Ο Ηλίθιος (2014)
Durak [The Fool]
Χώρα: Ρωσία | Είδος: Κοινωνικό, θρίλερ
Διάρκεια: 116’ | Σκηνοθεσία: Yuriy Bykov
«Μπορεί η ηθική ενός τίμιου άνδρα να αλλάξει μια
διεφθαρμένη κοινωνία ή θα τον πουν ηλίθιο»; Πάνω
σε αυτό το ερώτημα, χτίζεται η ιστορία της δεύτε-
ρης μεγάλου μήκους ταινίας του Γιούρι Μπίκοφ. Με
εμφανείς αναφορές στον ντοστογιεφσκικό «Ηλίθιο»
ο ήρωας της ταινίας είναι ένας ιδεαλιστής, που
προσπαθεί να υπερασπιστεί το δίκαιο σε ένα κόσμο
βαθιά διεφθαρμένο και κυνικό. Ο Ντίμα, όταν διαπι-
στώσει πως μια πολυκατοικία με 800 περίπου
ένοικους είναι έτοιμη να καταρρεύσει, θα τρέξει να
ειδοποιήσει τις τοπικές αρχές. Οι τοπικοί προύχο-
ντες αρχικά δεν θα θορυβηθούν ιδιαίτερα...
Ο Ντίμα είναι ένας ασήμαντος άνθρωπος αντιμέτω-
πος με ένα ισχυρό σύστημα γραφειοκρατίας. Όταν
με κόπο καταφέρει να τους πείσει για την κρισιμό-
τητα της κατάστασης, το εμπόδιο με το οποίο θα
βρεθεί αντιμέτωπος είναι η προάσπιση των συμφε-
ρόντων των αρχών της πόλης και το ξεσκέπασμα
των δολοπλοκιών που η συγκεκριμένη κατάσταση
θα προκαλέσει. Μπορεί ο ρομαντικός ιδεαλισμός
ενός ανθρώπου να αλλάξει την τάξη πραγμάτων σε
μια βαθιά διεφθαρμένη κοινωνία;
«Ο ηλίθιος» είναι μια ταινία που ακτινογραφεί την
κοινωνία της μετακομμουνιστικής πουτινικής
Ρωσίας, μια κοινωνία όπου το ρουσφέτι και η
διαφθορά κυριαρχούν, σε μια τάξη πραγμάτων όπου
ο καθένας κυνικά φαίνεται να έχει αποδεχτεί αυτόν
τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνικής μηχανής. Οι
ιθύνουσες αρχές πλουτίζουν εξασφαλίζοντας το
μεγαλύτερο κομμάτι της κρατικής πίτας προς ίδιον
όφελος και οι κοινωνικά ασθενέστεροι είναι παρα-
τημένοι σε μια διαβρωτική εξαθλίωση.
Ο Μπίκοφ δεν αγιοποιεί τους κοινωνικά αδύναμους,
αλλά αντίθετα τους παρουσιάζει συμβιβασμένους
και εξοικειωμένους με τη λογική αυτής της άδικης
συνθήκης. Ο μόνος που αντιλαμβάνεται το παράλο-
γο αυτής της κατάστασης είναι ο κεντρικός ήρωας
που στην προσπάθεια του να επιφέρει δικαιοσύνη,
αντιμετωπίζει ανθρώπους που το μόνο που τους
αφορά είναι η καθημερινή τους επιβίωση και η
διατήρηση της ήδη υπάρχουσας τάξης. Σε έναν
τέτοιο κυνικό κόσμο, ο αλτρουϊστής, αυτός που έχει
μια άλλη ηθική καθαρή και ιδεαλιστική, είναι απλά
ηλίθιος.
Ο Γιούρι Μπίκοφ φτιάχνει μια δυνατή κοινωνική
ταινία, με αιχμηρές πολιτικές αναφορές. Η ιστορία
διαδραματίζεται σε μία μόνο νύχτα και η αφήγηση
της είναι έντονη και αγωνιώδης. Η δεύτερη μεγάλου
Πηγές: https://artic.gr | https://www.danaoscinema.gr
site: http://cinediadromes.weebly.com | e-mail: cinediadromes@gmail.com | facebook: cineδιαδρομές
μήκους του Γιούρι Μπίκοφ τον καθιερώνει ως ένα
από τα μεγάλα νέα ονόματα του Ρωσικού, αλλά και
του παγκόσμιου σινεμά, σε ένα σκληρό δράμα με
πολιτικές αιχμές, γεμάτο ανατροπές που καθηλώ-
νουν μέχρι το τελευταίο λεπτό. Όμορφα σκηνοθε-
τημένη και δυνατά ερμηνευμένη, η ταινία σε πολλά
σημεία γίνεται παραπάνω επεξηγηματική, αποκτώ-
ντας έτσι μια τάση για διδακτισμό, χωρίς αυτό ευτυ-
χώς να καταφέρνει να την αποδυναμώσει.
«Ο ηλίθιος» είναι μια ταινία που (όπως και η
αντίστοιχη ταινία «Λεβιάθαν»), αν και χρηματοδοτή-
θηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ρωσίας ,
δεν έκανε καμία υποχώρηση σε ότι αφορά την
πρόθεση της να απεικονίσει την κοινωνική κατάστα-
ση της χώρας. Το αποτέλεσμα ήταν ο αρμόδιος
υπουργός να δηλώσει ότι δεν θα ξαναχρηματοδοτή-
σει ταινίες που παρουσιάζουν αρνητική εικόνα για
την Ρωσία.
Όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης: «Είχα αυτή την ξεκά-
θαρη ιδέα να κάνω μια ταινία για έναν απλό υδραυλι-
κό, ένα συνηθισμένο άνθρωπο ενάντια σε όλο το
σύστημα της γραφειοκρατίας. Είναι ζήτημα ζωής και
θανάτου: οι ζωές 800 ανθρώπων, οι οποίοι ζουν σε
μια παλιά εργατική πολυκατοικία που ενδέχεται να
καταρρεύσει μέσα σε μια νύχτα, κινδυνεύουν. Ο
τίτλος της ταινίας «Ο ηλίθιος» αναφέρεται στην
άποψη που έχουν οι άλλοι για τον πρωταγωνιστή και
τις πράξεις του και όχι φυσικά για τις ικανότητες του.
Είναι ένας απόλυτα λογικός και σοβαρός άνθρωπος
σε ένα παράλογο κόσμο. Όταν η «μάχη» ξεκινάει οι
περισσότεροι ήρωες αντιδρούν σύμφωνα με τα
φυσικά τους ένστικτα: να μείνουν ζωντανοί, να δια-
τηρήσουν την ησυχία τους και τον τρόπο ζωής τους.
Ξαφνικά σε αυτή τη μάχη εμφανίζεται ένας στρατιώ-
της με ένα συγκεκριμένο κώδικα, τη συνείδηση του.
Τέτοιοι άνθρωποι είναι σπάνιοι σήμερα. Τους αποκα-
λούμε ρομαντικούς, αλτρουιστές, ιδεαλιστές ή απλά
ανόητους και «ηλίθιους» για να δείξουμε ότι δεν
συμπεριφέρονται νορμάλ, σε μια εποχή που ο
κυνισμός, ο φόβος και η αδιαφορία κυριαρχούν.
Τέτοιοι «ηλίθιοι» υπάρχουν ακόμα στη χώρα μου και
αυτό μου δίνει ελπίδα».
Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα
της στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο αποσπώντας το
Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή
Αρτέμ Μπιστρόφ, το Βραβείο Ανθρωπισμού από την
Οικουμενική Επιτροπή, καθώς και το Βραβείο Καλύ-
τερης Ταινίας από την Επιτροπή Νεότητας.