu ras redáctio. cuaresmal: qu adrag enáriu s, a, u m. Sin: qu a-
drag esimalis, e. Uso: sermones -, v. cu a-
cuantificador: nu merator, oris m. resma.

cuantificar: nú meris vel mensu ris aestimare. cuartana: qu artana, ae f. Sin: febris qu ar-
Sin: ad nú meros vel mensu ras redú cere. tana. Uso: padecer -, qu artanam febrim vel
febrem h abere.
cuantitativo: qu antitativ u s, a, u m.
cuartel: castra, oru m npl. Sin: stativ a, oru m
cuanto, v . qu antu m. npl; castra stativ a; mílitu m státio; militare
contu bérniu m. Uso: - g eneral, ex ércitū s prae-
cuaquerismo: qu ak erismu s Sin: qu ak eroru m tó riu m; cu arteles de invierno, h iberna vel h i-

290
cubierta

bernácu la (-oru m npl) ; castra h iberna; cu ar- locatu m; - de h u éspedes, h ospítiu m; h ospitale
teles de verano, aestiv a, oru m npl; castra aes- cu bícu lu m; - de las reu niones, conclav e con-
tiv a; enseres del -, contu bérnii mílitu m g reg ationis; cu artos enplantabaja, conclá-
su pellex (su pelléctilis f). v ia qu ae planopede su nt.

cuarteta: tetrastích iu m, ii n. Sin: tetrásti- cuarzo: qu arzu m, i n. Sin: qu ártiu m; qu arzi-


ch u m minu s. tes, ae m; qu arzu m cry stallu m; silex (-lĭcis m)
qu arzíferu s.
cuarteto: (combinació n métrica de cu atro
versos endecasílabos ode arte mayor) tetrás- cuasicontrato: qu asi-contractu s (-u s m).
tich u m, i n. Sin: tetrástich u m maiu s // (com-
posició n para cantarse a cu atro voces cuaterna: qu aterna, ae f. Sin: qu atérnitas;
diferentes oparatocarse por cu atroinstru - qu atérniosive qu átrio, onis m.
mentos distintos entre sí) qu adricíniu m, ii n//
(el conju nto de esas cu atro voces o instru - cuatrimotor: aëroplanu m qu attu or mach ina-
mentos) qu ádru plex melos (-i, n; pl mele; mentis vel mach inatió nibu s instru ctu m.
tambiénmelu m enac m sing y melos enac
m pl ); qu ádru plex sy mph ó nia; cantu s (-u s m) cuba: (recipiente) cu pa, ae f. Uso: - de rieg o,
a qu áttu or sy mph oníacis éditu s; qu áttu or cu pa irrig ató ria; fabricante de cu bas, cu pá-
sy mph oníaci u nā canentes; qu áttu or fídiu m riu s, ii m.
concentu s. Uso: - de cu erda, qu ádru plex
melos árcu bu s effectu m. Cuba (islay Estado): Cu ba, ae f.

cuartilla: (h ojade papel) ch arta pu ra. cubano: adj cu banu s, a, u m // su st Cu banu s,


i m.
cuartito: parv u m cu bícu lu m.
cubero, v. tonelero.
cuarto: (cada u na de las cu atro partes en
qu e se divide u ntodo) qu arta pars. Uso: tres cubeta: álv eu s, i m. Sin: lacu s, u s m; la-
-, tres qu artae partes; - de h ora, qu adrans, bellu m, i n// Fotog r, dolíolu m, i n.
antis m; tres - de h ora, h orae dodrans (-antis
m); por u n- de h ora, per qu adrantem h orae; cubicaje: capácitas cú bica.
por tres - de h ora, per dodrantem h orae //
(tiempoqu e transcu rre entre dos lu nas nu e- cúbico: cú bicu s, a, u m.
vas) - creciente, lu na crescens; - meng u ante,
lu na decrescens // (h abitació n, aposento) cubierta: (cosaqu e se pone encimade otra
conclav e, is n. Sin: diaeta. Uso: - amoblado, parataparlaoresg u ardarla) opertó riu m, ii
conclav e su pelléctile instru ctu m; - blindado, n. Sin: operimentu m; teg menvel tég imen, té-
conclav e loricatu m; loricata cella; - de baño, g u men, mĭnis; teg u mentu m; integ u mentu m;
balíneu m vel bálneu m; - de dormir, cu bícu - opércu lu m; tectu m; tectó riu m; inv olu cru m;
lu m; dormitó riu m; - de u nasolacama, cu bí- strág u lu m. Uso: - corrediza, tectu m dú ctile
cu lu m u nīu s lecti; - de dos camas, cu bícu lu m vel tráctile; - de alg odó n, de tela, strág u lu m
du oru m lectoru m; - de dormir conbaño, cu - línteu m, x ýlinu m; - de cama, v. frazada; - de
bícu lu m cu m bálneo; - de estar, éx edra; ex é- cu ero, teg u mentu m e có rio factu m; - de
driu m; zoth eca; - de h otel, cu bícu lu m g oma, cinctu s (-u s m) g ú mmeu s; - de libro,

291
cubierto

teg u mentu m, integ u mentu m; pág ina ex terior cuchara: có ch lear, aris n; coch leare, is n.
// - de lacama, strág u lu m, i n. Sin: toral, ālis Sin: coch leáriu m; coch learis, is m; líg u la vel
n// - de neu mático, cu mmis (-is f) rotae. Sin: líng u la. Uso: u na- de miel, u na líg u la mellis.
g u mmi (indecl) rotae; cú mmeu m rotae inv o-
lu cru m; g ú mmea vel cú mmea rota; g ú m- cucharita: coch learíolu m, i n. Sin: ténu e vel
meu m (rotaru m) operimentu m; coriáceu m parv u m có ch lear; lí(n)g u la.
(rotaru m) operimentu m // (parte exterior de
latech u mbre de u nedificio) tectu m, i n. Uso: cucharón: símpu lu m, i n. Sin: spáth u la vel
- de dos ag u as, tectu m pectinatu m // (pu ente spátu la; ru dícu la.
del barco) tabu latu m, i n. Sin: constratu m;
steg a, ae f; fori, oru m mpl; estar sobre -, in cuchichear: su su rrare. Sin: consu su rrare; in-
steg a ( insu mma nav e vel nav i) consídere // su ssu rare; mu rmu rare; mu ssitare.
(sobre) v. estavoz // (tapa) v. estavoz.
cuchillada: (g olpe qu e se da con cu ch illo)
cubierto: (tech u mbre qu e cu bre y defiende cu ltri ictu s (-u s m) . Uso: recibir u na-, cu ltro
de las inclemencias del tiempo) protectu m, i pércu ti // (h eridaqu e resu ltade u na-) cáesio,
n. Uso: - del andén, crepídinis protectu m // onis f.
(u tensiliode mesa) escáriu m instru mentu m //
(serviciode mesaparacadapersona) men- cuchillería: (oficiode cu ch illero) cu ltrario-
sae su pellex (-lectǐlis f); escária instru menta. ru m ars. Sin: cu ltrárii ars; ars cu ltrária // (ta-
ller donde se h acen cu ch illos) cu ltrárii vel
cubil: cu bile, is n. cu ltrarioru m officina // (tiendadonde se ven-
den) taberna cu ltrária // (sitio, barrioocalle
cubismo: cu bismu s, i m. Sin: cú bica pictu ra; donde están las tiendas de los cu ch illeros)
cú bica ping endi rátio. cu ltrariou m v icu s (-i m).

cubista: cu bista, ae m. cuchillero: (el qu e h ace cu ch illos) cu ltráriu s,


ii m. Sin: cu ltroru m faber, ó pifex , confector //
cubo: (recipiente parasacar ag u a) sítu lu s, i (el qu e los vende) cu ltroru m v énditor.
m; sítu la, ae f // (piezacentral de laru eda,
donde encajan los rayos) modíolu s, i m // cuchillo: cu lter, tri m. Uso: - pequ eño,
(só lidolimitadopor seis cu adrados) cu bu s, i cu ltellu s, i m; - mu y pequ eño, cu ltéllu lu s; -
m. qu irúrg ico, bistu rí, scalpru m, i n; - de cocina,
cu lter coqu inaris; - de monte, de caza, cu lter
cubrecama: toral, is n. Sin: plág u la; strág u - v enató riu s; - de zapatero, scalpru m, i n; fa-
lu m; strág u la, ae f; operimentu m vel cooperi- bricante de cu ch illos, cu ltráriu s, ii m; pasar
mentu m. a-, occídere, necare, interfícere.

cucaña: palu s cu cáneu s. Uso: - h orizontal, cuchuchear, v. cu ch ich ear.


palu s cu cáneu s in (vel per) transv ersu m //
(fig , g ang a) res opportu níssima vel commo- cuclillo: Zool cu cu llu s, cu cū lu s, cú cu lu s, i m.
díssima.
cuco: (ave) v. cu clillo.
cucaracha: blatta, ae f.
cucurucho: cu cu llu s, i m. Uso: - pequ eño,

292
cuerda

cu cú llio, onis m; cu cu lliú ncu lu s; el contenido alg o, alicú iu s rei rationem h abere.
de u n-, cu cu lli continéntia.
cuentagotas: v áscu lu m (frasqu ito) g u ttis nu -
cuello: (parte del cu erpo) collu m, i n. Uso: merandis. Sin: fístu la (canu to, tu bito) g u ttis
ech ar los brazos al - de u no, collu m alicú iu s nu merandis; v áscu lu m vel fístu la g u ttatim ef-
amplex u pétere; arrojarse al - de u no, in fu ndens.
collu m alicú iu s inv ádere // (parte su perior y
más ang ostade u navasija) collu m, i n// (tira cuentahilos: instru mentu m filis nu merandis.
de telaqu e enlos vestidos corresponde al -)
collare, is n. Sin: colli amictu s (-u s m); colla- cuentakilómetros: tach ýmetru m, i n. Sin:
ris fímbria; fáscia línea. Uso: - alto, collare h odó metru m; mensu ralis ch iliometroru m
altu m; - doblado, collare inv ersu m; - de pe- mach ínu la; mensó riu s itíneris index ; instru -
lliza, de pieles, collare pellītu m vel pellí- mentu m k ilió metris nu merandis.
ceu m.
cuentapasos: instru mentu m pássibu s eme-
cuenca: (territoriocu yaag u as aflu yenau n tiendis.
mismo río, lag o o mar) álv eu s, i m. Sin:
sinu s, u s m. Uso: - h idrog ráfica, h y drog rá- cuentarrevoluciones: instru mentu m circu i-
ph icu s sinu s; - orog ráfica, orog ráph icu s tionu m enu merativ u m.
locu s.
cuentista: (escritor qu e escribe cu entos) fa-
cuenta: (cálcu lo, có mpu to) có mpu tu s, i m. bu lator, oris m. Sin: fabu laru m vel narratio-
Sin: compu tátio; rátio. Uso: - reg resiva, in- nu m au ctor; narratiu ncu laru m scriptor.
v ersa compu tátio; - de entradas y salidas, ac-
ceptoru m et datoru m rátio; h acer las -, cuento: fábu la, ae f. Sin: fabella; narratiú n-
rationes (math emáticas) confícere // - banca- cu la; fábu la ficta vel commentícia; lev is
ria, pecú nia apu d arg entáriam depó sita . Uso: narrátio. Uso: - de h adas, fabella pu erilis;
- bloqu eada, có mpu tu s impeditu s; abrir u na cu entos paraniños, pu eriles fábu lae; narra-
-, acceptu m et ex pensu m referre incó dicem tiones delectandis pú eris accommodatae; -
vel intábu las // (factu ra) prétiu m, ii n. Sin: radiados para niños, fábu lae pu eroru m ra-
index (-dĭcis m) prétii; pecú nia débita; rátio dioph ó nicae.
nu mmária. Uso: pag ar la-, pecú niam débi-
tam persó lv ere // - corriente, có mpu tu s coti- cuerda: (ensambladu rade h ilos) fu nis, is m.
dianu s vel cu rrens. Sin: cotidianae Sin: restis (-is; ac -em vel -im; abl ordina-
compu tationes (-u m fpl); rátio cotidiana; riam -e). Uso: - pequ eña, ch ó rdu la; - de
sch édu la vel rátiomittendae pecú niae; sch é- nu dos, fu nis nu doru m // (h ilo para instru -
du la vel rátiomittendae accipiendaequ e pe- mentos músicos) ch orda, ae f. Sin: nerv u s, i
cu niae. Uso: - corriente postal, de g iros m. Uso: estirar las -, ch ordas vel nerv os in-
postales, compu tátiocu rsu alis cotidiana pers- téndere; h acer prelu dios conlas -, probar si
criptionu m; cu rsó riu s có mpu tu s cotidianu s estántempladas, praetentare pó llice ch ordas;
assig nationu m; depositar en la - corriente, pu lsar las -, nerv os táng ere vel percú tere //
(pecú niam) referre incotidianas compu tatio- fig , tocar la- sensible de u no, áliqu em mo-
nes; rebasar su -, su pérg redi compu tationu m v ere. Sin: áliqu em vel alicú iu s ánimu m tán-
continu aru m praesídiu m; ex cédere modu m g ere // Anat, tendó n, nerv u s, i m. Sin: tenon,
compu tationu m cu rréntiu m // fig , tener en- ontis m. Uso: - vocal, plica v ocalis // (cade-

293
cuerpo

nitaenrelojes de bolsilloode sobremesade culombio: cu ló mbiu m, ii n.


antig u osistema) mach inátio, onis f. Uso: dar
- al reloj, h oroló g iu m inténdere; h oroló g io culpa: cu lpa, ae f. Uso: - colectiva, cu lpa
motu m dare; h oroló g ii mach inationem ág ere; collectiv a.
h oroló g ii mach inationi motu m dare.
culpable: adj nó x iu s, a, u m // su st commis-
cuerpo: corpu s, pŏris n. Uso: combatir - a-, sor, oris m.
có mminu s pu g nare // (conju ntode personas)
corpu s. Sin: g rex , g reg is f. Uso: - diplomá- culteranismo: cu lteranismu s, i m. Sin: g on-
tico, corpu s leg atoru m; leg ati, oru m mpl; - g orismu s; sex centésimu s; inflatu m dicendi
especiales, g reg es speciales; - político, cor- g enu s; ex ornátior vel ex qu isítior orátio; af-
pu s políticu m; - de baile, corpu s diserte sal- fectátio; ampu llae, aru m fpl.
titántiu m vel saltántiu m; - de ejército,
ex ércitū s pars (partis f) // - de g u ardia, státio, culterano: (adj, perteneciente orelativoal
onis f. cu lteranismo) ad cu lteranismu m áttinens //
(dich odel escritor qu e practicabaese estilo
cuestión: qu áestio, onis f. Uso: - nacional, literario) sex centísticu s, a, u m. Sin: adj in-
qu áestionationalis; - social, qu áestiosocialis; flatu s, tú midu s, tu mens, tú rg idu s, inflatu s et
- sometida a deliberació n, consu ltátio; v. tu mens; su st sex centísticu s (inflatu s ...) scrip-
consu lta. tor vel au ctor.

cuestionamiento: protestátio, onis f. culto: cu ltu s, u s m. Uso: - mariano, marialis


vel marianu s cu ltu s; - sag rado, sacer cu ltu s;
cuestionario: qu aestionáriu m, ii n. Sin: sacra, oru m npl; caerimó niae, aru m fpl; asis-
qu aestiones, u m fpl; qu aestionu m codex tir al -, sacris interesse; celebrar u n- ecu mé-
(-dĭcis m); index (-dĭcis m) qu aestionáriu s; nico, cu ltu m oecu ménicu m celebrare;
percontationu m index ; interrog ationu m ordo. promover el -, cu ltu m álere ac fov ere.

cuestor: qu aestor, oris m. cultor, ra: cu ltor, oris m; cu ltrix , icis f.

cuestura: qu aestu ra, ae f. cultura: (efectode cu ltivar los conocimien-


tos h u manos) doctrina, a f. Sin: eru dítio. Uso:
cueza ocuezo: álv eu s, i m. - g eneral, commu nes lítterae; - literaria y
científica, litteraru m et scientiaru m doctri-
cuidado: cu ra, ae f. Uso: - paliativos, cu rae nae; - u niversal, enciclopédica, ó mniu m
dolorem lenientes // ¡cu idado!, cav e! vel cá- reru m sciéntia; - variada, v ária eru dítio;
v eas! amor ala-, amor cog nitionis; stú diu m dis-
cendi; desprovistode toda-, omnis omnino
culantrillo, v. adianto. eru ditionis ex pers; extrañoatoda-, stú diis
ru dis; ru dis ártiu m // (civilizació n) cu ltu s, u s
culebrilla: (artificiopirotécnico) serpentina, m. Sin: cu ltu ra; h u mánitas; cu ltu ra h u mana;
ae f. h u manu s cu ltu s; civ ilis cu ltu s; ánimi vel in-
g énii cu ltu ra. Uso: - contemporánea, h odier-
culinario: cu lináriu s, a, u m. Sin: coqu iná- nu s cu ltu s; - democrática, democráticu s
riu s; coqu inaris, e; coqu inató riu s. cu ltu s; - ilu strada, cu ltu s perféctior; - islá-

294
cúpula

mica, islámica ing enioru m cu ltu ra; - refi- (cu mplido) v. estavoz.
nada, polítior h u mánitas; - del eg oísmo, eg o-
īsmi cu ltu ra; la- h u manadel lu g ar, localis cumplir: (ejecu tar) - las ó rdenes de u no,
cu ltu ra h u mana ;- de lamu erte, mortis cu l- mandata vel imperata alicú iu s fácere, éx se-
tu ra; - de lavida, cu ltu ra v itae; pu eblodes- qu i, effícere, perfícere.
provistode toda-, pó pu lu s omnis cu ltū s et
h u manitatis ex pers. cuneiforme: cu neiformis, e. Sin: cu neatu s,
a, u m.
cultural: cu ltu ralis, e. Uso: h erencia-, h eré-
ditas cu ltu ralis; identidad -, idéntitas cu ltu ra- cuneta: fossícu la, ae f.
lis; propó sitos -, propó sita cu ltu rália.
cuña: cú neu s, i m. Uso: - de h ierro, ferri cú -
cúmel: pó tiocu minina. Sin: liqu or cu mini- neu s; - de madera, lig ni cú neu s; introdu cir
nu s. u na-, cú neu m insérere vel incu lcare.

cumpleaños: natalis, is m. Sin: dies natalis cuñada: cog nata, ae f. Sin. soró ria (u x oris vel
sive natalíciu s. Uso: ¡feliz -!, felix natalis mariti soror); frátria vel fratrissa (fratris
dies!; celebrar el 8 0 º -, diem natalem octo- u x or); g los, g loris (mariti soror, fratris u x or).
g ésimu m celebrare.
cuñado: cog natu s, i m. Sin: soró riu s (sororis
cumplible: implébilis, e. maritu s); lev ir, ǐri (u x oris frater, mariti fra-
ter).
cumplido: (acció nobsequ iosaomu estrade
u rbanidad) offíciu m, ii n. Sin: obséqu iu m; cuño: (troqu el conqu e se sellanlas monedas
officiosa vel h onorífica v erba; lau s, lau dis f; y las medallas) forma, ae f. Sin: ty pu s, i m.
plau su s, u s m; g ratu látio, onis f. Uso: con Uso: - parasellar monedas, ty pu s monetáriu s
mu ch os -, officiosíssime; sin cu mplidos, // (impresió noseñal qu e dejael troqu el) sig -
aperte; líbere, simplíciter; familiáriter; h acer nu m, i n. Sin: nota. Uso: - de monedas, ty pi
cu mplidos au no, álicu i offícia praestare; áli- monetárii sig nu m vel nota.
qu em offíciis pró sequ i; no resistir a los -,
láu dibu s nonresístere; ¡déjate de cu mplidos!, cuota: pars, partis f. Sin: pó rtio, onis f. Uso:
mitte ambag es!; por -, officiose // (cortés, u r- - mensu al, pénsioménstru a; - de u n g asto,
bano) officiosu s, a, u m. impensae pars vel pó rtio; collátio; - de u n
pag o, pénsio; abonar laprimera- al con-
cumplidor: adimpletor, oris m. tado, primam pensionem praesentem nu me-
rare vel só lv ere; pag ar en diez -, decem
cumplimentar: collau dare. Sin: g ratu lari. pensió nibu s u ti.

cumplimentero: officiosu s, a, u m. Sin: offi- cupón: scídu la vel sch édu la separábilis //
ció sior; blandiosu s. (Com, docu mentooresg u ardoexpedidose-
parándolode lamatriz de u nlibro) sch édu la
cumplimiento: (acció ny efectode cu mplir) emptó ria.
ex secú tio, onis f. Sin: efféctio; conféctio//
(perfecció nenel modode obrar ode h acer cúpula: th olu s, i m. Uso: - de u nabasílica,
alg o) perféctio, onis f. Sin: adimplétio // th olu s basilicaris; - de S anPedro, Petrianu s

295
cura

th olu s. cau saru m actor.

cura: (tratamiento) cu ra, ae f. Sin: th erapīa. curio: cú riu m, ii n.


Uso: - de u vas, ampeloth erapīa; - paraadel-
g azar, cu ra có rporis ex tenu andi vel ex one- curioso: ig nara v idendi vel au diendi cú pidu s.
randi; cu ra emacrescendi // (sacerdote)
sacerdos, otis m. Sin: présby ter, ĕri m; sacer curruca: atricapilla, ae f. Sin: sílv ia; sílv ia
minister; ecclesiásticu s. Uso: - de misay olla, atricapilla.
sacerdos misellu s vel só rdidu s.
currutaco, v. petimetre.
curabilidad: cu rabílitas, atis f. Sin: sanabíli-
tas. cursillo: cu rrícu lu m, i n. Uso: - de formació n
relig iosa, relig iosae institu tionis cu rrícu lu m.
curación: cu rátio, onis f. Sin: sanátio, onis f.
Uso: - milag rosa, sanátiomiracu losa; sanátio cursiva: (letra) líttera inclinata // (escritu ra)
miracu lose facta. lítterae inclinatae; inclinatae litteraru m for-
mae. Uso: en-, inclinatis lítteris; inclinatā lit-
curador: (el qu e cu raaalg u ien) sanator, oris teraru m formā.
m. Sin: médicu s // (el qu e cu raalg u nacosa)
- de lienzos, fu llo, onis m // (Der, persona curso: (serie de lecciones) cu rsu s, u s m. Sin:
eleg ida o nombrada para cu idar de los cu rrícu lu m; institú tio; stu dioru m cu rrícu lu m;
bienes oneg ocios del menor) pu pilli bono- institu tionis cu rsu s. Uso: - básico, institu tó -
ru m procu rator; (el qu e h ace las veces de -) riu s cu rsu s fu ndamentalis; - clásicos, h u ma-
su bcu rator. nísticos, cu rsu s clássici, h u manístici; -
cu atrimestral, semestral ..., qu atrimestris, se-
curandero: empíricu s, i m. Sin: empíricu s mestris ... cu rsu s; - facu ltativo, institú tiolí-
médicu s; artis medicinae simu lator. bere selecta; - g ratu itos, g ratu ítae
institu tiones; - su periores, sch olae altioris ó r-
curasao: cu rasāu m, i n. Sin: liqu or cordis. dinis; - u niversitarios, cu rsu s u niv ersitárii; -
vespertino, institú tiopostmeridiana // - de
curdo: adj cordu enu s, a, u m // su st Cu rdu s, i alemán, institú tioling u ae th eodiscae; - de di-
m; Cordu enu s, i m. bu jo, de español, de relig ió n..., delineationis,
ling u ae h ispánicae, relig ionis ... cu rsu s; - de
cureña: (carro sobre el qu e se monta el francés, institú tioling u ae francog állicae; -
cañó n) carroballista, ae f. Sin: tormenti de h istoria, institú tio h istó rica; - de latín,
béllici cu rru s (-u s m). Uso: montar u ncañó n institú tiolatina; institú tioling u ae latinae, -
sobre la-, carroballistam impó nere. de latínviviente, v iv entis latinitatis cu rrícu -
lu m; - de matemática, institú tiomath emática;
curia: cú ria, ae f. Uso: - arzobispal, dioce- - de verano, sch ola aestiv a // verse oblig ado
sana, episcopal, romana, cú ria arch iepisco- arepetir el -, ánnu u m stu dioru m cu rrícu lu m
palis, dioecesana, episcopalis, romana. iterare cog i // (carreraodirecció n) cu rsu s, u s
m. Sin: cu rrícu lu m; decu rsu s, u s m; lu strátio.
curial: ( perteneciente alacu ria) cu rialis, e. Uso: - del sol, lu strátiosolis; - del tiempo,
Sin: ad cú riam spectans; forensis, e; iu dicia- cu rsu s témporu m; el - de la vida, cu rsu s
lis, e // su st cu rialis, is m. Sin: cau sídicu s; v itae; el - de los su cesos, cu rsu s reru m; con-

296
cyberspace

v ersiones reru m.

cursor (Inform) índice mó vil: indíciu m, ii n.

curtidor: coriáriu s, ii m.

curtiduría: officina coriária. Sin: coriárii vel


coriaroru m officina.

curtir: - pieles, có riu m vel có ria su bíg ere.


Sin: có ria medicare; pelles su bíg ere.

curva: (línea cu rva) cu rv a, ae f. Sin: línea


cu rv a // (vu elta, recodo) flex u s, u s m. Sin:
fléx io, onis f; flex u ra; anfractu s, u s m; flex u s
itíneris; v iae anfractu s. Uso: - difícil, peli-
g rosa, diffícilis, pericu losu s v iae flex u s; ca-
minollenode cu rvas, tortu osa (vel flex u osa,
vel sinu osa) v ia; tó rtile iter // (señal cami-
nera) cav e v iae flex u m.

curvatura: cu rv atu ra, ae f. Sin: cu rv amen,


mĭnis n.

curvilíneo: cu rv ilíneu s, a, u m.

cuscús, v. alcu zcu z.

custodia: (vasosag radoenqu e se expone el


S antísimoS acramento) ostensó riu m, ii n.

cutáneo: cu táneu s, a, u m.

Cuzco: Cu scu m, i n.

cyberspace Inform, v. ciberespacio.

297

Anda mungkin juga menyukai