Anda di halaman 1dari 324

Н.П.

Cugopuнa

ТУРЕQКИЙ
БЕЗ РЕПЕТИТОРА

Москва
000 «Издатело,сrво Толмач>>

000 «дом Славянскоn кннnш


2cn!
ББК81 .2Ту(>
С34

С ндорн tоа Н .П .
С 34 Typcнкtoii б<:з pcntflfтopa.
- М. : 000 <<Издательство
Толмач»: 000 «дом Слзмнс•'Оii кошnш. 2008. - 320 с.
ISON 978-5-903036-92-9
Даннос yчc6ttoc t t особис М1Лnгаст ос ноt~ н ~~о~с саслснна 110 фонстнкt ••
1-pa~мa1 tt ..:c ту г~.щкого ошса. COi:tcp•ttт нa tt бu.nct уrtотребtт:дмtую лсксtt·
Ку. tleoбXO.!II t .МyiO Дд,l oбUICHIOI 113 ПОВUДНС811.ЫС бЫТОВЫе ТеМЫ. 8 IOHLIC
rtособи• rrpc:дc..-rnwн:tн.• ~JtOJSapt. 11 l'tk"C:ТW МА /tОмашнеrо чтеttиа. У'ttбннк
Мре'С() tшН ВС:С:N Жt'Лai()ЩII M IП)'Ч3Тt. .:lbl.K CAMOCТU8TeJtbliO, 8 ТdЮ.:С 8CC&.t, 1«0

tt tt'tepecyt"п::.я. турецким 111wewм.

ББК 8 1 . 2Тур

ISBN 978-5-903036-92-9 о C•tn"P"''" н.n .. 2oos


Q 000 «Ищатсл о.ство
Толмач•. 2005
О 000 «дом Cщ'tu нctr.-oй
KHJIIl l'», 2005
Посвящается памяти
моей пюбиt.юй cecmpot Юли

ПРЕДИСЛОВИЕ

Данное учебное nособие содерЖ!Iт 27 уроков. Каждый урок


uкпючает в себ• словарь. в котором в алфавитном nор•дке nред­
стаалена новu лексика, вводимая в уроке, гptL\t\famuчecкyю

тему (тt!.мы). коАtnлекс упражнений на отработку 11 закреnление


грамматического матер11ала урока, диалоги для развития навЫJ<ов
говорения, небольшие учеб11ые тексты д,tЯ чтения, демонстри­
рующие изучаемый •зыковоn материал в речи, тематические
разработки (Мо• семъ•, Моя комната, Времена года н др.), nр••·
званные nомочь становлению навыков говорения. Кроме того,
nредставленнос пособие таюке содержит важнейш11е сл011ообра­
зовательные аффиксы турецкого •зыка, без которых невозможно
адекватное воспри•тие морфологии изучаемого •зыка. В конце
изу•1ения крупного блока грамматики привод•тс• грltlшатиче­
ские схемы и таблицы, могущие служ•tть своеобразным справоч­
ным материалом. е них еще раз обобщается изученный мзтер~tал.
В конце пособия предстамены кйюч11 к упраж11еншш. сп11сок
11а11балее употребительных слов и выражений в разговорном ту­
рецком языке, словарь. тексты для до.ма1инего чтения.
Пристуnая к изучению урока, сначала внимательно позна­
ко мьтесь с лекснкоn, представленной в словаре, выучите слова
наизусть. Затем нач~tнайте знакомство с грамматическим мате­
риалом. Про•штайте объ•снения, обрат11те особое внимание 11а
представленные примеры, заломните их, они помогут вам лучше

усвоить тему. Изуч11в rраммат••ческий матер11ал, приступайте к


выполнению упражнею1й. Отрабатывайте изуче11ные формw, дo­
BOДirre 11х nроизuошение и употреблеюtе до автоматизма. Ч11тая
небоnьш11е турецкие тексты, обращайте внимание на употребле­
ние лексических единиц в речи, на синтаксический строй языка,
оытайтесь анализировать, запоминайте, как та или иная мысль

3
оыр3Жl1Сl'С Н о турецком яз ыке. Диалоги 11 тематические разра­
(юткн нptt'JDШtЬ.I nозваком~tть читателя с необходимой лексикой
110 1смс. датt. мtошtмальный набор конструкций 11 фраз, чтобы
oбt--crtt:'t•rrь коммуникативн-ые nотребности говорящего.
ll:t'H-tШ&1'1~ чнтать тексты дш1 чтения, представленные в конце
Klllll н рационально , когда вами nочти nол носгью освоен rpaммa­

III'ICCKIIЙ материал, содержащнйся в nособ11н. Пр11стуnая к до­


машнему '-tтешtю, важно nомнить , что адекватное восnриятие

1ск~·та может бьпъ дост11гнуто np11 знакомстве с 80-90% лeкCIIКJI.


Ч1пш1 тексты, оьшисывайте новые слова 11 выражения, состав·
лиiiтс с вими r1редложених, отвечайте на воnросы в конце тек·
сто11. Если у вас есть возможность обращайтссь не тол ько к CJJO-
onpю. рас11оложе11ному в конце учебюtка, но 11 к другим турецко­
руссюtм 11 русско-турец.ким словарям. Эти тексты - контроль yc-
lit>C ttщl вам1t rрnмматнки турецкого я з ыка и восnрият•tя ее явле·

1111ii 11 IН1 CbM CHI IOЙ peчtt.


YcttCШIIOC усвое1111е мaтepttana nредставленного учебного no-
coбtt.Я nозвоnит перейти от у•1ебной коммуюtкашш к коммушtка­
цшt реалыюii и может гара1П1tровать общение с носителями ту ­
рецкого языка 11а nовседневные бытовые темы.
УРОК1

1УРЕЦКИЙ АЛФАВИТ

..,..
Буквw
P)'CCKOf'O
Букаw ...,...~
Тра11с-крмn - Кратка• xap a~n·tp•tt•l<'•
турtUКОГО o6o1a8ЧIJO-
цаа 'J8yкoe 1'y ptuxoro . , ......
8Л• • • ...,..
••t
•Р••ер••
тt•rэаукм

А о А (А ( Бол« cmrpwn.~n. wирокнА. чем


р~с.киА

вь Б (Бэ ( Менее 180Нtшй. чем соотьетtт·

С<
. lдж•l
IYJOU.UtA р)'«kИЙ
Зауа. которw:А можно nсрсд..,..
сочетанием русс:к.lпt 6ух1 ДЖ:

с~ ч [Чэ(

Dd д (Дэ)

Ее э (Э ]

Ff ф (Фе ]

Cg
(;R .
г /Гt]
Эта буам н е чнтtетса 1 слоеах,
она умим.ст rlpt:AiooЩ)'Q.IY'O со-
rnасную и пркда fт с~ ropno.м

- 1аучанме

,,
Hh
ы
х (Хэ]

(bl( 6o..-scc: :sа;щий. чем <OO'r8e1n'


I)'IOЩНR PJ"<IOIП W

li и (И]

Jj ж (Жз ) Встрсчаетса 1 CJJ088X КНОС"Т1)811·


НОf'О npottCXOQCHHt

Kk к (Кt) 8 КОIШС CJ'IOrl 11.."11! C."'OIЗ х.арас-


тсрно CW.trЧCffHC, которое не
на6лю.11аСТСа а русском a1wxe
Ll л (Л е(

Mm м (Ме(

Nn н (Н е (

Оо
Оо
о
. (О]

Этот uy• можно


слм•юн:w-ovccкoro о и е:
ПфСl1.81'\>

5
Букаw
руеского

Букаw
тур~ЦКОI"О

a.ti.18MTI
IJt+• • •пa,
обо·щачаю--
щме

•• рммермо
....
Транс:·крмn- Краткаа х.араntрмстм ка

)еуко• тyptuК'Oro •·J'-'ка

' 1"(' »i:t'J8)'KN

Рр n [Пе) Xapancp11o HC.kOТQpot приды ·

хан11 t ., t~aчa.nc. спое

Rr р [ Ре)

Ss с [Се)

~' ш [Ш е[ '

Tt т JT>I Характерно HC:k01'0p<)C nрнлы ·


ханнс а нa't:UI C слов

Uu
Oii
у

. JY)
:Лот
СJLн•ннеи
ЗВ)'Х NOЖIIO

pyockoc'O у 11
nерсдать

Vv
У у .в [Bel
[Й>I
Zz з 1Зе1

Знак • указывает tla то. что данный звух tiC имеет соответствий в рус·
СКОМ: JIЗЬIKC .

В туреuхом ~.зыке 29 букв.


Гласными являются- а, 1, о, u, е, i, б, ii
Согласными ~.вляются - Ь с v d f g g h k 1 m nр r s ~ t v у z

СОЧЕТАНИЕ БУКВЫ «у> С ГЛАСНЫМИ И СОГЛАСНЫМИ

В турецком языке nptt сочетании буквы <<у» с гласными воз-


юtкают так называемые дифтонги:
1. у+ гл ас.н ая
у +а= уа (я): yalan -л ожь

у+ • = У• (йы):
У'' - год

У+ О а уо {!!): yok - нет, не имеется

у +u =yu (ю) : yudum - глоток

у+ е= уе (е): yemck - 1 есть, ll еда


у+i=уi(йи): yirmi - доздцать
у + о = уо (йо): yon -сторона , наnравление

у+ ii = yii (йю): yUk - груз , ноша

6
2. I'Л8CII8A +у
а + у= ау (ай): ayna -зеркало
1 + у = •У (ый): luyma -фарш
о+ у = оу (ой): koy -бухта, небольшой залив
u+ у= uy (уй): huy -характер
с + у= еу (ей): geyik - олень
i + у = iy (ий): iyi - хороший
б+ у= оу (nримерно как ёй): koy - пос!!лок, деревня
О + у = iiy (nримерно как юй): tily - шерсть
3. Соч етание со гла сных с буквой <<у>>
Пронзношеtше некоторых согласных, стоящих nеред «у>>,
смятчается:

lspanya - [И сnанья]
Estonya - [Эстонья]

УДАРЕНИЕ

В турецком языке в больши нстве случаев ударение падает на


последн ий слог слова. Исключение составляют некоторые наре­
чия и за.tмствованные слова, географические названия.
Daima - всегда oastl - как
Bursa- Бурса lzmir- Измнр
Sinema - кино gazete - газета

ДОПОЛНИТЕЛЬНЫЕ ЗНАЧКИ,
ИСПОЛЬЗУЕМЫЕ В ТУРЕЦКОЙ ГРАФИКЕ
Иногда в турецкой графике можно встретить два значка:
1. л- знак смягчения и nродолжскня, удлинения . Удлиняет
гласные а u, стоящие после согласных g, k, 1:
Kabus (кошмар), rUzgar (ветер) seliim (привет)
В некоторых словах этот значок ••грает смыслоразлнчитель-
ную роль. Ср. :
Alem - мJtp
Alem - полумесяц на мечеrn
Dahi - гешiЙ
Dahi - даже, rdкже
2. · - отдешrrелъный знак. Используется для отделения
nадежиых аффнксов в именах собственных:
lstanbul'da- в Стамбуле
Ahmct' in arabast - машина Ахмета
7
СЛОВАРЬ УРОКА

аЬiа - старwа• сесч>а. обращеноtе ev -дом


к старшей ceC'I'J)C insan - 'IСЛО ВСК
:о~аЬсу - c:ra pwotИ брат, обращеннс kalem - ручка, карандаш
к cr•pweмy брату kар1 - двсрь
aile - семu kcdi - кот. кошка
anne - мама. обращение к матери kitap - ~о: ннrа
araba - ма.шнна kOpek - собака
arka<Щ- друr masa -стол
ЬэЬа - отец. обращение к: отцу о~ul - сын
cctvcl - шtнсйка Oйrenci - ученик, С1)'дснт
~anta - сумка G~retmen- учитель
~i~ek- цветок pcnce:rc- о кно
defler - тетрмь stra- парта
ders - уро к, зан.ятнс sokak - улоtца
dоlар - шкаф $Chir - rород

Уnр11111нение 1.1. nрочитайте спова:


Sozliik, kopek, kб$е, koy, ogrenci, don, goz, odev, gok
Dilnya. gUn, dUgtne, bllyUk, gllzel, О~. bUtlln .• mlldilr, Ulke, gUne$, gUn
Cetvel, pencere, ceket, gece, cam, ogrenci
<;:i9ek, 93111а, ka~. 90k, 9ocuk, u~ak, 9am
Ogul, dcgi l, бgretmen, аgаЬеу. ogle, da~. bugday, yagmur, а~а9
ArkadS$, hO$, УЗ$. ku$. $imdi, $Зkа, me$e. ak$am
Art, ша, silgi, baltk, luz. i$, tltk, JSJk, dcniz. ytldtz, stntr
У 1!, yalan, ау, yogun, terblye

Упрuнение 1.2. nрочитайте спова:


ВаЬа, anne, adt, araba, sozlilk, cetvel, stra, mektup, pencere, kedi,
kбpek, tahta, insan, an, kuzu , ders, aile, abla, defter, dUnya, masa, ev,
kap1, sбz, ~i~ek, arkadS$, ogul, $CIUr, dolap, sokak, oda, kalem, kitap,
y•ld1z, deniz.
Упрuнение 1.3. nервведите слоеа на турецкий язь«:
Книга, двер ь. стол, мама, nала, старшая. сестра, учитель, шкаф,
окно, собака, урок, дом, сумка. линейка, семья, ученик, с ын, цве­
ток, кот, ушща, город, ручка, семьJI, старший брат, друг.

УКАЗАТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ

ДnJI обозначенИJt предметов и Jlвлeюtii в турецком JIЗыке ис·


полыуются указатеJJьные местоимения bu, $U. о
Ou aroba. - Это машнна.
$u ~anla. -Это сумка.
О pcnccre. - Это окно.
Особенностью данных указательных местоимен11й ямяется
10. что обозначая предметы (живые
11 нежliВые) 11 явлен11я. 01111
указывают на степень отдапённост11 предмета от говорящего, т.е.
местоимение bu обозначает предмет, находящ11йся в нспосредст­
вешюй, обозр 11мой близости от говоря щего (доел . это). Место­
IIМСнне ' u указы вает на то, что находнтся немного даль ш е от глаз
1оворящего (доел. то). Местои мен11е о по казывает 11а предметы,
р~~сnоложенные в отдаленном от говорящего поле зрения . (доел.
sou то). Местонметtе о хвляетси также тtчным местоименнем
3 лнца единственноrо 'шсло - он. она, оно. 1

ДИАЛОГИ

Лli: - Merhaba Ahmet! (Здравствуй, Ахмет!)


Лhmet: - Merl1aba Al i! (Здра.вствуii Али !)
Лli: - Nasrlsrn? (Как дела?)
Лhmet: - Te~ekkUr edcrim. lyiyim. Sen nasrlsrn? ( Спас11бо, у меня
всё хорошо. Как у тебя?)
Ali: - Ben de iyiyiщ. (У меня тоже всё хорошо.)

Koмм t tlтt p иiit . Слово Merhaba используетtJI как прие.етствнс между хо·
рошо знакомым1 1 людьми. в paзroDO J>Icoй речи очень часто можtсо услышать
стtженную форму Meraba.
Nas•ls1n - '}Д. дословно: Ках твои дела?. исnользуется в разговоре мс-.tеду
друзuмн . блюк 1 смн друг друrу по возрасту. Более уеажнтельной, всж.:11 t воi1
tt8W-фof1MOf1~ IMЯ~I IIOПJIOC Nasii SIПIZ (Как ВаШИ дела'?).
ГоворJщнii, который первым задает aonpoc «Как дела?)), должсtс упот­
рсбttть Nas1lsm? 1 Nas1ISIП1Z?. orвeшoit же репли к ой авпястса воnрос Scn na-
s•lsln? (Как т&Он дс.1а? ) 1 Siz nasiiSIПIZ? (Как ваши дс:да?).
Рассмотрrtм другие прнветствия, активно уnотребляюшиеся в
турецкоn разговорной реч11.
GOn aydrn! - Доброе утро' Исnользуется при приветствrш в
первой полови не дня.
lyi gUnler! - Добрый день! Используется как пр11 приветст­
ВНII , так 11 nри nроша111111 (доел . Доброго дня!) во второй поло­
вине дня.

lyi ak~amlar! - Добрыn вечер! Как 11 nредыдущая форма, слу­


жит и для nрнnетствия н для прощания.

1 В туреuхом а·Jыкс: отсутствует катеrорю1 pOAI.


lyi geceler! - Спокойной ночи! Используется также и при прн­
ветстulш, tt нрн расстанашш, а также в своем nрямом значею-ш -
ll(Ш BOЖCJJOHIНI С110КО11 Н ОЙ IIOЧH СОбеССДНЮСу .
Но~~а kal(m)! - Будьте здоровы! - Исnользуете• при расста­
ваниll 8 любое время суток . Здесь представлена вежЛJtвая «вы­
форма>>, 8 обшениоt м ежду друзья•ш. оди наковыми no возрасту,
вnолне доnустttмо уnотребить Но~а kal! Эту фразу первым гово­
рит тот, кто уходит первым . Остающийси же должен ответнт1)
Gnle gO!e!- До свидання 1 Всеrо хорошего!

СЛОВА 11 ВЫРАЖЕНИЯ УРОКА

Mcmalxl' - Здравствуii(-те)
Nas1lsш ?- Как дела?
Te~ekk Drederiш - Сnасибо
Gun ayd1n! - Доброе утро!
lyi gDnler! - Добрыii день!
lyi ak~mlar! - Добрыii вечер'
iyi gccelcr! - СпокоЛной ноч1t!
Ho~l"' kal(1n)! - Будьте здоровы!
GDie gDic! - lkero хорошего!
УРОК2

СЛОВАРЬ УРОКА

•а•~ - дерево otoЬOs - автобус


dcr,iz - море silgi -тряnка, губка (м• вwтttра-
doklor- врач ин•)
dП"уа- иjs p, всс:пснная sОz - слово
ао:t - пшэ sOziQk - словар ь
aul - рооа tahta - шкоnьнu доска
hO$ ·- хороwиА, хорошо televizyon - телевиюр
kщ - пт1ща wrgu - ударсttис

n\oektup- nнсьмо ytld1z ·звезда


шOdUr- начал.ьншс yogurt - йогурт
od~• - комната

ВОПРОСИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ

В туреuкоы языке для выражения вопроса Кто зто? Что зто?


используются уквзательные ыестонменИJI Ьи. ~и. о в сочетан ии с
воnроситель ными словами kim (кто), ne (что). Когда речь >одl:т о
животных, >tспользуют вопрос Bu ne?
Bu ne? Bu masa.
Bu kim? Bu Ali.

ПРИНЦИП НЁБНОГО ПРИТЯЖЕНИЯ

Главной чертой фонетttческого строя туреuкого озыка явля ­


ется сннгармо11нзм глас11ых н согласных. Действне сtшгармо·
ltизма гласных состоит в том, что в кopHJIX слов качество гласной
nервого слога определяет качество гласных последующих сло­

гов . Это явленне не расnространяется на корни заимствованных


слов, одtшко с железной последовательностью действует лри 11а·
ращении различн ых аффиксов (суфф>tксов) для выражения раз·
личных лексических н грамматических значений слова.
Все гласные туреuкого я зыка nодразделяются на д ве груnnы :
Небные: е i 6 О
Ненебные: а 1 о u
Гласные в корне одного исконно туреuкого слова могут быть
только небными илн только ненсбными.
Denlz
Tavuk
11
Однако. в турецком языке существует огромное кол ичество
зан м стuонанных слов . в корне котор ых эта захономерность на­
рушостси. Дашоое 11рак11л0 дсйс11•уст nри nрнсоедннении к кop­
IIJIM (ОСIIОвам слов) рззп11 •шых суффиксов. Рассмотрим аффиксы
мttожестве юtого числа дn JI демон страции этого фонеntческого
х_впення хзы ка.

МНОЖЕСТВЕННОЕ ЧИСЛО

Дл я выражсюtи количества nредметов, л•tц, явлений н т.д. в


туреuком языке исnользуютси два аффикса lar и ler, nрисоедн­
н и юшнеси непосредстве нно к корню слова .

Итак, а соответствttи с n рИ11ЦJtпом н«:бноrо nрипжения, если


последн ий слог слова содерж11т гласные а 1 о u; то присоединя­
С'[(;И аффикс Jat, если же гласные е i б ii, то Jer:
а 1о u-+ lar: masa + la r, kapo + Jаг, televizyon + Ja r, okul + lar
е i б il-+ ler ~i~ek + ler, ~Ьir + ler, sбz + ler, gбziOk + ler
Упражнение 2.1. ()(jразуйте множественнов чиспо сущестеитепьньа

АrаЬа, masa, l!gretmen, s tra, aile, kedi, ders, pencere, 9i9ek, ЬаЬа.
93RIA, m!ldilr, defter, dolap. ev, ~hir, бgrenci, kitap, silgi, otoblis,
kalem, dolaor, kбpek, cetvel, tabta, gUI, ogul, agay
Упражнение 2.2. Переввдuтв на mypeЦJ<Uй язь ~<.
Столы, собак11, окна. машшоы, друзьи, студеопы, улнцы, тетради,
шкафы, дома. сумки, цветы, сыновья , лннейки. парты. автобусы.
кmtгll, уроюо, ручкиб деревьо, кошюо.

Упр1111Нение 2.3. Переведите на русский язь1<.


Kitaplar, kaleinJer, 9i9ekler, tahtalar, бj!renciler, kбpekler, Stralar, cet-
veller, agaylar. ~ehirler, ogrctmenler, doktorlar, evler. yaпtalar,
dolaplar, dersler, defterler, aЫalar, arabalar, roasalar.

ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ ЧАСТИЦА mt
Ecrut в русском изыке вопрос общего типа Это стол? задается
с помошью повыwсшtя и.tiTOf-laшш вверх, то в турецком языке

ДJIJI 3JiaJ10ГHЧIIOГO вопроса, кроме IШТOHUЦHOIU-IЬIX СредСТВ, ИС­

ПОЛЬЗУС'[(;Я еше и вопроситепьиая частоща mo, котор:uо 11меет сво11

фонети•оескне варианты (nu, roi, шu, roil) и шоше·rся отдельно от


слова. Выбор фонетическоrо варианта любш·о афф11кса onpeдe­
JUICТCI за коном rармонш1 гласных. Рзссмотрш.t cro.

12
ЗАКОН ГАРМОНИИ ГЛАСНЫХ

Закон гармонии гласных склад ы вается 113 рассмотренного


•hнне прннципа 11ебного притяжения 11 nр1шципа губного прнтя­
Wс tшя.

Гласные rурецкоrо языка подразделяются на негубн ые 11 губные:


Нсгубнымн ЯВJUIЮТСЯ а 1е i
Губными ЯIIJlJIJOTCЯ о u !i il
Суrь закона гармонии гласн ых состоит в том, что при нар а ­
lltсшш аффиксов к слову за нсгубными ненеб11ымн гласными а 1
может следовать только >tегубный не11ебныi1 гласный, т.е. 1;
за 11егубными нeбllhiMH е 1только 11егубный 11ебныi1 1;
за губiiЫМИ 11e11CбiiЫMII 0 U ТОЛЬКО губный НС11е6НЬJЙ ГЛЗСНЫЙ u;
за губными небны•ш 6 О только rvбный небttый О

А -+ 1
Е-+1
0-+ U
0-+ С
То есть, качество гласной последнего слога слова оnределяет·
качество гласttой аффикса.
Ecл tt nоследний слог слова содержttт гласную а ил и 1 , то аф-
ф11КС может содержать только t:

Bu. ltUISa ma? - Это е1·ол?


Bu. otla m1 ? - Это шарф?
Ecлtt nоследн11й сло г слова содерж1п гласную е ИJIИ i , то аф-
ф11кс может содержать только i:
Bu. defter mi? - Это тетрадь?
Bu, бgrcnc l ml? -Это студент?
Есл11 последни й слог слова содерж1п гласную о н n н u, то аф-
фикс может содержать только u:
Bu, doklor mu?- Это врач?
Bu, ogul 1nu? - Это сын?

Если последн11й слог слова содерж11т гласную 6 или i!, то аф­


фикс может содержать только ii:
Bu, s бz mii? - Это слово?
Bu, mOdOr mi!?- Э1·о ttачаsаькнк?
Упражнение 2.4. Задайте воорос
Bu, salon _ _ ? Bu,sllz __? Bu, ogul __?
В\1, u.rзba ? Bu, kale111 ? Bu, terЬiye __'!
Bu,yogun_? Bu,oda_? Bu , aЬia __?
Bu.ev __? Bu,gUI __? Bu, goz __?
Bu, ЬаЬа__? Bu, ~i~ek __? Bu, motor
Btt, deniz ? Вu,ал __? Bu,ho~_?
Bu.kopek _ ? Bu, kOyiU __? Bu, dUnya __?
Bu,ku~ __? Bu, ytldiZ __? Bu,aile __?
Bu, kitap __? Bu, mektup __? Bu, kedi ?
Bu, sбziOk ? Bu, dolap __? Bu, radyo ?
B~t.talllu ? Bu, sokak __? Bu,kuzu _ _ ?
Bu,dlln --? Bu, vurgu __? Bu, arkad~ __?
Bu. cetve_l_ Bu, televizyon __?
Упражн ение 2.5. Пеоеведиmе;на турецкий язь«
Это книга? Это мам~? Это шкаф? Это сrудент?
Это rеrрадъ? Это дом? Это дверь? Это окно?
Это собака? Этош•рr•! Это друг? Это...аш11на?
Это роза? Это nиclil>to? Это словарь? Это комната?

Упражнение 2.6. Переведите на руса<uй язь«


Bu. giil mu? Bu, aile mi? Bu, sбz mii? Bu, kitap шt? Bu, pencere mi?
Bu, dolap mt? Bu. ~hir mi? 61\renci mi? Bu, ev mi? Bu, araba mt?
Bu, mektup mu? Bu, kedi шi? Bu, ~aota nu? Bu, ytldtz nu? Bu, radyo
пш? Bu, oda tnt? Bu, ogul mu? Bu, kopek mi? Bu, defter mi? Bu, in-
san ша?

ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ЧАСТИЦА deg/1

Дltи отр11uатеJtьноrо ответа на вопрос общего типа Это


стол? 1 Нет, это ие сmол нспольэуетси отрицательная частнца
degil, т.е. русской отрицательной •tаст•ще не соответствует НС113·
меняемая турецкая degil, стоящая nOCJte именtt существительного.
Bu. masa mt? - Это сто11?
Haytr, bu шаsа degil. - Нет, это не сто11.

ЗАКОН ГАРМОНИИ СОГЛАСНЫХ

Все согласные в турецком я зы ке делится на глухне 11 з вонкие.


Глухне : 9 fhJ.Lfs ~ t
Звонкие: Ь с d g g j 1m n r v у z
14
Суть закона rармонии соrnасных состоит в ynoдoбneюttt co-
lnncныx на стыках слоrов op1t наращении аффиксов по приншшу
rJ1ухости - звонкости. Так. если сло во за к анчивается на rnyxoii
соглас ный? то nрисоедttняющийся аффикс, если о н н ачинается с
c orJI&C tloй , также должен начинатьс• с глухой согласной.
<;:i9ek - ~i~ek +tc
Sшtf- SIDtf + la
Л~оу - а~а~ + ta
Meydan - meydan + da
Sahi1- sahil + de

03ВОНЧЕНИЕ ГЛУХИХ СОГЛАСНЫХ НА КОНЦЕ СЛОВ

Если слово в турецком языке оканчнвается на rлухой corлac­


ltЫii р ~ 1 k, то nonaд8JI в noзJщi!IO между двумя гласными {nри
11р11соедннсни1t каких-либо аффиксов), rnyxoй соrnосный изме­
н•е-rс• на соответствующий звонкий.
р~Ь meklup-u meklubu
~~с bo~-u Ьorcu
1~ d yogurt-u yo~urdu
k ~ g-й kopek- i kopegi
• k изменяется в g только в том случае, если букве k nредше-
ствует буква n.
<;;etcnk ~ Qelcngi
Renk ~ rengi
Во всех остаnь11ых случаях ocyщecтiiJUieтcя nереход k ~ ~­
Однако, в озвон•1енн1t rnyx1tx cornacJIЫX на конuе слов IIМС·
ются IICKЛIOЧeHIIЯ. Этому npЗBIIЛY не nОдЧИНЯЮТСЯ
1. односложные слова:
Sop ~ sap1
E1~e1i
Ok~oku
к~ ~k09u
2. заимствованные слова: hukuk, millel, merhamct, gayret
3. 11мена собственные: Turgut ~ Turgut'a
Упражнение 2. 7. Осуществите изиененив
Кitap (а)~ Tat (1) ~
лgа~ {1) ~ Denk (i) ~
Ekmek (е)~ Kulak (1) ~
15
ВЫПАдЕНИЕ УЗКОГО ГЛАСНОГО В КОРНЯХ СПОВ

В корюсх двусложttьах CJIOR. соnержащнх во втором сло.-с уз·


KIIЙ I'Л3CI-IЬiii (1, i, U, ti) пр• t npltCOCДIIfiCIHШ афф1111:~1. lta 1 1 1tiШIOIЦC·
roc• с гласной, npottcxoдtrr иt.Jшtдсtще соотнетст[~ующ~• u у tкoro
гласного .

~eb\r + i = ~hri
А~ + 1=agz1
GOn-1+О = gбnlii
lloдoб ttыc IIЗ.мсн свш• о·rмечаютс• о словаре.
УРОК3

СЛОВАРЬ УРОКА

a~i -новзр pazartcsi - ltOHCДCЛbtfiiK


avukat ..:. адвока·r sali - ВТОр1НtК
diKi - зубноН врач <;af'$amba - среда
doktor - вра~1 рсГ$СПIЬ. - четверг
evli - жена-г. замужем. женаты c-urna- натннuа
h.asta- болен cumancsi -суббота
hem$ire - медсестра pazar - воскрссен.ье

i$8daml - бti:JHC'CMCH
TUrk~c - турсцкttй азы к
i~i - рабочнi'1
mcmur - служаw1 t Й Jngilizce - ЗIIГЛJtЛCt<Иi'i Jr3ЫK
nJuhascЬ.ci- бухrашср mUzik - муз.ыкэ
fizjk - физика
mDdQr - нзчЭJ1ьинк, дltрс...-тор
milhendis- инженер kimya- хш.tюt
бйrenci - студент, студент..а matcmatik - матеwатн.ка
бgrctmcn - прсr1одаватсла.
Ьeden egitimi - фнэ~уnьтура
resim - рисование
pilot - летчи к
postac1 - почтальон
selcreter - секретарь
tamirci- мэс:rер оо ремокrу че~п.

АФФИКС УТВЕРДИТЕЛЬНОЙ МОДАЛЬНОСТИ (-ilrrl-tJrj.


НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ

Аффикс уrnердительно/1 модальности nредставлен вариан­


тами -d1r, -dir, -dur, -diir и -hr, -tir, -tur, -tOr. Выбор гласной
аффикса подчнняется закону гармошш гласных, а выбор соглас­
ной t или d- закону гармонии согласных, nри nом, еслн слово
заканчиваете• на гласную, то автоматически следует аффикс, на­
•uшаюШJtйся с буквы d.
Аффикс утвердительной модальности употребляется nри оп -
ределе •ши предмета .

Bu •nasadJt.- :)ro (сеть) стол.


О 6~retmcndir. - Он (есть) 11рсnодаватель.

При п ереводе на русский язык этот аффикс обычно оставля­


ется без формального перевода. В турецкой разговорной речи в
предложениях подобиого типа зтот аффикс нногда может отсут­
ствовать.

17
Упраж,...,ие 3.1. Присовдините аффикс уmвердuтепьной модапьностu.
Переввдитв не руса<ий ЯJЬж.
Buarnba_ _. Bu y oldoz _ _ . Bu lahla .
Bu kalcrп . Buk6pek _ _. Bu ceovel- - .
Bu~i~ek =. Bu ku$ . Bu kioap.=
Bus<!z Bu arkad3$ _ _ . Bu~i~ek _ _.
Buev Bu defter Bu sozluk
Budolap _ . Buaile Buoda
Bu rneklup _ _. BugOI= Busok~
Упражнение 3.2. Переввдитв на турецкий язь~<.

Это человек. Это сумка. Это машнна. Это стол . Это собака. Это
студсrп. Это шкаф.
Это тетрадь. Это старшв• ссСl·рз. Это о·r ец. :)го окно. Это nарта.
Это улн ца. Это цветок.

АФФИКСЫ СКАЗУЕМОСТИ (ЛИЧНЫЕ АффИКСЫ).


УТВЕРДИТЕЛЬНАЯ ФОРМА. НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ

В 1урецком языке скu'Jу~.:мос COI"JшcyeтcJI с нодпсжзщ1tм в


тще 11 'нtcne с 110мошью афф~н\СОit сказуемостн. Э·r1t афф1tксы,
nрис.оедннuсь к нменам. YIIO!l>eблJiю·rcм np~1 обо:ш3'tеншt nро­
фсссюt, C()CTOJIШIJI ЛIЩ3 11 Т,Д,
РаССМОтрИМ ЛIIЧШ.IС MCCTЩI MCIII II 11 аффЮ\Сiоl, ПpHCOCДHIJJIIO ·
ЩНесЯ К IIMCH3M. Выбор ГШICIIOii ttффHKCll ПОДЧIIIIЯСТСИ ЗЗКОIIУ
rармо ш ш гласных.

Ben - Я 1111 im um От t~grctшc-n + im


( Я нрснодаватель)
Scn - Ты sш sin sш1 sOn 6йrct t11c l1 + sin
(Т..., • •rн:••,нщuатепь)
О - Он, она. оно Х fiArt:tmcn
(011, С)IШ 1 1(')С1 10д,.1вате.nЬ.)
Biz - Мы az i~ uzOz. Qg_rc tn)('П ._, iz.
(Mt.l 11pCttOд::H'-'1Te.JШ)
Siz - Вы S.tntz siniz sunuz ~OnOt Ogrc l t1)CП 1 Sl l11~
(Вы II J>CIIUШI 80T~IIt)
Onlar - Oнtt lзr ler fi~ret mcn t lt:r
(01111 llpt'I IOJ\(Ш:IlCJНt )
Если слово оюшчнваетсJ на гласный ·tвук. :1 11p1tCOCJtiiiiJIIO·
щttЙCJil аффикс начинается с rJtacнoro, то между дuум~ гщ,снымн
IIСnользуетс~ вставочный У .

18
Вс~- Я ytm yim yum yum бgrenci + yim
(Я студеtп [·ка])
Scn - Ты s1n sin sun so.n бgre:nci + sin
(Ты студент [·ка])
О - Otc, она, о но Х ogrenci
(Он, она студеiП' [·ка])
В •' - М ы ytz yiz yuz yOz Ogrenci + yiz
(Мы студенты [·кн ]}
Siz - Вы sш1z siniz sunuz sOnQz бgrenci + siniz
(Вы студеНТЪJ [ -кн])
Onlar- Он н lar ler б{\renci + ler
(Они студенты [·кн ])

Ynp11101eнue 3.3. Приrоедините к следующим сповам aффUI(a.l сказуемо­


сти.

lkn avukat Ben doktor_ _ Ben sekreter_ _


--
Sen avukat_ _ Sen sekreter_ _
Sendoktor
Oavukat_ _ Odoktor О sekreter
llit avukat_ _ Bizdoktor Biz sekreter
Srzavukat Sizdoktor S iz sekreter
011lar avukat_ Onlar dokt;;- Onlar sekret~
Во11 mubaseЬeci
Sc11 muhaseЬeci -- Ben mOdOr
Sen mildilr
Ben evli
Senevli
О 11шhaseЬeci О miidilr Oevli
Bit muhaseЬcc-i- Biz mildilr Bizevl_i_ _
Si 7 muhaseЬcci SizmOdOr Sizevli
()nlar muhaseЬcc-i- OnlarmOd~ Onlar ev-li- -

lkn hasta- - Ben he.щire_ _ Ben miihendis


So11 l1asta Sen he.щire _ _ Sen mOI1endis
O IJasta Ohe.щire _ _ OmOhendis
в~~. lщta
-- Biz he.щire __ Biz mOhendi_s_ _
Si1 has1a Siz l1e.щ ire _ _ Siz mOhendis
011larhasШ Onlar heщ;ire _ _ Onlar milhend~

АФФИКСЫ СКАЗУЕМОСТИ.
ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ И ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ФОРМЫ

ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ ФОРМА

Как вы У'"'• знаете, вопрос в туреu.ком языке задаете~ с nомо­


шью воnрос1rrепьной частощы mt (mi mu mil}. Прн вопросе лич·
НЫt аффttКСЫ 11pHCOCДIIIOitOTCИ II CПOCJ>CД'-"1'0CII I IO К I.I011poc-Итttrн,.
НОЙ Ч3С11ЩС СО RСТЗВОЧIIОЙ букноil у:
Bcn бg rclmcn miyirn'? Я tl~tюлшннc:Jtt/!
Scn бSrctmen rnisin? Tto~ нрсtнщ:Н\.-'\t СJн;/
о ogretmcn шi? Ott (u t ш) 1 1 ()\:I I UДII.ИIЛCJ I I)'!
Biz б~tmen 1niyiz? М•• нрснщщнщ СJIIt'l
Siz <:>gretmen misiniz? Выщ,снtщtШ[1tсJш'/
Onlar бgtctmcnJer rni1 Ottil t tfx:tiOJШti.ttiCJttt '!
Обратите BIIIIMUJШC, '-IТО В форме ) · J О Jllt ШI MII O~\.~-I OCIIHOГt t
ч •t СЛа К CЛQIIY CIIU ~I 8JJ3 Лрi t бUВШI С"ГСЯ :tфф tt KC MIIOЖC\:.JJICII IIOCТII
( Jar ИЛII ler) 11 ТОЛЬКО ПОТОМ 80ПJIOCI II CJIIo i Ш1il 'НIC IIIЩI , KOГUpUJI 1~
данном случ ае до11ускаст только ДШ} tt::tpiНII I t :t 1111 111111 щt .

ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ФОРМА

Для обр3З01k11НIЯ 01 JШIШI IIIM IICII01IJ· IYC I CJI O l f111110 1 CJIMШJI 'I~C·
ПIU3 dejiJ, К KOTOpOii IIJШCOCJH II IИIН I CX :~ ффttkt'l.t C I<O tyCM~TH
(лич ные аффиксы).
Bcn б~relmen deA tlirп. J.lttC IIf i<I H Щ(IIЫI C:/II o
Scn бgrctmen dcs il>in. Tt.t IIC IIJ•t'II,ЩШШ I~····
О <1!\retrпen dc!\il. () н (4'11111) щ• Щ1\' II Н/UШ !tiCJito.
Biz 6~reln>en dcйilil. Ml.tli t"c Щ ~I " ' I tiШIII C:J III .
Siz бgrctшcn tlcgil~i niz. BL.t IIC Щ ~ 11 ,1 1 [Ш1,1 1 СШI .
Onlar (!g,·etn>en dcgiller. Ottlt IIC I II}C114J IIIИ·II CJIII .

Упражнение 3.4. Образ)'liтв утвордипнтыч.,., 1011/JОС<ЮЮ/If>НЬЮ и отри·


цатвпьно~е фермы cnct. UCtiO/IЬЗyн "'""",. t•ФФ<же>.•
A~i. sekrctcr. i$3dанн . l•~t\la, lllllllft' t, l\fttctн. t , tttO\II\1, tllulшscbcci.
avukal, evli.
Упражнение З.S. Переводипю но пtурец~•ш ••••
Я студент. c.ma 'J:tм ужс м . ш1 не 111 ~ 1 10 tttiM t\'111•, tt.t fk•JICtt'!, 0 1111 не
адвоl\:аты . 1·ы се крс пч"·· сн• mpшllf,ttll~'' ••1111 •cttlt tl.t , мы Gttзвec­
мctt ы , ТЫ IIC бyXt t1 1 1 Cp , lll.t t: t yiiCIIII•t' ' IН III M CJt.:(\." 1p8'f МЫ Не
болын... QШI 'Jy6tю't ttp.t•t , tн.t lltt>hctrcp '' , ,.,, ш• tшtшр . ш111 ирачн .

ЛЕКСЕМЫ var, уо~. Qtf0~,/11/m О 1УР6ЦКОМ ЯЗЫКЕ 1

I:J тypcttii: OM Htloiii.C IIMCt" IC.' M h lt i Cit•J•II• ' JIOH, IIOHo.lliftt MR.N 11реДJ1·
катшн,. , кmopt.t c мo tyl ttl.l\ 1)'111111• 11 trilt' l \"\ llt \~ L lli l•tyc мшo . В эту

1
(Jptt IIJY'tcШIII H UII н: \Н.I t.W 111"18о., 'flll 'loll ~ (~"\ I11Wtt IWitA', nфф11.КСЫ
ПpHT.ЖiJTCJ1bli0\:1 11 IIJЩII,\.VI~·-. щ"- 111 ., ft (Щtlll •• ~tt,~·IW II.;П ~~ ~tм:т). 16
(ГЛ..'U'0.'1 t.IIS.IC II\tcllll)

20
ltiТcrop ию вхошrr ле ксемы var - «есть», <оtмеетсJ:>), yok - <<Нет>> ,
ео1с ltмеетсJш. gerek - «надо>), ((Нужно))' Hizirn - <щадо», <<Ну.t<нО>),
Лексемы var 11 yok в турецком языке могут исnользоваться в
КО11струкц1111Х , обозначающ11х местонахожден•tе предмета в про­
nранстве, HaJUtчиe, обяада11 ие и отсутствие. Это демонетрируст
следующая табn11ца:

VAR YQK (ОТС)"ТСТ8 И е)


Местонахождение Masad:l ki~ap var mt?
Eve~ masada ki!ap Haytr, masada Jcitap
var. vok.
Наnич11е nредмета в Bende kalem var. Bende kalem yok.
ОПJ)СДСJIСН.НОМ мссrе

Обладание (факт Benim ktZtm var. Benim ktztm yok.


облада.ttШI nредмс-
том определенным
лицом)·
Дru1 того, чтобы сообщить о местонахождении какоrо-л ибо
11редмета rде-либо в турецком языке нспопьзуютса конструкции
типа MO$ada kitap var. - На столе есть книга, rдс ma.rada - об­
стоятельство иеста. kitop - под.пежащее, vor - сказуемое . Такие
конструкw111 обязаТСJIЪно должны отвечать на вопрос MO$ada
kitop vor mt? - На столе есть кнttra? - Evet. 1ti0$0d<J kitap vor.-Да.
110 столе есть к11ига. - Haytr, m0$adй kitap y ok. - Нет. на столе
иетюшzи .

ОдиЗJ<о, nри ответе на воnрос Кitap nerede?- Где кtшzа? Кitap


ma.rada - Кииго uo столе предикаnш var НIIКОГда не употребляется .
Еслн rоворяшнй хочет уз11ать. что леж1п на столе (что есть на
столе), что висит на стене (что есть на стене}, что есть в саду 11
т.д. н т.n. исnользуется конструкция Maslldll ne var? - Что есть
(u.\leemcн) ua cmo.ru!?- Masada blr kolem ve kitap ~tar. - Но столе
карапдош и юшга.
Ecmt говор11щему важно уrочшnъ юшrа ли лежtrт (имеется) на
столе, то nре.може•ше имеет следуюший внд: Masado kitop 1m \I{Jr?
- На сто.1е кн11га? -
E\>el, I'IШSado blr kitap \IQr. - Да. na столе книга.
В русс ком языке конструкциям нзлtt'ШЯ 11 конструкцшt обла­
д.анни соответствует Oll.НO 11 то же пред.ложенне - У .меия есть ... В
турецком я з ыке здесь сл едуст IIСnопьзовать два разных высJСазы­

вп.нш1 . Конструкция обл адании состо ит нз nритJiжательноrо ме­


сто нмени.я с согл асованным с tшм нменсм существитеJJьным {см.
урок 4), которые образуют nодлежащее, а слово ••ar - сказуемое .

21
Упринение 3.6. Ответьте оо образцу

- Odзdu kitnpltk var 1111?


- Evcl, оdзdз kilapltk var.
- llaytr. odada kiwpltk yok.
Duvarda tаЫ о var mt? Bah9ede 9i9ckler v:tr 1111? Л~a~l:l kщ var rm?
Koridorda Ggrenciler vзr 1n1? Dcrsanede lшril<o vnr ".,., Sokukla kбpek
vor mt? Okulda Ьilgisayar var 1111?
Упринение 3.7. &111Мните упражнение по образцу: атчапа cnpooume,
что есть на стопе. ответотв. eьtpaJumв удивпоиие.
- Masada nc var'!
- Masada kitap ' 'ar.
- Masada kitap rш var?
Mutfakta sofra var. Sokakla ~oc11k l ar vnr. O!luda kol111k var. Kufeste
ku~ var. Arabada ~.anta var. Kulilbctlc ki\)"'k vror l'lujda (!~rencilcr
var. <;:antada gGziOk var. Masзda rcsi111 vur.

Лексемы gerek 11 lti:im JI8JtJIIOlc.м CltiiOI IIIмuшt tю JШt~tCIШIO, но


выступают в разных nозtщщtх . Так. CJIOщJ Х''"'* мuжсr шо~стуnать
и в роли сказуемого (gitmek gerek m', 11If'IШ mJum ), tt tJ рол н nод·
лежащего (Ьипо gerek yok н Jnщ." щ•т щ·оонн)u,юепш). 1t в ролн
оnредслев11я ( gerekli ~еу/е,- и<.·ойнцJu шtt'' н•·щи). Кроме того,
слово gerek может выражатh oтнolttC:IIII~: •ш "I"X:MCШt ($imtli ellerini
y1kamak gerekiyor- Сейчас иу.ж·1ш "uщo~Jm, Jll'lt.u)
Слово /Qzim уnотреб1111СТСЯ lt IIOtllltltll (04..' 11 t lt1ШIO I JШI'ОЛЬНОГО
сказуемого .
Вenim okumam lizim. MtiCIIYAI.IIIJ ' IItflll l•.
Scnin okuman llh.int. TcGc ttyA\IItl 'tlltO I I•.
Onun okumas1 l:izi ш. t:" y (сЩ нужtю •шшn •.
Bizim o kumam1z l:izim. lltl~l II)"'ЖIIO 'НIIIII I·o ,
Sizin okum.antz 13zim. B IIM IIYЖIIO •111 11111.
Onlann okumalar1 13z.im. IlM II )'""IНI'IIIIIIH•.

HAFТAI.IK DERS PROGRAMI (РАСПИСАНИ[ ЗАНЯТИЙ)

P1u rtt$i SaJ1 \'llr'$11 tlll)a prr'.f'ШIIt' ( Uf1}8

TUrk~e Bedeo E~itiшi Кiш уа Mtl11k !•1gilizce


Tark~e Beder1 E~i1im• Ki111ya lktlt•tt l"t;•lizce
MUzik lngilizcc Fillk l;g.titlll 'ГOr·k~c
Rcsim ing,ili.lt:e l11g•lio.:c l 11~rl i1<c Kin>ya
ln,ilizcc MatcJn11ik.. TOrk ' c Лlrk ·c l' illk
22
УприtНение 3.8. Испопьзуя таблицу, задайте подобные вопроа,r. выяс·
ните кд«ие занятия есть в среду. четверг и т.д.
l'u.anesi gOnii hangi dersler var? - Какие уроюr есть во вторwtк?
l'111.anesi gi1ni1 TOrk~e, mOzik, - Турецкий язык, музыха, p11·
rc,irn ve lngilizce var. сование" aнrmtiicюrn (есть).
У~рuнение 3.9. Испопьзуя табпицу. задайте вопросы и ответьте на
ник по обрвзцу.

J•azanesi gUnii T!lrk~e var mt? - В nонедельннк есть турещшJ!


язык?
J]vet, pazanesi giinii Tiirk~e var. - да~ в понедельник есть ту ..
рецкий язых .

SaiJ gllnu kimya var m1? - Во вторшtк есть х11мия?


Hayar, salt gonn kimya yok. - Нет, во вторннк химнн нет.

Упрuнение 3.10. Исnапьзуя таблицу. ответьте на &Ot1pOQ>t.


1. <;ar~amba giinii milzik var m1?

2. Ре~еmЬе gllnD Tiirk~e var mi?

3. Cuma giinii ders var m1?

4. Pazanesi gUлfi resim var mJ?

5. Cuma gOnO Ьeden egitimi var n>~?

6. Salt gunu rtZik var mt?

Упражнение 3.11. Задайте вопрос

1 . ~------~~~~-----------------------
Evet, ~·~amba gunu fizik ''"'·
2.~--~~~~--~--------------------­
Науаг, bugUn TUrk~e yok.

3. -::;---,----,--,.......".-::--::-:,-------------
Evet, pazartesi giinii miizik var.
4.
Hayor, salo gllnD resim yok.
Упражнение 3.12. Запопнитв пропуаш
1. Snl1gunO be<lcll eйiti1пi '!
----~1111 gUnU bedcn cйiti1111 v11r.

2. <;а~ашЬа gii110 muzik - -- ,.,---


____ ~a~amba gU11ilmii'lik yok.
3. Ре~еmЬе gu110 fi zik :-:,..-::-..,.,.---..,.-
- - - ре~еmЬе gOnu llzik yok.
4. C11ma giinu kimya ----,..,-- - - -
- - - cuma gu11i1 kimya vnr.
5. Cumartesi gunil ders var 1111'!
_ _ __ _ cumancsi gOnO dcr~ уо~.
УРОК4

СЛОВАРЬ УРСЖА

Ьа~-сад o lis-oф1tc
liЬrika - завод, фабрttка okul - шкon a
к•raj -rараж park - парк
f'11stahanc - боль.шща r.tf - nолка
k11Гes - IUIC'Т81:"a stntf- класс
k(IIOphanc - бнбпнотска sincшa - кино
щutfak - .сухш Oniversite - унttверснтет
юОzе - музсй

МЕСТНЫЙ ПАДЕЖ

Мсстныii (предложный) nадеж ис пользуется п ри обози ачеJШII


местонахожде н ия nрсдметз 11 отвечает на воnрос Ntrede? (rдс?),
n также nри обозначении обладателя nредмета (соответствует
русскому род11тел ьному nадежу - у меня. у тебя 11 т.д.) 11 отвечает
11а вопрос Кimde? (у коrо?).
Местный падеж оформляется аффоксам 11 -da, -de, -IA, -te.
Kitap ne-rede'! - Где к1шга?
Kitup masada. - КнИJ11. tta столе.
Ku~ ne;rede? - Где птица?
Ku$ aga~ta. -Птица на дереве.
Kimde kaJem var7 - У коrо <С1'Ь ручка?
Bende kaie-rn var.- У меНJI сеть ручка .

Ynf)U(нeнue 4.1. Присоедините афф/Жс иеапного падежа

Anne onutfak 6~renciler Doktor


kuti!pluшe__. hastahane__.
ВаЬа g;щoj __. Kedi Ьаh9е__. ~uklar park_ .
<;:~uklar oda_. AJi okuJ Кщ kafcs__.
6gretmeo sLШf__• Ablaev__. Ау~ lstanbul__.
Кi tap lar raf_ _. Кard~im sinema__. MOdO.rofis .
Tamirci fabrika__. Murat__S6z!Ok var. Onlar__telefon yok.

25
Уnражнение 4.2. Переведите на турецкий язь•

ДС'1'11 к саду. Сестра в саду. 1')''11(11 IШ CIOJie.


Aлtt В ШKOJIC . Pnбo•tt н.~ tШ ф3брвю: C • yдt tltt.l"KJiacce.
Маш11на и гараже. l lar10 о Лмс1>нкс . B!'.t'l •• (ют.шще.
КоШJСа в комнате. Ceкpernpt. в офнсс I•J>.II /IUMtl.
У меНJI нет телев11зора. Книпt в бt~бJIIIOTCK( , ( 'тшщн. tt сумке.

Рассмотренные выше конс-rрукшtt t сооGщаин '' м~..:-н.)ttахож­


деаtшt предмета J·ro шща (nт1ша. кошка . мщtщеш . Лmt, <.'1)'деиты
н т.д.). Когда же речь ндёт о мсС1uнахож.nсшш нрсдмсru l·ro
лнца (я, мы) и 2-ro лtща (ты, вм). го t юслс ntl~lllt кcoв местного
падежа следуют личные афф11кс••·
Stn nercdesln?- Где ты ?
Btn mutfak\aYJ m,- Я на кух11с.
S iz ncrcdesiniz? - Где Bt.l?
81z kOtupbancdcylz. - Мы • б11бн"'" скс
Sen evde misin? - Ты дома'?
Evel, evdeyim.- Да, • дома.
Siz fabrikadu m1sшtz'l - В•• "" ф:~бр11кс'/
Evet, fabrikaday1z. - Дn• .,,,, ''" фаб1щ•с

Уnражнение 4.3. Переведите на турецхий язы<

Ты где? - Я в оф11се. Он 11 му·,сс'l 1\ы 11 t\11 ш11щс'/ l'дс 011'? Он в


nарке. Мама на кухне. Гlаtш " оф11~r Jlc111 н """""с'! Где врач'?
Врач в больннuе. Amo 110>~:1 . Jla. 1111>111 1; tc 11 11щм'' llо1щы е саду.
Сестра в школе. Бр<lт •• у шш.:~н tсн~·.~ l 'дс 81.Httt8\a'f Ко шка ь ком·
нате .

КОЛИЧЕСТВЕННЫЕ, ПОРЯДКОВЫ Е, ДРОБНЫЕ


И РАЗДЕЛИТЕЛЬНЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

KOШIЧCCТRCШtt..JC ~IIICIНI IC.Jtt..llloiC о6н IIIII'ШIOI kШIII'ICC IUO Пред·


метов. Прн 'JTOM cyщc\:'Гhlt rcлhttcx: , ~•н,.щсс '''~Jtc кшш•t«.tвен­
ноrо ЧHCJШтeJIЬIIOI'O IIC JIОЛУ'Ш\."Г taффt~k~ MltoЖC,' II\('1 11101() ЧИСЛа.
(iki elma, но нe пp3BIIIIЫIO iki cl111alor)
1 Ьir 20 y iroш IIKHII'JII
2 iki 30 OIIIZ 2110U ok1l>111
3 о~ 40 k~rk IIKKIIKIO n>ilyon
4 dбr1 50 clli

26
s Ье~ 60 altm1~
6 all1 70 yctmi~
7 yedi 80 sckscп
8 sckiz 90 doksan
9 dokuz 100 yUz
IOoo 200 iki yOz
Сложные чнсшtтепъные образуются nутем nрнбавлення к
СО1'НЯМ десятков, к десяткам еди ни ц:

15 оп Ье~
24 yinni dбn
137 yl!z OIUZ ycdi
248 iki yuz k~rk sekiz
3579 о~ Ьin""" yl!z yetmi~ dokuz
УпJNЖНение 4.4. Напишите чU(Лительныв словами

4, 9, 16, 28, 56, 35, 87, 90, 11, 44, 71, 93, 578, 982, 375.555,411.
373,1090,2569,6830,104356
Уnражнение 4.5. Напишите числительные цифрами

Уedi. otuz iki, k~rk dort, seksen, alьru~ Ьir, iki yiiz doksan al11, yedi
yOz e lli dok11z, sekiz yOz on, al11 yiiz yetmi~ iiU, iki bin Ье~ yl!z yinni
dбrt, dOrt Ьin seksen ynz Ьir, ktrk 09, Ьin dokuz yiiz sekseo Ьir, оп iki
Ьin sekiz yOz otuz U\0. dokuz bio dort yiiz elli 1>"'1. yedi yi!z doksan iki.

ПОРЯДКОВЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

Порядковые чнслнтспыiые о6ознnt1ают колнчество nредметов


11рн счете, отве•1ают на воnрос Ka~tn ct? (какой, который по
счету) 11 образуются nутем пр11соединения к количественному
'IИСЛIIТеnьному аффИКСОВ IПCI (lnci UDCU OntU), C:CЛII ЧIIСЛИТС:ЛЬ·
ное :юка11чивается на согласную 11 nc1 (ncl ocu ncil), есnи чllслн­
тепьное заканчивается на rлас1tую.
AJ11 + DCI • altii!CI
Bir + inci ~ Ьirioci
Dokt~z + uncu : dokuzuncu
Don + uncu = dordiincU

ДРОБНЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ ·

Образованttе дробных чиспнтеnьных пронсходоrг спедующ11м


образом: сна<tапа называется целое с аффиксом мест11оrо падежа,
а затем часть от зтоrо целого:

27
1 / 3 O~te Ьir
2 / R seki>lk iki
ОGратtпе Bt l lt~ШIIttC tщ oбpa"JШШttttc .,,,, •l•,1рм

I!J yfiriПl - IIOJIOOitiШ


У. ~eyrek - четверть
SIS tam - целое (чист>)

Упранение 4.6. Напишите ЧUС/11/тельнь/6 cлOtJnмll


619,7/8, 1/3,3/4,5/6, 1/2,3/3, 1>19, 214, 4/~. 1/ 111, HIH, 1/4, 2/К, 7/10.

Упранение 4.7. Наnишите ЧUС/Iителыtь/6 Цllфр/Ш\1


Alttda о~. sekizdc Ьir. dont~ Ьс~. dok'"'l" l'c~. ,11\rttc 11~. oltoda dбn,
ii>te Ьir, Ье~tе Ьir. yar11n

РАЗДЕЛИТЕЛЬНЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

8 туреЦКОМ ЯЗЫКС Т3К IНJJI.НtftCMMC JЩ IJI C/IНI QJIMIMC ~шспи­


ТСЛЬНЫС СООТВСТСТНУIОТ pytCKitM CJHHI0( 0 1 1CIIНIIIMM TltiШ (ШО ОД·

ному», «no два» 11 т.д. 01111 о6рt11ую • ~• ' tiOMUIIII•I\J nффихса


-ar, •СТ ПОСЛе СОГЛUСIIЫХ 11 -~Hf, -~tt Щ~ I I C I I Ш"II I..IK

Birer, teker - по одному


lki~er - rto два
O~er - по три
Teker tekcr kot1Щi\Ш. I .OIIti-J'II IC tiH HJIIIIIMY
Onar onar Sf"l' y:tpll1. ('"""' l)'fi IC IJ')'IIIIIo8 11\1 Jtn:•t~• 'IСЛО&еК.
l~eri 1\~er O~er ginncy111. l lt• ·~~~· IНIY ifH· ''" hJIOJtii i C.

ЧИСЛИТЕЛЬНОЕ Ь/r
В ФУНКЦИИ Н ЕОЛРЕдЕЛЕННОГО АРТИКЛЯ

Чнслительнос bir можс1 •••·•~ • yшllt. " фу111С1Нt1t ltсuнрсделе.н­


ноrо арТИКЛЯ, CCЛII llf>CДMCI , 4J MIIOpHM I ЩC I I")C1 0o, MtiJIMCTCJi ЛОКа

HeliЗOecтttblM 11 )' I IOMIIIШCrCJI t\II C JШiol {..

bir masa - с·rон, оюш .;н•11. """"Н ••• ~ t4tll

Bir masa Ol\trdtнп. }l t,:(:JI м (htlll(нii 10) ,· н•н

Heortpeдcлc tttt lolli nprшcm. 1)11' l'ti~ IIШIIII о~ н. м ,;(1M'tiiU между


Пp11Л3Г3TCJit.llt.IM (011pcДCJIC.:IIII CM ) 11 4:)'IIIC'-' IIIIII&., JII.III.IM (OIIJIOдeЛJI ­
eMЫM).
gflze( Ьir ktz (KaHШJI· IO) кp.ICi tiШM ДС I' )'IШ.О

28
Если же слово Ьir предшествует определению, то смысл вы­
с казымнiUI измеiU!ется :

bir gOzel koz- одна красивая девушка

ПРИТЯЖАТЕПЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ
(АФФИКСЫ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ 1 ПРИТЯЖАТЕЛЬНОСТИ)
Русским притяжателышм местонменwо м (мой, твой, его, её,
наш, ваш, их) эквивалентн ы турецкие Ьenim - мой, senin - твой,
oпun - его. ёё, bizim - наш, sizin- ваш, onlaлn - их. Имя сущест­
онrrельное, употребтrющеесJI вместе с притяжательным место ­
имеощсм. пол учает аффикс nринадлежности в соответствюt с за­
коном rnрмошш гласных.

Benim 1m, i_m, um, Um defterim - моя тетрадь


Senin ш, in, un, On deflerin - твоя тетрадь
Onun о, 1, u, 11 defleri - ero, cl! тетрадь
Bizim omoz., in1iz, umuz. Umliz defterimlz - наша тетрадь
Sizin шtz., iniz, uouz, On Oz defleriolz- ваша тетрадь
Onlaron la ro, lerl deflerieri -их 'tе'lрадь
Если имя существительное оканчивается на гласную, то аф-
фиксы нмеют слсдующ~tй вид:
Benim m ~an1a01- моя сумка
Senin о ~nlan -твоя сумка
Ooun sr, si, su, sU ~antзsa - его, её сумка
Bizim m1z, miz, muz, mUz ~antam•z - наша сумка
Sizin n12, niz. nu.z., nO.z ~ntana- ваша cy).tKa
Oniann lar1, Jeri ~nlalart - их сумка
В турецком языке слова, обозначаюциtе конкретные вредметы
11 лоща, всегда оформляются афф11ксом прошадлежност11 . Так, на­
пример, на вопрос Где дочь? Дочь в школе следует отвечать
Kozam okulda (Моя дочь в школе), но иеправилыоо Кд okulda.
Упражнение 4.8. Присоедините аффиксь1 притяжательности
Bcnim araba soщf $3Pka _ _ ders
Senin amba soшf $3pka _ _ ders
Onun amba sonof-- $3pka _ _ dcrs
Bizim araba sшof-- $3pka _ _ ders
Sizin amba soшf-- $3pka _ _ ders
Onlann araba sшof-- $3pka _ _ ders
Уnрuн1Жие 4.9. Гlереведите на турецкий язь•
Моя школа, твоii. карандаш, наuнt дC'tll , ttx ypoк tt , моя машина,
ваша шапка. его тетрадь, ttx стол. MOJI cct., p;t, tшш дuм , ttx сал.

его дом, твой студент. наша ут ща, се tt3 !' Пt, м оГt CJiooa pь. тво й
шкаф, его сын, моа мама, tшш rород. -rвoii tшctuк.

воnРОСИТЕЛЬНЫЕ И ОТРИЦАТЕЛЬНЫЕ ФОРМ Ы

Прн постановке вопросn общего rшш (')ru 11юii до~{! ) в ту­


рецком •зыке щ1. nервое место выщ>е tпс м ~.:оо ос r е1иую щсе при­ r
тяжательное ме<.-тонt.tеtше (Ьспim, sc:tш1 , шшtt, l)ilitп, sizin,
oolann), затем следует ими cyщccrвtiiCJtыюc 4.: ttсuбходнмым аф­
фиксом ПрИН адлеЖIIОСТII 11 80Пj'X)CIIIC/11.110Ji 'НIСНЩZ1 1111 (mi, ШU,
mn). nодобранная в соотве·rеншн с ·~• кшюм titp~юtt ttll ГJШсных н
Пltшущаяся отдельно от ttм cttt t .

Bu. Ьenim arabзrn mt'? - Это мои мош11нш''


Bu~ senin kal eшin tшpщttмt a•'/
mi'? - :>-t o 1'ROii
Bu, onun $apkas1 m1? - Это CI'Q(cc) I IНIIIIШ'!
Bu~ Ьizjm doktorumuz nш'! - 'J 1·o IШIII JtoК"ItЧ 1'f
Bu, sizin mUdйrOnnz тО'! Jru tm 111 ШI'HUit.lll l к'/
Bu. onlar1n defterler1 rni'! - ") , о • • х tct J'laд t.'/
Дn я выраження отр• ща·rслмtщн tH"C irt tll\ ••l'l llttf1 fl011poc (Нет,
3ТО JIC МОЙ СТОЛ) Шl IIC-ptiOC MCCIO CIIШII ICIII IН JHЩOICJit.IIQe СЛОВО
<<Нет>> (Haytr), затем СJIСдуСТ 11 р11 I JIЖIIICII I•IIНC t.tCCIOIIMCitltC, затем
lt"HI cyщeCTBIITCЛt,ltQC С 1 1 Сt.I0хндш.Н.IМ nффlt h:\.:OM НрЩН\д/IС ЖНОС'Пt
1t отрнцателы1зJ1 '13CТitLt:• d c~al, сон 111 с
' ..: r" Y'tltll.fUI р усскоВ отрнuа·
ТСЛЫI ОЙ Ч3СТIЩС юtс••. c·rшtщt:ll 11 ktН III C' ll ld\ tШ H.. IШfl ltJt 11 ПИШУ·
ШСЙС Я ОТДСЛЫtО.
Hay1r, Ьenim kolemim dcj1.1l . llc1, "" 11с м11ll "''fmiiJUIШ.

Упранвние 4.10. Г/ереведитв но mypo</I<UIIHJt•"

Это TBOJil РУ'tка'! 111..1 . ·н о ш· tШIII Ullro(•)' ' )rн сн• ..:шt ra'! Да, это
МОЙ ПреПОДЩШТСлt•. J-10 IШIII '-'IIO"fiiH•'.' fl cl, t i H IIC 11" ДС НI , Да, ЗТО
м оя до'н•. Это тnosc к tt ttl a'.' llc::1. 11с MtiN чмм• ' )to f.."e город? Да,
JTO мoii о t·сц. llt: t. не cr·(• tltl\aф · )ю I Ш tl t ll ti'Y н, м'' Jl.tt. се сумка.
Упражн~Жие 4.11. &rюпнитв Y"'I0.../1011110 110 oO/iiiJI(Y. 1/Cli<NIIt.I}'Н следую·
щиеспова

06pt11C"'If J U", ~C I Iilt ~lll&:lllllt 1111' 1


Evcl, lw.:1нtt1 "''lr'"''''
tlay11 . I\Cttlll ~ ~•lc11 11111 tlejlil
Образец 2. Bu, sizio odaшz mt?
Е vet, Ьizim odamtz.
Нау~r, Ьizim odanuz de~il·
Kcdi, sбzliik, аЬiа, ~. kOpek, dollll'· Ьаоо, бgrntmen, аrаЬа, masa,
tchir

!i~kreter: Но~ geldiniz. - Добро n 0,о<аловать.


7A!ynep: Н~ bulduk. - Рады вас 8 идеrь в добром здравии
~ekreter : Adm ve soyadto.- Твоё , •.,. и фамилия
:l..eyaep: Аdш1 Zeynep. Soyadtm J(~. - Мен• зовут Зейнеn, моя
фaмttлt!JI - Коч.
Sekreter: Ка~ y~шdastп? - Сколм<О тебе леr?
Zeyntp: On ii~ y~mdaytm. - Мне 13 леr.
Sekreter: Ка~ kard~ш var'? - Сколько у тебя братьев и сест~р?
l.tynep: Don kard~tm var.- 4 бр3та и сестры .
Sekreter: Кa~mct sшtftasш? - В каJ(Ом ты классе?
Ztynep: Yedinci stntftaytm. - Я в седьмом классе.
Sekreter: Do~um tarihin ka~? - Даf8 рождения?
Zeynep: 7 Nisan 1988. - 7 аnреля 1988 гола.
Sekrtter: Telefoo numмan17. ka>? ~ Номер вашего -телефона?
Ztynep: 247-15-19
Seltreter: Te~ekkiir ederirn. - Сnасибо.
Коммtн·rарнй. Фра:аа Но, Ьuldu-" JI8JI.Ieтtx всж.rшвы.н ответом на
11риветствщ~ Но$ geldiniz и ооначаст 4< рал:ы вас ВJtАеть в добром э.цра·
вню•.
Турешсос слово k.ardq обозначас:r родовое noн.IТ1te 11 не имеет рус·
с коrо эквивалента, ttоэтому r1ерсводнfС• н с:лоаом «бр3Р), и сло&ом «се·
стра.». 06rt kard~tm var- У """• чсtыре брата (и сестры). С110ва ktz-
kardq 11 erkekkard~ употребл.-ются. eCJ-111 необход.имо уточнить родовую
r •рн.н аДJiе•носn. .

Упражнение 4.12. Составьте диалог "о -enwьN даннь..,


Kayttformu
Adt: Ali
Soyadt: Ytldtz
Do~um tariЫ: 18 Ocak 1987
Уа,: 12 у~шdа
Sш1f: alttnct
stntf
Telefon numarast: 456-47-89

31
Упражнение 4.13. Задайте вопрос

1 .~--~---------------------------------
16 у~шdа

2. -:-:--c"---,--;:------- - - - - -- -
Yedinci soшfiayom.
3. .,..,---.."-.,.,-..."-----;-:-:---:-.,.."------------ - -- -
Hayor, dOrdiincil ev bizim degil.

4·.-~~~~~~-------------------------
1~ telefonuon 302 08 43

5. ~~~~----~-----------------------
Evet, ikinci ders lngilizce.

ТЕМА : я и MOII ,..,.,,

Упражнение 4.14. Гlрочитайте me«cm и pii<XI<IIii<INOO о eawerJ с...ье


Allem vt lшо
MerhaЬa! Вeoim аdш1 GOI. Soyudoш 0011UI11o~. Bcn 15 y~on·
dayom. Dogum tarihim 14 $ubot 19'JO. llc11 б~rc11coyi111. Dokuzuocu
StOiflayam. Benim kU~Uk bir ailcl"''l vnr шшсш, ЬоЬщп ve iki karde-
~im. Bcn ailenin en kU~Uk ~осugнушп. Всrнп1 lltн1CI11 l1cr~irc, ЬаЬаm
isc i$3damt. Annem $in!di cvdc, Ь11Ь11111 , ,rkcttc. llc11im uЫam 19
y~toda. о Ьir Oniversitcdc ogrci1Ci<llr. IICIIIIII ugul>eyim Ьir Гubri kada
mObeodistir. О 25 у~шd.1. О cvli. 13cl11>cttttl11111cmi QOk scviyorum.
Уnр»~нение 4.15. Прочитайmе шyrrwy

SOz0r••c.1N1 c.IDr1111L't11
Nasreнin Hocn' уа ku~ уа~апdшш1 tliy..: M lltl~•klllrtщ.Ju •• kark>) der.
Bir yal sonrn yinc sorarlur аут cc:vub1 vс1 н О /Ш 11.111 ,. JIQCW11 ge(:en
yol da kttk deoni~ti11 . Bu 11as ol oluyofl., <lc<liLierill<k
Ben sбzOmden donmem. <ler.
YPOKS

СЛОВАРЬ УРОКА

•tlamak- плакать k~ - с·колько


1!11\ak -брать. а"Dть kahvalll yapmak - >автр...",
Anlatnak - IIO IIHN3ТЬ kalkmak - остовать
мnlatmak - обьяснхть, рэссказ.ы- kQ.ПU$1Mk - говорить
вать mcvsim- сезон
ау - мес•ц okumak - читать. учиться
Ь.kmak - смотрс-п. (sat~) oynamak- нrpan. (в шах·
Ь.klcn\clc - жо.аn. - маты)
hul~•klan y•kamak - мwть Посуду stvmek - любить
l"'l•~mak- работать sigara i~mck - курнn
(lu:man) ~aJmok - нrpan. на tкpНIU(c s6ylemck- сказать
~ 1kmak - 1) BWXOдJn'b 2) ПОдJ<Н• (~ i~ekleri) sulamak - nоливать
МЭТЬСJI 3) ПOJIIIЛЯTЬCJI (цвсrы )
(,:ok gii:oel! -Оче нь хорошо! s.usmak - молчать
dl$4f& ~·kmak - выйm на улицу, prk.t sбylemek - 11ет1t nec&JH
наружу tek.rarlarnak - tlОВТ'ОрJiть
dinlemek- слуwать teleГon ctmek- 3ВО НН11t
dinJenmek - отдыхать tclevizyon izlcmek, seyrctmck -
dt)nmek - 1Ю38ращатъс• смотрет~> телевизор
ГotoAraf ~ckmck - фотографи ро- tcmizlcmek - чи стит.. , уб ••рать
вать uyumak - спать
gelmek - nриходить vennek - давать
girmek -входить yardtm ctmck - помогаn
gitmek - Ндтн, хоп.нп., уходwrь yazmak - nнcan
gOnnek - вндеn. усmсk - есть
gOn - ;:.ень y •l - roд
i~mtk - л1m. yiizmek - rmанать
istcmck - хотеть

ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКПОНЕНИЕ ГЛАГОЛА

В словарях турецкий глагол предсТамен в форме ltнфииитива.


Показаrелем инфинитива является аффикс ·mak. · mek. Турецк.ий
11нфинитив не имеет BIVlO&ыx значеttий (значеюtй совер шенного
н иссовершенного вида), пмтому может nсреводитьс1 н а рус·
CKitЙ ЯЗЫК ИНфttН.ИТИВЗ.МН обоих 8)Щ08.
Повелительное нахлонеиие в турецком •зыке выражает при·
каз к совершекию действ1t я, а в некоторых случаях мольбу и

33
nросьбу. 1-ое л ицо един ствсшюrо н мнoжcc-lltCII IIOro •шсеп не
имеет форм nовелительного Н:IКJIOIICitllм (м. мы).
Образование форм повеJштеJiыюrо JШКJIO itCШ IM вронсходит
следующим образом : отбрасьшастсм 11ок:о UllcJot. щoфototlfflti!.O -onak,
·mek и к получивwейси OCttOIIC rtрlt(шн.нм•о • ~• щ~фнк\.:l.t .

Kooш ~mak

Sen kon~ 1 U H Uf'НI


О konUJ + sun Ste s 111 "'А s"•• II)'<: I I.IJII (щnо) 1'060рНТ

Siz konu~unluzl 111 (in.UQ. ila) 1 НIН!fШ IС


Oolar konщsunJar. ' 8 lersi. l." " l*'" n1n'r 11 у.; 11.• 01111 I 'ОИОр•т

ОсобеННОСТЬЮ 2·ГО ЛIЩ3 MIIOЖCC'ШCI IIIOI О 1111CHU MIIJI.C1CJI ТО. ЧТО


здесь допустимы два аффltкса: оп (ioмщllll) 1t ""' (111i1 шшz On(lz).
ЕСЛИ 0СН083 ttНфiiiШTIIIШ OIOIIIЧIIIHtCICM 1111 IJIOCHyiO. 10 К форме
2-ГОЛИЦа М.НОЖеСТ8С11110ГО 1 111СЛU IIQJII\/IJIICI ~· ltC IUnQ•tщ~li У:

okuшak

,,,.. ,,n
fl yc н. uн (u на) •шrает

1
SjzQ\wYIU1 fнt ni1Je
Onlar okusunlar lly\: tt. 01111 •штnют

Уnриненив 5.1. Первеедите на турециl/11 HJo"


Читай, rоворнте. пуt11~ OtHt tщnду• . IIIHt xн)щ, нlдt:.ахаП'Гс. слу­
шайте. пусть он 33tПpitкac• . •ншrt•lнtte , "У'"''· ••••" y••t••·c•. сnите,
возвращаfiся , мол•ш. мoil о с oю.:yJiy

ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ И ВОЛРОСИrЕЛЬНАЯ 80РМЫ

0трt1ЩПСЛЬIШI форм11 I J1fHШШ н(\pl'ttyr t t.'JI IIY I CM IIJ'IIICQCДИHe-


HИSI К OCIIODC fЛUГОЛ3 ::aффllt< CH • I'Ш, IПС

Okuщnk uktJmмпщl-. ( •trttatt. не '"' ' "' '• }


Gclmck - gclnн:tш:k (IIJНtM'itlltt. ttc tiJНI.\ tiJitttJ.)
0трJЩ31'СЛiоШ.\J1 фор~Ш IIOIICJI II lf:JIIoll4tl () ШINJIUIItltll• IIMCeт те
Же аффИКСЫ, 'I "ТО 11 I"IOJI OЖ III CJ IMI IIM фUf.MII () tf'ЩIЩi eШ, tti»>C аф­
фИkСЫ -mn. -mc rtpcдшectoyюt :tффtt~t...:aм , щ.tр:'*'"нщнм 'шuченне
повелитсльн о•-о t ШKJI O II CIIt t JI '
Вcn­
Scnokшna Не ЧJmU1 Ьekleme Не жлк
Ookumasm Пус:rь он (она) не Ь<:kJcnJe;in Пусть он не
чктает ждет
вa­
Si2okumayш Не •oпafrre Ьeklem<yin Heж.wrre
Onlar okum asmlar Пус:rь OttИ не чн- Ьcklcm<sinlcr Пусть otut не
тают ж.цуr

ОбратИ"Те внllманне, что nрнсоедннеНllе отрицательных аф­


фиксов -та, -me сокращает число аффиксов nовелительного иа­
IU1ОНення до двух: stn, yan, sшlar если nредшествует ~ma и sin, yin,
sinler ест• предшествует -me.
Воnросительная форма nовелительного наклоненш имеет толь­
ко 3~ лицо ед1шственного н множественного чисел . Воnроси­
тельнм форма образуете• путем прибавлеmUI часnщы m• н ее
аарнаИ"ТОв .

Ben-
Sen-
Ookusun mu? Ему 'lитать? okumasm m1? Ему не читать?
Biz-
Siz-
Onlarokusunlar mt? Им читать? okumastnlar mt? Им не читать?

НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ дАННОГО МОМЕНТА (-(1/yor)

Настоящее врс:ми данного момента обозначает действие, npo..


IICXOJlJIWec в момент речи (Она сшст), а таi\)Ке действие, которое
ocywecтВJ\Jieтc• в иастояшем в более широком смысле слова (Он
учнтс• в уннверентетс).
Насто•щее врем• образуете• прнсоед11Неинем безвариактного
аффикса -yor к основе rмгоnа. Аффиксу иасто•шего времени -yor
мoryr nредшествовать только гласные 1, i u, D.
1. Этот аффикс неп осредстзенн о присоединяется к основе,
если она заканчивается на rласный u:
Oku + yor = okuyor
2. Если основа rлаrола заканчивается на другие гласные, то
nроисходит изменение конечного гласного на а,i u, U в :Jааиси.мо­
ст~t от предыдущего слога в соответств ии с за•оном rармонии

гласных .

35
An\i+ yor = anl1yor
Bek\t' + yor = Ьekliyor
Oyn.f+ yor • oynuyor
Soy\t' + yor = soyiOyor
3. Если основа глагола окаt t "I Шшсн:• 1ш t.:ш JШ C ita.aii. то аф·
фиксу ·УОГ ДО!I.ЖСН nредШССТВОU;IЛJ OД.Itlt 11'1 1J НICIII4X l t f u. Q8 ЗЗ·
BltCИMOCTit ОТ ПредыдущеГО CЛOiil U COU 1I'C 1С 1UHit С 'UHIOIIOM гар­
МОНИИ rл асных .
У ар + 1 + yor • yap1y0r ISIIl 1 1 f У'}Г • 1'1111YOI'
Gt.l + i + yor .;;;; geliyor ~ir
• 1 1 yor .. g tпyur
Konu1 + u + yor • konu1uyor kaybul • u 1 yvr ~ay iJ<>I11yor
Don + О + yor • doniiyor yUt • 11 • yut • yHt(lyur
В турецком языке есть до:1 111111 OJitl j~iltнck 11 cl1t1ck, которые
при прибавлснош аффнкса yor мc11•tu1 111yxull C\JIJHICIII•ii 1 на
ЗВOI!J(IIH d:
Gi1 + i + yor ~ gidiyor
Е1 + i + yor = ediyur

Сnряжение rлaroлu u •нас rон шсм •'f1CMCtш щхщсхоюrr nyreм


nрнбавпенtНI Лtt'llt ыx nффнксоо скu tус:~н~ • 11, "'" '"JH4C ttрсдстав­
л ен ы только oщt tiM uapнatt гом.

Ben okuyorunt
Scn okuyon;un
О okuyor
Biz okuyoruz
Siz okuyorsunuz
Onlar okuyor1ar
1. Nerede Ol t•n•yursч••'t 1 ·дс • м :.нt~ещ t."'
2. Ben зrkadщ~lttrшн tx:kli)'UIШtt >1 А\ЛУ "~'>'' 11

ОТРИЦАТЕЛЫIАЯ И ВОПРОСИifЛЬНАЯ ФОРМ Ы

Как 1шм уже IIШCC'IIШ, Ol fНI I LIItl щ: "npatyc r -.:м 11 рнбп1u1ениt:м


афф11 КСС)I\ • IIШ, • IПС.
Еслн IIOCJicднll ri 4.:.Jtol О'-= ' ' '"" .. 1m••••m• \.НJIC I'*'II м 111111 1, ·го ~rac-
ТIШ8 ma 5ПM CIIMI: I -= M IШ I Ш .

EcJI11 llOCJI CД I I I I ii C!IOI !1\:ll,tlllol 1 Jl !l l \ tllll '-''IН'J1AI(ftt С! IIJIII 1, ТО Ч8С­


ТИЦО me I IЗMCШI CI ( )f IШ tttl,
Если nocлcдtlllii CJШI ,~tнtюJ t m11 нm1 '-'tЩCI"'*"' о tt/Ш u, то
частица ma II ЗM C II JICI C IC IШ ltHI,
Если nocлeдшtii ~1101 щ_ н,щм • щttii!Ш '-'''H~I'~ tt i n 111111 U, то
частица ma измеt tястс м tНI шl• .
A,l E, l
ma-. m• me -+ mi
Yazm1yor Ьilmi):or
O, U б, u
ma-.mu me...,.mU
konщmuyor gonnuyor
Вео okumuyorum
Sen okumuyorsun
Ookumuyor
Biz okumuyoruz
Siz okwnuyorsunuz
Onlar okumuyorta r
l. Kedi Ьallk istemiyor.- Кошка не хочет рыбу.
2. BaЬaannem televizyon seyretmiyorlar. - Родители не см отрит
телевизор .

Вопросительная форма образуете• с nомощью воnроситель-


ной частицы mu. за которой следуют личные аффиксы.
Веn okuyor muyum? Ben okumuyor muyum?
Sen okuyor musun? Seo okumuyor musun?
О okuyor mu? О okumuyor mu?
Biz okuyor muyuz? Biz okumuyor muyuz?
Siz okuyor musunuz? Siz okumuyor musunuz?
Onlar okuyorlar m1? Onlar okumuyorbr m1?
1. ВсЬсk agl•yor mu?- Р~нок nлачет?
2. Dondurma istiyor musun?- Ты хочешь мороженое?

Упражнение 5.2. Проспрягайте 8 попожитвпьноii, отрицательной и во-


просительной форме глагопы

lstemek, yazmak, koou~mak, sбylemek, dOomek, susmak, gelmek,


gitmek, bakmak, sevmek
Упражнение 5.3. Первввдите на русский язык

Ьckliyor. geliyor musun, yazm1yorum, konu~uyorum, dinleniyor musunuz,


Ьeklemiyorlar m•. yard1m cdiyorlar, sбyiUyor, istemiyor musunuz,
sonnuyorsun, giriyoruz, anlam•yoruz, dinlcmiyorsun, okumuyorlar rru,
susuyor, gidjyoruz, gclmiyorlar, istjyor musun, ~yorsunuz, scviyorum

Упражнение 5.4. Напишите предложения, исоопьзуя глагопь~ данныв в


скобках, 8 уmв8рdumвпьной форме настоящего времени данного мсr
мента

1. Bah91vao bah90yi --------~(temizlemek).


2. Ogrenciler ~ark1 ( sбylemek).
37
3. Dedem masal _ _ __ _ _ _ _( a11latmak).
4. Кardefun ve Ьеn satnш~ (oy01mak).
S. On1ar dcniz.de -_--,,......,.,....-,- - - - -<yllunek).
6. ВаЬаm bah~e ~i~ekleri ( 111lamak).
7. Annem mutfakta buЩaklan (yakaanak).
8. ~ stnaful ders (anlutmak).
9. Ali te1evizyoo (izle111ck)
10. Kщlar dalda ~ka ( sllylcntok).
11. Вео SigaiЗ ( i~IПCIIICk)
12. Вaham kahvaltt (yup111uk)
13. Annem siipennarkete (gitntek)
у",.._ 5.5. &берите uэ првдлож_ь,. ммопое 1100к0011щие по
CIIIЬICIТf и дoouwume предпожвния.
<;almalc 1 ~ekmek 1 seyretmck 1 dinlcmck 1 yc111ck 1 oynamak
AЬmet telcvizyon ~ mu'l
1. Кahvalttda patates _ _ _ __ __ _mu.unщ?
2. Biz radyo ,--,--,--,..----- -- - -- -
3. Selman ~ok gOzcl gitar - - -- - - - -- -
4. Sen ~k giizcl fotoj!raf
S. Fatih ~k giizcl tenis - -- -- - -- - -

Yn".._e 5.8. Гlрочитайте дШI/100 и оте.".",. нt ~~


Ali: Merhaba Sadak.
Sad1k: Merhaba Ali.
Ali: Ne yapayorsun burada?
Sadtk: Dooduлna yiyorum. Sen de istiyor muaun'l
Ali: Evet, iyi olur.
Sadak: Nasal dondurma istiyorsun'l
Ali: Кremala dondurma istiyorum.

1. Sad1k neredc?
2. Sadak ne yiyor?
3. Ali hangi dondurmaya seviyor?

JCIIA:R cm)dtнm. 8en Ыr ~rtnclylm

Y",.._ue 5.7. Гlрочитайте текап и paccll8//tumt о c.6t


Вео Ыr бj!renciyim. Веn her sabala suut 7:00'dc kalkryonim. Once
elimi ve y1lzllmU ylk1yorurn. Sonra kahvalt11111 yap1yontm. Saat 7: 30'
da okula gidiyorum. Веn б&Jс yemitimi okulda yiyorum. ~с tencf-
fllsOnde ~у i~iyorum ve dinleniyorum. <;iln\r.il 6gleden soora yine
dcn var. Вensaat 15: OO' te eve geliyorum. Evde bir saat uyuyorum.
Sonra denlerimi telcrarlayorum ve d1~ ~lkayorum. Da~da arka-
Щ\anmla futЬol oynuyorum. Ben cumartesi ve pazar gOnleri okula
aitmiyonam. Evde kitap okuyorum, ders ~\J~ayonam ve televizyoo
иyrediyorum.

ВОПРОСКТЕЛЬНЫЕ СЛОВА llang/ 11 nnl/ В 1УРЕЦКОМ ЯЗЫКЕ

Вопроситеn~ные cnoaa Ьaagl н nasll переводnс• на русскнJ!


aзwk какой который. Прннцнпнат.нu разница состоит а тои,
что слово Ьaagl уnаrребметс• если речь идет о выборе предмета
из р.rда друrнх:

Нangi araba Ьil)'ilk? - Кахu нз маwкн большu?


К1muzJ araba bOyilk.- Краснu машина бom.wu .
Нangi kilaj> ilg~? - Кuu нз 1<ИИГ ннтереснu?
Rekorlar kitaba ilgi~. - Книга рекордов ннтереснu.
Слово nua\ назыаает качество, свойство предмета, а TIIOke
призип деiiстан•:
Nasal ev?- Кuoii дом?
BUy!ik ev. - Болыиой доw.
О nasal R~ konщuyor? - Кu он ГOIIOpJIТ по-русскн?
О iyi R~ konщuyor. -Он хорошо говорит по-русС1СИ.

1ЕМА: Вреlнн• 60д•


Hql nwnlmdtylz?
llkbabar (Mart- Nisan-Mayas) Весна (иарт, апрель, май)
Yaz (Нaziran-Temmuz-Agustos) Лето (июнь, июль, август)
SoabaЬar (Eylill- Ekim-Kasam) Осема. (cetmlбpa., окпбрь, но.брь)
к.а, (Aralak-Ocak-$ubat) з- (деасабрь, .1Н88рЬ, февраль)
- MerhabaAii!
- Merhaba А»е!
- Bir yalda ka~ mevsim var?
- D6n mevsim var.
- SonЬahar mevsiminde hangi aylar var?
- EyiOI, ekim, kasam aylan var.
- ~imdi bangi aydayaz?
- Eylal aytndayaz.
Упраненw 5.8. Гlрочитайте, первведите и oocrn<~~~ьme подобнь~в диапоги.

1 . Hangi mevsimdeyiz?
Sonbahar mevsirnindeyiz.
2. (Biz $imdi) hangi aydayrz?
EyiUI ayU!dayrz.
3. EyiUI ka91nc1 ау?
Dokuzuncu ау.
4. Кastm ayr hangi mevsimdedir'!
So nЬahar mevsimiodedir.
5. Bir yrlda ka9 ау vardrr'l
On оо ау vardtr.
ПрочитаUте шутку.

Mtvs lшlп

Ogretтen bir б~rencisi11i kaldtraruk ""d":


- Soyle bakalrm yavrum k:rc nrcvsim vur<l11·'!
- lki mevsim vardtr бgretmenirn.
- Demek iki ha? Bir de adlarrnr sllylcr """"'!
- Deniz mevsiшi, kayak 111evsirni cfcщl i щ

Biz $i юdi l};lngi a.yc.layti! К:нюil c~fl'• l•\. м с~• н'/


EyiUJ ayщday tz. - Cci'J•I(tC с..-11 1 ,.r.l'''

BugOn ау 11~ kщ: t '/ - Ка "ос се• ощ tм •IIICiю''


BugQn ay~n ~О. - Cct"'..'IIII 1")>C'tt.e ЧII CJНJ
УРОК6

СЛОВАРЬ УРfЖА

. ~varyum -аквариум elblsc - tmатьс


11 1шеЬаЬа - poдwre.nн havuz - бассейн
11111c:n -антенна istasyon - СТ'8НЦЮ1
•ynl - зеркало kunwкla - пупьт
Щ - rолова Jrutu - •оробка
Ьсуц- белый kU~Uk- маленький
IJilgisayat - КОЫIIЪЮТСр merkez - центр
bOyilk - бо.•ьшод · palto- пальто
t'•ddc- уmща sandalyc- стул
с:а ш - стекло sayfa - страница
~cket - шшжак sehpa - 110дстаека
сср - харман sшav - экза.Nсн

~Ор - мусор siyah - черный


<laAonok - разбросанныА, неу~ son - KOtiCЦ
ранныii 1i1c - бутылка
dнrak - остановка takono - набор
сЩ~П\е- IJYI'OIJIЩIJ tckcr - KOJICCO
dOzcnJi - 3.KKyp3TIIblЙ, 8 rtopJIД.KC trcn - nоезд

ОПРЕдЕЛИТЕЛЬНЫЕ СЛОВОСОЧЕТАНИЯ

В турецком языке существует несколько тиnов конс-rрукцнn ,


выражающих определительные отношения в простом nредпожс­

шш. Назовем их:


1. Безафф~tксr1ый тип определитепыt1.ах конструкций
2. Относоtтспькый (одкоаффнксный) нзафст
3. Притяжательный нзафет
4. Изафетная цеnь

БЕЗАффИКСНЫМ ТИП ОПРЕдЕЛИТЕЛЬНЫХ КОНСТРУl<ЦI4М

Этот nш охватывает такие словосочетания nрнлаrательвого с


существJпелыtым, в которых ttм.я nрtuаагательнос ЯOJUeтcl качест·

венным no pa:JpJЩY. т. е. обоэвачает п,риЭti ак. неnосредстее tmо при·


надлежащий предмету, JIВЛJIIOUUtй cя его «прироД1tЫ.М» свойством.
geni~ yol - шмрокая лороrа
gen~ k•l - молода~ девушка
akollo ~ocuk - умоtый ребенок
При с::клоненн11 такнх словосо••с-ншt1ii н:1мtt1J1·ra.cя будет
ТОЛЬКО lt~iJI сущССТВИТСЛЬIIОС, 11p 1t.JНIГtHCJIЫIOC ЖС OCЛtCTCJI без НЗ•
мененнй.

ОПЮСКТЕЛЬНЬIЙ (ОДНОАФФИКСНЬIЙ) МЗАФЕТ

Соч~не относltтепы•оrо нpltJШI"a •·сны101 о (прилt~с~атель­


пого. обо:JНачающего при"Jнtж. J<Omuptt~ri yкt~Jio~нoem ;т JНI'JJIUЧJtЬle
отиошеюJЯ данного пред.wета к дру.·и.н 11fNi) щ•пшм. и ua.'JЬitJOIO­
щeгo omliOCиmeльm>~e СfЮйства пред.метоtt, кшnopt~l' Ш! ·"02У"'
npoя&JumlJ>CR в больтей или лrепыщ•li ('lщ!щ.·tт) с IIMCIICM сущест­
в•rrел.ьны~ Tltna ссфутбольное поле>• . .с<Юсдс 11111:.t" c·rom• о турец­
ком JIЗЫКС ПСрСдаЮТСJI СЛ080СОЧСТ31111,.М11, K(П'Opt.I C llfПJoi83JOТCJI

относитепьныii (одноаффиксиыГ.) изафс-r. l lодоб1101"0 рода слово­


сочетаюuа: мoryr быть трансформнроЕшшо~ " русском ,.·,мке из оо­
четаюtJI прилаrател ьноrо с сушестеtпеJIЫIЫМ о co~tCl'aшte суше­
ствительffОГО с существитслыtым 1t иыражt1т 1. рrа·ню1·о рода от­

ношениJI: обедеННЫЙ СТОЛ - CTOJI ГIJ)eJtJШJIID'ICIIItЫfi ДJLJI обеда,


стираль tе3JI машина- машина, которам cп tpac·r 11 т. n .
8 TЭKtfX структураХ аффttКС 11Qlly~шc-r 'IOJit.t(O I'ЛШШОС СЛОВО,
завнеимое же остается без формшrыtых riOI(B'J...'ITC:/tcii .
Если (Л38Н()е СЛОВО OKaJ-ILIII88C1'CJI IIU COI JШC t!Ыi'i , ТО ОНО nрИ·
соеднНJiе1 аффиксы 1 i u о. если же 11а r·Jшcttыii. то st Jl su sD.
IUrk koleji -'1)/реuкиА коплсдж
okul Ьa.h~esi- школьный сад
ОrносJtтелыtому rtрилагательному можс 1 rtpcJtLIICC'IUOBaть ка­
чественное nрилаrателы10с. Между д11умн нршшпt rслыаыми в
таком случае вставляется слово Ьir. вы\.'lутtюшсс,. ролн treonpe·
депенноrО apпii<ЛJI:

Zor Ьir TU..rk~e s-inavt - трудныri ЭJt."'Ш)IC II 110 турецкому Jоыку


SUyOk Ьir spor saJonu - болt.шой c t юp·rttRIII•t)i шr•

УпРfЖнен~ 6.1. Присоедините аффиксы относитвпоного uJaфema

okul kap• _ _ 1ren i"'"Y""


otobils duf3k__ ~бр kutu__
сер telefo~-- okul dcncr
koltuk taktm _ _ okul mO<IOr- -
~ocuk dokiOr__ Ь~ ai\fl _ -
futЬol top__ 9"1'~""' oda__
s•n•f dener__ Ьапуо ау•ш __
yUzme bavuz__ f;BШal$tr шnki11c
Уnрuн.,ие 6.2. Переведите на турецкий язь•

Футболькыn мяч, школьная сумка, детскиn врач, автобускu oc-


llшosкa, плавательный бассейн, школьный сад, спорntвны й
U111.соседская дsерь. туреuкиJt ЭК38мен. син_ия школьнu тетрадь,
учительская комната, кармашLЫе часы. rоловнаsс боль, компью­
•·ср ный стол, сntральнЗJI машина

ПРIПЯЖАТЕЛЬНЫЙ МЗАФЕТ

Сочетакие двух им!!н сушесrвктельных, одно из которых в рус·


с ком яшкеоформляется родитепьным падежом (ручка двери, кннrа
OTIUI II Т.д.), В тypeUJ<OM А1ЫКС Щ13ЬiваетсR Пр11111J1<3ТСIIЬНЫН 1133фет.
В турецком .оыке на nервое месте выноснтси завиенмое
слово, главное сле.цует 3З ним. Зависимое слово получает аф­
фиксы ш, i_n, un, Оп, если оканчиваете• на на соглас11ый Jl паn ,
rtln, nun, nQn, есл•t на rласныli, главное же 1, i u, О, если слово за ­
•шнч_иваетси на согласный и sa, si, su, sO, если слово заканчива­
ете• на гласный.
Согласная+ 1n ln un On + 1\ u О
cvln kapiJI - дверь лома
televizyonun anteni - антен.на телевизора
Гласна• + n.1n n1n nuo пОn+ 51 si su sO
araЬanan tekeri - колесо машины
caddenin sonu - конец улиuьr
Следует отметить, что аффиксы , выражающие лритиж.ателt.·
ность, следуют nосле всех остальных:

Кard~ + im+ in defler + i тетрадь моеrо брата (сестры)


ВаЬа + n1z +ш kitap + lar + а кн_иrи вашего О'Щ8
Замет11м, что иногда афф11хс n1n (1n), присоедшаемый к зави-
симому с.nову. может мен.ять смысл словосочетанш:

Каdш1n elblsesi - платье женщины (nлать.е. nринадлежащее :пой


же1шuше)
Каdш elblsesi- женское шаатъс (платье любой жсuш1шы)

Уnражн.,ие 6.3. Присоедините аффиксы притяжательного изафета


defter _ _ sayfa_ _ s•wf _ _ pencere _ _
бtretmen __ kaJem__ Salib • ceket
akvaryum _ _ cam_ _ ev _ bah9e _..=-
kap__ kol__ arka<Щianm•z _ _ 9antalar _ _
бgretmen _ _ kitap_ _ HUseyin'_ _ bilgisayar_ _
tahta _ _silgi_ _ раlщ d!lj!,t11C_ _
te levizyon _ _ kumanda_ _

Упрожнение 6.4. Переведите на туреwщй язь«


Сумка Али, окно комнаты, nнтс 1m11 a~o:лcttlt ю1-,.:1, K lllt ПI u-rцa, стол
сестры, дверь комнаты. бltблtюt t:к:а уш•ис,х:••• с-на . жу рtшл nреnо­
давателя, страtшuа кшtrlt, кш&сн с:ада, IC II'tiVHI лр уnа , C" ll. школы .

мать Typryra, центр rорода. 11л:оrье С«"ГР"' . "'·"·' 1'<-бе11 ка. номер
телефона .

УnриtЖ~Ние 6.5. Переведите на турецхий язь«

Дверь комнаты -дверь нашей ком11н г.., , I C'fJJ:щ•• IЦ>YI'U - тетрадн


ваших друзей. страннuа юшпt C1 Г':IItlll~l" кttlll , к ом••ьютер се­
стры - комnьютер мoci'i сестры , tШIIIKfl O l ltll ко1 шш ttx отца.
школа сына - школа мое го с ына , CUJ't род11 н:Jicfi сuд t J'O родите­
пей .

ИЗАФЕТНАЯ uenь

Иногда могут возникать сложш..~ с с 111YI(J'YP•.a 1111111 (щвет сумки


Анше>>, «стекло очков м оеrо дсдуш ю1». 13 ~·•·о м с11учnс образуется
так Ha3bla3CM3JI IIЗЗфeiHOJI ltCIIIo, COCТШtllti&JI 111 IICC KOЛЫCJIX
звеньев. Первым звеном м ожет 61.11 ь 111100 нр111ожuтс:л ьныil нза­
фет, либо OnpeдeЛHТCЛbllbl ii. ДOIIШIIIJIIOIIIItПCM IIOMИMO собст&еll·
ных аффиксов аффикс.::а~ш tn in un On 111111 шn, rtln, nun, nUn, вто­
рым зееном будет JВЛЯТk>С I сам о Q tlpcдe/Jм cмoe CJ1060, nолучаю­
щее афф1tКСЫ 11 U 0 НЛII Sl sl SU s0.
+ n1n t;:aлtu + s1 + n1n n:ng t 1 Jtttc J ..:умк tt Лfi111 C
Ау$е '
Saшf kap1 + sa + n.t.n kol 1 u - ру •1 К0 ;шс р11 кт,сс••
Dcde + m + in g()z)[j~ + 0 1 1\ ОП СШ11 1 1 ~ I C IUIO u•t..:UI' t.ШCI O де­
душЮI

Упри<Ненuе 6.6. Присоедините аффwа.• иэафетной ц оtш


Senin evin _ _ ~all _ _
Onun arolю 111arko
Bizim ~eh rim iz __ ka lc _
Sizin doktorunuz __ lnvsiyc_ _
Onlann kitaplan __ ad _ _
Ali' nin evi __ penccre_ _
Yatak odas1 hal•
Hcnim kedim __ gбz!er __
OkuJ yemekhanesi __ saodaJyeJer _ _

СЛУJКЕБНЫЕ СЛОВА

В турецком •зыке сушествуют сnециальные служебные слова,


11средающн с и уточняющие местонахожденне предмета в nро­
С1-ранстве и в большинстве случаев соответствуюшие русским
11ространственным npeдnoraм (на, иад, nод, за, между и т. д).

yan- бок, боковой, оконо, у


ic - 11yrpo, внутри
Qst, U.Zer - поверхность. верх, на. над
alt - низ , nод
arka - спина, зал. задний. :JЗ
ara - 11ромежуток , между

On - перед. в11еред1t
k~-угол
kar11 - напротив
ona - в цe1rrpe, nосереD.Ине

sag - сnрава
soJ - слева

Служебные слова входит в состав nр1п•жательноrо юафета,


выстуnая в роли главного члена и, соответсrвснно , получая аф­
фнксы главного слова (·1, ·i, ·U, ·О nосле согласных и · SI, -si, -su,
-sO nосле rnас:иых). Так как служебные слова nо•сноют местонахо­
ждение предмета в пространстве, очень часто оtш nолучаюr аффикс
местного nаде-.ка, которому n.редшествует вставочная буква n.
Sandalyc neresindc? - Где стул'!
Кар• + nш arka + Sl + n + da. - Стул за дверью.

Durak neresinde? - Где остаllовка?


Okul + un sol + u + n + da. - Слева от школы.
Однако, ссл_и, наnример, необходимо указатъ наnравление
движени• («куда?» - Куда ты nоложиn мою книrу?), то может
IIСПОЛЬЗОDаТЫ:I Н аффикс дателЫIОГО nадежа:

Кitabm • dolabiПIП alt~na koydum.- Я IIOJIOЖJtn твою книгу ка ШЮ1ф.

Упранение 4.7. Переведите на pyccxuiJ язьж следующие спсвосо·


четаниR
Sшо(ш i~indc, kaponon sajionda, duvaron :orkasшda. sinemanш kщos·
onda, panooun altonda, kutunun i~indc. odu111n k~esindc, masanon
Ustande. pencerenin altwda, UНiпila1 уашпdл. ~viп ш·kasanda. masanш
бnUnde, nшjinzanon solunda, rofon OstUnde. but.dolabonon yanonda.
sandal yenin alunda, tclevizyonun OstUndc. kaponш 1\nOnde, yatagon
altшda.

Ynpucнeнue 6.8. Присовдините 11еобходимые аффиксы


1. Sioema _ _kщо_ _.
2. Sandalye_ _ yan_ _.
3. <;:anta_ _i~--·
4. Sehpa_ _ ust_ _.
5. Tuvalet_ _ i~--·
6. Tezgiih_ _ nst_ _.
7. Koltuk yan .
8. Tclcv~_alt_.
9. Garaj_ _ i~--·
10. Market_ _ko~e_ _.
·Упрuснение 6.9. Отеетьте на вопросьо, IICII0/1ЬJY" сповв, данныв в скоб·
ках

1. Televizyon, odanon neresinde'! (odonon kб~csi)

2. Siy.Ь kedi, sehpanш neres indc'l (sel1pnn11111l11)

З. Bcyaz kedi, sandalyenin nercsiшlc'/ (sшodalycnin 11810)

4. C:i9ek, pcщ;erenin nercsindc'! (pc11ccrc11if1 OsHI)

5. Koltuk, dolabш ncrcsindc'! (dolob111 у:шо)

6. $i~eler, dolabш ncrcsindc'! (do lobon i~i)

7. ТаЬiо. dolabon ncresindc? (dolab111 Ozcri)

7. Sehpa, оdапш nercsinde? (odarнn onaso)

8. Saoda!ye, schpaшn nercsiJJdc'l (scloparшo OnO)


Упранение 6.10. Ответыnена вопрось~ ~споев, данньее oro6«ax

1. Кбреk nerede? (kаршш бnil)

2. Park nerede? (evin уаш)

) . Тор nerede? (kutunun i~i)

4. Tarkan nerede? (аgасш a ltt?)

S. Postahane nerede? (caddenin ko~si)

6. Hastahane nerede? (parktn arkt}

7. Kedi nerede? (~ttшn iislii)

8. Onun evi nerede? ( sinemantn ilstO}

9. Ali'nin ~antast nerede? ( oturma odast)

ТЕМА: Мой д011

Evlnlz klf odl/1?


asktnltk- вешапка klozet - унитаз
Ьаса-труба koltuk - кресло
Ьа/~е-сад kuiOЬe- будка (.ал• собаки)
balkon - балкон kOvct- ванна
buzdolabJ - XOJJOДИJJbHitK livaЬo- YMW84JlbНJtK
~1 1 - крыша mcrd.ivcn- nестнн.ца
~aydanl1k - чайник misafir odas1 - комната дп.и rocтeii
~kmece - ишнк (вьшвнжной) nшsluk - кран
1\()Culc odas1 - детск.. П\utfak - кухни
duvar- стена П\Ustakil - собственный дом (не­
ciЬise dolab1 - олатаноfi шкаф арсКдусмыR)
fayans- керамнчсскu плитка oda - ко~ша·rа
ftnnl1 осаХ - газоваJI плита oturrna odas1- эал (.ал> хозяев)
garaj - rараж pencerc - окно .
hal1 -ковер pcrde - шторы
havlu - nолотенце taЬio - картина
havuz- бассе.Rн tcncere - касtрюм
kalonfer- батареи vitrin - ирвант
kар1-дверь yatak odas1 - сnапьни

47
Уnр~ЖНение 6.11. Прочиrпайrпе диапог

- Merhaba Лysel!
- Merhaba Fatih!
- Eviniz nerede?
- Evimiz Cam!Jca'da.Sizin cviniz rtcredc"!
- Bizim evimiz Gl!ztepe'dc.
- Eviniz kav odalt?
- D6n odalt. Peki sizinki ka~ odalt'!
- Bizim evimiz altt odalt.
- MOstakiJ mi?
- Evet.
- Bahvesi var mt?
- Evet var. Bahyede kl!pegit11in kui OЬesi var.
- Benim Ьбуlе bir ~anstm yok. C:i!tlkfi l>iz npanllшllilitytt..
Упранение 6.12. Составьте поООбныв диапоги но основе данных отве­
тов:

/. Levent 1 Leyla 1. Melmll'l 1 Su/111


- Еvet, Ankara 'da. Evcl, Sni11SUII'tlu.
- Ве~ katlt. DM knll r.
- Hay1r, bahvesi yok. - Uttlt~c.
- Evet, garaj var. (inruj.

Упранение 6.13. Прочитайтв /71(//(ет Испопьзун пвксику урока, расска­


житв о вашем дolofe

Ben ailemle y~oyoru111. Bc11i111 cvi111 flll tvcrsitcdcll ~k uzak de~il.


Bizim evioniz Ov odalo. Bizim cvirt11ldc 1111>nfir IXI(Ist, \'UCuk IXЬst ve
yatak odas1 var.
Misafir odasшda bir sor.•. iki r:tl\111 ~ullt~k, vilrirt vc lclcvizyon var.
Bu odada bizim ailcmiz rtt i~uf'it•lcrlc <lllllclltyor, >OitЬet cdiyor, уау
iviyor ve televizyoп seyrediyor.
Yatak odasшdn gil:r.cl Ьir у11шk vc clbi.c ololnbt VfiГ. Dttvarda Ьir
taЬio astyor, yerde rertkli Ьir lt:tll V(IГ.

C:ocuk odaso- bu bano ai1 Ьir uJжlor. llcr11111 "'''""''" y:tt•й•m. ma-
sam, ki tapllj!tш, Ьilgisayanm vc bor kulllrl\11111 vш .
TaЬii ki, Ьizim cvintizdc 11ш1 Гаk. lt~vrokt vc '""'У'' odnsovar.
Benim evim her zam:ш g07.cl vc d(IJclllrllor
Ynpuнeнu. 6. 14. Прочитайте диалог. РIЮС1(ажите о вашей комнате.

Senin odan var rru?


Evet, var.
Odanda neler var?
Pencerenin yanшda yata~1m var.Pencerenin ~1s1nda ise kU~Ok
bir vitrin var. Kitapl1j\1m pencerenin yanшda. <А!р kutusu ise
ko~ede.
Bilgisayaлn var m1?
- Evet, var.
- Odan dOzcnli rni?
- Evet, her zaman dilzenlidir.Уа seninki?
- Benim odarn her zaman daj!1n1k11r.

СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЙ АФФИКС ·h, (·N, ·lu, .Ю)

СловообразователъкыJ! аффикс -\1, (·li, -lu, · 10) служит дпя об­


разования имен nрилаrатеnъных от сущестаительиых, т.е . , ори­

соедииuсъ к сущестаоrтелъным образует прнлаrательное с тем


же значением. При переводе на русскиn язык не всеrда возможно
употребить nрнлаrателъное, поэтому необходима замена турец­
кого nрнлаrателъноrо русским uесоrласованкым оnределением .

Вщ.ал - ba$8fl11 insan - успех - услешкы.й


Sakal - sakall1 dede - бороnа - бородатый, с бороnой
Кrema - kremall past.a- крем -с кремом
Sayg1 - sayg1l1 ~ocuk- уважекне- уважаюtWtй
Seker - sekerli ~у- сахар- с caxapo>t
Koku - kokulu sabun - запах - с заnахом
Tuz - luzlu ~rЬа - соль - соленый
<;:amur - ~amurlu yol -лужа- в лужах
GбziUk -gOziOkiO adam- очки- с очкамн, в очках

Аффикс -!1, (-li, -lu, -10) во втором значении, nрисоеnнняясь к


('(:оrрафичсским названиям, образует ооответствуюwие nрнлаrа­
тепьные :

Ankara - Ankaral1 sporcu - сnортсмен нз Анкары


Avrupa - А vrupal1 gen~ ler - молодежь и:з Европы
Nerelisiniz? - Откул.а вы ?
Веn lstanbul'luyum. - Я из Стамбупа.

49
СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЙ АффИКС ·sa. (-slz)

Аlпонимом словообразоватслысого афф11кса -lc, (·li, -lu, -10) в


первом значении J<IIJUieтc• афф11кс -scz, (-siz). о6оз11ачаюший от­
сутств11е какого-либо качества. В больuн11сстос су•шсв персво­
дится на русский изык н ссоrласоиа1 шмм оt-Jрсделешtсм с nредло­
гом «без».

~eker -$ekersjz- сахар- без сахаР<•


Su - susuz - во.аа - без ROJlbl
Bah~e -Ьah~esiz- сад- бе-J сада
УРОК7

СЛОВАРЬ УРОКА

м~mak- открw118ть korkmak - боотьсх


ak,am - вечер koymak - <:тавtJТЬ, класть
""aht.ar - кп юч lokanta - рссrоран
ammak - 1. искать, 2. звонить liitfcn- nожалуйста
askcr - сопдат miras - наследство
ha l 1k - pыбa misafir - гость
ЬсЬсr - псрсц nefret etmek - ненавнлеть
Ьcgcnmck- олоброт•, нраа,.,."с• oturmak - 1. СЭJ11tтс•-сест....-сидсть
ЬckJetmek - 1астаВJL1ть ждать 2. жить
blnmck - саднтьсJС, на автобус, ло- O~retmek - уЧ>tТЬ (кoro-n.)
ез.а н т.л.) бzlemek - тосковать. с.куч.ать
bisiklet - велосиnед para - ДСНЬПf
bugun- ссrодка renk- цаст
bulmak- нахолнть resin1 - рисунок
~abuk - быстро rica - nросьба
~Q$mnak - звать • rica C:IП'Ick - nросить
~al 1~kan - трулолюбнвыn. стара- sanmsak - чес-нок
тел ь ный silmek - вытирать
сl - рука soru - воnрос
Гауdа- польза. выrода ~су - вешь
getinnek - приносить takip etn1e-k: - npecneдoвan
hat1rlamak - помннп., вспоминаn tamir ctmck - ремонтировать
hcr $0У- в<:е ta.щmak - энать, быть знакомым ,
lнrstz - вор уз навать

hi~ Ьir $СУ - ннчеrо ta~anmak - nереезжать. пересей


ho$1anmak - нравнт~~ея JUIТ.C•
iz.in alm.ak - C tlpaW•tuть разреwе- tatll - C.llдд KJtfi , С!liШОСТЬ
нщt te'Ьqir - мел (ша.:ольныii)
izin vennck - разрешать tiyatro- театр
kalkmak- вста в .,.ь щаk-самолет
kaln1ak - OC""roBn.• n vem1ek - давать
kara - черныii yaklqmak - прнблюкатьсх, 11 Одх:о-
k1:z mak - 3J'lltТЬCJt , cep.IIНТЬCJI лнть

kibrit - спички yavru - детеныш

kirlitmck -1агрJ~З.юrть yeni- новыn


kolay - леrьшn, nerкo zor - тpyllltЫA, тру111t0

ПАДЕЖИИМЁН

Лниrвнсты турецкого языка различают 8 паnежей.


1. основной naneж (= винител ьный неоформпенный)
2. мтепьный naneж

51
3. местный (11ремож ш•ii tЩI!СЖ)
4. JtСХОДНЫЙ ЛадСЖ
5. винительный (оформленш•ii) IIIIJICЖ
6. творитепьиын падеж
7. роднтсльный п адеж
8. nадеж, выражающнfl то•оку '!"''"'"· t/IIIIIЫП. похожий
aзrllJiд на что-л ибо
Некоторые и:s nцeжcii rю•п '' 1юmюс •м'-• ~~н 11с r·C'tnyют рус·
СЮtИ Падежам ПО ЗШ1'1С1111Ю, IICKOIUJ) foi C IIC IIMCIOI IHHUIOГttit 8 рус..
ском языке и nредставляют eoбoll ocuбo.tc Фоl"''''·
Конечно. глагольное ynpawte1111c ( t .с JШtltcнмc)\.'"ТI• уrtотрсбления
того или иного ладежа noc11c Ol tj)CJ tc:ш:• • •tOr\• 1/Шt"'11R) о турешrом
ЯЗЫJСе ЯВЛRСТСЯ своеобразным, IIC 11<'01/Щ C<IOIIIC ГСТIIУСТ руСС КОМу 11
заломннаетса, уrочнхетсм о прощ."Ссс JXtбo , ,_., tЩ/1 м u_.. ком.
Главное, что нeoбxOJUtмu з:ttюмtшrt •. IIJliiC r yrщм к trзучению
nадежной системы :
J) Если словосочетаоше, к ко·•щюму н собхuл11мо пр11соеди ­
н11 ть афф11КС К8КОГО•Лitб0 ШIJ(СЖ:О, 11pcд<HIИII. C I co(юjj 11Зафет, ТО
нспол ьзуется 11нтерф11кс (остшючн:t• liуки:о ) 11, n 'tатс м следует
окончанне нужного nадежn:

Yalak odaslntlemizliyorum. Я уGщшю с шu•мtую комнату.


(афф11 К~ IНIII II ICll bliUI"U 1 13дСЖ8)
01oblls dura~tna gidiyorшn. Я ttдy "" анtобусную оста­
t шкку . (;афф11кс дut'CJiыiOro na-
дcжlt )

Ay~e'nin partisindcn geliy- Я ощу ,. ""''"Р"" "" Айше. (aф-


orum. фttKC II CXOДitul U IН1ДСЖО)
Yemek saloounda televizyur, - Я смuтрю ·•-с;tсtш'Юр в cтoлo-
i2Jiyorum. uоГо. (:оффн<с >tCC1110t'O надежа)
2) ПОрИДОК eлeдOB3JIII.II аффltКСЩ~ lt CJIOIH." НаКt.Ш: CCJIII llеобХО-
ДИМО вырази ть множествснвос-тt. r1редм с·rш• . 10 с н з••wн• расnола­
гаются аффиксы множествен н остн (-lar, -lcr). 'W't·cи следуют аф­
фиксы nритяжательности (-m, -n, ·SI, -m•z. -шz. -larr) 11 тол ько за
ним11 идут nадежные аффиксы.

Ogrenci + ler + iniz + е - в.аш••~• c·tyдcJtl aм


Arkadщ + lar + 1m + la - с монмн д,р уз t.ямн

ВМНМТЕЛЬНЫЙ I1AДf)l(

Основное значенне вин1tтельноrо падежа ь ·r урсцком 1эыке


совладает с русским: прямо й объект. 11n кo·• optJii иаправлено
действие rnarona. Виннrельный нnдс-ж откс•шст ша воnросы

52
КJmi? - «Кого?», Neyi? - «Что?». В typeiiJ<OM J~ЗWке раз.nнчают
даа вllmrrenьНЬV< nадежа: nервый назыеают нtоформ.~енным
( lleonpeдeneuнwii ), осttовным, так как ими существнтеrrьное не
IIОЛуЧDСТ IIIIK8KIIX aффiiKCOU Н УПОтребi\JiетсЯ В ТОА форме, В КО•
ropol! слово п оявпяетс- в словаре, uтopon называют оформпtи·
иым (опрелепfннwм). Он оформлиется аффr1ксам1t · r, ·1, -u, ·О
rrocne cornacнwx и ·Р· . ,1. ·YII, • ,-о nocne гласных.
Внннтел ьнwii неоформленныii исnоль1уется. если объект,
1ш хоторыn переходит деПствие, авпаетс1 едшшчнwм н неоnрс­
депенным . В зтом CJry•rRe в турецком язы ке используется слооо
Ьir, выполняющее роль неопределеиноrо aprи.IULI.
О Ьir krtap okuyor.- Он чrrran ( DJ<)'I0-1'0) кнruу.
Вкннтел ..ныii oфop>IJitннwil nue. нс11Q11Jо3уется всегда. если
1) в pomr rrpямoro объекта выстуnает имя собствеtWое, т.е.
UIIHrrrenыrын п адеж укuзывает на nредметы оnредепсшrые:

Diin Almer'i gбrdum. - Вчера • вцдеп Л.U.ста.


lstanЬui'u ~ seviyorum.- Я очеш. люблю Ста><буп.
2) имя, обо:lначаюrиее rrpяwoii объект, .,..еет аффикс прниал·
псжност•• или выраж:J.С'fСI личным клн указате.nьныи иестонме-­
тtем

Arkad<Цiannr gбrdOm- - Я видел твоих дру>ей.


Onu IJ<,klryO<\Im. - Я ЖJI:Y его.
~u kitabr isriyorum. - Я хочу вон ту кнкrу.

Уприtнениt 7.1. Hanuwl)(llll предпожен1J11, присоед11НR11 1/ффжа,1 вини­


тельногопЮежа

1. Ali, neyi anyorsun?


Mflzlk kurum anyorwn.
2. Neyi isriyorsu~
Kalem__ i~1iyorrun-
3. Neyi takip cdiyorsun? . .
$u аrаЬа_ _ шkip edryrrum.
4. Neyi wnir ediyorsun??
Televi~onwn ramir ediyorum.
S. Neyi yrkryors~
Elim_ _, yOzOm__.Yikryorum.
6. Neyi kapauyorsun?
Pencere kapaнyorum.
7. Neyisu~?
Aga~lar_ _ suluyorum.
8. Neyi anyorsun
Anahlarrrn_ _arr yorщn .
53
Личные местоимения, присоединяя к себе аффнкс виннтепь-
ноrо naдe*ll, имеют следующий вид :
Ben-Ьeni Biz - bizi
Sen - senj Siz - sizi
0-onu Onlar -onlaro
YnpllfiНtНue 7.2. H81)Uwumв ~ложенuя, прuсовдиняя вффиксьt вини-
телоного падежа
\. Sen Tllrk~•-- seviyor musuп?
2. Kщlar_ _ dinliyor musunuz?
3. Pencere а~.
4. ТаЬtа ---sil.
5. Bal•kJar g6rm0yorum.
6. TatiJ_ _ sevrniyorum.
7. Televizyon_ _ a9may1П.
8. Llltfen SIПJf_ _ _ kirletlneyiniz.
9. lstanbul_ _ ~ok 6ZIUyoruz.
1О. Bu lokanta _ _ batlruyor musun?
11. Yemek odas1_ _ temizliyorum.
12. Londra_ _ unutam~yoruш.
13. Ofis_ _ щ•yorlar.
14. Ali_ _ tan1yor musunuz'!
15. Ben siz_ _ tan11ruyorum.
16. Onlar _ _ hi~ tebrik etmiyoruш.
17. <;ocuklarom _ _ gormek istiyorum.
18. Garson _ _ 9ajt.riOtfen
19. Siz_ _ ЬekJetmek isteшiyorum.
20. <;abuk о bana bulun.
21 . Ali, sen_ ar1yor.
22. ()jtrenciler,•6Jtretmcn_ _ Ьckliyor.
23. Cзl•$kan 6jtrenciler_ _ seviyorum.
24. Siz Ьсn_ _ hatJrl1yor musuщ1z?

дАТЕЛЬНЫii ПАДtЖ

Обшее значение датс.пы<ОI'О падежа 11 туре•tком языке в цепом


сОО'ГIIе'1'СТвуст значению в русском :

1) адресат, к которому tшnр:шлсно действие, отвечает на во­


прос КJm e? (<Кому?», юс кому?••
2) Дательный падеж н туре•tком языке также обозначает
конечныА nункт даltЖенно и отвечает на вопрос Nereye? <<К)'да?»
Датепьныli падеж в туре•tком •з•••• оформnаетс• аффиtссами
-а, ~ если сушестентельное оканЧ111!3СТСЯ на согnасный (наnри-

54
мер, ok11l+a = okula, ev+e = eve) к аффнхсамн со вставочной бух­
IОА у, если имя существительное оканчивается на rласкыi! (ка­
nркwер, masa + уа= masaya, nniversite +уе = iiniversiteye).
Кime kitab1 veriyo~uo? - Кому ты д~~еwь ккнrу?
Babama kitab1 veriyorum.- Я даю ""кrу отцу.
BugOn kime gidiyo~uo?- К кому ты сеrодш идешь?
BugOn Ali'ye gidiyorum.- Сеrодш • иду" Али.
Nereye gidiyo~110?- Куда ты идешь?
Okula gidiyorum. - Я иду в wroлy.
Личные местоименно Ьео к seo, npкcoeДКIIU аффКI<с датель-
ного nадежа мен.~:ют гласный в корне.
Вео - Ьаоа Biz - bizc
Seo - saoa Siz - size
О - ооа Oolar - oolara
Упрuн.Ние 7.3. Нanuwume првдложвния, приоовдиняя вффuка.1 датвль·
ногападежа
1. Ali bugiio riyвtro____gidiyor.
2. C>~ciler teoefRis_ _ ~okoyorlar.
3. Ау~е kitaplanoo ~taso_ _ koyuyor.
4 . C>йretmeo soшf_ _ giriyor.
S. C>йrenciler mioiЫ!s_ _ biniyor.
6. Fatih resimler_ _ bak1yor.
7. О taЬta _ _ yazoyor.
8. Biz bugUo piknik_gidiyoruz.
9. Hors1z ev_ _ giriyor.
1О. OtobUs _ _ Ьiniyorlar.
11 . C>~retmen 6j!renciler_ _ ders aolattyor.
12. Kedi kapo_ _ baluyor.
13. ВаЬаmш yano_ _ gidiyorum.
14. Alunet_ _ soru sonoayш.
15. Biz bu ak~ rnisafirler_ _ _ gidiyoruz.
Упрuи~ение Н. Напишите првдложения. npucoeдf.f1R11 вффrжа.1 датепь·
ногопадежа
1. Лоле _ _ ~ok ktz1yor. (seo)
2. Sen о_ _ para veriyor musun? (о)
3. АЬiа ___yemek yapПllyor. (Ьiz)
4. ArkaЩom _ _ kitap getiriyor.(Ьeo)
S. _ _ Ьir sOrprizim var.(siz)
6. _ _ lfitfen yвklчrna. (о)

55
7. _ _ izin venniyor.(biz)
8. _ _ gitmek istemiyorum.( olllar)
9. _ _ktzmaytn. (Ьiz)
1О. _ _ yard1rn eШyoruz.( onlar)

ИСХОДНЫЙ 11АДЕ)1(

Исходный nадеж в турецком языке означает исходный nунi<Т


дви:жени.а, действи.• и отвечает на вопрос Neredeo? «откуда?)),
Юmden? «(от) кого?», Neden? <<ОТ ••его?>>. «nочему?». Исхо)U{ый
падеж оформпяется аффиксами -dan 1 -den IIOC.Лe глас11ых н звон­
ких соглас!IЬIХ н -tan 1 -ten nосле глухих согласных.
Nereden geliyorsun? - Откуда ты ~~дешь?
Piknikten geliyorum. - Я иду (возвращаюсь) с лнкlшка.
О okuldan ~1kt1. -Он вышел н1 школы.

Ben kбpekten korkuyorurn. - Я боюсь собах.


Личн.ые местоименttJI, npttннм3JI аффикс нсходноrо nадежа,

ВЫГJ\J\ДЯТ следующим образом:


Вео - Ьеоdео biz - Ьizden
Sen - senden siz - sizden
0 - ondan onlar - onlu.rdan

Уn".жнение 7.5. HarNJWume првдnожвния, прuсоедuняя 8/фф(JI(СЬI исход-


ного падежа падежа
1. Nere_ _ geliyorsun?
2. l;ocuk yatak_ _ kalk•yor.
3. О pencere_ _ Ьaktyor.
4. fatih Ьen_ _ho~lanm•yor.
5. Ogrenciler ders_ _ ~·k•yorlar.
6. Dedern_ _ Ьаnа miras kal1yor.
7. Кirn_ _ korkuyorsun?
8. Ben_ _ para isterne
9. futЬol sahas1_ _ geliyorurn.
10. Mehmet_ _ yard1rn Ьeklerne.
11. J<ara ЬеЬег_ _ bi~ bo~IЗПIПIY.OIUIП.
12. Sanmsak___ ncfret ediyorum.
13. Onlar_ _ Ьize fayda yok.
14. Onlann yeni evi_ _ ~k Ьegenndim.
15. Su adarn Ьiz_ _ yard1m istiyor.
16. Zehra _ _ rnektup ald1rn.
17. Siz_ _ Ьir ~у rica edeЬi lir miyim?

56
СОЧЕТАНМЕ ПОСЛЕЛОГА 1/е С ИМЕНАМИ СУЩЕСПIИТЕЛЬНЫIIИ
И МЕСТОИМЕНИЯМИ

Некоторые значенм. русского творительного nадежа в 't)'peЦ­


JCIM азыке nередает сочетаюtе послелога lle с именами суwестви­
IIЛоными и местоимеишмн . Послелог ile обычно nишете• от­
J.,ЛJ..Но от слова, однако, очень часто можно встретить н его

~раткую форму -!а, -le после согласных н -yla, -yle nосле гласных,
шuuущуюсs слитно со словом. При nр11соедниенин послелога ile
• аопроснтепьным местоименнsм nоnучаем вопросы Ne ile «(с)
~ем?», Юmlnle <<(с) кем?».
Рассмотрим значеннs, которые nеред;uотся nослелогом ile:
1) выступает в качестве средства nередвижения ·
Ben okula otobils ile (otoЫ!sle) gidiyorum. -Я езжу в школу на ав­
тобусе (автобусом)

2) орудне дейстанs
Кalem ile (kalemle) melctup yaz1yorum. - Я пишу письмо ручкой.
3) значение совместност11
- Кiminle tatile gidiyorsun?- С кем ты едешь на КЗНИ!')'IlЫ?
- Ailemlt. - Со своей семьей.
Kiminle konщuyorsun? - С кем ты разговариваешь?
l!abamla konщuyorum. -Я разrовар1<ваю е отuом.
Личные местонменнs nри присоединении послелога lle имеют
cneд,yюwиli вид:
Веn - Ьenimle blz- blzimle
Sen - seninle siz - sizin1e
0 - onunla onJar - onlarla
Упринtние 7.6. Напишите предложения. присоединяя посnелог ilв
1. Tatile "~-- gidiyoruz.
2. Кibritler_ _ oynama.
3. KOШphaneden form_ _ kitap а!ш.
4. Okula Ьisiklet___ gelmeyin.
5. Onlar___ЬeraЬer otunnak istemiyorum.
6. О, Veli_ _ tenisoynuyor.
7. 6йretmen tahtaya tetщir_ _ yaztyor.
8. Tahtayt silgi_ _ silin.
9. Anyвlay'ya аrаЬа_ _ gidiyoruz.
1О. Ben, sen_ _ ders 9ala~mak istiyorum.
11. ArkaЩianm _ _ futЬol oynamak istiyorum.
12. Dedem _ _ satran9 oyouyorum.

57
13. Seo_ _ biraz konщmak istiyorum.
14. ВаЬат treo__yann tatile gidiyor.

РОДIПЕЛЬНЫil/\АДЕ)К

Родительному nадежу туреЦI(оrо •зыка соответствуют коttст·


рукцнн, рассматриваемые а уроке 6 и называемые nрит•жатель·
иыйизафет.
Еспи зааиси>tЫМ словом J~J~Метс• иеодушеапеииое существи·
тельное, то задаете• вопрос Ney1o?, если же одушевленное - во·
npoc Кlmlo?
Ney1n? Neyin sayfas1? Кlmln? Кimin araЬas1?
Defterin sayfas• ()aretrnenin araЬas1
у""__.._ 7.7. Нanuwшne предложения, npucoeдuнsr1f вффиксь1 роди·

-~~
1. Ка1еm renk
2. Onlar - kitaplar_ .
3. Kedi_ _ yavru_ _.
4. Ahmet ev
S. Еv_ЬаЬ~ .
6. Dedem_ _ ~ka_ _.
7. Ali'_ _ o;anta__·_ .
8. Кap•_ _ kol_ _ .

СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЙ АФФИКС -и
СnовообразоаатеnьныА аффикс -са. -<:е (~а. ~) в туреЦkОм
•зыке имеет несколько значений.
1. Присое(lинnсь к nриn8Л1теnьtlым, он несколько усипиаает
обозначаемое ими качество.
gi!ul - g{!zelce - кресивыА - довольно красивы А, весьма красивы А
bOyOk -ЬОуоk~ - большой - довольно большой
2. В сочетании с приn8Л1тельнымн н сущест·витеnьными. этот
аффикс образует качественные наречия.
gilzelce yazd.J - ои превосходно нап.нсал
~lk~ sOylemek- откровенно (честн о) rовора
gizlice girdi - тайно вошла
~ult~a yapt1- он еделап 11о-детскн (как реЬlнох)

3. Присоединя•сь к существительным, аффикс -са образует


наречи.. с отсылочно.соnоставительным значением. отаечuощие

на воnрос Na11J? <<как? ». Такие наречи• будут nepeвoJU<J.C• на


руоокиJI 83Wit С DOMOЩ.IO предпоrа tCDO». ЭJим варечи.D1 co<Jr8eТ•
tтtyWТ по cмwcny сочетание нмеки сущестантслwtОr со срави·
t11ЛioUIМ С01030М giЬi ( «ао).
WaD - iai8IICa- WaD aiЬi
'IUO.Ie&- Do-cte.1108eЧecDC. - IIU: •uo.ea
u ker - askerce - uker giЬi
соа.uт - ncн:on.uтca - как СОJtд8Т

4. Если ефф....: -са npимwaer 1< .11ИЧ11WМ местоимеtОООt, то а


пом CJI)"'Ie он перед1СТ Т0'11С)' :speiiiUI rовор~~щеrо и оnоЧает на
юrlpOC ю-т tCDO ЧJоему (мнеИJОО)?»
КЬ.С.? «no чы:му (мнеюоо)?»
Всо - Ьац:е оо-моему Ь~- ЬШ:е ~
Seo- IJeiiCe оо--.-..у lliz - 8ia;e оо-ааwсму .
О- oocano ero (ее) (МIIeНIUO) ODiar- oolan:a оо их(~)
Seoce ЬtanЬul gOzel mi? - no--y Стамбуп XJII"''8WЙ?
Всосе A1i ~ clelil- По-м~ Али иетрудо.110б118W11.
Синонимами. р8ССМ81J)1С81еМ форм будуt UIUIIOТCI CJie·
дуJОщне: .
8ео - ЬеDсе - ..... aln оо- Ьiz- ЬШ:е- ьь. aln оо-иащему
моему

S e o - - - .... aln оо- lliz-aizce-•llllctre~


-.-..у

О. - onca - -
(ее)(миеИНIО)
aore оо ero ODiar - ODiarca - ....,.. ctre по
их (мнеюuо)
S. По~U~ТеJ~Ь -са моuт nepeдuan орудное 3И8чение и
аереводкn.са на русскиА 83Wit формоil твopltТei!WIOro IUUICD.
ЬiDJercc- тwсачами ·
l8lllen:e - _ , .

ТЕМА: К• 8W ~? Ne ~ yaplyOISunuz?

Ynp8НINUI 7.8. /JpcNr.m8йme дUIIIOI. eocm-me p80CIC8J о NIU80 - ·


- МеrЬаЬа s.dlkl
МеrЬ8Ьа Ean!
Sld1k, saUa 1щ: kardefin vu'!
Bir la.z, Ьir ed<ek Ьrdqim var.
Oa1ar бlfeoiyorlar ID1 уоЬа ~•yorlar IDl?
Кlztardqim Шtokulda ikiDci awfta oltuyor, erltekkarde4im iee bir
tirltetle muhueЬecelik yaptyor.
Peld, ЬаЬаа ае if yaptyor?
О ~onuyor, о emeldi.
Аааеа de ~yor mu?·


- Hay1r, о 9аl•~•уог.
- Meslegi ne?
О hem~ire. Kendi i$ini ~k scviyor. о yOzdcn h:il:i ~a11$tnaY•
devam ediyor.
- <;:ok g!lzel ! Senin iyi Ьiг ailen var.
Уприtнение 7.9. Сопоставьте высказывания
i.Ogretrnen Л) araba kullaшyor
2. mOdOr В) doktora yard1111 ediyor
3. $Of11r С) sa~lan kesiyor
4. ЬеrЬеr D) insanlam imrcdiyor
5. be1n$ire Е) ders anla11yor

Уприtнение 7.10. Прочитайте названия профессий. Расскажите. где


ра6отают зти тоди и что они двпвют не работе

Doktor, бй,retmen, щ~а. tш11irci, uvukut, mUdOr, s~.:krt.:tcr, polis, ressam


Упражнение 7.11. Прочитайте текст и отв<~mьтв не вonpoa.t

Ertiirk Веу Ьir okulda Tfirk~e бArcllncndir. О бйrencilere Tnrk~e


бjtretiyor. Enurk Веу 26 уа$шdаd1Г. О. sabal1 saat 8: 00' de evden
~1k1yor. 8:30 derse giriyor. Sш1fta 15 ogrcnci vаг. Ogrenciler ~ok
~al•$kanlar. Onlar TUrk9e'yi ~abuk бgreniyorlnr. EnUrk Веу
бgtencilerini ~ok seviyoг. 0Arenciler de 13rturk Bey'yi 90k seviyorlar.
Cgrenciler derste kitap okuyoгlar, u11$11m13 yap•yorlar, yaz1 ytt~yorlar
ve konu$uyorlar. Ogrenciler Tfirk9e der1iini ~k seviyorlar. Diyorlaг
ki. Tilrk~e бjtrenmek ~ok kolay.
1. EnUrk Веу nerede ~a11$1YOr?
2. EnUrk Веу ne i$ yap•yor?
3. Ertiirk Веу ka~ y~шdad1r?
4. Sш1fta ka~ бgrenci var?
5. Ogrenciler derste ne yap1yorlar'l
6. TUrk~e dersi zor mu?
7. Ogrenciler TUrk>e dersini seviyorlur 111i?
Верны unu нвт Сllедующив вь/Оi.азывания? ЕС11и да. ставьте букву D
•do!Jtu• {«nравильно»), ecnu нет- У •yan/•$• (•неправипьно•)
1. Ertiirk Веу ogretmendir.
2. Ertiirk Веу i$e otobilsle gidiyor.
3. Ennrk Веу saat 8:30 evden ~1k1yor.
4. Ogrenciler ~k tembelleг.
5. TUrk90 dersi 90k kolay.
6. Ogrenciler Eniirk Bey'yi ~ok seviyoгlar.

60
Осноо- Внt:н· ДательнwЯ Прс4110•· IICX0.111WA Сочстанн~ Аффксс ~
нoii тeJ11tHWR nадеж нwА na.ae>~< пмеж nocne.nora -с-а.~ нwА ПIJlC'*
пмеж nмеж -lltc cyw.
и мест.

<Л"'ft\QHHI - -(у)~ -(у)а. -(у)е -da, -dt -dan, -tan -llt, -са, -се -(n)ln,
-(у)~ -ta, -te -den,-te.n -yla, -yle ~а.~е -(n)an,

~~~
-(n)un,
-in\On
Воnросы Kim? Kimi? Kime? Kimde? Кimden? Kiminle? Kimce? Kimin?
Ne? Neyi? Nereye? Nerede? Nereden? Ne ile? Neee? Neyin?
Nasal
Лнчнwе Всn Beni Bana Вcnde Benden Benimle Веnсе Вenim
wecro- Sen Seni Sana Sende Senden Seninle Sence Senin
H~CHMJI
о Onu Ona Onda Ondan Onunla Onca Onun
Biz Bizi Bize Bizde Bizden Bizimle Bizce Bizim
Siz Sizi Size Sizde Sizden Sizinle Sizce Sizin
Onlar Onlara Onlara Onlarda Onlardan Onlarla Onlarca Onlaran
Усаза- Bu Bunu Buna Bunda Bundan Bununla Bunun
TCJiblfWe ~u ~unu ~una ~unda $undan ~ununla ~unun
место-
о Onu Ona Onda Ondan Onunla Onun
нменн.а
Bunlar Bunlan Bunlara Bunlarda Bunlardan Bunlarla Bunlann
$unlar ~unlara ~unlara ~unlarda $unlardan ~unla.rla ~unlaron
---·-
Onlar Onlan Onlara Onlarda Onlardan Onlarta Onlann
УРОК В

az - w.&nO, tteNHOГO mahalle - каартап


~inin _ нeo<!'""••wR, безобразнwй oehir - река
daha - eщe pahal1 - .оорогой
dаr-у>киА seml - paAoн
deniz - мop<' flrkJCI - nевец, леанuа
en-' caмwi temi.z - ..истый
esk; - стор"'й tren - nоезд.
fare - www., uzun -дпJiннwй
faz/a - более. бопо.wе OniO - нзаестнwА
genif - wирОКИЙ у&$11- старwй (о аоорасте)

hayvan - *''1101'1f0< yavq - мемснн wй


h1zl1 - бwct'PWA ycmek - e.oa
kalababl< - ..иоrопюдн.w ii yemck yemck - ест•
1ezzet- uyc усr - место

Jezzetli _ 8~усиwй tiyaret ctmc:k - посещата.

СРАВНИТЕ11ЬНАЯ Сf.ЕПЕНЬ ПРИПАГАТЕПЬНЫХ

Сравкi(ТСJ!ЬИU степень 8 -rурецком озыке nередаете• кмеиеw н

исходном niUICJICC, а таюке словами daha «еще», (Ok daha «ГО·


раздо>>.

Ul'&k ltCDden h1zlld~r. - Самопет быстрее nоезда.


Ul'&k ltCIIden daha luzild1r. - Снмолет еще быстрее IIOClдll.
, Ul'8k ueoden ~ daha h1zlкhr. - Са>оопст горщдо быстрее поещ.
Меньш~ степень хачества nередаете• словами az «менее)),
dah a az «e!J.IC менее>>.
0 seodell az l'&l•~andlf. - Он менее старательный, чем ты.
О seodel1 daha az \'&h$kaodir.- Он еще менее старатспьиый, чем ты.
в конСfРУJСЦКах со словами daha, I'Qk daha, az, daha az воз-
можно ony!lleHИC 1\МсНИ 8 ИСХОДНОМ Пl\деже .

U~ak dаЬА hiZIIdJr.

у,.".._,_ 1. f. Запопните nponyow {сраенительнм степень}


1. Kedi rareden _ _ ЬOyiikliir.
2. Yusuf, ьenden _ _ yцud!r.
1 Ben lngi1izcc TOII<ycden _ _ iyi Ьiliyorum.
~ Deniz nehirden_ _ ge!Щtir.
1, Vo1vo modeli $ahin modelinden ___gOze1dir.
~. ~ziOI< IUtaptan _ _ pahalldtr.

YII/НIIIнeниe 8.2. Звпопните npcnyaw (~стеnень)


1, Bu oda digeri _ _ _ _ _ iyi ~цшz..
2. Deniz.i bura_ _ _ _ _ iyi seyredebl1irsiniz.
J, Sen Ali _ _ _ _ _ iyi TOrlc~e kooщuyorsun.
•· Веn sen_ _ ооЬе~ santiro __ шuoum.
5. Bu ote1 _ _ _ __ temiz Ьir ote1 istiyorum.

ПРЕВОСХоднАЯ СТЕПЕНЬ ПРМЛАГАТЕ/1ЬНЫХ М НАРЕЧИЙ

Лревосходнu сrепень прклаrательны:х образуете• путем nо­


становки слова еа «самыJ!» перед качественным прилагательным
кпк наречием .

Bu en iyi ev.- Это самый лучший дом.


О ео iyi TOII<~e ЬШуоr. - Он пучше всех знает туреuкиii uык.
En kalaЬaJ1k illke Cin 'dir. - l<Jttaii - самu autoronюднu страна.

YllpUIIftНиe 8.3. Звпопнuте прооуски (npeeocxo&/11111 степень)

1. Ahmet s1ntt\a _ _ ~alt~kan бgrencidir.


2. Burada _ _ gOzel ev Ьenimkidir.
3. TOrlc~ _ _ kolay ders.
4. Missisipi _ _biiyiik nehirdir.
5. Tarlcao _ _ Un\0 f8lloctdtr.
У~ение 8.4. о.т-nьте нв еоорось1 нв осноее npeдiloж-a харвк-
терuсmик MIIWI.tl.

А) $ahin 1974 model, 100 km / s - lmpa1a 1951 mode1, 135 km 1 s


8) Vo1vo 1963 model, 11 5 km /s- Renau1t 1969 mode1, 105 km / s
1. En luzlt аrаЬа bangisi?

2. En уащ аrаЬа bangisi?

3. En esld аrаЬа Ьangisi?


4. En ye.U аrаЬа bangisi?
Упранение 8.5. Отевmьте на вопрось1

1. Size gбre en UniU artist ki1ndir'!


2. Sizin en iyi arkad8$IПIZ kimdir'!
3. Sizin en sevdi~iniz yemck hangisidir?
4. Sizin en ~k sevdiginiz mevsim hangisidir?
5. Sizin okuduguлuz en iyi kitap hangisidir'!
6. En h1ZII hayvan hangisidir?
7. En yava~ bayvan hangisidir?
8. En ЬilyOk bayvan hangisidir?
9. En ~irkin hayvan hangisidir"
1О . En guzel hayvan hangisidir'!
Упраненw 8.6. Запопните nропуски (сравнительная и првеосходная
степени)
Bizim ev mahallenin guzel yerindedir. Bu scmne bizi111
evden_ _ gUzel ev yoktur. Schrin _ _ ЬUyOk y~mesi,_ _
ЬilyUk okulu ve _ _ geni~ caddeleri bu 11tahallcdedir. Turistlcr
_ _ ~k bu scmte gclirler. Turistlcr _ _ temiz vc _ _ lezzetli
yemekleri bizim mahalledc yerler. Scmtimizi _ _ fazla turistin zj.
yaret etmesini istiyoruz.

ТЕМА : В магазине

Muzun kilosu Mf lira?


~i J tk- I<ЛуVННКЭ ПlUZ - бана1 1
domatcs - nомидор pataн.-:s - кuр1'Офсл ь
clma - •блоко portakal - arJcд ЬCIНi
hav~ - морковь sog-all - JIYK
karpuz - арбуз ~t\ali - переще
kavuл· - дын.1 tнrp - ред ька

kayiSI - aбpitKOC vi~nc - IШШШI


lin'Юn - ЛНМ011

Ynpaнeнut 8.7.17рочиmайmв дuалог

Manavda
- Buyurun beyefendi .
- Meyve ve sebze almak istiyorum
- Mcyvelcrim vr sebzeleri m ~юk lazc. Yeni geldi. Meyvelerden ne
almak istiyorsunuz?
- Bir k.ilo muz? lki kilo UzUm ve о~ k.ilo ~eftali almak istiyorum.
Fiyatlan ne kadar?
$ef\ali ve Ozl!m Ь~ yilz bin lira. Muz ise bir milyon lira.
Muz kalson. <;Onko muz ~ok pal•alo. Peki patates ve fasulyenin
kilosu ka~ lira?
Patates iki yOz lira. Fasulye ise Щ yOz bin lira.
lki kilo Qzfun. О~ kilo $efiali? l1ti kilo patates ve bir kilo fasulye
verin IOtfen!
Buyurun efendim.
- Te$ekk0r edcrim. lyi gOnler!
г~-
F-iy_a_
t-nе-kаdаr
--?---С-к_
ол_ь_к_о_ст_о_нт-?'1

'tпр~~Ю~tние 8.8. Задаотв вопрос к подчеJЖНуmь"' CIIOtlaМ


1. Evet. avva cok oohalt.
2. <;ilegin kilosu Ьir milyon lira.
J. Ponakal ve УШ!!; almak istiyorum.
4. .!!Ш!.iJ.2 ospanak almak istiyorum.
S. Haytr. sebzeler ~ dej!il.
6. Don meyveler ucuz de~ildi.

СП0800БРАЗОВАТЕЛЬНЫЙ А~КС -{y}ICI

Словообразоватсльнwй аффикс -(у)осо образует сушеств итель­


t~ ые, называющие ИМJI деател.а, п ронзводищсrо действие н о.ред­
аrавлен вароtантамн -(у)осо, -(y)ici. -(y)ucu. -(у)ОсО.
Sa1mak - sa1 + tCI - продавец
Binme-k - bin + iti - наездник
Dinlcmck - djлJe + у + ici- слушатель
Almak - al + ICt - llOкynaтeль, nриннмающи А, получающиn
YOzmek - yOz + ОсО - шоовец
Ko~mak - k~ + ucu - бегун
УРОК9

almak- ~. азот. hiU-ecceщe


ау-мес.ц kahvalu yapmak- 3UIJ>8IC8n.
Ь.ltktutmak - noeкn. рwбу kuzu - агненок
ЬOyCimek - 1*'111 mutlu olmak - бwn. сч.астпнаwN
~aytr - nyr, nаст&tще oynamak - •I'J*Т•
~ltmak - 8WХОД.НТ1.? ПOAIЛin.ca piknik - пикних
~OnltO - потому •то pilav - nnoв
dinlemek - cnywan. pifirmck - оарt<Т•, **J>trn.
dinlenmek - oтдwun. sаЬаh - утро
do&melc - po;um.ca saha - nлощадка
dOnmelc - oooapawar.c. sohЬel ctn>Ck - pl3t'OI8pll....... бon-
erken-paнo ran.
fakir - бе.окwй tavuk - IIC)"Ptcцa
~-003,11НО 1eneffils - nеремена
8~ kalmak - oшruwoan tulmak - дер*•""
~en - npowлwй umut - надежда
geJmek- OpttXOAКn. uyun1ak - спать
&ilmek- t<4ТМ, уходкn. vatan - родина

gol almak- sабиааn. ron yerlqlirmck - nepc:ccn.on.ca


giiJmek - CNCIIТt.CI

ПРОШЕДШЕЕ КАТЕГОРИЧЕСКОЕ ВРЕМЯ {-t1141)


Прошедшее категорическое врем• обозначает завершенные,
ЗЗК<>JiЧенные до момента реч11 факты прошлого. Чаше всего nе­
рееоднтса на русский оык глаголом совершенного вида («еде­
лап>>, ((СJСа34Л>>, «nрочитал»). но может называть и дейстан.1, со­
ответствующие глаголу несовершенного видд. Прошедшее арема
может передваать как однократные, так 11 многократные дейст­
ВИ.I.

Прошедшее арема на -h 1 -d1 обозначает действиа, которым


сам гоеорашнА был свкдетепем.
Образованне форм nрошедшего времени происходит так: к
основе глагола сначала nрисоедииаетса ударный аффикс про­
шедшего времени h (tl tu tO) или d1 (dl du dO) а COOТIIetCТIIИН с
законом гармонии согласных, а затем лкчкые аффиксы .

..
~alqmak pt8dt lkoa u 1mak
0.0\'&l•I + IJ + m git + ti+ m ltooщ+tu+m
Son~lц + tJ + n git + ti+n kooщ + tu + n
О ~+ь git + ti kooщ + tu .
Oiz~Щ + ь + k git+ti+k konщ+tu+k
Siz ~allf + Ь + D1Z git +"tj + niz kоощ + tu + nuz
OnJar ~''' + 11 + 1ar git + ti+ ler ltooщ + tu + 1ar
Oynamak dlnl• - k okumak gOimok
Вcnnyna + ch + m dinle +di + m oku+du + m gOI + dO + m
Scnnyna+ch +n dinle+di +n oku+du + n gOI+dO+n
Ooyna+ch dinle+di oku + du gOI+cМI
Biz nyna +ch +k dinle + di + k oku + du + k gOI+cМI+k
Siz nyna +ch + DIZ dinle + di + niz oku+du+nuz gOI+dO+nOz
Onllr oyna +ch +lar dinle + di + ler oku + du + lar gOI+cМI + Ier
1. DOn seni andlm. - Я звокил тебе ачера.
2. Ge9en hafta Anlalya'уа gittim. - На DpOIWIOii - • е:!ДК/1 • AII-
11IJUUO.

Упрuн8<ие Н Обра3уйте ~форму 1178i01108 ~


шего eWulюeo 8р1М1еН11

Ginnek, dбnmek, istemek, sevmek, y02mek, s6ylemek, dinlenmek,


ieyl"e\IDCk, susmak.

Ynpuн8<ue e.z. n~ Н11 pyr:atU(J • •


Okudun, sevdik, dinlendiniz, telefon ettim, oynacblar, seyrettik,
konщtum, istedim, yazdtmz, Ьaktun, geldin, s6ylediler, .уарь, Ьekle­
dik, verdin, an1вdun, ~J\1\ar, ginik, anlaltUUZ.

Y/lfii8НIНII8 8.3. н.nuwume ,.,.аоо.ен111, \IG1IOI1IIJ)'I -~ ~ е


(Ж()бках, • ~форме npoweдweao 8Wuwoeof/11*8НU
1. Dlln piknige (gitmek).
2. Dlln Щат iki saat ders ( ~IJmak).
3. <;:ocuklar ~effllste futЬol (oynamak).
4. КanЩim yemekten soora ( uyumak).
S. АЦат yemeginde tavuldu piiAv (yemek)
6. Onlar kitap (okumalc:).
7. Ali ~ ау araЬasuu _ _ _(ylkamak).
8. Ben siz.e mektup (yazmak).
9. Biz TOrk~e ( бg,-enmek).
1О. О tahta)'l (silmek).
у,.._ 1.4-lli..бep<lneno(!~.. /IOCJAICЛ'f~

8en 1 scn / о 1 biz l Ш ! oalar


1. _ _ ~ Ьafta futЬol oynadtk.
2. _ _m!Wk dinledini:l.
3. -
4.
S. =
- den ~$Ь.
Ьaltk tuttum.
~n ау hasta oldun.
YfiPI/«<IfНUU 1.$. 0meemwnt нг еопрось1
1. Bisikleti ldm tamir etti?
8en tamiret
~.?---·
2. Anoeniz size_n_e_p_,.~..,.irdi
Annem piliv p~ir.-----,......,.--
3. M isaГ.rler evinizde ое У&РЬ1811
~Ьetet _ __~------
4. Galatasaray kщ: gol atlt ?
4gol at._ _ ___"_ _ __
S. Tatilde ne yapltntz?
Pikniie git _ __ __ _

7ВIA: 8м~UJIМ~
G/ylrll~
~·k - coeт.owA kcmc:r - ремен~
ai - IJШR kttmiZI - lфiC>Iмli
atlu - wарф koyu - тсмиwА
atlet - ...... UaVII - I'UC'I)'K
•takk&Ьt - туфnн \tc:ivert - C·HIIIIЙ
ЬColen - размер mavi - rony6oli
Ьехu; ak - бспwй poiiO - ПIJl>ТO
Ыuz - бnyso pontalon - брКЮI
сеlш - IIII.IDDI< реmЬе - pooooмli
Ф&eli - nonOCONii IIЬabltk - XIЛIT
90f8P - IIOCD, IC(W"'rtDD un - .uтwli
elbise - I1.IUne siyah: koro - чериwА
eldeven - r1ер'18Т1<И f89U - wana
pnlek - pyfiowo f011 - wopтw
JV1 - eepwA taktm еiЬiк- косnом
ltahverenai - кормч.. еаwй turunCU - Qplllжe&WA
kareli - 1 IUICТOЧ.Y Yctil - :teJJCKNii
kauk - coнтcp

..
Уп"_енut 9.4. Г/poojumaйme дuапог

Bir gQn arkoda~tm Sultanle blr magazaya ginik. Мagaza Taksimde.


Orada sadece Ьауап qyalart sattyor. Birllkte тagazaya girdik:.
- Buynш efendim. Н~ geldiniz! Nastl yardtmet olabllirim?
- Bana bir elblse ve kazak liztm.
- EIЬise ve kazak.l at ilci.nci katla. efendim. Buynm Ьео gбstereyim.
- Bu тavi ~izgili elblseyi deneyebllir miyim?
- Tabli ki.
- Нaytr, olmadt. Bir Ьeden bOyUic mOmkOn mO?
- Tabli ki.
- Bu wnam. Nastl gi!zel g!mlnoyor mu? Yakt~tt пu?
- Bu ~ok gOzel oldu. Sana da yakt~ь.
- Tamam о zaman bunu altyorum.
- Birde ~u gri kaza~t istiyorum.
Sulton ef)lalarmt aldt ve blz magazadan r;tkllk.
Nastl yard111te1 olaЬilirim?- Чем моrу помоч•? (спраwиN<Т
11родuсц)
Bu yesil gOmleai (a.n.) deneyebilir miyim? - Я моrу приме­
рить эту 30Jiеиую pyбawl<)'?
Olmad1.- Не оодоwло.
Bir (Ш, ~ ... ) Ьeden ЬOyilk(k~ak) mamkon mO?- На одки
(доа. три и т.д.) размера боло.wе (меи•wе) мoJUo?
Nas1l gOrilnDyOr? - Ku owrJlllдllт?
NISII gOrilnQyorum? - К81С 1 awrn.ncy?
Sana ~1$11. - Тебе идет.

ВОГРОСМТЕЛЫWI М ОТРМЦАТЕIIЫW1.аi'МЫ
ПРОWЕДWЕГО IIAТEГOPII'IECIOГO III'EIIEIII

При образовании отрицательной формы прошедшего времени


(..- не ходил», '"' не чнтап») к основе rnaroлa c!Uiчana прнсоеди­
н.tетс• отрица~нwй аффикс IDI IIDe, затем аффикс прошед­
шего времени ь 1 dJ, а потом nичнwе окончанц.
Glhlltk oynamlk
Веn git + те + di +m oyna +та + dt + m
Sen git + те + di + n oyna + та + dt + n
О git + те+ di oyna +та +d1
Bizgit + me + di + k oyna +та + dt + k
Siz git + те + di + niz oyna +та + dt + шz
Onlat git + me + di + ler oyna + та + dt + lat
1. Ona gefl;ek sOylemedim. - Я не сказал ему правду.
2. Annem daha gelmedi. - Мама еше не пpнiWia.

&8
В обра30ванин воnроситспьноil формы yчacnytt воnросн­
тельни часnща m1 (a1l, mu, mtl), кowpu пишете• отдельно от
rлarona. постаапенноrо е форму npoweдwero еремен н.
Вео gittim mi? oynadlm nu? Коnщшm mu? gQidOm mll?
Sen gittin mi? oynadln rru? Konщtun mu? gllldOn тО?
О gitti mi? oynadlnu? KonЩIU 100? gQidU па!?
Biz gittik mi? oynadlk nu? KonЩIUk mu? gOidOk тО?
Siz gininiz mi? oynadlna rru? Kon~tunuz mu'! gOidOnllz mll?
OnJar gittiler mi? oynadllar nu? KonЩ!Uiar mu? gilldiller mi?
1. Pazare gittiniz mi? - Вы ходкnн на базар?
2. Sen kahvalu yaptmnu?- Ты завтрu:ап?
Воnроснтеnьно-<>тркцатель11u форма скnадываетс• нз отрица-
тельной н естроемтельной форм.
Ben gitmedim mi?
Sen gitmedin mi?
о gitmedi mi?
Biz gitmedik mi?
Siz gitmediniz mi?
Onlar gitmediler mi?
Y",__w t.7. Образуйте оmрщаmельную форму глггопое прошв<}-
wего каrnвгоричеа<ого ~

Вeklemek, okumak, dinlenmek, d6nmek, anlatmak, yazmak, sonnak,


istcmek, yardtm eunek.
Yn".....,ue t.l. Образ)'l)те IIOt1pOClЛI1eЛЫI)'IO форму Z118ШЮ8 прошед-
шего катвгсрснеС~<ого ~

Tcmizlemek, susmak, ytkamak, wylemek, bakmak, seyretmek, kalk-


•mak, sevmek, gelmek.
Ynpurн.,ue t.t. llanuwume д-111 првдложенUR в отрщателыюU
фор1.1в лроwедwего квтвгсричвского времени

1. Веn kalem aldtm.

2. Onlar yQzdi!ler.

3. Sen Tilrk~e Ggrendin.

4. Biz dOn gece uyuduk.

70
S . Biz &"9С" Ьafta geklik.

6. Веn diin 1elevizyon seyrettim.

YnpllllltНW 1.10. l/aluJJuтe npednooнl.fl, uc:nonьзyw гпага~Ь~ .,."._ е


аrобках е~ форме~ к~ого eptr

1. Bu saЬah kahvaltt - - - -- - - -- (yapmak).


2. Ahmel Odevlerini (yazmak).
3. ВаЬаm eve erken (gelmek).
<4. DOn gece hi~ (uyumak)
S. FutЬolcular sahaya (~tlcmak).
6. Televizyonu (~).

YnpllllltНue 1.11. Напuшите npec!nolftни~~~, ~ глагспы е ~


теtlоНОС)форме ~~."_.и

1. Bizders~~ --------------·
2. Senkitap oku - - - -- - -- - - - -- - ·
3. 0j!renci1er Odev уар - - - -- - - -- - - - -
4. Fatih futЬo1 oyna - - -- - - -- - - -- - -
S. Sizpizzaye - - - - - -- - - -- - - --
6. Onlara telefon el ..,-- - -- - - - -- - -- -
7. Ahmet diin Ьiи ge1 ,---,.-,--- - -- - - -- - -
8. Doktor bastayt ame1iyal е1 - -- - - -- - - - -
9. Вaham ~ime para ver
10. Веn diin аЦат pastahaneye gil - - - - -- - - -
11. OйJ'etmen 6AJ'encilere Odev ver - - -- - - -- - -
YnpllllltН\18 8.12. Нгnuшите ~. ~ tnaгcrtЬt, даннье е
аrобках. ~ форме /lj)OW8(!weгo ~.,.

1. Senkitap _ _ _ __ _ __ _ _ __,? (okumalr.)


2. О yemek ? (pi$innek)
3. Siz ders ? (anlamak)
<4. Onlar futЬo1 ? (oynamak)
S. Siz diin ? (y02mek)
6. Sen аЦат den ? (~aЩmak)
7. ~uk ?( e&\amak)
8. ВаЬаn пща ?(gitmek)
9. K uzular ~упа ?(~tkmak)

71
Ynp8НfНue 1.11. Напшите пООходящие по CМ.ICIIY фор11ы 1!р0С118дсаего
категоричеасого Bf*IIIНU.

1. Pazar gilnil futЬol oyna - - - : - - - - - - - - - -


2. Ali' nin ЬаЬаs1 blr аrаЬа saiJD al - - - - - - - - - -
3. Diin ma~J seyret ?
4. Ni~in ders ~al·~ ?
S. Кimgel ~--~~----------~-
6. TUrk.iye'de kщ: glln kal
?(sen)
7. TUrk.iye • yi ЬеАеn ?
8. KahvaltJ уар ?(siz)
9. Ni~in g~ kal ?(sen)
Ynpuнeнw 8.14. Cocm.мl.me предлоiкfiНUR, UCIIOOЬ3YR формь1 прошед-
шего К!lfllеЩ)UЧЮ~ого fi/*I8НU

\ . 6Afetmen 1 futЬol oynamak 1 Ьаh~е 1 6Afencilerle

2. al1~ veri~ yapmak 1 sUpermarkette 1 biz 1 dlln

3. seyretmek 1 arica<Щiar 1 sinemada 1 film

4. g~ kalmak 1 Aii 1 okula 1 g~en gUn

S. yapmak 1 bir аrаЬа 1 kaza 1dUn gece

6. Ьitmek 1az 6nce 1ders

1. ~-~~~~-~--~---------?
Haytr, dUn piknikte tenis oynamad1k.
2. '::::-----:-:-----:-:-- - - - : - : - - - - - - - - -
Evet, dUn gece paniden sonra eve gittim.

3. ~-........~-~~~----~------
Hayu, dUn Щат Ы~ televizyon seyretmedim.

4. =---~-~~---:~~--------­
Evet, 6nceiU giln okula g~ kaldJm.

s. ~-~~~~-----------
Hayu, Ali' yi gбnnedi.

72
Ynpuнtнue 9.11. ДaiJme ~«J и ~«J отееть~ uc-
IIQIIЬЗYJI формьt просиедwего категоричеаrого е,_.ю

1. Ahmet бdevini yapu rrn?


Eve~--------------------------------------
Hay•r, -------------------------------------
2. Diln lngilizce ~all$tm nu?
Eve~--------------------------------------
Hay.r, ~~~~~--~-----------------------
3. Deden ~i~ekleri suladl nu?
Eve~--------------------------------------
Hay•r, -,------:--:-:----::------------------------
4. Polisler h•rs•z• yakalad• nu?
Eve~--------------------------------------
Ha~r. ____~~..,.-~~-----------------------
5. G~n yaz tatile gittin mi?
Evet,
Hay.r,--------------------------------------
_ __ _ _ __ _ _ _ __ _ _ _ _ _.

У...-ие t.11. Неоошите npeдпoi«eнUR 8 ompщarri8IWoiiO фор.1е про­


шедшего категор~Неского ~и

1. Leyl! otobllse Ьiniyor.

2. АУ$С ilc Ahmet eve gidiyor.

3. Kcmil Fransa'dan geliyor.

4. Annem ~amцtr yooyor.

5. Turistler ml!zeyi gez.iyorlar.

У11р111Н8Ние 8.11. ПfJСЧIJfМйте текст


Nennla
Nennin Amcrika' da d~du. Orada k~ bir $Chinle bUyildil. AIU
уцшdа okula bцlad1. Fakat liscye gidemedi. <;ilnkil onun ailesi ~k
fakirdi. Onil~ yцtnda geldiйindc' ~al1$10Aya bцladJ. Bir ayakkab1
fobrikasшш montaj atOJyesinde ~all$11.
Nermin onyedi уцша geldiйinde, onun ailesi Tilrkiye' уе t&Jmdl.
Once Konya $Chrine yerl~ler. Ondan sonra lstanbul $Chrine Щtn­
d•ler. Nermin Amerika' dan aynltrken" ~ok mut\u deйildi. <;ilnko
73
Nennin'nin Amerika'da arkaЩian vard1. Fakat $imdj о бz
vatan111dayd•. Nennin оосе Tilric~' yi gOzel kon~amad1. Geceleri
Tnrk~ ~~~- GllndUzleri bir fabrikada ~~~~~·-
Nennin ~ ~al1~11. О ~imdi Tllrk~e· yi ~k gUzel konщuyor. Ge-
celeri ЬА!А ~~·~•yor fakat о ~irndi daktilo ~al1~1yor. Nermin sekreter
olmak istiyor. Nermin art1k Amerika 'yi ~k бzlerniyor, ~Unko о tirndi
~k mutlu ve yeni ~lan var. Nerrnin gelece&ine umutla Ьalu­
yor''' . Mutluluklar Nerrnin!

• On~ )'af.~nda geklitinde - кor.u сА мсnолиилос• 13 nет


•• Nennin Amerik.a' dan ayn11rtcen - КОГАI уеХ&Ла tD Аwермrи
"' a<:l-aine umutla Ьоlауо.- - 8 бyJIYUICC СNОТрНТ С RIIAOICAOЙ

an-r.me на еопросы:
1. Nerrnin nerede dogdu?
2. Nerrnin okula gitti rni?
3. Nennin ne zaman ~al•fCD&Y& bцlad•?
4. Onun ailesi ne zaman Щ1nd1?
5. Onlar daha sonra nereye tцmd1?
6. Nennin TOrkiye'de mutlu oldu mu?
7. Sizce Nennin nas1l bir luz?
УРОК10

СЛОВАРЬ УР(ЖА

еdа-остроо kaza )'8piJ18k - поnадать а ааармю


''" .m, )'8piJ18k- JICJia'Пo 00«)'111СИ
&fak olmak - 8JUOб~•
kom.ik- смешной, смешно
korsan - nират, nиратский
ЬаJ - Nед merak eьnek - бсспокоитьс•. ни-
Ьll$ka - другой тересооаnс•
detiJtinnek - Н3МСJtНТЬ pek - aec..wa. очен.,
dolt - дpyr peynir-cwp
tmin - быть уосреннwм piyangodan kazanmak - &WИJ]>W-
etyalar- &eiЦ)I аать а потерею

8CfCk- надо, нужно Jilya - coн


J&1!Jmek - аидето.с• sаЬЛ-бсреr
llavulana - аэропорт temЬel - neнмowll
herkes - осе yanmak - гореть, сгореть
heyeeanla - озоопнооанJtЫй уаrа-рака

llai~ - ннтерес:нwll, интересно yaralanmak - nораннnса


lnanmak - аерttть yolculuk- nутеwестоие
itten 8\mak - 8WГОКJIТЬ С работь1 zeytin - ОЛИIКН

БУДУЩЕЕ КАТЕrОРИЧЕСКОЕ ВРЕМЯ (-{у~ 1-{y]ecek)

В rурецком азыке будушее категорическое apeN.II на -{y)acak 1


-(y)ecekназывает такие дeiicтвiUI, которые с точки зpeнiUI гово­
р•wего ДOJIJI(ИЫ об•эатепьио осуwествнтьса. Различают следую­
щие оттенки будущего категорического времени:
1. твердое намерение
2. долженствование
3. требование, приказ
В формообразовании будущего категорического времени есть
род особенностей. К основе глагола присосднЮiетсl ударный
аффикс -acak 1 -ecek, затем следуют nнчные окончвнiUI.
Копщ + acak + sш = konщвcalшn (ты будеwь говорить)

Однако, еспн основа rnarona закаичивветсо на гласную, то


между двум• гласными встааitаетс• своего рода ннтерфнкс у:
Oku + У+ acak + sш = Okuyacaksan (ты будешь читать)
Второй особенностью в формаобразоввини будущего времени
о110.1етс1 смена буквы k на 1а позиции между двyNJI гласными
11рН ПрНсосдниеННН ОКОНЧЗНИJI :

75
Cal•' + acat +1m"' ~~~·cat•m (• буду работат•)
СаЩ + acat + 1z= ~al·~•z (мы будем рабоr4т•)
y1pmak gltmek
Ьеn уар + q + Im gid + СССЙ + im
scn уар + acak + sm gid + ec:ek + sin
о уар + acak gid + ccek
ь;z уар + асч + 1Z gid + ессй + ;z
siz уар + acalt + SmlZ gid + ec:ek + siniz
oolar уар + acalt + lar gid + ec:ek + ler
ok11111ak ~mek
oku+y+aat+liD i21e + y + eceg+im
oku + у + acalt + sm i21e + у+ ec:ek + sin
oku + у + acalt i2le + у + ccek
oku+y + &a~ + 1Z izle + y + eceg + iz
okuy + acak + smlZ izle + у + ccek + siniz
oku+y+acak + lar izle + y+ccek+ler
1. Уann Щаm parka gidcceAim. - Завтра вечером пойду в парк.
2. ВаЬаm ycmekleD SOМI gвzete okuyacak. - nосле тоrо IC8IC отец n<>-
ест, он будет читать rазету.

r"".._w 10.1. Нвпwiитв глаголь/ 8 утsврдuтепьной форме бrс'Ущвго


квтвгоричеаtого еремени

Okuyor, dinliyor, temizliyor,seyrediyor, ~lt$tyor, i~iyor, ge~iyor, tu·


tuyor, soruyor, g6r11yor, seviniyor, uyuyor, siliyor, щауоr, oynuyor.
gidiyor, susuyor, geliyor, Ьaluyor, suluyor.

ОТРМЦАТЕJ1ЫW1 И 11011Р0СМТЕЛ ЫWI И ФOI'Itlbl

При образо!Wiии отрицатсльной формы будушеrо катеrор11·


ческого ареw енн к основе rлмола сначала присоедкн•етс• oтptt ·

uател•ный аффикс та 1 те, затеw показа'IеЛь будущего врем ен н


acak 1 ecek и личные аффиксы. Так как аффикс отрнцано :wcatt·
чиаВСТ'СI на гласную, а аффикс будущего времени начинается с
rлacнoil, то wежду ними всегда будет nисаты:• IICТIIВOЧHU буква у:
Веnуар +ma+y +асаА+ un git + те + у +есеА + im
Sen уар+ та + у + aak +sш git + те + у + ecek + sin
О уар + ma+y + aak git + те+ у + ecek
Biz уар + та +у + асаА + tz git + те + у + есеА + iz
Siz уар + та + у + aal< + sшtZ git + те + у + ccek + siniz
Onlar уар + та + у + acaklar git + те+ у + ccek + ler
1. BugQn ~k yomldum. Ders ~lfmay&eat•m. - Я cero.Qid очень
устал. Не буду учить уроки. ·
2. FatiЬ hasta. Sinimaya gihneyecek. - Фатих болеет. Он не noitaeт
8 кино.

YIJIМI«Нfflue 10.2. Образ~ ~ую фoptty будущего~


чваrого~ от сnед}!ОЩUх гпагопое:
У azmak, gelmek, Ьeklemek, oynamak, ~11anak, lщlamak, gezmek,
Ьitinnek, koymak, izlemek, sonnalc,Ьalcmak, sOylemek, okumalc,
aevmek, kooщmak,vennek, yapmak.

Вопросктельнu форма слагаете• по общ""' nрааипам:. аоnро­


Qнтспьнu частица m1 / mi пишетса отдет.но от глагола, npиcoe­
AHII•a " себе nмчнwе окончанм.. ИсiСJJЮченне COCТII81Uieт форма
ТреТЬего лнца множественного числа, в котороli nмчныll аффНJСс
nрисоедннаетса " самому rnarnny, а вопроснтельнu частица ос­

rаетс. без формальных показатеnеll:


yapmak · cttm~k
Ьеn yapacak m•}'lm? gidecek miyim?
sen yapacak mJSJn? gidecek misin?
о yapacak m•? gidecek mi?
Ьiz yapacak IDiyiZ? gidecek miyiz?
siz yapacak m15101z? gidecek misiniz?
oolar yapacaklar 101? gidecekler mi?

okumak lzle•u
okuyacak IDI}'Im? izleyecek miyim?
okuyacak mJsm? izleyecek misin?
okuyacak mJ? izleyecek mi?
okuyacak mJ}'Iz? izleyecek miyiz?
okuyacak m1sm1Z? izleyecek misiniz?
okuyacaklar m•? izleyecekler mi?
1. Doktor Веу gelecek mi? - Врач прндеr?
2. Ваnа yardJm edecek misin?- Ты мне nоможешь?

Упринение 10.3. Образусте ~ фoptty будущего катего­


рuчf/(ЖО?О IIPf*fНII от спедующих глагопое глагопое:
Kapatmak, taDJfmak, almak, Ьeklemek, ~$mak, gelmek, sonnak,
ywnak, gllnnek, istemek.

17
у",__.,. 10.4. Напишuте npednQJQнUR е отриц--.ной форме бу·
д)ЩегО категсрснеского epcweнu.

1. BugQn ona telefoo et - - - - - - - - - - - --


2. Seni duralcta Ьekle , . . . , . - , , - - - - , - - - - - - - - - - -
3. Yano akJam size Ьir kitap getir - -- - - - - - --
4. Seni Ьerzamao Ьаьrlа
S. Ali Веуlе ge1ec:ek Ьаf\а-g-:б-:
111$,....------------

6. Yano futЬol oyna . , . . . - - , - - - - - - - - - - - - -


7. Bir
8. saat soora yernek yi - - - - - - - - - - - -
Уалп deoize git _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __

9. Ayla prlu sбу1е - ---:-:"...--.,....---- - -- - - --


10.~ dersten soora sahi1e git - - - - - -- - -
Упр88Н8Нuе 10.5. Нenuwume npednoжeнUR е ~ форме бу·
д)ЩNО~~-

1. Seni affct - - - : , . . . . - - - - - - - - - - - - - - -
2. YanoyegmuryaA - - - - - - - - - - - - - -
3. ~yardunet-:----------------
4. BaЬamyano gel - - - - - - - - - - - - - -
5. Si.zinle futЬo1 oyna - - - - - - - ----,-- - -
7. У~уар -________________________
6. Odumt~la
- - - - - - - - - -- - -_

8. Ahmet'e mektup yaz - - - - - - - - - - - --


9. Yano pazara git - = - - - - - - - - - - - - - --
10.Qu senetemЬel ol - - - - - - - - - - - - --
Упр88Н8НU8 10.t д.i1те ~J> и ~ Ot!WmЫ,
UСI!ОIЫ)!Iбуд)<щегок~ epfМif/НU.

i. Tati1de lzmir'e gidecek misiniz?


Evct, - - - - - - - - - - - - - - - - --
Hayu,
2. Televizyoo seyredecek miyiz?
Ev~ - - - - - - - - - - - - - - - - --
Haylr,
3. Oйreociler-=-ь-ask""ct-Ьol,.....,.-oyna
-yacak--:-:-lar-пu
----=
?--------

Ev~
Нау~r,
- - - - - - - - - - -- - -- --
4. Кitap okuyauk пusm?
Ev~ - - - - - - - - - - - - - - - - --
Haylr,

78
S. Otleden sonra ma~ gidecek miyiz?
Evet, -_-
Haytr, _- --
__ _-
__-_
--_ --
_ _-
_-_-
__--
_-_-
_

Упрuнение 10.7. Omten.me на еопрось~ UCOOIЫ)II Z1182011ol, /}8н,е •


Clroб«ax, е ~ форме б)d)щего к~ого ер&­
/оН/Нu.

Sen yann ne yapacalcstn? (~tr ytkamak)

2. Sen ~ ne yapacalcsm? ( bilgisayar kununa gitmek)

). О Ьu gece ne yapacak? ( televizyoo seyretmek)

4. Siz yano sаЬаЬ ne yapacakslDIZ? ( pad<ta k~k)

~. Oolar O~eden sonra ne yapacaklar? (antreman yapmak)

6. Biz hafta sonu ne yapacaj!tz? (piknije gitmek)

?. Onlar gelecek ау ne yapacaklar? (Тilrk9e Ojrenmek)

8. Seo pazanesi gilDO ое yapacaksm? (hastaneye gitmek)

9. Siz gelecek hafta о е yapacaksmtz? ( yOzmeye gitmek)

10. Sзlt gilDU ое yapacaksm? (dЦ~iye gitmek)

11. Siz 98Jl8Dlha gllnO ne yapacaksmaz? (latile gitmek)

12. Onlar ре~Ье gUnll ne yapacaklar? (evlenmek)

13. Biz cuma gilDU ne yapacajaz? (Щtnmak)

14. Cumartesi gilDO ne yapacakstn? (аrаЬа tamir etmek)

1S. Pazar glloil ne yapacakslDIZ? (sinemaya gitmek)


Ynpurнtнut 10.8. Прочитайте текст и стевтьте на вооросы

Macera
$en ailesi bu hзfta sonu Кanarya adalanna tatilc gidecckler. Orad<J
nc yapacaklanш' hep birliktc planlamalan gerekecek.Bu yl!zdcn ~k
heyecanlolar. Ve ~ok vakitleri de yok. Onlar Cumanesi gUn!l yolcu-
luga ~okacaklar.Oraya ~k gllzel ve b!lyOk bir u~a gidccekler.
Herkcs bu yiizden ~k ЬeyecanJo.
4te Cumartcsi gOn!l ve b!lt1ln aile hazJr. U~ak saat 2'de kalkacak
ve onlar tam 1щ saat yolculuk yapaeaklar.
~en .Uicsinden Ь;цkа aileler de Kanarya adalanna tatilc gidccek-
ler. Вelki de orada ~en ailcsinin ~ok dostlan olacak.
1$1С havaalano vc u~ kalkmaya hazor. Herltes mutlu Ьir $Ckilde
u,aga Ьinccek. Fakat u,akta Ьir u'ak korsaш olacagtno nercden Ьile­
ceklet?
Herkes u~a Ьiodikteo ve u,ak bavalandtktan sonra u~k korsaш
u,ago Щtracak ve bcrkes hзyil ktnklфna ugrayacak " . Herkcs ~ok
!izgOn. Arttk $en ailesi Kanarya adalanno rOyalannda gOrecekler.

• ne yapacaklanш - что бу~ Acnan.


.. lwyil ktnltJatana utnunak - ра>ОЧарооwват~оео
1. ~ео ailcsi ое zaroao, oereye tatile gidecekler?
2. Onlar oi~in beyecanlt?
3. Onlar ос zaman yolculuj!a ,tkaeaklar?
4. Onlar ne ile yolculuk yapacaklar?
s. u,ak saat Щtа kalkacak?
6. Yolculuk ь, ssat sOrecek?
7. :>en ailesi nasol Ьir macera yцayacaklar?
Расl:жажите о КIIКОМ-Либо , _ , . 11)m8U16Q718uu. Ка«.", ~unucь к по­
ездке, ф .", ездипи, на СКОtJЫ(О, ка« проеели 8/*Afl. Удачно nu &.rю ввwв
пуmвшестеие? ·

YnputНtнut 10.8. Задайте ecnpoc е форме будJ-Щего каmегорtНе<ЖОго


8{lllloi8НU

1. BugUn Ьizimle ders ~ц - - - - - - -- - - - -


2. Sana verdigirn kitabo olr.u
3. Bu gece televizyon seyret - - - - - - - - - - - - ?
4. Paketleri masanш azerioe koy ?
S. Bu hafta sonu bize gel ?
6. Anar' ш do~wn gllnOne git ?
7. Siz bu sene tatile git ?
8. Yemekten sonra tatl1 ol ?
9. Buglln eve e.Xen gel ?
1О. Pazardan meyve al ?
11 . Saloo!IW ~yalann yerini de~i~ ?
Упрuн81ие 10.10. Задайте eonpoc е форме 6уд)'Щег0 категорuческооо
8pelolf/НU.

1. Buglln televizyonu tamir (etmek)?


2. Мisafirler i~in kek - - - - - - - - - -(yapmak)?
3. Bu sonшun cevab1ru (bilmek)?
4. Bu sene SIDifШI (ge~mek)?
S. Yann bulщaA~nuz yerde (olmak)?
6. Кard~ine dondunna almak i~in d•$811 (~1kmak)?
7. Derslerini zamaшnda (Ьitirmek)?
8. Okuldan sonra kutilpbaneye (gitmek)?
9. ~i~kleri vazoya (koymak)?
10. Sen уаrш arkadцlannla pikni~e (gitmek)?
11. Seo eiЬiselerini dolaba (koymak)?
12. Siz ЬOt!ln evio duvarlann1 (Ьoyamak)?
13. Ben sana ald1~1m bediyeyi {gбstermek)?

Ynpu!НIНU8 10.11. Hsnuшume предложения е форюх будущего катего­


рш«КОгО epelleнU.

1. ВаЬаm Ankara'ya gitti.

2. Ogrenciler kahvalt1da peynir, zeytin ve Ьа1 yediler.

3. FutЬolcular sahaya ~llшlar.

4. Ali щш• kestirdi.

5. Siz sOpermarkete gittiniz mi?

Упрuн81ие 10.12. Напишите nредложения е фopllax 6)'д)'щего катего­


рического tJНIIolf/НU.

1. Alimet ile А»С Ьafta sonu evleniyorlar.

81
2. tstanbul'a trenle gicfiyorwn.

3. ВеЬеk uyuyor.

4. ArkaЩiarla sinemaya gicfiyoruz.

S. Biz ala~ veri~ yapayoruz.

У~ 10.11 Нlloowume еоnрось~ UCIIOIЫ)II фор1А1 6)\:))'щего кате­


~~-
1.
~------~~--~----~--------------?
Hayar, yann gece konsere gitmeyecej!im.
2.
~~----~~--~--------------------?
Evet, bu yaz tatile gidecej!im.
3.
~--~~--~--~------------------------?
Evct, seni ~k Ozleyecej!im.
4.
Hayar, bugnn antreman yapmayacaj!im.
s.
Evct, yann saЬa1t erken kalkacaj!am.
6.
Hayar, kahve i~eyecej!im.
У~ие 10.14. Cocmaeome предпоженUSI, UCIIМOЗ)II формыб)\:))'щвго
кгтвгоричео<ого epeotet~u.

1., Ahmet / бj!renecek 1 Ьilgisayar / tatilde

2. ЬаЬаm 1 dikecek 1 gelecek baharda 1 aj!~

3. pi~recek / kek / annem 1 Ьafla sonu

4. onlar 1 gidecekler / temmuzda 1tatile

S. yazacak 1 Ау~ 1 mektup 1 Ahmet'e

82
y,._..,ue10.15. Г1рочuтеОте текап
ОrЬаа Ыr fakl)'l zlyaret edlyor

OrЬan, OniU bir falcJyt ziyaret cdiyor. OrЬan gelec:eAiJU ~k merak


ecliy«. Falct ОrЬаn'ш gelec:eйiae Ьaloyor. Falctya gбre gelec:ek YJI
OrЬan i~ia ~ok ilg~ olaca.k.
Ocakta g11zel bir lazla tant~ ve ona aftk olaca.k. $uЬat'ta
onunla evlenec:ek. Mart'ta g11zel Ьеr yere tatile gidec:ek. Nisan'da
Ьutalanacalc. Mayts'ta anne ЬаЬаst l>8fka bir $Chife щшасаk.
Haziran'da evi yanacak. Вчkа bir ev arayacak. Temmuz'da arka-
cЩlan ona doйum gilnQ hedeyesi verecek. Aйustos 'ta patronu onu
iften atacak. EylOI'de yeni bir i~ Щlayacak. Ekim'de kaza yapacak.
Fakat yaralanmayacak.КasiПl'da piyangodan аrаЬа kazaoacak Ar-
altk'ta ЬаЬа olacak. ·
Falctya gбre buolar olacak. Fakat OrЬan ernio detil.Buolara pek
iaanmlyor. CQnk.O gelec:ekten hi~bir iasanш haЬer veremeyec:eAini
~ iyi biliyor. BUtao buolar ~ kornik delil rni?

f'aaжllrume О еашщ М/JНВХ Н1 npeдctncwlщuil год.


УРОК11

Ьejlrrmak - кричаn. i~ki - сnиртное


cevap - anet' бlmek - умираn., у.. ереть
r;izmek - nроводкn линию, ЛИ·· часто
sok srk -
. новат.. somfr ~- rк:реходи-п.нзi<JJ8<:-
<Щicr(ini) fi~lamak- чисnm. ~- савкпасс

бw yalan sбylernek- nпn.


fшсао - ч.аш.ка yatmalt - nC1Un
h0$1anmalt - нpaaom.cJ~ yOksck - аwсокий
1$1k -соет yOksck seslc - rpo•oco

НАСТОЯЩЕЕ-БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ (:, ,-1r, ..."


Насто•шее-будущсс вре,.. называет дeRcтвiUI, которые ника­
ким образом не соотноспсJI с конкретным моментом или O'lpC3·
ко" времени, действи• не оrраниченные какими-либо времен­
ными рамками. (<<Солнце встает на востоке»).
Насто•шее-будущее вpeNJI обозначает действио, которJ>~е
1) nередаюr саоiiства груnnы, класса nредметов
SonЬahar mcvsiminde lcщlar g~ edcr. - Осенью rmщw улСТIЮТ в
ТСПJIЫе kpU.

ВeЬekler ~ok ag!ar. - Мален.ье дети много мачут.


2) •влакm:s nрнвычнымн, реrумрнымн, устоошнмнса в CНJIY
траднцнй и т.д и т . n.
Hcr ycrnekten sonra di$1crimi !Щalanm.
Biz her bafla sonu liyatroya gidcriz.
Настоощее-будущее вpeNJI может передавать доnолнl!ТСЛьные
ОIТенкн:

1) nросьбу, nредложение
Вам kalem verir misin? - Ты не дашь мне nрандщu?
Bir frncao kahve i~r misin? - Выnьешь чашсчху кофе?
2) nредnолагаемое, DЛа11Нруемое деiiствие
lki saat sonra dбnerim. - Я вернусь через даа часа.
Настоощее-будущее вpeNJI ахтн.вно нспольэуетсо в nослови-
цах н nоговорках.

84
Ne ekersen onu Ьi~ersin.- Чrо nосеешь, то и пожн~шь.
~k dostlcara gllndc Ьclli olur. -Друг позиаеn:• о беде.

Rotas1 olmayan gemiyc hi~ Ьir rilzgar fayda vcrmez. - Кораблю бс1
курса IIИIWCOЙ oercp nОт.зы не nринесет.
В образовании форм иастоJUUеrо-будущее времени есть неко­
торые особенноСти.
1) е<:nи основа глагола заканчнваетс• на гласную, то попожи­
тепьно-уrаердJ<Тепьная форма образуете• путем прибавпенщ
аффuса -r:
sбyle + r • sбyle r,
oku + r .= okur
Ьcklc + r = Ьck\er
2) е<:nи основа глаrоnа имеет конечный согласный, то присое-
дi!НJСЮТС.I аффиксы -tr, -lr, -ur, -Or:
anlat + 1r = anlatlf
Ьitir + ir • Ьitirir
kоощ + ur • konu,ur
gOIЩ + llr = gбrl!$1lr
3) Если глагол пред~ет собой одНосложную ос.нову, охан-
IU\вающуюс• на согпасныli, то присоедНIШО'ТСIС аффuсы -ar, -er:
Ьаk + ar = Ьakar
yaz + ar • yazar
~iz + er • ~izer
gcz + cr = gczer
ОдНако, в турецком •з.ыке имеете• тринадцать глаrолов-нс­
IIЛюченнй с одНосложной основой, от которых настоJIШее· буду·
wee вреш образуете• посредством аффиксов с узкими гласными.
al + 1r • аЬr Ьul + ur • bulur
kal + 1r • kaЬr vur + ur • vurur
var + u ~ varlf ol + ur = olur
san + 1r =samr dur + ur =durur
Ьil + ir = Ьilir gбr + llr = gбrllr
ver + ir • verir !11 + llr • G!Or
gel + ir • gelir
СпрА:оссние насто•щеrо-будущеrо времсии осуществп.-СТСJI с
nомощью личных аффиксов.

15
y8.Ditak Ыlm~k okumak COri•IМk
Веn yazanm bilirim okwum gб!Щilrilm
Sen yazanш Ьilirsin olrurs~m g6~ilrsiln
О yazar Ьilir okur gllril$ilr
Biz yazanz bi!iriz olcuNz gб!ЩilrOz
Siz yazarsШJZ bi!irsiniz olrursunuz gб!Щilrsilnilz
Onlar yazarlar Ьilirler okurlar g6~ilrler

1. ВаЬаm Ьеr saЬah saa1 yedide Це gelir. - Отеu !С3Ждое YIPO уход.нт
на рабоtу а семь часоа.
2. Emre 9ok giizel futЬol oynar. - Эмре очень хорошо н'1)8е1' н
футООл .

Отрнцатеm.IWI форма насто•щеr<Нiудущеrо времени образу·


етса nутем nрн~днненн• отрнштепъноrо аффнхса -mu 1 -mп.
Исключение составJUIЮТ формы 2-oro лица единственного 11
множественного чисел (Ьеn, Ьiz). Дnа ннх отрицатепънu форма
образуетса с nомощью аффикса -m a 1 -me. В форме 2-ого лицо
множественного числа wежду отрицатепьиым аффихсом и лич·
ным окончанием вcтaвJUieтcJI ннтерфикс у. За отрицательным
аффиксом сле.цуют личные окончанНJI.
Вео yaz + rna + m Ьil + те + m
Sen yaz + maz + stn Ьil + mez + sin
О yaz + maz Ьil + mez
Biz yaz + та + у + 1z Ьil + me + у + iz
Siz yaz + maz + stntz Ьil + mez + siniz
Onlar yaz + maz + lar Ьil + mez + ler

1. Mehmeh hi~ kitap okumaz. - Мехмет не читает книги.


t· ВаЬаm sigara i~шez. - Мой отец не курит.

Воnросительнu форма образуете• по общему правилу.


yam~ak ьum~k oku111a k gOrlltm~k
8en yazar rmym1 bilir miyirn? okur muyum? gQrЩilr mqyam?
Sen yazar mlSln? Ьilir misin? okur musun? g&ii$Ur masnn?
О yazar nu? Ьilir mi? okur rnu? g&ii$Ur ma?
Biz yazar пuуа? bilir miyiz? okur rnuyuz? ~ mOyilz?
Siz yazar nusШJZ? bilir misiniz? okur musunш? ~ masilnilz?
Onlar yezarlar пu? Ьilirler mi? okurlar пu? g~ler mi?
1. <;i~eri sevmez misin?- Tw не любиw~о цветы?
2. Amcn ЬaJia SOOU kek yapll' 011? - Т- мама 8 IIЫXOд/IWe де11КТ
хеке?

Оrрицатет.но-аопроснтельнu форма образуетса oocneдoвa­


reiii>ИWM nрисоединением аффнхса -mu 1 -mez д11.1 всех 11НЦ н
чнсеп и аоороснтел~оной частицы m• 1 mi с необходимым nнчным
•Ффнkсом.
Вео yazmaz mtym? Ьilmez miyim?
Seo yazmaz ШJSm? Ьilmez misio?
О yazmaz mt? Ьilmez mi?
Biz yazmaz mty•z? Ьilmez miyiz?
Siz yazmaz MISIOIZ? Ьilmez misioiz?
OoJar yazmazlar mt? Ьilmezler mi?
1. AЧ&mlan parl<a gitmez misio? - Tw не ходнw1о no вечерам а
napk?
2. Otle yemejini lokaotada ycmcz misin? - Разве ты обычно не
обедаешь 1 ресторане?

Упра»~ение 11.1. ОбраэуОО!е еое четь~ форм.t нac:motiЩNCНS)\:))щli!O


fi*'SНII от спед)о1ощ11х гпагмое:
Кalmak. durmak, temizlemek, gelmek, g6nnek, Ьakmak, Ьeklemek,
djlnmek, almak, dlltlemek, yemek, ajlamak, sevmek, yapmak. izle-
melc, olmak, korkmak, aolamak, yazmak.

YllfiiiiНeниe
11.2. Пpoчllflllli:Jтe IIJII«CCI1
8en ber sabah saat alllda kalkaz:un. Elimi ve yOzOmO )'lkanm. An-
nem gOzel Ьir kahvaJt1 Ьwrlar. Saat yedide kahvaln yapanm. Daha
eonra okula giderim. Okuldao saat on iki bщ:ukta 91kanm ve eve
aelerim. Evde biraz dlltleoirim. Dl$an ~lkar ve arkada.$1anmla futЬol
oynanm. FutЬoldao sonra eve gelirim, ders ~all$8nm. АЦаm vakti
k~lerimle oyun oynanm ve televizyon seyrederim. Saat onda
yatanm.
Pвccкaжl/fntl о 88U/8III дне.

81
Ynpaн8/ut 11.3. Нвпииiите npednorreнuя, ~ глагоnь1, данн;.е в
скобкiiХ, е )Т1188рдumепыюй ФOfwe нiiCIIIOIIЩeгo- 6)дущего времени.
1. Omer gece dt~ (~1\unak)
2. Oйrenciler her zaman ders (~alt$mak)
3. T~kknr (~tmek)
4 . Her аЦат Ьize misafп (gelmek)
S. Ban insanlar 90k (konщmak) az i$ (yapmak)
6. Osman her ytl s~n~fm1 (gC9ШCk)
7. lnsanlan 90k (sevmek)
8. Веn her saЬah parkta (yi!r\1mek)
9. Веn RIЩ'З ve lngilizce (Ъilmek)
10. DOnyaya g0nC$ten l$1k (gelmek)
11 . Oйretmen bizi 90k (sevmek)
12. lnsanlar_ _(doAmak)_ _(ЫiyQrnek) _ _ _ (61me.k)
Ynpat- 11.4. H8nWiuтe предпожения, ucnonьз)'ll гпагмь~ данн;.е в
коб«ах, е отрщаmепыюй форме насmОАЩего- б)д)щего epeiii8НU

1. Yaz mevsiminde kar (yaAmak)


2. Babam sigara (i~mek)
3. KardC$im futЬol (oynarnak)
4. Kllpeklerdenizde (у~)
S. Ben sabahlan g~ (kalkmak)
У~ 11.5. Qneemьme на 8Щ)ОЩ ~ гпRопы, двннl.е в
<Жoti«ax, е фcpl.le насmс:.rщего- б)дущего 8fJ8N8НU
1. Sen Ьо$ zamanlannda ne yaparsш?
Ben ' (kitap okumak)
2. Sen Ьo-$-zaman-----;1-ann---;da
:--ne-yapars-- ш-:::?-----

• Ben (satran~ oynamak)


3. Sen Ьо$ zamanlannda ne yaparstn?
Ben ------;---:--------=-----<resim yapmak)
4. Sen Ьо$ zamanlannda ое yaparstn?
Ben - - - - - . , - - - , - - - - , - - - - - - (karikatllr ~izmek)
S. О Ьо$ zamanJannda ne yapar?
О -----::---:-----::------(radio dinlemek)
6. О Ьо$ zamanlannda ne yapar?
О ($8rkl s6ylemek)
7. О Ьo$
-- zaman
---:- lan
- nda
.,.-n_e_y- :--::-.- - - - - -
apar?

0 .,-----,--:---------::------- <98У i~mek)


8. Siz Ьо$ zamanlannda ne yaparstntz?
Biz - - - - - - - - - - - - (futЬol oynamak)
9. Siz Ьо~ zamanlannda ne yapars1n!Z?
Biz (yemek yapmak)
10. Onlar--:-Щ-zamanJ-----:-ann-da
-:-n-
e_ya
_par---:1,-at'/-=----
Onlar (sohЬet etmek)

У~рuнмие 11.8. Нвпиwите ~ени11 е (Щ)Щгтепьной форме на­


стоящего-6~ущвго ервwни

1. Ahmet ~ok yalan sбyler.

2. Маdц1m futЬolu ~k sever.

3. Веn her giln gazete ok=

А. 6йretmenimiz ber zaman ЬaAmr.

S. Sm1fta yl!ksek sesle kooщurum.

ТЕМА: lt.l- eчacmnUUII C8IU


8/z ~ mutlu blr 1Не

У~ие 11.7. Прочurr!4йте текст и отеепъmе на 10tfi0CЬ1


Ceyda Hanun
Ceyda Harum TOri<iye'li. О, lstanbulda oturuyor. !yi Ьir mesleAi
var. <nc1 Ьir ~irkette muhaseЬecelik yap1yor.
Ceyda Нarum evli ve iki de ~ var. SerЬat ile Fedlat. Onlar Ьеn02
kti9Qk. Biri 5 ~mda diAeri ise 6 ~da. Ana s•n•fina gidiyodar.
Ceyda Harum' m kocas• Ferit, iyi bir ~~Aretmen. О, TQrk dilinden
dm veriyor.
Ceyda Han1m ve kocas1 Ьо~ zamanlannda ~ocuklanyla birlikte
раrЬ giderler, kitap okurlar, akraЬalann1 ziyaret ederler, televizyoo
tcyrederler, m(lzilc dinlerler.Oolar gezmeyi ~ severler ve slk slk,
neredeyse ber bafta sonu akraЬai8ПD1 ziyaret ederler. Onlar ~ok mutlu
blr aile.
1. Onun mesleAi ne?
2. Ceyda Hanun nereli?
) . О, nerede oturuyor?
4. Ceyda Hanun evli mi?
S. Ceyda Hanun' m ~ocuklann isiroleri ne?


6. On1ar ka~ yцtnda?
7. Ceyda Hantm' tn kocastoш adt ne?
8. О ne ~ yap•yor?
9. Onlar gezmeyi seviyorlar JШ?
1О. On1ar slk slk gezerler mi?
11. Onlar Щ zamanlanoda ne yapar1ar?
Or1upallcь на даннье еооросьt, расскажите о eaweO сем.е.

СЛ0600&РА30ВАТЕЛЬНЬil АФФИКС (-1, -1, -и,· D)m

Данный аффикс SВJUieтcs очень продуiСПiаньвс в 1")'11CЦICOII


sзыке. С nомощью него о6разуютсs отглагольные существитель·
иые, обозначающие название дelicrвИJI, процесса, и существи·
тельные с конкретным значением .

BiЬnek - Ьil + im - знание, науп


Vermek - ver + im - nроизаодител..иосn.
Duymak - duy + um - ощущение, аосnрипие
Durmak - dur + um- nоложение, cитyiWUI
c;:izmek - ~iz + im - рисунок
Yazmak - yaz + tm - наnисание, правописание
Dog- um- роощеиие
AЬnak - а1 + un - куплs
У llunak - ylk + tm - катастрофа
Giymek - giy + im - оде>ща
Takmak -lak + un- набор, костюм
Olretmek- бgn:t + im- образоаание
Olmek - 01+ Qm - смерть
Yapmak- уар + 1m- СО3д8Ние
Kurmak - kur + um - общество
Basmalc - Ьаs + un - печатание
Batmak -Ьаt + un - 3111<8Т
Akmak- ak + 1m- течение
УРОК 12

СЛОВАРЬ УРОКА

11111<- уже kotmak - бcran


a•la - НИJСОГда sahip- хоо.кн
dQkkan - J\&81<& N41"831UU1U sahip olmak - ападеn., нмеn.
Jcntllikle-oбwчкo sakin - тихнА, cnoкoRк.wJI
hqi ~it - какого рода, аида sosyal - общсствекиwй (общи·
~ Ьir zaman - кнкоr.uа теланwй)
lllllihan- 3108Мек fOphe - сомнекие
Ьnnlak - темкоrа fOphelenmek - сомиеаат..са
kavaa etmek - поссоритьс• toz -IIWJU,
klti - человек tozJanmalt - nwлКТ~>С~, покрw·
kllpya Qekmek- копирова~, спи· IUТ'Ia.c.l nwnью

OzgOn - rpycткwii , П<ЧIIIaKWЙ


yalan - бnизко, бnиЭI<КА

НАСТОЯЩЕЕ-БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)

YfiPUOI.,иe 12.1. Дайте утеердиmелыiый и~ отееп..1 е


формах насmс:wщвго-6)0}Щего 8p(iii8НV

1. Sigara vc i~ki i9er misin?


Evet, - - - - - - - - - -- -- - - - - - --
Haytr,
2. ingilizce bilir misiniz?
Eve4 ___________ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Hayll',
J, Ahmet Веу yemek pi~irir mi?
Evet, - - -- - - -- - -- - - - - -- - - - -
Hayll',
4. Bul~tk ve ~·r ylkar IDI?
Evet, - ----------------------------- - - -
Haytr,
\ , Sinemaya gider mi?
Evet, _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ __ _ _ _ _ __
Hayll',
Кt~ш hava soguk olur mu?
Eve4 ____ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Haytr,
7. Bu duraktan 32 numaral1 otobDs ge~er mi?
Evet. - - - - -- - - - - - - - - - - - --
Ha}'lr.
8. SаЬаЬ di~lerini flryзlar mшn?

Evet. - - - - - -- - - - - - - - - - - - -
Hay~r.
9. GOIO sever misiniz?
Evet. _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ __ _ __
Hay1r,
1О. lngiliz yemeklerinden h~lamr m!Simz?
Evet, - - - - - -- -- -- - - - - - - -
Hayar,
11. Osman saЬahlaл eriteo I<Aikar mJ?
Evet, _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
Hay1r,
Уnранение 12.2. Зад.Wте воnрос, UC/10/IЬ3)111 глаголь~ данньtе в скобка>. •
ферме настоящего -б;dущвго времени

1. ~oci ders ?{dinlemek)


2. Si:tgooe - - - -- - - - - - - - - ?( ~all$mak)
3. К1$1П kar ?(yagmak)
4. Уаzш tatile ? ( gitmek)
5. Bu i$ ? (olmak)
6. Bu tren saЬah saat б'dа lstanbul'a ?(vorrnak)
7. Bir fшcan kahve ? (i\'mek)
8. Bekir bu sorunun сеvаЬш1 ?( Ьilmek)
9. Aga~lar baharda ~iQek ?(3\'mak)
10. SaЬah1an kahva1tl ?(yapmak)
11. Sigara ?(i9mek)
Уnранение 12.1 Сначаnа наnишите отрицательную ферму настоя·
щего- б~ущвго времени, а затем задайтв воnрос

1. Siit i~meyi faz1a sev - - - - - - - - - - - - - - -


2. Anar hi~ bir zaman yalan s6y1e,_ _ _ __

3. Ari<Ada$1anm1a kavga et_ _ _ _ _ __

4. Biz imtibanlarda kopya 9ek._ _ __ __

82
J, Oi!renci lcr okula g~ kal_ _ _ _ _ _ __

&. Ben fazla televizyon seyret_ _ _ _ _ _ __

1. Babam hozlo аrаЬа kullan,_ _ _ _ _ _ _ __

Yltji&WН tнue f 2.4. Ответьте на вооросьr е утеердительной форме на­


спiОRщего-б)'дущего вреwени

1. Sok slk kOtOphaneye gider mi?


Evet.
1. Sok sok kavga eder mi~
Evet,
J. Sok slk telefon eder misiniz?
Evet,
Sok sok doktora giderler mi?
Evet,
S. Sok slk di~lerini fщalar nusш?
Evet,
6. Sok s•k Ьasta olur mu?
Evet,
7. Sok Slk aglar MISUllz?
Evet,
М. Sok stk tiyatro izlerler mi?
Evet,
Yllfi&IIIНtнue 12.5. Зaдaiime 80flp0C, UСI!ОЛЬ3)'Я форwьr насmоящв~)'ду·
щего вреwени

1.
Hayor, hi~ yalan sбylcmcm.
1.
Evet. futЬol oynamaktan bo~lananm.
3.
Hayor, mQzik dinlemez.
4.
Evet, arkaЩianmJa sok sok tiyatroya giderim.
$.
Hayor, karanloktan korkma)'lz.

13
Y/lfiiiiНIНW 12.1. f!pooмn.tйrne meoran и отnтьте не еооросьt
«;ok sosyal Ыr Jasaa
Deniz ~ sosyal Ьir ki~i. B0111n zaman.lannt arlшЩianylэ
ЬеrаЬеr g~. Partiler gider. Sinema ve tiyattoya gider.
Aym zamanda b0111n sporlan sever. BasketЬol, tenis ve voleyЬol
oynar. О ~k sportiftir.
Deniz genelliklc evde kalmu. Stk sok dt$8!1 ~lkar. Кitap okumayo
sevmcz. Televizyon seyreьnekten Щlanmaz: Ve asla mllz.ik dinlen-
mez. О ~k aktif.
GбrdOIOnOz gibl Deniz ~k sosyal Ьir ki~i.

Уа siz nasol bir kЦisiniz? Sosyal misinlz? Sakin misiniz? Vaktinizi


nastl g~irirsiniz?
YnpiiiНIНW 12.7. Ome8mьme не еооросьt
А) 1. Hangi щit filmleri sevcrsiniz?
2. Hangi ~Jit kitaplan seversЩiz?
3. Hangi ~oit yemeklcrdcn boolarnrsшtZ?
4. Hangi sporlan yaparsШIZ?
S. Hangi ~~it mOzikleri dinlersiniz?
6. Hangi televizyoo programlanru seyredersiniz?
7. Hangi araЬalara saЬip olmak istersiniz?
8. Hangi dili gOzel konoцursunuz?
9. Hangi dersi dаЬа ~k seversiniz?
10. Hangi аrlсасЩшш dаЬа ~k seversiniz?
В) 1. Haftada ~ kez Ьаnуо yaparsШIZ?
2 . Hcr saЬah sOt i~ misiniz?
3. GOnde ka~ defa yemck yersiniz?
4. Her Ьafta tiyattoya gider misiniz?
S. Her аЦаm televizyoo seyreder misiniz?
6. Her sene tatile gider misiniz?
7. GOnde Щ kez eve telefon edersiniz?
8. Hcr g11n okula gider misiniz?
9. Her zaman dcrs ~Цif IШSIRJZ?
Оr1ирма. не тewn ~ -111 Ьlr /мм и еацtи о:mнты (ynp.) р«хж~r
жоте о себе. KIКOIJ 101 чепоиr? Что 11Ы m&me депать?
Упрuо~енw12.1.17рочиnwн)те meoa:m
Вау ve Вауаа ErtOrk
Вауvе Вауаа Er«lrk New York'ta yцarlar. Oalar ~ az lngiiizce
konщurlar. Genellilde TOrk~ konщшlar. ·
Oalar TOrk~ gazete okurlar. TOrk~e radyo programlannt dinlerler.
IJvlerinin yakшdaki TOrk d!lkkanшdan allf - vе..Ц yaparlar. HergQa
TOrk arlwЩianot ziyaret ederler. c;Onko onlar Oz kOitflrlerini unut-
mak istemezler.
Fakat Вау ve Bayan Ertflrk' On ой)u az TOrk~ Ьilir. О geneШkle
lnailizce konщur. Amerikan radyo programlannt dinler. Amerikan
oUpermarketlerinden alt$ - vet'Ц yapar. Amerikaltlar'la atЬda$1tk ya-
por. Oalarla gezer. Oalarla konщur. Oalarla dost olur.
Вау ve Вауаа Er«lrk' On <>ilu sadece Вау ve Bayan ErtOrk'le
TUrk~ konщur. Er«lrkler, ~ok OzgQnler. c;Onko <>iullan ~ az
Tork~ ЬШуоr. KOltflrOnD unutuyor.

С1108006РАЗОВАТЕЛЬНЫЙ AФeii(C. + n, -18 + п


Словообразовательный аффикс -la + n, -le + о образуеr rna·
голы от имен существительных н орИJ!аrательнwх:

Merak - lan - mak - бесnоконтьс•


Duygu - lan - mak - nрочу11С1'80аатьс:.
~ОрЬе - len - mek - соwнеаатьс.t
Уч - laa - mak - crapen.
()fke - len - mek - гнеаатьс•. серДИТЬСI
Heyecan - lan - ·mak - &ОIIноаатьс•
Toz- lan - mak - покрwаатьс• пылью
Наvа - lan - mak - 8311ет8ТЬ, ПОДЮО48ТЬСI 8 803д)'Х
Alt~l - lan - mak - умнеть
Ev - len - mek - жеННТЬСJ, выходить замуж
Hasta - lan - mak - заболеть
Во~ - lan - mak - задОЛЖ8ТЬ

Если рассwатрнааемыii rnaron образоаан от rлarona на -la·,


·lc·, то, nрнсоедннu -n·, rnaron nonyчaer страдатепьное нnн 803·
!ратное значение:

Haztrlamak - haztr-lan-mak - roroiiiCТЬ- rоrоаНТЬСJ


Вqlamak - bq·lan-mak - начинать- вачннатьс•
Etkilcmek - ctki·len-mek - апНJТЬ - Ж:llWI'bltaть апИJНне
Кilitlcmck - kilit·len-mck - заnирать - заrutратьс•
SOslcmck - sils·leo-mek - ухрашать, нарuать - украшатьс.t, на­
ражатьс•
У~-ие 12.9. Hanuwumв првдпожения, присовдиняя к С}1Цвств1И1!еnь·
НЬN, данньN в скобках, С1101Jоо6разоительньtiJ гффикс -lan, .fefJ.
1. Eva ge~ geldigim i~in annem ~ok (merak).
2. Art1k ~ok {yll$). k~nuyorum.
3. Кар1у1 а~. oda (hava).
4. Masan•n Ostil (toz), bemen temizleyin.
S. Bu adatndan ($0phe)
УРОК 13

С1Ю8АРЬ УРОКА

oko l -yм ka~mnalc. - лох.нщать , yroturть ,


okollo - умный уr1ус кать

llr\ln..' lk - увс.~utчнааты:JС. воорас- kar -снег


ruть kayЬolmak - лотсрпьс•
lюr~ - долг konu - тcмa
~ almak - брать в долг mesele- вопрос, проблема
Ьоr~ vermck - даа.ать в долг saniye - оскуоша
Ьоуа - краска saray - АВОреU
dogнmak - рОЗДавать taburcu olmak - ВЫ11НСЫ18ТЪСJС нз
demek - rоворнть (улотр. а кос- больницы
венной реч>О) tchlikeli - оnасно. оnасный
deprem - эемпетроссннс tор-мач
ckonek- >UJeб yorumlamak- комментнроаать
evlcnmck - жсннтьса, выходить yorumlao01ak - побуд. от ком-
за>~ уж ментнроваn.. заставить nро­

Пуао - цена кои ментнроваn.

halk - народ zayof- худой


ohoiyar- старый zayoПamak - худсn.

ПРОШЕдШЕЕ СУБЪЕКТИВЖ>Е (НЕОЧЕВИДНОЕ) ВРЕМЯ (о/111$)

Прошедшее субъективное (неочевндное) время называет и


•ыражает

1) недос-rоверные факты прошлого, которым сам говорящ"й


с видетелем не бЫJ1, которые он услышал, узнал от кого-то, т.е .
оосредает с чужих слов

ВаЬаm dedi ki, duo Ahmet'i gormil$. - Оrец сказал, что видел вче­
ра Ахмета.
Turistler $ehri ~k Ьegenmi~. - Туриста." поttравиnс• город.
2) факты, сделшоные на основе позднейшего умозаключения
Meger ki karde$im kopekten ~k korkmщ . - Оказываете•, мой брат
очею. испугалеи собаки.
3) предположение, суждение илн даже уверенность говоря-
щего в чем-либо, что может бытъ очевидно или видно внешне

Bak! Kar yagmo$!- Смотри! Выnал снег!

Gozleri kormozo olmu$. О I'Ok aglamo$. - Ее глаза стали красными.


Оиа М>IОГО плакала.

97
4) СобWТИА, дейс:таiUI, 100торwс сам rовор•щий считаСУ
неважнwми или несуществси:.н.ыми дn.1 неrо
Прошедшее субьсоmtвнос (неочевндиос) 8pCOd образуете•
nyrew присосдинеИit.l к основе глагола аффикса ·IDif (·m"- - mu,,
-mllt) и личных аффиксов.
Almak ~lm~k kODUfiD8k &6rmek
Веn alпщtm gelmi~im konu$11\щum gбnnЩilm
Scn almtptn gelmipin kOOU$111Uf$UD g6nnilf$iln
о almt$ gelmi~ konщmu~ gбnnЩ
Biz aiПЩIZ gelmifiz konщmщuz gбnnOJOz
Siz almtpmtz gelmipiпiz kOOU$111Uf$UDUZ g6rmllf$ilnllz
Onlar alпщlar gelmifler kODUfШЩ\ar gбrmЩier
ВаЬат аrаЬ.. alm"- - Oreu куnил JoWJJннy.

В образо8111J\11 orpиwrrem.нoA н aonpottm:J[ЬHOil форм нет нн·


""""" особенностеli
Ben ·alrnattщtm gelmemi$im
Scn almanupm gelmemifsin
О alrnattщ gelmemi$
Biz alrnattщtz gelmemi$iZ
Siz almaпnptntZ gelmemifsiniz
Onlar almanщlar gelmemifler
~nciler, i\lfetmeni gOrrnerrЩler. - Сrудеитw не а~спи npctto-
дaaatcЛ.I .

Всn 111пщ nuyun? gelnЩ miyim? k00U$11'Щ muyum? gбnnЩ mOy iiт'!
Sen 111пщ mtSill? gе1пЩ misin? kOOU$I1'Щ rmsun? g6rmЩ milsOn?
О~ mt? gelnЩ mi? 1<о<tщпц mu? g6nnЩ mll?
Biz 111пщ ltii)'IZ'? gе1пЩ miyiz? 1<о<tщпц rmyuz? gбnn~ mllyilZ?
Siz 111пщ D11S1111Z? gе1пЩ misiniz? k00U$11'Щ musunuz? gбnn~ milsOnUz?
Onlar lllnщlar nu? gelnЩ\er mi? k00U$11'Щiar nu? g6rm0$1er mi?
1. Мц Щlamt~ mt?- матч начале.?
2. AЬmet, Kernal ile konщmщ mu?- Ахмет с Ke>Wtew rоаорнлн?

У.-.м 1З.1.11рочuта0mе те«с:т


Blr rOya
Bir varnщ, bir yokmщ. Eski zamanlarda Ьir padi$8h vanrn~.Bu
padifa!un bOyilk Ьir sarayt varnщ. Sarayda ~k aktll.t bir ~k var·
пщ. Bu ~uk. Ьir giln rOyastnda padЦahtn Ьalkma ckmek da~tt8tnt

..
10rmЩ. <;:ocuk Ьu rOyason1 расЩаhа anlatnuf. Padiph bu rllya)'l
yonamJatnuJ. Yonamcu, расЩаhа balk seni ~ok seviyor, demiJ.
Padiph rllyayo gOren ~utu ~k sevmiJ ve ona bediyeler vennif.

podipbon halluna elanek dagltogono JOm!llf - у_,., W< оцмшах раэ.оает


&пебсооеwународу
yorumlalm&k - >acrUom. npo«OW»ti<Т1fPOU!1>
rOyaYJ J(llen ~u- ~"""·· ya-awero..,..
у..,._.,. 112. Нanwiume llp8dnodн1.11 е~ форме Г~(»
we&ueao С)бьеоrтuеного (неочееидного) epвt.ff/НU
1.. Depremde
% Amerilca'dadepremol -__
212 IЩiOI _ - --
__--
_-_-
_-_--
_ _-
_
3. Deprem 7 S81Uye sOr_ - - - - -- - -- - - - -
4. Dan lstanЬul'a kar yat
S. AYJC diln anuesine mektup yaz - - -- - - - - - -
6. Scn dUn derse g~ lcal......,_ _ _ _ _ _ _ _ _ __
7, Siz ihtiyar Ыr kadшa yardun et - - - - - - - - - -
8. Otretmenimiz dOn haslalan - - - - - - - - - ' - - - -
9. Siz dDn piknite git - - - - - - - - - - - - - -
10. Onlar pilcnikte top oyna - - . , - - - - -- - - - - . . . . ; : -
11. Onlar dlln aJцam sinemaya git - - - - - - - - - -
12. Sen Ali'ye ~ ver - . . , . . " - - -- - - - - - - - -
13. Emine sonanun cevaЬono Ыl - - - -- - - - - - -
14. Otretmen~kzorЫrsonasor - - - - - - - - - -
15. О yalan sOyle - - - - -- - - - - - - - - - -
16. Veli ~kzaofla _ , . - - - - - - - -- - - - - -
17. Ben dOo ~k yorul "-,,.-"---,----"--,----- - -
18. Otreociler maternatik imtiharnndan za)'lf aJ - - - - - -
Y~J~~UН..иt 111 Нanwiume lf)едоож..~.~~. ucnonьJ)'II гпагмь~ д8м.е е
схобках, е ymeepдumem.нoO форме ~ С)бьеоаnиtНОго (,..
очнидного) ,".....,.
1. Ahmet'in kalemi "_."..,._ _ _ __ _ __ (kayЬolmak)

2. Evimizin OoOndeki erikler ~i~k (a9mak)


1. <;:ocuklar denize (gitmek)
4. Aokara yakmlannda teblikeli Ыr Jcaza (olmak)
5. Socaktan yemekler (Ьozulmak)
6. Horsoz 21 numaral• eve (girmek)

Y~J~~UН...,. 13.4. Наnишите lf)eдnoж-.... ucncn.J)'II гпагм.~ д.1н1ы! е


схобках, • ~111Т18/1ЫЮС} фо{wе npocueдcueгo С)бьеюnиеноао r-
.,__ .

..
eu&юeo)
1. OmerdOn okula ,....--- - - - - - - - - - (gitmek)
2. Ali ЬaЬastna telefon (al'mak)
3. Sen ge>en Ьafla piknige (giЬпekl
4. Baltklar da.ha (illmek)
S. Dogru (~ylemek 1
6. Siz bu konuyu (anlamak)
7. Веn matematikten kiltO not (a1makl
8. Biz meseleyi (anlamak )
9. Orhan ,ok (konщmak )
10. Onlar dOn durakta ,ok (Ьeklemek)
11. Sen Mustafa' ya hediye (almak)
12. DOn misafir1er (gelmek)
13. Sen dOn derste 1\йretmenini (dinlemek)
14. Ahmet Ьenim dogum ganamo (unutmak)

УпрDtНение 1З.5. Нвпишите предпоженUR • отрщатеJIЬНОI) фор/18 про.


шедшего С)бъмmU~~~Юго (-ооного) epiNIIfНU
1. 6~tenciler konuyu anlanщ.

2. Zeynep Hantm ak~m yemegi hazlrlamt$.

3. Кalernin Ьoyast ЬiЬпi$.

4. Mehmet otobOsQ ЩIЛDI$.

S. BasketЬolcular salona ginni$.

6. vO>uk kediden korkmщ.

Ynpu- 1З.8. Задайте eonpoc, UCI1\:VIЬ3Y'f гn/ШJIIы, даннь~е г <Жобках. в


форме прошедшего С)бьеюпиеного (-идного) вргмгни

1. Fatih lngilizce ?(6grenmek)


2. VO\'uk - - - - - - - - - - - - - ? (uyumak)
3. ()greЬпen kitaplan ? (getiлnek)
4. Anu SIDift ?(gel'mek)
S. Ekmek fiyatlan ? (artmak)
6. Selda di!n I'Ok ?( 0$0mek)
7. Ogrenciler sorunun cevabiDI · ?(Ьilmek)
8. Ma1atya'ya yagmur ?(yaj!mak)
9. Annen ~ yemej!ini ?(haz.trlamak)

100
УпрiЖНение 13.7. Задайте~ е форме~~
(неочее!.lдноео) еремени

1. Ттео saat 8: 00 gelmemiJ.

2. Sinemaya ~ insan gitmi$.

). Oйreociler voleyЬol oynamaya gilmi$\er.

4. Leveot бdevlerioi yapnuJ.

S. Leyla ile Ken:m evlenmiJ.

Упринение 1З.8. Coanasьme ~lll

1. daйctlar 1 kalnu$ 1 daйda

2. arlcada,tm 1 bastahaocden 1olm~ 1tahurcu

3. gelmemi$ 1 АУ$С 1 okula bugiln

4. i~пЩ mi 1 ~k 1 sOtQnll
~~~~--~~~-----------------
5. otrenciler 1 gelmemiJ 1 smtfa ?

Упринение1 З.t. Прочитайте текст

O~ arkadaf
0~ arlcada$ New Yorlc'ta elli lcatlt bir otetio ео llst lcaьnda bir. oda
kiralanuJiar. BOII!o gece JChirde eAieoпЩier, geceoin g~ bir saatinde
ote\e d6om~ler. Otelin о gece asaosбrleri Ьozulan~. M~teriler alt
katJмdaki saJoolarda yatпu~\ar. Otelci bu 11~ arlcaЩa da saJooda yer
ау~. Onlar Ьu haЬere ~k llzйlm~ler.
Biz merdivenlerden ~tkanz dcпЩJer. Paltolanm, aйtrltldannt ves-
llyerde btrakrnt$1ar ve merdivenlerden ytkmaya Ьa$\anuJiar. Уо\ uzun
lllnn~. 0~ arlcaЩ stra ile hilcaye aolatmaya ЩlamtJiar. Yinni
lletinci \саь g~iJ\er. Fakat her Oyilnlln de talcaь kesilmiJ. Gilli!ny
hlkayeler de ЬitmiJ. КJrlc Ьe$inci katta artt.k nefealeri ke-
lllmiJ.Nerdeyse orada yatacaklanntJ. Кtrk sekiz.ioci lcatta Ьirisinin
akltoa glllllny Ьir ftkra gelmi$. Ftkra sahiЬi aolatmaya b&JI&nuJ.

101
«AttwЩ\ar size Jimdj \'()k gQIIID\: bir fikra anla\Jyorum. Gillcr
misinjz? Allar mtStiiiZ7 Orastna kanf81118П1. Odantn anahtan, vesti·
yerde, paltomun ceЬinde kaldt.»

ltiralarnok - 8pCif.IIQ80n
<t1mmetr. - poзancan.ca
~-JOrфr
Ьoz\8t - оломаниwА
mOperi-ltiiИOКТ
tlz111mek- pocapoorr><:a
merdivcolcnlcn ~уо ЬqWnak - на..п. ncwncмan.co по лесn~мuе
buokmalt- O<tUJUt1,
sOnnek - цnс, АЛМn.<:О
Ьikaye anlatmayo Ьql.vлolr.- начоn. _........,. мсторни
&0\'mek - nрох<>АИтt., ""rroaan
g111~ - cмetiiiiOA
taЬta kai.loЩ - к:он.мп:кс• CИJU,I'
akJrn (-m, ·n. •st, -mrz, -na)a gelmek - npмxoдrcn на ум
filua - аиецоr
ltan-'< - awewroan.ca
veshyer - nр.а:ероб
сер - ltlptWI

ОПРfДЕ/IЕНИЕ ВРЕМЕНИ В ЧАСАХ И МИНУТАХ

- Affedersini:t saatini:t var mt?


- Evet,var.
- Saat Щ?
- Saat oou on g~iyor.
- Tqekkilrederim.
- Bir ~у dej!il.
, На вопрос Saat ka~? - <<Сколько времени?» мож~ быть д1111о
несколько ответов.
1) Если часw показwвают ровное вреNА (напр имер, 9:00), то
говорите• Saat dokuz. - Дев.пь часов.
2) Еелн часw П01Са3Ь18810Т IIOJI08ннy JatJ<OrooJDtбo часа, то мы на·
зwваем ~ час,а :J8JeМ ttaiOJ1Ь3)'CW cnoeo ~ <<Поnовнна>>:
11 :30 - On Ьir Ьu~uk
3) Если минутива сrрелка еще не досn<rла цнфрw 6 на часах.
то вреш которое nоКА3ЫВаСТ часовu сrрелка (т.с. начавшнйса
час) ставите• а вниктельном IUiдCЖe, затем называете• число мн·
нут и исnользуете• rnaron g~k «nроходнть, миновать» в
форме иасто•щего времени g~iyor:
12:10- Saat 00 wyi 00 g""iyor- Десnь мккут-nсреого
8:20- Saat seki:ti yirmi ~iyor- Даадuать минут девnого
102
Дпа обо3начеНJU чenepnt исnот.зууетс• cnoeo ~k;
4:15 - Saat claniO ~ ~iyor - Чстасрn. (1Ш118ДЦ11n wииуr)
1\8Т01'0

4) Есnи мииуrиu стрспха уже nepcwna деление цифры 6 на


часах, то час, который до11Жеи наступить , ставите• а даttm.Иом
~W~СЖе, затем назыааетса чис:по оставшихс. минут н употребл.а·
tтСА rлаrол var
7:40- Saat sekize yirmi var.- Без Д88ДЦIТ!Iаосаtь
11:35 - Saat оа ikiye yinni Ьq var. - Без дiNUЩII1'II ,..,... ~
6:15 - Saat ycdiyc ~k var.- Безплиа.а....., семь

Уnражнение 13.10. НIDoelme ep8llllf


07:00, 15:15,09:05,22:45, 18:30, 12:10, 17:55,01:27, 14:45,23:30,4:19

ТEIIA: 8 р«t~Ю~МИе. Lolt1nladl

oyran - а11р8н meyvc IN)'II - """


Ьaldava - nахлааа р8111 - ""''f, nиpoJКJIOC
Ьal olr. - pwбa Jll8*8lr:ual1nWI- ~
Ь&lolr. 12pn - рuба на Wllll'&n<: ~ pilaVI - piiC {J8cc8d МС8)
Ьill - 01180 S0t - WOJIOII:O
ciCner kсЬоЬ - -ypwa yapnk ..,_, - ДOIIWI
m=imdt I'QII>ul - суп"' ............. yojшt -кефир

r.-.eнw 13.11. Г/poчllrltt(Jnl диапог, ~ /IOI)o6fbl),


- МеrЬаЬа! Heщ~eldiniz.
МеrЬаЬа! НО$ bulduk! Buynm! l,te menu ...
- Вakal1m .. . Ben dooer kеЬаЬ, pirin~ pilav1,' patetes lшartmas1 ve
y~il salata iSiiyorum. l~mek i~in ayran l!ltfen .. .
- Веn оосе bir mercimek ~rЬas•. sonra yaprak sannas1 ve yoйwt.
Sizde Ьallk var пu?
- Evet. Bizde ~k lezzetli Ьallklar var.
- О zaman Ьеn bir Ьal1k J.Zg4l'll ve bira alayun. Soora meyvetez: IOtfm.

Ыrka~ daldka юаrа


- Garson!!
- Buyrun efencfun.
- lki Ьardak ~ау IOtfen.
- с;:ау sOt!O mo olsun?
- Ha)'lf,limonlu ve tatl1 Ьir ~yler ...
- Вaklava, pasta..?
- Baklava.

103
i C•cтttd простых 8ptМf•'

...
Фор- "..,."._- "-..,..
........--
.NNOf'V NONCIIТI

oЬidum
~C)'бws·
111-(-·
нос).,....

ol:umщum
6)'--
н..-

oi:UNm --
6у~-

(l
oi<U)'ONI'II olruy8c8Com
okuyonun okudun ol:umU$$110 olwnun ol:u)'1<81<11n
otuyw ol:lldU ol:umщ okllt ol:11)'1<81<
okuywu• ol:uduk ol:umU$Щ olcu= oku~
okuyonunuz okudunщ oi:Umii$SUOUZ olcununuz oku)'1<81<11n1&
>- olcuyO<Ior ol:udulat ol:umU$Iar olclltllt okuvacaklat
olcumuyO<\Im olcumadom ol:uJIIIIIIЩWII olcumorn ol<umayqom
а olcumuyonua okumadJJI ol<~un ollumo2ш okun8)'8CIIЬIO


!l
okumuyor
o/мnuyoniZ
olcumodtk
okumadoo
Cltumamu$
~
olnlmu
ol:uii\0)'1Z
ot-yocol<
ok~
okuiiiU)- okumadonoz ~
~==•а
ol:uma>:slnoz
otumuYon.r ol:umadolat olcua>azllr ol:. lat
11 olcuyw ""'YIIm? oЬidum mu? ol:umU$ muYIIfO? ol:ur m\IYIIfO? ok11)'1<81< nuyu"07

}l oi<U)'«IIIUS\III
olcuyOt mu?
ol<uyOt ""'YIIZ7
olcuyw musun\IZ1
olcuYOtlor mo?
ol<udunmu?
ol<udu mu?
ol<udukmu?
ol<udunux""'?
ol<udulatmo?
ol<umщmusuo?
ol<umщmu?
olcunoщ muyuz?
olcumщ mu>unut/
oi:Lan1161arnu?
olcut musun?
okurmu?
okur muYIIZ7
olcur musunuz1
okutlat то?
o1:11)'1<81<mo••n1
ol<uyoak mo?
ol<u)'IC8k nuyu:?
olcuyoaok m111.ru1'1
okuyacaklat_moL_

1 Рос:"_,..... ... - . , . . , . . . . . ( - - - - - _ . . . _ npoaot.- UIU . . .- ........ ~


cy6waтot-(-) ..,......~ D IU . . .- -)6у- ~~ npocтwvN. T.L 1 U . . , . , . . . _
....,...МIIt .,.....нwх - IICIICW.'I)..,... Т0.1WIO CW111 . . . . ...,_ Ср .....,..._ .,..,..,.. - {ур. 18) о С11СТа8
............ cy6wsтмll0\" "!'<"<" ()-р.17)
УРОК14

•tnmak- бопетr. keman - скрипка


Ьа$ - ronoea keman l'f.lmak - иrpan. на
Ьina - u.анне с:.rрн.nке

Ьluz - блузоса nqgOI - занп (-а, -w)


bulmacay• ~i!zmck - pa>r&AWUТio i!dOI - nремка
JCPOOCIIOf'д, ребус pas1a - тopr
caz ~mak - Jtll'OП. )1)1<83 resim I'Ckmek - фотоrрафнровап.
di$(ini) I'Cktirmek - удап•п. зуб resim ~izmek - рнс:оааn.
dOAme- nyro1111цa scnc-roд

dOAme dilmek - nркwкаап. nуrо- ses - ronoe, зоу•


внцу sessiz- тихо, беззвучно
chliyet - водительские nрава sirl< - цнpк
ai!kkщall• - РIЩ)'ГО son - nocлCJUiнii~ конец
kaJdumaJc - ПОJIНИМВП. i!tO yapmak - ГЛ011НП.
kвmyon - rрузовой uтомобипь, yakalarnak - noaнn. хватать
rрузовнк yOzmek - мaвan.

ФОРМЫ ВОЗМОЖНОСТИ (КЕВОЗМОЖНОСТИ) И ПРОСЬБЬI


(.. , ... Ьltмl!)

Русскому ыо.!UU1ьному rnarony « м очь-смоч..,. в турецхом АЗЫ·


ке сооrветствует особu форма, которu выражает возмоJОСНост•
(невозwожность) КВitоrо-либо собьrгнА или действна и просьбу 1 •
Образоввние тroii формы происходит ТВJСИм образом: к основе
rnaroлa присоединаетс• аффикс -а 1 -е (если снова глагола окаи·
чнааетс.а на соrласныii и -уа, -уе, если на rnacиыii) и основа rna·
rona Ьilmek, затем аффикс иасто•шеrо - будушеrо времени -ir н
личные аффиксы.
Веn ~ai + а + Ьil + ir + im oku + уа + Ьi1 + ir + im
Seo 1'&1 +а+ bil + ir + sio oku + уа +Ьi1 + ir+sio
О 1'&1 +а + bil + ir oku +уа + Ьi1 + ir
Biz ~1 + а + Ьii + ir + iz oku + уа + Ьi1 + ir + iz
Siz ~а1 + а+ Ьi1 + ir + siniz oku + уа + Ьi1 + ir + siniz
Onlar ~а1 +а + Ьi1 + ir + ier oku + уа +Ьil + ir+ ier

1
Да.нкu форма не tanaew• )онеалентом формы .суменм». В тypcWtow
nwкc форме «уменu» (Я. умею nc:n.. чмтаn. и т л. ) соотктстауст дpyru
kOH!:YPYJ<JJИI .

105
Вengel + e+bil + ir + im y(lri! +ус+ Ьil + ir + im
Sengel +с + Ьil + ir+ sio y(lri! + ус + Ьil + ir + sio
О gel +е+ Ьil + ir y(lri! + ус + Ьil + ir
Biz gcl + е + Ьil + ir + iz y(lri! + уе + Ьil + ir + iz
Siz gel +е + Ьil + ir + siniz y(lri! + уе + Ьil + ir + siniz
Oolat gcl +е + Ьil + ir + ler y(lri! + уе + Ьil + ir + ler
Gitar ~laЬiliriro. - Я моrу иrрат~ на nnape.
Taksi ~йuaЬiliriz. - Мы можем аыэаать такси.
Yann ytфnur yaj!aЬilir.- Завтра мо•ет пойти доJОСДЬ.
lngilizce kooщaЬilirim.- Я моrу rоеорить nо-анrпийски.

ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ ФOPIIIA

Веn gcleЬilir miyim?


Sen gelcЬilir misio?
О geleЬilir mi?
Biz geleЬilir miyiz?
Siz gelcЬilir misiniz?
Oolar gelcЬilirler mi?
). SIDifa gircЬilir miyim?- МОJО:но войти (в IUW:C)?
2. D1pn ~aЬЬilir miyim?- M011t110 выйти?

ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ФОРМА

Оtрицательиu форма rлаrола аыра>оет невозмоJIСНОСТЬ ка·


коrо-либо дeiicтaИJI или coбblТIIJI. Оtрицательнu форма склады·
ааетс. из аффикса -а 1 -с (·уа 1-уе) , отрнцател~ных аффиксов иа­
стоа~удущеrо аремен н -mu 1 -mez н -ma 1 -me д1L1 форм 1·
ro л ица едннстаенноrо н 1\tНО:.естаенноrо числа (Ьео, Ьiz) н пич­
ньrх аффиксов.
· yap81ak oku mak
Вео уар + а + та + m oku +уа+ та+ т
Sen yap + a + maz + sш oku + уа + maz + sш
О уар + а + maz oku +уа+ maz
Biz уар + а + та + у + IZ oku + уа +та + у + IZ
Siz уар + а + maz + smiZ oku + уа + maz + sшlZ
Oolar уар + а + maz + lar oku + уа + maz + lar
gelmek 16ylemek
Ben gel +e+me+m ~yle + уе + те + т
Seo gel +е+ mez "+ sio ~yle + ус + mez + sin
О gcl +с+ mez ~у\е + уе + mez
Biz ge\ +с +те +у+ iz ~у\е + уе + me +у+ iz
Siz gel +е + mez + sioiz ~ylc + ус + mcz + sioiz
Onlar gel +с + mez + ler sбyle + ус + mcz + ler

101
1. AЬmet dente sessiz oturamaz. - Ахмет не моJКеТ 'П<ХО сидеn. на
уроке.
2. Arkadцun denizde yQиmcz. - Мой дfУ" не может nnuaт~ в
море.

YllpiiiНtНut 14.1. н.пwште магмы • yme~. 80t1pOCUII8nЬ·


нойи~форме(8Сt11111111~ 1 - )
Konщmak, inanmak, yapmak, gelmek, yi1zmek, gitmek, gбrmek
yllrilmek.

Даииu форwа (-а/~ Ыlmek), присоеднн.u к себе аффивсы


н8СТ01wего-будущего времени, вырuсает возмо.иость 1невоз­
моJIСИосn. деАС1'8ИJ1 J(8J( тuоаую, а широком (обычном, nриаыч·
н ом) смысле слова, например 1nsao konщaЬilir («Человек мо•ст
гоаоркrь>>) Tav~ u~ («Эuu не мо•ст пстап.»). Еспн же эта
форма прнсоеДНИJiст аффиксы кастоошеrо, прошедШСго, буду·
щего н т.д. аре мен , то смысл npeдno•eнИJI андонзмекктса.

8en yazaЬiliyorum yazaЬildim yazaЬilecфm


Seo yazaЬiliyorsun yazabildin yazaЬileceЬin
О yazaЬiliyor yazaЬildi yazabilecek
Biz yazaЬiliyoJUZ yazaЬildik yazaЬileceйiz
Siz yazвЬiliyorsunuz yazaЬildiniz yazabilecek.siniz
Onlar yazaЬiliyorlar yazaЬildil.,. yazaЬilecekler

Так, даннu форма (-а 1 ~ bllmek), прнсоеднн.u к себе аффивс


настоошего времени двнного момента, nрианосмт значение, ко­

торое мо•ст быть noiUIТO Н3 снтуатнаного контекста, например


фраза Onu gOreЬiliyorum. - <<Я 8НJJ(Y его» дoJIJI<II8 nоннмаn.со J(8J(
.Я wory анд~ его сейчас, а коивретныii момент, а момент гoao­
peНIUI, а не вообще.
1. Odevleri iki saatte ancak ЬitereЬildim. - Я смоr :w<OIIЧИ'I'Io до­
машнее задание sa даа часа.

2. Gelecek seneye yeni Ьinada ders yapaЬileceйiz. - В следующем


году ww сwожем эаннма-п..с. в новоw 3д1JtКК .

Веn yazanuyorum yazamadun yazamayiCaЙJm


Seo yazanuyorsun yazamadш уаzаmауасШш
О yazanuyor yazamadJ yazamayacak
Biz yazanuyoruz yazamadak yazamayacat•z
Siz yazanuyorsunuz yazamaduuz yazamayacalcs1n1Z
Onlar yazanuyorlar yazamadJ.Iar yazamayiCaklar
107
Веn yazaЬiliyor muyum? yazabi1dim mi? yazaЬi1ecek miyim?
Sen yazaЬiliyor musun? yazaЬi1din mi? yazaЬi1ecek misin?
0 yazal>iliyor IDI? yazaЬi1di mi? yazaЬilecek mi?
Biz yazaЬiliyor muyuz? yazaЬildik mi? yazaЬi1ecek miyiz?
Siz yazaЬiliyor musunuz? yazaЬildiniz mi? yazaЬi1ecek misiniz?
0nJar yazaЬiliyorlar IШ? yazaЬi1diler mi? yazaЬi1ecelder mi?
1. Вqun atnyor. Ders ~1~yorum. - У менs болит rолоаа. Я не
могу занкмап.с•.

2. D!ID Щат e1ektrikler gitti. Odev1erimi Ьitcremedim. - Вчера ве·


чером OТIUIJO'OOIК :~пеnрнчесnю. Я не смоr зuончить домаш ­
нее зa.wuute .
З. Нafta sonu yagrnur yapcak:. Biz pikniAe gidemeyeceaiz. - В
конце недели nойдет дождь. Мы не смо•ем nойти на о..ихнюс .

у,."._.,. 14.1 Omeemьme на еспрос:ь, иc:nonьз)ll 'аффиксы настоя·


щего-6)'д)Щего epeii8НU
1. Hangi Ьayvan u~i1ir'?
2. Hangi Ьayvan yOzeЬi1ir?
3. Hangi Ьayvan konщзЬilir'?
4. Hangi Ьayvan btzlt k~i1ir?
5. Hangi Ьayvan fare yalca1ayaЬilir?
у,."._.,. 14.3. Дайте ~10 отевт е фopite tooiiOJIOIO-
cmu 1-QIIIЮIOIOCtiiU (НIIOI'IOIIЩee б)'д)Щее ~ и Н8С111011Щее ~
~-)
1. Ressam, bu resmi ~izeЬi1ir.

2. Ogteden sonra eve gideЬi1irsiniz.

3. Yurk~yi 6AreneЬiliyor musunuz?

4. ~mlan kitap okuyahiliyor musun?

5. MщшiZI ауш sonunda a1ahilirsiniz.

6. Bu dar yo1dan kamyon g~eЬilir mi?

Ynpgнww 14.4. Нвtхште ~. ucncn.з)ll ~' д!ныl е aroб­


щeФOf»м~l-.xmJ(~epet~~~)
1. Ahmet ~k goиtlngilizce (konщmak).
2. Can, Cin yemek1eri . (yapmak).

108
). Веn о~ bOyiik pasta - - -- - - - - - . . . " . . -· (yernck).
4. Sen TOrlc~e (konщmak).
5. О, araba (lcullanmak).
6. SiЬel ~ (sOylemek).
7. Biz TOrk~ (бgrenmek).
8. Siz cevap (vennek).
9. lskender аrаЬа (tarnir etmek).
10. TiyatrocuJar rol (yapmak).
11. Ben futЬol (oynamak).
12. Оуа keman (~lmak).
13. О sana yarchm (etmek).
14. Siz sinemaya (gitmek).
YllfiUЖНue 14.5. Нэnишите ~UR е форw 80ЭIIOIIOIO-
anu 1нeeo.woroюc:mu (насmая~)'д)ЩН еремя)
\. Hafta sonu Uluda~'a ~·kaca~m.

2. Yaz tatilinde PalandOken'e gid~iz.

3. Salih'e para venneyece~im.

4. Gelecek ytl аrаЬа alaca~tm.

5. Oniversiteyi Ьitirince doktor olaca~•m.

6. Ау~ 'nin do~ gOnU i~in Ыuz alaca~1m.

У~ие 14.8. &6ерите ш np880i) /IOiiOНКU подходящн по с:мьту


продопженuе фразьt

1. Qnlar ~ok a~tr А) 90k i$im var


2. Ahrnet ~k m~gul В) pikni~e gideЬiliriz
3. BugUn bava ~ok gUzel C)ok0$8filaZ
4. Ali Веу ~k у~\1 D) А~ onlan ka\duarnaz
5. lngilizce ~ok zor Е) о pikni~e gelernez
6. Sana yarchm ederncm Р) yemek yiyemem
7. DЦimi 9ektirdim G) Ьеn konu~m
У~ие 14.1. Отеетьте на~~· фор.1е .-!-·
АЮ10юсти (прош~ категорсм!(Жоа еремя)
1. DUn gOkkщa!uun resmini ~ekeЫidin mi?
2. l;igdem k0$U yan$ma5Шda Ыrinci olaЫidi mi?
10t
3. Zeyocp, щlanm kcstirehildi mi?
4. Elaam ЬаЬаsшш araЬasam alaЬildi mi?
S. Ressam Воrа yeni taЬiosunu ЬitereЬildi mi?
б. Gazetedeki бdilllil bulmacayo ~z.eЬildi mi?
7. Suna rolooo iyi yapaЬildi mi?
8. J<.arcЩioe bediye alaЬildio mi?
9. $ahin ehliyet alaЬildi mi?
1О. Dlln sirke gideЬildin mi?
у...,.._ 14.8. 3ад8йтв гщюс е форме eo3IWQICNOaiiU1 -
(~категорсмское~)
1. Hayor, soruoun сеvаЬшо Ьi.lemedi.
2. Науоr, Esra ve Ceok evleoeroediler.
3. Hayor, Ьеn gllzel caz ~amam.
4. Hayor, konferaosi dinleyeroedim.
S. Hayor, treoe yeЩemedim.
б . Hayor, evi bulamaduo.
7. Науоr, karlan temiz.leyeroedik.
у...,.._ 14.8. 8ь.nonнume уr!р~ЖН8НСJе по о6р8эцу
Sen 1 futЬol oynamak f basketЬol oyn.amak
Seo futЬol oyoayahilir misin? Hayor, oyoayamam, fakat ь8sketЬol oy-
oayaЬilirim.

1. sen f k~mak f yilrilmek


2. sen f Olil yapmak f dogme dikrnek
3. о f yemek yapmak 1 yemek yemek
4. о 1 TOrk~e konllflDak 1 TOrk~ yazmak
S. siz 1 resiт yapmak f ~ s6ylemek
б. \iz 1 yemek yemek 1 ~у i~mek
7. onlar f kitap okumak f gazete okumak
8. onlar f araba tamir etmek 1 ЬisikJet tamir etmek

СЛОВОО6РА308АТЕЛЬНЬ!Й АФФИКС +• ..,._

Аффикс -la-, -le- в rурецком озыке гпаrолообразую~ЦНМ, т.е.,


nрнсоедниuсь к именам сущестакtt.~~ьным , nрипагательиым ,

реже к числительным, образует глаголы:


Temiz-le-mek - чистить
KOtii-le-mek - укудwать, nортить
Hazor-la-mak- rотовнть

110
Su-la-mak - ПОJIИКТЬ
Pis-le-mek - 38lpl3кrn.
$Цman-la-mak- ronc:ren.
ZaYJf-la-mak- худеn
Oю-le-mek- rnaдl<llo (ynoroм)
Кilit-le-mek -1&11Кр8ТЬ (КА 1&МОК)
Zehir-le-mek - отраамть
Кщ•-la-mak - астречаn.
Kuru-la-mak - cywиn.
Tekrar-la-mak- noвroprn.
GOz-le-mek- *д811>, о~. 8WJОД&ТЬ
Yoi-Ja-mak - ПOCWJUIТЬ, amp88J1Жf1>
Tuz-la-mak- comm.
1$-le-mek - paбoran., фyиJWJtoюqювan.
EtJc.i-le-mek - ВJJкrn.

у,._,..,. 14.10. п~r.mе~ВФФUКС+. +


к cnoe.w, ~1.818 аrобках
1. Mustafa, ЬаЬаsШJ Anlwa 'уа (yol).
2. Tank odasШI (temiz).
3. Nazmeye Teyze, gбmlelderini yann (Qtii).
4. ВаЬаm Ьu y•l ~k (,i$man).
S. Annem, taЬaklan (kuru).
YllpUIНeнw 14.11. ПрочuтаUте IПfll(an и оmеетьте нг ещюсь1

Nur~ttln Носа

Bir gece Nasrettin Hoca'ron evine lursJZ girrtЩ. Носа, husшn eve
girdфni gбnn~·. hemen dolaЬa sald81111Щ. HIBIZ, Nasrettin
Носа 'ron evinde "alacak Ьir ~у" bul.amaпu,. GбzQne Ьir dolap
~azpnu,"'. Вe\ki i~inde раЬаl1 ~yler vard1r diye dolaЬ1n kapaAm•
ЦID1$.DolaЬ• ~А! zaman"" kщts<nda Hoca'YJ gбnn~. <;:ok
ЩJrПЩ. <<Aman Носат siz burada пuyd1roz?>t diye sonn~. Носа
«Evet buradaydlrro>. Evde Ьi~ bir ~ yok, о yQzden utand1m, buraya
aakland111»> diye cevap vermi$.

" Hoca.lunшn - вinliaini g()rml!f- Ход;а )'1UUICJI, ах оор axOДIUI 1 -


" ~lo<ol: Ьir !<)'- 'ПО NО:КИО )'ICpiO'n>
... gOz(On)o Ьir dol.p _ . ) t - 6poc8n<:o 1 ГJ1&'I&
"" OCbiJ zaman- KOГJIO onp..... (шаф)

1. Nasrettin Носа, dolaЬa ru~in saldannu$?


2. Hus1z dolaЬ1 niфl ц~?
3. Htrstz, dolabt цtnca ni~in ~~lПill~?
4. Носа, htrstza ne dепЩ?

Уnраненw 14.12. Гlрочuтайте диалог


- Affedersiniz, buralarda banka var nu?
- Evet, var.
- Nastl gidcЬilirim? Tarif edcr misiniz?
- TaЬii ki. Bu ~k kolay.1>imdi о magazadan sola dбnUn. Sonra Mil·
let caddesinden dogru yilriiyilo. Az ileride bi!yilk Ьir sOpermarkct
gбreceksiniz. Banka sOpermarketin Щшndа.
- УatdtmtOJZ i~in ~k !C$Ckk0r\er.
- Rica ederim. C>oemJi degil.
- Affedcrsiniz. yakmlarda hastahanc var nu?
- Evct, var.
- Tarif eder misiniz?
- l'tk!ardan saga dбniln. Orada bir durak var. 3 oumaralt otobOse
Ьinin. Be$inci durakta irun. Sonra caddenio Щ• tarafшa g~in .
Biraz ilcride Ь.astaЬane goreceksiruz.
~ok te'"kki!r ederim.
- Bir '"у degil.
Заnоtо~ните конструкции, которые поwогут вам cлpocurne и объяснить
дорогу.
Affedersiniz- Извините
Nastl gideЬilirim? - Как • могу добраты:•?
Tarif eder misiniz? - Не nодскажите (как добраться)? (доел. дз·
дктс описание)
Magazadan sola (saga) dбnmck - от магазина поворачttвать наnеВ()
(направо)
Millet caddesinden dogru yilriimek - идти nр•мо по утше Millet
1\eride - впереди
1$tklar - светофор
Yalunlarda - nоблизости
otobi!se Ьinmek - сашrrьс• 11а автобус
Be$inci durakta inmek - выходИ'ТЬ на опой остановке
G~mek - nроход11ть, переходить

112
Ynpuнeнue 14.13. Ответьте на вопрось1

Е;>
..n 3:
ok•l

...< ..
.
Vatan Caddcsi

;
.....
n
Poftahane ...
.....n n
~

... V e fzi Pat• Caddesi

1. Hastananeden Вenzin lstasyonuna nas•l gidebilirim?


2. Yllzme bavuzundan Kent sinemas1na nas1l gjdeЬilirim?
3. Fotoйraf,iden Yiizme havuzuna nas•l gidebllirim?
4. Migrostan postahaneye nas•l gideЬilirim?
S. Ali Ра~а Camiinden okula nas•l gideЬilirim?
УРОК 15

аnЬа lwllonmalt - ~ .... kolш- roncтwA, темwА


"""'У kesik - отреэоииwА, orpyбnett·
Ьcslcmek- KopN~ кwА
~ yoVUI - дtreiCКA С8А meslck - nрофесско
~len - • .aeilcтoln'enwtOC'ПI, mide- •епудок
ка самомделе oOЬd~i - де:куркwll
~ mi?- opowo? 6zco P\enndc - cnpm.c;o
gO(Onnck - npкoo.AJ<n. 0Т10АНТ1о 18У81- у ...енне
вurur duymak - ropAII11oCI 18У81 P\etmek - у.......
Ьovlomol< - лun SCJ~:mek - оwбира-п.
Ьoyv8118t ~i - >0008pl< sotuk - холодно, xono.диwii
izin olmok - cnpawкun. J*IP"· uzoi< - AOJ]CKO
wение

ДО/1ИНСТ110ВАТЕ/IЬНОЕ 11АК110НЕНИЕ (_" 1-*1


ДJu Bыp&JitCHИJI JIOJDI<tиCТ8088НИ.I, НеООХОJIНИОСТИ дсi!СТВИJI 1
туреwсом азwке нсnольэуе-n:• аффикс -•ah 1 -meU, nрнсоедн•
и.~ющнllс• к основе rnarona. Затем сnс.цует ВСТ1180ЧИU буква у
nеред nнчнwNн окончанИJiмм, иачмнающнммс• с rnacмoii, и сами
личнwе окои'II.Ни.а.
Вео gitmeliyim (Я Д011)КСМ мдтн) okwnaЬyun (Я дотоtе11 чиmь)
Sen gjtmelisin (rw A<I1DRН НАП<) okumahsm (rw Д011)КСМ чиmь)
0-gitmeti (Он- НАП<) okwnaЬ (Он- чиnrn.)
Biz gitmcliyiz (Мы ДOJl'.OCIIW НАП<) okwnaЬ)'IZ (Мы .11()1DКН1о1 читать)
Siz gjtmdisiniz (Вw -н НАП<) clcumaЬsauz(ВwдaJaeИW читать)
Onlar gjtmcliler (Онн дотоtе11 НАП<) okwnaWar (Онн .IIOII*НW чиrатъ)
1. Bu yiii'Qk kitap okumalt)'lm. - В :m>N rо.цу • доn•сн прочнтат•
мноrо кнкr.

2. BOyilklcrimize kщt soyg~lt olmaltytz. - Мw до- yaann


старших.

Оrрмцатепьнu м аоnроситепьнu формы образуютс• по об-


щнм праанnам.

Вeogjlm<meliyim okumamaltyun
(Яиед~~~~*еИНАП<) (Я не дотссн чиnrn.)
Sen gitmcmelisin okшnama1tsш
(rw не J101DRН МАТН) (Тw не доrо8tСН чиrm.)

114
Ogitmemeli olr.шnamomaiJ
(Он не доll*ен llд'ПI) (Он- чнтаn.)
Biz gitmemeliyiz okumamaltyoz
(Мы не дorooau.ll\д'ПI) (Мы не доп*ИW ЧИТ81'1.)
Siz gitmemelisiniz ~
(Вw не дOIDIIИW llд'ПI) (Вw не дoroiQIIol чнтаn.)
OnJar gitmemeШer okumamaltlar
(Они не доп*ИWI\д'ПI) (Они Не ДOII>I<Hbl ЧИТ81'1.)

сnатъ .

Всn gitmeli miyim? okumal• nuyun?


Ксn gitmeli misin? okumaiJ IIIISШ?
() aitmeli mi? okumall nu?
IJiz gitmeli miyiz? ol<umaJ1 ШlytZ?
81z gitmeli misiniz? okumaiJ ШISIDiz?
Ollw gitmeШer mi? okumablar nu?
I.Ycmek.len sonra cЩJerimizi ft~t mtytz?- Мы ДOJtJIO(W чис­
ткn. зубw nocne едw?

--UII
Yпpuotei.иe 15.1. НвlnwNme ~IIНUit ~фОрме дon-

1. Erken yat -:---:-:--:-,..-:--;---- - - - - - - - -


2. Yemekten i!oce ellerimizi ytka - - - - - - - - - - -
). <;ok den ~ц -:-- : : - - : - - - - - - -- - - -
~ . ~Jerimizi ber gQn f1"'a!a _,....,......,....,......,..---- - - - -
J. D1~ ~lkmadan i!nce armemizden izin aJ - - - -- - - -
6. Pantolonumu Ql(l)e
7. Ali Oniversite imtiЬanm1 kazan
у",_,_". 15.2. Нгnиwите ,.,.,_eнUR е ~ qx"_ доп-
.nнсmеоеаmепьного н811110НfНU11

1. Sigara i~ : - : - - - - -- - - - - - - - -- - -
2. SШJfta ~ok kоощ - - -- -- - - -- - - - - -
) . Arkadцlannla kavga et
4. YaJan sjjy\e -,---,----- - - - - - -- - - -
5. Dersten босе televizyoo seyret - - - - - -- - - - -
.,,......,". 15.3. Hanuwume, что""'' доnжны ar838171>, IICIIII
1. 0Arettnen ders aolaьyor. Tayfun kooщuyor. (Ona ne
si!ylemelisiniz?)

115
2. lsmail ~k Ьasta.Ama Ьastahaneye gitmek istemiyor. (Ona n<
sl!ylemelisiniz?)

3. Ali okula gjdecek. Fakat Ьili yat1yor. (Ona ne sOylemelisiniz?)

4. Уало sшav var. А~ ders 98(~1yor. (Ооа ne sl!ylemelisiniz?)

5. Каr yag1yor. Ahrnet okula gidecek. (Ona ne sl!ylemelisiniz?)

Ynpu:нeнut 15.4. Даiiтв )mllердиmепьнь.С и отрuцатепьньlй ответь•.


UC/IOIJЬ3yR формы дмжвнсmеоеатепьного _,.онвния

1. Onlar уам buraya gelmeliler mi?


Evet, - - - -- - - - - - - - - - - - - --
Haytr,
2. Selma, ~-y-:h~azt
---:
rlarnal
~---:- , IDl
---::7:--- - - - - - - - - - -
Evet, - - - - - - - - - - - - - - - - --
Hayff, .~-~~~~~~------------
3. Takun elbisemi giymeli miyim?

Ev~ - - - - - - - - - - - - - - - -- -
Нayff, ~~----:~-~~~~~~-------
4. Hafta soou hayvanat hah~esine gjtmeli miyiz?
Evet, - - - - - - - - - - - - - - -- - --
Нау~ .---~~--~-------------
5. A.qam ders ~al•~maiiiDlYIZ?
Ev~ - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - -
Hayff, --~~~~~-~~~~---------
6. (>grenciler imtihaoa b1121rlanmablar mt?
• Evet, - - - - - - - - - - - -- - - - - -- -
Hayff, - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
у,.,._.,. 15.5. Задвите-ещюс е форw дмжв~ на­
кпонвн/JII

1. Кarde~imi aramaltyun.

2. Нayvanlan Ьeslemelisin.

3. Во! Ьоl spor yapmai•YIZ·

4. Ahmet'i doktora gOtilrmeliyim.

11&
S. Yemekten sonra ellerini ytkamalas1n

Упрuнение 15.8. еос::т- npednoQн111


1 yard1mcJ 1 ЬaЬa.nuza 1 olmalJyJZ 1 annernize

l . yemekten di$lerimiz.i 1 sonra 1 fщ:alamal1yz

1. soAul< 1 kal1n 1 havalarda 1 elЬiseler 1 giymelisin


4. otobOs dutag1nda / tam 1 olmalJdJr 1 onlм 1 saat selcizde

S. Ьitinneliyim 1 bu kitab1 / hafta sonu

ДОЛЖЕНСТIIОIIАТЕЛЬНОЕ НАКIIОНЕНМЕ . ПPCIWEДWEE ВРВ1Я

Формы доnженствоаа'JеЛЬноrо HIIIU\OнeНJU могут стопь в


11рошед111ем времекк и, соотеетствекко, nереводиnсА на руссJСИй
I 'IWJC ках (<Я., ты, он должен бwл», «ока доткна была». «мы, вы.
01\11 ДОIIЖНЫ бЫJJИ».
8en gitmeUydim gitmemeUydim gitmeU miydim?
Seo gitmeUydin gitmemeUydin gitmeU miydin?
О gitmel.iydi gitmemeliydi gitmeli miydi?
Biz gitmel.iydik gitmeme\iydik gitmeli miydik?
Siz gitmeliydiniz gitmemeliydiniz gitmeli miydiniz?
Onlar gitmeliydiler gitmemeliydiler gitmeli miydiler?
1. NllbЩi /llm!Ci teneffllste taЬtay1 silmeliydi. - Дежурныli учение
дOJDJ<eн бblll стереть с досJСИ на nеремене.
2. Bana bu sllzleri sOylememeliydin. - Ты не дOJDJ<eн был говорить
мне ли спова.

3. Dlln odaпu temizlemeli miydim? - Разае • должен бwл убраn.


мою kомнату?
4. Arl<adqam Ali'yi ~й•nnamala maydam? - Разае • не дОЛJ8Сен был
11038&ТЬ друrа Ал н?

Упрuнение 15.7. Обраэуйmе ~-.~·и eonpo.


~- фopi.lьl дonжiiНCtllll088tll нaкt/OН8НIJSI прошЮшего
tpiМieНU от cneд)'IOЩUX гnагопое
SOylemek., yardun etmek., sayg1 gбstermek., aramak, sigara i~mek,
91l~mak, Ьilmek

117
ИN.tl, к которому прнсоеднн•етса аффикс исходного падежt
-dan (·tan) 1 ~n (-ten) н nослелог Ьeri, обозначает исходнмl
nуип во времени, начннu с JСОТорого coaepiU8CТCa деliств11с,
Даннu форма переводнтс• на ру~кий азых с помощью пред11<•
rов «С», «ОТ>•, ~<аот у»с».

8et01 ~ )11dan Ьeri ~uk yavasшa gidiyor. - Бетюль с трех лет '"'
ДНТ 8 садик.

As1J'y1 Ьq aydan Ьeri tan1yonun.- Вот У1К nnь месщеа, как • 3111•
KOW С ACIIИ.
Если исходный аременной nуип awpaJUCТCJJ глаголом, то 1
основе глагола сначала присоеднНJiетс• аосьмивариантиыl! афо
фнхс -dtk (-dik, -duk, -dllk) 1-llk (·tik, -duk, -dllk) с меной соглас•
иоrо k а А· затем личные аффиксы н аффикс исходного падежа,
При nереводе на руссJСНА nык исnользуете• сложноnодчиненн01
nредложение с союзом «с тех пор IWO>.

GeldigiDdeo Ьeri iki saat g~t.i. - С тех пор как ои. opиwen, прошлеl
два часа.

1. Sene1er_ _ _ _ __ _ Almat1'da otur,--_ _ _ _ __


2. Birlщ ау sinemaya git_ _ _ _ _ __ .
3. Uzuo ytllar Ау~ g6r_ - : - - - - --
4. 1Щ ау Tarlc~ /!Aren._ _ _ __
S. Ali Y'l аrаЬа kullan: : - - - - - -- ·
6. Вео 1995' Ьilgisayarku11an._ _ _ __
7. AooemsaЬah ~Jrytk._ _ _ __
8. l<.arЩim gece uyu_ 7::""_ __ _ _ __
9. АЬ\аm Ье$ у1\ 6Afetmenlik уар_ _ _ __
1О . Sokaktaki k6pek gece havla._ _ _ _ __

У~ f5.t. Запопните пропус«~~


1. As\1 ile Betal ЬirЬ ir1erini _ _ seneden _ _ tan1yorlar.
2. Веуzа _ _ Ьeri kimya ~IJ~•yor.
3. _ _hafta_ _ __pazara gitmi_ _ _ __
4. lki anoemi g6r
S. MehmetВey :-Ьe--:ri,-.,.ki
7
"rada--:--~----
6. Anar _ _ _ aydan _ _ _ Tark9e 6Aren
7. Nurg01' an _ _ satten _ _ _Щ1 aAny,_ o_r _ _ __

111
К. saatten Ьeri yaЙJDur У~.,...,----.,,...-------
9. Canщ1r makinaпuz Ьeri Ьozuk.
10. Dedemin lculag, _ _ _den duymuyor.
11. Annemin g!!z.leri Ьeri uzaA• g!!rmUyor.
12. Aygerim'in den Ьeri midesi фуоr - -- -
13. Beyza'nш den cfi$i
14. Saat Ьeri clektrik kcsik. -----

У~!f~UМНие 15.10. Отеетьте нг еопрось1

1. Nc zamandan Ьeri anneni g!!nnUyorsun?


1 Nc zamandan Ьcri sincmaya gitmiyorsun?
' Nc zamandan Ьeri rcjim yap1yorsun?
4. Nc zamandan Ьeri ders ~•f•yorsun?
\ , Tclcvizyonumuz nc zamandan Ьeri Ьozuk?
6. Komfunuz.un ЬеЬеАi nc zamandan Ьeri &gl1yor?

У~~р~ЖН~Ние 15.11. ПрочuтаОте текст и omeem.me нг ~


Mtlkkemel ~ocuklar
Всуzа ~ok bapnl1 bir !!Arcncicfir. 8q aydan Ьeri kimya olimpi-
r•llanna hшrlan~yor. ()Arctтeni Mcsut Веу son iki aydan Ьeri
8cyza 'DID kimya ~fmalarшa ~k !!zen g!!stcriyor. Веуz.а hafta
1011lan cvinc gclince ailcsi ~ok mutlu oluyor. О kii~illilAUndcn Ьeri
hllgisayar programc•s• olmal istiyor. Kardqi Betill isc ileride do.ktor-
lllk meslcgini ~ck istiyor. Anncsi ve babas1 onlarla gurur duyuy-
tlflar. <;;ilnko onlar gc~cktcn iyi ~uklar.
1 Всуzа, Ьaf&nll Ьir бAfenci midir?
1. Всуzа, nc zamandan Ьeri kimya olimpiyatlanna baшlan•yor?
\, Веуzа, hafta sonlan okula gidiyor mu?
4. Веуzа, hemfirc olmak istiyor mu?
' · Вetill, avukatl1k meslcgini щmek istiyor mu?
6. Onlar nasll ~uklar?
r...-ue 15.12. Г1рочumгйтв тексты. Qnremьme на fiOD/IOC е конце
me«cmoe.
Gen~ olmak kolay detJI
Всn, Alцnct. Oniversitcde okuyorum. Bana g!!rc derslerim nonnal
vt Ьenim dnzcnli bir hayat1m var. Ama anncm vc ЬаЬаm Ьenimle ayn1
118
fikirdc dcj!il. Onlara g!lre Ьеn daha sa~lakla Ьesinler yemeliyim, dal11
ciddi clbiselcr giymeliyim, daha 90k ders 9ala~malayam ve daha •У•
notlar almaltytm. Saylanm daha kosa olmalt, odam daha dUzenli ol·
malt ve arkad~laпm Ьeni ziyaret ettiklcri zaman evde daha sesщ
olmalllar.
Ama Ьеnсе annem ve ЬаЬа1n Ьeni anla!Шyorlar. Веn ve arka·
Щlапm ders 9alt~tyoruz, gбrcvlcrirnizi yaptyoruz. Biz sadcce geщla~
giinlerirnizi daha giiZel y~maya ~ ~~tyoruz. Веn biliyorum ki, "" '
nem ve babam Ьeni 90k seviyorlar. Ben de onlaп 90k seviyorш11
Fakat Ьazen anl~tyoruz.
Beni anloyorsunuz, dej\il ou? Gбrdii~iioilz gibi gen9 olmak kol;ay
degil.

Anne-baba olmok kolay d~iil


Kocam ve Ьеn iyi bir anne-baba olmaya 9alt~tyoruz. f'aka t Ьа"'"
90Cuklaпm1Z muUu edeoniyoruz. Onlara gбre biz daba spor giyinmela
yiz, daba spor Ьir araba almaloyoz ve daha farku milzikler dinlemcla
yiz. Onlarш proЫemleriyle daha 90k ilgile.nmeliyiz ve arkad~lart
bize geldiklerinde daha guler yilzli! olmalayoz.
En бnemlisi ise eve gey gekdiklerinde daha anlayt~lt olmaloy11
Ama onlar da Ьiliyor ki, Ьiz her ~eyi onlar i~in istiyoruz ve onlaп ~u~
seviyoruz.
Beni anlayorsunuz, degil mi? Gбrdilgiinuz gibl annc-baba ou11al
kolay dej!il .
Size gбre ideal Ьir anne-baba ve yocuk nasol olmalo?
PIIOCI<8)1(Umfl, пвгко nu бьmь моподь11? А езрослым?
УРОК 16

СЛОВАРЬ УРОКА

•IТctmck- прощать il~ - nс101рство


tv - охота kadar - в такой же стеnени как,
iteccrik)j - умслwй, JIOBKHЙ, ИС­ до, nока fiC
IС)'СНЫЙ k•sa - короткн.й
Ьcccrmc.k - 8WЛOЛHJI'1'1o, Слра.8· korumak - охраюrrь. 38Ш.Нwаn
n..-n.co lokanta - кафе, ресторан
ll<rherlik yapmak - заннмаТЬСА mcyve - фрукты
парик:махсрстаом ntOmkOn degil - невооможно,
Ьu 1 11$П\Оk - остречатьс• HCЛb3JI

('Ckici - нркмекатсльuыii, орн - ruolamak - остретнть


rаrатсльнwii, маtu~щий sеЬи - оеощн
1\NЬа - суп ~msiyc - эокт
dovrannШ< - вести ссб• Vak.ii - Bpc:MJI
•lunnak - останаапн.аатьсJJ vaz.g~mck - отказыватьси
tiOJOnmck - дуNать Y&$3JТUJk - ЖiПЬ
fC'UJ\C - 811'ТеК8 yorulmak - уставать
fj,lcn1nck - развлекаты;-.1 zevk almak - IIOЛ)"tiTЬ удоволь­
lltklo - быть правыы ствие

ЖЕЛАТЕЛЬНОЕ НАЮЮНЕНИЕ

Утвердительнах и отри цате.лънаа формы жепательноrо нaклo­


ttCIIИJI в турецком языке существуют во всех лицах и числах , од­

НIКО наиболее употребитепьнымн IВJUIIO'ТCI формы 1-ого лица


wшственного и множественного чисел.

Форма желательного нвкпоненв.я. 1-oro л11да единственного


ч исла передает намерение говорящего совершить какое-либо
1110Яствие . На русский •зык может переводитс• с помощью чac­
IMitы <<·Ка>> или формой проетого будущего времени.
Форма желательного иаклоиенИJI 1 -ого лица множествеиного
ч нсла выражает пр11зыв к действию. На русекай •зык перево-
11/1'1'СО словом «давай(-те)>> илн формой будущего времени.
Желательное наклоне>ше образуете• с помощью аффиксов -а
l·ya) н -е (-уе) и л11чных окончаний глаrола. Исключение состав­
llет форма 1-ого л11ца множественного числа, образующаяс• с
11омощью афф11кса ·• (-уа) I1m 1 -е (-уе) lim.

121
Вcnkooщ+a + y + un ara + ya+y+un gel + e + y + im Ьckle+ye + y + im
Senkooщ+ a + sm ara + ya + sm gel + e + sin Ьdde + ye + sin
Оkоощ + а ara + уа gel + e Ьckle + ye
Bizkooщ+a+hm n + ya+hm gel + e + lim Ьckle + ye + lim
Siz kоощ +а+ SIDIZ ara + уа + SIDIZ gel + е + siniz Ьckle + уе + siniz
Onlar lciJoщ + а+ lar ara + уа+ lar gel + е + Jer Ьckle + уе + Jer
1. Salih ЬugOn basta. Onu arayay1m. - Салих ceroдl<JI болен. Пu·
заоню-ха • ему.
2. OtoЬOs dwagшda Ьulщalun. - Дuaii (-те) JIC11!e11ШC. на авто·
бусноil останоаке.

01'РМЦАТЕЛЫW1410РМА

Всо konщ + та + уа + у + un git + те+ уе +yim


Sen kоо.ц + та + уа +sm git +те+ уе +sin
Okonщ +та + уа git + те + уе
Biz kоощ +та +уа+ luo git + те+ уе + lim
Siz kоощ + та + уа + SllllZ git + те + уе + siniz
Onlar kоощ + та + уа + lar git + те + уе + ler
1. Arkadaflar! Koridorda Ьaй~tmayahm. - Друз...! даваАте не бу·
дем крнчаn. а kорндоре.

2. Caddeoin ortasшda dunnayay1m. - Посреди ymщw не буду-о •


оста.иа.аJtКiаТЬС.I .

Воороснтепысu форма жепательноrо нiiJUioнeuнa суwес:тву•'Т


тольkо дл.t 1-oro лица еАНнственноrо н ыножесrвенноrо чисел.
~ ara+ уа+ у+ un m1?
BIZ ara + уа + I1m m•?
1. ~le yemegini lokanlada yiyelim mi?- Пообедаем а ресторане?
2. SаЬаЬ kaЬvaltJ yapmayal1m 101? - Заllтракать не будем?

Упра11Н8НW 11.1. Напишите npei)nQII(eнiJII· е ~ фор11е же·


/J8fJieliЫIOгO H/J/UIOНfll/1111

1. <;ok yoruldum. Biru otur


2. AcllctJk. Haydi yemek yi - - - -- - - -- - --
3. Bugl!n Ьаvа ~ok gOzel. Piknige git - - - - - - - --
4. ArkacЩiar, top oyna -:----:-- - -- -- - - - -
5. Film lщlad1. А~' yi de ~gu - - - -- -- - - -

122
6. Ders lщladl. LQtfen sus
7. Yaйmur y&g1yor. Tak.siye-b;-:in:---- - - - - - - - - -
K. Hava soйuk. Paltomu giy -:::--:--:-:--,--- -- -- -
v. BugQn Ali'nio doйuro gaon. Ona Ьediye al - - - - - --
10. Ali'ye Ьо~ ver --::::--:---::---- - - - - - - -
11. Ali ~ok oyouyor. Oou ders ~1r - - - - - - - - - -
12. Okula g~ kalacagun. Нlz11 yQrQ - - - - - -- - -

--
r",_",."ut f8.2. нгnишите ~ е ~ ФОt- .w&-

1. SaЬah kahval11s1oda ~rЬа i~Hm.


2. Yaz tatШode .Aokara'ya gideНm.
). Buglln бйleden soora ш, Vertf yapal1m.
4. Teneffilste futЬol oyoayalпn.
1. Aksaray'a kadar yilrilyeНm.
Y....-w 18.3. Нвпишите предпожвн1111 а~ ФOfwe же-

1. SOpennarketten sebz.e ve meyve ala1Jm.


2. Bu sorulan бйfetmeoe soral1m.
3. Кantinden \'&У getireyim.
• · У Чmur ya~1yor ~msiyeyi ala)'lm.
' · OtoЬilse binmeyeyim.
Y,...".,ut18.4. Соствеьте предпожен1111
1. eczaneden 1alalun 1 ilA\'
2. her saЬah 1 k()f811m 1 bir saat
). tatilde 1Ьitereyim mi 1bu kitab1
4. gideyim 1 ЬugQo 1 erken 1 eve
S. koruyal1m 1 hayvanlan

С/Ю8006РАЗОВАТЕЛЬНЫЙ АММКС 4llt, (4ik, -luk, 4iЩ

Сооеообраэоеате аффикс -Ьk, (-lik, -luk, -lnk) 118Ме1'С1 очею.


11pOЦYJCI'ИJIИЬI а турецком юыке. Пpнcoe.AI<Iiucь к именам су­
щесrвитепьным и npнnararcm.иwм, высrуnает а разных эиачениn.
1. Образует оталечеии.wе иш:иа существИ'IеJIЬные
gll.zel- gll.zeiНk- краснвwli -ICpiiCOТ8
ащ- geo~lik- молодой- молодосn
ar~- ~l•k - друr - дружба
iyi - iyiНk - xopowкi!, добрый- благополучие, доброта

123
2. обозначает ~оточне, объединение 1С81СИХ пибо оредмеrо11
kitap - lcitapllk - 1<ииrа - wecro Д11А храиени.1 JСИИГ (ICIOIJI(н"A
IUIC8ф, DOJUC&)

ltalern - kalcmlik - ручu / nрендаw - wecro дпа хранси.U. РУ''""·


~ell (карендаwница)
3. служит дм Н83ЫВ8Ни.l npoфeccиii
iltretmen - il~tmenlilc - yчиreru. - учнтепьстео
Ьeroer - Ьeroerlik - nap100o1axep - оариJСМахерстао
4. называет прибор, орудие
gilz- gilzllllc- rлаз- очки
tuz- tuzluk - сол• - солоИJ<а
5. служит дм нанwеноааки.1 одежды
gelin- gelinlik- исаеста- саадебное м.атье (nлат.. Д11А нееесты)
yфlur - yфlurluk - АО)I(ДЪ - маш
saЬah - saЬahllk - утро - женскнii утренинii халат

ТВIA:C«CCIIWWI-MWHII~l
н. итмdм ь.п g6r(i..,_tlkl

у,.,.._,. ff.5. ~ ООаоог

Uzua zamaa oldu


- Salih, sen misin? Gllzlerimi inananuyonun.
- Tamer! М~IЩ sen de nereden ~tk!Jn?Seni ytllardan Ьeri gбr·
milyordum.
- Уаа, hakltstn. Senelerden Ьeri g~medik. Nastlstn, Цlerin nast l?
'- HcJlCY yolunda. I~Jerim ~k iyi, уа sen?Senin i~lerin nastl?
- Вenim Цlerim de yolunda, Ьеn de ~k iyiyim.
- Sllylesene, hAJ! Кanarya Sokak'la nu oruruyorsun?
- Haytr, iki seneden Ьeri bqka Ьir adresteyiz.
- Уeni evin nerede?
- Buylllcdere Cзddesi'nde oruruyoruz. Sen neredesin, hili Melteш
Sokak'la nu oruruyorsun?
- Yok, Ьеn de 1990' dan Ьeri Ьа~kа birevde oturuyorum.
- Nerede bu ev?Eski evine uzak nu?
- Yaktn saytltr. Rilzgarlt Sokak'ta.
- Еее, Salib kard~irn, Sllyle ЬakallЩ hili ЬerЬerlik yaptyor musuп"i
- Haytr, ЬerЬerligi btrakttm. G~o seoeden Ьeri fotoAfaf~tltk yapty·
orum. Daha rahat.
f2A
- <;:ok scvendim. Peki hila $iir yВZlyor musun? Senin $iirlerini ~ol<.
scverim, Ьilirsin.
- Bilirim, Ьilirim. Ama maalescf ano.lr. $iir yuПllyorum. Senelerden
Ьeri $iir y8Z1Diyorum ama Ье$ scoedeo Ьeri roman yaZJyorum. Уа
scn, ЬА!i hafla soolannda baltp П11 ~ooyorsun?
Nerede о gilnler! Evleodigimdeo Ьeri balo.lr. aVJna gideпUyorum.
Seneler ое ~buk ge~iyor. Неу gidi glinler!
- Ne iyi oldu da sana rastladun. $imdi Ьeoim gitmem gerek. Yine
bulщup uzun uzuo koDU$aiШ1. Daha kooщacak ~k $CY1er var.
An(Цttk П11?
- Tamam. 10$811ah en k.Jsa zamanda tekrar g6r!Цilr\lz. $imdilik
h~al.
• H~akal, kendine iyi bak.

Kcndinc (kendini%c) iyi Ьа1с (m) - бсреrм (те) себ•


0~11111z - )'IJWOICI
Tamam - хорошо, nwto
Mu.Jeser- с со:аапен:ню
Нщеу yolundt - осе а nopuxc
Anl~tok mo? - доrоаоркnиа.?

ГЛАГОЛЬНЫЕ ИМЕНА

В турецком азыке сушестаует особu грамматическu rpynna


• 1108, назы&аемu rлаrол.ьными именами. Гnarom.uoe ИNJI образу·
rrc:a от основы любого гла.rола н обозначаtr н83NНие дeilcтвiUI
(okumak - okurna <<Читать - чтение», gelmek- gelme <<nриходнть ­
t tркход»). Глаrольные имена в турецком озыке сОО'rllеl'СТвуют
русекни оттлаrольuым существительным .

Лингвисты туреШ<О ГО озыка выдел.оют 1ри rpynnы глаrот.ных


имен:
1. глагольные имена на -m•k, ·mek
gelmek. kO$ГDak. sevmek, olm8k, g6tmek. u~mak .......
1. Arttk sizi burada gбrmek isteпUyorum. - Я больще ие хочу вас
здесь аидеть.

2. Dolctor olmak istiyorum. - Я хочу стать врачом.


Глаrольные имена на -mak, -mek соответствуют основной
•оасти русского составного глагольного сказуемого, выра>каю­
щего основ ное лексическое значение .
2. глагольные им ена на -ma, -me
okuma (чтение), gclme (приход), dinlcme (слушание),
Ьekleme (ожМJUОНие), konщrna (разговор) .... . ..

125
1. AaJamay• b1rak, l'&l•,maya lщla. - Перестан» ПJ1&1(8ТЬ, начин:.R
работать.
2. Tatilde Bun;a'уа gi1meyi d~llyorum.- На IC&НIIJ:yлax • дуМ3МJ
поехать а Бурсу.

Глаrот.ное ниа на -ma, -me часто назыааюr «усеченным ""'


финнтнаом».
3. гJI&ГОJiьные нмена на -lf, -lf, -Uf, ·Df
Ьа1щ (a'JГn.IД), giЩ (аход), ~lщ (выход), dOnD$ (803вращенне) ......

1. Okulun gjЩi ~ok ka1aЬallicll. - Школьный вход бЫJ1 переполнс11 .


Основа глагола, прнсоедннu к себе аффиксы глагольных
имен, начинает функционировать а .сзыке как ию, т.е. иож.:r
иметь поdЗ&телн числа, падежа н притажатет.ных аффиксо•
(аффиксы nрннадпСJКНостн).

Вenim okuma8t
Senin okumaa
Onun okWI\UI
Birim okuma•a
Sizin okumaaa
Onlann okumalan
1. Вenim TOtk~e okumam iyi cJeti1, senin okuman oormal ama onun
okumas• mllkemmel. - Я читаю (мое чтение) по-туреuкн 110
очею. хорошоt ты иорм.ал.hно, а он отnич.но.

06РАЭЕЦ СК/IОIЕНМЯ УСЕЧЕННОГО llltМimiiA

Plin1• ~1~may• ~k severim. - Я mоблю сманJt­


роааииую работу.
<;al~ma - da <;а1~ en OOemli ~ mekindlr. - Самое важ­
ное а работе- место.
<;ai•Jmaya
lщlamadan босс p1in yapmalшn. -
Прежде чем начать работать, ты должен еде ·
лать nлан.

(:a11$ma - dan Dagmlic 1'81•~adan ~lanmam. - Мне не "Р"'


"'""" бecnopiiJIOчнu работа.
В туреUIСом •зыке, так же как н а русском, опредслеиные гла­
rолы требуют nосле себ.с постановки имени сущестаитсльного •
опредсленом nадеже (иanpltblep, русский глагол любить требуе-r

12S
аос:ле себ• постановки сущестантепьвоrо а аинитеп..вом падеже,
8 ГJ18/'0JJ дарить- дательного паде•а и т.п.
). ГJ18/'011ьное и.,., как
м обычное нм.а суwествнтельнос, стuнтс• а тоw nадеже , кото·
poro требует rлаrол.
Anneml scviyonun. -Я тоблю wою маму.
8en gezmeyi ~k scverim. - Я пюбпю rумть.

у...,_.,. 11.1. Наlаыуя форм./ гпагоt11оНЫХ ~. 3IIIIOIIНIIIJ8 ~


1. DQп aqam ders ~11$ istcdim ama elektrikler yoktu.
2. Scn bu top oyna scvdasmdan vazg~ yoksa sшav1
kazanamazsш.

). <;ocukiann ~~ m-u':':'
tlu-cdi
~.y-or-....;Ьeni ~ ilz(iyor ama oyna
~: .~
,..,.,а~
:-,пш
-:-.-~-u:-para-·yla уепi ara~e:'in l'&lц._ _l'&lц--:--,y'~ iyi.
6. ~imdi УВ$8 eйlen vakti degilsc ое
zaman olacak.
1. Aonemin agla._."..-_ __..Gzlerimin lln!lnden Ьi~ giьniyor.
8. Yфnururun уаА gOn~in dog daha
~k scviyorum.

11.7. Наюпwуя форм.t ~« ~. .!aiiМIUn8 nrю­


Yllji8IIН8Нue
nyaw ~. GmOfiЩIAIIU' ct«JJЖax
1. SaЬahleyin ЬаЬаnu evde --.,.--:mllmldln detiJ.(g!lrmek)
2. Dogum gOnOne Ьеn de ~ istermm ama kard~im
Ьastayd! (gelmek).
). Onuo, seni )'lllar soora blle ~k giizel. (unutmalc)
4. Ogretmenimizin ders ~k ~lcici. (anlatmak)
S. Ders d~UnQyorum ama valcit Ьulanuyorum. (~11$-
mak)
6. ~iir Ьeceremiyorum aroa $iir _ _zevk a\Jynrum.
(yazmak 1 okumak)
1. Senin oou ~k gnzet bir davran,,u. (affetmek)
8. Onun yemek _ _ _ 90k ilgin~. (yemek)
УРОК17

~ l ak-ronoд ni~in- почему


ayakkaЬ1 - ботикi'.Н аажн:wА. аажно
()nemli -
ЬileW< - бросдет бpmck- цcnoaan.
~saat - бyAНJI"""" savlf - aoliнa
5-Qt - NOЛOICO
~- - 80ро..,..
,,~unaz. -tуnнк f~man - толстw.й
duyeus&l- чуо<тi>!ТСЛЬНWЙ tue-CIC*HR
k.ilo a1mak - набирап. 1«, ТOJI• lemЬel - пениаwА
O'm1o yaramaz- шалун
"""""-._д yoraun - устааwий
manav - nua, rAc npQ.Qaютc• zarar- аред
фpyocтwнoeoUVt 2818t11 - ape.ьwl
nqelenmelt - ...,..Im<. zengin - бoraтwll

СИСТЕМА ПРИЧАСТИЙ

В 1}'J>OW<OW ~ке существует снетема прнчасткА, которwе


обозначают прИ3Наж пред1о1ета по деilсrеию и в предnо>еенни вw·
сrупают в роли определенiU. Фopww woryr перевод!IТЬСI ка рус ·
скиА •зw• русскими действктет.нwми и страдатеJtьнwwи причас·
ТНIWН кacтoJIWero н npoweдwero времен.

Все фopww прнчвстий обрвзуютсо от основ rлaronoa. Рас ·


смотриw их.

1. -ао,--еа
• Форма на -аа, ..en называет признак: nредмета по его действюо
и соответствует руссом действНТ'СJIЫt..Ы..М причасnt.8м насто•·
щего н ПJЮWедшеrо аремен или прн.даточному определнтел..~

ноwу с союзным словом который.


GUlmek - gul + en gOzler - улwбающнеса (ynw6aawнeca) rлаэ• -
rлаза. которые улwбаютсо (улwбались)

Dinlemck- dinle + у+ tn ogreoci- слуwающнJt (слуwавwкй) c-ry·


дент - с-rудент, которыii слушает (слушал)

Oku + у + an \X)Cuk - ЧJmUOщнJi ( ЧlmiВwнii) ребенок - ре6е11ок,


который чнтвет ( ч.mл)

1. Veren el alan eldm ustllndilr. - Даюwва рука провыше бcpyweii .

128
2. i>u aglayan ~ocuga s111 verin. - Этому мачушеwу ребенку »Jhe
молоко.
~- Okuyan insan. уцауаn insandtr. - Читающий чenoaew: - зто жи·
вущ.ий человек.

Причастис на -an, ~n мо"'ет nрнсоеднн•ть 01рНцатеn•ные


1ффнхсы -ma,- mc:
1. c:>йretmen denoe gelmeyen Ggrenciye ~k kшЬ. - Преnодаоател•
рассердилс1 ка неприwедwих на ypoiC студентов.
2. Odevini yapmayan var ma? - Не сделаашне домашнее ~нке
есть?
1. (-а,~ -1, -1, -u, -0) -r
Причастиu форма настоашеrо- 6у.цушеrо ареиски на (-а, ~
·~ -1, -u, - D)
-r ynoтpelilueтca редJ<О в typeЦJ<OM .зыхе. Этой фop­
IIOA обозначаеn:а кuoe-JUtбo п~аиное "oAcno, nрисущее оп­
ределенному xnaccy предметов .
Yumвk - yaz + ar kasa - пншушu маwи1001
C::almak- ~al + ar шt- часы, кcrropwe 3110...-r (бylUIJI.инк)
Yanmak - yan + ar dag- ropa, кcrropaa rорит (ayiiJ(aн)
3.-moz, -moz
Эта форма предС'ТUЛJ!ет собой 01рншrтеп.ный вариант выше
r•се-мотрен.ноrо пркчаст1U' .

Qtkmak- ~lk + mu sokak- нику111 не выходаШU улица (тупик)


Yaramak - )'11111 + mu f/OCUI<- неrодн.wй ребено• (шалун, озорник)
Dрнчасти. на (-а, ~. -~ -1, -u, -41) -r и -moz, -m•z моrут суб-
(' rа.нти.енроватьс•, то ест., уnотрсб;uтъс1 без оnредем:емого
'noa.a.
4. -m••• - mlf, -muf, -mO.
Причастнем на -mlf, -mlf, -muf, -mll' обозиачас-n:а оризнак
llf'Cдweтa ранее соворшеиного деИстам.. На русский JOЫJC nеро­
•щttнтс• деiiстактельным ипн страдательн.ым nричастнем пpo­
•••CAWero времсии либо отглагольным прнлагательным.
Yanmak- yan + ащ el<mek- сгоревши А хлеб
К..nlmak - kml + ащ cam - разбитое стило
l'ifmek - pil; + m" Ьallk - варенu рыба
1. Уаnпщ el<mck kolrusu etrafana ya)'llda. - По сторонам расоро­
странилс• зa.na.Jt cropeвwero хлеба.
2. c;ocugun Ozerine kaynama, sOt dOkOidO. - На ребенха aopo!iНJIOC•
<ИDОШСС мОJЮко (то, кcrropoe )'IКе аскнпело).

12S
В туреwсом •з.bl.ICe существуют две субстантивно- цъeкritR •
ные формы ка -<ltk и -{y)aeok. Особсккость зткх форм в том, •110
они, хах н nрич.асти., иазw.аают nрнзнах nредмета no действию м
по существу IIJUIIOТC.I оnрелепен:цмк, они такж:е woryт nepe:AC>o
днтса н.а русский сы:к пр идаточными оnредепнте.m.нымн. (nо-­
этому мы ка:шваем их адъективные формы), однuо сnособност~ао
3ТИХ форм npиcoe.<U<нrrь аффкхсы nринадпСJI<НОСТН, а также "•·
меКJТЬСа по naae*'IW, JCaiC мы увидим дапьwе (см . уроки 23 и 24}
.аает ОСЖ>аакис назыааn формы ка сЬk • -{y)ocak ~ным ...
Формы ua dtk и -{y)aeok СIСЛадЫ11&101'<:а кз ОС·НОвы rnarona, .,.,
тем следует аффикс -<lak, (-<lik, -<luk, -<lnk) ипи -{y)acak / -{y)ccck н
ооследккмн nрНСОС.днна10ТС.I аффиксы nрн.надпсж:ности. ·
lstemc:k - istedi& + im ~~~ - сумu., которую а хотела
Oku:mak -Okuduj + umuz mektup - nнсt.мо, которое w.w читаем
Konщnшk- konщ + 8Cik ,eylcr- ВCUU<, о которых будем rоеор•ш
Gclmck - gel + ccck trcn -11оещ, которыА арнедет
Форма на -<lak, -<lik, -<luk, -<lnk назы..ет nризнак орсд~о~ета 110
действию. прсшэошедшему в насrоt: щеи ю1и в прошлом.
Форма на -{y)acak, -{y)ccek таJСЖе обооначает nризнак пред•
мета по действ.ню, которое nроюойдет в будущем~

06разеч спр.яженWI формы 1ta -dak 11 утвердителы1ой и omp11•


чатмьноii формах
Вcnim nkuduAwn okumadфm (не)чнтае)fое мноА; то, ч10
• (не) читаю
Scnin nkuduAun okumadфn (не)читаемос тобод; то, чао
ТЫ (110) ЧltТ&еWь
Onun okuduj!u (не)чнтесмое. ей. нм; то. ч10
он(она) (не) читает
Bizim nkuduA\IJtl\4 okumad•Aamaz (не)чнтасмос нами; то. ч~
мы (не) читаем
Sizin okudutuouz okumad•J•n1z (не)ч.нтаемое вам.кi то. •110
BW (не) ЧltТ&ОТС
Onlann okuduklan okumadaklan (не)читаt)о(Qt: нм.н: то. •но
они (1te) читают
1. Tanadlk insanlaШ kщal'*"""' isaedim. - Я хотел всrрстмтьс• •
3HaJC0ИWMH Яl()дWСИ.
2. Snkakla ill: ~ odama sordum.- lia yiiiWe а епрОСиn nepoo10
чепоеека. котороrо уандс:.11. (llq>IIOI"' уандснноrо мной чeJJOJia(a}

130
3. BugQD onlamodljJmz koaulan tdu8t 8DJotacaAun. - Cero.i\118 •
~ бyll;f обuс:...,.. тeww, кaropwo aw ио ооиuи. (IICDOИI­
тweaawliтeww).
..,
Обращ cnpJ~J~CeнUA формы на -(y)acak 1 -(y)ecck • утирдu-
маьноii и отричотиьноii фор.wох
Вooim aia<:q•m alma)'Щi1m
Senin alacaj.m almayoce&m
Onun а1асф almaraca#l
Bizim aJaca8muz almayacag_,nш
Sizin alacфmz almayacaA.~na
Onlann alacaklan almayacaklan
1. DoAacaJ< ~gwnuza Ali aduu vere1im.- Роднаwс•".. pcбeltD
(рсбенu, кaropwA родн-n:~) наюаом Али.
2. Gelocek ау ЬOtlln Ьof>lannu бdecetim. -
В CJtoд)'IOЩeat месJЦе
(м<СIЦ, кaropwA nридет) 38М8<у ес:е сюи AQJUИ.

Притпrатtлw~wе м есrоимен.и.а фаху11Ьтаnоиw, оии могут


onycкarna.
Формw на -d1k и -(y)acak моrут сооднкn. е себе .оа opeAIIC>-
weИИI и перnодиnса на pyccюdl юwж прмдаточнwм OnpeJie!IH·
I UWiW:М С COIOЭKWW CJ1080M K0mt>JНJ4ii.
1. Вео mektup aldlrn. Onu okuyOf\IПI. • Aldфm mektuЬu okuyOIUIIL
- Я DOJiy'\l.мn nисьмо . Ero читаю. • Я читаю nисwю, которое
получил (nмученное wною nис....о).

2. Ben 1П1Ьа alacai= Onun mlgi lannw olacak. • Alaca&•m IПI·


Ьan1n rengi k1rnнza. - Я куnлю машину. Ее ц.1ет будет крас­
ный . = Цкт машины, каrорую • кумю. будет красиwА.

Данн.u: форw.а на .a.s1, -esi имеет своеобразное «ЗЛожеп.атепь­


• - )Качение ()И&чение npoiUUТIU) н а тyptW<OM IЗЬП<е ynorpeб­
AICТCI сра.акнтельно редко.

Canlan ~'""" bltS!Z.Iar ~antaпu ~dliac. - ВwwодШИе ииа yrna


юры (бу;u. они npoi<II.IThl) украли мою сумку.

В очекь ре.дJСнх cnyчux форма ка. •851, -esi может аыражаn.


•начен.н е «бьm. достойным чеrо-пн.бо».
Annem, elleri l!p(llesi bir kadlndlr. - Мо1 маn достоАиа того,
чтобы еА uелоааnи руки .

131
У...-17.1. lfa1otы)'JI ~· U~lt
формы об~ д8а npednoa'eнUR е одно

1. 8azt konulan bi1rniyoruz. О konulaл 6Вfenmek i~in kitoba


N.lanaltyt2..
2. Вazt insan1ar yemegi ~k ~aЬuk ycr. Uy1c insan1ar ~Ьuk ki1u
altrlar.
3. Bizim apattmantnuza yeoi Ьir ko~u Щtodt . Ооа sevindik.
4. Bu 1Щат bizc rnisafir1cr gelecck. Oolar i~in Ьaztr\tk yapltn mt?
S. ВаЬаrо lntalay'dan Ьаnа Ьediyc almt$. О hcdiyeyi ~k Ьegeodim.
6. Burada ~ gllze1 g!ln1er yll$8dtm. О g!lnleri hi~ unatamam.
7. Bu 1Щат yemek yiyceeksin. О yemekleri Ьео yaptun.
8. Yano 6greoci1cr okulda ~ yapacaklar. О~ ~k Onemli.
9. Ahmet ~k iyi аrаЬа kuJ1antyor. О araЬaom markast BМW'dir.
10. Sa~ kestinnck i~in ЬеrЬеrс gidccegim. О ЬеrЬеr ~ok УО$11.
11. DQnyada ~ insan OIOyor. О insanlar ~ltk1an ve saVO$WI61Qyorlar.
Упранение 11.2. Н0101Ы)'J1 формы нa-dok, -dilt, -duk. -diik об~с.mе дв•
~UR8ocJнo
1. Hw Ьir kediye sDt vcrdi. О kedi ~k yaramaz.
2. ()gretmenirniz ev бdevi vcrdi. Onu yapmaltyiZ.
З . Bu manav meyve vc seЬzc satar. О meyve vc seЬzeler bcr zaman
tazedir.
4. Babarn yeoi ytl i~in armeme Ьir altm Ьilezik sattn aldt. О Ьil ezigl
btrSIZ~dt.
S. A)'fC'nin dogum g!lnOode Ьir pasta yedim. О pasta kakaoluydu.

АФФМIССЬI СКАЗУЕ110СП1 (/IМЧНЫЕ АФФИКСЫ~


I1POUEДIIEE ВРЕМЯ

Ь уроке З нами были рассмоорснw аффиксы сказусмост11


(J\ИЧнwе аффнжсы) насrо•щсго вреwенк, уnотрсбл.ающнес. д;ll
соrпаоовани.t noд.n.e•awero и с.казуемоrо е лице н чисnс и nри ·

соеднм.ющнсс• неnосредственно к cnoay, обознаЧающему про·


фессию лица, его состоанме н т.д.
В nом уроке рассмотрим аффиксы ска:Jуемостн (личные •Ф·
фиксы) nроwсд111нх времен н условногО кat<JtoнeнИJI.

Ben asker idim 5 askerdim Я был сопдатоw


Sen askcr idin- askerdin Ты был сопдатоw
О askcr idi= askcrdi Он был сопдатом

132
Biz asker idilc- askerdik Mw бwли conдa'ПIWK
Siz asker idiniz- askerdiniz Bw бwли сопда'ПIWК
Onlar asker idiler= askerdiler Они бwли сопда'ПIWК
В русском озwке форма <cJI был солдатоМ» uметс. состu­
м;,ц~ кмениwм сказуемwм. В туреЦIСом JDwкe к именной части
( Казуемоrо (т.с. в данном примере к имени суwсстаитещ.ному
tuker«солдат) присоеДКИIIетсi вспомогателънwii rnaroл i(mek) в
форме пpoweдwero времени (idim, idin, idi, idik, idiniz, idiler).
Однако а современном •зыке эТот глагол сливаете• со словом и
ммеет фонетические варианты: -dl, -di, -<lu, -<10 f -11, -ti, -tu, -111 no-
CJie CIIOB, oкaнчИJiaiOilUIX'"' на соrnвсный н -ydJ. -ydi, -ydu, -ydO f ·yta.
·)'ti, ·ytu. ·ytO nосле rnасных.
8en hastaydJm Olfenciydim ~ocuktum zayaftun
Sen hastaydJn Olfenciydin ~ocuktun zayaftm
о hastaydJ Olfenciydi ~uktu zay1ft1
Biz hastayd1k Olfenciydik ~ocuktuk zayaftak
Siz hastaydпuz Olfenciydiniz ~uktwauz zауаfШш
On1ar liastaydllar Olfenciydiler ~uktular zayaft.olar

Bonpoc>IТCII"Hu форма образуСТСJО путем nрисоединеи.u пкч­


"ых аффиксов npoweдwero времени к воороситещ.ной частице
101, mi, mu, mO. В образоааннн этоА формы участвует вставочна~
nyuay:
8en hasta m1ydun? OAfenci miydim? doktor muydum?
Sen hasla пuydJn? Olfenci miydin? doktor muydwa?
О hasla rmydJ? Olfenci miydi? doktor muydu?
Biz hasta m1ydJk? OQ1en<:i miydik? doktor muyduk?
Siz hasla maydJnaz? i!Afenci miydiniz? doktor muydwauz?
On1ar hasla ouydJlar? OQ1en<:i miydiler? doktor muydular?

OП'IIЦAТE/IWWI .al'tiA

В обраэоаанкн отркцатет.ноА форыw nринимает участие от·


рмцатепькu часткца deAil, nиwyuuuc• аrдельно от cnoaa и к хо-.
rорой прнсоеди..tUютса лнчиwе аффиксы пpoweдwero времен.и. .
Веn illfeoci deJildim JemЬel de~ildim
Sen iiVCnci detildio temЬel deй)ldio
О iiVCnci detildi temЬel de~ildi
Biz ~ci deAildik temЬel dejildik
Siz ilvcoci detildiniz temЬel deй)ldioiz
Onlar OAfenci degildiler temЬel de~ildiler

133
-
у,.__,. 17.J.

1. AYJedOD~OziOn_ _.
2. Ali Веу ~k huta
н.мw.. ~форму~ epf

3. C>trencilcr ~ yaЩkan_ __
.

4. Aytc:n Нanam gC\)CII yal ~k fifman___.


S. BizdOD~yorgun_ _ _.
6. C>j~ez~cilcr ~ temЬel_ _ __
7. DOnlcO film gOzel, - : - - - -
8. Seoin сеvаЬш уаnЩ
9. Siz dOD ~ muUu ·- - - - - '
у,....._ 17.4. 1/wwNne CЩЩO!IIIIoН)IOфoply ~ .".._,
1. Amcam eslriden "'аж::--:---------·
2. Веn ьр faldilaesinde Olfenci - - - - - - - -- ·
3. ~учh _ _ _ __ _ _ _ _ ___
4. Sizi~~---:--------------
5. QC\)CIIyal111111e111 _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
6. К~iю~~·------------­
у..,_,. 17.11 1/wwNne~фopfly~."..,_
1. Diln Ьаvа gillqli ?
2. Pazarda meyvelcr pahala,_ _ _ _ _ __
3. Seo о zaman mQЬeodiz._ _ _ _ _ _ _-::-
4. Biz~ukkenyaramaz _ _ _ _ _ _ __
S. Hakan i~ bir fuiЬolcu - - -- - - - -
у..,._ 17.1. НапWJите эти tlp8(}ncalreн111 е~. еопро
• Clltrl8llloiiOI и~ фoptlax nрошедшего epcweнu
1. Cocul< Ьаsьа.
2. AraЬanuz yeni.
3. Pazar gODO Ьаvа sacak.
4. Benirn aЬiam ~k yall$kan.
S. Кardefimevde.
6. Annem muhaseЬeci.
7. Hava y&gmurlu.
8. Веn ~ipnarшn.
9. C>вreunen SIOJfta.
10.0 zeogin.

13С
r....,....,. 11.1. o.r-r.me наiЩ)ОСЫ, UCI10I1W)II а10е1,......., •0106-
ках

1. OOn ak$am oastldШtZ? _ _ _ _ _ _ _ __ _(lwta)


2. OOn ak$am nastldшJZ? (sinirli)
1. OOn ak$am oastldШtZ? (QzgQD)
~- OOn ak$am oastldшJZ? (mutlu)
S. OOn ak$amoastldШtZ? (Шgш)
6. OOn ak$am oastldwz? (~)

r.,......,.,. 11.1.
НаtмJшuте ~ и ~., от-
_,на 80tlpOCЬit форw ~о tp8/llelfJ

1. OOn Ьаvа gQzel miydi?


2. OOn ~k yorgun muydunuz?
J. Bekir hasta пuydt?
4. Cocuk yaramaz rruy<h?
S. О il~lar zararh rruy<h?
6. Yumurtalar Ьауаt nuy<h?
7. Pasta taze miydi?
8. AykkaЬtlar yeni miydi?
Q. Seo ~lцkan ШJydin?
1О. Senin ЬаЬаn zengin miydi?
11. Siz dQn sшtfla rruydintz?
12. Onlar ~k QzgQD m0ydQJet1
r.,......,.,. 17.t. Пpoчc.rtl8(me тмст и_,."",. на ещюс:ы
Si•ttDada
Lale, bugQD ~k OzgOndU. Biraz щelenmek i~in sinemaya gitti.
l<.optdan i~eriye girerkeo ауай• bir ~· taktldt• ve d~tO. Bunu gбren
Suna, hemeo Lale'nin уаоша geldi ve onun yerden kallanasшa yar-
dtm etti. Lale, Suna'уа ~k tqekkOr etti. Suna ile Lale birЬirleriyle
WЩtp a.rkadц oldular. Lale, бlm seyrederken agla<h. Suna da aglad1.
COnkO seyrettikleri бlm duygusal bir бlmdi.

•ayaJa Ыr fCYC tak.akh - иаnнупас• на ЧТ()оТО ноrоА

1. Lale ne$01eomek i~io nereye gitti?


2. Lale nastl d~tO?
1. Lale ile Suna oastl tan~u?
4. Lale ile Suna ni~in atJa<h?

135
11'0WEдWEE СУ6'ЬЕm481ЮЕ (НЕОЧЕвмдiЮЕ) ВРЕМЯ

В обраэооаннн форм npoшeдWero с)'б'ьективиоrо времени 11ct


никаких сnецифических особенностей.
Bcn tomЬclmi~im tcmЬcl dc&ilлЩim temЬel miym*im?
Sen temЬclmi$sin temЬcl deйilrni1sin temЬcl miymi.jsin?
О temЬclmi$ temЬcl dt&ilmi$ temЬcl miymЩ?
Biz. temЬelmi,iz tcmЬcJ dcgilmi~Jiz. lcmЬcl miym~iz?
Siz temЬelmi.$siniz temЬe l deй,ilmi$Siniz temЬel miym~sjniz'!
Onlar temЬc lmi$ 1er temЬc l deйilmi$1er temЬcl miymЦiet?
УРОК 18

nЬауа sOrmek - еоднть машн•t у kovalamak - nta·rьcs 33 ..:ew-11,


ky•lmak - пад.ат~. е обморок, преспедоuта. коrо· л.
обожать что-л .• коrо-л . kuyruk - ХIЮСТ
мdi~cli - бссnокойнwН sedir - тura, софа
tбrйnmck - 8hiГ1UiдCП· s.igara i~mc-k - курит"
tO~ - снла s&xiOrmek - тушить (rtФ«ap)
lulfif- легкий, легко u#щtnak - работатъ н.ад чем -п.
hГaiycci - аtО»Сарный yaiПilCI - ТОЛJ.КО
kcsilntek - бwn. отрезаню..Lм yang1n - nожар
t ocan1an - огромный

СИСТЕМА С/ЮЖНЫХ ВРЕМЕН

В турецком азыхе nомимо простых времен (иастоащее врсми,


ма npoweдwиx времен11 - ..
категорическое н субос ,.н.внос, бу­
дущее категорическое врема н настоащсс--будущес врсш) суше·
стауют сложные времена, возкн.кшие в результате слнжннs аф·
фиксов дsух времен. СпсцнфнческоН чертой сложных времен ту·
рецкого •зыка JIВЛJICTCJI тот факr. что они нспопьзуютса в рас·
с казе (дли рассказа) о событнn прошлого.

ОПРЕДЕЛЕННЫ~i ИМПЕРФЕКТ (-умJи)

ОпределенныА имперфеi<Т - это спожн.. форма, nояаиашаяс•


1 результате соединсниJI аффи"'сов двух времен - нacroJiwtro на
.yor 11 nрошедшеrо ка -dt.
ФормоИ определенного имперфекта обозначаютс• дn.итсп.ь·
ныс действи•, имевшие место в nрошлом . Турецкий определен·
ный нмлсрфскт соответствует русскому несовершенноwу виду,
он показывает действие в его развиmи, дейсrвие, ~еоторое совер·
wanocь в определенный момеttт npownoro.
Веn oku + yU< + <kJ + m oku + mu + У')< + du + m okuy<>r muydwn?
Scn oku + yor + du + n oku + mu + у<><+ <kJ + n olr.uyur muydun?
О oku +у<><+ du oku + mu + у<><+ <kJ olr.uyur muydu?
Bi2oku+yor+du + k cio:u + mu + yw+du + k cio:uy<>rmuyduk?
Siz cio:u +у<><+ du + nuz oku + mu + у<><+ du + nuz okuyor muydunuz'l
OnJar oku +у<><+ lar + dJ cio:u + mu + yor + 1ar + dJ okuyorlar nuydt?

137
1. DOn аЦат den I'AIIf•Yordum. - Вчере вечером а учия уроi<И.
2. Нaslayk<:n ~ ~ yemiyordum. - Коrда • бo!leJI, • нмчеrо не en.
3. Tatilde televizyon izlemiyor muydun? - на UNklli)'Л&X тw ltC
сwотрел ...... анэор?

Формы опредеnенноrо кмnсрфс1m1 моrут ж:польэоааn.со


• ес:J\И rooop..wdl awpucocт уднаnение какому nмбо собw ·
тию npoшnoro, о r:aropo.. он не знап или имеп ннwе саедс·

ИМ1

GOzlcrimc iDIIIWDlyorum. Sco sigara ~iyor muyduo?- Я не осрю


с10им глiЗIN! Разм тw кyptu1?

• ec:JIН rooopAWкA а своей фразе awpucocт оттенок az kals•n


«Чуn. бWIIO не ... >t, az dаЬа «еще бw чуn....чуn. м ... »
AyaAJm kау<Ь . А>. ko!Stn dЩOyordum. - Я nocкonlo3Нynco и чуr•
бwло не упап.
О kodar kotktum ki, az dаЬа Ьo)'lllyOrdum. - Я тах иcnyranco, Ч1U
чrr- (еше 6w чrr--чrr- и )'IIM ) не ynan 1 обморок

у,..,._ 1t1. Нanuwuтa ~.....,е~ форме м-


~uмперфекта
1. Cok uzaklardao hafifbir scs geliyor.
2. Murat Веу Ьalll< tutuyor.
3. Cocuklar parkta oynuyorlar.
4 . Fuat lstanЬul'a gitmek istiyor.
s. Вeni ~k uzilyorsun.
6. ltfaiyeceler yangiD.I sбndllr1lyor.
1. О okuduQunu anlaпuyor.
8. Ooun davranцlann• izJcyen annesi gillilmsdyor.
9. Mehmet, sofadaki sedire UZ8DJ111~ lcitap okuyor.
10. Annern scnin dOneceSJni dаЬа &С\' saruyor.
у"".._ 11.2- Нгпишuта ~IIН'JR е~ форме onp&-
.,..__, ll/llriepфlllma
1. Gllnc~in dogщunu scytediyordum.
2. Adrcsinizi Ьiliyordwn.
3. ВаЬаm salonda radyoY., tarnit ediyordu.
4. Bu adaпu dаЬа 6nce taшyordum.
S. Alimc kendi kendinc gOiiimsuyordu.
у""__ ft3. 1/anuшume nped/южiiН'JR. eonpocuneлыюii форме опре­
депенного~

138
1. Ahmet piyano ~У' (Ьilmelc)?
2. Sei\ okuJWIU (sevmek)?
3. Siz 181ilde Ьilgisayar (oyoamok)?
4. Liz eocЩeli {&бrOnmek)?
5. Biz lstanЬw'a giuncyi (planlamak)?
r.-w11.4. 3.tда;)nеемрос•форме~~
1. Evet, Salim gaz.ete sat1yordu.
2. Turgut sincmada 6Jm seymliyordu..
) . Кар1уа 901< bW. vuruyordu.
4. КiЩ>Ian k~ Ali yut•yordu.
5. Evclen сЩап ~knuyorduk.
у,..._ 11.5. н-~. форме~ ....
~
1. ArUcЩianm elekttikler kcsildiji zaman dera 1'01~ _ _ __
2. AЬmet k.aza yapu. Ama araЬaYJ bi~ de Ьl%h siir - - -- --
3. Bcn dera1erimc ~~ YJ1 Ьu lcadar бает vet_ _ _ _ _ __
4. Don Ьu saat1crde scni Ьelde-..,.-----,-:-:---------
5. Si:t kolejc gelmcden оосе TOJI<~ bil - - - -- - - - -
6. Всn Gtreociyken h~ yarama:tblt уар_ _ _ _ _ _ _ __
7. Веоi ~aj1rum:tda Ьеn uyu -..,--,--,--,.-.,.------- -
8. ВаЬаm gaz.ete okшi<cn annem kahvalь hazlrla - - - - - -
9. Oйretmcn dcrs anlaьrl<cn Ьеn Ьцkа ~le ujrц _ _ __ _
Уnран-11.1. eo.::m-m. ~...
1. film 1 arlcada$un 1 scyrctmck 1 sincma
2. Ьeklemck 1 seoi 1 parltta 1 Ьеn
). kOtOpЬane 1 okumak 1 O&fC<>ci1er 1 kitap
4. polis 1 kovalarnak 1 h1rs12: 1dOn gcce 1 rOya
5. al•*veri$ 1 annem 1~щ• l yapmak
6. odada 1 Ali 1 kitap 1 okumak.
7. sinemaya 1 Mehmc1 / giunck 1 akpm
8. ya:tmak 1 $iir 1 АУ$0 1 okulda

РЕдУП/1МКАЦМЯ (УДВОЕНИЕ) 181ЕН

В турещсом сwке имена суwестантел ьнwс н nрилаrател.н.wе


мoryr nодвсргатьс1 редуnлиuцни~ т.е. удаоеНИlО с uепью nовы·

wettJU змоuн.онапьной силы слова. Ра:шнчают чtJстичную и пол­


ную редуnлнnWtн .

131
Пuна pet)yluaкt114.. ~чаете•, если уДJЮенные имен:~
суwествитель.ные образуют словосочетание с н.аречнw:w OТI'tHJCOм
а :шачекин:

1 .1.sllmJ!Iшl ilerliyorlar. - Они opoдallt'8JO'rCa war за warow.

2. Kenti sol<ak sokak doЩta.- Он oбowen вес• город улица за уюо ·


цеЯ.
3. AbiAm avaz avaz Ьa~1rda: «.. ·• - Сестра с aonncw захричаJt:t :
«...»
Имеет место н удаоение кwекк прилаrател.Lного. что указtо~·
аает на nовwwенную стеnень nрнзнака:

1. ВеЬеk kokusunu ~eke ~kc Ш!!!!..!Ш!!! kokladun. - Bдwxu в ce<i•


заnах ребенка. • долrо - предолrо нюхаrtа.
2. ~ sesler ~akartnlar. - Оки и:wuапи C1J>&IIИW" - npc·
странные з.вукн.

Многие оплаrоm.нwе оркпаrател•нwе, удааиваиС·L, nолучают


наречное значение.

1. AbiAm sask!O saskщ yQ20me Ьakt•. - Cтapwu cecrpa изуwлеюю


смотрела wне а лицо.

Прилаrатсльнwе может раздемтъ воnросктеп.ьнu частица m1:


1. Hava avaz m1 ayaz. Поrода холодн.ь - прехолоднu. (Ну н хо­
поднu noroдa!)
Чtu:..llчнoil ре~"""""" nодверrаютс• тonuo кмена nptl·
nаrатсл:ьнw е.

Приведем некоторые нз них:


~Waz - бепwй-белый
Шlll,!jyah- чернwii-черкыА, nречеркыА
~•.xgil- зепенwй-зепскый
КАРwа - 11речсрныя
!>JpynnJZI - краскеЯwкА
~- жeJПWJi-opeжen11o1A
Masgvi - снннА..снннй ·
~~miz - чнстwй-прсчнсты..й. чнстеАшнА
!AP!!U - свежена.кмй-п:ресвеженьюtй.
I!I!DI]Iш -совершенно nустой
J!P1!ZUD - дnюiНЫЙ •ПредлиiiНЫЙ
!!2J>!I21u - nреооnнсннwй
ki!Pki!N - сухой-пресухой
.xgJ,nni - новекькиА
XAPXJ!IrnZ - одна-одннW.еныса
1. Yollar ~tu. - Дороги были nycтue - npenycтwe.
2. YaЬuzca WU21ID ltuyruklanno salloyorlar. - Только машут АIIМН­
н.ы.мн - пре.ммннымн хаостами.

3. 0у1е ~1illti,ltoskoca cJa&lan Ьi1е щoyaЬi1iyor. -.Он такой смi.­


н.ыА~ что дuсе мож~ тае-nть оrромные rоры.

НЕ011РЕДЕ/1ЕННЫЕ П f'М11А!"АТЕЛЫIЫЕ

Особенность :rroй rpynnw спов состоит а том, что все рае­


сwатркааемые ниже формы, за ис1U110Чением последнсйi доткн.w
уnотреблrrъса вместе с нwенем существкrелыtwм, •влцсt. в та·
ком коктексте определеннем дпа uero.
1. Ьш - «некоторые•
1. 8a.zJ ~i~lder ~ gilze1 ltoltuyor. - Некоторые uветы очень хо­
рошо naxuyт.

2. ВаЬаm bana bo:zo gOnler para veriyor, Ьо:zо glln1er hi~ para vermi-
yor. - В некоторые АНИ отеu дает wне деньrи, в некоторые~
всем не дает.

1. Ы tla- «ВССЬ>), (<асе~ в значении щепый, nолностъю»


1. BiltOn ~i~elder gi1Ze1dir. - Вее uветы краеиаые.
2. BO«ln elmelar lunnw clegi1. BIZI elma1ar Y01i1dir.- Не все абпоки
крескwе. Некоторые эепекwе.

«ИССКОJIЬКО»
3. b\rkaf -
Эта форма уоотреблхе-n:• всеrда с именеw сущесnкrепькыw,
сто1щеw только в едннстаекном ч.нспе.

1. Sizin1e Ь~ dJltilta kooщal>ilir miyim?- Я моrу noroeopкrь е


аам.н несм:ол..ко мннуr?
2. 8~ ау SOМI tati1e gicleeelim. - Через KCCKOIIW<O MCCIIICI 1
уезжаю на оки.куn.ы.

4. blraz - «HCMHOI'O»
1. Вeni biпz Ьelder misin?- Tw мeUJ немного подо-.аеwь?
2. Biпz dinlenilim. - ДUаАте немкого отдохнем.
УРОК19

8ym-тuoa :.е bvщmak - nonyчan., обретать


«а -штраф, и&Jea31JUte ne~ki - yaw!
daima- .сеrда noC -щека, ()"(:NC11(1
foda ccmek - · · · - про· oktuk~ - JI()80Л.WIO
НСС1'118 we:pny Odemek- платиn
gozmet - ry~ GykO - росса:~, n.-ть
Jittikl"' - nостсuснио бz&cmek-- CICY'Q'n, ТO<:XONn

~ --
nhat - cno•oliнo, уАОбмо
hakkmda - О, ОТИОСНТСSU.НО, к,а.. tekrar- еще раз;. ооеторио
C81<JIWIO lduatlamalc - . ..,..,.,..,..
hala-owибtca Urmanmak - карабuТ~оеа, ane·
hey""""lomak - IIOJ!НOOIТ>oCO >m.. lобнрm.с~
hiodi - нидеАо ywt - обще>кмтне
IIWyOa - cmщJU

СМСТЕ11А СПОIОtЫХ ВРЕIЕН (II'OДCIIDCEНИE)

I'FE*ДEII'OWEдiiiEf ВPEIIЯ (.....pj

ПpeJI(дenpoweдwee аре"" opeдCТIWIJieт собой сло*>tую


форму, оосrо•щую из аффЮ<соа uyx npoweдШJVt аремен - про­
Шедщего субыJСТНаного на •IIUf и npoweдweгo категорическоrо
на ·tl н личных окончаний.
Пpeqenpoweдwee ерем• обозначает дейстано, прокюwед ·
wне до onиcыaae:woro момента в лроwпом. Вwлелюотеt: таюtе от·
теtlк:и sначеикй:
Даинu форма Hl)bl83CТ егорое из uyx дeiicтaиii, предwест·
аующее первому по вреwени.

lstasyona k~p geldi. Ne ~ l<i tnoo Ь!knщll. - Он nрибежал на


стакцию.Увы, noe::э..n уже ушел.

Дт1 roeopaщero важнее резуru,тат, а не само дсйстане


Bu l<itabt bir haiWia okumщtum.
Очекь часто форма ПpeJI(дenpoweдweгo времени исnоnьзуетс м
дn1 тоrо, чтобы ас-nомнить или каnом:и.иn о <:обЬ11'1Wt, действш•х
уже npoкюweДWJV< о nрошлом .

lhltrltyor musun? lki sene once seninle Ьutada bulщmщluk. ~n


Ьаnа bir Ьcdiyc vcrmi$tin. Веn Ьuпа 90k sevinmi,tim. -Ты nом·
нкw1о? Два ro.u 11&314 м.w с тобоА 1дее1о IIC'Т'peЧ&nNCio. Tw w:не по-.
,lllpiV1 ПО.ЕЩ>ОIС Н 1 Э'rON)I очеи• oбpf.AOIIIJICI.
T8ICI<e эта форма мо..,. нenOJtЬ30tllrN:JI а cnyчux, коrда roao-
puuкй npeдynpc1I<ДIJI о каkОм - nибо собwтии а npownoм
8en siu «Bu imtihana iyi ~""' deuЩtim. - Я аам rовор,.. «Хо­
рошо rотоа.тес:1о к )f'O»y з1С38Nену•.

11en a•lm*tim aelmemiflim aelm* miydt?


Sen se\miftin se\memiflin selmif miydin7
о gclmitti se\memifti selm* miydt?
Biz gc\m.iftik gelmemiftik gelnЩ miydik?
Siz se\miftiniz se~tiniz selmif miydiniz?
Onlar gelmiflerdi gelmeпЩierdi se!mifl<r miydt?
1. 0&1um, lstaDЬ..I aokaltlannda gezal<en kayЬollnuft~t. - MoR сми,
I<ОГДI ry/IU 00 УАНШМ Стамбуяа, ПorepiJICI.
2. Klfllk eiЬiselerimi aiymemiJtim. ODun ~in ~Шim. - Я не нuen
зкw.юою одnr.цу, nозтому замерз.
3. Ahmetler dOn ачат size gelmi,ler miydj7- Ахметw ••..,. . ....
Прt<ХОД1t!1Н7

r...,...... 1f.1. н-~. ~~Ct~Crbl)!l ~~~-~ " . _ , . .


aro6w. е )'1118epc)t.rnenwюйфopfl/l ~.,_.и
1. c;:ocuklar dtpnda futЬol(oynamak)
2. Науа11111 yavnt$UJI8 (feda etmek)
). Nermin onlara yemeti (haztrlamak)
4. Ane lq yal бnсе ~lfmaya (Ьarakmak)
S. Geyen yaz gбl kaysana (gitmek)
6. Evin i~ Ьir anda Noel Ьavasayla {dolmak)
7. Suna oglunun mektubu yazmasana (yardun etmek)
8. c;;o~un sOt di~leri (dбkOlmek)
9. Вео de bu буkОуО ~o<:uklu~umda (dinlemek)
1О. Onlar uzun zarnandan Ьeri rahat Ьir ~I•Jma sistemi (kurmak)
11. Tarn istedi~i giЬi bir i$ (Ьulmak)
\2. Dokuz kiloluk Ьir hindi (almak)
\3. Callfmaya Ьir Ьafta бnсе (Ьa$1amak)
14. Salih Ь.. ytl s1111fi olduk~ iyi notlarla (geymek)
\S. Nermin Ьafta sonu ~uklan Ьо$ bankmamak i~in bir si1ri1 plan
(yapmak).
r...,...ue1t.2. Нмишите llplll)noluн1111e ~ Ф0/М1 преж·
~ереомю

1. Daha босс ayna Ьala)'l уар : - - - - - - - - - -- -


2. 6zlediAi arkada$ma tekrat kavщ - - - - - - - - - -
143
3. yoowrnmk~~~ь~ ---------------------
4. Tuilikщu~шakoo __~~~-----------------
5. Наvа almшa gittiйirnde ~ Ьav&Jm, - - - - - - - - - -- --
у~ 18.1 HllfWJIJfne преdnаnния, ~ гпагм.~, двннь/iJ •
aroб«u. t~фopore~epeoreнu
1. Bu eiЬiscleri (ЬeBenmck\'1
2. Hasan'a eve gitmesini (sбylemck)'!
3. Siz Ьu ~yt с1аЬа босе (dinlemck l'l
4. lslaDbul'da с1аЬа оосе Ьi~ (kalmak 1'1
S.~ ytlki imtihanda ~ok (heyecanlanmak)'l
у",_,__ 18.4. с:остае..т. npednoweнUII, ~ ~~ преж~
~"__
1. tii11W1mllt 1biz 1dajla /.htzlt / ~k
2. oйlum 1 dondwma 1 istemek 1 ~ikolata 1 ve
3. Memek 1 Ьu eiЬise 1 pua 1 ~ok 1 Ьеn
4. kalmak 1 iki /luzun 1 bastahanede / haf\a
S. soйuk 1 i~mek 1 teyzemin 1 ev 1 ayran 1 biz

Прошедшее неоnределекное epe.u c~CJUUUoteaeтc• иs показт с ·


пед двух времен - нacтoswero широt<оrо на -ar 1 -tr и прошсд·
wero видн.моrо н.а ~•. Спросеине nроисходит с nоwошью ЛJN ·
ных аффиксов.
Веn dinle + r + di + т dinle + mez + di + m dinler miydim?
Seo dinle + r + di + n dinle + mez + di + n dinler miydin?
О dinle + r + di dinle + mez + di dinler miydi?
Biz dinle + r + di + k dinle + mez + di + k dinler miydik?
Siz dinle +r + di + aiz dinle + mez + di + niz dinler miydiniz?
Onlar dinle + r + ler +di dinle + moz + ler + di dinlerler miydi?
Прошедшее кеопредепеииое вре.u к........ет деАстви.с, pery·
п.срно совершавwнес• в npownow в сипу усто.IШИХС8 трвднциА,
ори:аычхи и т.л.

1. О ge~ken ~k htzl• kopnh. - Kor.u он бwп wonoдoA, он очс11•


6ЫС1ро беПUJ.
2. BitЬirlerini о ltadar ~k severlerdi lti, ~ aynlmazd1. - Они тnс
друr друrа 11юбнп:н, что нк~еоrда не расстuапмс-..
3. Кarclqio okuldayken ~k ders ~1$" rrnyd1? - ТеоА брат, ко•·да
училс.а а школе. ыноrо зам.кмапа?
Форwы проwедШсrо нсоnрсдепснное арсмснн woryт исполь­
юаатьс• в условных nредложениn нepeanwtoro ткnа, nричем

одна нз частей тахого cnoJOtoro предпоже-ни.t, к:ак прааило, в.w~


ражает отрицательное, негативное значение-. ОАНако, следует за­
м етить , что а подобных случu.х форма на -ar / .arda не несет от­
ttнкое совста кли рекомендации.

1. ~ok ~·1~ydl,lщan1• o1urdu. - &:ли бw он мноrо работап, он


бw бып усnешен.

Yn~ue 11.5. H/IIIUUJuтe npt/дnol«eнUR е yrnetpdumenьнoй фора/е~


wедшего неопреdеленного 8/*ННU

1. Her аЦат ders ~11Jtnm.


2. ~arJamЬa gOn1eri futЬol oynanm.
). Кaranl1k gecclcrde )'1ld1zlan seyrcdcrim.
4. Kar<ieJimle sincmeya giderim.
S. Yuma kaltrken ailcrni ~ok Ozlcrim.
Y",......ue 19.8. Нsпиwите npt/дnol«eнUR, uc:nc~~~W)IJI гпаiО1Ы• ."..,..., е
аrобках, е~ форме npoшe('AJJeгo ~."е-

1. Birliktc ~ltJmaktan (Щianmak).
2. Fatih Yeni )'11 al•~veri~ini daima son dakikaya _ _ (Ьtrakmak).
3. Yqltkadtn bcr i~ (kan$mak).
4. Ои! Olimpiyatlar'a Ьср ЬсrаЬеr (gitmek).
S. О, Ceyda'ya hcr zaman sorun (~tkarmalc).
6. ~ikolatal1 kuraЬiyclcri 90k sever vc anne de daima onlar i~in _
(yapmak). .

Уnражнение 1f.7. Hanuwumo npt/дnol«eнUR е ~ ~ ,.,о.


wедшего немределенного ,,__
1. Uzun gecelcrde pcncerenin kщнnda seni Ьcklcrdim.
2. Arlui<Щianmla birlikte top oynardtk.
). Tarih б~lmtnimiz bcr defasшda Ьiе ceza verirdi.
4. Lisede okurkcn ~k tclevizyon seyrederdim.
S. Eskideп insanlaлn iyi olduklarшt d~OnQrdOm.
Y.......,ue 11.8. Нsпиwите npt/дnol«"""' е еоороаиnелыюсi фора/е ,.,о.
IUIOweгo~fii*IIIНU

1. Onccden tat1tyl SCY .,-- , - - : -- - - - - -- - - --


2. Siz ~ukkeп y~il ~~~lan kes - - - - - - -- - -
). O~tmeniniz size ~k ktz
4. Paran olsayd1 Ьilgisayar aJ '/
S. Daytn sana hediye al '/
6. Deden radyodan ЬаЬеr dinle 1
7. AЬian gOиl yemek pi~ir '/
8. Mural ооа ber zaman Ьilyllk Ьir adaпunlf giЬi davran _ _ __ '/
YfiPO/НfНut 18.8. НanwJume предпожен1111 е форме ~ неопре.
де1-.оао epe>I8IIIJ
1. DаЬа бnсе To.rk yemeklcrini sev_ ___.Arna fimdi ~ok seviy·
OJШII.

2. c;:ocuk ni~in aa1•yor? DаЬа once bi~.. aaJ··- --- -- -


3. Eskiden buralara ~ yфnur yag ....,...-- -- - - --
4. Biraz dаЬа gi!zel oynasaychk, ~· kazan,_ _ _ __ __
S. Eskiden sen de Ьenirn giЬi kOf. -...."...---,"--,,..--- - - --
6. Oar-:iykcn OniU Ьir avukat olacalm• dUflin,_ _ _ __ _
7. $emsiyc alsaycblc Ьu kadar 1slan._ _ _ _ _ _ _ _ __
8. Scn cskiden Ьаоа ~ yardom ct._ _ _ __ _ __ __
9. K~Ukkcn ЬаЬаm Ьаоа hi~ Ьаl~<·__".-,..---------
10. Eslcidcn onun Ьaldcmda Ьi~ iyi fe)'1er duy_ _ _ _ __ _
У",__ие 18.10. Г!рочитвОте тексты и-- на ~~ЩЮСЬI
Saya df),en plaalar
G~ Ьafta Scmiha Hanom Ьir 1oplan11 yaproayt plin1aпu$11. Bu
toplanll i~in uzun zamandan Ьeri haztrltk yap1yordu. BO!Iin dostlaпn1
bu loplanltya davct elmifli'. Yemekler haztrlaпu$ vc Ьilllin cvi Щt:ut
1

ца11уа3 tcmizlcmifli. Fakat son dakikaya Ьastalandt vc toplanny1 ip·


tal ctmek' zorunda kaldt. Zavalll' Semiba Hantm! gщeklcn Ьау31
6
ktnklфoa Ulfamt$11 •
Zekai Веу g~n Ьafta patronundan zam is1emeyi plin1aпufll. IJu
lcklif i~in uzun zamandan Ьeri haztrl1k yap1yordu. Нaf\alarca i\i<'
erkcn gclmifli. G~ saallere kadar yorulmadan ~IJfШifll. Hatta bu
gGrUfme i~in yeni Ьir talum eiЬise Ьile salln alrm$11. Fakat tarn zam'
isteyecegi s1rada patronu onu i$1CD kovmщtu'. ZavaUJ Zekai Bcyl
ge~ktcn Ьayil ktnk111ma Ulramt$11.
Naci ile Naciye g~ ау cvlenmeyi plinlanuftl. Evlilik i~in uzun
zamandan Ьeri Ьaztrl1k yap1yor1ardt ve onlarm dostlan d<kt g()zle Ьu
glinQ Ьekliyordu. Naciye gllzel Ьir gelinlik kira.lanu$11. Naci dc $1k bir
clЬise satш alnufll. Naci iki iki yQz kiJiyc davctiye gбndermi$ti'.
Fakat son dakikaya Naci Ьastalandt ve dQIIinQ 10 ipta1 etmek zorund.t
kald1lar 11. Zavall1 Naciye! g~kten Ьayil ktnkl1lшa uaranufll.
Sizin de uzun zamandan Ьeri yapiiiJmz piAnlaruuz var nu? Bu
plinlar gщekl~ Ьayil lanklJ~шa uiJ'amamlz gerekir. Buna
Ьcn.zer olaylar y~ШJZ nu? 12 Arka(Щlanmza anlatJn.
1 toplanb - собраюое
' dave~ etmdc - npocтnawm
J ЬlfW' lflt!YI - С t'OIJOIW АО иоr
• ipcal ctmek - аrмеимn
'Zavall1 - 6eд>tu!, 6eд>tJOD&
1
haYtllanliht•na utrшщn - po:IO'IapoiWIIn.a
1
zam - Dplfбuu
1
iJI<n kovmalt - awroнm. с роботw
Sбnderrncl< - nocwm.
9

" dQt1ln - CNAJo6a


11
20Nnda ltaldl - npнwnoc., бwna OWНf*liCНI
11
Buna Ьenzer olaylar yaJidlna m1? - С....,. noxoaee cny'lalJOc:.?

1. Neyi plinlaiDittJmz?
2. Ne zamandan Ьeri Ьaшltk yap1yordunuz?
3. <>nceden neler уарпщьшz?
4. Ne oldu? НауЬl kmk!Jj!шa uЙJ11Chшz nu?
УРОК20

getirmck - приносит• s1r - тайна, секрет


israr ecmck - настанаап. sбz vcrmck - дu.an. спою. обе·
scminer - семикар шаn

СИСТЕМА СЛОЖНЫХ ВРЕМЕН ( ПРОДОЛЖЕНИЕ)

&YДYЩEE-II'OWEДIIEE 11РЕ11Я («ММJ 1.-lrli}

Будущее-прошедшее врем• предстаВJLtст coбoll сложную


форму, образованную посредством деу. аффИJ<СОв - npocтoi1J
будуwего времени на -acak и прошедшего видиwоrо вреwенн ка -ь.
8en yapш:aktJm yapmayacaktJm yapacak пuydom?
Sen yapacakton yapmayacakltn yapacak пuydon?
О yapecakh yapmayacakto yapacak пuydo?
Biz yapacak\lk yapmayacaklllt yapacak пuyd!k?
Siz yapacaktonoz yapmayacakllnoz уарш:аk moydonoz?
Onlar yapacaklмdl yapmayacaklardo yapa<:alclar пuydo?
Будущее-прошедшее аре... н83Ыввст действна, которые были
запланированы ка будущее, н о по каким-либо причинам не осу­
щестаипись.Н. русс1<11Й JUЫJ( формы этого времени мoryr nере­
аодиnа словаwи <<собиралс•». «собирапс• было>>, <<иаwерс­
вапса>), <<Должен был>) и т.п.
1. Gazele okuyacakllm oma misaf1r geldi. - Я собирало• 'IИ'ППЬ га­
эсту, но nришел гость.

2. Bir dаЬа kavga ctmeyecekliniz.. -Вы бот.ше не дOJlJICИЫ будете


ссорнтьсо.

3. Hafta sonu lzmir•e gidecelc miydiniz? - В выходиме вы собира·


лис-. поехать в Иnucp?
Следуст отмстить, опо будущее-прошедшее врем•, 1'8J< • • как
и широкое прошедщее аре... на -ardl, моJКст испоnьэоаатьс• •
услоаных opeдnoJКeкli.IX иереаJUоного типа и nереаодитьс1 на

русс1<11Й JUЫIC формами соспаrатеnьиого ИВ1<JЮненна. Кром е тоrо,


:ma форма, как и все формы сложиых времек, исnоnьэустс• м•
расс1С83а о собЫТИJIХ прошлого, т.е. nередаст 1'8J< иа:шваемую
онутреннюю (пересаэанную) речь>>.
1. Sipra i~ecektirn fakal arlwЩilD ~ok israr etti. - Я бы не ку­
рил. но моА друг таж настаивал.
У~tние 20.1. HlltiWiume ~IIНIJЯ е yтeepijumerrыю( фор/.18 6у-
дущвго-прошвдсиего ервменv

1. О gece Osman' tn yeni bisek1etinin montajшt уар - - - - -


2. lpek аlь yqшdayd!. Okula о ytl Ьа$1а
3. Ma~azalar Noel tatili i~in Ytl bqt'na kadar kap .
4. Dan sana gel_ _ _ _ fakat evinin adresini bilmedi~iniz i~in
gelemedik.
~- SOz verdiniz. Erken yat - - - ------..,...---.---.---;-,.
,6. FutЬol oyna - . . . , . - - - - - - - - - ama top Ьu1amadtk.
7. Sana kitabmt getir ama ununum.
8. Tarkan' 1ri yeni bir $&fkl \'lk arna Ьir ~у oldu.
9. AЬ\alar о zamana kadar dбnm!Ц о\ - - - - - - - - -
Yn~- 20.2. HlltiWiume предлоi«вн1111 е yтeepijumerrыю( форме бу·
дущего- npowecJweгo времени
1. Веn tam (~1\cmak). Siz geldiniz.
2. Ваnа olayt (anlatmak) arna s<!zGnde dUЛ1)8d!.
3. DUn size (gelmek) arna Щirn vard!. Gelemedim.
4. Diin piknige (giьnek) arna yagmur yagdф i~in gidemedik.
S. FiiJn (seyretmek) fakat eliktrikler kesildi.
У.-tние 20.3. Наnишите предпожеи1111 е отрщаmепьноО фор/.18 бу-
дущ~~
1. Annemle Ьabarn ziyaretirne geleceklerdi.
2. О bana bediye verccekti.
). Sen biz.imle oynayacakьn.
4. Bu Ьafta sonu arlca<Щ1m gelecekti.
S. SlrrtiiU ЬIЦkalanna Юyleyecektin.
У.-tние 20.4. Hanvwume npedooJreи1111, ~ l/1/ШJfiЬ~ данноlt е
с:«об«.ц, е~ форме б_..,ущего.проwедwего еремвни
1. Size sorular (vermek)?
2. ~а gi!ni! ma~ (yapmak)?
3. Serninerde Ьеn de (kon~)?
4. Sen bui!Цtklan (ylkamak)?
S. Siz mUdi!r Ьеуlе (gбr!Цmek)?

УnрРНfНие 20.5. Задайmе 8ЩЮС К /10дlмро!J1111ЬА1 cnoea11 8 фор/.18 6~·


Щего-проw«)wего ере~~~вии

1. Cantanw Ali Щ1уасаkь.


2. Hakao '!а Ьera!!ei size gelecektik.
3. Evet. 2!ш!!!!! 6~retrnenirnizle kOnU$acakttk.
4. ~en yaz ~decektik.
S. Cuma gQni! coйrafva sщav1 olacakь.

148
i
._.
--- -
с...._. _....,._

~
.............. ".......-
llen aelml!llm
"-
llen"lirdlm
&у--
Вen ...-u.
8en Jdiyonlum
s.. ..li)'ORЬI S..801in!Jn s.. ..loookd.

....
S.."lmi!IU>
........
У-· о Jdi}'onl•
Biz aeli~
O aelmifli
Bizaelmi!llk
o ..Jinti
BizJIC\Irdik
о,.-
Вiz~

~
sa
Jdiyonlunlll
о.,ь;~
В..Jd~
s..~
Siz 80~
o.g,"::;:;;;:.".
в..~
s. ..-....
Si>pljrdloi&
Onloroolw..t:
в....-..
s.. ..........
Oolot-...
sa.,-.w.
В..aelolc)
s..~
.,._.. о~ о~ о ..• - о.,~
Biza<l~
..",... BizJdmi,...W.
Siz~
Вiz ...........t
Siz ponrmillloiz Вiz ..
Siz -
..lmadialz Siz~iz
On~~;,i~-;;;. о.~;\.;;;;;;ы, Ooloraelmedmli Oolor ••.м..m-

--...
Вао aeliyo< muydum? 8ао aelmil mi)'dlm? 8ао l'lir mlydim? Вaoaelccdtml)'dioo?
Sea Fliyo< muydun? Sea Flm\tmiydjn? Sea 8'11< mlydin? Saa ,.-miydjn?
~ О Jdiyo< muyda? о ..lmil mlydJ? О "lir mlydl? o,..-ml)odl?
Bizacli)w~? Biz a<lmi1 miydjt? ВizJitljtmiydit'! .Вiz . . - mlydit'!
sa,..~muydaouz1 Slz Jdmil m1y<1iniz? SI>Jdirmi)'cliaiz? sa.,- miydialz1
Onlor 1 Onllr Onloioctiok~ o*..d.c.!.~ ~t
В турtЦJtНХ rpewмaтиiWl оwдеп.оотса rpynna cnoo, • ."._ при
IICPOOOдo на pyociiМA uw• может быть обооначена """ «Неопреде·
tеН.Нwе местом.мекю:», xcmr nере80д этих с:лое а русском 1зw"

мо.ет ~ рuпичнwм tf.aCnм речн и м.асс:ам с.ооа.


fypeu.юte неопредспеннwе местокмеии.а моrут nри.ниМ811t аф­
.мкеw nаде.ей, есяи roro l'J)Сбует rn.atoлwюe ynpunetulc.
1. blJi - СООТiеТСТ'Iует русс~еому неооре.депенвоwу местокwе·
•мю f<XТO•'tO» (JСО["О--ТО, ICOW"y'•to, ICCN·ТO, О ХОМ•ТО).
t. DO.n okuJda biri sizi anyordu. - Вчера а w.:one аmмо мс.ап теба.
2. Pazan!a birini JOrdlln, sana ~ Ьenzjyordu. - iU ба3аре 1 OIUICJI
а-01"0-то, он бwn тu похож на тебs.
3. Кatfкla Ьiи l>akan biri vu. Tмtyor mшun? - HII1JIOnO .....,....,
сwотрнт ка нас( наnротив cc:n смотраwнА на нк). Tw ero З.НI·
ew.~.? .
1. Ь~ k181&1 - соотоетсnует J!У"С•ому оrрмuа~ному мес:то­
•иению •ootJCТO» (нн.rоrо, н.JtiOwy, ни с кем, ин о коw)
1. Nedm hi~ IUmse Ьenimle oynanuy0(1 - Почему НJUCtO не "'1*"'
сомно/1?
2.

3.
......
Hi~ kimsc Ьeni

~ IUmseye yalall
&l1lamak istemiyor. -

sбylememelisin.
H.кrro не хочет ПOtd"'"'o

- Tw инкому не дотосем
nтan.

3. herkn - nереаодк1'СI на руссiСИ:А sзык UJ: юса.а:дw.А>t а 1на·


4ени.и taace». Обw:чно аwступает аwступает а ро.11М noд.neaaщero
tnн доnолменu и уnотреб111етсt без име.ки сущестантеm.ноrо.
1. Herkeo kapi$UUII OnOnQ temi2.1erse, ЬGtOn $Ohir temmiz olur. -
EcnиiWIUIWA (ке) будет •ист...-. [wecro) nеред сооеА доерwо,
ТО И leC• ropo4 будет ••cтwii·DJ)O'CJ4C11>!A .
2. ~>oeum gilnO partimc suutlaki Ьerkesi davet ettim. - На -•""У
в честь woero д.ю poqeнn • nркr:пасмл асех (uxд.oro) нз
t<IIICCL
3. Herkese sбyledin mi? - Tw всем cJWaJ!?
4. b•pol (Ьoplmlz, bopialz) - данНОО WOC"IOКNOHHO ..."..... Пр Н •
шмаn аффиксы nрнна.межносnt. При nерееоде на русский азык
;-ro следует понимать таж: tt&ee», «&Се WW:», ..:все IW».
1.- BuniuiUm?- K-ro это?
- Велim ~uklanm. - Мои лети.
- Hcpsi de baЬas1na Ьenziyor. - Оки ICe nох:ожн на О'ЩL

151
2. Hepirniz siz.e yaл!Jm etmek istiyonaz. - Мы """ хоrкм 118>1 ,.,.
мочь.

Если рассмач>иааемое местоимение предстаВЛJiет сповосо•ос •


тание тиnа «все mодн», <<ВСе студектw» и т.n., то в турецкнм
nwкe на nервое место вынос.ктс• существительное во м.ножсст ·
аеииом числе с аффИJСсом ·10 ипи -in (бAtenci + ler + in Ьepsi).
1. <;ocuklann Ьepsi sevaiye muЬ~ur. - Все дети нуждаютс• •
любви.
2. Sanat>olann Ьepsi duygusa1 insanlanlir. - Все КО>tnоокторы чун·
сnнтеп.ьные n.юди .

5. ЫrЩ1 - неопредепенно-коnичсстаеииое ЧНСJlНТСJ\ЬНое щос·


сколько». Может субстантивнроаатьа и уnотребоulетса в роли
ПОДI\ежащеrо без имени существ1\1'е11ЬНОГО
1. - Meyveler laU deiil. - Фруктw нcciiC>ICИe.
- 8ak biriщ:oi&U.- Смач>н. несколько (нскоrорwе) CIIC>ICИC.
2. - Вu Oй=ciler kolejdc okuyor. - Эrн С1)1дею1о1 yчarcs 8 коппедЖ<:.
- Evet, аmв birica~o kolejde okumuyor. -Да, но несколько 8 кол·
лсдже не уч.атс-•.
3. - Bu kitaplar ~ attr.- Эrн кюtr11 очень ТD<enwe.
- Bi~m1 Ьаnа vercЬilirsin. - Ты можешь дать несхоnЬJСо мне.
Если необходимо 8ырюить по- туреLU<н сповосочетанне тнооа
«НССJСолько студентов» , <оtескоп.ько w.аши.н>> и т. n. , то сле.цует н е·
nоль:юаатъ сначаnа Wd сущестаитель.ное во множестаенном

числе с аффихсом -10 или -in, а затем местоимение Ьirka~o


(бArenci + ler + in birЩo).
1. Kбtll Ьaher, gazele1erin Ьirka~tnda yayon1annu,. - Пл~хц новое•••
ресnростра.н.и.nась 8 НСС·I"ОЛЬКЮС raэerax.

2. MШ etvekiUerinin Ьirka~o protesto cdcrek salondan ~okmцlar.- 1ic-


CXOJ1Ы<O деоутаrов, выражu протест, 8WWЛН '" зала.

6. biШSI (Ьazuuz, biiШIIЦ, bazdan) - <<11CK010pWC» ( «НСIСОТО·


рыс из вас», <uteкoropыc из нас». «некоторые их них»). В пред­
ЛО*Снни 1Щ)ЭСТ роль под11ежащеrо н, субстаитивнру•сь, упот·
рсбпаетса без onpeдeJLIIeмoro cyщccтalt1'ellьнoro.
1. Вazoso Ьalok tuUnal<tan lqlanor. Вашо da ЬaWr. ycmckleo lq1anor. •
Hexoropwм нрааитс• лоаоm. рыбу. а нсхоторwм сеть.
2. Bu srnofta bwlan Ьeni dinlerniyor. - В хпвссе нexoropwc мена ооо
слушают.

3. Bazoso sioemaya aidcr, Ьaz.tso tiyatroya. - Некоrорые ходат 1


хиио, некоrорwс в театр.
1. $ehirdcki evlerin Ьtz•lan ~ eski. - В rороде иехоторwе до..а
О'lею.старме.

2. AraЬalann Ьaz•\an mazolla, Ьan!an Ьenzinle, Ьazl!an da gazla


1'81~"· - Некоторые машин.ы рабатают ка ..азуте, некоторме
ка беНЗИJtе, кех.оторwе ка газе.
7. blraza- наречне С ICOJIИЧCC'I'ICКНЫW ЗН&'IСННСN <<НСИНОI'О».
1. ~ckerin bi.nш yere dбkOJmo,. - Немного сахара npocыnanocь ка
сrол.
2. Kedi snti!n binшn• i~ti. - Kown llbllUIJia ие.~t~tого молока.
8. ller blrl- «II8JirДЫA» в значении «отдельно>>
1. H1rs!Ziann her Ьiri SJrayla yaltalannщ. - Каждого rpa6кrena nой­
мали по очереди .

2. Sшav Щ.tlariDJn her Ьirini dikkatle inceledim. - Экзамеиацнон­


ные бумаrн кажлую по O.IIНOA внимательно нзучИ11.
9. ~u- многие
1. ~iir ve pt\<1\ann ~ A$k hakkmdadlr. - Многие CПIXonopct!н.t
н nесни о любви.

1О. Ыr~а - больwннстао


1. Hayvanlann Ьi~otu Ь~ et ile heslenir. - Бот.wннство >Юt·
IЮ'ПtЫХ кор...-r м.wсом.

2. ВeЬeklerin ы,..otu Ьir УА$Шdа yQrQr. - Большинство детей начи­


нают ходиn в год.

С/10В0061'АЭОВАТЕЛЫIЬIЙАФФМКС "'J#I/-Iun
ДаиныJi слоаообразоаательныА аффикс nредстаапен 8 фоне­
nсческнмн вариантами (в соответствии с зuоном гармонии rлас­
мwх н согласных): -g.n 1 -lun, -gin 1 -kin, -gun 1 -kun, -gQn 1 -kOn.
Эror аффикс nрисоеди.н.uсь к ОДНОСЛО)!(IIЬIМ rлаrольныы осно­
оаw, образует имена существительные, выражающие nризнак
предмета: .
Кlzmak -laz + gш- злой Btkmalr. - Ьlk + kш - НС1lЫ'tЫ8810-
шикекуку
Bilmek - Ьil + gin - rоенwй ~ - ~ + kin- нзбраннw11
уormak - уос + gun - )'С1U1Ш1Й, Tutmak - 1111 + kun - уваеченнwй
)'C11JIWil
Om>ek- QzgOn- оrорченныli
УРОК21

Ь.С.-труба mшluk - !<p81t


Ьoжulmak - иcnopn<n<:a, . cno- pormak - naneu
...,..... (~ от Ьo2mak - sat-npuwR
l1()pf1tn. noo~) sahil - береr
~ur - l'pii)., Ry>OII sakllmak - npnen., хрониr•
~ - ocpyn saymak - c......,..,~
<lert -<ТJ>'~Д&~!ИС, мучение
<lertlcfmc:k - оооерпо. соом ne- -~- piUIO<Тio
sol-лeawA
'ILIIM, cet'088"n firkd - офис, KONIWtКI
&J.8 etmck - NOJIИ"Пo(:8 Jifmek - OПYJI....., надуват><:а
dumln-дwм takJnak - н&ЦCnдnlt., Н:UСШМUТ1оо,
eldiveo - Dep'UJ'OI иu.eaan. (cepW1t, •ол..,..
ozmcJr. - ........ O'WI)
ВОI<-иебо 1aramak - npичocw:a.an
Ьamur - тесто tarib - исТорк~
imzallmak - ПОАПИСW~ tertik - ТUIO'IICJ!
klleci - ..,.тар• tillemek - ~
kanat- lфWIIO (nти...е) IOtЬa - cyauca
lwf•llmak - естречат. ytyllmak - poc~l
klnuklamak - we8e.11X1"1J«, дам- yU1malt - .,.....
nnса yinc - СИ0811
ldlitlemek- 3111Ufp..-."" """о• yotшmaJ< - ....,..,.. (тесто)
koldamak - nахнут• yQkaelmek - DОАИИмаnса, аоэ·
kol<u - 3111aX ................
konuk - rocn. z:iJ - 380HOIC
koymak - стаанn, uаст•

дEEЛPIIЧACТIUI

дЕЕПРINАС114Е НА .М.. -(у)е

Деепркчастие на -(у)а. -(у)е обозкачает побочное дейсrвltС


(соnутстаующее основному) и отвечает на воnрос nasll <<tCax'l>>.
Форма на ·а. -е обычно улотребn.аета а удвоенном внде и ttn·
эwваст nоаторающессJI, китенсианое, мноrократное дейстаие.
Эта форwа образуетса nyrew nрнсоедНненм • основе rJUiroлa
на соrпасн.ый аффихса -а 1- е, на rпасн.ый -уа 1 -уе :
Уazrnak - yaz + а = yaza ya:ta
Oynamalc - oyna + у + а • oynaya oynaya
154
Gtllmelc - gll1 + е • sllle Jllle
Dinlemek - dinle + у + е • dinleye dinleye
1. Geze seze sahile indik. - Гупu, .ош cnycnwtcь " береrу.
2. GOie oyuaya okula Jidiyor.- Сwеась к кrpu, он кдет в WJ<ony.
Иногда формой ка ..., .., обозначас1а просто д11кrспьное дей·
СТ811е, которое 101еет onpeдeлeiiНЫil резуnJ.тат. В тuнх cnyчux
na форма уrрачивает о&:то.rельствениос эиачекие.
1. AtJaya atlaya s<~zletinde Y8f kalmanщ. - l1naJ<aJJa она. М&W~& к
• се rJII38.X не осталос .. CJte:t.
2. Уaza yiza parmakJanm f~U. - Пмеu • nиean, и мом nanoщ.a
onyxnк.

Y.......ue21.1. HIIIICIWLIIIWI~IIНUII, ~an.taМЬI, даон.•а


С:КОСЖах • фор11е не -{у)а,-(у)е
1. Вac:alardan ~IQ dumanlar, (kJvnlmak) y\lkseliyordu.
2. Farma 'ntn annesi (ht~tnnak) &Aityordu.
3. (atlaтak) ,irkeпeo ~оор seui.
4. 8en sбkler, kщlar, datlar sesini (dinlemelt) doЩtyordurn.
S. (oynamak) gelin QOCUklar.
6. (lt~) ЬеЬеgi gбrmeyeJittilt.
7. ВеЬеk ltolcusunu ( ~ltrnelt) uzun uzun ltoltladJm.

Эта форма образу=• путем прксоедкненu к осноае riW'OJia


соответствующих аффиксов: -{y)tp, -(y)ip, -{y)up, -(у)Ор
Gclmelt - gel + ip = gctip
A~malt- ~ + tp = ~tp
8alunalc - Ьalt + •Р = ьwр
Дееnричастие на -{y)tp, ·(y)ip, -(y)up, -{у)Ор обо3начает второ­
стеnенное, побочное деАстане по времени предшествующее
rм.вному. На русский J13ык чаще всего nереводнтса дееnрнча­
mtем совершенноrо вида .

1. Ali ~ ders ~·'"'Р lщanlt oldu. (Ali ~ok ders ~u. Bqanlt
oldu). - Много :J8НJШII.Icь, Али nреусоел.
2. 8u hiltiyeyi yaztp Ьвnа getircceksin. - tfal:tиcaa YrJ историю,
пркнесн О: мне.

r...,....,. 21.2. Нвnul.uunNJ ~емJ~~. ~ гпаамь1, даон.• е


скоб«ах а фор11е на -{у)/1), -{y)ip, о{у)ир, о{у)йр

155
1. $imdj (giyinmek) gelerim.
2. Anoe Ьаmш (y<>gunnak) elanek уарь.
3. (Gezmek) e&lendin mi?
4. Bir slln (oturmak) ТV izlediler.
S. Doktor yine (gelmek) Ahmet'le konщtu.
6. О ЬаfЩ:е (giiiOrnsemek) Meryem'e Ьаkь.
7. Ayno sбzleri (tekrarlamak) duruyor.
8. Bir an (durmak) d!ЦOndO.
9. KOpelr.tertikleri (di~lemek) yortnu,\1.
10. Anoe 1'81\laY• arasondan (~ekrnek) aldo.
11 . Safiye sev~le ellerini (uzatmalt) 1'81\laYI almak istedi.
12. Yatalr. odasona (gO\Ormek) giysi dolabona saklado.
13. Cikolatayo pannaklanrun arasonda (sokmalc) ezdi.
14. Кular yatmadan бnсе (gelmek) iyi geceler diledi.
1s. Gezide Ьiovok tarihi yer (gezmek) gOrdilk.
16. Onшola (konщrnalr.) dertl"'iyordu.

Даннu дeenpнow:t>tu форма образуете;• присоединеннем •


осноае ГЛJIГОЛа аффнJСса -{y)arak, -(y)erek:
Bakmak - Ьalr. + arak = Ьalr.aralr.
Giilmek - gQI = erek = gQierek
Данное деепричастие обооначаст побочное действие, протс•
кающее одновременно с rJwшwм. При nереводе ка руссkи_А •з.ыw
ьсполъэуютс.- дееnрич.астИJ несоаерwенного вил..

1. Kщlar kanat ~uparak ~tular.- Птнцw леталоt. waxu ocpwn"""·


, 2. Sa&a.sola Ьokarak y!Wyo.-laar. - Они ощуr tN<rrpl напроао н наnеоо.
Иногда форма на -(y)arak , -{y)erek может вwражать условное
эначекне:

Hasta dinlenerek iyil~k. - Боп•ноii uоnрааитсо., «:пк будет OI•


дwхать.

Or rлаrола olmak обра3)'СТСI форма, KOТ'OJ>U может KMC'ГIII


особое зна.чение, nepeдaaac-woe nо--русскм сnовамн «1 качестве•.
«КАК»:

Buraya f<f olarak deйil misafir olarak geldim. - Я пришел сюда не


~еак нaч&nJ.HHJC., а кu rость.

..
у.,.,_ 21.3. Напиwите "'*"""'...,.,
С1<0бкаж. форме Н11 -(y)atalt. -(y)arek
ynoroopo6loяlr Z/lalO/I>t, .",...,., t

158
1. Onlar od.utna (~lkmak) yattt.
2. Sonra da dua (etmek) ~elcip gitti.
}. Scrdar (k~k) ycmck salonunda ~tku.
4. Anne bunun Ozerine (gt\IQmsemek) yerine oturdu.
S. <;;ocuklar (ko~mak) eve geldi.
6. Toroayt eUeri (titremek) yerine koydu.

IIEEIFIIЧACТIIE НА..-,-

Форма на -пшdаn, -meden npeдcтaaJIJieт собоА аrр1Щ8ТСЛ.ьное


.tееnрнчастие образа ДСЙСТВitl Н UJUe'J"CИ rрамматкчесJСИ.W СНК<)оо
"""о" ynq>дll'reJiьнoA формы на -(y)aлtk, -(y)erek
1. Bu geeeyi uyumadan g~irdim. - Не сш (бе3 сна), • npolltn yry
HO"'....
2. Bunu yQzjlme 'Ьakmadan (ер. /юkлrok) silyledi. - Он CU3&11 :no.
не ГJUI..М мне а лкцо.

Форма . ка ·madan, -meden называет второстеnенное деАСТiне.


ооторое coeepwaen:• 1 соеерШИJtОСь 1 совершите:. nре*де чем
цеАетвие (panwe чем деАсnне), аwраженное основиwм глаго­
nо м. При nереводе Ка русский оы:к, ок прааило, нсnольэ:)'ЮТС•
дееnричасти.t от rлаrолов совершенного вида с аrрнцате.n ноА ..
"18СТИЦеА tСНС».

1. Jyice ~meden karar venne.- Xopowo не подумu, не pewaA.


2. Seni gonneden gitmeyecetim. -Не уаНАеа теба, • не уйду.
Форма на -пшdаn, -meden с nослелогом Овсе образует в турец-
ком озыtсе единую rpawwaтичooiC)'IO груnпу, nереаодимую ка рус­

ский азык слоааw:н f(ДО того кu», «nрежде чеw».


1. Bu okula gelmcdcn босе TOdr.~ bilmiyordum. - Я не >нап rуреu­
ки.й nWJC. до того JШС nowen а -лу wJCoлy.
2. Bir i~ ЩIIDШdan бnсе plin yapmaltstn. - Пре*де чеw иачииаn
ка,жое..п.ибо дело, тw доJПКеи состааиn. n.IIAН.

Ynp.~~~НW<ue 11.4. НanwJume ~. ~ l1Ш011Ы, даон..е е


aroбora.r. форме . . .mвdan. -meden
1 Aysel sesini (~tkarmak) uzuo snre tereddut etti.
2. Oturup Ьekliyorlar. Нет de hi~ (kшuldamak).
1 KooukJanпuz (gelmek) biПIZ босс со gOzclelbisani giydim ve sa-
~lanпu l&radun.
4. Feroat, yanma рага (almak) ~·У• gitti.
S. Sioan, ~iJedelci sOtil Ьardap (koymak) Ьemen i~.

157
у",__.,. 21.5. ~""'~.одно. )fiOIIIpl6nяrl.фopolot
Н1 -madan, -med8n

1. Olctay lcap1y1 ~almacll. Suufa girdi.


2. Ninem, kap1y1 kiletlemedi. Uyudu.
3. Murat, ~ Мevlerini yapmac!l. Okula geldi.
4. Yusuf yagmurlu Ьavada ~msiyesini ~mad1. YIIJ1ld0.
5. I<arЩim di$lerini fщalamadl. Uyudu.
6. Ceyban, muslu~u kapaьnach. Бalkona ~llctt.
7. Davut, terliklerini giymedi. Ваnуоуа girdi.
8. Ogretmen, б~rencileri saymad1. Defteri imzaladl.
9. Galatasaray'm kalecisi Taffarel eldiven talanadJ. SаЬауа ~1k11.
1О. Sinan. ders ~aJ~·· lmtiЬana girdi.

Даннu дееnричастнu форма образуете• от осиоа глаголов н


выражает 8ТОрОСТСnенное деiiстане, по окончании которого сразу
nротекает гпааное дeiicraнe. Деепричастие на -(у)шса, -(y)ince,
-(y)unca, -(y)Once рисует смену собwтий. Этоli фopwoil могут обо·
значатьс:• как многократиwе, тu и однократИwе деilстам..
При nереаоде на русскиli азwк woryr исnОJJьзоаатьса деепрн·
часткwе обороты, как прааипо от гпаголоа соеершенного аида, а
'J'В.Ю&е nридаточн:wе предл.сnкеинs ~ союзами «когда>>, юсз~t

топьжо», (<едва» и т.д.

Almak - а! + mca • a!Jnca


Gelmek - gel + iDce • gelince
Konщmalt - konщ + unca • konщ + uпсв
GOOnelt - g6r + Once = gбrOnce
1. Уa~ur yaj!mca yollar ~вmur oldu. - Когда npoilдeт дождь, до·
роrи станоuтс• rр83Нwми.

2. C~ler ~111nca ~vreye ~ok gOиl kokular yay1ld1. - Как тол••о


pa<:nyciCIJO'I'CI uветw, повсюду pacnpoc1p&ИJieтca xopnwнl\ :Ja·
пах.
3. S6z verince mutlaka yerine getirme\isin. - Пообешаа, тw должс11
обnательио нcnOJJИИn (обещанное).

У""__ие 21.4. Наnишите npeдлoi«eнUR, ~ глагот.~ дiНiые 1


схо6«ах 1 форме на -{у}тса, ·{y}ince, -(y}unca, -(у}йпсе

1. Meyvemi (Ьitirmek) gidip Ьak.anm, dedi.


2. ВаЬа, Serdar' 1 ~ocuk odas10da (bulamamalt) Ь.Цеуе bakt1.

151
J. Kurablyeler (p~mek) seni Щtranm.
4. AraЬan (Ьozulmak) 1Amirciye telefon ~-
S. Кц gO.De$inin lwlann Oz.eriode &4tldldtlшt (gonnek), i~ine umut
yaytldt.
6. Hakla eve (vannak) &llDeSi onu sev~le kщtladt.
7. Dolaptalri torЬeyt (Ъulmak) ~ sevindi.
8. АЫаm qlamaya (Ьqlamak) Ьеn de atJamaya ~ladtm.
9. AЬiam ~k korktugumu (gбrmck) birи yumщadt.
10. Кaptntn zili (~) Ьеn de arшemle kaptya k()ftum.
11. Aqam ЬаЬаm eve (gelmek), ona Ьenimle DaSJI gшur duydugunu
anlattr.
12. Веn lstanЬul'a (dбnmek), seni kendi ~yerime alac&gtm.

СПОВОО6РА308АТЕЛЫIЫЙ AФФIIIC " ( -1, -с~, -D)


С noworшю Сllовообразоаатеm.ноrо аффНJСса -1, -i, -u, -О от ос­
мое rпаrопов.образуютс.о нwена сущестантелыrwе, реже - прнла­
rатеп~tнwе с различными значенкnсн .

Sormak - sor + u - eonpoc


Dizmek - diz + i - нн"., рад. сернап
Saymak- say + 1 -чнсло, кОЛJtчество
Oetmek- gez + i- nporynu
Gostermek - gOSter + i - nоо:аз, дeМOHC'Jl'IЩII.I
Yazmak - yaz + •- СТОТЪJI, надnись
Ortmek - бn + О - noкpwaano
O~mek- 61~ + О- wepu
Kokmak - kok + u - запах
Dolmak - dol + u - 110JIНЫЙ
&tmak - Ьаt + i - заnад
УРОК22

adlm-war inat etmek - упром~, упоре• ·


•Att - ТU<enwй IIOUТio
ЬеЬеk - ребеио, МIЛЫШ katolmak - присоелм~<.~Т~оСа
~qme - нсточ.нкх с водоА kulak - yxo
gilldilrmdt - paccwewиn., 38СТ8• kurmak - строить
8И"n смсsп.с• 6ldilrmdt - уби..,..
gilzell<l"'ek - с:танооиn.с• кра· soluk soluAJ ->аnыхавwись
снаее tatla ~j~j - ПОЛСВОЙ ЦIСТОК
haЬer - НОIОСТЬ., 8СС1'1. yakЩmak - nрибпкжатьс•. мл ·
buzur - DOICOЙ ходить

J$lldamak- саеркат.., блестет.. yoklama almak- отмечаr1. отсуt ·


ihtiyat- otтOpOJ<Нocn. стаующнх

ДЕЕ/IРIIЧАСТИЯ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)

дEEII'IIЧACПIE НА .М'*'

• Форма на -(y)ken не под~ннаетс• заJ<ону гармонии rласш.оа


Эта форма может прнсоедиНJПЬСI либо к основам имен н nepew·
днtЪСЯ на русский .озык прндато~ аременн юсоrда [1, 1ы,
OJ! ...) бblJUI, либо к основам глаголов а форме насто•шеrо-6уду•
wero времени и переводнтьса либо дееnричастным оборотом,
либо прндато~ nредложеннем времени с COJ038NН юсоrда». а
то врем• как» н т.n.

Форма на -(y)ken называет побо~ое незавершенное дсi!ствнс,


которое протекает 1 nротекало на фоне rлааноrо деiiстана.

1. Кardefim kO~Okken ~ &AWdo. - Когда мой брат был мале11•·


хим, он мноrо nпа.кап .

2. Yaйmur yajtarken (у&Атаk- yajl + ar + ken) Ьеn di$Ш1daydtm. -


Когда (в то -.рем• как) шел дожт., • был на уnнце.

Y,.,_ue 22.1. наnишите npednaweнuя. ynornpв6nllll гл~ШJГ~Ь~ данные •


tжоб«ах е фс(»1е на -(y)ken

1: Biz (oynamak) о oyuna katolmado.


2. Onlar (mutfakta) Nail geldi.
3. ,«)zQr dilerin»>. Suna bunu (sбylemek) dojtruca Alcira Ьak.Jyordt~.

180
4. Daha sonra agtr adtmlarla odaya (~tkmak) ikisi de rahat ve buzur-
luydu.
~. KO~Ok oglan dondurma seтvisi (yapmak), kendisiyle guror
duyarak, <<AyDI restorandaki giЬi oldw>, dedi.
1>. Mus1afa (gjьnek)saat Щ Ьu~ukta evde olacaj!tnt sбyledi.
7 Masaya (oturmak) Liz ona ihtiyatla baktt.
м Кaptlar (kapanmak) ona el salladt.
u Ben (Ьurada) seni kimse бldoremez, ktztm.
1о. АЫаmш (JcQ~Ok) tarla ~i~egi olmak istemesi Ьeni ~k
gOidOrm(ЦtQ.
11. КбtО Ьir ~eyler (kurmak), Ьер Ьбуlе gбzleri t~tldardt.
12. Oyle htzltydJiar ki onlara (Ьakmak) gбzlerim yoroldu.
13. Fadime Teyzenio Ьenimle (kooщmak) en stk sбzc:Dk <<CISSS>> dп.
14. Fatma 9~meye Ьеz ytkamaya (gitmek) Ьel>ej!j ~i~k'e
btrak.tyordu.

ДЕЕПРМЧАСТМЕ НA-<Itk~ ~ ~. ~

Форма на dtk98 / -ttk911. -dik90 1 -tik90, -duk98 /-tuЦa. -dOI<9e 1-


tl1k90 Н83ЬU18СТ дпитепьное nобочное дейстане, nронсходюцее од-
110Времеино с главным , на фоне rnaвнoro действо.
Дееnричастие на -dtk~a 1 -ttk~a, -dik90 1- tik90, -<luk98 / -tuk98, -
dOk90 1 -t0k90 может соответстаовать разпичиЫ>I руссJСНМ конст­
рукцн.см и oбo)X>'tU'.
кnо Nepe того, ... »
КОК

1. Akltma ge1dik9e yazanm. - По мере тоrо nx мwспн будуr nри­


ходить ко мне в rолоау, • буду эаписы.аать.
2. О anlatltk98 meraktmtz arttyordu. - По мере того как он ра<:ска-
зывал, наше любопытство возрастало.

ffnoкa...». кдо тех пор. пока... ». Обычно 3ТИМ обороrам соот­


ветсвует конструкцн• на -<!tk98 в оtрищrrельиоА форме.
1. Biri~i sevmedik_., b~anlt o1amazstn. - Пока (до тех пор пока)
ты не полюбкшь работу, ты не будешь успешен на ней.
кчем ... , тем... »
1. <;:ok pгatik yapttk98 daha iyi TOrk9e GAreniyoruz. - Чем больше
,.ы пражrюсуеиса , тем лучше JotЫ знаем турецкий IЗЫJС.

деепричастный оборот
1. <;ocuk ЬOyOdOk90 gOzellqiyor. - Вырастао, дети станов•тс• кра­
си.аее.

161
СIIО.:Ж:Ноподчиненные предложениА с союЗОАt «коzда»

1. Веn yapma deWk~e sen inat ediyorsun. - Kor.u • rоворкл «не''"'


л.аА 3ТОtО», тw ynpiiШtllc..

У nотребление одного и roro же глагола сначала с аффикс""


на -iltk~ / -ttk~ -<likQe 1 -tik~, ~uk~a 1 -tuk~ -dDk~ 1 -tlllt~c. •
nотом а п:ичной форме nодчеркивает дпителъность и многокра-1··
иую nовтор•емость действu н оере80дИтсir на русский JIЗЬIIC ко11 •
С'JРУI<ЦИСЙ <<без KOHIUI>>.
1, Bu $4tkaya ~y\cdik~ ~yluyor.- Он без кокща noar :rry nесню.
Or rлaronoa «gitmelo> и «olmalo> с рассматриааем""" афф11<•
сом образуютса формы9 имеющие доnолнительное значеtшс:
«gittikye»- nостеnенно, «olduk~' - довольно.
1. Ayak. sesleri gittiltQe yak.lцayordu. - Звуки waroo nOC'I<:nciiiiO
11риближапись.

,QЦ~ НА ........ .-... -z--


Даиная форма образуете• пуrем присоединеНJU к одному м
тому же глаголу сначала аффикса широкого настощего ареме11м
на ... -ar, -er, а за1ем атрицательного аффНJ<са -maz, -mez.. Пред•
стаалениа. конструiЩИ.I UJtКrC~ частичн..... енионимом формw
на -шса, однаltо она рисует еще более бысrрую смену собьrтиii м
nереаодкта на русский SЗЫIIC оборотоw «каж ТWJЬКО ... », «сдаа.. ..)).
1. Zil ~lar ~almaz kaptya k0$tum. - Как rоnько разд&Jаса заонок. о
поычалса к двери.

УпрutНеНие 22.2. Напишите ~QIOНUR, ~ гпагопь1, даннь.е •


аrобках t ~на ...-гr, .г ... -maz, -mвz

1. Ahmet olculdan {geLmCk) uyudu.


2. Onu (g!!rmek) hemen tantdtm.
3. Serdar' ш annesiyle ЬаЬаsа, haЬeri {duymak), soluk soluga odas11aa
k~tular.
4. Odaya {giлnelt) Bill onu !!ptil.
S. Oйretmenirniz sanafa {giлnek) yoklarna aldt.
6. Веn annem' Ьagtrmaya {bцlamak) kulaklaniiiJ ukadun.

ПОНУДКТЕII>НЫЙ ЗАЛОГ

Поиудител-ьный залог в турецком азыке указывает на пршtу·


жденне к сооерwенкю деАстан•. nозаоленне, разрешение. В ру< •
rком юы.ке эти значен.кs передаются с nомощью состааноrо rлa­

ouлwtoro сказуемого (застаеиn. кого-то cдenan. что-то, разре­


шить (nозволиn.) кому-то сделать что-то. дать сделать 'П'О-ТО и
о.оо.). В турецком же азwке nодобному роду оочетаноuм будет
'оответствовать один rлаrол в форме nонудител~ноrо нахпо­
llснн.я.

Пону.wrтельный э.алог в туреLU<ом азwкеобразуетса путем nри -


б~аалеиш к глагольвой основе следующих аффнхсов :
-br, -tir, -tur, -tor / -dar, -dir, -dur, -dOr:
inanmak - inan + dtr + mak - &ерНТЬ - 38С1'8ВНТЬ ПO&eplffi, убедить
)"'mek - уе + dir + mek - осп., 38С'Пiвнn. есть, ииормить
iyil~mek- iyil~ + lir + mek - ynyчwn:ьc:a - улучшить ,
gOimek - JOI + dOr + mek - смеn:ьс:а - застаанn. смеnьса, рас­
смеwнть '
durmak - dur + dw + mak - стоnь - остаиаапнааn.
det~ + tir + mek - нзwен.m.са - ИЗ)IIеtu:тъ

...t к многосложным основам на Z/lосный н ~'осные 1и r:


Ьeklemek - Ьekle + 1 + mek - ждать, застuить жд1111о
ol<umak - ol<u + 1+ mak - чнтатъ, застuнть чнтаn.
~okarmak - ~okar + 1 + mak-""""""'"'- застаанть аwиутъ, аwrаwить
oturmak - оtш + 1+ mak - сидеn., застаанть сесть, ooawm., уоаднть
diiZelmek- dazel + 1 + mek - noopвanan.ca - nоnроить
-1r, -ir, -ur, -~r:
batrnak- Ьаl + tr + mak- тонуть- nотопить
dot!mak - do!\ + ш + mak - рождатьса - родить
d0$mek- dO$ + Or + mek- падать - уронить
i~ek - i~ + ir + me.k - nить - HlltOwr.ь
bitmek - Ьit + ir + mek - кончатъс1 - зака.нчи.аать
pi$mek - pi$ + ir + mek - варитьса - варить
-11, -11, -ut, -61:
akmak - ak + 11 + mak - пить - nроnить
korkmak - kork + ul + mak - боатьса - нcnynm.

ЗВУКОПОДРАЖАНИЕ В 1УРЕЦКОМ ЯЗЫКЕ

8 турецком •зыке имеете• не.которое .количество слов, при·


нwежащнх к разным частям речи, которые nередают различные
1ауки, cywecтвyюUUte в нашеА деАсnитепьностн. Такие слова мы
кuыеаем звукоnо.цра.ател~.Нwми слоеам.н. На русскид uwк otttt
ncpeeoAn'CI оnнсате.nьн_ы w сnособом. Прн_ве.аеw некоторые "'
них:

~tar ~tr - зеукОIIОдра•анне тресrу, xpycty


ЬoruJ Ьorul - >IYKOПO.ap&JКIIOie •ралу
kaьr b ttr - 18)'1Соnо.дрu;а.ние xpyC'I)', шуму
k1t1r k111r- uу.кооо.аросанне хрусту , треску
f&tll pnl - uукоnодражанж журч.анню еоды.
ttktr t1ku - зеу~:оа1одражакне rюс;rукиаанмю, тиканию чкоа
g1ctr g1c1r - 1аукоnодражанне crpиny
Так. например. зеукоподражатс:л.ьнwс иаречИJ. ynoтpcбJUJO'r..:•
nеред rnaroлoм н обычно 1 уд.военн оw енде.
1. Kocam sаЬаЬа kadar horul hon.&l uyudu. -Мой муж coan., 1Joxp:1·
rtWAU, АО самоrо утра.
2. D~lerimdc:n Ulщ ta.kп. &OйsD.mdeo ck kUt kilt seslcr gcliyordu. V
МСМI noc;ryюcNJtИ ЗубW, 1 сердце ro1'080 бW.IIO 8WСКОЧИТЬ 11 t
rрудн. (kiit kUI - эд. rюдра.анне Jауку быощеГОСJI cepДWI.).
3. Bir gUn giln~ pml panl a~t1. - В один ю JUtC:й cOJUtue засестs1.<м
1р.ко--•рко.

Зеукоnодражательнwс нмека суwестеительнwе образу ютt •


путем nрнсосдкненuк наречию аффкхса ·tl (·ti, · tu, ·.tU) / .-da (·dt,
..cJu, -dil):
~.atlr +- t1 - ~attna -треск. хруст
horul + tu - horultu - храп
""1~ u - ""Ju - "'УР"акне
gJCif + 11 - gJCU'tl - СlфИО
Присоединеннеи же к расс мотренным аыwе нареч юtм rлэ t , ~ .
.n ообра>ующеrо аффикса ..cJa образукm:• осиоеw 311укоnодраж:о ·
тепьных rпаrолов :

~br + da + mak - ~atпdamak - треwап.. хрустеть


gJCIJ' + da + mak - g:telrdamak - c,rpнnet"
t.tkJ.r + da + mak - Hk1rdam.a.k - СТ)"Чtть. nостукнааn.

С/108006РА30ВАТЕЛЬНЫА АффИКС 111• 1-Un,·//М /..\..,


Словообра:юоател•кwА аффикс ·gan I ·Uп, ·gen /·ken nрнсос·
дншетс• к двуспожнw.w rлаrолi.Н.wм OCitoeaм н образует от щ1•
юсена лрнпаrатет.ные о значением лостоtнttо лроаВJUiюще~•

nрнзиаха :


(:alo$111alc- ~11$ + kan - работо1W4А, трудолюбиаwА
Unutmak- unut + kan - ибыа.. каwй
УapOJimalc - yapl$ • kao - nрилиnчмаwА
Cekinmek - ~ekin • gm.- cтecкwrenыt.W.Й
Konщmak - konщ + kan - ра1ГОоорчмаwА

у_.,. 22.3. Пp<>Nt118(me тмст


lkl defo kurtorolan hayot
lngitiz bir kan kcx;a 1 ogullaлyla ЬеrаЬеt tatil i~in lsk~a'ya'
''dorler.
lsk~ya'da tatildeyken g~ adam ormanda geziye ~okar. Onnanon
~inde kD~Ok bir gбl fбrOr ve soyunup' gбle girer. Ge~ adam ~­
erken ауаgша kramp girer. AyaglПdaki ajrt giderek anar. lтdat'
.loye Ьajoran s··~ adam ьuь~ dakika sonra batmaya' t.цlar.
Gбle yaktn Ьir cartada ~Щап Ьir ~uk •imdat» sesini duyar. lfini
bo111ur ve sese dogru kOfтaya bl$1ar. Gбlde Ьogulan geos adanu7
Jl)rllr. Hemen suya allar ve gen~ adanu ЬogulmakW7 kunanr".
~ adanun haЬaso oglunu Oltlmden kurtalan ~cx;uk ile IIDtfmak
ve tqekkilr etmek ister. Bunun i~in ~gu evine davet eder. G~
adamtn ьаьаs. ~cx;ukla ЬеrаЬеr yemek yer, sohЬet eder ve ~cx;uga ge-
locek ile ilgili planlar1Пo sorv. c;:cx;uk .В.. doktor otmak istiyonцn.
Ama Ьeoirn Ьоьаm fakir ve top egitimi' ~ok pahalt. Malesef.. Ьео de
ЬоЬаm gibi ~~ft~i 11 olaeajUIP> der. ~ adamtn Ьоьаst ~~·
oOzDlme, sen Ьenim oglumu kurшdш. Вео de seoi sevindirmek
Lttairn. E~er Ls1iyorsan sen t1p11 etitimi alabllirsin. BiltUn
manflanno ' Ьео kщolayacagam>> der.
Bu kOПUfm8DIO Ozerinden yallar g~ti .
Aralak 1943' te Winstoo Churchill К~ Afrika'da hastalanda.
TetЬU" zatOrтeydi''· Hem de I'Qk fiddetli 1 bir zatilrre. Hemen о
plcrde penisiliл deлilen ilaca keffeden17 Sir Alexaлdr Flerning'e
aonderiidi.
Flemin~ lngiltere'den Afrika'ya u~u ve yeni ilaeaau lngiltere
nцЬaJcana Wioston Churchill'e uygulada 19• Penisilinin kC$fine kadar
niDmcQJ bir hastalak"' olan zat\lrтe, Cburchill'i OldDrmeyi
Ь.$at'III'D8da21 • IШ~ hemen tesirini 11 gOsterdi. Penisilini kC$feden ve bu
IIIICI ile t.цЬalcana Ыzzat" tedavi eden Alexandr Flerning, Cbur-
claill'in hayatana kurшda.
Нет de ikinci kez.!?
Yallar once lsk~'daki ~Ok gOide g~ Churchill'i Ьogutmak­
lltl kurta710 ve ~i~i olaealcken Ьаhа Cburchill'in maddi desteйi

115
sayesinde'' tip e~itimi alan gen~ lskQI', Doktor Лlcxandr Flcming't<n
Щkast degildi".
1
kan koca - суnруги
2
1~~· - Шк.Ruарм•
J soyunm~k - рюдсааn.с•
t kramp - C)'Aoporl
s lmdat - на nомощ..!
• Ьa1mak - тонуn,
J ЬoQulan gc:~ adam1 - тонущсrо молодоrо челок1еа
• kurum~ak - сn•сата..
• cgitim- образованис
10
Malesef- к со•алем:мю
l l ~jf\~j - 3СМ11tДС11СЦ, фермер
ll t1p • МCJI.ИwtHt%H I1
'' masraf- расход. трата
1
' Tqhd - л.иаrжn
1
' zattkn'e- nнев.wоннJI, аосnапен.нс: ncrPx
16 f idde\li ... CM..'I.wcwR
., kqf«mclc - юобретап.
" Ва.$Ь.Un - nрем..ер- минМС'fl)
'' uyвuJamak - ЛJ)КМСНJIТЬ
м 610mcol Ьir tw&ablc - ~evru.,••u 6o.ne).)4~o
21 Ьцаmшk - crrpa8Л.II'ТЪCJI, ~nс:шно aыnor1нan.
1:J u:si.r - дdtстаие, али ани с
u bl.uat - сам. nерtе>м:м"ио. лично
dt$tcgi 5a)'C$inde - бл.аrоларt wатсрмал:.,ноfi nодд("f):с.-с
1-4 ma.ddi
:s tщkasJ dcйildi - никтомноН nк
УРОК23

~ - rололн.wЯ para birLk:tirmct - копкn. .11сн•111


IJKHMIIТCJI. H.WЙ
dakkatJa - sab1r - тероение
J0VCП - дОверие: 5abH'SIZ - НСТС:рf1СJ1Н8ЫЙ.
••tah - аnnетит saba.n;Jzlanшak - нстqщетЬСJI
kares- метка $4f1SII - удачлнswН, ae:Jy•нt H
"•mc - ведоност" с оцен_к,.~и tamam1amalc - sакакч:кеать, за·
••zgщ - 1noR oepiШ'n.
••zn-.ak - зл.нта.ся, сердкn.сх собра.н.не
toplan11 -
. irlc.- nmtk - IJIЧXIТЫ:JI uyanнuk - просы л:атьс•

ОБСТОЯТЕЛЬСТВЕННЫЕ ~ЕПРИЧАСТНЫЕ) ФОРМЫ ГЛАГОЛА

ФOPIIЬI НА .(1/Ц -{JitN • -dfg..U. Ьttf

В турецком язьосе еыде.nJIЮТС• .а:ве формы . которые рав ••о·


'lftа.чны по з11ачсн.ню н .1.8ЛI.ЮТСА взаимозаменхсмымн, однахо
nepвu и'J н.нх. ав.nястс.- дееnричастием, а вторu дееnрнч:астной
формоА rлаrола. По-русски ::.тн формы передаются сложttоnод·
•tн.ненн.ым прсд;• оженисм с придаТочным временн «С ttx пор

как ...>•.
Аффикс -(y)alo, ·(y)cli n pнcocдooliJic:тc• нспосрсдствонио к оо·
1tou r."Laroлa:
1. Buraya geleli W ау oldu. - С тех пор хах • приехал t·юда. nро­
шло два мсс.ца.

2. Ма~ b~tay411 hi~ gol atmad1. - С тех пор как начале:• матч, не
'386НдН НН ОАНОJ'О гола.

Конетрукuия -d1й,mdan Ьe.ri с:клалыааетс• н1 основы rnarona +


оффоокс ·dok, -dik, -duk, -dilk с меноii k в g + аффиксы прннадnе)l(·
II()(.Tit + афф 1tхс ис:ходноrо падежа + послслоr Ьeri:
GeLmek - gt1 + diA + im + den Ьc ri
Ben geldigimden Ьcri Biz geldigimjzdcn Ьcri
Scn geldigindcn Ьсгi Siz geldiginizd<:n Ьcri
О gcldigindcn Ьcri Onlar geldiklerindcn Ьcri
1. Ailemden aynldJg1mdan Ьeri onl.an hi~ aramad1m. - С тех пор как
:м расстапс:м со своей сем.ье.й, :м ни разу им не '180ННJ1.•

107
ОТI'ИЦА1ЕЛЫWI ФОРМА

8en gelmedigimdco Ьeri Biz gelmecligimizden Ьeri


Seo gelmedi8in<Jen Ьeri Siz gelmediginiulen Ьeri
О gelmediginden Ьeri OoJar gelmediklerindco Ьeri
1. Saoa mektup yiiZIOidJ~mdao Ьeri а1ь ау g~ti. - С тех оор """ •
не nисал тебе писем. npowno wecn. мсскцев.

у,..._,,.. n 1. нanuwume ~""· уnотребтоя гnагоnЬJ, """"""'•


схобках е форw нв -(y}ah, -{у~
1. Sen (gitmek) yOzilm gOimDyor.
2. Onu (gбnnemek) ytllar 80\'h.
3. •Vampir» filmini (seyreьnek) geceleri ~ korkanm.
4. Elektrikler (kesilmck) il~ gilo oluyor.
S. <;:i~eri (sulamak) Ыr haf\a oldu.
у,..._,,.. 2J.2. Напишите~""· ynompe6nllll гnаг011ЬJ. данм.1е t
схобках е форw нв -d~Qmdan Ь/1/i
1. Ne zamandan Ьeri onu gOnnDyorsun? (okul Ы~k)
2. Ne zamandan Ьeri doktora giьniyor>un? (iyil~mek)
3. Nc zamaoc!An Ьeri oou seviyOfSun? (ilk gбrmek)
4. <;:ocuk ос zamaodAn Ьeri ag!tyor'l (uyanmak)
S. Siz ne zamaodAn Ьeri TDrk~ бgrcniyorsunuz? (okul b~lamak)

ФОРIIА оdф-

Сло"'нu форма -dф halde соответствует русскому слож11оо


nодчкнекному прс:дпожению с прндаточным уС"')'nительюо~м
(«XOD ... », «HCCNO'rpl на ТО, '<!'С) ... »).
Даинао конструiЩIUI образуете• тахнм образом : глагол •
форме на -dtk, -dik, -duk -dilk с wеноА k в g + аффиксы nрннм·
лежиости + СJJУ*ебное слово hal а местном nадеже :
Всо ge1digim halde Biz ge1dieimiz Ьalde
Seo gelcligin halde Siz gelcliginiz Ьalde
О gelcligi Ьalde On1ar gc1dikleri halde
Ge1mek - ge1 + dig + im Ьаl + de
1. <;:ok fakir o1dugu halde kardq1erioe yardtm ecliyordu. - Хото ""
бwn бе..а.ен . он now.ot'LII саокм 6pan.aw н сестрам.

Всо gelmecligim Ьа1dе Biz gelmcclieimiz halde


Scn gelmedigin halde Siz gelmecliginiz halde
О gelmcdigi Ьа1dе Onlar gelmcdikleri Ьalde
118
1. Fuat a~akmadoga Ьaldc yc:mek yiyor. - Хоп Фуu не nporoлo­
дanc•. он ест.

YnputН.,.,. 23.3. flanuwtNIНI


оrобках е фор11е на -<1$ halde
"*"""'""""·~ гл&ООЬ~ <1анные •
1. Gщlij!inde ~ (spor yapn!Jik)uk ihtiyarladJ.
2. Kcndini iyi (hissc:tmek) ~ gitti.
) . lstanЬul'u ~k iyi (bilmek) kayЬoldum.
4. Hava kбtO (olmak) piknige gittik.
S. DDn gece erkcn (yatmak) gec uyaodun.
6. lmtihana ~k iyi (~lt$mak) zayof aldun
7. Ben dikkatla (olmak) konuyu aolarnadom.
8. Ellcri (kirlenmemek) ellerini ytkadJ.
9. Arlcada$lanm (Sбz vermck) Ьeni ~a~rmadolar.
10. Paraso~k az (olmak) Ьir fakire yardtm etti.

Представленные конструкции скпа.а.ыааютс• И3 КNенн деЯст­


вн.w на -dtk, -dik, -duk -dOk с иеной k а g, (которое <mtOCI<Т nред·
ложекие в пласт прошлого) или имени де-йствшс на ·acak f. ecclt с
ие•ой k в g, (которое, соотаетственно,обозначает nласт буf!У·
щеrо) + аффиксы nрииадnежностн + nослелог i~-in.
Gelmck - gel + dig + im i~in
gcl + ecet + im i~in
Ben geldigim (gelecegim) i~in Biz geldigimiz (gelecegimiz) ~in
Sen geldikin (gelecegin) i~in Siz ge ldфnit (geleceginiz) i~in
О geldigi (gelecegi) i~in Onlar geldikleri (gelecekleri) i~in
ДаJш:ые конструкции передаютс• nо-русски слож.ноподчииен·
н wм предпоженнем с nркдаточ.нwм причины <fi"3.К как ...», «nо ­

тому ЧТО», «nоскольжу ... ».


1. Eve zayofkarne gGtOrdOgtlm i~in ЬаЬаm ~ok ktzdt. - МоА аrец ра·
)()3J[ИJICI , ПОТОМу ЧТО а nрк.нес ДОWОА leДQ)fOC'Тio С MOXHW.H
OЦCHI(aN.

2. Yazon Antalya' ya gidecegim i~ in ~ok heyecaobyam. - Поскопьку


neтow 1 поеду а Антал:ню, 1 оч.ею. воя:нуюс ...

ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ФОРМА

8en gdmedigim (gelmeyeccgim) ~in


Sen gelmedigin (gelmeyecegin) ~in

118
о gdmeclф (gelmeyecф) ~
Biz aeJmoditimiz (gelmeye<фniz) ~in
Siz aeJmediajniz (Jelrneyocф>iz) ~in
Onlar Jdmedikleri (Je~) ~
1. Bu konuyu aalamodoAun ~in ~krar ~ sonluпi.- Tu""' •
не noнan иу тему. • cnpocМll npenOAUiтe.u еще раэ.
2. Toplaatoya ltaьlmayкatun i~in i!zj)r dilerim. - Tu ох а не бу.оу
nрм:кимап. )"''IC1'1U 1 собрании, прошу npoweиo.

Y-21.4-н.nw..mt"*""""""·~~-.,,.,
cxo6nx е ФО/»W на -<110• ipi1
1. Emre, ~k YO<JUII (olmak) okula aidemedi.
2. Siz evi (almak) ~ok pnsi1SIDJZ.
3. Olrenciler inuihaDa (hazorlanmamak) zay1f lllchlar.
4. 8ana gOven (gбslennek) oqeld<Orler. ·
S. OnШI Ь.ЬU1 Ьuna (izin vennek) о ~ok seviniyordu ve
saOitslzlanoyordu.

Y-23.~~,.,..,._.)fiOtiiP06nllll...,.....~-" '
CIФ4«u • ФО/»W на .q,, ~ ipi1
1. Okulumu Щonyla (Ьitinnek) ~ mutluyum.
2. АrаЬа (almak) para biriktiriyorum.
3. Setli bir dаЬа (g6rmemek) ~k Ozgi!nQm.
!1. Yann arlcldaf•пu (gбrememek) ЬШiu haЬer veremeyecetim.
S. Yqh adam yiyecek bir ,еу (bulamamak) а~ ya1mak zorundo
kalouk.

СТРАдАТЕЛЬНЫЙ 3А/10Г

Основное значение с:традатеm.иоrо 38/IOra 1 турецком DWkC


СО8nад1СТ с русским: формаwн страдательноrо 'SIJIOrt казwаа­
ютс-t дс-Астаu бе1 уuзани1 на pean•нoro произаоднтем nих
nеЯсnнЯ.

АКТИВНАJ1 КОНСТРУКЦИЯ ПАССИВНАЯ КОНСТРУКЦИЯ


FuataraЬa}'l }'lkad1. - Фуат АrаЬа }'lkandl. - Ьlauooca ........,..
аwмылмаwииу.

Feride, kafesteki kalwyaJan Кaf...W kalwyalar Ьeslendi.


Ьesledi. - Феркде кахор.мкла КанареАхн 1 кnетке иu:opw.nc:нw.
каиарее:IС • метке.

178
Формы страдатеп..а..ноrо 31ЛОrа образуютса от moбoro rnaroлa
nyrew nрисоедКненu сnедуюшкх аффижсов:
1. ·D, если r118l"'ЛJ...HU oc1toaa 1&Х&Н.чн.ваетс• на rnасную:
dinlemek - d.inle + n + mck
okwnak - oku + о + mat
Ьeltlcmek - Ьeltle + о + met

1. Уcmcklcr ~tabla ycndi. - Е.а.а C\oC.QCtta е аnnетитом.


2. GOzel bir gQn yapnde.- Хороший .11ена. прожмт.
2. ·&1, -il, -ul, ·11, ес.n:н rnaron.ыtU осноаа 33КIJiчквастса на co-
rJW:к..Я (кроме/)
yazmak - yaz + •l + ma1t
vc:rmek - ver + il + mek
~mek- ~+ il + mck

1. TavW: pi4irilccek.- Курица буJI<'Т ПО*"Р"ка.


2 . SDt i~ildi. - Monoxo аыnнто.
3. ...... -io, ·u.n., -On, еспи rлa.ronьнu основа 3&dнчнаастс• на
соr-ласн.ы.А 1
almak. - aJ + in + maJc
gelmek- gel + in + mek
Ьilmek- Ьil + in + mek
J. Anntmin Ьilezi&i ~IJDd~. - Браспет WUIW ухрuен..
2. Elma ЬOIGndD. - Ябпоко nоделено.

r,......... 23.8.
обораn
Нanuwumo npedno;oeн.,., }'nМIP06mor ~

1. DOn ~ QOk kбtO bir riiya gбrdйm.


2. Koosere gittnek i~in billet aldik.
) . Annem mutfaklald biitiln bul~Цiklan }'1kad1.
4. Ressam bu ublouy iki ayda tunamlad1.
S. Dedem ~ ~i~lt.leri sulad1.

С/108006РАЗО8АТЕIIЬНЬ114 А-С~/_.,
СлоеообраэооатсльнwА аффикс -g• 1 -lu кисет 8 фонеткче<:ООО<
мркаитоо: -gJ 1 ·lu, ·gi 1 .JU, ·gu 1 -ku. -gQ 1 -1<0. Он образует отrла­
rопь.ные сущестекте.льнwс с абстра~СТКЫмн и конкретн.w.м:н ЗJta·
tteюt.IMH :

171
Bilmek. - bll + gj - ;щан ис
~aJ.mak - ("al + ga - м)'1ыха.а..ныJi инструмент
Bit.mr.k - b it + k i - рзст-еtане
Basmak- Ьаs + ka- 1к:чатан.нс. нэда.нне
Saymak - s.ay + ga - уважение
Tuamak - tut + ku - страстное жмонте
$(Vmck - sev + gi - .uобов"
Duymak - duy + gu - чувство
Al.mllk - a t + 1о - веша.ака
SLimck. - sil + gj- тра нка (wa• (.,"fнранн.м школмаоrо мела)
УРОК24

СЛООАРЬ УРОКА

aynLmak - p~WX"Тalan.t•. pa'JJI)I· mutlзk.a - об•эател.~оно


..ап.с;~~ olay - со6ытн е, tttyчaй
Щ ( 4
111\., IR ••• ) - rOJIO&a $tk - wюC&p!IO
birden - елруr tcmsil ctmck - 11редстаа;urrь.
1Ur0.110 yapmak - wyWCТ~o> 6wтJ. IJpeдCПiilfТt.lteM
hiЬc:r vcnnclt - оообщаn., """' uzun sore - liOJlro
Olke- страна
"'""'
U..Ь. - ooWcw.woR ropo.1.""""""' yan$ma - сорс-ан ован ис

ОБСТОЯТЕЛЬСТВЕННЫЕ (ДЕЕПРИЧАСТНЫЕ ) ФОРМЫ ГЛАГОЛА

ФОРМЫ~,...,•• (d~}• ....gt, ....;/,...,..

Предсrааленные сложные формы COCТOI't " 3 имеttН де1tствш1


IHI ~k ( -dik, .duk1 ...cJOk) С МСНОЙ k В g, K(n'OpЫI: ОТНОСП JI08e<:Т80•
fWIHtte в мает nрошлого, а также ностоtшсго н будушсrо:! КIIJt нз
tшен11 дe ncтвt t.l на -acak / -ecclr: сменой k в g (рассматривают
II ()СЛ/IОженне с точJоt зрешtl будушеrо вреи еюс) + .еффщссы t1 рн ­
t ш..:.vн:ж н остн + сдужебное слово zaman.
Gc= l~k - geJ + dig + im u.nan
gcl + cccg + in1 7,.aman
Форм е на ..dtk (·dik, duk. -<IUk) с аффюссамн npttнuneжнocтtt
aбconюnto соответствует форма в местном nадеже с аффюr:с.амн
ttрнн.ад.1е-Ашости без служебttоrо слов.а zaman.
Всn geldiй,i m иman ~ gt lditimde okuyac.ag1m zaman
Scn geldigin zaman = gckliй:indc oku yacagш zama.n
О gcldigi (gclmcdiii) zaman - geldiCinde okuya<:agl zaman •
Biz geldiAimiz zan\lln = gcldigimjule okuyac.at•m•z zaman
Sit geldit iniz tama.n • geldiAini7.de okuyacatшtz za.man
Onlar geldiklcri zaman • geklikleri.ode okuyacaklan 7..amэ.n

ОТРИЦАТЕЛЬНАR ФОРМА

Веn gclmediAim uman • gclmcdiQ:imde geLmeycceA,im zamзn


Scn gclтNj&in zaman = gclmediAindc gc:lrneycccgin zaman
- - - -- --
1 Bpc}ll.ll ooaCpwcии.ll nciicnи• onpeм.n•~c• no ска.•rуе.моwу а rлае.иОN
fi(ICA-'IOJt:CHИH .

173
О g~lmedigi zaman • gelmedi!inde gelmeyccф zarnan
Biz gelmedigimiz zaman • gelmedigimi2xle gelmt:yoc<:gjmiz zama,.
Siz gel.medijin.iz zamao • gelmedituUzde gclmcyccetiniz zama11
Onlat gelmedikleri zamao = gelmediklerinde gelmeye<:ek\eri """"'"
Формами ка -dф zaman (dJgшda) н ка -ас•А•. -ece!i zaman обо ·
знач.аетс• nридаточное nредложение времени с союзом (ОЮ·
rда. ..>).
1. HasUihanede yattфm zaman (ayattфmda) Ьeni ziyaret etmedini,,
- Коrда ,. псжап а больнкuе. •w хо мне не оркходнпн.
2. Okula gideceginiz zaman haЬer va, ЬеrаЬеr gidelim. - Когда ""
nоА.аете а шкопу. сообщите-, поА.де.w в~.

Y~U.1. Нмишите npednoжeнUJO, ~гл&оnt.\ дао<ноев


CIW6«ax • фсрtн на -d/g1 zaman (diJIII!da)
1. АЦаm eve (gelmek) sen uyuyordun. ·
2. Birden ayaga (kalkmak) lщun dOn<IO. •
3. Sildigi cama (yakl~mak) bana hcp •Sakin yakl~ma!»
4. КаsаЬауа (gelmek) ava ~1kmadJ!n dшamazdJ .
S. Bu olay (olmak) siz ncredeydiniz?
6. «(Evlcnmek) zamankindcn daha yakl~1k11 Ьir erk~k oldun sen>>.
7. (Gtllmek) yOztlnQ gQIIer ~1yor.
У~ 24.1 1/мuwume npednoжeнUJO, ~ tл&011Ь\ дао<ное •
1:1!06саж • фсрtн на -attl\!1, «e((i zaman
1. Okulu (Ьitirmek) size scrtfika vaccegiz.
2. Bursa' ya (gelmek) бnc..!cn ЬаЬеr vcr.
3. Ycmek (ycmck) cllcrimizi mutlaka ylkam.
4. Nihat Ьаnуо (yapmak) elektrikla kesilmi$.
's. Hatice'ylc (gбriЦmek) ~ok $1k giyinmelisin.

Сложнu форма смадЫааетс:l из имени действн.t на ~~k ( oodik.


duk, -diik) или ·acak 1 e<:ek с меной k а g при прнсосдмненнн аф·
фиксов nрннадпежностн + окомчакие исходного nадежа + слу·
•сбнос слово dolay•.
Almak - al + dJg + un + dan do!Jiy1
al + acag + un + dan dola)'l
Вео ald1gundan dolay1 alзcag•mdan dolay•
Sco a\dJgшdan dola)'l alacag!ndan dola)'l
О ald•tшdan dolay• alacag1Ьdan dola)'l

174
Biz aldфmw!an dola)'l a~acaaunw!an dola)'l
Siz aldфmdaD dolay• alaca8Jnw!an dola)'l
Onlar alcllilklan..W. dola)'l alacakJanndan dola)'l

01'1'\оtЦАТm.нАЯ ~

8en almadфmdan dola)'l almayacфmdan dolay1


Sen almacllйm<Jan dola)'l almay11C&a1ndan dolay1
О almadфndan dola)'l almayЩ•adan dolay•
Biz almadlt•mw!an dola)'l almayЩ•mttdan dola)'l
Siz almadфmdan dolay1 almayacфmzdan dola)'l
Onlar almadlklanadan dolay• almayacllklan..W. dolay1
Рассмоrреккые вwwe формы. идентичны русс~еому прнчикно -
с:ледсrвенному nридаточному nрсдпо:.сени.ю с соtооаМ.Н «nо-

3ТОиу.•. ». tсnотому что...», ...».


t<И3•311 того . что «&СЛедстаие тоrо,
что...».
1. MO$gul oldutwndan dola)'II'&Y i~ecetim. - Я не cwory IЫ•
IUCТI. ЧIЙ НЗ-Jа ТОI"О, ЧТО .1 3аНП.
2. Ailenle tan!i1C11aundan dola)'l ~k Ьeyccanl•y•m. - Я.,..• ." IOJI·
иуюса. из.,. того, что (предстоит) »аl.kОМН'ПоСt с твоеА семый.

у,...._.,. 24.3. н-""..,._ .....,~~~. донн~.••


скоб«вх е форме на ~~1ndan do/eyl и -«agюden , ~ do/eyl

1. Size (gclcmcmelt.) ~k 02g0nllm.


2. Вeninilc (l'f.llpnak) p~man o l mayacak.яn.
3. Sincmada film (lщlamak) l!ilklan lt.apan•lat.
4. ~lum yanfmada birinci (olmak) madalya ald!.
5. Вcni (aramak) sana ~ k•zgm1m.
6. Ahmet yann bizdcn (aynlmak) ~ OzgQn.
7. Olimpiyatlarda Olkcmizi (tcmsilctmek) ~k mutluyum
у",._.,.,. U.4. CoecJI.wlme dea npednoiкeнiJII • 001«>, ~ llодхо-
dощиепос:оы:пуформы~Ц>)'МЬI

1. Gece yans1 televizyonu kapaьnadl.Uyudu.


2. ВeЬektim. О zaman ~ sOI ~m.
3. Bir ~су sotaeЧ•m. Hemcn gelecetim.
4. Seni gбremedjm. О zaman ~ ilzilldQm.
5. Sen evde yoktun. О zamao ЬOIOn evi temizledjm.
у",._.,.,. 24.5. Нгnuwume~. ~tllfeCV10t . . . . . .
СI<Обкаха подходощих оо смьщфорlах ~группы

175
1. (:ok уаkш (otunnak) televizyon scyrctmcyin.
2. Di$1erimi (firc;alamak) ь.,,nen yau1m.
3. ВaskctЬo l (oynamak) ya~mur ya!maya Ь.$1adl .
4. Arabam1z (olmak) s•k s•k geиceйiz.
5. (Ba~ormak) konщma.
6 . Ni~in i:z:in (alttuk) ~akcJntz?
7. Кard<!i i m Amcrika"yo (gitmek) Ьеn on Ье~ yJ$ondaydom.
8. Ahmet bi~ {uynmok) saЬ.ha kadar ~aiJ$11.
9. lli~ blr $<У (s6ylemek) dl$011 ~ o kLI.
1О. <;ocuk (uynmak) gilriJitO yapmayon.

83АММНО.СОВМЕСТ11ЫЙ ЗА/ЮГ

В "'')'))Сцком IЗЫ.kt: взаимtiо...сов.местным з.алогом обозначаютсt


такие дсйствю1, которые соверwаютс• несколькими л ицами 11
расnрос:тран.~ютс:а на оба лица .

1. lki аrаЬа Cf11PJ$H. - Две waшюtw стопхнулисr..


2. Bu k.onuyu uzun sarc wt1~1k:. - Mw до.'lгоспорнлн на эту теw у.
Вэан.мно-сов.местный 34Лог также на1ывает деnствн•. котор tо~е
coвtpwaiOТCI несколькн.мн субъектами соаместно, оJШоврсменнu .

1. Tcy:ttmle annem uzun snre a~la$Ct lar. - Мама с те-теЯ noлro п;щ .
КАШt.
2. CotukJar gOIO$meye Ьщl.adt l ar. - Дети нач ;щ.н смеnьс.а.
Вз.анмно-<:Оамсстныit ~or oбp33yettJI с nомощью аффикса ~$
nосле гласных основ и -t$. ·i$. -1.1.$. -о~ rtoc:лe согласн ых. Афф1tкс.ъ1
833.Н.МНО - СОВМССТIIОГО З3J10Г3 WOryr быn. ПplfCOCШIH~HЬI ЛИШЬ t:
некрторому чнспу rпаrопьных основ.

S<Wnlamak - sclimla _ , _ mak - ""'1'0"""".. "1"'"""""""';.,yr др)'l 11


anlaorok - аnЬ- 1- mak - -.маЮНIООП\о друr npyra. ....~
gOnn<k - gбr - ~
mek - вндетЬСJt
bakщak - Ьаk - 1$ - mak - rn•дen друг на друга, ttерсrпадыsа.ты:н

Не.-:оторые r-лаrоды, несмотра на формапьнwli nоказатепь. atc


имеют шш утратиди вэанмttо-совместнос з на •аенне:

Gc1L$m<:Jc - pa.'J8HJd:TЬC.8
Yaщmak - усnоканватьс•. утмхатъ
Yeli$mdc: - дoroн.rn., nрнходнn. soвpew•
Alt$mak - rtpиewкan.
<;:a l ~mak - рабопть. сrаратьс•

176
Друга~ же часть rnaroJUoн.wx OCIIOB. наоборот, Jieceт В"JаИ.МНо-­
(щ•.местиое значе..tне , но не ttмеет GОО'ПiеТСТ8ующнх аффиксов. В
1 1t кнА rmt.ro.11ax отсуrствует nераообраз.иu основа. от котороО об·
r~a •уетс• рассматрltааемыli залог:
Sav8,$JMk - вое.а.атъ, бороn.с•
8art!p'fШk - MHplffbl:l, ПpiOotИp1TioCI
KonU$mak - rоюрнт~о
Yaл~mak- сорсвновэтьс•
GOrqmek - спорт. бс>роn.с•

Ynpu!JI.,ut .24.6. Haлuwume npedncжeнU1f, ~ ~сов.,,..


сmньd:wюг

1 Birblrimizi caddenin sooundak.i kahvehanedc gбrdUk .


!. Film soyredA:ri<en gOiduk.
). Вео oou anladtm.
4 Jki аrаЬа ЬirЬirlerine ~arpt1.
J. ВаЬатlа annem birblrlerirU Ьir tc:nunuz akpm• tantm•"'lar.

СЛОВОО6РА308АТЕЛЬНЫЙ АФФИКС •., (.Jn, -<~n, .Оп)

РассматриааемыА споsообразовательный аффикс J.8JI11C:ТCI от·


мосител:ыtо малоnродуiiСТи.внwм в турец.ком •1Ы.ке. Он образует
нескопь.ко оттпаrол_ькых существитеnьнwх и л:редстааJ1ен вари­
lltтамн: -•n, -in, -un. -On.
Sormak - sor + un - ••poб:1 t:wn
Basma.k - Ьаs + IП - IIC'I8Tio, npec:ca
Tatmek - Шt + On - табак
Gelmelt- gel + in - невеста (т.е . 11рнход,~щu в дом мужа)
Таi(Же С ПО).IОЩЬЮ ДЗ.IIIIOГO аффикса обр3З}'етс.l ОДНО HМJI Пplt·
tllt1'31"MbHQe:
Sау ш - ywvcaewwii

r."....н.... 24.7. ()роч..".йmе """'cm


8&$1ЛJ unutm asJn

Hoca·nan Konyal1bir arkad3.$1 vanru~. Ticaretle1 ugщan bu adam


t~k s1k Ak$e1tir'e gelir Hoca'nm evinde konuk olur; ycr. i9(r, yatar-
IШ$.. Sonrn da ~eker gidenni$. Her ayn lt~tnda da:
<(Носат Ьеn her geli~te sent anyonнn. Sen de Konya 'уа gelin<:e
Ь«<i ar.a Ыr ас1 kahvemi i~rsin.» denni$.

177
Bu sбz.lcri s6ylcycn adaman 1~tcn1iAini1 dencmek istcycn Нос" h11
giin Konya 'уа gidince onu aram1$. «Н ал k~lerindc yatmaklrtll"W
3
vanp wtaЩ11na gide:yim. Hcm gбniU hCJo.!~ olur. hem dc Ьсn rahзt ttl
crim.•) Diyc dЩO.nmЩ. Adamш tarif ettigj• gibl evi aramlf, bulшlt)
Кароуо ~alaca~o sonoda penceredcn, perde aralфndan d4'0П bakan Ь11
Щ gбnnЩ. Носа. arkad:ц1m1 evde Ьuldum, diye sevinmi$. Tam о
s&rada kap1 a~JIШI$ ve bir kadtn:
- Kimi anyorsun. diyc sonnщ.
Носа:
- Ben Ak.$ehir'den gcliyonun. Efendintn yaktn atkac:Щtytsн
diyecek olmщ.
Носа 'ntn bu ~zunn yartda kcsmi$ k.adш :
- НО$ ge-ldintz., safaJar getirdiniz... Ama effendj yok. Bir i$ it;tfl
dо$8П ~ok\1. АЦаоn da gelmeyecck.
Bu sбzleri duyan hoc.a $<&$tnntf'. Bir pencereye, Ьir de kadsшn
yoznne 1>akmo1:
- Demek OyteJ .. detn~. EГt-ndj'ye Ьendc:n scliim sбylc6. Bir d:tl'•
evden aynltrk.en biЦJns pencerede unuьnastn .
1
ticatd - торrовл•
1 i~cn - от всего et;)дlla, от всей душк
) coonl - сер.!Ще
• tariГ et!rК':k - on нcwaa:n,
) ~trrmat - уям•кт-ьс•
• sctim s6yle - nepeдa.aalt прнкт
УРОК 25

t11.1tut - rуча., обл1n iyik:$mt-k - YliYЧ1U3'Т..CJI, rt(Нtp:tB·

...
'kV11m etmc.k - nродоmt;ать JIJITЬCJI

d1kka• e1mek - обрашап. •н има· k~ • nnak - уnус кат~о


k.esinlik:Jc: - обlnатеп.ь.но. кон~ но
lkЩrnak- ryл•n., nроrуnнвап.· ~ - енна
са Gpoдm.,. ~lu - liКНОЬ.ЭТWЙ
thliyct - ео;~.нтел..с;кн.е npou toplamak - собн рат•
lf\'mt-k - npoJЩ!1Н"11t. минопn.

УСЛОВНОЕ НАКПОНЕНИЕ И УСЛОВНАЯ МОДАЛЬНОСТЬ


В ТУРЕЦКОМ ЯЗЫКЕ

6 1')1>еwсой грамматике вылел,.етс• так называемое «условно·


·•слnтедыlое нахпоненнс>), Формы этого каклоне-нн11 выраuют,
•~.,; t1pa811JIO, ка.-ое-л нбо же-лание, относtщеес.а к насто1щеtоtу или
6)!tущем у врсме н 1 1 , чаще acero не1tсnолн1t.мое.
OnltCьtaaeмoe- нак.nонеtt.не образуете• nутем nрlt соеднненш• к
~ •юве rnaroл.a. аффиксов -sa 1 -sc и личных окончашtй. Формы
••oro наклоненНJI н но гда conpoiiO~aютta меж.пометм.tмн ah! oh!
IUIII мода.nьным сло&Ом ke$ke <<80Т бы», «nyчwe бы:.~.
Eknyap + sa + m
Stn yap+sa + n
Oyap + sa
Bi:tyap + sa + k
Si.z уар + s. + n1z
O.}Jat уар + sa + lar
1. ЛЬ! Bi_rщ yaйmur уайsа!- Ах! &r бы ношм дождь!
2. Kqkc gcl:tclcr!- Вот бы он н opиwJtн!
Формы 2-го nиua выражают 8е?Ми.аую nросьбу, peкowettдa·
••ню. пожелание:

1. Siz kaJsan.a da Ьer.ilier yemek yesek! - Оста.внсь бw н IJW пообе~


дать с на.мн!

РЕАЛЬНЫЙ ТИП УСЛОВН~ МОДАЛЬНОСТИ

Формы этоrо т1tла вы ражают реап.ьное успоане. ота•ос•шеесJI


11 tШOCкOctJI настоащего, nрошедше,го шш будушс:го арсмсюt н

179
с:оТ~~еТСТвуют руссюt:м спожноподчнненныw предnоженНАМ с
пркп.аточиwм ycnoвtU (еСАи он делает. cдeлQJI. cde.tuem).
Придаточное nрсд1Южсннс в тypeUJ(OM а1ы.кс может вводит•~ •
соiОЗОм eter (ссели:». реже - pyet «ежели••· но его постанов.са •ю ·
вс:е не аВЛJ.етса обюатепьноА.

-yon•
Эта форма соответствует русскому nр.ндаточному усnовю• .:
rла.rоло-'4 а насто•щеw аременн.
ДrUI ~UJtн• этоА формы следует к основе rлarona прнС,а·
акть аффюсс насто•wеrо ере:мен.м + аффикс ·sa 1 ·se + пн•тм•
окончаннt: .

YTИp.lNTtЛЬHU форма Отрмцатtльна• форма


Ben yap•yorsam yapm•yorsam
Sen yapoyorsan yapm1yorsan
Oyapoyona yapmoyorsa
Biz yap1yorsak yapmoyorsak
Siz yapayorsamz yapm1yorsamz
Onlar yapoyorlatu yapmoyO<Iatu
1. Амеm cv1 temiz.liyorsa ona yatdJm edect-tim.. - Если wа.ча )'614•
раетс•, а noмory еА . (temi:zHyorsa- т.е. иама убираете• ссй •J!К1
а мо~ент rоао~.ни.., ape&U nрндаточноrо совпадает с мом н • ...
ТОМ ГO!ЮpC"JttUI).

Уnрожноние 25.f.llanuwtJme предповнuо, ~ zлагапь\ даннь10 1


скоб«ах, • форАм )'CII08НOIJ ~на ·J'0'$8
1. lnsanlar (kavga eunck) mutlaka bir seЬebi vardor.
2. лrrika'da insanlar hiiJi ·~loktan (бlmek) bepimiz su~luyuz.
3. с;осш: (uyumak) fazla gtlrOitO yapmayalom.
4. Oel'$ioni (dinlememek) sonofuln ~Juruz.
5. Bulutlar(toplanmak) yajpnur yagaЬilir .
6. Вала (inanmamak) $U insanlara sorunuz.
7. Fatih hi~ (gOimemek) mutlaka birderdi vard1r.
8. Televizyonu (seyrctmemek) kapal
9. Кloisik mOz.iktcn {h0$1anmak) hafta sonu seni Ьir konsш
gбtOreЬilirim.
1О. Ders (~ll$mamak) Ьiraz dolii$Aiom mo?
-rr.п

Форма на · •rп соответствует а русс.ком Jlзы.ке coчeтattшll


сою1а .сесл.юt с олноА нз форм булушеrо време-ни. нноrда - tllt•
cтo•wero.

110
Да.ннu форма образуета nрнсоедН:нен:неw к основе rnaгona
еффИJ(СОВ иасто•wеrо wнpottoro времени + аффккс -sa 1 -se +
IM'f:tt:we окоич.а.н:н.t.
Расс:матриааемu форма aiJLieтc• намболее уnотребнтело.ноА а
rуреuком •зwке .
Утирд•тел~~онu toP•• Отриuте.п~~окu tof'мa
Веn soylersem .oyleme-ac:m
Sen SOylenen S()ylemez.seo
OSOylersc: SOyleme...,
BizSOylenek S(lylemezsek
Siz sбylerseniz soylemezseoiz
Onlar SOylerlersc: SOylemezlene
1. Anne ЬаЬШпmоzа saytp g!lscermezsek Ьizim ~ukJannш da Ьiи
sayg• gбstennezlcr. - &лн мw не будем у..,..,. родн~й.
наw.н дети тоже tte будут yaa.an нас.
2. Arabanu llmir edenem piknige gideЬШriz. - &лн • отремонтн·
рую wашнму. ww сможем ооехат., на nик.инк.

3. Ne Udм ~ ki~p okuвan о kldar Ьilgili olunun. - Чем боnьше


тw nрочктаеwь IСНИГ, теw болыuе тw будешь ').Н.I'J'\..

"...,_.. 25.2.Нanuw"""~"""'· ~."_.,..".••


0<06«гх, • yme.".,..,_ форме~ AIOдant.нocmu на "rJI
1. Siz I'Ok (~~mak) Tiirk~'yi бgrenirsiniz.
1. Вбуlе h1zl1 (gitmek) kaz.a yapaЬilirsio.
1. Bu kitab1 iki giin (okumak), aferin sana.
4, ~am sinemaya (gitmek) sana celefon edemem.
1. Ali saЬah 8<1' (kalkmak) осоЬОsО ""~''"'·
L Egcr Ьiz Ь6уlе oynamaya (dcvam etmek) kesinlikle yeniliriz.
!, MOdOr Ьеу (gбrmek) Ьenden selim soyleyin.
1, Babam Ьеоi bu halde (gOrmek) I'Ok Juw.
•1, Веn (dl$3tl ~·kmak) gaиlle aliПm.
10. Geee erken (yacmak) saЬah er1cen uyantrsln.
11. Temiz Ьiс ocel (Ьulmak) lzmir'de ~giin kalmm.
11. 8en clcrse &<1' (kalmak) ot"'tmen I'Ok l<1zacгk.
11. Hafta sonu hava iyi (olmak) pikoige gideee~z.
14. Annem Ьir daha Ьenim sigara i~gimi (gбrmek) ЬаЬаmа soyleye·
eek.
IS. Ali (iyil~mek) okula gelecek.
16. ВаЬаm Ьаnа para (vermek) sana olan Ьorcumu б<Jecetim.

181
Y--25.3.lillt1wiиme,.,.."."...UR, ~гnaгonы,-.o o
С1Фбках.. <Щ>ЩamotiЬНCJI}фoptle )'С11011Н0й- ... ."..,

1. Erken (IWianalt) otobOSO Щtnntn.


2. MOdOr Веу'lе (konщmalt) bu proЬiemi Ьalledemez:sin.
3. Doktora (gitmek) iyil~mem.
4. К>$ш kal1n elbiselcr (giymek) hasиlneЬiliriz.
S. Htzll (yQrQmek) otoЬOSO ka~'""'""·
6. Televizyon (seyretmek) hiфir $eyden haЬerin olmaz.
7. ВаЬаmа bu .q.m (telefon etmek) Ьаnа ~k luzar.
8. Konuyu (anlamalt), IOtfen sorunuz.
9. Evde (~Bh$mak) imtihandan zaytf altnt.
10. Pazar gono pikni#e (gitmek) size gelecegim.
11 . Bu hafttda yфnur (yaй;mak) ~~lderin bepsi kuruyecak.
12. ln.sanlar (dikkat etmek) onnanlann hepsi yok olaoak.
13. Ogrenoil..- бgretmeni (dinl..-nek)konuyu anlamayeoaldar.
14. AЬmet detste sessiz (dwmak) б~retmen onaluzaoak.
IS. Siz doktorun verdigi ii~IAn (i~k) hasta!1gшtz g~meyeock .
16. E&er u~ak (ertelenmek) saat dokw:da OПida olaoagtm.
17. Уолn yatmur (yDgmalt) pikniAe gi<lecegiz.
У--25.4.з-..,.,,.,..".".......

1. Ehliyetim olmaШ.,...,,.,.,.------------
2. AraЬanu h1zl1 kullantrsam
3. Anneannemi ziyaret etmezsem
4. Anahtannu bulamazsam
S. Okulumu biteremezsem - - - - - - - - - - --
6. G6ziUgOrno bulamazsam
7. EIЬisesi OtiliO olmazsa - - - - -- - -- - --
у-- 25.5.&""""""" уnражненuо nо обращу

Yavq ~aЩmalr. /lfi<D ahlmak


E~r yavq ~ЩtrUa lften atdabUinla.

1. <;ok ~ikolata yernek 1 di$1en ~OrOtmek


2. G~ yatmalt 1 g~ kalkmak
3. Bagtraralt $lflu soylernek 1 Ьо&аz• atnmak
4. Korku filmi seyretmek 1 k4Ьш gбrmek

ВооератиыА :wюr указы.еает на то. что действие переходт ltf


самого nрою10днте.м этого действн.а (а русском юык.с ::rro ,,...

112
tескне выражаете• с DONOUU>IO возвратной ч:астиuw ~• «ОН yww-
IКТCI)•, «он одеааетс.,. и т.n .).
Форм ы еоэвратн.оrо зanora образуюп• nрнсоед....-ениеw к
rnасной осноае rла.гола аффижса ..а, а к <:ornac:нoA осноае -••, -ID,
..., -on.
Y1kamak - yaka + n + mak - ~ - мwт~ое•. )'lotW8111"Ьa
Sevmek - sev + in + mek - любмn - радоватьсt
Giymek - giy + in + П'IC-k. - оде~ - одсааТ'IоС•
Ovmc.k - Ov + G.n + me.k - Jt.UJIК11o - UUН1"ЬC:I
Ku аид11о, оок.азате.пи страдатепьноrо и аоэвратиоrо 3&.11oroa
uстнч.но совnадают.

СЛ080061'А308АТЕЛЬНЫ1i ANIItC _., «. ........ -41r

Сповообра:юватсп•нwй оффккс -k образует атглаголыtwе


• wена существнтелыtЫе н прила.rательные, есп.и rлaron..t.ltu ос4

11011 nрсдстаапена конечнwм rnacны:w н 1k. -ik. -uk. -Ok, если rлa­
•uJI оканчиваете• на СОГJIIСН.ЫЙ:
1s.temek iste +k.- желание
Dik:mek - dile + k - 11рос:ьба
Вozmak - Ьоz + uk,.- CЛOM&Ji,HWЙ
Yanmak - yan + llt - сrореаший
\Canfmak -ltarц + ak - С>К!ШККWЙ, 1&DyraнкwJI
Вogmak - ЬоА + uk- cдaa~~eiO<Wi (о ronooe)
Yakmak- yllt + ak - разруwеккwА
Ct.kma.k. - ~tk + 1k - 1»8HXHyтwii, аыан.х.

r_.,... 25.1./!роч..,.,.."."""'""'
l att rD<ttta dovttiye
New York'ta Ьir ka$ gOnO Amerika'nm dcjtЦik Ьбlgelerindc Ц
1

tozilerindc olao kaлkoca Florida' уа Ьulщup havonш sacak oldu&u bu


IIOiaede Ыrk~ giln tatil yapmaya katar verirler.
Florida'ya kaлsandon Once giden k<><4. ertesi gnn' i~in qine dc ycr
lflrlltktan soDnl' , qine dc Ыr mesaj gбndcrir. Fakat odresin Ыr
hltfini yanla$ yazdф i~in mesaJ.. kansana de&il dc Ыr gOn басе kocasa
11m Ь~ Ьir AmerikalJ 'уа gider. Косаsа Ыr gon бnсе 6len yqla
lldan ekranda mesaji okuyunca korkun~ Ыr f•&lak atat' ve ycre
dllfer6• Кadman f•ll•&ш• duyanlar Ьemen odaya girerter. Yqla kadan
a,jr sure sonra kendine gelir7• Etrafmdakilere Ьilgisayan gбoterir.
111\gisayar ekrananda $0yle Ыr mesaj vardtг.

113
••S~gi li kanctgtm! Buraya gelir gelmez бncelikle yann scn"'
geli$inle ilgili i-$1emleri camamladtm1• Sonra da yerin)C yerlq.tim. Hli
ras• ge*kten dc ~ok ~k SJCak
Seni ozlemle Ьekliyorum.
Koc-an!»
1
ckAЦ:i:k Ьбlgclcrinde - а друrом pil)ioиe
: ertesi gilil - "' w,c.vюwиii де-н•
J yer ayнttakшn sonra • nоем тоrо• .:аа »бронироаал место м• •tны
4
mcsaj - соо6шсннс
~ korku~ bir 't'•&lak atar - tc1.11Ua страшнwН «рн х., аоnл:а.
• yc:re d~r- yna.'Ja на nм
1
k~ine aclir - nрюшаа а cd)a
• y811n sc:ni.n &e:li$inlc: ila:ali i$-lcmkri tamamladam - • y.lla,.\К!I есс фopwi1111.
ностн, сuзаннw~ с: теон .w uатрашинм nрНс::)ДОЫ
УРОК26

•nln::nman yapmak - трснн~ parti - вечеринка


patltc&n - бaiUWIGIH
·~n.c·
..mak - брос:атr. rejim yapnuk - coб."LIOAtn. диету
Ьoyanma.k - быт1о еыr:рашс:нным saat kunnak - :щеод_нт~о часы
(Cvaplarnak - отеечат~о sinirlenmek - нерен.~:t~•аn
'-iralamвk - арен.по.ат1о S(]rt1cj)Jcursu - IIOJIIП<JIЬ<:O:нei<)'J'CW
•оруа ~ekmck - .л.елат.. wr~ap-­ telcfon ~n\3k - зВ<Жнn.
ra.rsкн. ПОДСК81W8аn.. СUНСЫ· lnlemek - nотtтЬ '
U11o U.U•mak - )ЬО:tНТiо. 1arnaдwean.
kOy - л.ерсен•. с:ела.скu мест· ycti$mck - )'Сnсеат~о. noc:neaaт~~o
носn.

УСЛОВНОЕ НАХЛОНЕНИЕ И УСЛОВНАЯ МОдАЛЬНОСТЬ


(11РОДОЛЖЕНИЕ)

~tysa

Рассма1р1tв.щ:м:U1 форма ttмеет 8 фонстн•t!Хt\:И.Х L1.ршштон : -dJysa,


.Jiyse, -duysa, -<IUyse 1 -II)'S'I, -1iyse, -Ш)'S'I, -1Uyse. Она О(iразуетс•
ttрнбавлснием к Оtнове 1·ла.гола афф1tкса np<>wen.шcro в •w•м оrо
~ciicтe tUI + аффикс -sa / -se с ttнтерфи~r.-сом у nepe11 нщ.с • ли ч ные
' 'К01 1'1811ШI .
Уl-мрдитсt.'llо н ам tор.ма Отр•ц•те.'llонам tориа
Всn yazdt ysnm yazmad.tysam
~n yaz.dtysan yazmadtysan
О yazdtysa yazmadtysa
Biz yazdtysak yazmadtysak
Siz yazdtysantz. yazmadtysantz
Onlar yavbl"""' yazmad•ylam
Форма на -d1ysa уtсаэ ымет на условие, сu1анное с деnствнем,
нмсвw 1tм: место а nрош.лом и npe:нoд•rrc• на русский •:tык
tlf11tд:почны.м услови.м с глаi"()Лом е nрОwедщем аремен н.

1. KiLab1 okyduysan bana vtr. - Ес.11н ты 11рочюм кн.н1у. дай. ее


.мне.

2. Konuyu anladlys.u.n.IZ Ь;цk:а konuya g~clim. - ECJ'HI IIW ПОН.&Лit


:>ту тему. nерс1tдеи к друrоП.
З. Bu iiA~ doktor tavsiye etmediyse aJamazsш. - Ес.'lИ. врач не
посоветОN.1 no .'1Сt::арстао, ты не с:можеwь куtаиn. ero.

185
у._ 21.1.Нanclw<.rne~. ~."..",.~-· ·
с>rоб«ц • фо/)118 ~ .uOOtnьнocтu на -dryoa
1. Sizi 90k (Ьckletmek) !lzOr dilerim.
2. Teyиni ~nk (Ozlemek) ni~in ziyan:tine giьniynrsun?
3. MoktuЬumu (nkumak) ccvap vcr.
4. Buralan deha oncc (&ezmemek) sizi gezdireЬilirim.
S. lmtihanlan (Ьitinnc:k) ~tkaЬili,.iniz..
6. D0n 8""" (uyumamak) Ьugtln erken yatmaJtSIDIZ.
7. Yemekler (Ьazlrlanmak) missfuleri i~eri alaltm,
8. Ayf" (gelmemek) mutlaka hastadtr.
9. AI~JVOri~i (Ьitinnc:k) gidebiliriz.
10. KitaЬt (nkumamak) bu sorolan ccvaplayamazsmtz.
Y -uo 24.2. &.6ep.mo подходllщий по саы:пу tnaгon и нanuuJIII!II
,.,..".......... фopale~~ . . -dryoa
Hшrlanmak giymek ~·kmak almak ~
1. Smava iyi no1 al1rsan.
2. Telefon ni~in cevap vcrmedin?
3. !;ok l<ilo rejim yapmaltstn.
4. ВаЬао hastaЬaneden _ _ _ _ziyaretine gidelim.
S. EIЬise l erini l'lltaЬiJj,.iniz.

У- 24.3. Coom~ecune ....--noc:мьC'I)'


1. Вeni dinlediyseoiz А) 6grc<menden 6zilr dilesin
2. Yetne~i 90k Ьejendiysen В) bcrnen hastaЬaneye gitsinler
3. ВaЬantn aro!>ast Ьozulduysa С) sorulara ccvap vereЬilirsiniz
4. Misafirler ycrnekten zeblrlendiler>e d) Ьiraz deha al
S. Ali stntfa ~ geldiyse е) tamirc:iye telefon ~
-mцu

Да.ннu форма образуете• n:yтetoa присоеди-ненна к rJW"'JJыю•


ОС'НОае аффнжса opoweдwero сп.ыwимоrо арсмснн + аффикс
-sa J -se + пич.н:ые оконч&Jt.на.
Утвqщ•тu..мu tорма Oтpti•8UJI ..•a• tof)мa
Ben yaznщsam yazmam~
Sen yaznщsan yazmam1~
О yazm•!S" •yazmam"'"
Biz yaznщsak yazmamцыk
Siz yaznщsantz yazmam~
Oolar yaznщlarsa yazmanщlarsa
Глагол е прндаточной части выражает успоенс. о котором у
говор•щеrо нет достоверной информации нл.н в котором он со·


~:иеааетс1. В целом же формы ка -nu$5& AUIJOТCI см.иоинмом
~wы на ~~ysa. они таасе nеревоДПСI: на русский аз.wк nрИАа­
rочиwм условНА с гnаrолом е форме npoweдWero времен.н , од­
що 1.8Л.110ТС.1 wенее уоотребител.Wtыми.
1. Yemeklerini yemm~lme hcmen ite lщlasmlar. - Есян оки nо­
ели, nyч:n начкнают работаn..
2. Annesini ~k. бzJemipe tckfon ~stn. - Если он сос.:учмс1 по
маме, пусп. О())IОНМТ сА.
) , (yi ~rra&QЩS&D&Z bu imtihana zorllnU"StOIZ. - Ecmt I W l&ltO:tO
:WC.КN&nиCII>, II.W. будет 1РУШIО САIП. ;nvr .)IO&WCН..

Y - u o 28.4. &.берсJте под>ООощиО 110 -ICIIY ll>aoon UН8I!WIUIII8


,.,.ма.r...... фc(Jtn )'CIIOfi<OC)"""""""' ... .mlfSO
llozulmak Ьeklemek Ьoyanmal: seyretmek g!lпnek
1. Bu yerleri daha !lnceden -----,---,,.---,-,. ~k Ьetenecek.
1. OVenciler Ьu fiJmj biЦJ<JI bir film delciraiJiyaЬilirsin.
). Duvвrler g~ )'11 bu ytl mutlaka Ьoyamr.
1. Calar saati vaktinde gelecektir.
1. Ейеr oou ~k sana ~k sinirlenrni~tir.
-{y)acaksa
Даннu форма уелооной М(),IWIЬHocn< образуетсо nрксосд>tнс­
юtе:w к осноее rJ'UU"'1J.. аффикса бу.цуwеrо ере:wенн + аффикс .sa / -se
• JIHЧJI.WC OICOН'ЧI.НJUI,

УверА•тu~~оаu tоРме Отр._....тu.. u• tорма


Веn okuyacakSam okumayaca\csam
Sen okuya.:aksan okumaya.:aksan
О okuyacaltsa okumayacaltsa
Bi< okuyocaksak okumayacaltsak
Siz okuyacak.san~z okumayacaksaniZ
Onlar okuyacaklar>a okumayacaltlorsa
ПрНЛJточное nредnоженне с формой на -(y)acaksa / -{y)ecekse
nри лереводе на русс.к:ий аз;wх не н83w.вает собственно будущее
арею к.ах форма на ·II'S8, а пнwь yk83waaeт на pewи.wocn.. стреw·
миие лиш совершИТЪ :по мАетвне а будущеw.
1. Uyuyacaksan 1.$1Ja kapatay11n. - ЕсАн тw будеw.. С11ать, • аы·
IUIЮЧY Сае1'.
2. Ali ile Fatma. y~Wn ctдйiln yapaeaklarsa Ьu evde otwsuolar. ~ Если
Али Н Фатwtа ПО:W:Сн.IТСА детоМ, Пуста, ОНИ »СМiут а )ТОN AOWC.
3. Eve &itmcyeceksen aonene ЬаЬеr vcr.- Еслн тw не noКAew~~o АО..
мой. сообщи caoeti матери..

117
у...,_ 21.5. l1at!c.cwn8 npednaaaнt.w, ~ апагопьt - ...
аа>босu. • фор/Н .rа-юй .voдat1wюcmu на -{у)асв/lsв
1. Ehliyct (almak) sOJ1!cO kununa kayll yapnrmai\Sin.
2. Beni (dinlememek) ЩWla konu~mamayun.
3. Dokt0n1 (giь:nek) бnceden randevu almaluш.
4. Yemek (ycmemek) ~ау i~iл.
S. (Yiizmc:mek) ni~in deniu gidiyorsun?
6. Piknikte 1ор (oynamak) ayakkabtlмtnt unutma.
7. Yalan (SOylemek) Ьenimle Ьir daha konщmasanlar.
8. Omc:r, denten sonra pazara (ug,amak) patltcan al.
9. Aokara'ya telefon (eь:nek) annene ve ЬаЬаnа sel8m SOyle.
10. SaЬah erken (kalkmak) aqam saati kunnam gerek.
у__.,. ае. Соедич..". .,., npec)tonol"' • ос~но. I.OIOI10J)'Я форм"
у<:JЦНОО """""""' на -{y)acв/ls8
1. <>treunen bugOn бdev vermeye<:ek. Biz film seyrede<:egiz.
2. Веn bir i$i yapmayacaйtm. SOz vermem.
3. Onlar kompozisyon yazacaklar. Воl Ьоl lcitap okumaltlar.
4. Ytl i~in<k derslere 90k ~al,~yacak.stiUZ. Вo$una okula gitmeyi11.
S. Siz eve kadar yOrOye<:eksiniz. Веn otobOse binecetim.

Нерwu.иый тип yCJIOI>IOA моnаn>ности (-saydt) имеет ме<:10,


если awcтa8Jlleмoc услоане а деАстантелlонОС"Пi а.ап.аетс• нсос у·
шестВJiснным ми неосушестакмww вообще. По-руссюt нсрса;11о·
ный тиn условной модал~о.н()СТИ. nередаете• сочетанием с:ою11
«еспн» с частн.цсй «бw».
Формы нерса;u..ноrо типа условной мод.аnьности образуютс•
путем nрнсосдннеюu к гпаrольноА ос:оове сначала аффикса sa 1 ·И
+ и:нтерфн..кс у + аффикс npoweдwe.ru вн.а.имоrо еремсии -<11 1 --di +
личные оJСончакн.с:

УтмрАител~о.. .• tорма Отрм:цатм•кu tоРм•


Вео arasaydtm ararnasaydtm
Sen ara.saydJD aramasaydt
Oarasaydt aramasaydt
Biz arasaydtk ararnasaydt
Siz arasaydmiZ aramasaydt
Onlar arasalardt aramasalardt
1. Ейеr StntfiDlt g~seydim, ЬаЬаm Ьаnа bisetlet aiJtcaktt. - Есnн бw
• оереwед а следуюшкИ кл.асс. отец IС)'ПКЛ бы w.ие мoroWtкJ• .

188
2. Hava a~ydl. piknige gidecektilt. - Еспи бw pacnoroдi<Jioc., мw
бы nоШАН на nккн.н.к .
3. Twiye binseydin. фnе :r.anwunda yeЩ.Ьilirdin. - &ли бw тw
cen ка тuс.н, ты бw ycnen &Oeped. на работу .
Часто формы успоаноА модаm.ностм нерсапьноrо тиnа conpo--
IЦ)JI(UIOТCI словом
k.,.ke мучwе бw».
\ . К~с &>Aum gilnO partisine oou da ~AJnaydun. - Лучше бw •
то:ае noзaan cro на дек.ь рожден:к.~~ .

Yn-..uo 28.1. н"'"'"'""'" npednair"""', ~ глагоnь1 сJонно., •


схобоtах. о фoptle yr.noeнoU ~ ·saydt
\. (>nOne Ьalcarak (yUЛ!mek) dЩmezdin.
2. lmtihanda kopya (l'tkmek) ceza almazdtn.
J. Zaman>m (olmak) seninle gclirdim
4. Davetimi (kabul eunek) ~ 0.0\eoektim.
$, KбpeJ!ini (sevmek), sokap atmazd>.
6. lyi (~lцmak) i~ten kovulmayacakn.
7. lta~ (kulanmamak) бlecekti.
~ . (gitmemck) goccmeyeeektim.
'' DOnyada hi~ sav~ (olmamak).
10. Babam1z (бlmemek), bu duruma d~mezdik.
Yn-..uo :М.I. Cooдuнwl>e дев npodnooreн111 • о&ю по обращу, Ul:tiOIЬ·
зуя фор/lыуспооной~на ~yrJ,
D•rs ~aЩmad•m. Zay1f aldJm.
D•rs ~alцsayd1m zaytf a lmazd•m.
1. Tcrliyken su i~ti. Hasta oldu.
2. Kursa gittik. Tilrk~e' yi iyi 6J1rendil<.
). ЛlkoiiO аrаЬа kulland1. Каzа yapn.
4. ВаЬаs1 izin venncdi. Partiye gidcmedi.
$ Zcngin dcJ1ilim. Paraya ihtiyac•m var.
УaJ1mur yal1d•. Pikni~c gidcmcdik.
lyi antrcnman yapmadtk. М~1 kayЬettik.
к AraЬam yoktu. К6уе gidcmcdim.

Yn-uo :М.t. ПрочитаОте """'""и omumьme на ещюсы


Arkadqom MutJk
BOyOk geni$ Ьir yoldan g~iyorduk. Kcnarda ytkllm•$ bir duvar
vardt. Birdenbirc k:"f•dan bOyOk Ьir kбpek ~1kU. Arkas1ndan Ьirlщ
odam, kalш sopalar\a Ьu "?F.йi kovabyordu. Bize:
- Ка~ш. ka~1n os•racak! Diye Ьaйtrdtlar. Korktuk, $Цtrdlk, 6yle
kaldtk. ~una:
181
- Aman ~~a!Jm! declim.
G6zlen at~ gibl parlayao kepek. bize r.ЩПЩu.' 0 zaman MtStok
- Sen arlwna saklau! diye haylurdl. 0nDme g~i. Кбреk """"
Ozerine hDcwn' etri. llk once htzla birЬirlerine ~\ar. Soora gu"'>'!
gibl Ьogoz geldiler. Кбреk ayaga kallu:m~t. Biraz Ьбуlе Ьojlщtukt;ш'
sonra. iltisi de yere yuvazlao<hlar7• Bu sav~ Ьаоа ~ok U2Шt geldi.' Tt·
triyordwn. Sopelo вdamlar kбpeii uzakl~ttdttal. Mtstok kшtulmw;tot
Aneak zavallшtn, koUanndan, bumundan ltao ak.oyordu 10• K~·k.
kuyrujlunu haeakJaruun arasU111 stlщtmnt$1 1Ьir hAlde h.W. Щnщtt.
MtSIIk:
- Bir "'у yok acomtyor12 • Biraz ~izildi diyordu. Onu, eviпt
gGtUrdUler. Ben de Ьетео evimize k0$tum. Enesi g11n, Mosttk ok..to
gelmemiJti. Daha enesi gon gene gelmedi. Anneme gidip Мlstok · 1
g6rmek istedigimi ~yledim.
- Hastaymt$ yavrum". 111$111аЬ iyi oluoca gene oynarsontz. ~in11l1
rahatsiz etmek ay•pt1r 14• dedi.
Ondan sonar her sаЬаЬ Mtsttk' 1 iyilцnЩ bulacagtm Omidiylc"
oku!a gittim. О, Ьi~ gelmedi. Кбреk kuduzmщ.•• Bak.ttnnak i~itt.
Mosttk' '· Bandonna'ya ~6t0rd0ler. Oradan lstanЬul'a g61Uree<kl<r.
Sonuoda Ьir gon iJittik ~i. 7 M1st•k бlmtЦ.
1
kaltn sopalarta - с TOJКТWtr,eM naлnwк
2
~an, ~an Jatracak! - УбсrаАтс:, убеrdтс. )'II:)'СМТ!
'yer~mel: - .." npн6JOOt<Uae• и&М)<•
Ь.yhrmak - IIOCMHXIf)'Т\o. JUPМ'Vr'lo
4

' bQcwn - атац. H&ЛIДCKIIC


• ьotщrnak - 6opona
1
yuvt.rianma.k ... carnm.c•. IC8Тt"l\al по nопу
' ~ uzun ~idi- notta:)UIC., очен:.. ммимоА
• uzaklqtarmak - yJUЛan.. nporoun
"' kollanndan, Ьumundan Ьп ak1yordu - no руnм м носу 'Т'tltl'tl ltJIOI"o
11
kuyru&unu ь.c.aklanntn ata$Jna s•kaJtlnn•J - ПОJI.)Каа Х.IОСТ wncдy н«
12
bi.r ~ yok кun•yor - HК'tero не бо:rит
11
yavru - АеТО
1
" I)'IP - cn.uutO
а) Umidiyle -с КI.Ac:QoA
16
kuduz - бс:wснu
11
iJittlk ki -yc.лwusuн. что
1. Mosнk ve ak.a<Щtnul k&qiSina kбpek nereden ~tktl .?
2. Kбpejin arkas10dak.i adamlar ne diye bagmyorlard•?
3. Мlsttk, ni~in •Sen arkama sakJan!» diye Ьa&•rd•?
4. Kбpekle M1Sttk arasшda nastl Ьir ЬnАщта g~ti?
5. M1st1k kбpekten nast! kurtuJuyor?
6. Mtsuk ni~in okula giderniyor?
7. Mtsttk, sonu~ca iyil~iyor mu?
1110
llllll tШН
1. Е " -" ~]
р
"

l~ fit1ii щт
i 111 11 [il
11
! !!ltl!
i illiti 11~111
t
• Е
!i~lit
l 1 ~ ;~it!J
l ll lll llllll
j
~ [iilll 11111!
i [[[lll
шш
~!!!!!
.1
1
l !1 l~
УРОК27

CfiOIJAPЬ УРОКА

аv - охота imtihan - :>оам~н


Ьenzemek - tlохо.ант•. 6w1ъ 110> kаmр - яа•-ерь
)1.018С:ИМ kayJk yapmak
can- душа kon'lik - с:.мсwной. с~сш но
dcney - OCIWГ Otltnttlc. - скучь·•·ь. rocкoun.
dO&On - С8ад!оба sarhO:$ - O..,.кwR
pliЪa - крwетно. НJ~.»Срное semit - бупочк.а с кунжутом
g{\ri)nme.k - 8WГJUIJICТ1t s1k1lmak - скучатt.
horbmak - xpanen.

СИСТЕМА СЛОЖНЫХ СУБЫКП!ВНЬIХ ВРЕМЕН

В турецкоw .tзы.ке nредставлена cttcrewa с:пожных субыКl-н• ·


ных времен, спожнвwмСJI веледетвне CliJUWUI аффиксов дiiY"
времен - аффикса какоrо·mt бо nростого времени на -yor. -acali. f •
ccck или ·•r и афф!акса nрошедше.го слwшнмоrо времени на - 1111t
Такое сочетание аффиксов привносит в nредnожен не субъектн ~t•
ныJi опенок или значеtше. В вwсJСазwванин rоворt.щи.й леред.1е1
не свое собственнос мнение, а суждение трет~~оих пиц.
Формы субъективttwх apeмetr нсnолА.3уютс• A1U paccnu о
событнu насто•щеrо, будущеrо. которы м ro&OpящJtii не был (tiC
будет) сви.деwае.м tt которые ntреданы с чужttх cnoa wщ уст...
ШiШЫ от друrнх n 1щ. По--русскн тааще формw моrут nepe:naaa•rt.ct
с nомоwыо BIIO,д,tt.JX спов : .Юkа:Шваетс•*· «<''IIOprn•, «акобы» 11 '1 .11

НАСТОЯЩЦ СУБЪЕКТМВНОЕ ВРЕМЯ

Фор.мы 113CТ011Wt.ro cyбъe.rntBIIOГO 8pe:-.Мt-tiJI Передают 113/IOЖCtl•


ные со слов rpen.юt nиц дeltcт&lt11 , ПJХШСХОДJЩНе в настоtщем .
Утаср;а мl·t.'l .. на• Отрнцатепi.НаJI 8опрос-нтм1.наа
форма tормо +орм а
Ben AЛ,Iayonuu$um a,at amayonnu$шn ajlayor muymщum·.'
Stn atl a yonnщ:sun aAiamayormщsun aglayor muymщ.sun·1
О aA.II}'onnщ aйlam1yormщ: aAiayor muymU$?
Biz agltyonnu$uZ agla.anayoгmLI.$uz aglayor muymщuz·t
Siz aA:Ityormu1jSunuz a.g.lanuyonnщsunuz aA.Ityor muymщsun\t/'
Onlllt ~loyo<lann~ ~la.".yorlamu$ aйl•yurlar oruynщ'l

192
1. Uyurtc.en horluyonnu$u.m. - Оrазываетси. что коrда а смю·, •
храnлю.

2. Dans ederkeo cok kom..ik gбtOnOyormщш. - Говорn. что К()t'Д:1


мы танцуем, мы о•и:н:~. смешно выrл..а.нм .

З. Dogdugu $Chri hi~ Ozlemjyonnu$. - Оказ.ыааетса, он совсем н е


скучает ПО po.IJНOMY ropoAy.
4. ~о uykunda konщuyor muymU$5Un?- Гоюрn, •по ты раз.•vе.а­
р н NСшь ео сне?
S. Cocuk anncsioc Ьeozc-mi yor muymu$?- ГоtюрJП, 'IТО ребtнок не
tФхОж на мать?

у""._.,... 21.1. напишите f1POdna;«eн.... }'11М1Ре6пяя гпагапы. claнNu в


aro/iкax • уmвврдиmельноiJ<f>оl»ов нааnаощ"'о С)6""""'"""'о"-
1. Sarho$ken yapUklanПJ hi~ - - - ; - - - -•(1\0torlamak).
2. Eskiden insanlar avctltk yaparak (gc~inmck).
). Akif. semit satarak (para kazanmak).
4. О, yolda $ark1 s6yleyerek (yur!imek).
S. Can1 S 1k:ilшc:a nc yap1yonnщ? (deniz kc-
nannda yijri!mck).

WМРО«ОЕ СУБЫIСТ1411110Е ВРЕ11Я

Формы 1.uирокоrо cyбьetm taнoru времени нвзыкают rrриsыч­


иwе, ycтoJJBШit~ деАствКJI, о которых rовор.-:щнй узнал от других
OHU.
Утаtр,:~ мтtл ьна • ()'fpнц8Tt.1 hH IR Воаrрос•тм ..н аа
tорм а форма tорм•
Всn~ kOOU$ma:lf'IЩIЛ1 konU$Ur muymщum?
Senkon1J$1111ПU$SW1 k o n -m kon~ muym._?
0 kOOII$\IItiЩ kiX'"~ kon~ mu)'IDЩ7
Btz konщ001'1U$u:t kOOU$ffi!IZffiliiZ konttj\lfmuym~
Sizk~IIZ k01111$1n>Z11ЩSIIUZ kon~ tnuym1J$SU11IIZ'I
Onlar kon~ kon-larnщ koo~lt'I)'\Щ?
1. (:oou.k.keo gOrdDgtlm ber oyuncaQ,r istermЦ:im.- Оказываете•. асо­
rда я быn малсньк11М, ,. хотс.-1 иметь кажлу-о И11Jушку. кото­
рую а t(ДС."'.

2. Duydu.Auma gOre sen ы~ kopya ~ckmezrni$sin . - HaCKO.'IbKO •


CJIЫ WILII. ТЫ Klft:OГд.a ttC СЛНСЫВ8.Jt.

З. AyiC. lisede gitar ~Jar 1t11ym1$? - Гоеор•т. Айwс а лнцtе хо­


рошо нграпа ка nrrape?
Ynpur- 110 lТ.t н...u.m.npeclnoQн"'· ~.,......~-.,,
<xOб<ar e ФOI*tw._C)6...........,..,_

1. Cocukluit1Шdan Ьeri kcdileri hi~ - - - - - -""7. (sevn><~l


2. Anoesinin sбzlerini Ьi~ (dinlentn<k)
3 . Hiis<:yin IUD<& paralanno hi~ (harcam;tk)
4. BaЬaso lwk ~ша kadar hi~ s igara (i~n.:kl
5. О Ьеr gilo Ьеуаz gOmletini (giyn><kl

Будущее субыпканое ереми назw.аает деАстаtU. которые '""


aopsw.иA узнап или услышал от lfOro-ТO 1.1,pyroro н •оторwе nru-
и:юilдyr в будуwем .
Утаер.!UПfЛiо.М8. Отрмца тu...•u Воарос:•п.~.. а•
+орма to\>N8 to\>N8
Веn gidec<luni$im gitmeyeeekmiJim gidocek miynЩim'!
Sen gjdecekmipin gi&meyecekmipin gidccck miymi$sin'!
о gideceluni$ gitmeyeeekmiJ gideeek miymi~?
Bi2 gideeeluni$iz gitmeyecekmi$iz gidecek mi~iz?
Siz gidccekmi$5iniz gitmeyecekmL$siniz gidecek miymi.$Sini:i .1
Onlar Sidettklenni$ giuneyeceldetmi$ gideeekler miymi$'1
1. Selma. o.niversiteyi Ьitirince doktor olacaknщ. - Когда Сст.ш
JUOH\INТ ункеерснтет, она станет 8J*Io1C»oo.
2. Ali ile Mehmellalilde Uludajl'da kayak yapacaklannl$. -ГOR<IJ>II ,
что Ал и с Ахметом на какнхуJWt буАУ'f кататъс1 на n:wж:u 1
Упу...
3. Galiba cwna gono imLihan olmayaca.kn:щiz.- Во1мо~о у нас 1t0
буJtет 3DaNCнa а п.пннцу .
4. Kemal ile Esn. evlenecek.Jer miymi$? - Гоаорn. что Кс ~ща •
Эсра пожсн_атс:l'?

У-110 l7.1 Omнml>me ~ f011P0Qo~ yncvnpoбnAo - · • O<o6«8J


споеви.._...,.,формо6~егоС)6.-."..,...и

1. Nunen ve Ali пе yapacaklannt$? (dOjtOпe bazorlaпmak)


2. lki lla!IA sonra llavalм nasol olacakmo$? ( SOjlumak)
3 . Cumancsi giin G sinemada hang_i film gбsteriJece.luni$? (ТОП.:1u1
i/(>ray'ш filmi)
4. Fiпaldcn sonra nc:n:ye gidecekmiJiz? (kampa g i,_k)
5. BugOп llaпgi deneyi уарасе)шщоz? (о$ оgш krnlmaso)

1N
Y-w11.4.~",..cm. ~-ы~
_,..VШO/IOI t формеб)d)щогоqб""""""'"'о._

2030 yl.l1ada atltr o tatak1D8f?


2030 yШnda ~ok ЬOyi)k det~likler olacalcml$. 2030 yalanda ЬOyi)k
IIIJIY saviЦian ЬqlayacakmaJ. Ct!nkO Ьilim ve telcnolojiddU httla ge.lif-
ander uzayda soruntar ~· Her miltet uzaydan yer alaЬilmek
~ .аау SOVI$\an ylf>'IC3I<nщ. 8an$ ~\eri aarafsa geugen
Мan'ta yapalac8lmuf. 8an$ gorЩmelerine insanlar degil roЬotlar kattla-
o:aknu$. Cok it~ ama Ь.. saV3$18 insanlar Otmeyeed<rni$. c;:ttnJco Ь.. sa-

IIЩ.Yani nasal ~aпщarlan, -ar


•lf Olketerin rоЬо< askerleri arasaлda yapalacaktnJf.
2030 yalшda evimizdeki i$1erim ~oйunu da roЬollar yapacak-
makioesi yaluyorsa. buЩaklan
ЬuЩаk makinesi yaluyorsa. evdeki lemizlik i$1erini, tamamen roЬo<tar
yapacakпu$. Наuа magazalardan elbise almanuza Ьite gerdt kalmay-
ecak DU$. COnko roЬoatar, tam Ьize gOre etЬise dikec<kl~.
K~riOk mestegi aarihe kan$8cakпu$. RoЬottar rahaalakta hweri ь­
rqedeeekl~.
2030 yalanda okutlar ve saшflar olmayacaknu$. COnko sanal
мnaflar ve sanal okullar ola<:akm~. Nasal nu? Bagta Ь..lundugunuz
11081 okuldan Ьrщ og.retmeni deni anlat!calcmaJ. Hertes deni
tvinde dinteyecekmi$. На«а OA<elmen sanaf\aki gjЬi soru son>eaknщ
•evop alacalcm~. Teknolojinin Ь.. kadar ilerlemesi kolaytaga getirdigi
&iЬi Ьаz> zortuktaл da ~rec<lcm~ . Meseta. <eknotoji dersi sanavdan
Ьlr soru soyteyeyim. 20 dakika i~inde uau yapaЬitec<k Ьir rоЬо1 pro-
pma yapana2. Soruya щardantt deg.it mi?
l11er inanan inanmayan arna bunlar ~ok ilgin~ $<yler.

Сиеnм• eno•н ws tу6wктманwJ ·~н

! .
-
Настоащсс: Шнро«ое Будущее

~·- ..,....
cyбwtcтQ/toe C)'б\.elmfiHQe
..,...
yшyormщum yazarnu$Jm yцacakmi.Jam
yazayormщsun )'&ZIIПU$5LO ya.zaukrni$Sin

..ji~ )'3ZiyortnU$
yaпyonnщuz

)'IZI)'onnu..JSUOUZ.
azavOfl~~mos
yazannas
yuannцaz

)'uatm.цSJnJ~
azarlann•
yauca~m•$
yпacakmi$1Z
)'IZICik.n1Jf$1RIZ
•zacaklarrnrs
..,....
Hacтom1tt
cyбыtrrИRHOt

yatn~J)'OfП)U$U 10
Шнро~tое
С')'~IСТИ8Н~
арем.•

yun.a:zn:tфm
.
Бу;tущс.!е
С~IСТМаН()е
·~,.

yazrnayac:akm~••••
yazm•yonriU$$Un yazma:zm •~s•n yazm~~y:.cak_mr$S•.,
~; )'UI111)'0f'mUJ yazma:zm_IJ yaz:mэ)•acaknщ
gg )'atn'IJ)'OfmUf UZ
yшn•yom•щsunщ
yl:nnnmr$tZ
yazmazmr$S.Inll.
ya:zmayacak nll.~l<'
yatma)'IC:JkmL$511'11/
am1r •orl.armr vazmazbm11 azmayacakl•mн~
)'a:ZJyut nшyurrщum? yaur mJymц•m? )'$taeak m•ym~.$Ш'''
ya:uyCif muyu~? )'87.1r n11ymr.$Srn? yazac.o.k m•ymr.$Sin''
;,&~= )'UJ)'OI' 111U)'UIRU$? yazar n••ym~$1 ya:wcuk m1ymr~?
)'UI)'OC 111Uyun~!
.g~ ymyur muyumщsшmz:'?
y•zar m•ymi$1Z?
yazar mJymi-$SIЛJ z?
yataenk m•yml.f•z''
y87.acak m•ymq;sm11"
any0ftarn11yтш? aurfar n1aynt11? aza<:a.klar nuyn1r '
ТЕКСТЫ ДЛЯ ЧТЕНИЯ

KRAL VE ВOLSOL
1. Ыllum
U-zun ytllar беtсе Cin'de Ьir krat varda. Кtal1n saraya ~k bUyUk ve
,ok giizeldi. Санsа a l нnda . Pcnccrclcrinde Ьin Ulnc 15.mt>a. vanll. KOI"i-
tlorlan uzun ve bah~ lcri sayшzda .
Sa.rayш cevresinde y~il Ьir orman ve rna\'i Ьir deniz vard1.
Onnanda sayasaz hayvan varda. fa.kal hayvanlann сп ~hu ru
IO~ilk gri bUibUJdQ. Scsi ~ok g(iz.el ve harika idi. lnsanlar ber yerde
M\bQ\Qn gOzel $4fi<J\anndan Ьahsctti .
Bal 1 k~11ar deniz kenannda bO\bOJQn giizcl scsini dinlcdi. H<rkcs
blllbO\Un gOzel $3rlularJПI duydu arna kimsc onu gбm>Cdi.
BUibOI Cin'de ve koщu Olkelerde ~hur oldu. Uzak ulkelcrden
IJI.sanlar bOIЬUIO dinlemek i~in omшna geldiler. Sairlcr bOIЫI I i ~in
~ irJer yazd1lar. Olkcde herkes ЬUIЬO\Un Qnuni! duydu. Yalnn ulkenin
\n\1 bundan haЬerdar degildi.
1\ .bolum
Bir gUn Ьir $3ir, kralш huzuruoa ~aku ve ооа biiiЬU I $iirini okudu.
~ral $iirden ~k etkilendi. $airc:
- Bu giiz<l kщ nerede Y4$1yor? diye sordu.
- BQJЬOI bir ormanda Y0$1yor. dedi $3ir.
- Hangi ormanda? dcdi kral.
$air:
Sizin ormanш1zda. yQee kraltm, dedi.
Kral bu duruana ~ok kJzdJ. Vezirleri.ne:
- Ncden daha бnее bu ЬOibQiden Ьeni haЬerdar ctmediniz? diye
юrdu.
Sonra Щveziri yanma ~agiП!!. Ona:
- GO-ze\ sesli bUIЬUIO duydun mu? Diye sordu.
VC'lir:
- Evet, yttce kralam duydum. Fakat бoemJi g6nncdim. Bu yOzden
""' Ьi~ bahseomcdim. dcdi. Asl1nda Щvezir krala yalan soyledi.
\IOIЬUIQ hi~ duymad1 ve gormcdi.
Кrа\:
- Hemen Ьаnа ЬOIЬOii! getirl Yoksa Ь0$Ш1 kes<:rim! diyo Ьa!trdJ .
B3.$vezir:
117
- Pel<i, у11се klal11n, dedi. IЩtnt ejtdi ve gitti.
Вqvczir blllbOIO anomaya b~Цiodt. Sarayda insanlara sor•l•
BЩtvanlara, askertere, ~tlara hana ~ocuklara Ыlе sordu. Herl<c.·
- EIЬene biz blllbOIO biliyoruz. Ama oou hi~ gбrmedik., dedilcr.
BO$vezir saraya geri d6od0. Кrala;
- УОС<О klalun, herk"" bOiblliO biliyor, ama kimse oou gOrm<<ll,
dedi.
Кtat cok sinirtendi ve:
- Cabui< Ьаnа bOiblliO getirin, diye haQmll.
BO$Vezir etel<lerini topladl ve odadao aynldt. Askcrtcre:
- Ваоа bOiblllo ooluo. Кral onu g6rmek istiyor, diye emretti.
Askerleт atlara bindiler ve blllbOIO anochlar. Cifi~ilere, ~nlэr1
ve tOccarlara sordular. Sonra saraya geri d6nd01er ve Щvezire:
- Biz herl<.,.. kO~Ok bl!IЬOIO sorduk. Kimse bilmiyor. Sar.ty<ltt
~arcantn k~tt var. Sadece ona sonnadJk; dediler. BA$vezir.
- Qidin ve ona da sorun, dedi.
A.$kerler Joza blr at~•.n alunda gбrdoJer ve yanana gittiler. Кtza:
- Sen hi~ harika sesli bOibOIO gGrdon mo? diye sordular.
КJz tevap verdi:
- Evet bUibDIOn sesini duydum ve onun yuvasanJ gбrd:Om. Harika
bir scsi var, dedi. Askerler kaza saraya gбtOtdOler. Vezirin huz:uJur\1
~1kULar.Vez.ir kaza:
- Ваk koztm, Ыz bOibOIO anyONZ. Lotren Ыzе yardun et btd
bOibOic gGIDr, sana 6d01 verecegim, dedi. Ktz cevap verdi:
- Веn (kiOI is(emiyorum. Bu ki.\cOk bir iyilik, dedi. Sonra b8.$VCIII I
vc askcrlcri onnana gorordU. Bчvez.ir ormana tantmadt. Birden htr
karga g;oklndt. K&rg;>)'l bOibOisandJ ve:
- Ben bOibOIOn sesini duyuyorum, ~k gQzel, dedi.
<;'81'1'\.ЧifCIПID kiZI gOidO ve:
-О billbul sesi dcgil, о Ьir karga, dedi. Kfi~k k1z Щveziri ' '
adamJann1 onnan10 deПnliklerine gбtOrdu. дga~lar QOk stkta ve OMl\:11\
~k karanltkll. Aniden Ьir kurt>aga sesi duydular.
- /~се bu bulbOI, onu buldul<! Fakal ~k 1uhэr Ьir sesi var, ""'''·
Cam3.$1fCШID k11.1 daha ~k gtildO vc:
- Si• ormant Ьi~ ШOJIJ\Jyorsunuz g;oliha. Bu Ьir kurl>ajla. bOIMI
deQil, dedi.
Ku~uk luz, Щvezir ve askorler yotlaлna devarn elti. 0rmaJ14tkl
ata~lar azaldt vc ormanm sonuodaki koyu mavi deniz gбrond iL
Denizin kenaлnda bOibliiUo sesini duydular. Bu harika bir sesti. Uz11n
sare blllbOlu diolediler. Basvezir:
- Bu donyanm en gOZel sesi, dedi.
118
/;&J>ЩII'CIOIO kl%1 a giiA:ID dal1nda l<~k gri bllJЬQ] Q gбn!Q ve:
- f1te orada. ifte о harika kщ. dedi. Bцvezir ~k f'Цmil ve:
- BuJЬOI '" k~!lk ve ~irkin kч mu? Dedi.
BOJЬOI; veziri, askerleri ve ~ km g&Once sustu. Camц~te1mn
k.1n; '
- Sevgili k~!lk ЬОIЬОI. bizim lualiiПIZ senin prlulanrn dinlemek
l«lyor, dedi. 80ib01 kO~!lk lu%1 lr.umad1. U:r;un sOre SOyledi. Bцvezir
ve askerler ЬDIЬDIO dinlediler. Birt>irlerine:
- Neden Ыz Ьu kчun sesini daha 6n<:e duymad1k? Diye sordular.
lonra Ьцvezir:
- Ku~!lk buiЬOI, lutfen Ыzimle saraya gel. КraiJmiZ seni g6rmek
iltiyor. dedi.
BiiiЬOI:
- Ben sizi kral san<Ьm. Bu seЬeple size prlu SOyledim kral buraya
l tlsin. Ьurada Ьеоi dinlesin., dedi.
Verir cevap verdi:
- Fakat bizim lcralшuz ~k yцlt, ormanda yOrOmcz, dedi.
BuiЬOJ:
- Haki1$1ПIZ, ....;..", dedi.

J.II . ЫI8m

ВеrаЬеr saraya gilliler. Кrаlш bUZUNDa ~.lctJiar. Кral ЬDiblllO


tOrdO ve ~k sevindi. 80y!lk ziyafct verdi. Odan1n i~nde ~i~kler
vud1. Odanш ortas1nda Ozel Ьir IOnek koydular. 801Ь01 IOD<gin
tepesine kondu. Кral saray halk1n1 ziyafete ~Atrdl. Herkes ЬOiblliOD
oesini dinlemd< istedi. Кral k~!lk ЬOibllle seslendi:
- K~Ok ЬОIЬОI, IOtfen Ыzс 1ark•lanrn SOyle! dedi.
BOIЫll iark• SOylemeye b0$1ad•. l.nsanlar ЬDIЬOIIln sesinden ~
e~kilendi. Кral agladt, g6zyqlan yanaklanndan aktt. I<Ial ЬОIЬОJе
OdOI vermek istedi ve ооа alltn Ыr kafes verdi. Ama ЬOIЫil bu
llcdiyeyi kabul ctmedi. Veluala:
- Siz Ьаnа en gOzcl Ьediyeyi verdiniz, dedi.
Кral:
- 8en saoa ne verdim? diye sordu. 80\Ыil:
- Siz Ьenim ~•lanma aglad•n•z. bu Ьenim i~in ~k degerli Ыr
llcdiye. dedi. Кral bOIЬille:
- Sevgili bOJЬOI, IOtfen burada kal, ormana gen dOnme, dedi.
BOIЬOI biraz d0$0ndu. Sonra •TOПIIШI» cevaЬ1n1 verdi. BiiiЬOI
<arayda y0$&d• ve krala ~k1lar SOyledi. Вazcn saraydan s1ktldJ. О
taтan ~mas1na izin verdi kral. Ama ЬOibOIOD ayag•na UZIIП Ыr ip
bagladJ. Bir asker bu ipi tuttu.

111
IY.ЫIDm

Bir gi!n kralш ЬaЬcrc:isi parlok Ыr kutu getirdi. Кnl:


- Bu nedir? Diye sordu. HaЬcrcisi:
- Bir hediye yi!ee kralun. dedi. Клtl :
- Kutuoun i~inde ne var? dedi. HaЬercisi:
- BilmiyONm. diye cevap verdi.
Кral kutuyu ~t1 . Kutuoun i~tnde oyuncak Ьir bUibUI vartlt
BOJЬOinn UstUnde elmaslar, zUtnriitJer ve 9t1itli mOCevhcrler vaнl •
Bir de ~· kii~i!k bir anahtar УаrсЬ. Клtl anahtan ~CYir<lo .
Oyun<:ak Ьi!lbDI $arkl SOyledi.
Sesi ~ok gi!zcldi. Saray Ь.Uu alton buiЬOIO ~k scYdi. Onu tekm
tekrar kurdular. Ус $arkolanno dinledilcr. «AIIln Ьi!IЬUI gcr1·<1
bOIЫlldcn claha giiz<l» diye di!Ji!ndi!ler. Клtl askcrlerinc:
- Hangisi daha guzel асаЬ.? dedi. Soqra da:
- Bana gefl"'k bOIЬOii! gctirin. diyc cmretti.
Bir asker ~сус gjtti. BUIЬOii!n ipini ~ckti. Fakat ЬOIЬDI yoktto
Hcmen kral1n уаnша kO}tu ve:
- Клtlun, g~ck Ьi!IЬOI Ь.Ь~ yok. Gitti, dcdi.
Кral ~k Ozilldil. Hi~bir I"Y ycmedi УС i~i. Saray halko ••
ЩYczir kralo tcscli ctmek istcdilcr.
- 0zOimcyin yi!cc kralonuz. KO~i!k ЬDIЬOIO unutun. Bizim alton
Ьi!IЬi!l i!mШ bunda. Bu kU$ ~ gШel УС daha ~k degerli. Eimasl>ro
УС zOmri!tlcri )'11dozJara Ьcnziyor. Aynca bu ЬОJЬОI щmuyor УС ,;,1
terl< ctmiyor. dediler.
- КraU teseUi cdemediler. Клtl ~k Ozilldll. •
- Ama allln buiЬOI sadeec $1fko s<!yiOyor. Ус onun $lfkШn салщ
УС mekinllk. dedi.
81$Yczir:
- Hay1r efendim. Altm biiiЬilli! ayarlacЬiar. Yeni $8flular da
SOyiOyor. dedi.
BI$Yczir 8$kcrlere ernre<ti УС ЬОIЬОJО gcrirdiler. Клtl yeni $1fkoloro
dinledi. YIYI$ yaYI$ yeni bOibOie alofh. Yoeski ЬO ibOIO unuttu.
У. ЫIOm

Bir goct l<ral ya!Jiga U2а11сЬ УО ЬOIЬOID dinlerneye hn$1acЬ . Кщ


birden Ьozuldu Ус sustu. КraJ tarnirc:iyi ~~rсЬ. Tarnirc;i kщu !Jinlir
c:<ti. Sonra krala:
- Кralom, ЬОJЬОIО tamir ettim. Ama cski ЬОIЬОJ gil>i olmado. Artok
giizel $8rkl sl!ylcmiyor, dedi.
Кral:
- Onu tamir edin. Hcmen 1amir edin! Diye t.фrd1. Tamirci:
- Tamam yik:e kro!Jm, ~·b~•yorum, dedi. Fw1 kщ ..Юsi gibi ol-
madl. Tamirc:i tekrar kralm уаnша gitti ve:
- Ylk:e krohm tamir eltim. Fw1 ayd4 bir dera fark• s6yleyebilir,
dedi.
Кп.l bu duruma ~k i!zOldil. Oziinti!den hasla oldu ve ya1aga di\flil.
Saray Ьallu d4 ~k !lzgi]ndO. Sarayd4 bir sessi.zlik oldu. Bir g\Jn kral:
- Neredesin Ьtnim kO~Ok gri bOIЬOIDm! Seni ~k Otledim. Senin о
gilzel ..,ьJarm1 dinlcmek iSiiyorum, dedi.
Tam о sJr&da, pencereden bir ses geldi.Bu bOibOiiln sesiydi. Кral
keodini iyi hisselli.
- Вenirn k[k:Ok ku'um! Geri mi dOodiln? T~kkfir ederim.
Biliyorum, seni ~k ilz.diim! Ne olur burad4 kal. Sana hediye v.,_k
isriyorum, dedi. BiliЬOisessi.zce:
- Siz Ьапа en degerli bediyeyi verdiniz, dedi.
Кral:
- Be.n sana ne verdim ki? Sana altan blr k.afes sundum. fakat sen
ODU kaЬul elmedin, dedi.
Billbill:
- Siz Ьenim artulanma agladutJz. Sizin gOzyч lanoJz Ьenirn i~in
9ok k1ymetli. Elmaslan, zilmrOtlen dаЬа k1yme1li., dedi.
Кral:
- Вenim kO~Ok kufum, lotreo Ьtni bu-a.luna. Art1k Ьеn allш
bOibOIQ islemiyorum, dedi.
BOibQI krala:
- Onu aunay1n. О size yarchmc• oldu, dedi.
Кral:
- Ama ar11k ооа gerek yok. Seo Ьuradasщ dedi.
BO!bOI:
- Ben бzgfir olmak istiyonun. Fwl sizin yan1П1Z1 slk slk gele-
Ьilinm. ~imdillik ~ kal111, dedi ve sonra pencereden u~ gitti.
K[k:Ok bQJЬOI s6zOnQ tuttu ve kro/1 slk slk z.iyarel elri. 0na yioe
gilzel farlulann• s6yledi. Aynca krola Olkedeo ve balktan haЬer
ge<irdi. Fakirleri s6yledi.
Bir sOre sonra kralsagllkl• oldu ve Cin•de en met!wnelli kral1 oldu.

СЛО6АРЬ К ТЕХСТУ

al..,.ak--•n a&(a)binmck. - C&.II;II'nCa "аоошадJ>


anide.n-upyr ayartamak - peryлиpoun... 8W.ICp:IТio
at - лocua» azalmak- yweнwaana~
ЬatJamak - op•enwNn.
~IVIn - c:&IIOUIИX
koyu-''"''""'
lcrol - .......
Ьahsettntt - 8CCnl J'C'II._ rоеормп lcшiJa&a - JШ)'IIIJ<&
ь.J - 8e'nlo, 8СТU ",.,.,._ - NMЛo«p4J..IA
ЬtiJЦ. - pwбu nqhur - JQIICC'ТIItW•
~r - r.~~~.~~twR INDнp~ mocevhtr - .o;paroueимoc:nr
Ьotulmak- CJJIC)WinCa onnan--
ЬОJЬСJ -c:onoec:R oyuoc-.ak - иrрушсчкwА
~lmn&Jikw - ~ 6<10.1 ~rmc:k .. 111..". RpeMMIIo,
~virтnc:k- noeopaqммn. мarpwm.

~i~ - фepw<pw oul - смцкат.мwl


~in-KиnA l11:gOr - c:806o;urwl
~rkin - ctpUUCwii. жхркиаwii parlak - сскрОJОщиl, б.nссташd

·-- ~
sanmak - ечкnn.. noJW'In.
цемиwtl
dc:terli - w.у - .оорсц
ctmdt-CUOHИ1"1o saytsa - б«чмс.nснкwfi
dtмs - aл:waз ..ьер - "Р""'""'
cmrctmc:k - npN.Q')WIIn sunmak .:. npenoJUtOtмn.. Jt))''II'Пo
e~Jitenmek - (~Ю..) npo~кн)"nCJJ. Jusmak - мo..nan.
pi.r-PO')'f
no-'""
pkl.amak - aapun tamir C'l:melc - pewoкnrpou.n.
gП - cepwA tam.irci - wаспр по рс:wокту
htlk - lllpOA tepc - кpxywu. хо.в..м

1wiU - ~~мwA tet\c ecmek - oena.un.. noкua",


hayvan - Jki!I80Т1Юe teselli etmelc - yretuan.
bi:ssctmck- Ч)'К'Т80UТЬ cuhaf- стракнwА
buzur - not:oA tOccu - тoproxu
a:in vcnnck - p8)pCtoan. rQnek - шест
iр - креака u~k - мnn.
ipioi ~ekmclc: - тwкуn • tepeUY urmak - )I..O;om.
kaЬul ccmclc - nрмкм:wаn. On - cлau.
Ufes .. мcтn DzOntO - оrорчеимс
karanltlc: .. темнота vuir - аюмр~
karp - - )'ОСе - uше at..'lи..ecno
lctnat- trpali ziyafet vcnnc:lt - устраиааn. бана:ст
kamek - рсз~n.. oтpcun. zOmrOt - IO)'Wp)'A
loymedi - noporoR

В0ПР0СЬ1 КТЕКСТУ

1. Кnol oenxk: )'1ЦОП11~?


2. Кralan saray• n.asaldt?
3. Hayvanlardan en rщbur kimdi?
4. BnlbOIOn sesi nas,ldJ?
S. BniЬiliOn ~lann1 dinlemek i<in insanlar oercye geldilel'l
6. Olkenin kral1 BOibOIOn OnOnO duydu mu? Olkeoin kraiJ Biil-
bnlden oaЬerdar oldu mu?

202
7. Кrаtш huzuronda pir hangi 1iiri olrudu?
8. Кsal nedcn, оеуе ~ok ktzdt?
9. Кrat $iirdcn et1ikeDdi mi7
10. Кsal Ьцvежirо ne emrotti?
11 . Bqveжir Ьi11Ь010 bulmak i~in kime sordu?
12. Вqveжir askerlero ne emrotti?
13. Кim blllЬO!Oo yuvas101 gO<dil?
14. 8&fVez.iti ve askerleri kim ormana gбtOtdO?
IS. BA$"vnironnaoa tan1d1 rru?
16. Billbl!Шo yuvast ner<deydi?
17. Bqveжir ЬOI ЬUIO gOtOoee nedeo ~k fqtrdt?
18. BOlbOI sara)'11 gitti mi?
19. Кsal ЬОJЫ!IО gбrOoce seviodi mi?
20. 80ib01 prkt sбylerlr.tn kral agladt mt?
21. Кrat blllbllle na.stl bir hediye vermek istedi?
22. BOIЬOI hediyeyi kaЬul etti mi?
23. BOIЬUI sarayda kaldt nu?
24. BOIЬOI buen saraydan Stluldt mt?
25. HaЬer<:i krola nc getirdi?
26. Kutunun icinde ne varda?
27. &lray nalkt alltn ЬOibOIO sevdi mi?
28. ~k blllbill ЬЩеdе miydi?
29. Кral neden ~ok OzuldO?
JO. &lray halkt kralttcselli edeЬildi mi?
31 . Кsal yeni ЬOibiile altflt mt?
32. Кral ne i~in tamirciyi ~agarda?
33. Alttn ЬuiЬul t>tnir edildil<len sonra ayda ka~ defa 1'\<kt sбyleye-
Ьildi?
.}4. Кral nicin kendini iyi hissetri'!
ЗS. Butbol бzgor olmak istedi mi?
36. BOibOI kral1 s1k stk ziyaret etti mi•/
37. Кsal nastl Ьir krol oldu?

КАУВОUН COCUK.
Otelde dбn tane sevimli kedi x_avrusu vardt. Gon Ьoyunca
analanoto pqinde dol01tr dururlardt. Onlar ortaya pluoea, konuk
~ocuklar denit i, kumu, oyunu, ejllenceyi btraktp yanlanna ko!'lflardt.
Emir, Gurol, siшcar ve Emre, бteki ~uklardan ЬOyfiktOLer. Her giln
el ~ukluйunu yaparak, yavrulan kaptp otelin ~ odasшa
gбiOrdillerdi . Orada kcdicikleri scvip oqar, oOriO oyunlar ~1lcмarnk
gOIOp ealenirlerdi.
KO~Oit~ultlar:
- Onlan Ьер siz mi oqayш:akson 1.z? Biraz da bize verin, diyere~
Ьomurdanap, ~tkшyortardt ama, bOyilk ~oc:uk.lar onJann sбz.lt:rin~
ald1пn1yorlмd1. Bu yi]жden, ooeldeki ~ocuk!Ann ara.stnda, laiSIZ Ьi1
~ki$me sl\rQp gidiyordu.
Serdar dбn Yl$1nda. sevimli bir ~lu. Kcdi yavrulann1 о da ~ok
seviyordu. Onlan kue~1na al1p oqayaЬilmek icin, ikide Ьir bOyOk
~ocuklann ayaltlanna dolanoyoг.
- N'Oiur$unuz. yavrulardan Ьirini bir kerecik de Ьenim kucatam.1
verin, diye yalvanyordu. c;;oeuklar, ooun ~zJerine gOIOp ge~iyorlardo .
Bir gon, alt$arn yemeai S1ras1oda 10m ~ocuklar, Ьirer Ьirer yemek
saloouoa g~tiler. Kedileri oraya gбrOпnek yasaktl. Bu necfenle dtln
yavru, anneleriyle Ьirlikle, ~uk odasonda ltald1lar. Serdar ~rl>a'""
Ьitirince, baЬasшdan, ouvalele gideeegim diyerek izin islcdi.
Annesi:
- lkinei yemek nercdeyse gelir. c;;aьuk dtln. 1$in Ьitinee elleri11i
y1karnay1 unutma, dcdi. ·
Serdar ko$8fak yemek salonundan ~оlш. J)oAruea ~ocuk odas1n"
gitti.
Anne kedi. Ьoyl u Ьоуuлса yere uzanrmJ. yavrulanna emziriyordн.
Serdar bemen sevi.~le atal'ap yavru.Lardan Ьirini eline aldr. Bek$1111
~esinin alllna koyup, tiiylerini oqamaya b8$1adl. Yavru oqanonayo
aiJ,Jakь.
Ml_nl mml seslcr ~akararak. nemli bumunu Serdar' an Ьoynun:.
sOrtOyordu ... Serdar sevin~en u~uyordu. Birden koridorda ayak
sesleri Ьe lirdj.
Serdaг.
- Еуv.Ь, bOyllk ~uklar geliyor! Yavru kcdiyi elimdeo alaealtlar.
dedi.
Bir an durup d0$0nd0. Sonra yavruyla Ьirlikoe kae1p Ьi.r yerlerc
saklanmayaltara.r verdi. Ayak sesleri gittik~ yakia$1yordu.
Anne:
- Serda.r nercde ltaldo асаЬа? Yemeti buz giЬi oldu, diyerek
kщkuyla ЬаЬаnоn yiizUn<: Ьakto.
ВаЬа:
- Tuvalette musluklarla oynuyordur. /rцaii.Ь iistiioii Ьа$101 oslallp
gelmez. Meyvem.i bltirince gidip Ь&.kanm. ded.i.
Лоnе saborsozlanoyordu:
- Веn gideyim, diyerek ауа&а kalkto.
ВаЬа:
-О~ dedi. Bilirsin уа. о «Ben erktt:im.» diye ЬбbOrlenerek.
trkekleт ruvaJerine girer. Onu ancak Ьеn anoyaЬilirirm.
Anne bunun OZ<rine gill11m$eyerek yerine oturdu.
ВаЬа, Serdar' о ruvalerre Ьulатаушса, 9QCuk odasona Ьаk11. Orada
kimse yoktu. K'*up anneye ЬаЬ... verdi. Oyuo ve i~ki salonlan
arando. Odalaп bakoldo.
НаЬеr а~ a&aza ya)'11do. Oreki konuklarta birlikre, ooel yOneu-
oileri de aramaya kallldolar.
Garaj, Ьаh~е ve deniz kry151, adun ad1m tara.nda. Scrdat' 1n annesi~
ho~lura ho~kora ag!oyordu. BaЬt.so ilziinruden ne yapa.:a&om $8$Jm\IJII.
Orodan oraya k~. •Serdar, Serdat!» diye Ьа&опр duruyordu.
Doha sonra polisler geldi orele. Deoiи anц11rma sandallan ~okanldo .
• Yok... Yok... Yok... » diyordu Ьerkes.
BGyleee iki saat g~ . Koouklann bir ЬGIOgO, Ьekleme saJonunda,
Serdar' ш aмesinin ~evresin.e toplaмu$, onu avutmaya ~11$tyoriardJ.
Bu s1rada anne kediyle yavrulan, saJonun Ьir koj<sine yayrlnщ, Ьir·
Ьirleriyle oyoaJoyorlardo. lmre dalgon dalgtn oolara bakoyordu. Birdeo:
- Yavrulardan Ьiri eksik diye yerinden firlado.
Oreki 9neuklar meraklal.mre'nin 90vresinde loplandolar.
Sоосг.
- Ger90kteo Oyle, dedi. Tekir yavru yok.
lmre:
- Gelin, dedi. «;:ocuk odasroa gidelim. Biz yeme&e giderl<en, dGrdO
de oradaydo. c;:oeuklar lmre'nio peJine takolop salondan 91ktolar... Tekir
yavru, 9oeuk odas!Dda yoktu.
lmre:
- О Ьenim kedimdi. Otel mOdiirOnden izin almoJ!•m. Tatil dGn0$0
evimiи gGtnrecektirn Tekir'i... diye StZ.Ianmaya ЬцlасЬ.
GOrol:
- Allah Allah, 90k garip d<фшu! Bu akJam hem Serdat kayЬoldu,
Ьеm de yavru Tekir, diye sGylenirken, lmre yere yai:IIЩ. kolruklann
"" kiraplфn al11nda anцunna yapoyordu. Sora divanш alrшa gelinee,
f&$kon•kla donakald1. Sonra olanea gilcilyle Ьa&mnaya bqwl!:
- Buradalar... lkisi de burada, divanш alunda uyuyorlar! ..
Serdar' 1n annesiyle ЬаЬu1 haЬeri duyar duymaz, soluk oolup
9oeuk odasona kosrular. Serdar, yavru Tekir'i gO&siine Ьastunщ,
uykulu gGzlerle, Orkek Orkek 9evresiodekilere Ьakoyordu.

205
(haЬcr)

avutmak - 1)
2)уmап.
фzdon

8dtm ldun taran.mU -


за DW'OW
..... yayoJmolt -
8СС11> pкnpoctpiНUIQ Ю уст

yna
31168aл.tn. O'ТIJJeD.n.;

rrpo'ICCWП. Ш1.Г
8

--
рПр - C1piiiUiwA
gQn Ьoyunta - ". DpOТDiC'I'IМ~ JUUI.

hom.wdanmak - nос:тоомо .орчаn.


tsl.a.tmalt - woчиn
lщmU. - y&oun.. обсапь
kapmak - :uaтan., &WXUТW81.1\.
11

aqam ~ IUUUida.- .......... - 1wv ....".k- (,ll.n.) реш11Т>


ао apcw• ('Ю'О?) ужмка, уроа kablmak - nрмсосдмиwп.са • -.ему ·
aldumamalc - (д;.п) не: обрещаn. лоо6о
м~~МUПСа, не np11дuan. 3каче­ kayЬolmat - OO'Тt'plnCI
ни.а, opooycan. wso.o yud lcucak (....,. aJmok) - oбunta (of,.
allf.lk - npкaьmud И1'Т1о., JUЛюч.-n. а обuтиа)
an.aJannm pcfinde dol&flr - ходмл:м, kщlw - бeenooroAcno
бrra.n:M18.М8'J'eP'oiOICOOJmJi musluk - cpu
arцtuma - обwс:«. р8ЭК,1,Ц. na..ca, nc:mli - woxpwA, IJUЖKWI
.........-
Ьмtannak nрнжн:Мin.
okpmak - rJII.IUП'Io
Aldl.nmak - cnp.tТ8:n.c:a
Ьc.linnck - ПD:IMПW:I ....S.I - . . _
Ьoylu Ьoyunc8 - ао aecJo рост scvimli - wкnwA
Ь6blblcnmek - OC'IИ1loCI, NЖНINIП. $\Z.).anmak - :aanoean.c:a
Ьuz - лс:.ц soluk soluiJ - :sam.rxaawж~o
~at'Jmak - стараnа tAC/I&П. ono- sOmndt- скпыю тсрrп.
mtбo fЦ.Innak - yдnJf11o.Cj:
~kipne - ссора. pa3MOТJIJ8CI'IC~, tanc - anyn
боро.6а toplanmaJc - собмраnса
~DС - nо.дбородОtС tO.rtO - сорт, &МА
~lkJ~mat - (.lд) м.1m. aw:ro.op, Orhk O.tkdt - МС(I)ПКНО, бon.'IHto
браиоm. yaJvarmak - умомn.
daiCJn- p8CCC:I IOIWA, JЦYNЧJC11WA yasalc - заnрещс:ко
dotanmak - ходнnо 801фУТ чenr yavrom! - дспа!
пибо, tcpy.:ICТI., II:ОЛ«М'МI yavru - детеиww
cl ~uklф - рестороnмОСТiо., IIOI· YCf' - ПOJI

•ocn. yonecici - ynpaua10щмl


em7.innek - аормнn. rpyJUoao

ВОГРОСЫ К ТЕКСТУ

1. Oieldc 1щ IADe kedi yavrusu vardJ?


2. c;:oouklar nastleglenirlc:rdi?
3. Ni~in otcldelci ~ooukJann arasrnda bir ~lci~mc: vardt (olm~tu)?
4. Serdar blJyilk ~uklardan ne istedi?
S. Neden dOrt kedi Ьср ~oouk odasшda kaЬyorlardt?
6·. Aksam yemeg.i sarumda Serdar ЬaЬas10dan ое izni istedi?
7. Serdar ocreyc git1i?
8. Serdar kondorda ayak seslcri oluyunca ne ~pmaya kaпr Verdi?
9. Otelde aAtzdan •Aaza nA$tl bir ЬаЬеr y&YJidt?
10. Serdar'tn ЬаЬаs•"" otel yOoeticilcri Serdar'• ncrcde anyorlardt?
11. Kim ~vnHarda Ьirinin eksil olduAUnu fark e<U?

ANNELER УALAN s6YLER 1117


Demir'le Nilay pencereden dt$411 ЬaktyO<Lardt. Demir:
- 1$ое. Фуе i~ini ~kti! SaЬihateyzelere de televizyon geldi.
Nilay ayaklanotn ucunda yOkselerek dt$411~ dolru sarktt:
- ~<kroi$ demek,.. G*n g!ln, SaЬiha teyzenin luZt Oz.dc:n,
o.Вaham Ьize oelevizy'on alaeak.• demi$ti.
- Ne g!izel, Ьahamtz Ьize de alsa ос iyi olur, dedi Demiт.
lkisi de henOz okula Щlnmatnl$1ardt... Demir Ье$ b~uk
yц•ndaydt. Кarde$i Nilay ise ondan Ьiт уц kU,OktO. 1ki kardцio
bOyoJc Ыr tulkulan vatdt: Televizycn. Oturduklan kasahaya ilk kez о
ytl, ai1C1 dOzeni lcutulmu$IU. Herkes evioe t.clevizyon ai.Jyordu.
Mahalledeki an<enler g!lndeo gOoe 9Dйaltyordu. <;:ocuklor, konu
korщudan бl.C11iyor. kendilcrint lelevizyoo aЬnasa i ~io baЬaJanna
yalvanyO<lardt•
.ВаЬа:
- Duruo Ьakaltm. Sabtrlt olun, diyor ha$ka Ыr $СУ ~ylcmiyordu.
О akpm. ЬаЬа eve gelir gelmoz. Demir paltosunu aldt. Nilay
lcrlikJcrinj gctirdi. Sonra bcmcn ilgin~ haЬcri vcrdiler.
Demir:
- SaЫha oeyzelcre de televizyon gelФ, dedi.
Nilay, ЬaЬasm•n kucaAma llnnanarak (!nce yOziinO Ьiт kcz Optil.
Sonra;
- Bizc ne zam:m telcvizyon alacaksш ЬaOO<:.gun? Ne zaman, ne
r.aman? Фуе nazlan11111k ilstcledj,
Baha sevgiyle onun sa~lannt ok$adt:
- Cok yakшda yavrum. 90k yakшda... Demir щkuyla ЬaЬasmm
hacaklorшa sanldt.
- Gen;ckteo alacak nшm ЬаЬа?
- EIЬctle, dedi ЬаЬа. Aylardtr bunuo i~in pora Ыriktiriyorum,
bugtin panun ta.mamlandt. BiiyOk Ьiт oelevizyoo tsmarlad11n. <;ocuklar
oevЩ ic biтЫricrioe sanldtlar.
Gcn;ekteo televizyoo Ьiт hafta sonra ge iФ. <;oculdar ...Щtео
U90yorlardt. llk gOriiotiJ onaya ~Шоса. щku i~inde eUerini ~trporak

207
hoplaytp ztpladtlar. SоПЛ1 bireт iskemle ~el<ip televizyonun бn О 11<
oturdular.
ваьа:
- Bu fel<ilde gбzleriniz Ьozulur, dediyse de dinlcmediler.
Anne iskemleleri zorta geriye ~еkь . Fakat ~klм lusa bir sO•·<
soont yine бое kaydtlar.
Anne:
- Ni~in sбz di.nlcmiyorsunuz? Televiz:yon.a Ьu dtnli yak1nd:ш
Ьalolmaz, diyoruz Ше. Tehlikeli oldugunu SOyiOyoruz anlam•Y•"
musunuz? diye рlщь. lki kardq annelerinin uyansma da kulak
asmadJ:lar. Sadece omuz silktiler. Anne onlann Ьu davranJJlaл rщ
бtkelendi.
- Bir glln televizyondaki adamlardan biri dtpn ~tktp, kuWtlannt/.1
~ekerse -у10, dedi ...
ВаЬа, artDeye gбz lurparak .Oze karцtt:
- Bu kutunun i~inde adamlar rm vaz'?
- EIЬette, dedi; bepsi de burada kutunun i~indeler. Duyduguma
g/!re soz dinlemeyen ~uklan eezalaodtrmak i~in arada bir arku
kapoA• ~tp d~ya ~tlayori811JЩ.
t;:oeuklм, annemiz yalan SOylemez, diye d~llnUp iyiden iyiy•
inandllat. Kotkuyla hemen iskemlelerini geriye ~ektiler. Televizymш
uzaktan izlemeye Щladtlм.
Aradan Ьir halla g~ri. Bir saЬah &riDC аЩ
verife gitti. t;:oeuklar
gllnlerden Ьeri kurduklan d~O g~kJ~tirmek i~in bemen i1c
koyuldular. Demir, mutfaktaki ~elaneceden tomavida)'l- getirdi.
Tetevizyonun arkastna g~tiler.Кapaj.i a~mak i~in oras1n1 burasш1
kur<alamaya Щladtlar. Demir telц i~indeydi. Elleri titteyen:k
vidalмdan о~о soktй. Nilay ikide Ьiг.
- Olur mu аgаЬеу? diye soruyordu. Demir:
- Evet, evet, diyordu. Az kaldJ. ~u vidalan da ~tkanrsarn tamarn.
- Miki, Red Kid, Tenten ve kopegi ... Ьepsi televizyonun i~indc
mi?
- EIЬette, diyordu Demir. Fakat Nilay kщkuluydu.
- Onlarla Ьi~ikte televizyonda konщan amcalar, teyzeler de onaya
~llwsa ne )'ltpanz?
Demir:
- t;:tksutlar, dedi, onlar iyi insanlм. Bize k6tШOk yaptJIIZ!ar.
- Televizyonun arka kapog•n• ~tфnuzt annemize, ЬаЬаm""
soylmerse ne yapanz?
Demir ter i~iode kalnщu:

201
- SOylemezler, SOyleme%1cr, diycrdc karЩini susturdu. VicWan
~Onncye girifti. Birden kapak, ge'1C)'en vidalardan kurtulup
lflitya dogn. kayd1.
Derni(le Nilay korlcu ve merak i~inde hemen t<levizyonun i~ine
Ьokьlar. Fakal ... Hi~ kimsc yoktu orada. S~ece ~i giЬi Ьir·
Ьlrine dolanm•$ y1J%1erce renkli tel vardl.
lki kanle$ Ьir sOrc gOrdaklerine inamadtlar. Belki Miki ~1kar diye
IIIDUtla Ьeklediler.
SonraDemtr.
- Yok, dedi. Bu kutunun i~inde hi~ kimse yok. Nilay a81arnakl•
11tmщtu. Dudat•n.t sarkttap:
- Ama dOn gee<: hcpsi de televizyoaun i~indeydiler, 1imdi nereye
aittiler'l diye Ьomurdandt.
Dernir kapall yerine takmaya ~lryonlu.
- Bilmem, dedi. Hi~bir $СУ anlarnadtm Ьu i$ten. Ostelik kapa~
takmak SOkmek ten daha ror.
Tarn о strada anne eve ciOnrnЩ, merdivenlerden yukanya ~ООУ·
Cl<du. Odaya girip de televizyonun SOkOimO$ oldugunu gOrllnce,
Cllteyle ~klann OstOne auldt. Bir yandan da:
- Кim ~~ bu kapa&t? diye bagtnyordu. Demi(le Nilay korkudan
lltreyerek ЬirЬir1erine Ьakttlar. Sonra Demir gOCOnO topla)'lp annesini
yan1tlad•.
- Televizyonun i~ndeki adarnlar dtpnya ~·- i~in ~nuilardtr
anneciaдn...

СЛОВАРЬ К ТЕКСТУ

ynpollcТIIo
tlj(1 - ПОII.')'Патет.. r..'Jнt:НТ
NU.tandJnnak - Hlk831'no. OOIТ'J)Iфo-­ el
- "I'J)O'IIU:
- -- ·x.100an.
· • м.аошн
om, ~klqtirmtk - осущес:тамn.
ttЬIJ8malc - npм."W"a'Т'Т. )'СМ."'К... Cft• (I<Yitmd< - О<Мб<uт., ро>бм·
,....,.са, екпкn.е•
,.......,.
tckl:lec:e - lw.uюnoA IIWМX &ifi~ - (Ln.) nрним~ за .w-
. ........ - ........ ...,..,...,, браюm. .otбo. бpanet: эа ~пмбо
fOCik)ann Dt:IOne at1lmak - обе.м:мm. aoz tt.tpmak - wopnn.. w:мran.
~А. I0)8()JUП"'o об•кнекмс ка p:ono topl.amak - собм:раn. смлw
дстеА.Р}"'""'Т" homw-danmat - _ . . , бормоrаn
fotalmak - у.uи-.и...."",с:• 1tmat!amak - oбwwun. (nocynq)
olmanl$ - 0 0 - i~ini ~k - t:OtCJIO OWIX&t>,
.••н - до, М8СТО.,UО, YU: (о мере lf ....,.
етсnемм) istcmJe - П1буретu. CUWWI
•,anya sarkmalc - cкwкun.a ка· . i$i koymak - nрнкм1А'ПоСа :м pl6oty
rtYЖ'J Ьpolt · ICJ>WWU

2011
Pf'1'alt- (A.n.) У,_..,..•
kopiomal< -~ · -
ko.tu - cтpo.x dJnek- ОТ~ orpwun., p;kll..
koco.JQk yapmak - аелаn. sло, nрмчм· ~
• .,.".).110 $dtil- о6ра>. форма
ku.lalc (1n1) ~ekmek - Jq)IТ. за уши takmalc - ма.цеПJU"По, nрмц_с~шш"
lrolak a:smamalc - не обрашm. •нм· npMIIC:WM88Тio
N&NИI, не npМJPN.n. зна..еми• td\likeli -оnасно
kw<olamak - '"'""""" 1<1 - n-pooa&
kuna!mak - ое:моu~. couaaa'f1oCJI l<fli$-6e<noкoilcтao
kщkulu - ttCJJ08CV"M8WJt, ПОАООI)М• таnочо, яоwаw:нне туфл11
ttfiik -
ТC.'DollwA tJ.Im;lnmak - IЩ)Iбu1'1oe:l, ue:JIП.
mahalte - oaprм tomavida - OTIICP'f'ICI
nazLaм\ak - ICOICtnfN'III:n.. ICI.ItpМ)КM· мku - ~ое. иenpeo.110.n11~ot
_" Jlt'CJIUMe
omv;t silkmek - nожммаn. ruteQ)IM nJXJU't

....
Uyartl - "J)e~-I..IC,
о......и - (ИС>) ynoJIC(Iл.т., ....".. nрсх.аем:мс


OSit&eme.k - notТ'Opmo, UC'nMUI ..
para Ьirik~innek - собмраn. IСОПIП1о npo•мtn. кacтoA'IJCJOen
vida - амнт, боат, шуруn
pen«Rdm ... Ьо1<тоk - eмorpen. 113 yanr(lamak - ОТ8еЧI'Тiо, дцаn. oпw:t
yOzle= - """"'
"'""
saЬLr - терnение npl.uмk - npwran.
.san.lma.k - обомаn. :wrta - c тру.~ЮМ
sarkttfМk - onycпn., СIСW:КNТЪ

ВОПРОСЫ К ТШfУ

1. NiJay ve DeпUr'in tutkulan ncydi?


2. ВаЬа uzun zamand1r ne i~in para biriktiriyordu?
3. Cocuk.lar nas1l bir ~ckilde: tclcvizyon izHyordu?
4. Anne ni~in I'()Cuklarш daVJШit~lanna бfkelendi?
S. Anne ~ocukJara ne sбyledi?
6. Neden I'()Cuklar anneye inandtltu?
7. Cocuklar kurduklan d!ЦО gщeklqtirmek i~in ne yapmaya ko1111
verdi?
8. CoeukJar televizyooun .00. kapa~tш ~"'':а neler gбrdu?
9. CocukJar bangi umutla kapa~1 a~maya ~ltltyorlardt?

SIСАКЕКМ ЕК

GOrsulu К&sabasrnda «Kendinden Yana Halime• admda bir k:мl10


yaprdt. Halime Kadtn g~kten ~ok Ьencildi. Her konuda yaln11
kendi ~tkarlannt gбzerirdi. К&sahada fenlik, dOйOn, бlt!m, dogum g•ЬI
otaylar otuoca, evinden ~Wnazda. Нi~ kimsenin асаsша ve sevin~.nl
"'yЩmak istcmczdi. Kendinden vc tck oй]UIIdan Щ1са bi~ kimseyi
etvmczdi . <;cvresindekiler de onu sevmiyorlarda.
Oglv Ahmet ashoda iyi yUrckli, sevecen Ыr ~vkl\1. Ama anas~
•IID insaolan JevtJIC$ine izio vermiyordu. O&n~eriyle oglvouo
IМne, a<tma, yardJmJ.цma dvygulano1 sOrekli Ьaltal1yordu.
Нalime !<Мin'm en deteni v1tlф otluydu. Ом toz koodurmazdl.
Ol<ulda уа da sokakta Ahmet'c saщmaya kalkl$8n18ta, elindc odunla
llldlnrd•. Bu oedenle oAIIInCфn tck Ыr arkaЩ• yokru. ВаЬаs~
AЬmot k~iJkken OlmЩtii. Anas• ona, hem ЬаЬаl1k, bem anal•k. hem
.. utadцiJk cdiyordu.
ВОуlосе )'lllar g~ti. Ahmet askere ~atnld•. l~te о zarnan HaJime
lldш'an dO nyas1 k:arard.J.. Ahmet askere gittikten sonra. iyice i~ine
Upond1. Ооа ac1yarak ba11nn1 sonnaya kallц$8J>Ian Ьi l e kЩ~SIIIdan
\ovuyordu.
Evinin Цi Ьitince peocerenin бn\ine oturuyordu. Gбzlerini yola
illkip ogluou dЩI!nrneye koyuluyordu.
Ahmet slk slk mektup )'IWyordu. Son mektubvnda: «Askerlikte
оl ь ау1 dolduruoca, Ьir·ka~ gtlnl~iloe izin veтoceklcr, seni gOnneye
flloc<Aim.• diyordu. Halime Кadin arьk geee giioduz oй]uou Ьekler
oldll.
Sal• giinleri kasaЬada pazar kurulurdu. Pazar gtlnleri, ЬaZI yoksvl
IOyllller, kasaЬaya dilenmeye gclirlerdi. Halimc Кad1n yajam•
lllresince hi~ kimseye yarcilmda buJunmanu~ll. Aync:a dilencilcri hi~
lfVmczdi.
Bir sal1, Haltme Кadin pazardao dOoOyordu, kap•s•nш OnOndc
11111 Ыr dilcociyc rutladl. Yoksu.l kбyiO i~inin kazшd•Auu, dizlcrinin
illsedigini s6ylcycrek Ыraz yiyecck istcdi. SOzlerini, «Tann sevdigine
javщtursun.» duas1yla Ыtirdi.
Dilencinin duas1, Halime КМ1n' 10 yOregini yumщatnщ olacak ki,
ldam• kovmadJ. l~ri girip Ыrlc~ dilim Jшru ekmekle eeviz kadar
,.ynir getirdi. Dilenci, onlan orac1kta oturup ycdi. Sonra da dua
lderek ~ckip gitti.
Halime Кad1n' on saЫrsizliйi giderek arьyordu. Art1k goceleri dc
,nzone uyku ginnez oldu. SOrckli olarak pcocerenin бnOnde oturuyor,
t<lemlc oglunun yolvnu gOZIDyordu. Her gon, .Dtln gelmcdi, arna
lluaon kcsinliklc gclir.» cliye avutuyordu kendini.
AradJш bir bafta g~i . Halime Каdш salo saЬah1 erlccndcn kalkll.
I IAIПW' yoAurup ekmek yapto. •Oglum ше cv ekmetini ~k scver.
fllo80n kcsinlikle gclecek,• diyerek evin i~inde oradaл oraya
\<JfUfiUruYOrdu.

211
Тат f1nndan ekmekleri ~·kanyordu, kap1 ~altndJ. Halime K><li ~
sevin~le f1nn kOrc:й;ini yere atrp, «<AJu.m,
oglun;t!» d'iye Ьa.g1r1lt .
Кар1уа koi(U, sQrgOyO ~arken yllttii gQgsonden firlaya<akm•~ ~·hl
~up•n•yordu. Кaqшnda y~l• dilenc:iyi gбr!lnce, kar11 Ьeynine Slcra<l'
Oyie Ыr бfkeleodi, буlе Ьir luzd• ki! ...
Dilcnci:
- Bir dilim yiyecek ekmek isteyecektim, diye Ьoynunu bOktO.
Halime Кadin ~·Ig10 giЬi iQeriye k~tu. F1nnd.an ~1kan s•~-·~
ekmeklerden Ыrini ikiyc Ьolda. Aras•oa Ыru yag sDrtln. Y&gln OstO••
Ьir tutam fare zehiri ckti. «Bundan sonra Ьir daha kap111f
~alamazstn!» diyc bomurda.oarak kap1ya gitti. Ekmegi dilenciye vcrd1
У&$11 adam s.к:ak ek.me:ge pe:k sevindi. Halime Кadtn 'i dua ed..·rt''
orndan aynld1.
KOyQnOn yolunu tuttu. Hava karl1 ve sotuktu. Bir ayak бnое ki1)1
uЩmak i~in adtmlann1 slkl~t•rd•. Кasabodan ереу uzakЩml$11 Ц
kЩ LStna Ьir asker
~1kt1. BirЬirlerini selamladalar.
Asker:
- Biraz geride otoЬOs Ьozuldu. Yolcular onan lmas••• Ьekliyorl ot
Веn Ыr ayak Onoe evime ve Ьeni Ozlemle Ьekleyen anama ul~.,,.~
i~in onlardan aynld1m. Ереу yilrOdum. Кam1m acakt1. Di21erilllil
gOcO kesildi deyioce, dilenci tonш•ndaki tue ekmeйi ~·kard<:
- Seo vatan Ьek~isisin. Yiyecqimi son lolanas•n• kadar "''"
vermekteo sevin~ duyanm. Al, Ьununla kam•m doyur, dedi.
Aфktan gQ~uz d0$en asker, hemen ekme~i yerneye giri$ri.
Ertesi saЬah. gQn~. dogarken Halime Kad•n' •• kарш t;al1nd1
Halime Каdш, bu gelen oglumdur. Dilenci Ыr daha gelmeyeceginl
gбre, diye aklmdan g~irerek CO$kuyla kap•y• k0$1U.
Geleo jandarmayd1. Ас1 haЬeri Ьir solukta Нalime Кadtn'a duy•
urdu.
- Oglun, kasaha yolunda 61u bulundu. Neden OldOgOnQ bcn01
anlayamadtk.
Sevgili okuyuculanm, •S•eak Ekmeio> y1Weroe ytldan 1><'11
Anadolu'da anlallltyor. Вео de 6ykOyQ ~ocuklugumda уа$11 Ыr mas.i
aoasmdan dinlemi1tim.
О her zaman Ьu 6ykllyQ ~y le bir OйQtle Ьitirirdi:
Kendinize yaptlmas•n• is~m~ediginiz bir $<fi, lщkalanoa У•Р
mауш.
- Sen vatan Ьek~isisio. Yiyecegimi son lokmas•na kadar san1
vennekten sevin~ duyanm. Al, bununla kam101 doyur, dedi.
A~l1ktan ~sw: d~o asker, Ьemen <kmeйi yerneye girЦri.

212
Ertesi sаЬаЬ. g!lnq, doAIIi<en Halime Кad1n' 1n kap1s1 ~lн>d1 .
ltalime Кad1n, Ьu gelen oglumdur. Dilenci bir dаЬа gelmeyeceA)ne
,ore, diye akhnclan g~~k CO$kuyla kap1ya ko$tu.
Gelen jandannaydl. Ас1 ЬаЬеri bir solukta Нalime Каdш'а duy-

"""·
- Oglun, kasaЬa yolunda бiО Ьulundu. Nedeo бldOgQoil hcoiiz
onlayamad1k.
Sevgili okuyuculanm, «S1cak Ekmeloo • y\Werce y1lclan Ьeri
~lu'da aolat1byor. 8en de буkОуО ~ocukluAun>da yql1 bir masal
Nllndan diolemi$tim.
О her zamao Ьu буkОуО $буlе bir бAOtle Ьitirirdi:
Кeodinize yap1imas1D1 istemediginiz Ьir $0Yi, Ьa$kalanoa уарmауш.

CllOВN'Ь К ТЕКСlУ

- - ГО.'tОД tбzlerini yola ~ка


ilmtaлru SJ.kt'*ttrmak - ycmpмn. _..,. ditrndc: -

w•rк ~ - cм.tw
~ - укл..-ч:мu:nа , IIOЭpКТin. ЬеnО% - nоп не. nou что •е (nрм
Мlltnak - yтcw.n.. yroeapкu:n. r:lll"'JJC • otpfl
. .lamak - рубмn. тоnором.. no.\· iyi y\П::kli - АОброссрдеаwА
.......... lwntm ~~Im - а nporoлo~ (Аос:.о •
-i - сторо• моА •н80т ro.waeн)
tlllc:fJ - Зftlнcт k.asaЬa - nоосл.ос. ropoдot:
r., -с) Ьбlmtk - АСЛИ'Тiо ка lcavщt\lrmlk - OOC.IUIU"Пo
..,Ь - IIOOД)'WC&1JCMMC kovmok - nporotUТ>
.-re- сжруr, рdом koyulmak - (A..n) nptfЮINIТКI
· - ty>UCШC.WMЙ что-либо
_".nmak - tpene'J't11... тpenwxwn.. kOret - .nonan
бип.<о (о cq>...,) lokml - куоо•
4ln, dm Ьцk.а - ICpONC IЮГ'О-.'Jнбо rn&AJ -CU3U
~ - инщнli, nonpowdn

_._
6fke - nрмход;мn. • nr:ca, арс:м:n.
8m-кycor.:,IC)'OO'C-.ek 6IQ.(- СОIСТ, КIIСТUЛСИМС

.....
. . Ctmck - MO.'UmoCI 6tam - cwqm.
бzlem - rpycn., тое••
payЩmat - ~ (uсое-л:мбо

·-"""""'"
~ - nocwnan.
lf'l')' - ~аточио

lltf - WWIU..
tfln - n('f\>
чyiiCТIO)
rastl.amak --.стреч.аn 1 8С1"рС1'М11о
ЩО - )8ДРЖU эаооu
sOrmc-k- д/IIП'\oC.I, npo~
~ -aWМt~n. om - eeccm.e
- JOndOz - АС:Н.. Н НОЧ... NfC:W Н lalln-бor
wm sevdil:i.ne Uvщtunun! - nycn
l<lo '"''""'&iripnc:k -
·У) rtpkfl.n.c-t опо- бог cocюnnrт ~ с: тс:м, aoro ты
..ООдсп.аn. moб•ua.!

213
\Or kondurmun,U. - цумn. n.wn..нuc yalnu; Undi ~Ьrtanм aбtelin~
с коrо-лнбо, o6epef'8ТII. npoc:.nuoмn. ron:wro с;ц
torЬa - сума мктсресw

ruwи - шenoтu yol<sul - бc.vtwl, tqmJOШМA К)'""1


ull.$fD&k - .аос:тмrаn.. .AOAO.!tll'n АО )'\II'RUf&ln&k - а.аnатка
UkOf'OoJI:м6oNOI:'n )'Oodt - <q>JW<
uyt<v - - tehjr- u
Yo& - NatJIO

В0С11'0СЬ1 К ТЕХСТУ

1. Halime КadJn neden <..Кendinden Yana Halime>> ldшda oldu'!


2. Halime oasol bir kadondo?
3. Cevresindekiler ni~in Halime КadJno sevmiyorlardo?
4. Cevresindek.iler НаНте КadtnJ seviyorlar nuyd1?
S. Ahmet nasol bir ~uktu?
6. Halime Кadon'on en deAer~ varhЙI noydi?
7. Ahmet'in arkadqlan vardo mo?
8. Ahmet nereyei'&Anldo?
9. Askerlikte ka~ ау doldurulunca Ahmet eve gelecel<ri?
10. Halime Кadon yanhm sever bir Кadon nuydo?
11. Halime Кadon ne zaman уоцlо bir dilnciye rastlado?
12. Уоц!о dilenci ne istedi?
13. Halirne Кadon neden adanu kovmado?
14. Dil<nci sOzlerini bangi duayla Ьitirdi?
15. Halime Кadtn dilenciye neler getirdi?
16. Hal.ime Kadon neden uykusuz kaldo?
17. Halime Kadon Conndan ekmekler ~okar1cen kapoya kim ~ld(!
18. Halime Kadtn neden бfkelend i ?
19. Halimc Кadan elaneti dilenciye nasal verdi'!
20. Dilenci kime rastladt?
2 1. AJ;kcr neden yiiruycrek gidiyordu?
22. Dilenci a.skere ne vetdi1
23. Jandanna Halime Каdш oasol Ьir haher duyurdu?

СЕМ SACINI SOI.UNU ВUIIYORDU

Сет
guler yiiZIO Ьir ~oeuktu. Annesini iiZmez, kar<Щicriylc •yl
g~inirdi .. Onu Ьerkes severdi. llkokula yeni Ьqlanщu. llk ~(01,
~ede Ьоу stra.sana gбrc di2;iliyor1ardi. Cem, Erdal'a t$ olmU$1U.
C>tretmen:
- Cocuklar ~imdi qlcriniz.i iyi tanJytn. Biraz sonra S tГ.:I)I
daArtacaAam. Вenim yardшum olmadan, (:$.iniz.i bulup sarnJ••~ .

214
lllinize g~ksiniz. decli. Сет ile Erdal diltkatle birЬirterine baku-
11'. Bir snre sonra бgretmttt :
- S1rayt Ьozup da~111n, diye Ь..gudJ.
Cocuk\ar l>ah9cnin d&t bir yantna da~ldtlar. Yeniden dizilmeye
,.Unee, pek ~gu <$1erini Ьu\makta zortuga d\Цtuler.
Сет duda~nt sarkttnu$ ~vresine Ьakmtp duruyordu. Otode Erdal
8 onu anyordu. Daha sonra, Ojtreьnenin yard11ruyla, bir kcz dаЬа
8W gibl di2ildiler, •Цier е\ ele tutщsunlar.• dedi 6йr<:tmen.
Qtouklar ЬirЬirlMnin tllerini saka saka kavradalar.
Oйreunen:
- Ali, sol tarafindaki arkada$tna Ьаk. Achnt sor, diye scs\endi.
А\1 biraz durakladt. Sol yantnl kestirememi$1i. Oйr<:tmen yaruna
lllerek:
- Sol kolun bangisi? diye sordu. АН C<\'11playamad1. УаЬш All
418il pek ~ok Ogr<:nci sag koluyla solunu aytranuyordu. Не\е Cem,..
~ Ыlemiyordu sagtn1 solunu. Oйr<:omen. I'OOUI<Jara saй\annt
tllann• Ьelletmek i~in Ы~k yol deoedi. Bazi ~uklar ~aЬueak
llmdtlar. Baztlan isc Oйr<:nemediler. Сет de Ьe\leyemiyordu Ьir
illltO.
AЦarnllstO eve dOnOnce, okuldaki ~t ,.malan annesine anlattt.
ltg koluyla sol kolunu aytn edemediginden yaktndt.
Лnnesi:
- Ondan kolay ne var og\um! ВeЬekken, sag koluna ~i~k оц•s•
flpC1rmцtlm. Kosko-caman iz b•raktl, diyerek Cem'in gOmJejtjnin
..W.u "У"''Р IЦI Wni gOSterdi:
• Ваk, i$1< Ьu sag kolun! Unittma. .ЦJ\1 kolun sag kolun, dedi,..
Aradan ь~ gOn g~ti. Annesi о gOn qure y&p!DI$11. Bir
liiO{tOni! taЬaklara koyup k0ttt$ulara clag•taeaklardJ ... Cem da&•tma
;ede annesine yardJm ediyordu. Yaktn koffi$ulann hepsine Ыrer ta·
'lk gбtOtOp verdi.
Anoesi:
- YoNidun ogtum. Eline sagt1k, sadeee Ыr taЬak kald1. 'Onu da
tllct teyzelere gбti!reeeksin, dedi.
Сет:
- Ontar ev deA;L$tirdiler. Уcni cvlerini Ьi lmiyorum.
- Веn anlattnm $imdi. Eski evlerine yak•n sayJ!Jr. lki sokak
'!ФУ• ineeeksin. Sagdaki ikinei sokaga sapaeaks1n. Sokag1n sonuna
. ,...... kO~Ok Ыr ~me var. Onun yantndaki ev. Кaptdan girinee Ье$
\ll>lmaklt Ыr merdiven ~tkacakSJn. Sonra sagdaki kapt)'l ~alaeakstn,
• tadtn m1'?
Сет $6yle bir d0$0ndD ve:

215
- Anladtm galiba, dedi. Annesi цure kabtnt uzaurken, evi bir kfl
daha tarif etti •..
Cem:
- Bu ~ok b0y11k Ыr tabak azme Ostelik ag~r da ... diye stzlandt.
Annesi:
- Onlar kalaЬaltk Ьir aile oglum. Az yollarsak ау>р olur. Tal>:oA•
dikkat et, elinden kaydtrrna sakш ... diyerek onu kaptya yбoelni.
Cem, Haci teyzelerin eski evioin бnfine gelince, $6yle Ьir dш\8111
~evresine Ьaktndt. Sonra цagt yola dogru yi!riJdfi. lkinci sok•IJ
buldu. Bu sokak saglt sollu. iki yana uzaytp gidiyordu. Hangisin< ,..,
pacagшt dJЦOndO: Sagdakine dcmiJti annesi. Fakat о, sagшt tшul
muJIU yine... Tarn о sJrada, Haci teyzelcrin eski ko.щularшdan Ы11
~1k11 kщtstna. Cem hemen ona yolu sordu. Sokaga girince, ~С$11~
VC evi koJayca buJdu. 8~ kaptSI O~IKII. l~riye girip ЬС$ basa111ak~
merdiveni ~1k11 ... Sahanltgш sag ve sol yantnda iki kapt vardt.
Cem:
- HangisiШ ~acakum? diye mtnldandt. Sagdaki kaptyt ~lllt
demifti arшesi. Fakat Сет sagш1 solunu kestiremiyordu bir !Orlu.
Afure kaЬtnt gбgsfine bastшp, gOmleginin Ьir kolunu yukantt
dogru Sty>.rrnaya girifti. Amact 3JI izini bulmakll. Yorgunluktan "
stkшltdan ter i~inde kalml$11. GOmlфni ~ckiJtirirlcen Ьirden, UIUII
kabt kollanndan kaydt. Ustune dogru devrШp yere dЩtD. Ссщ'i!
giysileri, 3Jureyc bulandi. Porselen kap k.tnlml$, Ьin ~· olmlljtW
Gnrnlt0y11 duyan Нас• teyzc:
- Haytrdtr in$allaЬ! diyerck kaptya k0$1U. Cem ile Ьurun lюt'LW
gcldiler. Cem щktnltk i~inde Ьir an durakladt. Sonra aj!layarak. 11811
tcyzenin kucagtna attldt...

СЛОВАРЬ К m<CtY

atu - тaxcnwй blr rorto - ннкаk


ama~ - uen"
.t•ya inmek - Cf1)'«111oCI IKIO Ьolmak
ЬOIOm - -час:п..
""""""rpynna
qute - awypa (СЛUКОС б.'IJOAO Н) Ьшun - н~
nweiDfllнwx хрен н сухофруJ· 9(1ci,tirmek - nнyn. а разнw~ ~
тоо) ронw

ауар - С1'1оWК) ~ - фонтан. НС:ТОЧМ:К.k С IOJIOII


1yarmak - pa3Ae.un, от-деп.,.., ~iQek &fiSI - npontJOOCПCHHU . .
t>atotmaJc - pawaan., лспкn. цкк.а

Ьuamak - стуnенwса dagJJmak - рас:nца~. piCXOд1HW:t


Ьa.st1лn&lc - прм•иwап. detiJtin:ne;k - нэмеuп. .
~lletmck - w:тuнn. :Jаучкn.. dencmek - nробоаап.. ПWТI.ТЬСI
:sanowнкn. devrilmck - nовапмтъса. ci&J1~•

211
dikkat etmek - 6wn. 8KKNIТU.HWN porseleo - фарфороаwА
duilmek - • ...,_.. ....... P10JI sat - npuu сrорона
hrak:lamalc - останu.nм:аапи ка sapm.ak - nоаорачмааn.
короткое аре.... sar'luttnaJc - OIJ)'t'k&n.. CICWHII11o
•1elc ruцmalc - хаатат" за руки lфyt sayalmak - СЧКТ8.1'1.СI
JIPYГI seslenmek - lфи~myn.. nooaan.
s~b llkl - lфСПКО
'1 - · - naprнep
airitmek - n:рннм:м.аn.с• sa 1fТОооJ1Мбо SlkJntl - тpyJUtoc:n,, )lтpyltН(';MMC
80z111tt - wyw • srytrmak - C:OJIPin.
lz- CJICA. рубец, WpiN satlanma.k- )QJ't()un,c.a
ktlat>alllc: - ncpenonиe.ннwl (ntCJAr sol - naaa сторон-.а
wн) f*1kanblt - у,IUQЛСине , юумвснме

....,.
kopl)'l ~lmaJc - cryчan, 110Ннn. 1

k1vrunalc - oxuтwun., о6нкwаn.


tarif ecmek- оnис:wаата.., oбuc::un.
ter i~inde k.almalc - 3&111ptf'Пoa,
CКJIWIO устап., yмunc:a

UydJrmak - 3IC'ТUJ1I'11o CICOЛ.Jtr'ТЬ uzamak - уАmt н.атм:а. т•~


keatinnek: - опрсдеп.m.. pewan uz.arma.k: - nротпкun
tmlmak - разбнаа:n..с• OZmck - oropчan., беспосокn.
k~>~•k - oo..r.. yan - бок. сторока
merdiven ~tkmak - noдниwa'Jto« no yorgunluk- yCТI.'Iocn.
ЛСС'ПfМUС yijn<ltmek - НIПpUII~
wnldanq>aJt - бap"onn., бурчаn., yQtOmdc - мдnt, W 81"8'no
f'О80рМТ'Iо себе nод. НОС zon u1t - тpy~
~ - JCYCOX. часn.

ВОПРОСЫ К ТЕХСТУ

Ccm nastl bir yocuktu?


' Ccm Кimc"' olm~Цtu?
J. Oйretmcn ~ocuklardao ncler i$1cdi?
4. c;ocuklann ~~~u "'lcrini bulmakta zorlandtlalм !DJ?
S. Ali sol yantnl aytrt cdcЬildi mi?
6. Oйrcncilcr sай koluyli solkolunu aytraЬildyor myudu?
7. Ccm ~QstO cvc dбnOncc annesinc nc anlattt?
8. Амс sajl koluyla solunu aymnak i~in Сет 'с ос gбstcndi?
9. Ccm'in sай koluna nc oldu?
10. Сет Кimc 8$UI'C gбtOtdO?
11. Ccm Насt tcyzerkcn cski koffi$ulaлndan birine nc sordu?
12. Ccm Нас• tcyzenin cvine gelincc hangi kaptSlDl ~lmayt biliyor
П\Uydu?
13. Сет nc yapmaya karar vcndi?
14. Сет gбmleйioi ~i~irirken ne oldu?

1 217
IPEX'INoOOuмGOнii
lpck kasltщ bir \'()CUktu. Okullann kapandф giJn. ablasa Petck
k~ eve geldi.
- Santlima g~im. Hem de pckiyi ile g~im! Diyerek щkuyln
an.nesinin ve k.ardc$inin Ьoynu.na s.a.n1dt. Annesenin sev~ gбz.kri
cloldu. Petek'i Ь.&nna Ь.Sар i~tenlilde бplu бptu. .. lpek, aмe.iylc
aЬiastn1n arasandan saynl1p. odanan Ьir kG$e;sine ~k.ild.i. Tt.maklarщt
kemirmeye lщ lada. Bir yandan da, kameyi gбnlш:e Ь.Ьаm da ~<>k
sevinecek, aЫanu kueakbyap бреееk. Вeni kimse sevmiyor. Bu evde
en ~ aЬIJim seviliyor, cliye derin derin i~ ~kiyordu. Oysa annc'l
Ьаьаsа, lшlannan ilcisini de ~k seviyor, aralarшda hi~ir ayman
yapnuyortarda.
lpek alu )'81•ndaydJ. Okula о yal Ь.ЦЬуасаku. Ablasa cUirdiincO
sanafa g~misti. Petek, lpck'in tersine, iyi · yiJrekli, ~tfkan, gfilcr
yl!z!OydQ. Ostelik kard~ini ~k severdi.
вtr gt1n Petek ark.adaftna giuni$1-i. tpek: evde yalnazdt. Pencereлin
бnQne dikilmifli. GбzOnD yoldan ayamuyor, sabtrsazltkb alt$ ve.ri1t
giden annesinin dбnmesini Ьekliyordu. Annesini elinde paketlc::t1t
gбrD nce., sevin~le kapaya k'*'u:
- Neler aJdtn annecitim7
Annesi paketleri sofradaki masan1.n ustune btraktp derin bir «Oh!•
cekti, Bu suada lpek, meralda paketlere Ьak.ayordu. GOzO, gozel 1>11
tort>aya taktlda. Uzanap hemen a~maya yeltendi.
Annesi:
- 0na dokwuna lpek, cliye ataldJ. Tort>aya elinden aJda. Yat:tlt
odasana gO!OrDp giysi dolabana saldadJ.
tpek annesine ktnlmJ~tl. Hemen otwтna odasma dOndO.. Bir k~y•
~IUiip yine tarnaklann• kemirmeye Ь.SiаЩ. ВesЬelli yine аЬШnа bir
fey al•nd•, diye aklandan g~ irincen i~i kapkannl•k kcsildi. YU«gl
dattlda. GOzlerine yцLar doldu...
Ak$am yemetinden sonra, eve binc~ konuk gelcli. Annesiylt
Ь8Ь8s1, onla.rla oturup tatl1 Шl а SOylcJiyorlarda. Petek odas1nda kit>p
okuyordu. ipek torltanan i~indekini gOrmeyi ak!Jna koyanщtu. Odadan
~ak a p, уа~ annesinin odas•na suziildi!. El ~bukluAuyla ~evr.yl
aщurmaya Щlada. Dolaptaki torЬ.ya Ьulunca 9ok sevincli. Torboшn
i~inde pernЬe Ьir giysi vard1. Kollm yakasa ve etekleri dantellcrlo
sUsle.nmi~. Uzcrine ipek iplikJe. mav1 mioeleт i$ 1 cnmi~ti .
lpek'in i~i kasltan~lakla Ьutkuldu... HJПCindan gOtleri doldu: u>Aan
sUredir, Ьбуlе Ьir giysis' olsun i.)1iyordu. Oysa aмesi yi~ abla~tnt
d0$0nmU$1il: «Неr $eyin yenisini aЬiam giyer. Bana Ьср otшn

211
kD~Im"', so!mщ, yapranm•i бleЬcrilcrini giyditilier ... Onu <W>a I'Qk
ocviyoriar,» diye di$1etini s1kU. l~inden yeni giysiyi pщoalamak
J<tiyordu. ТоrЬау1 elleti litreyerek yetine koydu. 1$1~1 s&>dQrOp
edodan ~tkU. Konuklann yan1na gi1ti. Annesi, banamlarta ilg)n~ bir
ooi>Ьete g)tm~li. lpek'in sa~lanna okpyarak:
- Haydi kшm yot IUUk, dedi.
lpel<, i~ini yakJp l<avuran Ol1ce "" k1skщla~. kimseye Ьelli et·
eneden dJ$Anya ~ak\1. 0 SJrada gt'!ozO., masanJ.R Q.zerinde duran, kJлmz1
IOkenme:t kalc:me Ш$1i. Bir an durakladl. Sol1ra kalemi af1p annesinin
edasana girdi. Dolaba ~~~- PernЬe giysiyi torЬadan ~1kard1. Uzetine,
k1rm1ZJ lilkenmezle, ras~gele ~i-zgiler ~izmeye Ь:цЬd1. К.skщlakш.
6е yaptфn1 bilmez bir durumdayda. Clkesi ysllSanca, g)ysiyi dilrOp
10rЬауа koydu.
Yaaagana yattфnda, i~i karmakanilk duyguJarta doluydu. О gece,
оаЬ.Ьа dek korkuJu d"'ler gбrdO. РещЬе giysi canlan1p dile getiyor:
«К.Skщ k1z, tOkenmez kalernJe neden Ьoyadtn Ьeni? Ni~in yapt1n
bunu?•• diye OstOne arii•yor, Ьoynuna dolantp Ьogaun1 stk.ayordu...
SabaЬieyin kaЬvaluda, annesi ipek'in yOzilnD ~ok solgun gбrdil.
Otau sevgiyle брОр:
- Biliyor musun lpek bugQn senin dngum gDniln. Alll у:ц1n1 Ьilirip
yedi у:цаnа giriyorsun, dedi. lpek sevin~le ellerini ~1rpt1.
Anнesj :
- Hemen $imdi i$e koyulup dogum gQnDn i~in, gDzel Ьir pasla
t•pacajlнn. Cabuk giyin, llll<ada$lat!Oa ЬаЬеt ver. Cgieden sonta Ьize
1elsinler. Hem e~lenir. hem de gQzel Ьir ikindi kaЬval11s1 yaparsanJZ,
«di. Ne$e i~inde sofradtln kalktalar. Anne mutfaga girdi. Petek
yalaklan dDzelln>eye giri$1i. lpek, koffi$U ~ocuklanna seviщli ЬаЬсri
vtrmek i~in sokaA.a fartada.
Softa, pasla ve kuraЬiyeterte donaнlm1 ~t1, Annesi ile аЫаsа, oou
кviodinnek i~in, saЬahtм Ьeri kщщuр duroyorlardi. (:ocuklar1o
1c:tmesine yak.Jn aJtnesi:
- Haydi lpek, arlak giyin, dedi. Bir an lpek'in yDzil bulutland1.
klnk Ьir sesle:
- Aoлecigim. hangi elblsemi gjyeyim? diye sordu. Tam о s1rada
~ара ~lond1. lpek'in arkad:цlan eve dolщtulat. Hepsi de kD~~k Ьirer
dogurn gonn armagan1 ge1irmi1lerdi. lpek onlлn c"'kuyla kar$1Jadt:
- Buyтun, h()$geldiniz. ~i1ndi giyinip gelirim... diyerek odasana
Щ1u. Orada aonesiyle ka<$113$1"
- N'olursun anneciBim ~abuk sбyle. Hangi eiЬisemi giyeyim?
dlyerek lel41a soyunщaya giri$1i ... Annesi arl<as1na sak!adaj\1 giysi
Musunu gOIOmseyerek lpek'e 1124111:
21t
- Al yavrum. Bunu .scnin ir;in aJdun. SU.rpriz olsun diye <l(irt
s6ylemedim. РеmЬе ipekleo yap•Lrru~. danoellerle suslo, ~ok gilzellщ
gjysi. Sana 90k yalщac:ak. dcdi ve onu Opcrck gjysi torЬ:•:-1111
kollaranш ara.яna SLkl$t:lrdl.
- Hэydi. ~эbttk giyin! Лrkad~lэnn• Ьeklelmc. diyerck odaoboo
~·k•pgilli.

C1108AI'b К ТЕКСТУ
dOrcltmc:k - llptt80!1И'11> а OOPJI."''*'•
nonpa.a.rtJ~Т~>
ll.ftЦtlnnat - nulten•нo обwс,кннт~о. dЩier g6rmck ви,tсть сны
nc-pcpwaan.. ~хнн-n. cl ~aЬukJugu - р~стороnност•. ('tt<o-
annagan - nодарок poeкa. ооеt:ОСТ'Ь
ay•nm yapmak - пемт• разли-чие. Clprpm:J.k - бtrn., Jt.10П IT. В ЛЦОШII
раз.•1нчат• f1rlamak- flbl.IК"Пr•
Ьajnn.a basn:шk - nри•имап." rруди soz~ ili$mck - поn3С'ТЬС• на rл.а""
Ьckldmtk - Jаст»м.-n. .лап. бpoc:trn.e• • г.,аэа
ksЬciJi - СО!tq)Ш~ННО 18СНО, <IЧС8и.1· haЬtt \'ennck - сообщат~>
ко tH~ - HC-HЭIHtтt•• 1.1оба
Ьо~.аz - rop.1o i~ini yukmok - npн\114N in.l\)'Wt&lt)'•
Ьoyatnak - q»oetm. бо.,.
Ьоуun- ше• i~cen - от ,цуwм
Ьulщlanrnak - c;пн(ltl.нf1oCI ~M)l'W)t ipd. - шелк
Ьurkulm~k щемип.. екоа-n. iplik - HtfТКit
<:~nla.nn1oak - о:«н.ааn. 151k - сеет
~U .. IIOO.'J,)'WCIIJI(IIHC iflenmdc - ~&.тыват•
~kilmek - oтxo.um. kapl ~81Фdl - 8 .Dеръ ПО180НМ."::Н
~·karmak .. аwтаскюt.8n. k:apka111nJJk. - nолнwН мрак
~it.gi - лик.и~ luuтnlk8Пo$Lk 6e<:ПOpt40ЧJtWII,
~imк:k - nнfiOtoan.. pиQONno Cflyт&HHWЙ. KCIIOHIТH.WЙ
danlel - lq')'ЖC80 k1vunmk - жеоt•. 11апнт~о
dlгo~.lmak. сужаты;•. c:c•u.t:~'flo.C• kenirmek - rpwпt.
dtri:n - rt1убоккй. rnyOOкo knilmd: - npc1lpiЩin.cJI, де.паты.·•
dikilmek .. ~Т'J)С.М/IJ11К~ аш:рс:л. kшk JI-":J6HТWЙ. CJJOМOIИNWR
dokunmak - дотра.rкNп.са. nрнка- kщlmak - обюкатьс•
сатs.с• kis~ - J.OUMCТIIHBWЙ
dol;an.mat - o6.waтwNr~oe•. oбaи- konuk - f'OC'11o
Nts.c• kotkulu - страшнwА
dolmak - капол:м...-..с• kutu - ICOp-'OCЖ:I
dolu - oonнwA merak - иmq>ee.Jtюбonwтcпo
dona&Jimak - уе:рашаn.с• mine - OT,\CJIO
dura.kJa.mak - осп.и:аа.llиааn.с~ н а ко­ oЦamak - r.-"JIJUП"
рот~rое•~м• 6pmc:k - 11C..'IQN11o
duygu - Ч)'аtТRО бle:Ьtti - то н се, ае•к:u tс:•'lми.а

220
r-~ lanmtl.k - раjбн .,.n на '13C'nl, sillOimek - c:oчtf't\aa", npocaчнun.c:J,
J'III'S)W8311o IICI'I{)OIIIo.l пронм•аn.
Jasta .. торт ta.k1tmak - (Л.о.) заСТJ)Сiать.. )аДес~t:.т..
ltJ.\I5.~k: - кое·••• llmak - tte)f()11.
..ь.r - тс:р'~""е litrt~k - Тft.ICTИCio
tc\'in<Hnnck - обралоеаn. tOkcnmcz kaltm - ф.,о;wастq>
'Cvinmek - pcuoм-n.c• , w.armak - npoт•rn•an.
tt\IJIIrmak - tONn.. 8Jt./QJ1W13Т1o OStUne e.cmak - обаиюrn. •оrо·либQ •
мttmak - on 'tCM•!INбo
eol,gun - блС!I.)IwЯ yak•$1n•'k - (A.n,) no,10Anl. бwт~о .:
toLmalc .. ••нуrь.. 6J8t;Кнyn. fiHЦ)'

юyunm.ak - paucun.<:JI y~ - CJ'tC')a


.ooc!Gm•ek - rac.мn yatl$mak - )'Сnок:а.иuТ~.Са, уrнхат~о
.Orpriz CIOptl:piO yt'l1enmck - б~r..са за ~nоснл..н)"'О
tDJ - )'Jq)iWIC:Иtte ро001)'
t!Ьien m<k - украwаты:• y•pranmak - pun.
yQrek - сер.:ше

ВООРОСЫ К ТЕКСТУ

1. ipek пas&l bir ~uk&u?


1. (pek пi~in odaп&n bir k0$0$ine ~kildi?
J. Лnnc.sibal>щ;J kJzlann aralannda аупm yap•yorlar mcydl?
4. lpek ka~ yajll1dayd&?
~ . lpc::k'in aЬias1 kа~шс 1 sш • fa ge~rrщti?
6. Pctck na.s&l bir luzdt?
7. lpek k.imin dOnmasiпi Ьclr.li yordu?
8. Лnncsi pakctlcri b&rak•p lpek 'iп gozil neye tлk1ld•'!
9. Лnnc torЬoy&lpek"in clinden ald11D1?
10. lpek lumc ktnlffil$11? Ni~iл?
11. lpek ле yapmaya karar vcrdi?
12. lpek torbay• buldu mu?
13. TorЬan1n i(:inde ne vard1?
14. Giyisi nas1ld1?
15. lpek ne duygulaщla ndadan ~1k11?
16. ipek"in gбzleri neye il~ti?
17. ipck annesinin odastnad girip ne yaptt?
18. Ertesi gnn l<imin doйum gfinOydO?
19. Anne lpek"l брОр ne sбyledi?
20. lpek haлgi elblseyi giymeyi Ьiliyor muydu?
21. A.nne ni~in hemen lpe:k'e kutunu vennedi?
22. Лnnc lpek'e na.s•l Ьir hediye verdi?

221
КJR GEZisl

Okullar kapanmak i!zcreydi. Кitaplar bilmi$. kameler hazorlun·


ПUjU ,
Ogn:ьnen:
- <;ocuklar, bu yal hepiniz derslerine ~· iyi ~ll$111l!Z.. Ge-t.ip
eglenmeyi hak ettiniz. Yann sizi 1ша gбli!l-=~m. dedi. S1rufl:ok1
~uk.lar, sevtn~ sesleri ~·tkarak biiЬtrlcrinc sa.nld11ar.
SaЬahleyin erkendcn, okul ~sinc dolщlular. Hcpsi de cUcri~~<le
yiyccck ~1kшlanyla ge\mjslerdi. Kilme kilme 1oplaranщ, geziden sllt
ediyorJard1.
На!Ш:
- Diln Almanya'dan arncam geldi. 8ana iki pakel ~ikol:o la
gctinni$, ~1lшuma onlan da koydwn. Киdа yiyccegim, di)'<
ЬбЬOrlendi.
Turan:
- Кна vanncaya dek erir onlar, dedi.
Hakka:
- Erimez, diye kesip ana. Turan ark..Щianna iyilik yapm:1k
isliyordu. Bu neden\c ilslcledi:
- Erir. Gil onlan eve b1rak. ~ yaz gol k1yaS1na gilmi$1ik.
y1k1n1mda ~ikol&ta v&rd1. Eriyip bulлma~ giЬi oldu.
- На\00:
- Bu iyi ~ikolatador erimez, diycre.k бlkey\e ay&gm1 yere vurdu. О
sarada ogre.lmeo, ~· kapaыndan i~ye giriyordu. yocuk i iiГ
tarll$m&YI kesip ona dogru k0$111\ar. Sevifll' i~inde hop\ay1p,
Ztplayarak ~evresinde IOplanchlar.
Oйre~men:
- yocuklanm, bu gezide ЬaZt kural\ara uym:mtz gerckiyor:
Yollarda stray• Ьozmamal•sm•:z. GOri.iltU etmck.. s1radaл ~ 1lrap sok:Jk
$8IIC1\anndan &11$ v<ri$ yapmak yok. Bunlar, Ьizi ~emize kщо
k~ilk dOjOrilcO davran~~lardor... Кtra vannca saga sola daй1lmay1p
yaktrumda oynay1n. Vбplerinizi yere a11nay1n. уор kаЬ1 varsa, onoyu
atacak.sш•z. Yoksa, sanp sarmaJar <:•k•nlann1za koyarsш1z. Hay<li
jimdi Ьnу s1rasana gбrc dizilin de ~1kaltm, dedi.
Кtrlar yemyejildi. yc>cuklar ~akanlaran1 bir аgасш allшa koyup
oyuna giri$1ilcr... <:'>glc olunca, gбlgelik yc:тlcre ~e.k.ilip ~·kш1алт
~ttlar. ls1ckle kannlanru doyurmaya koyuldular. Hcpsinin yanaklara,
реmЬс реmЬс olmщlu . GOzlcri 1$11 Ц1ld1 . Varl1klanodan scvin~ v<
n<>;e Щk1nyordu. Sevgi dolu gбzlcr\c, kendilcrine hakan
бgп:lmen l erine, sacak s ocak gil]ilmsOyorl&rda. c;:ogunun sOt di$1cri

222
Шtt!lmЩtQ. Oйn:tmen onlan cЩsiz hiUeriyle daha саоа yak1n
ouluyordu: c;;ocuklar I'Qk sevindiler, iyi IU gerirdim buraya. diye
~iriyordu ~inden.
Bir ага ilerde Hakk.a ile Тuran' m dбvO.jmekte o lduklanm g6rd0.
Ге~\а yanlanna kOJIU:
- N'oluyor? Bir1>irinize neden saldmltmz?
IJU I'Q<uk soluk soluAa. Ьir1>irlerinden aynldJ\ar. Hakka Ofkeyle
•6ze ЬqiAIФ:
- <>йr-iro. yemek ~·••••mda i1ti paker ~ikolawn vardi...
Turan at•l•p Hakk•'n1n s6zQnO kesti:
- Ciko\ata pakerinin Ьirini, sen ~ldtn diyor Ьаnа. Yernin ederim
6getmenim, Ьеn ~lnщl,m.
Hakka:
- О ~ldt 6A<etmenirn. Gece yatati<en, paketlerin ikisini de ~oorнn
l~ine kendim yertqtirdim. Bir tanesi yok olmщ.
Turan:
- Cikolata)'1 ~lmad•m opermenim, diyerek i~iw ~ke ~·••
aatamaya t>qlad•. Cocuklи yemekterini barakm•1. kavgac•lann
9CV1'6ine toplannuslard1.
Haklu:
- Ona in.a.nmayan 6йretmenim. Biz oynarken о oyuna kat11madi.
AAac•n alllnda yemek ~dun\IU'lOJD yananda oturuyordu. Cikolataлu о
>Jnlda ~ld1, dedi. Turan:
- Oyuna ayakkab&m slkl$Uй• i<in kalllmadam. Ama lrimsenin
~tk1n1na elimi sOrmedim. diye k.c:ndini savundu ...
()grermen:
- Yeter! Herkes yerinc giLSin, diye Ьэg1rd1. Turan' tn arka·
daslanmn yan1nda k~Ok diiimesi onu tlzm0$10. c;;ocuklar yerlerinc
d6ndOier. Turan dunnadan atl•yordu.
Oйrermen Нakk1'ya yakJ>il&:
- Bence Turan ~kolata)'1 ~lmada. Belki de Ьiт yerlerde dQsUrdOn.
Hak k~:
- \)Щilrmedim Gg~tmeШm. diye diтendi.
Turan cep1erioi gбstererek:
- Вakm, c:eplerim ЬоmЬо$,d iye direndi. Sonra yemek ~•k anJru
actirdi. l~indekileri Ьо$>1111 :
- 1$1< burada da yolc... BO$ka nereme koyaЬilirim? d iye h•~i<lrda.
Tuтan' m yemek torl>as&nda, iki dilirn ei<JnekJe Ье$ alll tлne z<y~in ve
bir yumurta vard1 ...
<>cretmen:
223
- GOrdun уа! <;ikolatan• >alm•s olsayd1 ceЬine уа da >•k•nщa
koya<:akll. Кнdа Ьqka nereye saklayabilir? Haydi arkadцmdan о-.111
c!ile, diyerek Hakk•'y• tersledi. Hakk1, Тuran'dan yanm ·~•zla 6z01
dileyip yemek ''kmшш Ь8$ШО otшdu. Turan oldu~u yere '6kПр
Ьasm1 eHerinin arastna ald1.
Ouetmen:
- Haydi Turan, sen de kam1n1 doyur, diyerek oradan uzakl~ll.
Turan' on ~шndan Ьir lokma ek.mek &O>miyordu. Herkc»n
i'inde lursJZ durumuna d~k, oou ~k i!zmU,til. Bu olay nedeniylc
6teki coeuklann da n~leri ka,to. Ogretmen kugon Ьir sesle:
- Yemck i$i Ьitince. Ьcmen ~1klnlannaz.• toplayш . EvJcrim11e
dбnelim, dedi. <;oeuklar, erlcen don"'"n nedenini anlarnl$lardJ. Hcr•l
de HaklcJ'ya 6fkeyle Ьakt1lar.
Haklп eve vannca, annesi onu sevin~le kщ1ladJ:
- -Gezip ej}lendio mi? Yll%0ne renk gc!lmi$. Ne gi!Zel OimU$<11111
diyerek kucaklad1 ... Hakkt DO$<Sizdi. Annesi ~lunu UzgUn g6r0ncf
tel~lando:
- Bir $<У mi oldu oglum? Neden Uzgi!nsun? HaklcJ:
- Arkadasom Turan 'ikolatami 1'3ld•. Ustelik ~tmen, ona dc~ll
de Ьаnа klzdt diyerek yaktod1.
Annesi:
- Ozi!lme ~lum, ,ald1ysa haram olsun. Bir paket ,ikolatan dal11
var. Diln gece, "" yemeklenni koydugun ''kma bakt1m. <;iko\:.11
paketlerinin ikisini de alm•"m.
Hakkl telasla annesinin sl)zi!nQ kesti:
- Evet ald1m arna biri ,alшdJ!
Annesi:
- Yan•l•yorsun oglum. hava s•cak. 'ikolatalann yollarda erir, hcm
de fazlas1 mideni Ьozar, diye dU$Undl!m. <;lk•nmdalci paketlerin Ьirinl
al1p saklad1m... dedi. Ve шаn•р ral\alci paketi a\d1. OAiunun eline "''
tщll!rdu.
Hakkl:
- Hiiii! diye irkilip •D<:mek Turan .-lmanщн.» diye sl)yle"~'·
<;ikolatay• 6fkeyle paлnaklann•n aras1nda stk1p ezdi. Sonra f1rlat•p bor

"~··"·· СЛОВАРЬ К ТЕ<СТУ

ara - р8ССТОtiКИС , П'рОМС*УfОIС Ьot&Jьnak - оnорожн.пь., осео&,• ·


Ьlralanak - бросат1... остаадJТ\. »n.. pa:tpywaп.
ЬоmЬо$ - 0)''-"ТoA··npenytтOR Ьоу - роет

224
Ьozmak - p83pytU81lo, JJO)IItlo i~in i 9t'kmc:k- 8']Д,ЫХ8n.
Ьulanщ: - каwица. мучкu ICI.W8 ilerde: - tnерелм
~ yak1n - симnатмчкwА irto1mak - nд;p&nttan. (or мcnyra)
tq) - klpN&Jf Щmak- убсrа'Т1о
~mak - oqжn, oopooan kame - КJLOМC)Cl'\.C(t1'WC111'.8NHI
\>dcllmck - (!Ln.) у...,.,....а, oro4l11! а шоолс
сторонку

~tlun
~Uc:oJш
- сеерток. ухлок
- шосолц
..........
k.anu doymak -

kamШ1 doy~ - .. мае.-.с•


насwщаn. ак80т.

iCЬnek - onyc:un.c• karJ•I.ama.k - IIC'1"pt-VП.


9(1р - му<ор W 1imak - (!Ln.) np......,......,.,
da&Jimak - pocxew<nca, po>бpe- учостоооаn

liOn.<• bvgaa - ссоращмйс•


dd - AO kenlemtk - { a.n.) naчnn.
demdt - cuэan Jur - IIOIIC
dШm - IC)'CO'teк ku"pn - no~, O'ТЧUIWНACI
tiUcnmdt - и.астанпn., ynopet'IC)Nn km1Z - 10p
dizilmdc - IWCТ'piМN~ 1 pq koplamak - npwn.n.. acu:an.
doЩmak - rумn.,бролнn. koymak - - .....,.
~Jmek - IWЩIIIП'It kucatlamak - обнк!dn.
delnmek - 8038paщJf'\CI kura) - nр81ИЛО
d&JOJ - -имe kOme - ку<~а. rpynna
d0v1Jtmck-
дроn.са 1okma - 1<)'<0<
~-k-ржП1о midc - аелуд.ос
do.vnek - nanan. nqe - .есел..е, xopowee uстроенке
da.fOrOcD - сикающкilt, nон.аа. olay - enyuй. coбt.rn4e
wнR pcmЬe - pcnoowl
t1 s~k - доtр8J'К....-.с•. ам:аn.с• raf- non:a
.tmek - ТU1'1о saklamak - npпan
c:zrndc - ТО.1~1о., WO.ItO'fO san1mak - обнкмаn.
raz1a - JrкwннА, мноrо tatmak - обu:шааn., neptUJWJan.
ftrtatmak - ШI!Wpln lltК:I - npo.u.teU
~fl<mnak - б'"' "".,..... sawnmak - 3&ЩНЩ1n.
airi$mek - nрнм.н.иаn.е• ses ,.unnatc - NJJ~»~n. "Yk"
JOI - oэepo sC:vgi - JIIOбoel.
tбs1ennek - РСЖ&1WNТ1о t~kl$ffl.lk - ..."." JIЦkt1.
JOI1lrmck - ОТ8QДI1ТЬ, &~Jma.k - aan. с.м...n
aataltO etmet -IU)'Мen. sara-oчepe.u.

Ьаk ctmck - нwen. npuo. 1ае.~ .az etmek - (~х.) rotopНТ'It" 1ССТМ
npaoo Jl<'l•
blJ - toc"rOIHHC, ПОIIО*СИНС s0t di$Jeri - wonoчн:we ~w
ь..m olsunl - nyc:n. ие ooAD.et тебе taltt$mak - crюpm.
lrtpOIC! t<><l>o - су>оо1
tщJ!urmak - мхаn. tuN$wmak - асучмun., A;I.NП. СМ•
1fL) 1$1 1 - c.кpn.t noR
ауШk yapmak - АСЛ.аn. лобро uymak - ~..,.... nOJP.o-
~ 1nden g~irmek - л;ума'Т1о про себl
"""'
225
DШicmek - оасnи8&1>, llpOOJI.mo yanm atala -III10JIТOIW
уоорс:тоо yatmak -liOxtrТ~.CI (cnan.). JICЖ&Th
11zc:re-acopo yertq:ti.rmek - noweшan.. ра1Нс.ша п••

- - ~.-·..,.. "'""""'
yanak-weu yc:tcr! - xunп. АОСТIТОЧNО
yanLimak - owн6rn.c:• 11ptamak - npWТin.

В011'0СЫ К ТЕксtУ

1. Ogrclmen ~uklan ncrcyc gбtйrdO?


2. Cocuklar cllerindc nc ~olun1any1a ge1mi~1crdi?
3. Hakko ~oluna ncyi koydu?
4. Haklu i~in ~iko1ata kim gctirdi?
5. Turan Haklu'ya ne sбylcdi?
6. Cocuklar bu gcridc harigi kural1ara uyma1olar?
7. Cocuk1ar ~ikmlanm oereye koydu1ar? ·
8. l;ocuklar ne z.aman ~mlunlanDI ц.to1ar?
9. l;ocultlar lura gclince ос yapmaya giri~tilcr'l
10. l;ocultlar nasol gбr11nUyortardo?
11. O~n ~ui<1an ne halliy1e daha cana yakon bu1uyordu?
12. Haklu i1c Turan ni~in dбvЩru1etl
13. Hakko ni~in Turano su~1ama1ar yapll?
14. Hakko ос ilc Turam su~1ado?
15. Turan ocden oyuna katolmado?
16. Turan'm ycmck torЬasonda ne vardo?
17. Hakko Turan'dan бzilr di1edi mi? Naso1?
18. Turaru ocyi uzm~tu?
19. Cocuklar neden Hakko'ya бtkcylc Ьaktolar?
20. Hakko evc varmca naso1 gбr11n0yordu? О ncdcn OzgOndO?
21 . Hakko'nш armcsi naso1 oou tcsclli c!U? ·
22. Annc ~ikolalaiann pakct1crin Ыrini oi~in saltlado?

SEN HERКEsl SEV


Вщ б~lс yemcAini Ьitirmi~ti. mcyve taЬagшdan Ьir elma ilc
mandalina aldo, Ьalkona c;okll. О gOn oku1da c;ok buoalmo~ll.
C>tretmen, iki derstc sOreltli бzet yazdotmiJ, tcnefru.se ~okarmarno~ll.
Bir yandan elmayo kemiriyor, bir yandan "evreye Ьaluyordu.
Oturduklari уаро, оо alto katlo, yetmi~ daireliydi. Onlar оо ikinci ka11a
otuNyorlardo. Balkona ~olunca kcndini u"makta sayardo. Ccvresindc
ne varsa oyuncak giЫ gбrOyordu. Bu ilginc; gбr11nOrne da1ar• k.
clmasono Ыtirdi, koc;anmo чай• У• atto, manda1inasono soymaya Ьц1аdо.
Birdcn, ikinci kalln опnumaralo dairesinin Ьalkonundan garip bir
ba~onolar gelmeye b;цlado. Evin hanomo Serpil Hanom, bqono yukanya
d<>AJu kaldonrn,, var gOcOyle Ьa~myordu;
- Evinizde ~р kаЬо yok mu? Gбrgtlsllz insanlar! Apanmanda
otunnayo bilmiyorunoz, gidin da~ Щonda bir kuliJЬcde oturun, btktun
.Wn ~OpOnllzden! ..
Batl$, kendini savunmak istiyordu. Ama ое diyecetini
Ьelemiyordu. <;DnkO, biraz бпсе ;цaj!rya attф elma kocant, Serpil
Harum'ш elinde, mandalina kaЬuldan da sokakta duruyordu. Tek
istediйi annesinin ola)'1 duyotamasoydt. Уа~ geti ~ildi, odaya
&irip balkoo kap1SШ1 kapado. Bir sore durup asansOr sesine kulak
verdi
AR.a odada 010 yapmakta olan arшesi, ifini bitirip ooun yaruna
aoldiJ1inde Ban,, olayon etkisinden Slynlylou$, Ozone Ьezene, TiJrkiye
haritaso yapmaya koyulm11$1u. Annesi, «Коlау gelsin.• diyerer
karfosona oturdu. О Slrada Ban$. Ege loytlanno ~iziyordu. Bir ао eli
kaydo. Кalemin ucuyla О~ Ьumu birlцtirip tek bir ~lkшll durumuna
getirdi.
Лnnesi tei~IA attldl:
- Dikkat et oJ1Ium! Кalemin ucuyla yok ettij!in ~ Ьurun
yQzy\llardlr uj!runa Iom dбkOIOp сао vetilerek, yun edinilmi$
Щ>rakiardi.J'. Haritadaki, tek noktahk toprфn Ьile dej!eti bOyOkttlr.
Bunu gбzden ka~trmarnaiiSin. •
Ban hemen bu yeti sildi. Ge~eJ1e uygun Ьi~mde yeniden ~i%meye
Щlado. Bir )'1lDdan da gOIDmsUyordu. Burunlan ~izince kalemi Ьо·
rakll:
- Bak aone, sana hofuna gidecek ~ anlatacaй>m. Harita Uzerinde
konutuken бl1feьnen de senin giЬi, lllkemizin do~u hep ~toprak­
lanпuZ» diye sбz eder. G~en glln, Sevr Antl"'maso'ndan sбz ediliy·
ordu. «lngilizler, Frans1zlar, ltalyanlar, Yunanlolar Olkemizin doJ1u.
Ь.tо ve gllncyindeki topraklan aldllar. Bize sadece, Ankara ve
cevresinde Ьir avu~ toprak btrakular.• dedi. Sш•furuza yeni geleo Ьir
orlcaЩ var. <;:ekine ~ine pannak kaldonp •<>Aretmeoim, dllfmanlar
onca to~lmtZI Olkeletine oeyle Щodolar асаЬа?• diye sormasш 011?
Лnnesi, OzDntOyle i~ini ~kerek Ban$' tn sбzllnll kesti:
- AtatOrk' Qn бnderlij!inde ul~ el ele vermescydik. Ьu i$iD Ost·
esinden gelemezd~. El Ьirlik olmak da kolay de~l hani! Лncak Ьir·
birioi seven insanlar eiЬirlik olabilir. ~u apanmanda yelmi$ aile уа$1•
yOt. YakЩ.k olarak ~ dM yQz ki$i eder. Ко$1А sav;цmak i~in yakot
alonacak. Bir tiiriO el birlik olup da yalut parastno toplayarnadok.
(,:Onkii_koca yapoda kimse kirnseyi tanшuyor. Кapolarda, asansOrlerde
227
ka.,ti~Цusak, $0yle bir b~Цian savma selim vcriyoruz ЬirЬirim i>c
Кimilcri buou da yapnuyor. О nedeole hep ЬirЬirimizi el~tirip d11·
ruyoruz. Duyduйuma gбre, katlar arastnda olmadtk ~ylerden kav·
galar ~tktyormщ ...
- ()grctmcnirn de Ьбуlс sOyiOyor: «Eger in.sanlara iosan sevgi<o
ogrelileЬilseydi, uluslar, birЬirleriyle savчmaz. 1ersine 10m gO~Ieroo11
birl~lirerek, dogarno ytktct gD~Ierine, a~loj!a ve hAslaltk.lara ka•·!•
kendilerini savunma yollan ararlardt. О zaman Ьe lki de yeryOzOndc,
ЬugDnkD gibi kimi insanlar fazlastyla Ьeslenirl<en. ltimi insanlar.
~ltklaO Olme dunununa gelmczlerdi.» diyor.
Ващ, Ьi r ао durup annesinin yDzDnc Ьэkll . Kendisini ilgiyl•
dinledфni gбtilnce sordu:
- Вбуlе bir fCY oi.Ьilir mi anne? YeryQzQnde birЬirleri11 111
dillcrini, IOrclcrini, /idetlcrini Ьilmeyen, yani birЬirl erini lti~
lantmayan insanlar var. Bunlar ЬirЬirl crini nastl scvcbilirler? Bu yoll•
savчlann ()nDne nastl g~ileЬilir? Pek akltm ermedi.
Annesi hi~ dOfDnmeden yanttladJ:
- Bir ulus i~indcki insanlar b irЬ irlcrioi sevmcyi OA<CnmiJierse, or~lar
komJU uluslann insanlarla da "insan" olduklan i~in sevcceklerdir. О
komJular da kendi koщulanm scvincc dogal olarak yeryiir.O,
birЬirlcrini scven insalarla dolacakttr. Sen, ьаnа уа da ЬаЬа•щ,
бgretmeoine, arl<adaflaлna, akraЬalarшuza ktzsan silihla sald1Г1p
bizleri yok etmeye evlcrimizj yalop ytkmaya kalloЩilir misin?
Вал$ lcЩia all l d~:
- ВОуlе bir ~yi kesinliltle yapamam.
- Nedcn7 dedi, annesi.
- C1lnkii sizlcri seviyorum...
- IJIC dedi, annesi. Anlatrnak isledigim de bu ...
Вал$ Ьir an on numaradaki kOffifU kadtлt dD$DndO. «0 han1111111
Ьeni scvebilecegini hi~ sanm•yorum уа! ...• diye mtnldandt.
Anncsi ndadan ~tluyorl<en gcri dOodO:
- Yoksa, bu dedigime h!la akl.tn ennedi mi?
- Eh, diye Ьoyounu ktrdt Ваn$! Akhma utlulan Ьazt f<Yier var da ...
ВОуlссе ktf gcldi g~ti . Okullar kapandt. Banf dOrdllncD s•m(
Ogrencisi o ldu. BaЬast iJycrinden ytlltk iznini aldt. Нер Ьirliktc.
gemiylc КiЬns'a geziyc ~ tklllar, BanJ gczi strastnda sevin~ len kаЬ11ш
.,gтaz olm UJtu. Pek ~ok arkaЩ edinmifti. Onlarla gcziyor, oyunlш
oyouyordu. Bazeo de Ьir kOfeyc 1opla01p aralanoda sOyl~iyorlardt.
Bir gon ycmek sonrastnda hcrl<cs kamaralartлa ~lc.iln•il
dinlcniyordu. Ban$ arl<adaflannt aradt, bularnadt. Tck Ьa$ t na
dolчmaya koyuldu. All kallara indi, salonlan gczdi.

228
BurundaiO guvcrteye geldфnde, 01: yqlanrкW<i bir yoc:ugun ust
JOveneye ~·kan demir merdivenleri tumanmaya ~~~~tфm g6rdu.
Hemen telA$la k0$1U, onu kuc:aJ!tna ald1. CocuJiun Ost gilveneye
~•ktфnda kunanna sandallannm bulunduJ!u yerlerden уа da Ьqka
araltklardan denize d~cbilecegini, hatta dernir merdivenden Ьile
yuvarlanaЬilecepni d~Oilln(ЦIO...
<;ocuk 6nce direndi ama kunularnadJ. Ваn~ ооа Slll1Stkt sanlmt$11.
DoйNc:a gidip gerni kitiЬini Ьuldu. Cocuk admtn Cern oldugunu
sOyleyince, kitip mikrafonla durumu yolculara duyurdu. К..sа sOrede
~vreleri yolcularla doldu. Cem'in armesi, ~ocugunu aglayarak Ьagnna
bastt, soora olayt anla\11:
- Oglumu 6gleo uykusuna yallriJЩtun. Ona !UntllZl B8$Wdt
К..z'm 6yk0Siin0 anlattyordum. Birden uyuyakalnuftm. BaЬast daha
Once uyuduJ!undan, Cem'in karnaradan ~"'·~•nl duyan olmadt.
<;ok korkfum. Bu iyiliksever yoc:uk, oJ!Iumu bulmasayd1, kimbШr
Ь3$111J1 oeler gelecekti yavnunun! ...
Cem'in armesiyle ЬаЬвs1 Banf'Ш arшesi ve haЬastyla tan~lar.
К..sа sllrecle do.st oldular. Yolculuk Ьoyunc:a birt>irlerindeo
aynlmadtlar.
Vapur,lstaoЬul'a yaklцorkeo aynt masada oturmщ, akfaro yemek·
lerini yiyorlardt. Ban$' ш ЬаЬвsо, Cern'in ЬаЬвsmа:
- DostluJ!urnuzu lstanЬul'da da sQrdOrelim. Birt>irirnize adresleri·
mizi verelim. Siz nere de oturuyorsunuz? diye sordu.
- Веn de dedi, Cern'in ЬаЬвs1, ауо1 soroyu sorac:akьm. Sizleri ~k
<evdik. Biz de dostlugumuzu sOrdOnnek isriyoruz.
Bunlan sбylerken, ceЬinden karьn1 ~okardL AytU anda, Ban$ 'ш
ЬаЬвs1 da karьn1 Cem'in ЬаЬвs1nа uza\11. Birdeo suskunluk oldu.
Erkekler ellerindeki kanlara Ьakakalnu$1ardl.
- Оо! Meger, ауо1 apanmaoda oturuyormщuz da haЬerirniz
yokmщ, dedi Вan$'1n baЬast ...
Gef>ekten, Cernler, вan,larm oьordugu siteoio 00 numarall
dairesinde oturuyorlardt. Cem'in arшes~ g*n sonhaharda, Ващ'm
Ьalkondan attф elma kocaru yUzandeo, bagiПp ~agorarak onalogo
ayaga kaldoran Serpil HarumdJ ...
Нер birlik1e eve vardJiar. Уakm akraЬa giЬi ЬiiЬirleriyle sanЬp sllr. stk
gO<Щmek uzere s6zlqerek vedal8$111ar. Asans6re bindiklerinde Ваrц:
- Anoe, dedi. Hani Ьir gOn Ьаnа insanlar Ьirbirlerini tanoy1p
severlerse, yeryOzOnde savцlar sona erer demi$tin уа, sбylediklerine
akl1m enneye bцladt aruk.
- <;ok iyi, dedi arшesi. Bu inao~ seni ve ~vrendekileri mutlu
edecek.
221
С110ВАРЬ к ТЕJ«:ТУ

ас:аЬа - uтересио elet~innek - qнтскомn. реuею11•


~llk - roJI04 pooan.
(dtj - IJIJJIИNC
idct - RpOIAD, - · 1pЦI!UIII
aklo(m) ermclt - --... ""<"''" ptip - страинwii
aknЬa - ~­ s.emi - 1Cope.6JI8o
aralik - - Hкrq>NJI seri ~lmek - отхо.акn назад
- - ЛИФТ gOz.Oen kal;tnnamak - не упуасат" 11 •

oanak - броаn. IIUIY


ащ - Jlцом-.". rорс:п.. nрм:горwи• а1!nсу - ин­
l>фr11-"J'''K а1Мm - nмубо
Ьф1nа Ьumak - пр.,.._,. • груд~~ ho!(una) aiьnek - "J'UU'1'<''
Ь..,СU SIVП'II - \ ТОJЬ.IСО 'IТ06w bOfUml citti - мме ПOЩ:U,N.IIOC"
on.om.a inщ - oepo
Ь.Ь - IОСТОС iyilik sevet - .ooбpwl
Ь..lemek - •"'*'"" i.~:in aJrnak
- бpln. отпуск
"-'n - Y'J"WW<<!MC
Ь.kmak - (на.) ycnn, HIJIO<C10,
nрмостw:•
.....
kaЬtna st&mamak - бwn иетсрnсrш·

kaldarmak - nодн-имаn.
щ;т - IIOOJ>OA, ..-. ...... форма ЬIЬ$таk - npNИИW*ntl 1а \t"'u-
Ьinmek - <~~U<Т>С• (о uтобУ" и т. n.) Aмбo, nредлрнниwатъ.. )tJCNTI>
Ьirl<ftinnd< - ..,...,..,.., оо.с..,....,. Ьmаrа - аюта
Ьoyun<:a - • ........,.., иal1pOТIIJI<tl<ll kan - ocpo...
Ьunalmak - переnопменнu lclbp - RI'41ЛioНKIC
c:an vermdc - ужреn.. нcnycnm.1I:jX bvp - ccopa
oekinmek - cro::::н.wn,c,1 kaymak - CICOJII.)fП1,
~ak:antt - 18tp)'JIНCHИC kemirmek - rpw3'Тio. rno.un.
~ Ul>t - мусорм<><- klnnm Ьa$Laklr k.l% - краскu wanoч·
dalmat - ..,."_,...,.., У"~ с
rмоооА io}'J - бq>er
dcteri - uенносn. k~ - серАЦеанка. кopewol(,
dcmir - • e..x3ffw:i Orpwэot<

diJ - IDWIC JcoyuJmak - (д.n.) npиHIOUТI.CI ._.


di.ralmek - ynнpan.c.•. ynptNJn'1.CI: что-пнбо
dota - -·uypo kul&k vmnek - DPNCIIY*NII1'1Io(:l (.11..11 •
dotu - 31Nд kui11Ьe - бy41<8

·-·
dollfl"ak: - ryлrn. kurtarma sandallan - сnасателJоНщ!
dolmak - каполн111'W:t
d61c0Jmck - npom~oan. rмndalina - Jrai\IIPМH
dwum - anyiWII, по.rао.енме manldanmak - бормоn:n•., б)'р'lать
dЩmon - opar onalik - оосrруто
el ele vermdc - об\.е.!tнииn.с• . 6wn. OndaiiJc - JIМAepc:t1JO, ру1(010АСТIО
,..,.,.. Ozcn - старание
el vermck - nротmпап. pyl(f no- Ozet yazmalc - юлаrаn. aapa-nt~:.
JICJII11o конслеп
"""'"- еюrиеине. об1.сднненмс:
e.ьirtiti saklumak- бpocan.ar, QIAIП.CI
saYafm&k - 80C81n
11YUnmalc - ')I.ЩX[Q,I1'\> \IZIImlk - npc>r1lr1IUn
10ymak - coorтaт. OtO yapma.k: - r"JII8,/UI'no
Nynlmalt - (мех.) юбu~<т><:о, OZOnrQ - бecrюec:oiC'I"'N), 80ЛХеКНt
awnyтan.ct Y<dalцmalt - npowanco
ti laЬ - оружие yalot - тоnлмао
tilmek - c:n<pon (OICТIIXOW) yak.la~ak - прммерtео, n:рмбп:юитет.­
toymak - симм:аn. ко;амцу, oб- NО
nyn~oб...pon )'lklцmalt - npм6n-nco, n-o-
taz etmek - pк~CD'JWNn .urn..~
16z kesmek- npepwun., рерсбмun yalanaJc - •е-о.. СWМ1"8'По
sualcunJuk - MOJI'WtNC yanormak - ~ (onon.)
oardarmck - npoAe>J~J~~on Yunanistan- Грецнt
JQrekJj - ПОСТОIИНО ya>jden - -
tak•lmak - )КТJ~~е.._....., 1anua-n.. yolacl - ~
....,..n Y•kmak- J8JPYWIП.. JIOIIIIan.
omine- наобороr
......",.Ц-харобптw:о,........,.
toplamak-coo..,..,.
.....
Y'Jiculor - !1)'11П1. ., путс..,.."_.

yurt - 1) xpall, po.IIIIMI; 2) oбcuc>юn1te


ooprak - )C>UI.I yuvorWunoit - CIIOпm<:l, yn~
t6ren - UepC'MOКJUI, обрц. npi!ДJIMK QUJmal
~ - сrера:еи1о yOryJI - -
lllus- каомt

1Ю11Р0СЫ к ПJ(С'ТУ

1. Ващ Ьalkonda ne yaptyordu?


2. Onun ailesi kaymco kal1a otwuyonlu?
3. Onlann oturduklan yapt Щ katloydo?
4. lkinci katon on numanllo dairesinin Ьalkonundan ni~in garip
Ьagomlar gelmeyelщladJiar?
S. Ващ Ьalkondan odaya girip ne yapmayalщlado?
6. Annesi neden tel~la kooUJfD"ya lщlado?
7. Ваn~ annesine nasol bir ~ anlattJ?
8. Вanf'on ~i harita i!zerinde konщшken ne sбz eder7
9. Nasol insanlar eiЬidok olaЬilirler'l
10. ВВЛ$8 g6re hi~ tanunayan insanlar birЬirlerini sevebilider mi?
11. Ващ ЬаЬаsоnа, O~ne, Вl1<acЩianna si\Ahla kallщabilir mi?
12. Annesi Ваn~'а ne anlatmaya ~~tyonlu?
13. Ващ Serpil Натmш onu seveЬilecegini sanoyor muydu?
14. ВОЛ$ Щmсо smtf 6grencisi oldu?
1S. BВЛ$ · вilesiyle tatile i~in nereye ~tkn? Ne ile?
16. вал, geri strasonda П8S11dt?
17. B1r giln yemekten sonra Ваn, ni~in tek lщma doЩtyonlu?
18. Ваn,.". yaptogo ~gu gOrdO?
19. Вал~ onu aldtltU? Kurtardt 1t11? <;ocu~un adt neydi?
20. <;ocugu aldtktan soora Вал~ nereye gini?
21. Durumu yolculara k.im duyurdu?
22. Cem'in annesi ni.;in Cem'in kamaradan ~lk1$1Пt duyan olmad1?
23. Cem'in annesi ЬаЬаst ~·ш annesi Ьabastyla nastl tant~tllar?
24. Вал~·ш ЬаЬаst Cem'in ailesiyle dostlu~u devam elmeyi ist,-.Jo
mi?
25. Baл~'tn ЬаЬаst Cem'in ЬаЬаsша kii/Uш uzattrl<en neyi anlado?
26. G~n sonЬaharda Ban~'a kim Ьagtmu~ll?
27. lki aile nastl vedal~tllar?
28. Ващ annesinin sбylediklcrini ne zaman anladt? Ni~in?

SELfН A8I.A OLIIAКТAN VAZGECТIII

АЬiа olmantn ne kadar zor oldugunn Ьiliyor muydunuz? Ве11


Ьilmiyordum. ..
Bilseydim, Ьаnа «Selen Abl"" denmesini i5ter miydim hi~? ..
АааЬ, ааЬI Ncrde о eski giJzel gilnler... Ablamtn e linde ne gбrsc111
bemen a ltrdtm. AЬlam vennek istemese de anncm,
«Ver ktttm! О daha k~k, lafian anlamtyor. Nastl olsa Ьirot
sonra sti<Jlop elindcn btraktr,., deyince vermek zorunda kahrdt - dalo;o
d~su "AI!" deyip enome atardt.
Ama ~imdi i~ler de~if!i ... AЬiam,
«Hani Selcn bOyOmO~tO anne? Bi.r de ona "Selen АЬiа" diyoru1..
Vermeyecetim iJte! Oyuncaklanmla oynamalc Ьenim de hakkon>!•
diyor.
Annem ~arcsiz,
«Sen de hakltstn,» diyor aЬiama.
Вбуlесе aЬla1t11n elinden hiфir ~у alamaz oldum.
Hepsi bu kadarla da kahnlyor. AЬiam Ьаnа, аЬlа olmantn zahmeoli
yanlannt hat1rlat1rcastna.,
«Selen Abla olduguna g6re, sen de Ьcnimle oturup dcf11
~ah~sm!» diye tuttwuyor.
Ders ~al~mak hi~ de zor degil aslшda. Gelgelelim aЬlam der<
~alфnayt hi~ sevmiyor. Onun i~in de annem,
•Hadi git dersine ~alt},» deyince, garip garip JOYier yaptyor.
Bugiln de yatagшa ~ti<Jp ZJP zop zoplamaya Ьasladt. (Bizim evdc
yataklartn Ostuode ztplamak yasakur.) Вео,
«АЬlа, nedcn Ь6уlе yapoyorsun?» diye sorunca bana,
«Stklct bir i$e Ьaslaтadttn босе kendimi e~lendiriyorwn,» dedi.
«Ders \'iloJmalc stktct Ьir JOY detil ki!» dedim.
.О zaman Ьenim dersime sen ~~~sana!» dedi.
Веn •
.Oiur, ~alo$onm!» dcyince ~k $1$ttd!.
«Nasol ~al~acakstn bakayom?» dedi.
Веn,
«<;ok kolay! Кitabmon i~ine kO~OI< kO~OI< yuvarlaklar ~izec:eAim.
Yuvarlak ~izrneyi бйtendim,• dedim. ·
AЬlam zoplamayo botak•p giilmeye Ьцlаd• .
«<marson Selen! Yuvarlak ~izmeyi herl<es yapar. Onemli olan
yuvarlaJ!o nereye ~iz=J!in,» dedi.
«Seo gбster, Ьеn ~izcyim,» dedim. AЬlarn,
«Sana gбsterinceye kadar, Ьеn keodim ~izerim. Hadi otur da ders
~loplom!» deyip ooOme kitaplanndan Ьirini koydu.
КilaЬin kapagшo a~tun. l~inde Ьir arocanon resmi vardo. Resimdeki
amca bana tanodok giЬi gelmi$ti ama kim oldugunu Ьir tUtli! baur-
layt madlln. AЬlama,
•АЫа, bu arnca kim?» diye sotdum.
AЬlarn Ьir ktzdl, Ьir kozdo ki sormayon.
.О aroca olur mu hi~!• dedi.
Amca olmadфna gбre dede olsa gerek, diye dЩOndam. Ama dede
olacak kadat da yasl• deJ!ildi. AЬlarna,
«Вu dede kim'l>> diyc sorunca. aЬiam dаЬа ~k kozdo•
..К.um sen caЬil misin? О bizim АtаоШ. AtanШ!» dcdi. AtaПilz
осаЬа armemin mi, yoksa ЬaЬarnon mi katdC$i oluyotdu? lkisindeo
Ьirinin katdC$i olrnaloydo; ~OnkO teyzelcrim, daytlanm, amcalanm,
Ьalalanm, уа annemin уа da ЬаЬаmоn katde$leri oluyor. Hangileri
annemin. hangileri ЬаЬаПiln katde$1eri, henOz бйtenemedim уа...
AЬiarn hepsini ЬildiJ!ine gбre, Atamwn da hangisinin kardC$i
oldu8!Jnu Ьilir diyc dЩOnerek sordurn.
KC$ke sormaz olsayd1m. AЬlam neredeyse parmat••• gozi!me
юkacakta.
«Sakщ arkaЩianm~n yaoonda Ьбуlе $CYler sorma! Beni rezil
cdersin ha! ..» dcdi.
<;ok korl<tuJ!umu goriince Ьiraz yumupdo ve,
«Ваk $imdi. Sana AtamJZJn kim olduJ!unu anlatacaJ!om. Beni ~ok
lyi dinle!» dcdi.
Boyi!k Ьir dikkatle aЬiaiDI dinle.neye basladun.
(($unu hi~ aklondan ~okarmo! Atarnoz ka!bonuzde ya$1yor,» dcdi ve
elini gi!J!siine koydu. •
Anladogoпu gostermck i~in Ьцlfnl salladun vc Ьеn de elimi
JOJ!sOme koydum. AЬlam bemen itiraz etti.
«<ras1 sag tanof. Каlр sol taraftadlr.~ dedi.
Hemen elimio yerini dej!i~tirdim. Koskoca adanuo Ьenim kO~Ocilk
g68$0me oas1l Sljtdljt!IU anlayamam1~11m. Zaten bu sa~ sol itini <1<
henDz anllriU$ degilim.
AЬlam Ьер, kalemi tultugum elimin saj! elim, dijterinio de sol eli111
oldugunu ~yli!yor. Ama Ьеn kalemi Ьер ayrn elimle tulmuyorum k•l
Onun i~in de,
•Saj! elin bangisi Selen?» diye sorduklanoda ellerimden birio11
uzattyorum. Кimi zaman, «Aferin!», kim.i zaman ~ c<Yi11c
kaщtlrdtn!» diyorlar.
Веn sajlшu, solumu ve Atanuz1 dO~ilnilrl<en ablam,
«S6yle bakalun, AtlriUZ neden kalbtm1zde ~·yor?» diye sordu.
Hoppalaa! 8en nereden Ьileyim? «Evi yok ЬerЬalde», diye
diЦOndOm ama ahlanun yine klza<:agiПI bildigimden ~ylemedim.
Ablam,
•<;ilni<O О, yurdumuzu d!Цmanlardan kurtard1,» dedi ve Atam!Zio
iJgili ~~~ anda hatlrlayamad•A•m Ьi~k gilzel ~у anlattl.
Anladljttm kadanyla Ьize ait 90k gDzel Ьir yer olan yurdum11zu
hm1zlar ~пщ. At1r111z da hepsini d6v0p yurdumuzu geri almo$.
Sonra da onu ~uklara armagan elmif. <;ilnkil Atanuz ~uklan ~ok
seviyonnщ.
Bu yun denen yerin nas1l Ьir yer oldugunu tam olar;ok
anlayamadun. GaliЬa ~if\lik gibl Ьir yer. Ama ~if\lik degilmif. Dal1a
bOyilk Ьir yermif. Her neyse...
Наа! Bir de ~unu hi~ unuьnamalJYf"'flm. Аtатшn gбzlcrl
maviymit! T1pl<1 denizin rengi gibl ...
AЫarn 6grenip 6j!renrnedijtimi anlarnak i~in,
«S6yle Ьaka\Jml A11r111z ne уарmц?» diye sorunca bemen уа111 1
verdim.
«Yurdumuzu hm1zlardan kunanm~!»
AЬlarn giiJdO ve,
«HifSIZ degil kiZim. D!Цman , d0fm80!» dedi.
Ben bemen dOzelttim.
«Pardon! HIJ'SIZ dejtil, dO$man.,.
«Aialilrl< oerede Y&f•yor?•
Bu soru 90k kolaydl.
«Кalblmizde,• deyip elimi &бSSOme koydum.
Ablam,
«Yine yanl ~ tanof1 Sen en iyisi kalЬini gбsterme. Yaln~zcu
'Кalblmizde,' de, olsun Ьitsin,» dedi.
Ben,
«Peki,>> dedim ve aЬlam derзini Ьitirinceye kadar бtrendiklerimi
UDutmamak i~n tekrarla)'lp durdu. AЬiam,
«Нadi Selen АЫа ka.l.k. denim Ьitti!» deyince anneme k~up
Alamlzla ilgili Ьildiklerimi anlattun. Annem bana, «Aferin!»
diyecetine, аЫаmа,
~Aferin Sevi"''! Кar<Щine ne gtlzel $0)1\er 6A1etmi$Sin,» dedi.
Sonra da аЫапun бdevini kontrol e1meye Щlad1.
Cok c•nun sllulnщu. «Вari resim yapa)'lm.» diye dUfundum.
Dolaptan resim malumelerini al11iten g!lzOm aЬiaпun yeni pastel
Ьnyalanna ili}ti.
Косатаn Ьir kutu Ьnуа. Hern de ik.i katll. l~ini ~1110. OyJe gtlzel
ra>lc!er vardt ki! Alьn ve gOm~ rengi Ьile vardt. Hepsi de gtCir gtctr
VO kijtt\1.
Ne yaztk ki ablamtn Ьnyalanru elloyemezdim. Selen АЫа olmu$-
tum ~ilnkn.
«Веn bu aЫaltktan vaz g"1'5Cm mi асаЬа?» diye diЩOndOm. Hi~
fena olmazd1. Yeniden k~lllt olursa neler yapardl/0 neler? .
<;:ok aktllt bir ktz oldujum i~in, Ьiraz dfi~Once yeniden ~iuk
olmantn yQiunu buldum.
АЬ\апun Ьoya\anru ve resim def\erini altp saJondak.i masaya yer-
le}tim.
Annem bfiyll\t bir dikkatlo aЫanun бdevini kontrol odiyordu.
AЬiarn da onun yantba}tnda duruyordu.
Вeni, daha dogrusu Ьoyalann1 g!lrfince, аЫат hemen yantma geldi
ve Ьeni izlerneye ba}ladt. Ben sak.in sak.in Ьоуа kutusunu ~m.
АЬ\аm g!lziinii Ьoyalanndan aytrarruyordu. «Anneeel Selen
boyalanmt aldt!» diye Ьajнmast an meselesiydi.
Ablama Ьakttm ve,
«АЫа Ьеn Щ ya}tnday•m?» diye sordum. AЬiarn g!lzlerini Ьоуа·
lardan aytnnadan,
«0~0 Ьitirdin,» dodi.
Pannaklanmdan O~OnU g!!sterip,
«Yani Ьеn ~k k~OjOm, !!yle mi?» dedim.
Ablam ~k sevinmi~ti.
«ТаЬii k.i ~ kO~OksOn. Sana 'Selen АЬiа' dodealmize Ьakma!
Laf\an anlamadtjln ve ЬOyuk olmak istodijin i~in !!yle diyoruz.,> dedi.
Ел tatll sesimle,
«Ben an1k laf\an anl1yorum aЫactj!tm. Bllyllk olmalc da
isterniyorum. 8ana 'Selen АЬiа demene gerek yok antk. Zaten
ЬUyiikler kO~IIklere' аЫа c«<emez ki!>> dodim,
AЬiarn }8$ktn ~tn yUzOme Ьakt1.

235
.. дrerin sana Selen. Sen alullaшyor.;un galiha!» dedi.
Her $ОУ yolundaydo. Uzanop ktnniZI Ьoyalardan birini aldom. Оокс
«C:Irrt. c1rrt» dJye ki.,й1dtn1 y1t1t11n. Sonra da «ttk» diye ikiye ay1rd11н
Pastel Ьoyalan luпnaya Ьауоlшm. Копnса hem tutonaso kol.oy
oluyor, hem de Ьoyalar I»A•Imt$ oluyor.
АЫаm ne zaman ЬaAJraeak diye Ьekledim.Ama Ьagonnadt. Utшt
uzuo Ьаnа baluo ve,
•Selen! Sen sandoAJmdan da akllltynu~tn. Buyiilr. olmak i~iooo
gelmeyinee ku~Ok olmaya karar verdin. Vallahi pes doArosu!» dedi.
Веn kendimi kaptmni$, pastel Ьoyalann k'A•tlanru yutoyordum. Л l•
lam,
•Anne duydun mu? Selen, аЫа olmaktan Vaz.g<l'nЩ. Cekeeegioшt
var. En 1»k da Ьenim. Kullanmaya luyamadфm pastel Ьoyal ar"'"
kmnaya Щladt Ьile. Yenilerini isterim, haЬerin olsun!» dedu
Annem, aЫanun kitabtndan Ьa$tnt kaldtnnadan,
«Peki kazam. MIY& y1ktnca aJanz!>• dedi.
Oh Ье! K~iik olmak varken bOyOk olunur mu hi~! .. Pastel Ьоуа
kmnayo da Ьауаgо llzlemi$im.
~imdi $118 (lteki Ьoyalarda... AblaloAa da ELVEDA!

ClaN'Ь К ТЕКСТУ

&ftrin! - WOJ'IO.teU!
a.it - nрнкаАDСж.аn.
'""'"'-- rpr
1610. cq><6po
..
aktiЬnmat - уwи~ hala - тn11 со сторомы оща
al нn - 'JOJIOТO haldc-n-
amca - дам со еторомw отца hacarLatmak - каnоммКIТiо
an - момnет ЬenUz: - ~~ ТOIIW:O llfl•
aslindl - на самом пеле rJUJ'oлax а упqwrтсп•ной ФOr­
atami.Z - каw JООбммwА Атапорк NC)T0!11oXOiifТO
Ьo)'11mak - oбoun herhakte - кааериое
Ьoya - ~Q»CU il&ili - ммеюшнА CUJ•
ЬOy1!mek - ростм itiraz ttmck - 1I03pucano.. tтрОТ('С ·
c:aNI -
........,_нwА, oerpoмoncwl! тoun.

~ - бcзwcxoNtwA, иcnonpuкмwA kalp - eepnne


~ l - pw140C lupak - lфWWU
Q<keeek - N)'1<a. ">"'..... ktndini kaptlrmak - .111n. ат•ну• "
~if\Jik - no.мccn.e. и:мсмме с:ее>..уuс:ч•
day1- AIAI со сторомw матерм lшmalt - JIOмan., дробtm.
dOvmek - (a.n.) бк-n.., смопm. tunannak - СПIIСIТЬ
fena - мo.xo taf - CЛOIO
&1Ctr gte11 - nодраанне с~ету. malzcme - wатермап
скриnу. трссl()'. хрусту mc:sclc - 80npOC:
&61 ilifmtk- nonuan.ca на rЛU~ oyuncak - мrpywu.
&nar - •ooн" teyle- теn со сторокw wатер•
rcnk - UIICТ vallahi - ell~! liiOCТMOt СЛОIО
rnil ctmek - пооормn. ос~:орбкn va~mek - OТU1W.Nn.e•
taltamak -ICWUП. (го.ооаоА) yoruЩand& - радом
\!Jml.k - yweшan.c•. РО.IIМ"Т\. yanl•t - нскркwй. нenpaaм..нwJi
t.•k:•lmU - cryчan.. тoe•ONn.. )'Шt - ро.дмна
_.....,... yuvvtak - ICJ')1"Jw•
IOicmak - ICO......n.. 81'Ы1Сат\.
&am olank - т<IО4О
....r- ttvpou
....
zahmctli - труЮ«wА. 1а1'1'УАНН'ТМ...

80IFOCbl К rEKClY

1. Sclcn ablasonш elinde ne gбrse al1r moydo?


2. АЫшо Seleoe oi~in Ьет i<)'i vennek zononda kaldo?
). Simdi i~ler de~i~ti mi?
4. Aile$i ni~in Selen'e •Selen АЬiа>> diynrdu?
!. Selene gбre der.; ~alo~mak zor mu?
6. Ablas1 ders ~~~~YI seviyor mu?
7. Selen nasal der.; ~ala~cak11?
8. Sclen IUtabon i~indc kimio resmini gOrdQ?
9. Selen resimdeki amca kim oldu~unu bilw mi?
1О. Ablasa neden Sclen 'е ~ok k1zda?
11 . Sclen anladogan• gбstermck i~in ne yapto?
12. Sclen kosknca adomon kO~OcOk gбg,siinde nasol sogdфna
anlayama, пu?
13. Sclen'in anladфna gбre Atat!lrl< ni~in kalpte у~ауО(/
14. Ders ~~ ~~maktan sonra Selen ne yapmaya Ьaslado?
IS. Selen dolaptan resim malиmelerini al1rken gбzU ne ili~ti?
16. Seleo nedcn ablasanan ЬоуШnnа elleyemezdi?
17. Selen nedcn aЫal.aktan vazg~meye karar verdi?
18. Selen buy!lk olmak istiyor muydu?
19. Ablas1 Sclcn'io pastcl Ьoyalan aldфna gбr!lnce Ь..glfdo та?
20. AЬiasana gOre Selen akallo rruydo?

DILfK А111.А IIANA BEВEGINI VERIIEDI


Dilek АЬiаnш dogum yapьgano otrenince,
..ОЬЬ Ьеl NiЬ..yct!• deyip k• k • ЬеЬеgi gбrmcye gittik.
ВеЬеk бylesine minik, Oylesinc gi!zcldi ki... Elleri, ayak.lan, bumu,
а~ ... Hcr ~yi kQ~c!lktQ. Onu kucagama a.lmak isteyince Dilek Ab-
lanш annesi.

2S7
«ВeЬekler elleDIIICz!» dedi.
Yalan sбylemifti! <;:nnkO Ьenden Щkа herltes ЬеЬейi ellcyi)l,
«Aguu, guguU» diye garip garip sesler ~akamalar.
Surannu asap Dilek AЬJanan sOsln yataj!anan kenanna oturd10111
Dilek AЬianan karna Ьalon gibi sбnmOftil sanki. BeЬej!i kaman<l;lll
\'lktaj!o i\'iD ~k mutluydu. Dunnadan etrafa gOIOcOider daj!atoyortlll
Sa\'ona ~adogo Junnaza kurdela da ~k guzeldi. Ваnа,
«ВeЬegimi ЬeAendin mi?» diye sorunea,
<<Evet ~ok ЬeAcndim, arna anncn kucaj!tma almarna izin vcn""'''
Ovey annc midir ncdir'l» dcdim.
Dilck АЫа bu sбzlerime ~k gйldO ve, «Sen hi~ Oziilme. Ann.:111
Ьiraz sonra gidecek. О gidincc ЬеЬеj!i istedij!in kadar kucaj!onda 111111·
Ьilirsio.• dedi.
<;:ok sevindim vc annesinin ghmcsini Ьekledim.
Dilek АЫа ЬeЬej!ini cmzirirkcn · yle mutlu gMlyordu ki 0111111
yerinde olma)'l istedim. ВeЬej!in karnt doyunca,
«Нadi Ьakaltm, scn de gaz.uu ~tkarmasma yardtm et~> diycrek '"'"
Ьаnа uzatn. OyJe hcyecanlandtm ki anlalamam.
BOyQklcrin уарtф giЬi Ьir kolumu poposuna, bir kolumu da
sttlma dola)'lp stktca sanldtm.
AЬiam,
«Merin sana! Scn ~k iyi bir annc olaeaksш!» dedi.
ВеЬеk ~ gOzel kokuyordu. Кokusunu i~imc ~ke ~ke, uz11n
uzun kokladom. Кafasono hi~ durmadan salladoj!o i~in aj!Zl yanagama
ve Ьnynuma dokunuyordu. yle b()ftu ki! Canlt ЬeЬeklerin oyuncnk
ЬeЬeklerdcn ~ok fark.lt olduj!unu аоlаушеа, Dilek АЫауа,
«Bu ЬеЬеk Ьenim olaЬilir mi?» diyc sordum.
Annemin Щt ~tkmasona raйmen Ьаnа istedij!im ber f<Yi vcrcn
Dilck АЫа bu kcz,
«Oimaz hayanm! Bu ЬеЬеj!i sana veremern.
Murat Amcan izin vcrmez yOnkii. Ama diledij!in zaman gelip onu
istedij!in kadar seveЬilirsin,» dedi.
Dilck Ablarшn kocaso olmasayda kefke! О zaman ЬеЬеj!i Ьо111
vereЬi lirdi.
Eve gelince,
«Вео de ЬеЬеk doguraeagun!» diye tutturdum. Annem,
«Scnin yцtndaki Juzlar ЬеЬеk doguramazlar! Biraz daha ЬOyQ111cn
gerekir,» dedi. Ben,
«Ablam doi!uraЬitir mi'l>> diye sorunca.
«() da doj!uramaz.,» dedi.
«() zaman scn Ьаnа canlt bir ЬеЬеk doj!ur,>> dedim.
Annem ~ok kararlt ve kesin Ьir dille,
«Bunu unut! » dedi.
Hi~ ·k.imse Ьeni anlamayordu. Son Ьir umutla aЬJama ginim ve,
•Abla! Ben c:anla ЬеЬеk istiyonun!» dedim.
АЫаm hayretle hana hakta ve,
.sen deli misin? BeЬekler ~ ktsa Ьir sllre sonra bDyQrler ve in-
"'"ш Щша Ьеlа olurlar!» dedi.
•cNasal yani?» diye sordum. АЫаm,
«Yani ... Oyuncaklannt ahp vennezler, ders ~lt,uiten seni rahatsaz
ederler, yaptфn pkalan aniamazlar, olmadak "'yler tuttururlar. Daha
neler neler! .. dedi.
АЫаm Ьeni mi anlatayordu ne? Ona,
«Bcnden mi sбz ediyorsun?» diye sordurn.
AЬiam 6nce duraksadt, sonra da,
«Yok canam. .. Sen Ьi~ 6yle 'eyler yapar пusan? ВeЬeklerden s6Z
ediyorum,>> dedi.
Rahatlama§tun arna yine de aklam canlt ЬeЬekteydi .
«Ama ЬeЬekler ~k gDzel ve 'irin.! Ostelik insaшn yanatan• ve
Ьnynunu 6pUyorlar!» dedim. AЬiam,
«Bu giЬi ~lerin se.U yaшltmasшa izin vennel Sen Ье.U dinle! En
aDzel ЬeЬekler oyuncak ЬeЬek-lerdir! Hi~ sorun ~tkarmaz.lar. Gel
oeninlc Ьircr ЬеЬеk щiр cvcilik oynayahm,>> dedi.
АЫаm kolay kolay <<Gel oynayalun,» demez. Farsau Щaпnamak
i~in en yum~ak ЬeЬegimi kaptp,
«Hadi oynayalun ama Ьеn anne oiЩtm!» dedim. AЫarn,
«Yine ~Jar ~Jarla пu oyuna Щlayacagtz? ikimiz de anne
oluruz olur Ьiter!)> dedi.
.лmа ЬeЬekleri emzirecek memelerimiz yok!• dedim. Ablam,
«0 kolay. $imdi ikimizc de meme yapanm,>> dedi ve kU~Dk
IOplanmazdan qit bOyUkiDkte olanlan щiр atletlerimizin i~ine soktu
Tapkt annelere Ьenzcmi,tik. Ablam,
«G6rdogon giЬi senin memelerin daha bfiyDk. ltiraz eunemen icin,
bOyDk toplan sana, kD~Dk toplan Ьаnа koydum,>> dedi. Ben,
«Te.;ekkDr cderim aЬiacagam ama Ьir de ok~li ayakkabtlanпuz
olaayda ne iyi olurdul>> dedim.
AЬiam,
«Rahat yok anl"'tlan. Sen burada Ьek.le! Ве sessizce antreden ik.i
vin 6k~eli ayakkaЬa alap geleyim. ln"'llah yakalanmarn,» dedi.
AЬiarn ynkken hi~ yerimden ktпuldamadam. Наnа nefcs bile al-
madtm. Biraz sonra aЫarn elinde ik.i ~in 6k~li ayakkabt ile geri
dOodu ve,
•Annem mutfakta yemek yap1yordu,• dedi.
Ayakkabllan giydikten sonra, aЬiam,
«Oidu olacak, k1yafetlerimizi de de~~irelim Ьari,» dedi vc Ьшш
kendi eiЬiselerinden Ьirini giydirdikten sonra, kendi~i de annemin <1·
biselerinden Ьirini giydi.
BeЬeklerimizi kщ:akla)'lp emzinneyelщladtk. Bir yandan du '"''
neler giЬi sohЬet ediyorduk. AЬiam,
<<$ekerim! BeЬeklerin bOtOn yllkOnU anne\er ~ekiyor. Веn <lilll
gece g&zilinQ Ьi le lwpmadфm halde kocam sаЬаЬа kadar horul horool
uyudu!• dedi.
AЬiam1n onca та nas1l uydurduauna hayret enim.
«Yaaal Yaaal Веn de hi~ u)'llmadtm. Вenim kocam da seninki gil>l
borluyor!• dedim.
SohЬeti 6ylesine koyulцn~tk ki annemin geldфni f;ork
etmedik.
Annem Ьizi g6r0nce ~1Aitk ~1AI1Aa.
«AyakkabJianm! .. ipek eiЬiscm! .. imdaaaat! ..• diye Ьаgш11 .
Ben annem Ьaamnaya lщlar lщlamu ku\aklannu t1kad"n.
AЬiam ~ekinerek,
«Anne о kadar haAIПIUI! Yoksa birazdan Polis lmdat gele<:ck !•
dedi.
Annem Ьagmnaya devam etti.
«<Je\sinl Ge\sin de Ьeni sizin elinizden kunarsш. Bu evde Ьаnа oit
hiфir ~у buakmadmJz!.. АllаЬцkша Ьаnа da Ьir ~ler b1rakш! ..•
dedi.
Zavall1 anneme ~ ac1dim ve elimdeki ЬеЬе~ ona uzat1p, «Л I
annccilim! Bu senin o1sun!)) dedim.
Annem 6nce ~k10 ~ktn Ьаnа bakt1, sonra da glllerek egildi vo
Ьаnа stloca sanldi. G6zlerinden yцlar aktyordu. GOIOyor mu aj!loyor
mu anlayarnadun.
Bu arada ablam jet luz1yla Ostilndekileri ~tkanp her ~eyi ycrll
yerine koydu ve annernden OzQr diledi.
Annern аЫаmа.
«Bir dahaki sefere eiЬise lerimi giyece~ zarnan haЬer ver de s;111a
hangilerini giyeЬilecegini gOStereyim.• dedi. Odadan ~okarken,
«Size ~ok gOzel yemelder yapttm. Elinizi yakay1p yemej!e gelin
ЬakaiJm,» diye ek\Cdi.
EUerimizi yakarken aЬiama.
«Веn de ar10em giЬi ~ok hag1nrsam Polis lmdat gelir mi аЬI<~'!•
diye sordum. Ablam,
<&n hili orda mJSin'1>> dedi. Веn,
<<Нау~r orda degil, Ьurdayun! Gonnoyor musun?>> dedim. AЬiam,
«C::eneni kapat da elini ylka!» dedi. АЫаm sorulanmo yanotl4mak
istemedigi zaman Ьер ayno ~yi soyler. «Ceneni kapat Selen!»
0 gOnden sonra bi~>ok kez annem giЬi baгordun ama Po~s lmdat
Ьi~ gelmedi. Bell<i de yeten kadat Ьagoramoyorum. ..
~Aer yeten kadar bag~r~Ьilirsem, Polis lmdat осаЬа motosikletle
mi yoksa ~okloiiЛIЬayla mi gelir? Вelki de helikopterle gefu.
Polisler helikopteri aparttnanimizm OnOnde havada durdurup,
iplerden kayarak, •!>angшrrl» diye odamon canundan i~ri dalarШ.
Topko filmlerdeki giЬi. Кim Ьilir? Bakarsuш onlar Ьаоа c:anlo bit
ЬеЬеk getitit.

__ ,..,.
1Cirnak - IC&IJC'Т1o
СЛОВАРЬ К ТЕJ<СТУ

ktmJidamalc - weiCo'IИТ\oCI, 'fP'OI"П\«


kok~mak - HIOXtтlo
8/\IJ'C - uo~ nepemua kuku - зanu
lllei - ...Ь. koyulqmak - ry=n, cryщan.co
I>Чiamok - 1&U3Woan lcutdel - пат
Ьe.lon - wармк mcmc - rpym.
ЬeJJ - мосасn.е. бeliC'fi."-C nefes - .IQIX.I.НМC
cam - стеюю ni'hayd!- Н&IО"'Щ!
~nmdc - стес:нnъс• onun yerinde olmaya istedim - 11-
9Cf!e - ПОАбороАОК xoтe.tJa бwn. а. се wссте
~o&Jtlc - - 01<~ - uб.'У'<
~if\ - nap1 ra&men - Несмотр8 на
clololmlk - - n sa.JJ.amak - DVI'II.. NU111o
daJmtk - npot1ИD'1'1o кfer - pa1
de.Jj - сумасwсдwмА s~loc•- ТСС84О, JUIOТКO
dolamak - oбwa1'WU1'1o., обенun.. sorun ~~kannak - c:ooдuan.. nри·
OПOIC:W:IIП.
•нun. npoбneww
etilmek - иunON.I'Т\oCI ..,..".k - racнyn
emzinnek - кормнn rpy.u-10 surat -фюномоw:м•. рОа
qit - рuнwЯ. оликаа01wl JW'&t umlt - DOir(JIIIiiИC11t. ~
lark dmck - 1&мeotan. plca - wynra
,ozano kupmadan - даже r11аэом не
f&tl&lr nо.драаанмс зауq
мopn!yn
быощсАс:• nocyAW, стема
hayrct - М'J)"МЛСИНС, УАНtлеННСI $4ft - )"'tOIИC
hayret dmek - 80СХМЩ1П.С8
seker - eaщ
htl icopter - lq)ТOJtCТ
tirin - слuцА, nрмлиwi, wиnwA ,
11iraz wnek - I())J)&*an
CКWDanf'tHwJI
tmd81! - на noNOUUo!
Щ:ЖI - ТОiif'Ь.-1-ТО"nо
jel - pciJI:1'1t8NМ с:м»
IUCNI"'nak - НКТIМN1'1.. nep.mm.
kesin - ококчатu•нwl, u.теrорм­
umut - IIIAC'..U
чссаА, решмтел: кwй ..

241
..
uydurmak -
~
8N10'WW:N:n •• 11JЖ.Z!YМW ·

Ovey anne - wa'IC:x.a


)'МIItmak - 880.д81ТЬ 8 ~КЖ.".
сбиааn. с толку
y11k - rpy>, ноша
yakalamak - xu:nn.., лоемn

ВОГf'ОСЫ К ТЕХСТУ

1. ВеЬеk nas1ld•?
2. Selcn ЬсЬсti kucaйu>a ald1!111?
3. Dilek АЫа nedcn ~ mutluydu?
4. Selen ne zaman ЬсЬсj!i istedjj!i kadar tutablldi?
S. Selen heyecanW>d! 1111?
6. Selen ЬсЬсj!i Ьctendi mi?
7. Selen canl• ЬcЬcklerin oyuntak ЬcЬcklerden fatkl1 oldu~un to
anlad1 ma?
8. Selen eve gelince ne istedi?
9. Selen аЬ!аs10а canl1 ЬсЬсgi istedij!ini sбyleyince Sev~ ne dedi?
10. Sevin~ Selene nas11 oyun teklif efti?
11. Kozlar ЬcЬclkeri emzirmek i~in ne yapьlar?
12. Sevin~ antreden neyi getirdi?
13. K1zlar ayakkaЬolan giydikten sonar ое yapmaya karar verdiler'l
14. l<!zlar ar10eler gibl neden sбz ediyordu?
15. Onlar annesini geldij!ini fart ettiler mi?
16. Anner on.lan gбri!o<:e ne Ьaj!Jrch?
17. Annesi Seleo'e ni~in щkiD Ьаkь soora da oou s!kJca sanldJ?
18. Кlzlar annesiтdeo бzOr diledj mi?
19. Seleo о gQnden sonra annesi gibl baJ!•rmaya ~аlц н 1111? Ne i~in'l
О ne istedj?

АНNЕМ BENI OКULDA UNUТТU

Bugilnlerde nedense bcrkes Ьcni kandmnaya ~ll~•yor. G~cnJcrdc


ablam heyecanla yantma gcldi vc,
«Вео ЬQyQyQnce tiyatrocu olmaya karar verdim. Seo bOyQyQncc
ne olacaks1n Selen?» diye sordu.
Ablam ЬQyQyUn<:c ое ol..,ag•na Ьir tQriU karar vcremedi. Her gOn
fikir dej!i~tiriyor. Веn ~k kararl1 Ьir sesle,
«U~!» dedim. AЬiam,
~ ver $imdi ~SI da ЬOyQyQnee ое olmak istedi~ini soyle,» dedi.
Веn,
«Sбyledim уа! u~ olmak istiyoNJD!»
Ablam i~ini ~lrip,
ш
«Selencigim Ьalr.! u~ olamazsan. COnkO cansazdar. Seo canlasan.
IЩ.ka bir $<У sбyle,» dedi.
Ablam Ьeni kandannaya ~~~~oyordu amo ~аЬаsо ЩunaydJ.
«Sev~igim Ьаk! u~ canladar. COnkO ьеm u~uyor, ьern de scs
~okanyor,» dedim. Ablam,
«$imdj Ьeni iyi dinle! U~ak u~yor ve scs .,tcanyor diye canla de-
mek dej!ildir. Bir $<yin canla olmasa i~in nefes almasa, yemek yemesi,
boyomesi vc yavrulannan olmasa gerekir. Anladan та? Bir daha da
Ьenimlc Ьбуlе sayg•sazca kooщmal» dcdi.
Веn ~aklan QOk iyi tananm. COnkO anneanncmlere hcp u~kla
gjderiz.
Ablarruo Ьeni kand•ramayacagana iyice anlamasa i~in u~arla
Цgili Ьiraz daha ~aklama yaptiПI. Ona,
oAblacфm fimdi Ьcni iyi dinlc! Havaalamnda g6rdug~ о
kO~Uk ~lar var уа! Onlar bOyUk ~aklann yavrulan. Eger о k~Uk
~aklar yemek ycmeyip, nefes almasalardJ nasal bOyOrlerdi? Demek ki
~ak.lar canla!» dcdim.
Ablam Ьeni kandaramayacag,no anlayrnca annemi yardJma ~gardJ.
«Anne! Selen'e bOyOyOncc u~ olamayacaArn• anlatar mlSш?»
Annem getip bana Ьalrtl ve Ьu konuda kanmaya niyetim ol-
madagana ~·Р diye anladi. Вма,
«Demek bOyOyOnce ~ olmak istiyorsun. Ne kadar gOzcl! Anlal
Ьakayam, ~ olunca neler yapacaksan?» deyince aЬianun agza
~Wr.tan ~ak kaldJ.
Annem aЬlarnш Ьir $<У sбylemesine fusal verrneden devarn etti.
«Sevin~cigim, sana Selen'in ~. yцonda, pardon, d6rt yцmda ko-
caman bir gen~ luz oldugunu aklandJш ~akarmamaoa sбylenЩtim.
BOyOyOnce ne olmak islcdij!ine kendisi karar verebllir. Oyle degil
mi'?>tdcdi.
AЬiam,
«Нааа anladom!• dcdi vc bana d6nop, «U~ olunca Ьеоi de
kuluplara g611lr0r mOSOn?• diye sordu.
Beoi kandtrarnayacagana оiЬауе1 anlamafll.
«Tabli gбtO!OtOm. Bana iyi davranarsan seoi Ьеr islcdigin yere
g6t0rilrilm,» dcdim. Ablam,
«Вu QOCugun iJi gllcO pazarWr. anne,» deyince annem,
«О yцlarda sen de 6yleydin Sevin~,» dedi. Ablam,
«Peki Ьео ooun yцшdayken ЬОуОуОосе ое olmak istiyordum?»
diyc sordu. Annem,
«Sen lur ~iЩi... Yok, Ьауаr, t.arla ~·~i olmak istiyordun,» dedi.
AЬiam bu yanottan hi~ ЩlariПladJ ve,
«Yok cantml Ben о kadar aptalnuydun?»
AЬiamtn ki!~Okken tarla ~i~eji olmak istemesi Ьeni ~ok
gOidUлn!ЦtO.
«lnsan bOyOyOnce nastl k~Ocilk Ьir tarla ~i~gi olaЬilir aЬiu'>,.
diye soruncu ~k ktzdt ve,
«Sen kendine Ьаk Ьacakstz!~ deyip odas1na gitti.
AЬiam odastna gidince anneme,
«Anne, aЬiam Ьeni Ьер kundtnnaya ~alt~tyor. $imdi de Ьа11:1
Ьacakstz dedi. Bak! Вenim de Ьacu~m var!» dedim. Annem,
~rilyorum Selenci~im. lki kocaman Ьасаgш var. Sen ~о~
bQyildйn arttk. GaliЬa okula gitme zamamn da geldi. Yann seni11k
okula gidelim mi? lster misin?» diye sordu.
BQyildD~Dme gбre okula gitmem gerekti~ini de biliyordum. Ama
anлcmden aynlmak hi~ de i$i gelmiyordu dogrusu. Anneme,
«Ama Ьirlikte gideeegiz,» dedim. Annem,
«TaЬii ki Ьirlikte gidecegiz kizim,» dedi.
Enesi gйn, onceden annernle ziyaretc gittiglmtz Ьir okula gillik .
Okulun Qgretmenleri Ьizi kaptda kщtladtlar. Bize 6yle ~ok il~:o
gбsterdiler ki anlatarnam. Okulun saЬiЬi ~ok gilzel Ьir hantmdt. Вel11tc
kadar uzanan san, bukle Ьukle щlan vardt. Ktyafett de ~ok $1ktt.
Annem okulun saЬiЬi gilzel Ьayanla ~у i~ip sohЬet ederken, Ье11
de arkada$1anm ve 6Aretmer oyunlar oynadtrn, fll'ktlar s6yledim. l!11
arada, ne olur ne o!maz diye, stk stk gidip annemin orada ol11~
olmadtj\tnt kontrol enim.
O~retmenim bDtUn ~uklara ~k iyi davrantyordu. Ona ~ocug11
olup olmadtgшt sordum. Ke1ke se>nnasaydom. О da Ьeni kandнтn.1y:o
~alt$1i. Bana,
.Siz hepiniz Ьenim ~ocuklanmsшoz!» dedi. Ona da baddi11i
Ьildirdim.
«Ben senin ~ugun degilim. Annemle ЬaЬarntn ~ocuguyшн.
AЬiarn da буlе. Ostelik Ьu kadar <;ocuk senio karntna stgmaz...
dedim.
Ogretmenirnin onu tersleroeme Ьozulup surat asacagtru dil$йndutн.
Hi~ de d!ЦйndOgiDm giЬi olmadi. Once kettla katola gOidO, sonra d:o
бteki б~etmenlere anlattp onlan da gilldi!rdil. Bu kadar ~k glilecck
ne s6ylemi1tim ki?
О gOn her !<У ~ok gilzeldi. Eve gelince, annern ЬаЬаm:о.
anneanneme, dedeme, halarna ve dаЬа Ьi~k ki$iye telefon e11i.
Onlara okulda ne kadar uyumlu oldujtumu, arkada$1anm vc
OAretmenimle nastl Ьеmео kayn&~ttйtnu anlattt. Herkes Ьаnа бvgOkr

244
yajdtnp tebrik etmi~. An1k Ьеn de аЫат gibl oltula gidiyonlum. <;ok.
~ mutluydum.
Mutlulujum blr gOn sonra annemin Ьeni luшdlrmaya
ka!ЩmaSIYia sona erdi. Вeni okula gйtQrdilkten lusa blr sore sonra,
«Selen<:ijim, sen ~imdi ari<adaslaпnla oyna. Ben al•~veщ
yapttktan sonra gelip seni alacagim, oldu mu?>>dedi.
l~imden bir ses aмemin geri gelmeyecegini fis1ld•yordu. Anneme
soltuldum ve,
<<Anne ~buk gel! Вeni Ьurada bualuna!» dedim. Амет,
Щkolsun! Seni burada btra.lur 011yun hi~!» dedi ve gitti.
Gidi~ о gidi$. Aradan sank.i ytUar g~ti. Okulda 6gle yemegi
verdiler. Oteki ~uklar yedi ama Ьеn yiyemedim. Aмesi tarafindan
teri< edilnЩ blr ~ yemek yiyebllir miydi?
Уemekten sonra blle амеm ЬШ onal1kta yoktu. ArluкЩlanmdan
blri yere dil~p aglarnaya lщ!Jiyшca Ьеn de aglamaya lщlad1m.
Arkada$•m blr silre sustu ama Ьеn annem gelinceye kadar susmadlm.
/)gretmenim annerne, d~n ari<ada$•ma OzOldogOm i~in
~ad•A•rru sбyledi. Annem бйretmenime inanma)'lp Ьаnа niye
aglad•Atrru sordu. Веn Ьaituvak.
«Ajlarun taЬii! Beni burada unuttun!» Aмern Ьаnа saпl1p,
«Canun ktzun, Ьеn seni hi~ unutur muyum?» dedi.
Ваl gibl de unutm~tu i$te. О anda karanrru verdirn. Bir dаЬа
oltu!JI gitmeyecektim. Bu karan01I arшeme s6yleyince амеm,
•<Eh. Ьenim i~in her ~yin bu kadar yolunda gitmesi o!Jinaks!Zdt
zaten. Oyle dejil mi Selencijlm?» diye sordu. Ne demek istedigini
anlayamad•A•m i~in sustum.
Eve gelirken yol Ьoyunca annerne, Ьeni okulda unuttugunu
Ьat~r!Jitt1m ve onsuz okulda kalmayacaj•m• s6yledim. Annem,
«<kula gitmek istedigini S8111yordum,» dedi.
Ona,
«Ben, seninle blrlikte okula gitmek istedigimi s6yledim. Unultun
mu?» dedim. Annem,
<cAnneler oku!JI gitmez ki kiшn. Oteki ~ocuklaпn anneleri okulda
kal1yor mu?» diye sordu. Oteki ~ocuklar Ьeni ilgilendirmiyordu.
«Bana ne! Веn sensiz okulda y8$8yarnaml" dedirn. Амеm,
•<Anl~•ld!, anl~•ld!. GilnOn biriode okula gitmek istersen Ьаnа
16yle,» dedi.
«Oiur, s6ylerim~> dedim ama 'irndilik hi~ буlе b1r .Uyetim yolt.
Aqam аЫаm ve ЬаЬат eve gelince ilk sorduklaп ~ oltulda
gOnilrnOn nas•l g~tijiydi.
Onlara annemin Ьeni okulda nastl unuttugu anlattun ve Ьir dalщ
okula gitmeyecetiпU sбyledim. Ablam gOimekten neredey,.,
ЬQtu.luyordu. ВаЬаm bOyOk bir ciddiyctlc,
•Oiur mu буlе ~у kшm? istersen yann okula Ьеn gбtOreyiщ
Sonra da gelip almm,» dedi.
Веn hemen k~up anneme sanldtm. Annem,
«Yok yok gбtOrme! Веn Selen'sizevde tek Щuna ne yapanm?» <kxli
Annemi ~tan affetmi~tim. ВаЬаmа dGnOp,
«Annem haklt Ьаhа! Bensiz tek Ьa~tna ne yapar7 diye sord11111
Sorumu ЬaЬanun yerine annem yanttlado.
«Ah kl%tm! Sensiz neler yapmazdtm ki!» dedi.
Уе ЬаЬаmа gб:t lшрь.
ВаЬаm anneme,
•Sen Ьilirsin! Patron sensin!» dedi.
lyi ki de evde patron olan .М.,m: Уа ЬаЬаm patron olsaydo'l
Zavallt Ьеn! Okulda annemsiz nastl yцardun о zaman?

~·k - on<pwndl ftkir - WWCJIIo


~aktama - об'Uс:ненне gcri - нuaл
а&•r - рот g&" k:arpnak - WKriТio
akol - y>< gOi; - С::КАI, ИOUU.
qkol.sun!- 1t40JIOACU! go.JdOrrnek: - 31СТUкn. с~• . ша·
ayntmU - расх:таеап.сt cwewмn.
ЬaЬamJn yttinc - ь.ссто отца haddini Ьildinnelc: - осадкr" ""оru-
Ьос:аk - ноn либо, nocтuкn. на сеое wесто
Ь.I - WtA hili - tce cwe
Ьеl - OOICHHUI. TIJIHI havaalant - аэроnорт
Ь.raianak - бро<аn, OC1UII.,.. i~ini ~ - 8ШWХ811о
Ьotulmak - 1IJQ.Ixan.c• (от с-меха) ilaikndinnek - н~n.
Ьо$ .., - брас• (OC1U•) kandomШ - 1) убс>одаn. У"""''
-
Ьoft.ma H&n:pa(HO риаат~о; 2) oбwaнwu:n.. co6Jiз ...
bl!yi!mck - рос11<. owpo<n~n н.m.

салiJ-жмd kanmalc. - (A.n.) )'6c.lurncl, упосто.~<~


cans•.z - нnc:м:80ii, нсодушсаnсннwА pom.ca
ciddi - C::qи.e3J'WA karar- решемне
~ - ускm~•. СТ'IраНМJ lwar- - ре111МТ>
~.k.atmak - IWJO.!Uf'no. аwнммаn.. k111n-.-м.ат
l.wтatiCИNТio kat1ta kaltl.a cOJmdc - nоw:м:рат~~о .:u
~n - li&IHO сме:\у

davnnmak - oбpaw.ancs. 8СсТИ себ• kaynqmalc - CJ'IN NП.CI, СОСДНNIТЫ: •


devam etmek - прод.м-.аn. ktyafel - 0Аеж48.
firsat - 8Q»>I'JICМOC"Пo>. случай kurup - no.rnoc:
(ISIIdamak - wertТ81'\. nefes almak - дwwan
аiЬауес- кuoe.eu f&P,:tnltk - УАМ&!IС:ММС
niyet - цела.. намерение ftp diye - момеитапwсо, uезаnно,
ot..лak - ао»ю•нОС"По HCO*'C,AI.ItИO

otanaksu: - нeiOЭwo•н.wJt tarLa ~t9eti - noneaoA цаеrок


onablc - orpyra teЬrik etmek - noздpun..m.
6YJO - xaua. noUU;.a tekl>цona - o.oи•(o.,.a)
aanmak - считаn., nOJU.ran. terk ecmek - ООКМ41Т1о
"У8> - yN>OCIOie tenlemek - ~ отоечот•, npor•·
Jei - ЗIYК.I'OJ')OC акnс:а

IU ~akarmak- NJ4Uin. иукн uyum- согласие, rapwoиu


1.1&maJc: - умещаn.с1, IX04Jfl"'t yatdtr- эacwnan.., эабркwun.
JURI - фюиономм•. ро•а yamt - oneт
lurat asmak - nомр~чнс:n., надуn.са. yen dll$mek - nщn. (мо nоп)
НIС)'ПИ'Т1оС1 za1en - no cywecny, а сушености
IUSmlk - wo:Nan. ziyaret- OOQCUICIOtC

1. Selen'io аЫаs1 bllyiJnce kim olmaya klll1ll verdi?


2. Selen kim olmak istedi?
). Sevin~e gGre Selen u~ olamayacajm1 anl1yor mu?
4. Sevin~ Selen'io yчшdayken kim olmak istyordu?
S. Seleo anneyle nereye gittiler?
6. Okulun sahiЬi oas1l gOrflnQ yordu?
7. Okuluo sahibi oas1l Ьir han1md1?
8. Annesi okulun saЫЬiyle sohЬet ederken Selen ne yapu?
9. ()greunen ~uklara nas1l davraruyordu?
1О. Selen G&reunene ne sordu?
11. C:.&retmen Selen'in cevab1n1 nas1l kщ1lad1?
12. Selen о glin mutlu muydu? О kimi aradl?
1). AnneJi Ьir glin sonra Selcni olr.ula gGtQrdnkten sonre nereye gitli?
14. Seleo okulda verdij!i ycmeklcri yiycbilir mi?
1S. Selcn okulda oi~in aj!lad1?
16. Selco okuldan sonra ос karar verdi?
17. Seleo oedcn Ьir daha okula gitmeyecekti?
18. Seleo arшeJini affetti mi?

ВЕN ~ ZEкl DECILIIII

DOn aonem, evimize CJki Ьir аr~шш gelecej!uu JGyledi.


Ostelik 8an~ adшda ve Ьenim Y~ЦIIIm olao oj!luou da Ьirtikte
&ctirecekli. Вчиnа geleceklerden haЬetsiz olduj!um i~io ~k
aeviodim.

2А7
Annem pastalar Ьбrekler yapatken, Ьеn de odanu dt!zenlemek i ~ 111
aЫamdan yard1m istedJm. AЬiam,
«Gelecek olan senin arka<Щrn, kendin уар!» deyince ber ~У•
kendim yaptun.
Oyuncaklartmt yerli yerine koyup, kitapla raflara gtlzelce dizdio11.
Legolanmi bOyOk!Ok g<lre aymp kutularrna koydum.
Cal!$ma masasrn1 da suluЬoya yapmak i~in haz•rladtm. ~~~
kaplarrnrn i~ine su doldurdum, ka~1tlan hwrlad•m, kaltn ince Ыiliitt
f1t~lan masaya dizdim.
BOttln bunlan yapmamш nedeni, annemin· Вщ1а ilgili uyans•y<lo.
Ban$ het $tydeo bemencecik sllaiYeritmi$. Bu yt1zden anoemle ari>ll·
da$t konu$urlarken yapabileccgimiz Ьir~k $СУ bazmadun.
Annem eYimize gelen arka<Щiannrn ~ocuklanm oyaladф111
zamao ~k mutlu olur УС bana IC$ckk0r eder. Dahast, Щаm ЬаЬа111
eve gelince, ona Ьenimle nas1l gurur duydugunu anlabr.
Konuk!Jtnnm gelmcden Ьiraz 6nce en gi!zcl elbisemi giydim УС
sa~lanau taradun. Annemden Ьаnа da ruj sOrmesini istedim аша
sOrmedi.
<o:88$ka zaman sOreriz,>> dedi.
Вщkа zaman sOnnenin ne anlam1 vard1 ki! ..
Кap1run zili ~altnca Ьеn de annemle kap1ya k0$tum. Ne de ol••
Вщ, Ьenim konugumdu. Annem arka<Щtyla Op!ЩOrken Ьеn de,
«HO$geldin Ban$,» deyip onu Opmeye ~alt$11m.
Banf, ona saldtrdфm• santp Ьeni g<lj!sQmden ini. Benim Ьoyu11><l•
olmastna kar$tn Oyle g!l~IDydD ki роро QstD yere dD$tOm. Annemin
arkada$1, Ващ'rn Ьeni itmesine gerek~e olarak garip $Cyler s<lyle<li.
Ne s<lyledigini batlrlanuyorum Ьile.
Annem ЬirЬirimize aiJ$mattuZ i~in Ьir sOre salonda oturmлшozo
Onerdi. Ama oturan yalnJZ.Ca Ьеn oldurn. Вщ salonun hcr taral'1111
dola$1p perdelere kadat her $Cyl elledi.
AЬiam, Ban$'10 Ьir adltD gerisinde, Ban$'in al1p Ьцkа ycrc
koydugu veya yere dtЩOrdugu $Cylcri tekrar yerine koyuyn<du.
()ylc bJziJydtlar ki onlara bakarten gOzlcrim yoruldu.
Вщ'1n salonda ellemeyi bafar&mAdij!i tek $СУ piyanoydu. АЬ1а111.
YataniOo koruyan kahrarnan M ehmet~ik giЬi piyanonun onUne g~t o.
kollann1 ~u Ус,
«Akordu Ьozulur, bunu elleyemezsin!» dedi.
Ban$'10 аЬiаrщ tepeden tJrnaga f<!yle Ьir snzdi!kten sonra gcrt
doomesi olduk~ $8$•n•ctydt.
Annem,

2AI
«Hadi biraz da odanlZda oynayan,» deyince aЬiaпun gOzleri
dc~etle :ц:alda. Yine de,
«Peki~> dedi. Annem Ьir bahaneyle kallup ~imizden geldi ve
tЬiama gizlice,
tcSelen'i koru!)) emrini verdi.
Веn daha kapada dersimi aldaйam i>in, Ващ'lа аrапшdа Ьelirli Ьir
uzaklф korumaya dikkat ediyordum.
Ваn~. Once but!ln oyuncakJanmaZJ alap alap ber birini ayn ko~lere
farlattl. Daha sonra bOyOk Ьir Ozenle ayudaйim legolann hepsini
ndanan onasana doktO ve kan~urda. AЬiaman,
c<Hadi lego oynayalam,» dedigi sarada Ban~ legolan barakap
r~~asaya yoneldi.
•SuluЬoya yapma)'1 seviyor herhalde,» diye d~OndOm. Вan~'an
Ьаzша kendimizi kaplanp hemen masaya oturduk. ОаЬа elimize fir>a
olmaya farsat bulamadan ~. бnOmOzdeki kA~atlan alda, bepsini top
gaЬi уарар su kaplannш i~ine soktu. F~lan da sopa gibl kuii8ПJp top
balindeki k!gatlan ezdi. Sonra islanma~ ki8Jtlan kaplanlan ~akanp
didik didik etrafa sa~ll.
Ablamla Ьеn, «Simdi ne yapacak acaba'l• Ьek!erken, Ваn$ kit.ap
•aflanna doйru yOrOmeye ~lada. Tehlike ~anlan ~lmaya ~lam~ta.
AЬiam oturdugu yerden yayandan ftrlama~ ok giЬi kalkap Ban}'an
oni.inc ge~ti. pannagtn1 ona doAru uzatlp,
«Kit.aplara dokunursan seni geЬenirim!» dedi.
Bu arada Ьеn yav~ sandalyemden k~rak salona gjttim. Во$
bir koltu~a oturup bQzOidOm.
A~ak~asa olacaklardan korkmu$tum. Ейеr aЬiarn Ban$'• dOverse
annem ~ok luzacakta ve Ьеn bu olaydan sorumlu olrnak istemiyordum.
Annemin arkada$• Ьeni gOrOnce,
«Ващ'а sevdin mi Selenciй;im? Biraz yaramaz dЧil mi? (;ok zeki
~ocuklar hep ЬОуlе yaramaz olurlaлm$,» dedi.
«Уaramaz da ne kelime teyzeciBim,» diyecekim vazg~ip,
«G<r>eklen de 1'01< zeki ~uk. Веn hi~ zdu dЧili~> dedim.
Annemin arka<Щa Ьu sOzlerime ~ok $8$1rda.
«Аааа! Ne kadar akalla Ьir ~uk! Ban$'1n zeki oldugunu hemen
anladaJ> dedi ve ekledi.
<<Sen dc ~k zekisin hayaum.»
Annem konuk!anmtza kаЬа davranda~trru d~Onmesin diye hi~Ьir
teY sOylemedim ama Ьаnа hi~ kimse zeki olduj!umu bbul eniremez.
Asla! ..
Ban$'m aglama sesiyle annemle arka<Щa yerlerinden farlayap
i~eriye k0$1Uiar. Веn yerimden Ьile kanuldamadam.

2А8
Ban$'1n Ьеr $e}'i giЬi aglamast da Ьir garipti Sevim Teyzcoщn
~ if\ligindeki inekler giЬi ьagtnyordu. Ku laklaлmt tokadtm ve SUSIII• •
SIOI ЬekJedim.
Kulaklannu tokayan parmaklarun yoruldu~unda Вал$ hala aglty•
ordu. Yalntzea aj!lanuyor, Salooun ortasonda tepinip duruyorol11
Dayanamadtm ve anoemin arkad8$tna,
<<Teyzeci~im, Вал$ hi~ yorulmaz nu?» sordum.
Anoemin arkad8$t derin bir i~ g~irip,
«Sonna ~ocuвum. О Ьi~ yorulmaz. S..Ьahtan Щата kadar lt<J!
bl)yle tepinip durur. Bu yilz.den de hi~ kimsenin evioe gitmeye ces:.,·et
edemiyorum dedi. Веn,
«<;ok iyi ediyorsunuz,>> deyince bana $3$kln $3$kln Ьakll.
AЬlaпun Вщ'а ое yaptфnt Oйfenmek i~in konuklano gitmelcri11l
zor Ьekledim. Кар1dао ~uшklan anda bepimiz аnЩтt$ giЬi derin bir,
<<Ohhh!'« ~ekrik. Sonn da kendi halilniи gOldOk.
Веn Ьemen aЬiami1 sorguya ~ktim ama hayalkinkl1gona ugrad11n.
АЬlат llan$'1 dбvmemif. Yalntzea, Вал$ kitaplan eUeyeceBim diyt
tutturuoca. ona,
•Seni kurha#aya d000$10r0r11m!» demi$.
llan$ da aglamaya Щlanu$. Anoem aЬlama,
•Seni kurha#aya donQ}tilriim demek nereden akl1na geldi lш1111'!•
diye sordu. Ab\am,
..Веn oereden Ьileyirn алое? $8$ktnl1ktan akl1ma gelen ilk ~<yl
Юyledim i$1<~> dedi. Веn,
«<;ok iyi ettin aЬ\acigim. Вео zaten о masalt seviyorum. l~illdf
alt1n top da var,» dedim. Anoem,
«Sizin giЬi ~uklanm oldugu i~in ne kadar mutlu olduguшu
Ьilemezsiniz. Sizinle gurur duyuyorum,» dedi.
Ban$'1 oyalayamanu}tiiD ama annem Ьir kez daha Ьenimle gt~ntr
duymщtu.
AЬlam ve Ьеn eiЬirligiyle odanuz1 topladtk vc ЬаЬаm gelinccye
kadar gOzel gQzel oyoad1k. АЬlа oyun oynamak ne kadar gOzelшit
me~er. lyi ki aЬlam da Ьenim giЬi Ьi~ uki degil! .

СЛОВАРЬ К ТЕКСТУ

1ytrm&k - orд.e.un.., p&neJOCн.", bllz\IIOp oturmak - бо11311М80 (роб•оJ


Ьah&ne - rrpcAOOr. nркчкиа э.абнn.с •
lщarmak (a.n.) >U<J>IIIIТ.. cesaret etmek - осwелнеап.с• дOПJII•
awnomt.rn. е ус nехом wиaan.

Ьelirti - OUpe..!ICJJC'KHWI ~an ~aJmak - З.О'JIНТiо 8 КОlКМСОЛ


Ьбrd< - RIIJ>Or dehfet - r-ae
dadik didik: - нскроwсаннwй. paэop- lпm1ldamak. - tueaeJiнтa..a, .II,I.НТI.n.c.l
NJI:КWЙ ка MO"fi. konmalc - OXJ)IHfl'lo0 3aWHULIТio
dizmek - p8C('1"1..8n.n.. awcrpaнaan lcutЬI&aya dlln(l$111tmd< - nреоращоТiо
dбlcmek - awcwnan. пролкn. aлuywcy

dovmet-бttn neden - nрмч:киа


c111m11emel: - nрноо.,.". а...,._ ok - с:трепа
tkkmek - .11.обаJ.мn. oyalamak - orancon. JМммап..
tlblrlik - соаwестмо
tllem<k - (o.n.) дorpo11<unc1
-.......
Onennc:k - RpcAII8t81'1.
r111ir vmnck. - npмlCIUW'N'T"- распо- (lzcn - старанис
рnс"""" pi$ - (cny><. HNI) ПО...,..
u:mek - толо~:... м~ uаит1о ruj - no1rQ.Ila
Ща - щmсо, кксn. ~mak - (o.n.) «оп-. раосекмn.
(irlaьnak - 6pocan.. шawp.-n. solunak - IC08W8811o
J\no1- tл)"'&Й, IIOЗNO,.,.O<n> sDrmck- w-uan.., HI)I&1W881lt
aeЬ<mnek - ywepт~~~<n sOzmdc - оесинуn. nrltl:;aoм, обе.сстм
J1zlice - таАно t:llaэhfH

I\JIUf duymak - I'OpAJmCI taramak - npичetWNТ'Io


hcmen - HCW~ HO tcpinmek - бурно lыра.DТЬ CION
••z- скоросn. чуктаа (pa»faxнau руаwн н
rtmck - тonon тonu ноrами)
lnelt - <QP018 11kamak - 3arblkan.
tiiЬa - rpyбwA uyatrnak - npeдyn.,.......,., npeдorno·
bluoman - rq>oA pc:ran.
top - сосуд. бпюдо uzaklak - рассто•нме
kaщ~mn ak - nyran yoo<lm<k - (,o.n) наnро.".",..
keodini kap11rmak - .un yanettJ. оеб• z.cki-yмкwA

В011'0СЫ К ТЕКСТУ

1. Selen 'in ailesinin ev;ne kim geldi?


1. Ващ ka~ yщondaydJ?
Anne pastalar bl!rekler yaparkcr, Selen ne yapto?
4. AЬlaso Selen'c odayo dOzenlemek yardom etfi mi?
S. Selcn ~~та masaso ne i~in bazorladJ?
6. ВаЩ nasol Ьir ~ocuktu?
7. Selen annerinden ne istedi?
8. Ващ gelirkcn Selen ne yaprnaya ~~~~to?
9. Ващ ne yapto?
10. AЬiaso ni~in Ban~'in Ьir adun gerisindeydi?
11 . Bant'ш salooda ellemeyi bщaraтadJgo ne ~di?
12. Selen Кapita nasol Ьir ders aldo? О nc yapmaya dikkat ediyordu?
13. Banf odaya gelip oyuncaklan elledi mi?
14. Ващ t.ego oynarnayt istedi mi?
15. Ващ lшlarla suluЬoya yapu m1?
16. К..zlar Ban$'1 sevdiler mi?
17. Ващ'iо anoesine g6re, Ващ oas1l bir I'QCUktu?
18. Ban$'10 ailesi ni~in hi~ kimseoin evine sidemezlerdi?
19. Sevin~ Ващ'а ое sбyledi? О oeden a~amaya b8$1adl?
20. K1zlar ЬаЬаs1 gelinceye kadar ne yapnlar?
21. Selen kendi zeki olmad•йш• neden sand1?
НЕКОТОРЫЕ ЧАСТО УПОТРЕБЛЯЕМЫЕ СЛОВА
И ВЫРАЖЕНИЯ

A~ok~uo- По праце roiOj>l Ellerinize satJtk! - ЗдороiЬ.I ааwнм


Affedersi.niz - И31инмте, nрос:тмте: pydt.t!
Affryet otsun! - Прм.81'1Юf'0 аnnетмта! G~mi$ olsun! - BwuopaarrнuAтc,
,o\llah! Allah! - БoJU: мо41! (awpuaoe:т поправмйтес:r.
YJU4011CHМC) ~~laen mi? - Пра141?
Anllfllk m1? - Доrоаорнлнса.? Gerck yok - Не нцо
Anlq:11k! - Доrо10риnнс1о! G~mek Ozerel G0rщllr1)z - Уаи­
Aynnьlanyla - В nодробноет•х. а АН»С•!
дeтiJIIX Gnle gnle - Гоаоркт oeтaюoudleo
BakaJom - Поомотрмм GOk: giilc kullan(tz) - ПопJоЗуйтес:• с
8ana ne? - А мне-то что (rpy(jo) yдoaonw:nнew (гоаорп тому,
8цan l1 olsun!- Удачи! 11:1'0 купип nii:)'J(rnибo aeuu.
8en dc: iyiyim. - У мена то:ае асе GOn aydon! - Доброе утро!
хорошо. Hak.loson (haklosontz) - Tw праа (aw
tkm <k mcmnun oldwn - Я тоже очен~о npaaw)
1"'11· Harika! - Чудесно!
IJcm iyiyim. tqckkOr edcrim. - У мен. Haydi - Д..аА!
асс хорошо. спасибо Hay1rl1 i$1Cr! - XopowcR работы !
Bcnec (• bana gO~) - По-мое"'>' liay1rl1olsun! - Желаю у.uчи!
8ir !<У cJeiil - Не >а чrо Bc:r ihcimale kща - На 8CJIIкнA
Bugiln I'Qk yoruldwn - Jl с<:rод~<> епучад
о-tен.~оустап . Her !<У yolunda - Все а ПOj)IIAJ<C
Ouraya gel(in) - Ид>!(те) CJOJ\4 Her zamanki giЬi - Как act-rA&
811yurun - ПоJW1)'Йста (Нi~) farlt etmez - (Мне) ке раано
Can1m 51k1l1yor - Мне схучно н~ bulduk - Отаетнu рсn:rнка ••
Cok вUzel! - Очен• хорошо (нанбо­ ..Добро no•anoaan••
•ее уnотребитеп .. u фраза а Н~ gcldiniz - Добро ПОЖАI\Оааn.!
туреuком •зwкс) Н~ kaJ(10) - До С81\41НКI, буJUо(те)
("ok OZOidOm - Jl очен• раССТ)IОиnсо, 14opoa(w) (rоаорнт ухомшнR)
мне очень ж:ап" IП$811ah - Даст боr. налеоос•
c,'ok yaz1k - Мне очен1о .:ant. lyi oЩaJnlar! - ДобрwА аечер! (nри
Dcdim уа - J1 же cnзaJJ r•рмвеn;nин); Доброго IIC"fepa!
l)otzu- Прааило.но! (nри nроwаннн)
f.Гendim - 1) • аае enywaoo (OТIUiн• fyi geceler! - CnoкoRнoR ночи!
иа юа); 2) '11'0, по aw cкi.'JIJDf, • lyi gilnk:rJ - ДобрwА асн•! (при
не paccnwwan; 3) ГOIOPН't'CI, nрнктс;rанн)
коr.м nодн:и.wают телефонную fyi ,Onler! - Доброго JUUJ! (nри
трубJСУ • амо npoiUIJ!HИ)
Ellcrine ..tlok! - Заороаu nоим fyi olur - Это 6уАет хорошо.
рукам (rоеорктс• а 1НIUC lyi yok:uJuklar! - О.астпиаоrо nутм!
бnаrодарностн хо~"Аке 1а акус. Kolay в•l•in - Боr 1 помош• (пу.,..
но nрмrо1"08Мнную nищу) будет JICТ1(0)

253
Lif aramtzda -Между на.wи roiКIP• Oza:r dilerim rahats1.z i~in- И)JIШtмlf
Maalesef- К СО'.«L'1енюо » 6есnокоАс1110
Mcmnuniyetl~ - С удоаольстене.м ! Saa1 ka~? - С колr.хо арсwени?
M~rhaЬa! - ЗдрактвуАтс Sana (si:ze) kattl•yonam - Я с тo()l "' l'
MO.hti$! - Уднактслr.н о! еаин) соrласеи
MUkem.mC"I! ПрекJNсио! Scn nastls.ш? - Ка.: ты'! (OTКI.'I H~J
ПрсtОСхол:но! ремюса 11:1 вопрос) Nas.•lsan·t
Nas1IS1n'? - Ка• теок дела? Sihh.aJicr olsun - С лсп:ю& nаром'
Nas.•l.s•n•z? - Ках ааwн дета? !\i7 n~Wlsш&z.? Л k3k 8ЬI?
Ne Ьik:yim(Ьen) - Orкy11J мне "JНат.. Supc::r! - Супер!
Nc ~are lr;j - Yaw .. $буlе Ь6уtе- Так се&
Nc oldu? - Чrо с.,у,.и.••ос.,·! Tama.m. o1ur - Хорошо. ла.1шо
Nc olursa. olsun! - &уда. что бу.rtет! Tan~~~~•шw mtmnш olcknn! - Ool('lt~
Ne oluyor'? - Что тут nроисходит? рада, что ",... nооиаком:нлиt~>
Ne var nc yolc? - Ч то K080f0 (что Telefontl);$a,nz - Сооеонн .wс•!
c:cn.. чего нет?) Umanm ki 1 Omit cdiyorum
Nedcn otmas1n? - Почему бw и нет? HiJICIOCio
Neredc: о gOnler·! - ГАе Unucma! - Не )3бу;u.!
Прс:~СНWСJIНИ! Yani demek iяiyocum ki ... - То et '"
Nсук ... Лално.. иу что ж тепср• Jl Jto<tyCQ.311.Tio.. ЧТО ••

()zo, dJicrim - 11'эвимtrtе Ycni Ьdclerit - Жмм (1ас) ешС' ft


(Лоr dilerim g~ kaJdJm - И1анн11ТС. rос:тм)
• ОП01,!1,i.11
КЛЮЧИ К УПРАЖНЕНИЯМ

КУРОКУ2

r",....,..... 2. 1.
AraЬalar, mas.alar. 6gretmenler. stralar, aHelcr, kediler, dersler, pen·
meler. ~i~kler, ЬаЬа lаr, ~anшlar, mtldiJrler, defterler, dolaplar, evler,
t<Ьirler. ogrencil«. kitaplar. silgilcr, otoblislcr, kalconlcr, doktorlar,
kбpekler, cetveller, шhшlar, gOIIer, o{tullar, aj!a~lar.

r",....,..... 2.2.
Masзlar. kOpekler, pencerelcr, araЬalar, arkad~lar, Oйrenciler, so-
kaklar. dcfterlcr, dolaplar, evler, ~antalar, fi~ekler. ogullar, cetveller,
шalar. otobuslcr. kitaplar. ldшplar, kalcmlcr, aga~lar, kcdilcr

Упражн..ие2,4.

Hu, salon mu? Bu, sбzmU? Bu. ogul mu?


Bu. araba nu? Bu. kalem n1i? Bu, terЬiye mi?
8u, yogun mu? Bu, oda mo? Bu, аЬiа mo?
Bu, cv mi? Bu, giil mii? Bu, gбz mU?
1\u, ЬаЬа mo? Bu, ~i~-ek mi? Ou. motor mu?
Hu, deniz mi? Bu, алJШ? Bu.h~ mu?
1\u, kбpek mi? Bu, k6yl0 mO? Bu, dOnya mO?
IJu, ku.$ mu? Bu, yoldoz mo7 Bu, ailc mi7
Uu, k1tap 1111? Bu. mektup mu? Bu, kcdi mi?
Ru. ЮziUk mO? Bu. dolap mo? Bu. radyo ntu?
Ou, tahta mt? Bu, sokak mo? Bu, kuzu mu?
Bu,dun mo? Bu. vurgu mu? Bu, arka<Щ mo?
Ou, cecvel.ni? Bu, televizyon mu1
r",....,..... 2.1.
Kitaba, aj\a~J,ekmege, tado. dengi, kulajjo.

КУРОКУ3

Ynpo.wн..ue 3.1.
llu araЬador. Bu yaldazd1r. Bu tahшdor.
Bu kalcmdir. Bu kбpektir. Bu cetveldir.
Bu fi~ektir. Bu kщtur. Bukit.apt1r.

255
Bu Юzdi!r. Bu 81'kadцttr. Bu ~i~ektir.
Buevdir. Budeflerdir. Bu Юzlilltti!r.
Bu dolaptar. Bu ailedir. Bu odadar.
Bu mektupiJ!:. Bugilldi!r. Bu sokakllr.
Y/ljNII!НtНW З.З.
Ben avukaьm Ben doktorum Ben sekreterim
Sen avukats1n Sen doktorsun Sen sekretersin
Oawkat Odoktor О sekreter
Biz avukataz Biz doktoruz Biz sekreteriz
Siz avukatSlПIZ Siz doktorsunuz Siz sektetersiniz
Onlar awkatlar Onlar doktorlar Onlar sekreterler

Ben muhaseЬeciyim Веn mildi!ri!rn Вenevliyim


Sen muhaseЬecisin Sen mOdilrslln · Sen ev1isin
о muhaseЬeci Omildilr Oevli
Biz muhaseЬeciyiz Biz mildi!rilz Biz evliyiz
Siz muhaseЬeci.siniz Sizmildilrsilnilz Siz evlisiniz
Onlar muhaseЬeciler Onlar mildilrler Otilar evШer

Веn hastayam Веn be!I>$ireyim Ben milbendisim


Sen Ьastasan Sen~iresin Sen mUЬendissin
OЬasta О he~I>$ire Omilhendis
Biz hastayaz Biz herщireuiz Biz milhendisiz
Siz Ьastasan11; Siz heJщiresiniz Siz mOЬendissiniz
Onlar hastalar Onlar heП>$ireler Onlar milhendislcr

КУРОКУ 4

у""_.....,.4.1.

Anne mutfakta. OArenciler I<Qd]phanede. Doktor hastahancdo.


8aha garajda. Kedi haЬ~ede. C~uklar parkta.
~uklar ndada. Aliokulda. Kщkafeste.
6Aretmen sanafla. AЬiaevde . Ау~ lstanbulda.
Kitaplar rafla. КanЩim sinemada. Mildilroliste.
Tarnirci faЬrikada. Murana oozlilk var. Onlarda telefon y11k
y",..,._.f.5.
7, 32, 44, 80, 61 , 296, 759, 810, 672, 2524, 4801, 43, 1981, 12IOI
9455, 792
y~.,ue4.1.

Dokuzda alt•, sekizdc yedi, ~te bir, dбrtte ~. aJьda Щ, yanm, O~te
~ (tam), dol<uzda аJь, dбrtte iki, Щtе dбn, onda bir, sel<izdc sekiz
(tam), ~k. sekizdc iki, onda yedi.

У",.......... 4.7.

s s
316, 1 / 8, 14, 19, 3 / 4, 4 / 6, 1 / 3, 1 1 s, 1 / 2.
у""_..... 4.а.

Вcoim araЬam SIDifun "'pkam denim


Senin araЬan stn1f1n ~ denin
On~ araЬas1 $11\lfl "'pkas• dersi
Bizim araЬanuz SШJfumz "'pkaпuz dersimiz
Sizin araЬaruz SllllfiШZ ~lwuz dersiniz
Onlaм araЬaJan sananan ~lan ders1eri
YllpO<Н8Iut4.11

1. О 1щ YЧU\da?
2. ~IIICI SIDiftasln?
3. DOrdllocO ev sizin mi?
4. Ц te1efon numaran Щ?
5. lkinci ders lngi1izce mi?

КУРОКУ5

Yn"..,...ue5.f.
Oku, kon~~Jun(uz), gininler, gel, dinlcnin(iz), dinleyin, kahvaJь
yapsm, teknlr cdin(iz), okusunlar,uyuyun, geri dбn, sus. buЩ•k )'1·
kay1n.
Уприн..... 5.4.

1. 8~1van ~ temi.z.liyor. 2. Oйrencilcr $800 56yl0yor!ar.


3. Dedem masa1 anlaьyor. 4. ~·т vc Ьсn satnn~ oynuyoruz.
S. Onlar denizdc yOzOyorlar. 6. ВаЬат Ьаh~ ~i~ekleri suluyor.
7. Annem mutl&kta ЬuЩ!klan )'lluyor. 8. l>trctmcn s1111fla ders
onlatlyor. 9. Ali te1cvizyoo izJiyor. 10. Kщlar daJda ""lu 56yiOyorlar.
11. Всо sigara i~yorum. 12. ВаЬаm kahvaJь уар1усж. 13. Anncm
tOpcrmarkete gidiyor.
YfiPI8НIНU85.5.
1. Кahvalttda patatcs yiyor musWiш? 2. Biz radyo dinliyoruz. 3. S.:l·
man 9Qk gOul gitar ~ayor. 4. Sen I'Qk &ilz.el fol<фaf ~kiyonшn
S. Fatib I'Qk gOul tenis oynuyor.

КУР<ЖУI

y,..._,.f.f.
okul lcaptsa,otoЬOs duntlt, сер telefonu, koltuk talarщ \'<)Cuk doktoщ
futЬol topu., sanaf defteri, yQz:me Ьavuжu. tren istasyonu, ~ kuttшt.
okul defteri, okul miidiirU, 1щ a~st, >Olt$<118 odast, Ьаnуо ауn'щ
~t.r makinesi.

y,..._,.u.
defterin sayfasa, santftn penceresi, бjlretmenin kalemi, Salih'in cekcti,
akvaryumun сапu, evin ~i. kapm kolu, atkacЩianmtztn ~anln·
lan, бtretmenin kitabt, HOseyin'in Ьilgisayan, tahwtm silgisi, palto•
nun dOjlmcsi, televizyonun kumandast.
y,..._,.f.A.
Ali'nin ~tas1, odamn penceresi, televizyonun anteni, ЬаЬао•n kitab1,
kanlqin masast, odanm kaptSt, llnivenitenin kOt11pbanesi, бjlretmo:.>in
defteri, k.itahan sayfast, Ьah~in sonu, arЬЩin defterlcri, okulшt
~i, Turgut'WI annesi, '"Ьrin merkezi, kardqin eiЬisesi,I"JCul)un
gбzleri. telefon\Ш numara.sa

r,....,...... ..,.
Odarнn kapasa - bizim oda.m1иn kapiSI. arkada$in defteri - sizin arlш·
Щlannwn del\erlcri, kitabtn sayfast - kitaplann sayfalan, karde~in
Ыlgisayan - Ьenim kardqimin bilgisayan, ЬaЬantn keolisi - onlann
baЬanm keolisi, Ojllun okulu- Ьenim oglurnun okulu, anneЬaЬanan Ьа·
h~i .

Y,._,of.f.
Senin evinin ~tt.sl, onun аrаЬаnш rnarkas1, Ыzim ~hrimizin kalcsi,
sizin doktorunuzun tavsiyesi, onlann k.itaplannm ad!, Ali' оШ evinin
pen=i. yatak odasшm Ьalasa, Ьenim kedimin gбzlcri, okul yemek·
hanesinin sandalyeleri.
у,..._.. ....
Sinemanш karf•s•nda, sandalyenin уаошdа, ~tanш i~inde. seЬpan1n
OStOnde, tuvaletin i~inde. tezp!un OStllncle, ltoltujlun yan1nda,
televizyonun altD1da, garajon i~ncle, marl<etin k~inde.
у,..._.. ....
1. Televizyon, odanш lt~inde. 2. Siyah ltedi, sehpanш altшda.
3. Веуаz ltedi, sandalyenin OStllncle. 4. <;:i~elt, pencem>in peocerenin
OStllncle. S. Koltuk, dоLаЬш уаошdа. 6. $i$eler, dolabш i~inde.
7. ТаЬiо, dolaЬ1n Oиrincle. 8. Sehpa. odarlln ortasшda. 9. Sandalye,
sehpanш бnllncle.

y,..._.,.l.10.
1. Кбреlс U.,•mn бnllncle. 2. Parlt evin yanшda. 3. Тор ltutunun
i~incle. 4. Tarltan ajlacш altшda. S. Postahane caddenin lt~incle.
6. Hastahane parlun arltшda. 7. Kedi ~ьrnn OStllncle. 8. Onun evi si-
neman•n OStllncle. 9. Ali'nin ~tasl oturma odasшda.

KYPOI<Y7
Y.....-uo7.1.
1. Ml!zilt kutumu anyorum. 2. Кalemi istiyorum. 3. $u araЬa)'l taltip
ediyorum. 4. Televizyonumu tamir ediyorum. S. Elimi, yOzOmO )'11<•-
yorum. 6. Pencereyi bpauyorum. 7. A~lan suluyorum. 8. AnaЬta­
niDI anyorum
Y.....-uo7.2.
1. Sen TOrlt~eyi seviyor musun?
2. Kщlandinliyor musunuz?
3. Pencereyi ~-
4. TaЬta)'ISil.
S. Bal•klangбпnOyorum.
6. Tatl1y1 sevmiyorum.
7. Televizyoo~ma)'ID.
8. LOtfen sm•fllr.irletmeyiniz.
9. lstanЬul'u ~k бziOyoruz.
10. Bu lokanta)'l haьrl•yor musun?
11 . Yemek odasm1 temizliyorum.
12. Londra'y1 unutanuyorum.
13. Ofisi Щ•yorlar.
14. Ali'yi Шltyor musunuz?
1S. Ben sizitanшuyorum.
16. On!an hi~ tebrik eьniyorum.
17. <;oeuklatun1 gбrmek istiyorum.
18. Ganonu ~allf IOtfen
19. Sizi ЬekJeunek istemiyorum.
20. <;aьuk onu bana bulun.
21. Ali, sa>ianyor.
22. ()grenciler, бgreuneniЬekJiyor.
23. <;altfkan б~encileriscviyorum.
24. Siz Ьenihattrltyor musunuz?
У..--.u.т.з.
1. Ali bugOn tiyatroya gidiyor.
2. O~eotiler teneffilsc ~tluyorlar.
3. AYJO kiЩ>Ianot ~tasma koyuyor.
4. Ogretmen stntfa giriyor.
S. Ogreociler miniЬOsc biniyor.
6. Fatih resimlere Ьaktyor.
7. О tahtaya ywyor.
8. Biz bugOn piknige gidiyoruz.
9. HtrStz evegiriyor.
10. OtoЬOsc biniyorlar.
11. Ogretmen бgrencilere ders anlaьyor.
12. Kedi kaptya Ьaktyor.
13. ВаЬаmш уаnша gidiyorum.
14. Ahmetesoru sonnaytn.
1S. Biz bu аЦат misafirlere gidiyoruz.
у,.._...,. и

1. Anne sana ~k ktZiyor.


2. Sen ona para veriyor musun?
3. Abla bize yemek yap011yor.
4. Arka<Щtm Ьаnа kiЩ> getiriyor.
S. Size Ьir sOrprizim var.
6. Ona liltfen yai<.Щma.
7. Bize izin vermiyor.
8. Onlara giьnek istemiyorum.
9. Bize kшnaytn.
10. Onlara yardtm ediyoruz.
Yn~7.5.

1. Nereden geliyorsun?
2. <;ocuk yataktan kalluyor.
3. peocereden ьaJuyor.
4. Fatih Ьenden Щlannuyor.
S. Ogreociler dersten ~lluyorlar.
6. Dedemden Ьаnа miras kaltyor.
7. Кimden korkuyorsun?
8. Вenden para i.sltme
9. FutЬol sahasmdan gcliyorum.
10. Mehmetten yarchm Ьekleme.
11. Каrа ЬeЬerden hi~ bo,Jannuyorum.
12. Sanmsaktan nefret ediyorum.
13. Onlardanbize fayda yok.
\4. OnWш yeni evinden ~k Ьejendim.
15. $u adam hizden yarchm istiyor.
16.' Zehradan rnektup alcllm.
17. Sizdenhir""'ricaedehilirmiyim?
YlljiUIIНIIue 7. 1.
1. Tatile u~akla gidiyoruz.
1- Кibritlerle oynama.
3. KO«lphaneden formla kitap alm.
4. Okula hisikletle gelmeyin.
S. Onlarla ЬеrаЬеr otutmak iSiemiyorum.
6. О, Voliylc tcni.s oynuyor.
7. OйJ-etmen tahtaya te~irle yaztyor.
8. Tahtay1 silgiyle silin.
9. Anyalay'ya araЬayla gidiyoi\IZ.
10. Веn, seninle ders ~lцmak i.stiyorum.
11. Arlt..Щianmla futЬol oynarnak iSiiyorum.
12. Dedemle satran~ oynuyorum.
13. Seninle hirazkonщmak istiyorum.
14. ВаЬаm trenlc yarm tatilc gidiyor.
y....,...,..r.r.
1. Кalemin rengi.
2. Onlann kitaplan.
3. Kedinin yavrusu.
4. Ahmet'in evi.

211
S. Evin~i.
6. Dedemin ppkast.
7. Ali'nin l'll'laSJ.
8. Кар1111n kolu.

KYI'OICY8
у,...._,.а.1.

1. Kedi fareden daha ЬOyilktOr.


2. Yusur, Ьenclen daha y~ltdtr.
3. Веn lngilizce TOrki'Cden daha iyi biliyorwn.
4. Deniz ncbirdcn .W.a geni~tir.
S. Volvo modcli $ahin modeliDden daha gOZCidir.
6. S6zl0k kitaptan daha pahaltdtr.
У~8.2.
1. Bu oda diierinden daha iyi 1'8lt$1ПZ.
2. . Denizi Ьuradan daha iyi scyredeЬiiU.iniz.
3. Sen Ali'den .W.a iyi Torlc~ konщuyorsun.
4 . Ben senden оnЬе$ santim .W.a uzunum.
S. Bu otelden daha temiz Ьir otel istiyorum.
У",...........1
1. Ahmel stntfta en 1'811$kan ~ncidir.
2. Burada en gQzcl ev Ьenimkidir.
3. TOrlc~ en kolay ders.
4. Missisipi en ЬОуОk nehirdir.
S. Tarltan en OniO prktcad~r.
у""......__ ....

Bizim ev mahallenin en gQzcl yerindedir. Bu semtte Ьizim evden dahu


gQzcl cv yoktur. $ehrin en bOyOk ~i. en bOyOk okulu vc en ge1111
caddeleri bu mahaJiededir. Turistler en ~ bu semtc gelirler. Turistlcr
en terniz ve en lezutli yemekleri bizim mahallede ycrler. Semtimi.a
daha fazla turistin ziyam e:tmesini istiyoruz.

KYPOICYt
У..--t.з.
1. DOn pikniiegittim 1 gittik.
2. DOn ak$am iki saat ders 1'811$hm.
3. CoaaJ<Iar ~e~>effilste futЬol o)'llldtlar.
4. Кardqim yemeklen SOCIJ'8 uyudu.
S. АЦат yemejiDde tavuklu pil1v yodim 1yedJic_
6. On\ar killp oWclular.
1. Ali ~~-ау anЬasw )'lbll.
8. Вео size mek1up )'IWiun.
9. Biz TClrkl"' ~.
1О. О taЬtayнilcli.
у,._.. .......
1. Biz ael"'n Ьafla futЬo1 oynod1k.
2. Siz mOzik dinlediniz.
3. Oders~.
4. 8en Ьallk tuttum.
S. Seo . _ ау has&a olckm.
Y...-.t5.
1. 8en tamir ettim.
2. Alшem pil1v pЦirdi.
3. SohЬet etti1er.
4. 4 ao1a1tJ.
s. PikniAe gittik.
у,._..... •.•.
1. 8en kalem almaduo.
2. Onlar yQzzoeclile<.
3. Seo ТОЩе 6jlaunedin.
4. Biz dQa geee II)'UID8CIIk.
S. Bi.: ~~- Ьafla gclmedilt.
6. 8en doa televizyon seyR!medim.
У-1.10.
1. Bu ааЬаh kaЬva111 yapmad1m.
2. Ahmet Odev1erini yazmad1.
3. ВаЬат eve erken gelmedi.
4. DOn ассе hi~ uyumadlm.
S. FutЬokWar sahaya ~lkmadllar.
6. Televizyoou ~
Y- tff.
1. Bizclers~
2. Sen k.itap olwmadlll.
3. C>arencilet бdev yapmadalar.
4. Fatih futЬol oynamac!J.
S. Siцizza yemediniz.
6. Onlata tdefoo etmedim 1etmcdik.
1. Ahmet dOn Ьize gelmedi.
8. Doktor Ьашуа aroeliyat etmcdi.
9. в.Ьат kardqime pora Vetmedi.
1О. 8en dOn aqam pastahaneye gitmedim.
11 . ()greunen O&rencilere Odev veтmedi.
у,.,.._.,. t.f.t
1. Sen lr.itap okudun mu?
2. yemek pЦirdi mi?
3. Siz den anladшaz tn~?
4. 0nJar futЬol oynadalar nu?
S. Siz dOn yQzdDn~ mO?
6. Sen aqun den \'АЩtш пu ?
1. Cocuk ~adtn nu?
8. Bahan ~ gim mi?
9. Kuzular ~yara ~аkь m•?
y............ fJ.
1. Puar gOnO futЬol oynadak.
2. Ali' nin Ьahas1 Ьir аrаЬа sattn aldl.
3. DOn nща seyrettin mi 1seyrettiniz mi?
4. N~den~ / ~цmadtnaz?
S. Кim geldi?
6. TOrkiye'de Щ gOn kaldln?
1. TOrkiye' yi Ьe&eodin mi l l>e&eodiniz mi?
8. Kahvalta yaptшLZ tnJ?
9. N i~in g~ kaldln?
y",__...t.f4.
1. C>8fetmen OArenciletle ~de futЬol oynadl.
2. Biz dOn sOpmnarkette alL$ v..Ц yaptak.
3. Мadцlar sinemada film seyrenilet.
4. Ali 8~ gOn okula ~ kaldl.
S. DOn gcce Ыr аrаЬа kaza )'8ptl.
6. Dев az Once Ыm.
Y/lj)aНIНU8 t.15.
1. Diln piknikte tenis oynadanJZ ma?
2. Diln gece partiden sonra eve gittin mi?
3. Diln аЦат televizyoo seyrettin mi?
4. r:>oceki gQn okula 8"1' ka ld1n m1?
S. Ali' yi g<lrdQn mG?
Y/lj)aНIНue t.18.

1. Evet, Ahmet бdevini yapll. Hay1r, Ahmet бdevini yapmada.


2. Evet, dGo lngilizce ~~tun.Ha}'lr, dOn lngilizce ~l~madam.
3. Evet, dedem ~i~ekleri sulada. Ha}'lr, dedem ~i~en sulamadl
4 . Evet, polisler barsaza yakalada. Ha)'lr, polisler b1rsaz.a yakalamada.
S. Evet, g"'''n yaz tatile gittim.Нayar, 80\'CD yaz tatile gitmedim.
"-toeoe ."."__ 1.17.
1. Leyli OloЬGse binmcdi.
2. А~ ile Aluш:t eve gitmedi.
3. KemAI Fransa'dan gelmcdi.
4. Annern ~" y1kaтada.
S. Tutistler mOиyi gezmediler.

КУРОКУ10

Yn"_ue 10.4.
1. BugQn ona telefoo etmeyece~im.
2. Seni durakta Ьeklerneyece~im.
3. Уало аЦат size bir IUtap getirmeyecegim.
4. Seoi ber zaman hat1rlamayacaaam.
S. Ali Веуlе gelecek Ьafla gб~meyecegiz.
6. Уало futЬol oynamayacaaaz.
7. Bir saat sonra yernek yemeyeceвiz.
8. Уало deoize gitmeyeceВiz.
9. Ayla ~ sбylemeyecek.
10. Cocuklar dersteo soora sahile gitmeyecekler.
У..-10.5.
1. Seoi affetmeyeceйim.
2. Уало yaйmur yagmayacak.
3. Saoa yardam etmeyecegim.
4. Вaham yann gelmeyecek.
S. Sizinle fu!Ьol oynamaya<:a~Jm.
6. Уemek yapmayacatun.
7. Odanu topWnlyacaA•.m.
8. Ahmet'e melctup yazmayacфm.
9. Yann puan1 gitmeyecekJer.
10. Bu sene temЬel olmayacak.
• У........... 10.8.
1. Evet, wilde lzmir'e gidecetiz. Haytr, tatilde lzmir'e gitmeye·
cejiz.
2. Evet, ~levizyon seyredecetiz. Haytr, ~levizyon seyretmeyece~i1.
3. Evet, ~iler Ьaske!Ьol oynayacaklar. Haytr, ~nciler Ьaske•·
Ьоl oynamayecaklar.
4. Evet, lcitap okuyacatнn. Haytr, lcitap okurnayacaAtm.
5. Evet, otleden soora пща gidecetiz. Haytr, 6~eden sonra ma~a
gitmey~iz.

у,._.._ 10.7.
1. Ben yann 1'811Щlr ytkayacaAun.
2 . Ben aqam Ьilgisayar kununa gidecepm.
3. Ьu gece televizyon seyrede<:ek.
4. Biz yann saЬah parl<ta kotaaltz.
5. Onlar Gtleden sonra ant=nan yapacaklar.
6. Biz Ьafta soou piknije gidecejiz.
7. Onlar gelecek ау Ti!rk~e GtrenecekJer.
8. 8en puanesi gOnO Ьastaneye aJdecepn
9. Biz gelecek Ьafta yiizmeye gidecejiz.
1О . Sal• gOnQ di~iye gidecepn
11. Biz ~Ьа gOnO tatile gidecejiz.
12. OnlarperJ<mЬe gOnO evleoecekJer.
13. Biz cuma gano Щ•nacatJZ.
14. Curnartesi gano аrаЬа tamir ed~im.
1S. Pazar gQnQ sinernaya gidecetiz.
Y/ljNIIINМW 10.t.
1. 8u.g0n bizimle ders ~aiJ"'Cak nusm / rrnstruz?
2. Sana verdiaim kitaЬ1 olcuyacak nusm?
3. Bu gece televizyon seyredecek misin 1misiniz?
4. Paketleri mas&niD Ozerine koyacak ПI.IYIM / OUSID / rrnsJШZ7
S. Bu Ьafta sonu bize gelecek misin 1 misiniz?
6. Anar' •• dojum gOnOne gidecek misin 1miyiz?
7. Siz bu seoe Wile gidecck misiniz?
8. Yemekten sonra tatlo olacak 1111?
9. Bugiln eve erlten gelecek misin?
10. Pazardan meyve aJacak 1111son?
11. Salondalti qyalaлn yerini de&Цtirecek misin 1misiniz?
Ylljl8lriНIНI810.10.

1. Bugnn televizyonu tamir edecok misin 1 misiniz?


2. Misafпler i~in kek yapacak moson?
3. Bu sorunun cevabono Ьilecek misin 1 misiniz?
4. Bu sene sonoftnt g~ek misin?
S. Уалn bUIU$8~1111Z yerde olacak 1111SID lmtsonoz?
6. Кardqine dondurma almak i~in do~ ~kaeak nusш 1nusonot?
1. Derslerini zamanonda bitirecek misin 1 misiniz?
8. Okuldan sonra kOtOpbaneye gidecek misin 1misiniz?
9. <;i~ekleri vazoya koyacak mostn 1 mo.sonoz?
10. Sen уалn arka/Щiaлnla pikni&e gidecek misin?
11 . Sen eiЬiselerini dolaЬa koyacak mшn?
12. Siz ЬQtOn evin duvarlarш1 Ьоуасаk mtSIПIZ?
13. Веn sana ald•!IJ"n hediyeyi g6sterecek miyim?
Ynpaнeнut 10.11.

1. BaЬarn Ankara'ya gidecek.


2. O&renciler kahvaluda peynir, zeytin ve Ьа1 yeyecekler.
3. FutЬolcular sahaya ~okacaklar.
4. Ali щоnо kcstirecek.
S. Siz supermarketc gidecek misiniz?
Ynpa.нeнut 10.12.

!. A!unet ile Ау~ hafta sonu evlenecckler.


2. lstanbul'a trcnlc gideccgim.
3. ВеЬеk uyuyacak.
4. Arkad.цlarla sinemsya gidecegiz.
S. Biz alo~ veri~ yapaca~I.Z.
Ynpaнeнut 10.13.
1. Уаrш gcce konserc gidccek misin?
2. Bu yaz tatile gidecek misin?
3. Вeni Ozleyecek misin?
4. Bugiln antreman yapacak nusш?
S. Уалn sahah er\ten kalkacak IDISID?
6. КМ!vе i~ek misin?
287
У.--..10.14.
1. Alunet wilde bilgi$ayv Gjmlccck.
l . Gclccck ЬаЬаrdа ЬаЬо.т ·~ clikcc:ek.
3. Anncm hafta soou kck р~
4. Оn/м 1ciiiiiiiiZcla tati1e gideccklcr.
S. А)1С Alunet' c meklllp yiZ8CIIt

КУРОКУ11

YnparHIНU. 11.3.

1. 6mcr gccc cl1~ ~•kar.


2. 6jrcocilcr Ьеr zaman clcrs ~l•t.rlar.
3. Tqckldtt cdcrim.
4. Hcr akfllll Ьizc misaf1t gclir.
S. 8azJ insanJar ('01< kon\lfut IZ i$ yapar.
6. OsmaD Ьсr ytl swfu:u &~·
7. lnsanlan (:01< sevcrim.
8. Всn Ьеr sаЬаЬ parkta yo.rtltilm.
9. Всn RIЩI ve lngiliz.ce bilirim.
10. OOnyaya gQnC$100 1$11< 8•1ir.
11. 6йrclmen Ьizi I'Ok sevcr.
12. lnsanlar cloAut, bUyQr, OIOr.
У..--11.4.
1. Yaz mevsiminde kar уфt.
2. ВаЬаm sigara ~.
3. Кardqim futЬol oynar.
4 . K(!peklcr denizde Ylf8l.
s. Всn saЬahlan ~ ЬJk.arun.

У..--11.$.
1. Bcn Ьо$ zamanlanncla kitap okut11m.
2. Ben Ьо$ zamanlanncla salran~ oynanm.
3. Ben Ьо$ zarnanlanncla rcsim yapanm.
4. Веn Ьо$ zamanlanncla lwikaiOr ~izerim.
S. О Ьо$ zamaпJanncla nacljo clinlcr.
6. О Ьо$ zamaпJanncla ~ sOylcr.
7. О Ьо$ zarnanlanncla ~у ~cr.
8. Biz Ьо$ zamanlarmcla fu1Ьol oynanz..
9. Biz Ьо$ zamanlanncla yemek yapanz..
1О. Onlar Ьо$ :wnanlanncla sоЬЬеt ederlcr.
y",._,.,ue 11.8.
1. Ahmet >Ok yalan ~ylemez.
1. ~un futЬolu >Ok sevmez.
). Веn ber gOn gazete okumam.
4. C>Areьnenimiz her zaman baAmnaz.
S. S1n11\a у(!Шk sesle kODU$11W11.

КУРОКУ 12

y",._,.,ue 12._1.
1. Evet. Ьеn sigara ve i~IU i~m. Hay1r, Ьеn sigara ve i~i i~mem.
2. Evet. Ьеn lngЩzce Ьilirim. Ha)'lr, Ьеn lngilizce Ьilmem.
). Evet. Ahmet Веу yemek piJirir. Hay1r, Ahmet Веу yemek p~ir­
mez.
4. Evet. о Ьula$1k ve ~" ylkar. Нaytr, о bulq1k ve ~amчtr )'1·
kamaz.
S. Evet, sinemaya gider. Нayt.r. sinemaya gitmez.
6. Evet. kiJШ hava soAuk olur. Ha)'lr, k~ш hava soAuk olmaz.
7. Evet. bu duraktan 32 numara.IJ otobOs g~. Ha)'lr, Ьu duraktan
32 numaral• otoЬOs g~mez.
Evet, ШаЬ di$1erimi f1~m. Hay~r, ШаЬ cЩierimi
r.~ .
9. Evet. gilln severim. Ha)'lr, giilii sevmem.
10. Evet.lngiliz yemeklerinden hOJianlnm.Ha)'lr, lngiliz yemelderio-
den hOJianmam.
11 . Evet, Osman saЬahlan erken kalkar. Ha)'lf, Osman saЬahlan
erken kalkmaz.
r,....,...ue12.2.
1. Otren<:i ders dinlerler mi?
2. Siz gece ~hJ" miS•n•z?
) . Кцш kar yatar 1111?
4. Уаzш Wile gider misin?
S. Bu i$ olur mu?
6. Bu tren ШаЬ saat 6'da lstanЬul'a vanr.
7. Bir fшcan kahve i~ misin?
1. Вekir bu sorunun cevaЬ1m bil.i r mi?
9. AA~Iar Ьaharda ~i~ek ·~ m1?
10. SaЬahJan kahvaJU yapar ПUSID?
11. Sigara i9er misin?
у"".._.. 12.3.
1. SUt i~meyi fazla sevmem. Snt i9meyi sever misin?
2. Anar hi9 bir zaman yalan sбylcmcz. Anar yalan sбyler mi?
3. Arkada.jlartmla kavga etmem. Arkada!jlarшla kavga eder misin'l
4. Biz imtihaolarda kopya 90kmoyiz. Siz imtihaniArda kopya <;<k<l
misiniz?
5. ()g,e.n ciler okula ge9 kalm;ular. ()gтeociler okula g~ kalarlar nn?
6. Ben fazla televizyoo seyretmem. Seo fazla televizyon seyr«lr•
misin?
7. Babarn btzlt araba kullanmaz. ВаЬао h1zJ1 araha kullan&r mt?
у""_".,. •• 12.4.
1. Evet, о s&k Slk kOtfiphaneye gider.
2. Evet, Slk s&k kavga edirler.
3. Evet, s&k s1k telefon ederiz.
4. Evet, s&k s1k doktora giderler.
5. Evet, slk slk di§lerimi fщalanm.
6. Evet, s&k S&k hasta olur.
7. Evet, s&k s&k a~lanz.
8. Evct, s•k s&k tiyatro izler1er.
У"".._ие 12.5.

1. Seo yalao Sбy ler misin?


2. Seo futЬol oyoaroaktao h<>$1anar mшn?
3. О milzik dinler mi?
4. Arkada.jlannla s•k stk tiyatroya gidcr misin?
5. Siz karanllktan korkar ffiJS&ntz?
у""_".,... 12.9.
1. Eve g~ geldi~im i~in anncm ~ok merakland&.
2. дrtt k ~k yцlandtm, ko,amtyorum.
3. Кар &у& а9, oda havalanstn.
4. Masantn i!stO tozlaom&,, hemen temizleyin.
5. Bu adamdan ,ophelendim.

КУРОКУ 1 3

Упри<нонuе1З. 2.

1. Amerika'da deprem olm"'.


2. Deprcmde 212 ki$i Olm~.

2?0
3. Deprem 7 saniye sunnu~.
4. Dtln lstanbul' a kar yaArn•$·
S. АУ$0 dUn annesine me.k tup yazm•$·
6. Sen dfin derse g~ kaiПU$$10.
7. Siz iЬtiyar Ьir kadшa yardun etmi$siniz.
8. Otretmenimiz dfin hastalannu~.
9. Siz dnn pikniSe gitmi$$iniz.
10. Onlar piknikte сор oynanu~lar.
11. Onlar dUn ak$8<0 sioemaya gitmi$1er.
12. Sen Ali'ye Ьоl'\' venni$Sin.
1З. Emine sorunun cevaЬ•n• Ьilmi$.
14 . O~retmen ~ok zor Ьir soru sonnu$.
15. yalan Юylemi$.
16. Veli ~ok za•flarnl$.
17. Веn dfin QOk yorulmщum.
18. {)srenciler matematik imtihanmdan zay•falmlflar.
Ynpuн..ue 13.3.
1. Ahmet'in kalemi kayЬolmщ.
2. Evimizin бnfindeki erikler ~i~ek ai'IШ$.
3. <;:oculcJar deni:tc gitmi$kler.
4. Ankara yakmlannda tchlikeli Ьir kaza olmu$.
5. Stcaktan yeme.kJer Ьozulmu$.
6. Нm•z 21 numaral• eve ginni$.
YnpiJI(Н .. ue13,4.

1. Omer dun okula gitmemi$.


2. Ali ЬаЬаsща telefon a~mam1~.
3. Sen ge~en hal\a piknige gitmemi$sin.
4. Bal1klar daha 61memi$1er.
5. Dojlru sбy l ememi$.
6. Siz bu konuyu anlamaпu~stntz.
7. Ben matcmatikten kбtfi oot almarm11m.
8. Biz meseleyi an1amarm~IZ.
9. Orhan QOk konщ-.
10. Onlar dUn durakta QOk Ьeklememi$1er.
11. Sen Mustafa'ya hediye almanu$S•n.
12. onn misalirler gelme·mi$1er.
13. Seo dtln derste 6jlretmenini dinlememi$sin.
14. Ahmet Ьenim dogum gfinOmQ unutmam•l·

271
у,..__,. 13.5.
1. ~iler koauyu anWnlnщlar.
2. ZeyDep Han.un Щат yemeti hoz.lrlamaaщ.
) . КаJеmШ Ьоуаs~ ЬillllenЩ.
4. Mehmet осоЬОsО Щtrmanщ.
$. Bosketlюlcular salon.'l ginnemif.
6. <;:~ kediden kol'lananlц.
Yltp8НtНW 13.8.

1. Fatib lngilizce ~nmiJ mi?


2. ~ uyum&Ц mu?
З. Ojrctmen lcillplan getimu$ mi?
4. An:u suu6 ~ mi?
$. EЬnek 6yatlan artnщ nu?
6. Selda dOn ~ IIJQmllf mO?
1. ~iler sonmun cevaЬuu ЬilmЦier mi?
8. МШtуа'уо yфnur yojnщ nu?
9. Амm Щат yemetini hozulanu$ nu?

У.....-..1з.т.
1. Trcn saat 8: 00 gelmi$ mi?
2. c;:ok i.nsan nereye gitmi$?
З. O~rcn<iler ое yapmaya gitmi$1et'l
4. Levent бdevlerini yapntJ$ ma?
$. Lcyla ile Kerem evlenmi$ mi?
y,.._...,.1u
1. O.&cllar dotda kalnщ.
2. Atkada$un Ьasllhaneden toЬureu olmщ.
). Ayte ЬugOn okula gelmemi$.
4. c;:oeuk. sOt!!nO i>mi$ mi?
5. 0Atenciler suufa gelmemi$.

КУР<ЖУ14

у,.._...,. 14.З.
1. Ressam, Ьu rcsmi ~izema.
2. otleden sonro eve gidemezsiniz.
З. TOd<\'OYi ~ musunuz?
4. Akpmlan lcitap olcuyomyor IIIIISШI?

т
S. Мщшоzt ayon soaunda alarмzsini~
6. Bu dar yoldan kamyon g~ rni?
Уп"_..ие 14.4.

1. Ahmet ~ok gi!zellngilizce kooU$8Ьilir.


2. Сап, <;in yemekleri yapaЬilir.
3. Веn о~ bOyOk pasta yeyeЬilirim.
4. Sen TOoi<~ konщaЬilirsin.
S. О, аrаЬа kullanaЬШr.
6. SiЬel prko sбyleyeЬilir.
7. Biz TOrk~e otreneЬilirirn.
8. Siz cevap verebllirsiniz.
9. lskender аrаЬа wnir edd>ilir.
10. Tiyatrocular rol yapabilir.
11. Веn futЬol oynayaЬilirim.
12. Оуа keman ~abllir.
13. О sana yardom edd>ilir.
14. Siz sinemaya gidebllirsiniz.
Упрмнение 14.5.
1. Hafta soau Uludaй 'а ~okaЬi1irirn.
2. Yaz tatilinde Palandбken'e gideЬiliriz.
3. Sa1ib'e para veremem.
4. Ge1ccelt yol аrаЬа alabllirim.
S. Oniversiteyi Ьitirince doktor olaЬilirim.
6. А>10 'nin doйum gOnD i~in Ыuz alabilirim.
у""_..ие 14.8.
1. D
2. Е
3. в
4. с
S. G
6. А
7. F
У""_.ние 14.1.
1. Dan gбkkщайшш resmini ~eЬildim.
2. /;iйdem k* yaщmastnda Ьirinci olabll<lim.
3. Zeynep, sa~laruu kestireЬil<li.
4 . Ekrarn ЬаЬаsшш аrаЬаsшо alaЬi1<li.

273
S. Ressam Bora yeni taЬ\osunu bitoreЬildi.
6. Gazetedw t!dOIIU bulm&cayt \X)zeЬildi.
7. Suna roiQnO iyi yapabildi.
8. l<ar<lqime bediye Шhilcfun.
9. $ahin ehliyet aЬ.Ьildi.
10. Diln sirke gideЬildim.
У..--14.1.
1. Sorunun cevabana ЬileЬildi mi?
2. Esra ve Cenk evleoeЬildiler?
3. Sen gllzel caz ~Ь.Ьildin mi?
4. Konferansi dioleyeЬildin mi?
S. Treoe yetЦd>ildini.z mi?
6. Evi buЬ.Ьildin mi?
7. Кarlan temizJeyeЬiJdini.z mi?
У..--14.1.
1. Sen kofOЬilir misin? Hayar, kOfOmOm, fakat yllrilyeЬilirim.
2. Sen OtU yapaЬilir misin? Hayar, 010 yapamam, fakat dogтc
dikeЬilirim.
3. О yemek yapaЬilir mi? Haytr, yapamaz, fakat yemek yeyeЬilir.
4. (j Tiilt.QC koouf"Ьilir mi? Hayar, k~. fakat TOrk~e yazaЬilir.
S. Si.z resirn yapaЬi1ir misiniz? Haytr, yapamam, fakat farka
56yleyaЬilirim.
6. Siz yemek yeyeЬi1ir misiniz? Науаr, yeyemem, fakat ~ау
i~eЬilirim.
7. Onlar kiaap okuyaЬilirler mi? Haytr, okuyarnazlar, fakat gazet<
okuyaЬilirler.
8. Onlar araba aamir edeЬilirler mi? Haytr, edemezler, falcat Ьisildet
tamir edehilirler.
у,...._.,. 14. 10.

1. Musaafa, Ьabasana Ankara'ya yollada.


2. Tank odasm1 temizledi.
3. Nazmeye Teyze, gбmleklerioi уало Utolecek.
4. ВаЬаm bu ytl ~ok ~Цmanlad1.
S. Anoem, aaЬakJan kuruiadJ.

KYPOICY15
у,...._.,.15.1.

1. Erken yatmaiJ)'Jm 1 yatmaiJSrn 1 yatmalayaz.


2. Уemekten босе ellerimizi yakama!Jytm.

274
3. Cok ders ~~~I•Yim 1 ~lцmaltSш 1 ~ь,maltstn•z.
4. D~lerimizi ber giln fщ:alamaltytm.
S. Dцan ~tkmadan 6nce annemizdcn izin almaltyu:.
6. Pantolonumu 1\tlllcmeliyim.
7. Ali llniversite imtihanшt kazanmalt.
Y..-.ef5.1
1. Sigara ~memeliyim.
2. Strnfta ~ lr.onщmamal•sш.
3. Arta<Щiannla kavga etmemelisio.
4. Yalan sOylememelisin.
S. Dersten босе televizyon seyretmemelisiniiz.
У~15.4.
1. Evet, onlar yann Ьшауа gelmeШer. Ha)'lr, onlar yann Ьшауа gel-
memeliler.
2. Evet, Selma ~У hazlrlamaЬ. Haytr, Selma, ~у hazlrlamamaЬ.
3. Evet, talum eiЬisemi giymeliyim.Нa)'lr, talum elbisemi
giymemeliyim.
4. Evet, Ьafta soou Ьayvanat Ьah~ine gitmeliyiz.Ha)'lr, Ьafta soou
Ьayvanat ~ine gitmemeliyiz.
S. Evet, aЧarn ders ~maЬ)'I%.. Ha)'lr, aЧarn ders ~t,mamaЬ)'I%..
6. Evet, бpciler imtihana hazlrlanmaЬiar.Нaytr, ()lrenciler imti-
Ьana hazlrlanmamaltlar.

Yn,.-uof5.5.
1. ~imi aramab mry1111?
2. Hayvanlan Ьeslcmeli miyim?
3. Во! Ьоl spor yapmalt mrytt?
4. Ahmet'i doktora gб«<nneli misin?
5. Yemekten sonra ellerini )'lkamalt mt)'lm?
YllpiiiiНifut 15.8.
1. Annemize ьaьamrza yardlmct olmalt)'IZ.
2. Yemelcten sonra <Щierimizi fu;alaroalt)'l%..
3. Soguk Ьavalarda kalш eiЬiseler giymelisin.
4. Onlar tam saat sekizde оtоЬбs dutalmda olmabdtr.
5. Bu lr.ilaЬt hafta SODU Ьitirmeliyim.
YllpiiiiНifut 15.8.
1. Senelerden Ьeri Almatt' da oturuyorum.
2. Birlщ: aydan Ьeri sinemaya gidiyoruz.
215
3. Uzun ytlllldan Ьeri Anc sOnncdim.
4. 8q aydan Ьeri ТОrЦе C!glcDiyoNm.
S. Ali ytldu Ьeri аrаЬа kWianJyor.
6. 8en 1995'1<11 Ьeri bilgisayar kullanoyon>m.
1. AмemsaЬahtallЬeri~orytluyor.
8. J<Anlefim gececlm Ьeri uyumuyor.
9. AЬiarn Ьq ytldan Ьeri ~lik yapoyor.
10. Sokaktaki kбpek geceden Ьeri hav~yor.

КУР<ЖУ18

y,..._1t.1.
1. Со!< yoruldum. Biraz otutlyom.
2. Acoktok. Нaydi yemelt yiyelim.
3. Bup hava 901< g!ШI. Pilr.nite aJdelim.
4 . AzЬda$\w, top oynayaЬm.
S. Film Ьa$1adl. Anc' yi clc Щualtm.
6. Осп Ьa$1adl. Ultfen susalun.
1. YoAmur yatoyor. Taksiye bineyim.
8. Нavaootuk. PaJtornu giyeyim.
9. BugOn Ali'oin dogum &OnCl. Ona hediye alalom.
10. Ali'ye Ьorpereyim.
11. Ali ~ok oynuyor. Onu den ЩoraJom.
12. Okula ~~ kaJЩom. Hozlo yQrtlyeyim.
У.--11.1.
1. SaЬah kahvalnsшda ~ ~lim.
1. Yaz wiliDde ADJcwa'ya g;~lim.
3. Bu&Oa otJeclca...,... аЩ"""' yapnayaЬm.
4. Tenefl\!s~ futЬol oynamayalun.
S. Aksaray'a kadar yOrOmeyelim.
r.,.........1u.
1. SOpennartetiCDsebze ve meyve alaJom mo?
2. Bu sorulan бpelmeDe soralom mo?
3. Кantioclcn ~у getireyim IDl?
4. УaiJnur уфуоr """'iycyi aJaytm mi?
s. OtoЬOse biomeycyim mi?
r.--1и

1. EezanedcD ·~ alaJom.
2. Hcr saЬah Ьir saa1 kopluu.

т
3. Tatilde Ьu kitabt bitereyim mi ?
4. Bugtln eve erken gideyim.
S. Hayvaolan koruyalun.
y~.,ue18.f.

1. Diln ~ ders l"'ltpnaya istedim ama elektrikler yoktu.


2. Sen bu top oynama sevdastndan vщ~ yoksa stnavt kazana-
mazs•n.
3. Coc:uklann aglмnastnt Ьeni ~ok OzOyor ama oynamasw Ьeni
mutlu ediyor.
4. Ati'nin ~altJrnast Metin'in ~alt$018Stndan daha iyi.
S. ВаЬаm bu pan1yla yeni аrоЬа almaya ~•Jtyor.
6. $imdi y8$8m&, eglenme vakti detil.se ne zaman olacak.
7. Annemin aglмnasw gOZierimin 6ntlnden bi~ gitmiyor.
8. Уagmururun yatrnastnt gUщin dotтasmdan daha ~ok seviy-
orum.
r",.......ue18.7.
1. SaЬahleyin ЬаЬаnu evde g6rmek mOmktln degil.
2. Dotum gilntlne gelmemi Ьеn de ~k i.sterdim ama lwdqim
hastaydt
3. Onun, seni yollм sonra Ьile unutmamast ~ok gOzel.
4. ()g,etmenimizin deтs anlatmast ~ ~Jdci.
S. Ders l"'lфnayt d~tlnDyorum ama vakit bulanuyorum.
6. $iir yazmayt Ьeceremiyorum ama fiir okumaktan zevk altyorum.
7. Senin onu affeuueni ~ gOzel bir davra.щь.
8. Onun yemek yemesi ~k ilgin~.

J(YPOI(\/17

r",.......ue17.1.
1. Bilmedigimiz konulan 6trenmek i~in kitaha Ьakmaltytz.
1. Coi< \'AЬuk yeyen insanlм I"'Ьuk kilo altrlм.
3. Bizirn aparьnaruпuza yeni Щtndt ko~uya sevindik.
~- Bu ~ bize gelecegimiz misaГtrler i~in haztrltk уарЬn nu?
S. Вahamtn lntalay'dan almt$ hediyesini ~k Ьegeodim.
S. Burada ~ok gOzel у&$8(\фm gtlnleri hi~ unatamam.
7. Bu ~ yiyecegin yemekleri Ьеn yapum.
i. Yarm olculda yapacak пщ: ~ Gnemti.
~- Ahmet'in kullandtjt aroЬaDtn marlcast BМW'dir.
10. s~ kestirmek i~in gidecegim ЬеrЬеr ~k yцlt.
11 . Dtlnyada ~ltktan ve savцtan ~k GlmD$ insanlм var.
т
Yl!p8-17.2.
1. Hasan'•n sOt verdi!i kedi ~k yaramaz.
2. 6~rnenimiz verdigi ev бdevi yapma!J)'Iz.
3. Bu manav satt•й• meyve ve sebze ber zaman cazcdir.
4. BaЬanun yeni y•l i~in annerne satm ald•A• bir altш ЬileziQi Ьш11.
~1dl.
S. A~e'nin dollum gOnOnde yediQim pasta kakao1uydu.

У~17.З.

1. A~edOn~kilzgOndO.
2. Ali Веу ~k hastayd1.
3. 6t~renciler ~ ~ll$kandllar.
4. Ayten Harnm g~ у•1 ~k 'i$mandl.
s. Biz dan ~k yorgunduk.
6. 6t~renciler ~k ternЬe1diJer.
7. DOnkO film gilze1di.
8. Senin cevab•n yan11,t1.
9. Siz dOn ~k mutluydun.
У~ие17.4.
1. Amcam esk.iden $OR1r dej!ildi.
2. Ben 11р fakiiltesinde ogrenci dejildim.
3. BaЬaannem yasl• deйildiler.
4. Siz iyi degildiniz.
S. G~n yli annem degildim.
6. Kedi soka.kta degildi.
у""_..ие 17.5.
1. DOn hava g0ne$1i miydi?
2. Pazarda meyveler pahal.l Шlyd1?
3. Sen о zaman m!lhendiz miydin?
4. Biz ~ocukken yaramaz Шlyd•k?
S. Hakan iyi bir futЬolcu muydu?
y""_..ut 17.7.
1. Dan ak$&ffi hastayd•m 1 Ьastaydlk.
2. Dan ak$&ffi sinirlidim 1 sinirlidik.
3. DUn ak$&ffi nas•ldln1:t ilzgOndOm 1 OzgOnd01c
4. DOn ak$&ffi mutluydum 1 mutluyduk.
S. DOn ak$&ffi ktzgшd!m 1 klzgmdlk.
6. DOn ak$&ffi ~ 1~111<.
278
KYPOICY18
Упрuнмие 18.1.
1. <;:ok uzaklardan Ьafifbir ses geliyonlu..
2. Murat Веу ЬаЬk tutuyonlu.
3. <;ocuklar parkta oynuyorlarcll.
4. Fuat lstanЬul'a gitmek istlyordu.
S. Вeni I)Ok Ozllyordun.
6. ltfaiyeceler yangana s/Sndllrilyordu.
7. okuduйunu anlamayordu.
8. Onun davrana$1&nna izleycn annesi gQIQmsOyordu.
9. Mehmet, sofadaki sedire IIZ8IIIIЩ kitap okuyordu.
10. Annem senin donecegini dаЬа g~ sanayordu.
Y~ue18.2.
1. GOn~in dogщunu seyretmiyordum.
2. Adresinizi bilrniyordum.
3. ВаЬаm salonda radyoyu tarnit etrniyordu.
4. Bu adama daha 6nce tananuyordum.
S. Alime kendi kendine gQinmserniyordu.
У...-.ние 18.3.
1. Ahmet piyano ~уа biliyor muydu?
2. Sen okulunu seviyor muydun?
3. Siz tatilde bilgisayar oynuyor muydunuz?
4. Liz endЦeli g6r0n0yor muydu?
S. Biz lstanbul'a gitmeyi planlayor muyduk?
Ynpuo~111ue 18.4.
1. Salim gazete sattyor muydu?
2. Turgut sinemada film seyrediyor muydla?
3. Карауа I)Ok hazb vuruyor muydu?
/1. Кitaplan k~Uk Ali yartayor muydu?
S. Evden dt$&n ~akJyor muydunuz?
Упрuн1Ние 18.5.
1. ArkaЩJanm elektrikler kesildigi zaman ders ~ab,ayordu.
2. AЬmet kaza yapu. Ama araЬa)'l hi~ de luzl.a sOrmilyordu.
3. Ben derslerime g~ yal bu lcadar 6nem verrniyordum.
4. Diln Ьu saatlerde scni Ьekliyordum.
S. Siz koleje gelmeden оосе Тilrk~ Ьiliyor muydunuz?

219
6. Веn бtreociyken hi9 yaramazl1k yapm1yordum.
7. Вeni ~·~1n1t11zda Ьеn uyuyordum.
8. ВаЬаm gazete okurken амсm kahvalt1 haz~rl1yordu.
9. Ojtretmen ders anlaшken Ьеn Щ1са ~yle ujtra$1yordum.
У,.,_,_ие 11.1.
1. МаЩ1m sinemada film seyrcdiyordu.
2. Вел seni parkta Ьek.liyordum.
3. Ojtrencilcr kiltilphanede kitap okuyorlard1.
4. Dnn gec:c rOyamda polis h•rs•z• koval1yordu.
5. Attnem aЩvcri$ 94111da yap1yordu.
6. Ali odada kitap okuyordu.
7. Mehmet аЦат sinemaya gidiyordu.
8. А~ olшlda $iir yaz•yordu.

КУРОКУ11

Y~t18.1.
1. Cocuk.lat d1~da futЬol Oynaltll$lard!.
2. Hayat1n1 yavrusuna feda etnU$ti.
3. Nerrnin onJara y emc~i hazlrlaiШ$11 .
4. А)'$С Ье$ )'11 6осе ~1$m4)'1 blr8k!Ш~b.
5. <Щеп yaz g6lluys1na gitmi$tim / gitmiftik.
6. Evin i~i bir anda Nocl Ьavas1yla dolmu$1U.
7. Suna o~lunun mcktuЬu yazmas1na yard!rn ctпЩti.
8. Cotunun snt di$1cri d6killmll$til.
9. Ben de bu 6ykOyil9ocuk.luйumda dinJcmiJtim.
10. Onlar uzun zarnandan Ьcri raЬat Ьir ~l$m4 sistcmi kurmщlard1.
11. Tarn istedigi giЬi Ьir i$ Ьulmщtu.
12. Dokuz kiloluk bir hindi alrru~tJ.
13. СаЩmауа bir Ьafla &!се Щl&rnlfllm 1 ЩIВID1fllk.
14. Salih bu y•l sш1f1 olduk~ iyi notlarla 809Ш~Ii.
15. Nerrnin bafla sonu ~uklan Ьо$ blf8lunamak i9in Ьir sQrQ plan
уар!Ш~Ь .

У~ие18.2.

1. DаЬа Оосе ayn1 hatay1 yapnщt11n.


2. Ozledigi аrЬсЩша tckrar kavщmщtu.
3. Cocuk.lan ko~usuna blr8k!Шfll.
4. Talih kщu Щmа konrnщtu.
5. Hava alanшa gittigimde Q9ak havalannu~t1.
288
Упрuнение 1Р.З.

1. Bu elblselen Ьegeii!IЩ miydio 1 miydioiz?


2. Hasan 'а eve gitmesini soylemi~ miydin 1 miydiniz?
3. Siz bu ~arluy1 daha бnое dinlemi~ miydiniz?
4. ls1Anbul'da daha oncc hi~ kalmaпu~ m1ydm 1 m1ydюJZ?
S. Ge~en yillci imtihanda ~k heyecanlanпu~ m•ydJD 1 пuydюtz?
Упрuнение 11.4.

1. Biz. daga ~ok hiZI1 tuma111:1Щuk.


2. Oglum dondunna vc ~ikolata iste~ti.
3. Ben bu elblse ~k para бdemi~tim.
4. КJZ1m ik.i hafia bastahanede ka1mJ~b.
S. Biz teyzemin evinde soguk ayran i~~tik.
Упрuнение 19.5.
1. Her Щаm ders ~~~~rnrdun.
2. <;:щашЬа gOnlcri futЬol oynard1m.
3. Кaranl1k gecelerde )'lldJziAn seyrederdim.
4. Karde$im1e sinemeya giderdim.
S. Yunta kal1rken ailemi ~k бzlerdim.
Упрuнен ие 19.&.

1. Bir1ikte ~al~maktan b~lantrd•k.


2. Fatih Yeni y1l al1$veri~ini daima soo dakikaya blt8ktrd1.
3. Y~il kadщ her i$C kan~1rd1.
4. Ozel Olimpiyatlar'a Ьер ЬеrаЬеr giderdik.
S. О, Ceyda'ya ber zaman sorun ~ •kanrd1.
6. <;ikolaral• kuraЬiyeleri ~k sever ve anne de daima onlar i~in
yapard1.
Ynpuнeнue 19.7.

1. Uzun gecelerde peoccrenin kщ•шdа seni Ьeklemezdim.


2. ArkaЩ1anmla Ыrlikte top oynamazd!k.
3. Tarih бgretmenimiz her defas1nda Ьi1е ceza vermezdi.
4. Lisede okurken ~k televizyon seynmezdim.
S. Eskiden insanlarщ iyi o1duklarJDJ d~llnmezdim.
Упрuнение 1Р.8.

1. Onceden tatll)'l sever miydin 1 miydiniz.?


2. Siz. ~ukken y~i1 aga~1an keser miydiniz?
3. OWetmeniniz size ~ok ktzar пuyd1?
281
4. Paran olsaydJ Ьi1gisayar a1tr rmydm ?
S. Daym sana bcdiye ahr rmydJ?
6. Dedeo radyodan ЬаЬеr din1er miydi?
7. AЬlan g1!U1 yemek pЦirir miydi?
8. Murat ооа Ьеr zaman Ыlyllk Ьir adamnut giЬi davrantr пuydJ?
y,.,..._te.J.
1. Daha босе TQrk yemek1erini sevmc:zdim. Ama Jimdi I'Qk seviy·
Ontm.
2. <;ocuk ni~in atltyOI'I DаЬа oncc Ы~ atlamazdJ.
3. Eskiden bura1ara I'Qk yфr>ur yqardt.
4. Biraz dаЬа gllи1 oynasaydtk. tna>• kazanudtk.
S. Eskiden кn de Ьenim giЬi kof8ldm.
6. Opnciyken On10 Ьir awkat o1acaaw dOJOnOr mAlydOn?
7. $emsiye alsayd1k bu kadar 1sJanmazchk.
8. Sen esl<iden Ьаnа I'Qk yardim ederdin.
9. KO~Oklten ЬаЬат bana hi~ bqtrmaZdt.
10. Eskiden onun hakkmda hi~ iyi terler duyrnazd1m.

КУРОКУ20

Y.,..,..,ut.20.1.
1. О gece Osman' ш yeni Ьisekletinin montajшt yapacaktl.
2. lpek alll yцшdaydt. Okula о yt1 Ьцla)'IQI<tt.
3. Maaazalar Noe1 tatili i~in Yll Ь..t'na kadar lщ>acakll.
4. DOn sana ge1eceklik fakat evinin adresini Ьilmedjйiniz i~in
ge1emedi.k.
S. Sбz verdiniz. Erken yatacaknntz.
6. futЬo1 oyna)'IQI<Ilk ama top bulamadtk.
7. Sana kitaЬtnt gelirecelctim ama unuttum.
8. Tarkan' ш yeni bir tarlu ~tkacaktt ama bir teY o1du.
9. AЬlalar о zamana kadar d6nm«Ц o1acaklardt.
Y.,..,..,ut 20.2.
1. Bcn tam ~tkacaktun. Siz ge1diniz.
2. Bana olayt anlatacai<IJ ama sбzOnde durmadt.
3. DOn sizc geleccklim ama i'im vardt. Gclcmedim.
4. DOn piknigc gitecektik ama yatmur yatdJйt i~in gidcmedik.
S. Film seyredeceklik fakat cliktriklcr kesildi.

282
у""_..,... 20.З.

1. Annemle ЬаЬат ziyaretime gelmeycceld..W.


2. О bana bediye vermeyccekti.
3. Sen bizimle oynamayacaktш.
4. Bu hafta sonu arkadчШI gelmeyecektJ.
S. Somnu ha$kal&nna sOylemeyccelctin.
у""_...,.. 20.4.
1. Size sorular verecek miydim?
2. <;щатЬа gilnO rщ yapacak miydiniz?
3: Seminerde Ьеn de konup<:ak miydim?
4. Sen Ьulqlklan yokayacak nuydoo?
S. Siz mi!dOr Ьеуlе gбl11$eeek miydin?
у""_...,.. 20.1
1. <;aotaпuz.o kim Щlyacakto?
2. !Gm ile ЬеrаЬеr bize gelecelctiniz?
3. Siz okuJda nu /!Aretmeninizle konщacakllnoz?
4. G~en yaz nereye gidccelctiniz?
S. Cuma gilnO ne sшavt olacakll?

КУРОКУ21

Упррненuе11.1.

1. Bacalanlan ~okan dumanlar, klvnla klvnla yQkseliyordu.


2. Farma 'rnn annesi ht~lwa lu~lшa a~hyordu.
3. Aglaya aglaya $in:etten ~оор getti.
4. Веn gбlder, kщlar, daglar sesini dinleye dioleye dolц•yordum.
S. Оуоауа oynaya gelin ~uklar.
6. KD$8 k0$8 ЬеЬеgi gGrmeye gittik.
7. ВеЬеk kokusunu ~ke ~eke uzun uzun kokladorn.

Упррненuе 21.2.
1. $imdi giyinip gelerim.
2. Anne Ьатш yogшup ekmek yaptt.
3. .Gezip eglendin mi?
4. Bir silre oturup ТУ izlediler.
S. Dolctor yine gelip Ahmet'le konщtu.
6. О Ьafif~ gUIOmsilp Meryem 'е hakt1.
7. Ayn1 sOzleri tekrarlay1p dшuyor.
8. Bir an dwup di!!jllndO.
9. KOpek terlilderi <Щieyip ylliiiЩtt.
10. AnDe -tay1 ORSmdan ~Р aldl.
11. Sllfiye sevin~le eUerini uzattp -tay1 almal< istedi.
12. Yatak odasma gбtQrQp giysi do~ma saklad1.
13. Ciltolatay1 pannal<lannш arasonda slklp еzШ .
14. К.zlar yatmadan c)nce gelip iyi geceler diledi.
15. Gezide Ьirvok tariЬi yer gezip gбrdOk.
16. Onunla konll}up dertlqiyordu.
YnpgнtНW 21.3.

1. Onlar odasUUI ~Uwak yatt1.


2. Sonra da dua ederek ~Юр gini
3. Serdar koprak yemek salonunda ~11<11.
4. Anne Ьunun Ozerine gQIOmseyrek yerine otuidu.
S. Cocuklar koprak eve geldi.
6. ТоrЬау> elleri titreyerek yenne koydu.
YnpgнtНW 21.4.

1. Aysel sesini ~·lшmadan uzun sQre tereddOt eni.


2. Oturup Ьekliyorlar. Hem de hi~ lunuldamadan.
3. Konuklannuz gelmeden Ьiraz Оосе en gQzel eiЬisemi giydim V<
sa~lannu taradtm.
4. Femat, уаnша para almadan ~·У• gini.
S. Sinan, ti$Cdd<i s0\0 Ьarda~a koymadan hemen i~ti.
у",_,_ 21.5.
1. Oktay k.ap•y• ~lmadan sшua girdi.
2. Ninem, k.aptytЮietlerneden uyudu.
3. Murat, ev Mevlerini yapmadan okula geldi.
4. Yusufyфwlu havada temsiyesini ~ yllrtldO.
S. Кardqim di,lerini C.f\'alamadan. uyudu.
6. Ceyhan, muslugu kapatmadan halkooa ~11<11 .
7. Davut, terliklerini giymeden hanyoya girdi.
8. ()petmen, (lйrencileri saymadan deften imzalacll.
9. Galatasaray'tn kalecisi Taffarel eldiven tal<madan sahaya ~ilt\1.
10. Sinan, ders ~ltfmadan imtiЬana girdi.
У~21.8.
1. Meyvemi Ьitinnce gjdip balcanm. dedi.
2. ВаЬа, Serdar' ' ~uk odastnda Ьularnayшa Ь~уе haktt.
3. Kurablyeler pi$ince seni I'OAJraлm.
4 . AmЬan Ьozulunca tamirciye telefoo ~-
S. К!$ gilnqinin lcarlann Ozerinde J$!ldadфn! g6rilnce, i~ine umut
yaytld!.
6. Haklп eve vannca annesi onu sevin~le kщtlad!.
7. Dolaptalti torЬay1 Ьulunca ~k sevindi.
8. Ablam aglamaya Щlaytnca Ьеn de aglamaya Щladun.
9. AЬiam ~k knrktuйumu g6rOnce ЬiniZ yumU$1(11.
10. Кар1оm zili I'Oimc:a Ьео de annemle kap1ya k0$tum.
11. АЦаm ЬаЬаm eve gelinee, ona Ьenimle nas1l gurur duydugunu
anlaur.
12. Ben lstanbul'a dl!nOnce, seni kendi i$yerime alacaA•m.

КУРОКУ22

r,.,..,._.ue 22.1.
1. Biz oynarken о oyuna kaьlmad1.
2. Onlar mutfaktayken NaH geldi.
3. «<zor dilerim». Suna bunu s6ylerken dogruca Akif'a Ьaluyordu.
4. Daha sonra •A•r ad1mlarla odaya ~Litarken ikisi de rahal ve buzur-
luydu.
s. к~ otlan dondurma servisi yaparken, kendisiyle gшur
duyarak. •<АУ111 restorandaki giЬi oldu•, dedi.
6. Mustafa giderken saat Ье$ b~ta evde olaeaj!IDI s6yledi.
7. Masaya otururken Liz ооа ihtiyatla Ьakt1 .
8. Кap1lar kapanlrken ona el sallad1.
9. Веn buradayken seni lcimse 61d0temez, luztm.
1О. Ablamm kti\:Okl<en шtа ~i~Ai olmak istemesi Ьeni 1'01< gOidOr-
m~tO .
11. K6t0 bir $0Yler kururken, Ьер Ь6уlе g6zleri l$11dard!.
12. Oytc lш!JydJlar Jci onlanl Ьakarken g(!zlerim yoruldu.
13. Fadime Teyzenin Ьenimle konщurken en s1.k s6zc0k .с......, d1r.
1)4. Fatma ~e$meye Ьеz ytkamaya giderken ЬеЬqi $irn$Ck'e blflkly-
ordu.
r,.,..,._.ue 22.2.
1. Ahmet okuldan gelir gelmez uyudu.
2 . Onu gl!rilr gl!rmez hemen tan1d!m.
3. Serdar' '" annesiyle ЬаЬаs1, haЬeri duyar duymaz, soluk solujla
odasiDI k0$1Uiar.
4 . Odaya girir girmez Bi\1 ODU 6p«l.
s. Ogretmenimiz smtfa girir girmez yol<lama aldt.
6. Веn annem Ьa&trmaya Ьqlar Щlamaz kulalclanmt ttkadtrn.

KYPOIY23
y,...._,.n.f.
1. Sen gideli yOЖ(lm g(llmOyor.
2. Onu gбrmemeli ytllat g~ .
3. •Vampin> filmini seyredeli geceleri ~k korkanm.
4. Eleklril<ler kesileli о~ gOn oluyor.
S. C::i~l<leri sulayalt bir hafta oldu.

у,.__,. 23.2.
1. Okul Ьittijimden Ьeri oou gбrmOyorom
2. lyilqtijimdeo Ьeri doktora giьniyorum.
3. llk gбrdOjOmdeo Ьeri oou seviyorurn.
4. C::ocuk uyandфndan Ьeri ajltyor.
S. Okul Щladtйtmdan Ьeri Tilrit~ ()йreoiyorurn.
у,.__,. 23.3.
1. G~li#inde ~k spor ylf'(ф Ьalde ~uk ihtiyarladJ.
2. Keodini iyi hissetmediji Ьalde ~ gini.
3. lstanbul'u ~k iyi ЬildiAim halde kayЬoldum.
4. Hava kбtil olduйu Ьalde piknijo gittik.
S. DOn gece erkeo yatttйtm Ьalde g~ uyandtm.
6. lmtihana ~ok iyi ~аЩtфm balde zaytf aldtrn.
7. Вео dillitlt oldцjum Ьalde konuyu aolamadlrn.
8. EUori kirlonmodiйi Ьalde ellerini ytkadJ.
9. ArkacЩianm sбz verdikleri Ьalde Ьeni ~ajtrmadtlar.
10. Parast ~k az oldujum Ьalde bir fakire yardtm etti
У.......... 23.4.
1. Emre, ~k yorgun olduйu i~io okula gidemedi.
2. Siz evi aldtAmtZ i~in ~ok pnsbsmtz..
3. O&renciler irotibana haztrlanmadtklan i~io zaytfaldtlar.
4. Bana g(lveo g6Sterdijio i~io teoekkt!rter.
S. Onuo Ьahast buna izin verdiji i~in о ~k seviniyordu ve
sabtrstzlantyordu.
у",...._. . 23.5.

1. Okulumu Щanyla Ьitirecejim i~in ~k mutluyum.


2. Araha alacajtm i~in para birilctiriyorum.
3. Seni Ьir daha gGrmeye«pn i~in I'Qk GzgQoQm.
4. У8Л11 arkadц1m1 gGremeyecetim i~in bunu haЬer veremeyece-
&im.
S. Уцh adam yiyccek Ьir ~ bulamayacat• i~in ~ yatmak zoruoda
lcalacak.
у",...,_.. 23.f.

\. DOn gece ~ok kGiil Ьir Пlуа gGrundii.


2. Konsere gitmek i~in Ьillet ahnd!.
З . Mutfaktaki bllliln bulцtklan ytlcand!.
4. Bu 1аЫоuу ik.i ayda tamamlandJ.
S. BaЬ~eki ~i~ekleri suland!.

KYPOICY24
r.-..ие и.1.
\. Aqam eve geldiйim taman sen uyuyordun.
2. Birden ауааа kaii<Ьйun zaman Ьцun dOOdO.
З. Sildф cama yaklцt•й•m zaman Ьаnа hep «Sakin yak18$ПIA!»
4. КаsаЬауа ge\diйi zaman ava ~·kmadan duramazd1.
S. Bu olay oldugu zaman siz neredeydiniz?
6. «Evlendigimiz zamankinden dаЬа yalo$tkl• Ьir eri<ek oldun sen».
7. GilldDAOo zaman yQziinQ gl\1\er ·~•yor.
r.-..ue24.2.
\ . Oklllu Ьiti~niz zaman size sertбka verccetiz.
2. Buna 'уа gelecegin zaman Onceden haЬer ver.
З . Yemek yiyecegirniz zaman el\erimizi mutlaka y•kanz.
4. Nihat Ьаnуо уараса~ zaman e\ektrikler kesilmi$.
S. Hatice'yle gOril~Ain zaman ~ok $1k giyinmelisin.
r.-..w24.3.
1. Size gelemediйimden do\ay1 ~k QzgQollm.
2. Вenimle ~$11йшdаn dolay1 pi$man olmayacaksm.
3. Sinemada бlm bцlayacaA•ndan dolay• ~·klan kapat11\ar.
4. Dalum yaщmada Ьirinci olduйundan dolay1 madalya ald1.
S. Вcni aradфndan dolay1 sana ~k klzgшun.
6. Ahrnet y8ЛII Ьizden aynlacaйшdan dolay11'Qk OZgl!n.
7. 0\impiyatlarda 11\kernizi temsil edecepnden do\ay1 ~k mutlu-
yum.

217
у,....,_.,. :U4.
1. . Gece yans• televizyonu kapatmadan uyudu.
2. BeЬekken \'Qk sOt i~tim.
3. Bir ~у sorup Ьemen gelecej!im.
4. Seni gбremedij!im i~in \'Ok QzDidnm.
5. Sen evde yokken bDtnn evi temizledim.
y,....._.,.u.s.
1. Cok yalun oturup televizyon seyretmeyin.
2. Di~Jerimi fi,..alamadan hemen yan1m.
3. ВasketЬol o)'!Wi<en yaj!mur yoj!maya ЩladJ.
4. AraЬarruz olunca Stk s1k gezecegiz.
5. Вaj!1rarak konщma.
6. Ni~in izin almadan ~tktuuz?
7. Кarde~im Amerika'ya ginigi zaman Ьеn on ~ ~•odaydtm.
8. Abmet Ьi~ uyumadan saЬaha kadar ~~~~···
9. Hi~ Ьir ~у sбylemeden d!f8n ~11<11.
1О. <;ocuk uyurkm gQrllltO уартауш.
Y~:UI.
1. BirЬirimizi caddenin sooundaki kahvehanede gбrЩtilk.
2. film seyredetkCII gOI~t11k.
3. Biz anlцtlk.
4 . lki аrаЬа ЬirЬirlerine ~l$b.
5. BaЬamla annem ЬirЬirlerini Ьir temmuz ak$attu lanl$D11$1ar.

КУРО«У25

у.-.;м 25.1.

1. lnsanlar kavg;~ ediyorlarsa mutlaka Ьir sсЬеЬi vardJr.


2. Afrika'da insanlar h11i· a~l1ktan бiOyorsa hepimiz su~luyuz.
3. <;ocuk uyuyorsa fazla gOrOitO yapmayal1m.
4. Dersimi dinlemmiyorS&DlZ SIDiflan ~tklDlz.
S. Bulutlar toplan1yorsa yagmur yagaЬilir.
6. Bana inannllYOrs&nlZ $U insanlara sonшuz.
7. fatih hi~ gOJmQyorsa mutlaka Ьir derdi vardlf.
8. Televizyoou seyтetmiyorsao kapat.
9. Кlisik mOzik.teo h0$lan1yorsao hafla sonu seni Ьir konscre
gбt11reЬilirim.
1О. Ders ~11$011yorsan Ьiraz dolцallm nu?

288
у""_.,,. 25.2.
1. Siz ~k ~a1a~usanaz Tllrl<~ 'yi бgn:nilsiniz.
2. Вбуlе hazla gidersen kaza yapaЬilirsin.
3. Bu kitaba iki gOn okursan, aferin sana.
4. АЦаm sinemaya gidersem sana telefon edemem.
S. Ali saЬah g~ kalkarsa otoЬOsO ka~anr.
6. Ej!er Ьiz Ьбуlе oynamaya devam ederseniz kesinlikle yeniliriz.
7. Mtidi!r Ьеу gбrilrsen Ьenden seiAm SOyleyin.
8. ВаЬаm Ьeni bu halde gбrOtse ~ok lozar.
9. Ben da~ ~akarsam gazette alanm.
1О . Gece eaiten yatarsan sabah eaiten uyanarsш .
11. Temiz Ьit otel bulursam lzmir' de Ье$ gOn kalanm.
12. Веn derse g~ kalarsam ogn:rmen 90k kaacak.
13. Hafla sonu hava iyi olursa pilaU~e gid~iz.
14. Arшem bir daha Ьenim sigara i~tigimi gбrOtse ЬаЬаmа SOyleye-
cek.
1S. Ali iyilqirse okula gelecek.
16. Вaham Ьаnа para verirse sana olan Ьorcumu Oclecegim.
У~tние15.1
1. Erken kalkmazsan otobOsO ka9anrstn.
2. Mtidi!r Веу'lе konщmazsan bu proЬiemi haUedemezsin.
3. Doktora gitтezsem iyilqemem.
4. КJ~an kalan eiЬiseler giymezsek haslalnahiliriz.
S. Haz.la yi1rilmezseniz otoЬOsQ Щmrsш12..
6. Televizyoo seyretmezsek hiфir $CYden haЬerin olmaz.
7. Bahama bu ~ telefon etmezsem hana 90k kazar.
8. Konuyu anlamazsanaz, lucfen sorunuz..
9. Evde 91l1$mazsak imtihandan za)'lfalonz.
10. Pazar gOnQ piknij!e gitmezsem size gelecej!im.
11 . Bu haf\ada yaйmur Y&йmazs& 9i~eklerin hepsi kuruyacak.
12. lnsanlar dikkat etmez.lerse ormanlann hepsi yok olaeak.
13. Oйreociler бйretmeni diolemezlerse konu)'li anlamayacaklar.
14. AJunet derste sessiz durmazsa бgretтen ооа kazaeak.
1S. Siz doktoruo verdi~ ilцlan i9mezseoiz hastalopruz g~yecek.
16. Eger u9ak ertelenmezse saat dokuzda onoda olaeaйtm.
17. Yann yaйmur yaйmazsa pilarige gideceйiz.
у""_.,,. 25.5.

1. Eger 90k 9ikolata yersen d~1eri 90r1lteЬilir.


2. Ейеr g~ yatarsaп g~ kalkma.

2at
3. Ej!er Ь.i!u-arak fЗllo sбylersen Ь<фш aj!nyaЬilir.
4. Ej!er kor\ru filmi seyredersek kAЬus gllreЬiliriz.

KYPOICY28
у",_,_._1.

1. Sizi ~k Ьeklettiysem бzШ dilerim.


2. Teyzeni ~k бz!ediysen ni~in ziyaretine giuniyorsun?
3. Mektubumu olruduysan cevap ver.
4. Buralan daha бnсе gezmediyseniz sizi gezdireЬilirim.
5. lmtihanlan bltirdiyseniz ~lkabilirsiniz.
6. OOn gece uyumadlysamz bugiln erken yatma!ISШIZ.
7. Уernekler haZirlandiysa misaflrleri i~ alalun.
8. Ау~ gelmediyse mutlaka hastad!r.
9. AII~veri~i bltirdiyseniz gideЬiliriz. ·
10. КitаЬ1 okumad1ysaшz bu sorulan cevaplayarnazsш1z.
y"".._Ufl 28.2.
1. Sшava iyi hazlfland1ysan not al1rs1n.
2. Telefon ~ld1ysa ni~in cevap vermedin?
3. <;ok kilo ald1ysan rejim yapma\151n.
4. Baban hastahanedeo ~1kt1ysa ziyaretine gidelim.
5. EIЬiselerini giydiyseo ~lkaЬilirsiniz.
Упрuненw28.З.
1. с
2. D
3. Е
4. в
5. А

Ynpuнeнut 28.4.

1. Bu yerleri daha бnceden gбnnemi~se ~ok Ьej!enecek.


2. Oj!renciler bu filmi seyretmi~lerse Щkа blr film de kiralayabllir·
sin.
3. Duvarlar g~ Y'l Ьnyanmarш~ bu y1l mutlaka Ьnyanlf.
4. <;alar saati Ьnzulmarш~ vaktinde gelecektir.
5. Ej!er oou ~ok Ьeklemi$sen sana ~ sinirlenmi~tir.
Ynpu-нeнw28.5.

1. Ehliyet alacaksao sOrilc:O kursuoa kay1t yaptlfmaiiSm.


2. Веоi dioleroeyecekseniz Щuna konщmarnaylfD.

280
3. Doktora gideceksen бnceden randew almalшn.
4. Yemek yemeyeceksen ~у i~in.
S. Yllzmeyeceksen ni~in deni2e gidiyorsun?
6. Piknikte top oynayacaksan ayakkab•lann• unutma.
7. Ya1an s6y1eyeceklerse Ьenimle blr daha kon~masm1ar.
8. Omer, dersten sonra pazara ugrayacak.san patllcan а1.
9. Ankara'ya te1efon edeceksen annene ve ЬаЬаnа se1im s6yle.
1О. SaЬah erken kalkaeaksam Щат saati kunnam gerek.
У~иеН.I.
1. Ogretmen bugiln Odev vermeyecekse blz film seyredecegiz.
2. Веn blr i~i yapmayacaksam s6z vermem.
3. Onlar kompozisyon yazacaklarsa Ьо1 Ьоl kitap okumalllar.
4. Yll i~inde ders1ere ~k ~ЩmayaeaicsaDJz Щuna okula gitmeyin.
S. Siz eve kadar yQrOyeceksaniz Ьеn otobQse binectgim.
Упра818Ние 28.7.
1. <>nnne Ьakarak yQrQseydin d(Цmezdin.
2. lmtihanda kopya ~kmeseydin ceza almazdtn.
3. Zaman1m olsayd1 senin1e ge1irdim
4. Davetimi kaЬul etmeseydiniz ~k Ozi11ecektim.
S. Kбpegini sevseydi, sokaga armazdt.
6. lyi ~~yd1 iften kovulmayacakt1.
7. 11~ kulanmasaydt 111ecekti.
8. Gitmeseydim gl!remeyecektim.
9. Dnnyada hi~ sav~ olmasaydt.
1О. Babarruz l!lmeseydi, bu duruma dЩmezdik.
Упра818Ние 28.8.
1. Terliyken su i~seydi basta olmazdt.
2. Kursa gitmeseydik TOrk~e'yi iyi ~ik.
3. AlkollO аrаЬа kullanmasaydt kaza yapmazdt.
4. ВаЬаs1 izin verseydi partiye gidebl1di.
S. Zengin degilseydim paraya ibtiy8Cim vannadt.
6. Yagmur yagmasayd• piknige gidebl1dik.
7. lyi antrenman yapsaydtk ~· kayЬetmezdik.
8. AraЬam varsayd1 kl!ye gidebl1dim.

КУРОКУ 'Л

Упрuнtние 21.1.

1. SarЬ~ken yap11klann1 hi~ hat~rlarruyoпn~.


2. Eskiden insarllar avc1111< yaparak g~iniyorlanru$ .
3. Akif, semit satarak para Juшu11yonnu~.
4. О, yolda ~ sllyleyerek yQrtJyonnщ.
5. Cant stktlшca deniz kenaлnda y!lrtJyormu~.
У...-ие27.2.

1. l;ocuklu~uodan Ьeri kedileri hi9 sevmezmi~im.


2. Annesinin sбzlerini hi9 dinlenmezmi~im.
3. HOseyin amca раrаlалш hi9 harcamazm~.
4. BaЬast ktrk y~ma kadar hi9 sigara i9mezmi~.
5. О her glln Ьеуаz gбmlej!ini giyermi$.
У...-ие21.З.
1. Nurten ve Ali dagnne hazlrlanacaklanm~.
2. lki hafta sonra havalar soguyacakmt~.
3. Cumanesi gQnU sioernada TQrkan $Оrау'ш filmi gasterilecekmi$.
4. Finaldeo sonra kampa gidecekmi$iz.
5. Bugiin t~tj!tn ktnlmast deneyi yapacakmt$1Z.
А akraЬa - J>C)AC1'8eНJIIU
cecrpa, обр.ще- аЦаm-аечер
аЬiа - старwц
ние к старшеЯ cecrpe аЦат yemea• Slrastnda, c1ers
осаЬ. - китерссно JU"'Sшda - во оре.,. (чего?)
у.хиа.уроа
ICimak - :a.oet1>
~-I'OIIOAНWII
akYil)'WJ1 - аоарнум
~·k - oncpwтwR ald1rmamak - (д.п.) не обреwать
~lklama - ОО...снекие
IHIUWIIU, не nркдааm. 3на·
~Wt - roлoд ченц nponycon. NJOIO
yweii
~malt - aпpwam.
&da - ocrpoв altct - noкyn~•~ uмент
al•m - cy1111.1
idet - llрИIIЫЧЦ oбwчaii, ~·
Ц1Ц аЩ vЩ yapmalt - дCJIIn. no-
adun - war kYIШI

adun ldtm tanшmak - ПJ!O'<CQn allflk - прнаwкшкА


шаrзашагоw
all$mak- nрнаwuть
adunlann• s•klafunnalc - уско- almak - брать, аuто.
а/1 - кю,оод
рнп.wаrи
alt1n - :юnото
aferinl - молодец!
1\ШЦ - цеп•
affetmek - прощать
amca - дада со сторонw отца
аtаЬеу - старшиА брат обраще-
u - моwеит
ние

аt~ - дерево
anahtar-1<1110'1
anideo-aдpyr
аj~r - т"*елый
anlafllk nu? - ДОI'ОIIОрНЛИСЬ1
ataz - poт
atlamak - rшaan. anlamak - ПО!t10i8ТЬ
фmalt - бonen.
anlatmak - об>.оснать, piCCIWW·

ailc - ссма.• aan.


ait - лрнн.ад."'е. .n anne - мама, обраwенне к ма­
тери
aktl - ум
aktllanmalt - умнеn. амеЬеЬа - p<WI'I'UН
akllll - умнwй anten - а.нтенка

течение
antre - вход, передн..u
akпn -
antrenman yapmak - треннро-
akl1(m) ennek - nон.оп., nостнч•
akJш (·m. ·а. -11, ·nш. · naz)a
gelmek- nрнходнть на ум ara - расх:тоаннс. npowe.yroк
апЬе - машнна
akl1na koymak - :~Цумать, 38·
апЬе kullanmak - воднn. ....
даn.са цenwo
шину
akmaJt - П'!Ь
...Ь.)'I sOtmd< - IICIAim> маwииу ayuun yapmalr. - АемТiо р83пм·
otalJk - IJIIOOIOIYТOК. иwrq>8&ll '1Ж, p83JUf'l8'l1o
onma1t- 1. ис:аn.. 1. ...,~ aymnak - р13АС11.1Т1о, ОТдел.IТiо
at8fllrm8 - обwск, ра:пед~<а, оо- 1)'1\1 - :tepiWIO
ис:к, роwск ауn• - такой •е
at8flmnak - тща~W<О обwсJ<И­ aynlmak - p8CCIU8Тo.ea. p8311y-

...... oepepw.aan..
аать,

аtЬ- аоо<а. 'JU. 1UitМA. •


оеретрахи·
аж -
Ч.tn.CI

маао, иattiOrO

aza1ma1r. - )'IШ'WDincl
arUcЩ-IfW"
annagan- по-рок в
artok - уже ЬаЬа - аn:ц, обраwекке " отцу
artmak - )IКJ1ИЧМ18ТО.СI, 103р8С• ЬaЬanun ycrioe - аwсс:то отца
nn. Ьaca - tpy(ia
ualllбf - .110фт Ьacalr. - ноrа
8$ltcr- COJIAIТ Ьatirmat - "''MЧIТio
8$lunlok-oewaдl<l
Ьа&uu-крк•
ula - никогда Ьajtunalr.- раwмть, деяиn.
asltn<S. - на самом деле ЬajЬmalt - 3UI3Waan., npмuзw ·
qajlya inmelr. - cnyci<8Тo.el амю aan.
~ - ПOIIIp ь.аппа Ьasmalr. - npiOIDUti'Пo •
q ok olmak - IIUOбlmoCII rруди
чkolsun! - молодец! Ьahane- npcAIIOI'. nричина
qure - awypa (сладJ<ое 61110д0 И3 ЬЩ>е - сад
пwем:нчкwх 3срен и сухо. Ьah~IVBП - CIДOAitHK
фруктов)
Ьahselme.k - вести реч~>, говори'''
at - ЛOw.aдlt Ьa1r.mak - смотреn.
al(a) binmek - ~ на no- Ьаl- """"'· ........
wu~
Ьаl - wед
ll&miZ- наw пю6нмwй AnтюpJt Ьalok - рыба
atlel- майl<l Ьaltk tutmak - ловить рыбу
atmak - брасаn Ьaltk\'1 - рыбак
аv - охота
Ьalkon- бапкон
av~ - .nuoн~. rорс:ть, npнropw ­ Ьalon- шарик
ld Ьaltalamak - ру6иn. ronopoм .
avulr.at- &.iUIODf nодрыааn.
avutmak- 1) ~. <miJie- Ьasamak - стуnен""'
I<IТЬ; 2) yтewan., уговариааn Ьas1m- печатание
ау - месац
Ьasttrmak - rrрНJ«имать
ayalr.ЬЬt - ботинt<н ь., - ronoaa
ayatЬmalt - peryn.мpoaan.. ,....,. ~ - успех
p.tn. Ъqan\1 insan - усnешнwй
a)'lp - cnwю
Ьa$annak - (a.n.) зuepwan., вw- Ьilezik - браспет
оОJIК.ПЬ с усnехом Ьilgisayar - хомnыотер
ЬqЬakan - ПJ!СWiоСр-WККИстр ЬШm - з.нанне, наука
1щ1<а - друrоА Ьina - ЗAIIИIIC
Ьqk&st deliJdi -
НИI(ТО IIИOJI IW< Ьinmek - caдlr'l1o« (на автобус,
Ьqlamak - начищm. поезд н т.д.)
Ьqtan savma - ronыco чтобы от- Ьir IQrJQ - ННIW<
uзатъсо birden - адруr
Ьa$vezir - rnавкый аизирь birlqtirmek - соедНнать, обье-
Ьаь - IIOCТO" дннать

Ьattm - эахат Ьisiklet - аепосноед


Ьatmak - roнyn. Ьizzat- ca.w, nepcot~.~.JU.нo. JUIЧ.НO
Ьaytlmalc - падать а oбwopot<, bluz-бnyэu
о6ожаn. ЧТО·n ., k.O~JI. Ьорz-rорло
ЬеЬеk- ребенок, мапыш tюau1ma1c - зuыхаtьСО (от сме-
ЬеЬеr - перец ха)
Ьecerikli - ywenwA, noai<Нil, кс­ ЬоmЩ- оус:тоА-nреnус:тоА
кусныil ~-дом
Ьecennck - 8WПОJIК.ПЬ, cnpaa- ~ almalc - брать в дonr
J\.IТЪC8 ~ vermek - дава'По в liOJII'
Ьedcn фtimi - ф1<31С}'JIЬТ)'р8 ~lanmalt - эадоnса'1'Ь
Ьe&cnmek - одобрать, нputme.t Щ ver- брось (осnвь)
Ьek~i - с:торо• Щoltmal< - опороюt.~Т, осообо-
Ьeklemek - _.", .мть, paзpyuum.

ЬеJ - ПО8СНКЦО, 'ПUUt8 ЩUDВ - наnрасно


ЬеiА - нec'IIICI'Ioe, бuсnне Ьоу - рост
Ьelirli - ооредеnенныil Ьоуа-краса
ЬeJirmek- OOUJI.t'nCI. Ьoyarnak - краснn
ЬeUetmek - 38C'IUII'I1o заучН'11о, Ьoyaomak - бW'По аwо;рашеинwы
38ПОWИИ"'Ъ Ьoylu Ьoyunca - во весь рост
Ьencil - эгоист Ьoyun - weo
ЬerЬerlik yapmak - занкыtm.с:• Ьоуuоса - а ttченне, на прота­
nарикwахерством •енне
ЬesЬelli - совершенно асно, оче- Ьozmak - nopnm., разруwа.",,
8Ид1tо ломать

Ьeslemek - корwнть Ьozult - CJIOWIНHWЙ


Ьеуаz- белwА Ьozulmalc - кcnopnm.ca, cno-
Ьezen - украшение """""'" (страд. от Ьozmak -
btlunalr. - (исх.) устать, надоесть, nopnm., поорежда'По)
приестьсо ЬOЬOrlenmek - юtЧН'ПоСI, . . .нн-
btrokmak - броса'По, OC'I'UJI8'IЪ чать

Ьi~im - оокрой, фасок, аид, ЬOimek (·а, -е) - делнn на


форма ЬOIGm - часть, 'l')'ППI
bllrdt - пироr ccza- uпроф,­
buвOn - ceroдltl eezalandormak- наоwать, OW11'•·
bulanщ- uwмua. .. учнu owa фoun
ЬuЩIIdan ylkamak - NWn oo- tiddi- щwзнwА
<:yff:Y щ1ао - 800цуw<uеноое
Ьulmlcayt ~ozmek - puraдwвan. cuma - nnн.мца
оqюсс:оорд. ребус
cumartesi - суббота
Ьulmolt- иахо.....,...
~Ьа- усмано, СЩ18Н""
Ьulщmok-~ ~amalt - IJI>IIЛ8I'8n ускпио .
Ьulut -туча, oбnan
CТipAncJI, СИЛИnсА
bulutlanmak - станоаМТiоСа хму ·
~k-бwс:тро
рwм
~ - >aan.
Ьunalma.k - oopenGD.....НU
~ 18&1 - бyJUUOWtMK
Ьw'ku1mak - щс:WИ'Т'I.. ean
~allf)tao - ТJ>УдолюбмаwЯ, стар:~·
Ьшun-нос
тc:m.нwl
ЬuzdolaЬ1 - X.Q-'OAJt,U.Н.МK
~ - peбcnwno. cnpenao
Ь01Ь111 - COiJ08dl
cдeun. 'IТО-Либо
ЬО)'Оk - бon..woli
~almolt - красn., oopooan.
ЬOyQmek
Ьuz-а<д
- расти, awpiC'Пin

Ь0l11Юр otшmlk - 6оаАМ80 {роб­


оrо) 38бtm.c:•
......
~ODЩU'CIПID

- - ny>D
k.w - дesywu·

~wlu yol -а лу>nх


с ~ ~ - :>аоммn. а КWОО«ОЛ
~ta - cywo
oad6e - YJUШI ~ - бnwcxoJU<wll, неnоnраан·
cahil - неаежествен.иwА. н~гра­ ...,А
мотныА
~ - <v<да
cam - CТCtCJW)
~ - p..­
caD vamdt - ywepe'n., мc:nycnm.
~ - кpwwa
lf:18 ~ydanlok - чоЯкик
сапа yak1n - CMMIJaТНЧJtwR
~yor- nyr, nacJ1Sooщe
caDianmalt - ..,.,.....
~- wyu. м учаоое
....ь - 1ICIC80il ~kici - npOUJJC:IUIW>wtWЙ, при·
cans~- иежмеоА, неодуwемс:н-
u.ГI1'CJI~tKыA , wанащий
нwli
~kilmd< - (4.n.) удапмnа, атод.
eaz ~ - мrpon J>JD3
ТМОС10р0UУ
cckct-RК.IPI<
~lr;inmck - cteCIO.IТioCI
сер - карман
~IЩme - ССора, ра3JООГЛIСИ< ,
cCI&I'Ct ctmck - осмслиааn.сJI
бор0о6о
AOOp&WII88n.
~titmdt - Тlllyn. • ра3И...
c:etVel - OJUtdiD
<:ropOMW
eevap - aneт
cevaplamak - 9ekmece - aWJU< (8WAO"*"oA)
отасчаn.
9mе - оюдборо"""
~те - фо....,., источню: с во- Qllklan -даамо
дой QDI'Ьa - cyn
~virmck - nоеорачмВ1'Т11> l'()kmek - onyckВ'ПoCJI
l"'vt•- OJфyr, район \'Ор- мусор

~~~Wt - JфИK \'Ор kaba- мусорное ведро


~tk.annak - аwеодкn.. аwнкwать, ~0 - IIOТONY ЧТО
аwтаскмаать

caktn - сверток. уэепок


D
~akanll - 381J!Уд1ЮtН• daй•tmak - pacnaдan.co, расХ<>­
~aka$mak - дenan. выrооор, бра­ днn.со, разбредаn.со
нить datanak - разбросанный, неуб-
~lkmak - \) OWXOJU<J" 2) ПОДИН· ранный
маты:о 3) ПОО011.1ПЪСI daй•tmak - pa31U188ТI.
~altmaz- туnик dаЬа - еще
calgiD- с:умасwСАШиЙ daima - есеrда
~upmmak - трсnетаm., трепыхвт•. daJgm - раесеонный , :JaAYNЧH·
бнn.со (о сердце) вы А
~i~ek - цветок dalmak- nоrру.о<аты:о, yxOJU<J" с
~i~ek &$151 - 11ротн800С·ПСКНU головой , nрон:нкать
ааашнна -dan, den Ьqka - JфОМе KOrc>-JI.
~iQeklcri sulamalc - ПOJUUIOТI> (цac:- dante\- Jфух<еОО
tw) dar - yxkНii
~ifl-nopa daralma.k - C)'*IТЬCJI, С:ЖИМI'ПоСJI
~ifl~i - 3СМ11едепец, фермер davranl$- ПОIСАСКНС
~in.Jik - noмCC'I'bl:, имение davranmak - обращаты:о. вести
~ikolata - шоколад ceбll
~ilek- кnу()ннn dayt - АОАО се стороны матери
Сin - Китай def\er - тcтpa»
~irkitt - страннwй.. МСkрiСИВWЙ, deleri - це.ниос;rь.
безобразный de:Aerli - цемкwй
~izgi - JIНННО degi$1irmek - нзменот•
фzim - рнсуно• de\цel - ужас
~izmelt- пино88"По, рисовать clek - AO
~i.zmek - лроаоднть пикмю, лн · deli- сумасшедWкй
новаn, рисоеаn. clemek - rooopнn., cn:Jan. (употр.
~ - пастух а косвеннон речи)
~uk odasa - детса.о dcmir - же.nез.нwй
~uk yovasa - детскнй ""'" deocmck - r1робоаать, nwтanc•
~uklмш iisШne atatmak - обен- deoiz - море
ti.IТЬ nетей, eooaoдwn. обан· denli - д.о, настолько, тu (о мере
ненке. на д~ pynrrь Н CTCI'ICHH)
Qllй•tmak- уоепнчиUТЪСI deprem - 'XМACfPICCHNe
QDk gOzel! -очем. xopcwo!

217
deriD- rJI)'бoюtA, глубоко dolanmalc - 1) обN4'1Ы881'ЬU, об­
den - урок, занпне аиваn.со 2) ><Одить оокруr·
dert - страданме. wучекие чеf'Ооолибо, крухиn... IOOJiecнn.
dertlefmek - nooepon с.ои ne- dolap - w!Ciф
'WJИ,<eroaan doЩmok- ryлrn.. бродить. nро-
devam etmdt - npoдOJD<an. rуливаn.са
devrilmek - noi&Лиn.ca, caa- dolmalc- кanon........,.
nиn.ca dolu - nonкwJI
сЩап ~ - вwйти на улицу, domates - nоw.кдор
нарУ*)I donatllmak - yкp8WirГЬCI
<Щаnуа saRmalt - сосwиваn.са dost-дpyr
нарУ*)I • dбkmek - ВWС1.1ШТЬ, npon1111o
didik didik - нскромсаннwй. ра­ dokOlmek - 8ЫП&А8ТЬ
эорае.ннwй на """""" dokйlmek - nponнaan
dikilmek - устремп.m.со вnеред donmek - 801Ip&UI8ТЬCS
dikkat etmdt - оброшm. анюоа- donll$ - 103араwение
иие. быn. ан.имател..кwм dovmek - (в.п.) б1111о, КОJIОТНТiо
dildWJ1 - ВНюmeJW<wJI dov~mek - драn.са
dil-owж dua etmek - мопиn.со
dileoci -кКUIКА, nonpowaAn duman - дwм
dilim- кусок, кусочек dwak -останова
dinlemdr. - cnywan. duralclamak - оста.наапиаа1'ЪС.8 на
dinlenmek - отдыхаn. короткое аремо

dircnmck - 1) настаиNn., уnор­ durmak - останаапиаатьс•


сnоввть 2) ynнpan.c1, уnро­ dunun - nопоженнс, сктуаwu:
миn.са duvar-neнa
diRini) ~tirmelt - удап.пь зуб duy - молитва
d~i - зубноЯ ВJ>IЧ duygu - Ч)'8СТ80
d~let{ini) fщalamak - чксnm. duygulanmak - прочуасnоввтьс•
зубы duygusal - чуастаителькыА
dizilmek - аыс:rракааn.со а рад duyum - оwущекне, ооспркотнс
dizmek - р8СС'ТU110По, аwс:rрак- dup - пуговица
ВВТ> dap dilmck - npкwиaan. пу-
dota - nрнрода, натура rоаицу

doAJnek - роднn.с• dllQun - саадЬбв


do8u - зanaд dakkan - папа М81'113нкнао
do8um - роqекие diinya- мир, есепеннu
dokiOr - врач dil$1er gOпnelr. -вид= сны
dokunmak - .оотрагнNТ>СО, nрн­ dil$mao - apar
касаn.со dil$mck - na.urь
dolamak - обматwваn., обвивать, dii$Dnmek - дУNIТЬ
ОПОАСW88ТЬ dll$ilrmek - роквn.
dti$Qrt1<:0 - cнiC1IWOIЦidi, noни­ emir vennek - np1U<83Waan., JI80'
J[U()IJUtЙ nop..an.c•
d(lz.en - DOpXJIOJ<, ycrpoAcno emretmek- приказыааn.
dOи l tmek - приводкто а поро­ emzinnek- корwИ1'• rру»ю
док, ПOnpaattn"' en - caмwA
d(lz.enli - axxype-ncwii, а nоролко enditeli - бecfl()t(Oiiнwй
ереу - лосnточно
Е erimek - тarn.
eczane - атсаса erken -рано
etilmek - H81CJ!Oкm.co eski - cnpwA
etitim - обраэоваиие es - пара, uavrиep
eglenmek - разале..,..с• esit- раакwА, oдикuoawii
<tmek - CJ<IIOНИТio esyalar - aeщи
ehliyet- 80JIИ1"J\IoCKИO ора88 etki - anи.utиe
eltlemek - лобеамnо etkilemek - алнпь, иcnwтwaan
ekmek - noc:wnaть алuиие
ekmek - xneб eUikenmek - (мех.) проимк­
el- рука нутьс•, nовлижтъ
el ~aЬ..Iduau - растороnность, еv - дом

сноровка~ ловкость cvJenmek. -_женктьс:•, IЫХОДК"Пt


el ~1rpmak - бить, xno1:utn. а nа­
38Му>К
доwк
evli- женат. 3DCY*CN, жен8ТЫ
el ele tutu~mak - хватаn з.а руки
ezmek - 1) тun. 2) толочь, wno.,
друг друга
давить
cl ele vennek - обьсдннКI"'IоСа,
бWТJо >аОдиО F
c.l S'D.nntk - ДОтраги81ТЪСI, ICa·
C8TLC.I
fabrika - 3UOJ1, фабрнn
el vennek - nponrиean. руку fakir - беJIНWй
ПОNОШН
fare-мwwa.

elbirligi - CдиltC-ttиC~ о611С.АННСНИС fm etmek - замечать


clblrlik - совместно fayans - кераw.нчсскu мнnса
e i Ьise - nnan.e fayda - польза. awroдa
eiЫsc dolabo - ruonaнoA шхаф fula - 1) более, бon.we 2) лмw­
н.и.А,мноrо
cldivcn- перчатки
e1C$tinnek - крИТИJ<оааn.. рецен- feda etmek - no• epnoaan., при-
нести 1 жертау
знров.аn.

ellemek - (в.п.) JJO'I]>IГИaan.cJI feru~- мохо


eLma - абпоко ШUr-W.ЫCJIIt

elmas- anwaз fokra - аноклат


fiDCID - чаwо
emin - быть уверекнwм
fща-wепа,кмсть
fmn - nеч~о
Culamalt- ......,.,." Jiyim - oJIC10C.U
Cutatmak - 6poam.. __... &Wiee- тайно
fu>at- ~ ca)"WW &ol atmalt - :оа&оаать roJt
fiStldamak - wettпn. &Оk - иебо
f1~k1rтnak - бНТiо IUIIOЧOM &0tkU$11ЙI - радута
fiyat-цeкa gOI-ooepo
fizik -фнO>tкa
f~ ~k - фororpaфнpo­
un. ·--......,."
&Or lшpmak - мнnn

&Orilnmek - ~.,."
~-·мдеn.са
с glkiЦUrii.z - yt!WtМCA
gakJamaJc - Opt(O", gOStennek - ПOitiЗWU",
garaj - rapa"' gOtQnne.k - ПpHIIOJU<n, OТOOIU<'no
g&rip - cтp8НIIWA aoz- гпаз
geЬenmet - )'М.".._", &Oz ilipnelc - ooщ.un.ca на гnua
gc<:e gi!ndilz - ден• н иооu.. .онем &6• Ьpmak - NOpnт.. мнrаn.
"ночwо &Ozdeo Щ•rmamalt - ... упуе-
каn. ю аиду
&CI' - !IO'WIO
8<1' kalmak - опа:щwаать gOzlemek - )I(ДIТ., О*l<д;tТЬ, ВЫ·
жцда;Тh
&<l'•n - nрошлwА •
gOzlerini yola dikmek - вwета­
&CI'mek - npoxOA>In., ммноеаr•
вкn. на дороrу
&<lmdt - ПpiiXOJUm,
a=i - lropoб.ou. &Ozlilk - 0'1101
&OzliiJtJa вdam - С О'U<ВМК, 8 ОЧ•
gencllikle - обw<смо
geo~ - WHpoi<НR
gc~ekl~tirmek - осуществить
""" larpmadan - -
gozOnQ глазом
не мopntyn
gc.ryekten - в деАсте.нтспьностн .
ка самоw депе
gri - еерыА
awur duymak - 1'0\WП...
COJ>dtten mi? - 11рцu?
gilciiou toplamalt - сое;..реп. ..,...,
gerd<-- нуwмо
geri - Н13а4 ~ - смла.мосщ.
cQI-poзa
&<ri ~ekilmek - стtОдНТiо назад
gQJdUпnek - 30СТОIНТЬ СМСJJТЪ<О,
getirmelc - 11PИitOCHT"
lt&CMCWНТI.
gev~emek - О<:JJабеоат•. разбол­
татьеа
&Oimek - емеап.са
gOI~~D~o-cмewнoll
gem>ek-I)'JUI",
~ - серебро
8JC1r giCJr - ПOJq>t>DННC C>q»
glln - д....
. ."'">'· екрн11у, 1"рССку, xpyny gOn Ьоуwк:а - на оротажснне
glf!:pDCk - (д.n.) nркюос.m.са за
ДНА. в течение дн•
что-либо. браrы:• за ч-пrл .
gUncy - юr
gjm-.ek - 8Х0д1Пit
gOrOitQ - шум
gitttk9e - постr.пешtо
&nrOJto etmck (yapmak)- wyw..."
gUveo - доверие havlamak - nanь
gUvene - палуба bavlu - nолотенце
gUzc:lle$mek - с:тановн"ТЬСо IС(>8- havu~ - морковь
сивее bavuz - бacceiiu
j!бj!iis - грудь hayrct- нзуыленис, удналенке
hayret et:mek - восхищатьс•
н hayvan - ЖИJЮтное
haЬer- новость.. весть hayvaпat Ьah~esi - зоопарк
(haЬer) •a•>dao aj!1za yayolmak - haZJrlamak - rотоакть
веста. расnространкл.ась нз he~copter - вертолет
уст е уста Ьe.men - немедnенно
haЬer vennek - с:ообшать, дать hem$ire - медсестра
знать henUz - (употребл•етсо только
haddini Ьikiinnek - осашm. коrо­ nри rnaro."'ax в утаердитепь­
пибо. nоставить на свое ме­ ной форме) только что
сто henllz - nока ue, лоха что не ...
hafif- пеrкн.Н, лсrко hеr~у-всё
hak etmek - иметь ораео, 3аеllу­ Ьerhalde - наверное
жнть право
herlces- О(:е
hakk- npaeo he<$ey yolunda - все в nор.сдкс
hakk:mda - О, OТHOCifl'eJlbHO, ка­
beyecanlamak - аомоватьса
С8ТС.ЛЬНО
beyecanla.nmak - ВОЛНО&аТЬСI,
bak.LI - быть правым ох:ра.мть, сердн'ТЬСО
защищать
heyecanl.J - взвоп.uова..нны.й
hiJ - СОСТОJIННС, поnожекн~
1\o~konmak - н.каn.
b.ili - вое еще
hш~ - ненависть, злоба
bal.a - тета со стороны опtа
htrsJZ- вор
halo- коеер
h1z- скорость
halk - народ
hamur - тесто
hozlo- бwстрыА
hi~ bir $СУ - ничеrо
hangi ~qit - какого рода, вида
hi~ Ьir zaman - никоrда
haram ols:un! - nусть не nortдeт
hikaye aolatmaya ha$1amak - на-
тебе впрок!
чать рассказываn. истории
harika - чудесный
hasta - болен hindi - индейка
hastahaoe - боль ница hissetmck - чувстеовать
hastalanmak - :sаболеть homurdanmak - nостоонно вор-
hata - оwнбkа чать, бормотать
hat1rlamak - nоwнктъ. вспомн* ь"' - хороwн/1, хорошо
h~una) gitmek - нраанщ•
нать
haurlatmak: - наnоминать b"'lanmak - нроактьео
havaalao1 - азропорт h0$uma gitU - мне понрааклосъ
hava1anmak - 83ЛСТ3"1"1:>, nо.анн­ bw:ur- nокой
ШТЬСI. 8 воодух

301
insao - ЧCJ108el[
ISialmak - IOO'IJrn
ip-aepeua
aomarlamЦ - об......." (по- ipek - weJU<
асупку) ipim ~k - nнутr. за аереаку
war etmek - кастакеать iplik - ннтха
irtuJmak _ 83Дp8n<laтr. (от нс-
lf•k - ueт
пуrа)
lfal lfal - скросu
lfa\damak - cкpun., 6!аес:теn. iskenale- табуретц с......_
lfknmek- oбpe6nwuп. ~-Шacllaщ>u
atiru etmek - 103р1Жm., llpO'I'eC· istuyoo - C'ТIItцu
тоеать
istemek - хотетr.
atmek - толхаn ipdanu - бнэиесwе11
ayilik yopmalt - депатr. добро iwi - рабочиll
ozin vermck - p&JpeW&тr. ifi koymak - прмннwатr.са за J>ll·
боту
iflemek _ роботm., фуашо<онн-
роеатr.
j~ - нутро, l>t)'ТpH
iJtaЬ - аппетит
~anden ge~irmelt - ду1оU1'1. про
iften atmak - аыrом.тr. с роботы
себе
itfaiyeci - поарныА
~ini ~lanek - aw.wm. (n- iyi yQrekli - доброеер.асчнwА
*CAO), ........
iyilefmek _ YJI)I'IW&na. nonpoa-
~ini yakmal: - Dpii'I>UWn. ду- JI.Iтr.CI
wеаиуюбоп~ iyilik sever - .аобрыА
i~ - CIU<p'Пtoe iz - след, рубец, Wр41М
~mek-autтr.
i.z.in almak - братr. отпусх
~lco - от дуwи i.z.in almak - спраwиаать J>113ре­
ihuyar- cnpa.dl wение
ihuya1 - OCt'OpOJIOIOC'I'Io izin vermck - pll3pewm.
i~ - lleapcno
ikrde - апереди J
il&ilendirmek - нмтересоваn.
iJ&ili - HWCIOIQIIJI CIO~ jet - реаатнанu сипа
ila~ _ интереснwА, интересаю
к
imdal! - наnоwосш!
imlihln - :>J<:JaWeи ьь. - rpyбwJ
imzalamak - подпнс.....,.. ЬЬапа satmamalc - бытr. нетq>-
inщ: - aepe nел.и:аwм

inanmak - аеритr. lr.aЬul etmek - прнннwатr.


inat etmcl: - ynp...arn.c., уnорст- Щ - CKOIIW<O
80Nт. Щumak - ПOXIUЦan,. yrooтr.,
inek-aropoaa ynycan.
inaiJizx:e - aнJ"IDIJicJOIIIIЗWJ: Щmak - )'беа-8'1'1о, убехатr., сбе-

*""'
k.adar - в такой же степеии 1C8JC, lcan$malc - вмешиваn.са
до. noxa не lcan$hnnak - путаn.
lcafcs - IU!eпa lcarmalcaщtlc - бесnорядочнwй,
kahлunan - герой спута.ии.wА, непонsтиы.й
kahvalll yapmak- заатракаn. kame - аедомосn. с отмеnсами в
kalaЬalllc - мноrолюдный, nсре- wжоле

полненныА (люд•мн) kam1 doymalc - насыщать живот,


kald1nnak - nоднимать нaeдan.cJI

kaleci - вратарь kamun a~tlcl1 - • nроrолодалса


kalem- ручка, kар8НдАIШ (досn. мoli живот rолоден)
kalш - толстый, теnлwй kam1m doydu - • наепся
lcallu$mak - прнннмаn.ся за что- lшpuz - арбуз
либо. предпркни.матJ., 38те­ lсщ1- наnротив
ваn. kщ•lвmalc- астречвть
lcalkmalc - встuать lcasaЬa - небольшой rород, rоро­
lcalmak - ОС'Пiаllпь док. nоселок
lcalorifer - баnрея lca111a lcaula gi!Jmek - nомирать
kalp - еердце со смеху

kamara - ICIIIOТ8 lcatJ!malc- (д.n) присоеднкпься,


kamyon - rрузовой автомобнль, участвоааn.

rрузовнк kitip - иач.альни~е


1can- кровь lcavga- ссора
kand•nnak - 1) убео!щать, уrова· kavga etmelc- поссорнтьс•
рквать; 2) обмаиыааn., со­ kavgac• - ссоращиАса
бJ1а3нпь kavrвmalc - охавтывать, обни-
kanmak - (д.о.) убеднn.ся, удо- мать

стоверитьсм kavun-дwня
kap- сосуд, блюдо kavurmak - :.сеч-.. nалить
kapak- крышка · kavu$mak- nолучать, обретаn.
kap1 - дверь kaYU$1штnalc - соеднкоть
kap1 ~lmd1 - В дверь ОООВОИНJIН kayЬolmalc - потерпьс•
kap1y1 ~lmak - стучать, звонить kaydiПnak - 1actaJIJIJIТЬ CKOJ\b·
адаерь 3ИТЬ

kapkaraol•k - полный мрак kayiSI- абрикос


kapmak - хватаn., выхватывать kaymalc - скоnьзнть
kar - снеr lcayn8$malc - спиавтьса, соедн­
kara- чернwй коn.са

karaohk - темнота kaza yapmalc - попядвть • ....


karar - решеиме рню
karar vennelc- решить kedi - КОТ, ICOШICII
karga - ворона lceman - cкpнniCII
1сап lcoca - супруги keman \2lmak - lllpm. на скриnке
karm - :wивот kemirmelc - fl'Ы31Ъ, ГJ10д8ТЬ
kenar - Jq>lii kJrtilmek- 3&11>J13иan.
kendine (kendinize) iyi Ьаk (1n) - !Щi - чмоаек
бсреrи (те) себ• kilap - кннrа
kendini Ьptumak - даn. впнуn. klozet - УКIП13
себе, у..,.,..., kocamвn - Oll>OWI<Wii
kenirmek - 11>w:m. k~ - ссрдцеанна, корешок.
kers1emek - (в.u.) nачuть 011'WЭOIC
kesik - cnpewtкwA. arpyбneк­ koklamak - 1) нюхаn.: 2) пах·
liWR I<YY•
kesilmek - 1) бwn. cnpewtКwм; koku - 38ПВX
2) npe..,...,..,...,., делатъсо kolcu1u saЬu.n - с :J&JJ&X0)8
kesin - окончател:ъ.кwй. к.ате~ ko1ay - леn<нА, IICI'I<O
pмЧe<IOIJ!, peU11fШWUo1Ji ko1tuk - креспо
kesinlikJe - обJЗатеп~~око, кон~о korni.k - смешной. смешно
kesmek - резаn., cnpeзan. ko""u - coceд
kcstirmek - оnредеJU.ть, решата. koou-teмa
kqfetmek - юо6ретвn. konuk - rocn.
kmuldamak - wевеп.итw:а. д8H - kon~mak - rоворнn.
ran.ca,тpora11ooa: kop1amak - 6eon. вnркпрЬIЖХ)'.
kи - nоле nрыrать, C.u.teaТio
ktrgtn - ПОдаале'НКWЙ, ОТЧU8- kopya 9ekmek - делать wnap-
шм.iса ran:ки, nодсказываn., сnнсы­
ktnk - peэбlrrwR, споwакнwЯ аать

kmlmak - 1) обИJКаnи 2) разбн­ korlunak- бо•n.с•


автlоСО korku - етрах
Jwmak - ломаn., дробить korku1u - етрашнwА
kmnw Ьцhkl1 Juz - xpiCнaJI ша- korumsk - охранп., 3IЩI<1Win.
почка kopnak - бenm.
Iurs1z- оор kovalamak - гиата.и за кем-л .,
Jusa - кoponOOI nресnедоватъ JCoro--л .

Juskщ - 33JiмcmнawA kovmak - nporoкn•


Juyafei-OJ~CЖAВ koymak - класть, с-rавнть
luyl- берет koyu - темнwА
k1ymetli - AOporoA koyuЩmalc - I')'C'Ien., crywan.ct
1щgш - 311оА koyulmak - (д.n) nрнннмаn.са за
1шmalt - 311ИТiоСО, ссрднтьс• что-либо
k:ibrit - сnички kбpek - собака
kШUenmek- 3Ш1Нратъсо k<l!e -уrол
ki1o almak - набирать аес. тол- kolillemek~ уаудw.,.... nортить
стетъ kбtllШk yapmak - делаn. 3110,
JUmya - ХН>tНО прнчкuп. 1ЛО
kiralamak - арендоааn. kбу - деревИJI, cem.cxu: мест­
kirlenmek - nаЧJС8ТЪС8 ность
laal - oropcw. L
knmp - судороn laf- CII080
krema - xpeм
IJvai>o - ywwa&IIWIMK
kmnah pula - торт е хромом
lczzet - II<)IC
~ (-•na
aJrnak) - обыти• lczzdli - 81<)/CHWII
(обн.оn, :IIIUIIOЧIIТЬ 1 об1.1•
Jimon - ЛюtОН
тко)
lokanla - осафе. рссторои
1<~ - обк..,..n
lokma-I<)IWI<
tulak-yxo
IC!tfm - nO>DII)'ЙCТI
kulat (шо) ~ - дрm. :11 уwи
kulat asmarnak - не оброш8n
м
аииманJU, не np1ЦU8'1'1. ).На·

ЧCJtК.I
muJesef- х с:о.аnенкю


kulat vermck - прж:~~ужмоатье• maddi deste&i мyeail>de - б.'W'О­
(;Lo.) »Р" ..атермu....са noA·
kuJOЬe- бу.uа (Ana еобаlм)
kumaodl - OYAioT mahalle - ...."....
kwal- llpUIIМ) malescf- • _".,..,.,
kwtegJ- JW)'ШD malz.eme - wатериаа
kurЬo~aya dOn~tOnnck - npe- manav - лuu, rдс npoдa.tOТCII

apaщan а naryшl<)l фрукты н оаощи


kun:alamalr. - кoawporn. rnandalina - аwwрмн
l<unlel -nana mua-C10JI
kutmalt - с:тро11ТЬ mual- CI<I3D
kw1atma AOd&llan - cnaocaтeJ~r onasral'- расхоА. трата
КЫС.1'10АI[Н matem~tilt - математнu
kunannak - CIIIC8ТЬ mektup - пж:-.мо
kuNIIm8k - сушкть meme-rpy»
kurulrnak - ОСНО8&1>оСI. <>01AII• mcmur- служащиА
aanea meтak - интерес, llloбonvrcno
lwrum- oo.-no mm.klanrnak - бocOOt<oocnea
kщ-rrтосш merdivco - IIССТККЦI
l<щltu - бос001<оАС1'10 merdiven ~Wnalt - ПОАИММIТЬСI
ku,kulu - HeдOIIep'IИIЫA , 001103· no nссткнцс
рнтелькwА merdivenladeo ~okiDiya lщlaiDik
kutu - коробu - 8&'18'111> ПOДКМJd'l"'oCC. 00 JIC·
kutup - DОАЮС:: СТИIWО
kuYN!t - ХIОСТ rnett>amet -NИJIOC<pAНWЙ
lcuZ11 - 8111e-
~ - loi&!ККioiOIA
meoUz - ltCIПP
ma111c etmek - босоокоосnеа. ни·
kome - куч•. rpyn111 тересоаат..с•
kOrdt - ЛОПIТI meselc - вопрос, пробпе.wа
totOpllane - бибltм=ка meslelo. - 11рофес:с:ИI
kOvet- 111ИШ
mqJ(II- 38И1Т ( -8, ·W) o~in - оочеwу
mqhur - 108ССТНwА oihayet - нuонец
mevsim - с:еэок niyet - цеnь, намерекие
meyve - фpyrrw oot - oueRIC8, оrметка
mtnldanmak - бормотаn., бур- nOЬe~i - деосуркwА
чаn., rоворкn. с:ебе под кос
mide - желудок о
mine - or.aeua oda - 1[1)........
aUns - наспедсnо ofis - oфиc
nUsaflf - roc:n. opl - cwн
misafir odast - комната д118 roc· olr. - cтpena
те А olцamak - rпаднть
muhaseЬeci - бyxnurrep olr.ul-wкona
musluk - 1<р1Н olr.urnak - ....,.."., учнтьс:а
mutfak- "}'JJOO olanak - 1030ЮЖИОСТЬ
mutlaЬ- oбi::JaтeJtwto olanakslZ - иeocnж>11D1blii
mutlu olmak - бwn. счастnнаwм olay - собwтме, cnyчall
muz-банан o\duk\'8 - довольно
mocevher - драгоценности omuz silkmelr. - tЮ>t<имать ме­
ml!dOr- качаnа.ннк, д~~реnор Ч&)(И

mOhendis - МН:ItСнер onun yerindc olmayt istedim - u ·


mOmkOn cleti\ - KCICnWO:ItМO, xarc.aa бwть на ее месrе
нent.31 onnan - лcc
mQstakil - собсткннwli дом (не· orta - а центре, nосеред~tИе
арсндусмwli) ortaltk - окруrа
m~teri - t<IIИСНТ otoЬOs - авrобус
mOz.e - мухА otwтna odast - ""'
mOzik - мy>WI<I 01urmalr. - 1) ~н ­
деn.; 2) жить
N oyalantak - oтanetc8ТI>, занимать.
nazlanmak - кокетничать. ка- 38баапm.
nри:зннчаn. Oynantait - Н'l"'ТЬ
ne~k.i - yaw! oyuncalr.- нrруwка, нrруwечныГt
nedcn - nрнчкка
nefes - дwхаиме
nefes almak - дwwать Odemek - nnaткn.
nefret etmek - некuмдеn. i!<IOI - преми•
nehir - peкa i!<JUI vennelr. - дааать премию.
nernli - мокрwА. IJWICНWЙ Наrрадмть
IIC$e - 8СССЛЬС, xopowee на­ OOte - nрю<ОдltТЬ 1 rнеа, арость
строеиме olkelenmck - rнеаатьа
oqelenmek - оссеJ\МТЬС31 бtJa1Ci- ученик, сту.аеит (·а)
(~Jrcfun - обраэоuюос pвrlak - caepКIIOUIНA, бпссuщиА
Olfe1mek- учкn. (коrо-л.•) pannak - naneц
Otmmcn - npcnoдaaaТCII.., учк- p8tti - вечерннп
теп.. рulа - торт

совет, касnапенке
O&ilt - palates - картофель
Оk~-сабпук patiJCID - бaltiWICalt
OldOnndt - уб....", paylapnak - puдe~Un (пкое-
Olmdt- уwкра~. умереn JtНбо '1)'8C'n0)
OIOm- cooqm. piDl - еосарееек~ое
Olllmciil bir hartallk - смертет.- pazartesi - noнe.ooeпwuuc
нu болезн• pek - кс•wа, оче""
ОmОr- •юн • реmЬе - J)O'JOIWA
On - nеред, аnереАН pencere - OIOtO
peocereden Ьakmak - cwoтpen. 10
OnderliJt - Л>\Аерст80, рук080-
Дсn()
OIQ!a

Onemli- ,.._wA, МJIСНО perde - urropw


011C11'0Ck - npeдлll'IТ• ре11<:mЬе - ЧСТ8ерt'
Opmek - цепоаат•
peynir -cwp
piknik - пккннк
<>teЬcri - то м се, 8CUU асачина
OvgQ - Х88111. ПОХ8811А
pilav - плоа
pilol - лtтчюt
OykO -р8ССХ13, 1108«:П.
pislemek-~
Ozel-cneцнanwcwA
р~ - (cnyJIC. кwа) 1'1031дН
Ozen - сnранне
p~innek - ..~. JIC8j)frrO
Ozen gOsteпnek - cтepan.cs
piyangodan kazamnak - вwиrpw-
Ozenmek - (нсх.) ynoдoбun., ll~anoтepeю
П0дра>IСIIТ1о
porselen -фарфороаwА
Ozet yazmak - >OU/'8n. ао:раще,
por1aЬJ - апе.u.ен.н
.дe1l8no I(OtfC:OCCТ
post8Ct - ПO'П'&III>OH
OzcOr- с80боднwJI
Ozlem - rpycn, roc:o R
Ozlemek - rос:ко~. схуча~
raf- nOJU<a
р ratmen - несмотра на
rahal - сnокоАко, удОбно
pahah - дoporo/i rastgele - к~-IW<
palto- rwu.тo rutlamalc -~~CrpCЧI'niiCТJ>CТXY"
para - •ю.nc rejim yapmak - собпю~ дне-ту
para biriktiпnek - собн~ (ко­ rеnk - цвет
nит•) ден•n< reaim 1) pHCOIIHHC 2) рисунок
рща- кусок, часn resim ~kmek - фотоrрафиро11n.
parvalamnak - раоб....", ка resim ~izmek - pнcoun.
часrи. paзpwun • IIJOЧWI rezil etmet - IJO')Opll'n., ОСЩ>­
pari< - IIIJ>K бкn.

307
rica - про<:ьба sav8$mak - аоевать
rica elmek - nроснть savunmak - Э&~Wtщать
Nj- nомада sayfa - страница
liiya - coн saygt - у&аJ~<енне
saygt gGstennck- у&аJ~<ать
s saygtlt ~uk - уважающий
saat lшrmak - заводнтъ часы saytlmak - счктатьса
sabah - yтpo saytStt- бесчислеtшый
saЬ1r- терпение sayrnak- считать, лолаrать
sabtrstz - нетерnеnиаыА sеЬер- nркчкка
sabltStzlanmak - нетерnеты:а seЬze - оасщн
sa~mak- (в.п .) ССIIТЪ, рассеиаатъ щmek - выбирать
sa~ - 1) npa8U сторона 2) сnрава sedir - тахта, софа
3) nрааый sefcr- раз
saha - ПЛОwадJ(З sehpa - подстаака
sahil - берег sekretcr- секретарь
sahip- Х038НК seminer- семикар
sahip olmak - владе~·ь, иметь semt - район
sakal - борода sene - год
sakalh dede- бородатый (с боро- ses - голос, звук
дой) дед
ses ~tkarmak - издавать заукк
sakin -тихий, спокойный seslenmek - крикнуть, позаать
saklamak - пр.nать, хракнть
sCssiz- тихо, беззвучно
sakJanmak - CDp.n&ТЬCJI
sevgi- пюбоаь
saldJrmak - бросатьсА, IСНдатъсЯ
sevimli - мкпый
sah-aropнкx
sevin~ - радость
sallamak - качать, махать, l0111ЗТЬ
(rолоасй)
sevindirmek - обрадовать
sandal - лодка sevinmek - радОаатьсJI
sandalye- стул sevmek - пюбнть
saoiye - секума St~mak - умещатьс;,, аходнть
sanmak - счН'l'Э11., оолаrать stk stk - часто
sapmak- nоворачкаать stlu stlu - крепко
saray - дворец slktca - тесно, мonto
sanlmak- обккмать stlulmak - скучать, тосковать,
sanmsak - чеснок надоедать

sarkltmak- опускать, свешивать stkшь- трудность, эатруднение


sarmak - обuзывать, переаозы- stkt~mak - жать, даанть
ватъ s~urmak - совать, акпадывать
sattct - продавец stlunak - жать
sa~ oyuamak. - играть (а s11mak- жатъ., с•имать
шахматы) sшav- зкзамсн

sащ-асйка sшtf - кnacc


smtfl g~mek - переходоm. из s6kmek - отделАть, mрwаать,
JUJaCCa в класс распарывать

str- тайна. cexper silndilrmek- тушить (пoJUp)


stra - очереДt. sOпdurmek - гасить
stra-napтa sOnmck - гаснуть
St)'lrmak - содрать sOylemck - сказать
stynlmak - (исх.) иэбааитьс•, Юz - слово
в ыnуrатьс• sOz etmck - рассказывать
Stz!anmak - ]Q110ваТЬСО sOz ltesmck - прсрывать, персби-
sigara i~mek - осурить
silah - оружие s6z vermek - давать спово, обе·
silgi - ~Ш<А, rубка (дпя выти­ щать

раиио) sOziUk - словар•


silmek - вытирать, стнрат• (пас- su~-анна
тиком) s~lu- виноватый
sincma - кн:но sulamak - поливать
sinirlenmek - нервничать sunmak - преподносить, вручать
sirk-циpк surat- фиэнономна, ро*8
siyah - черный surat asmak - помрачнеть, на·
sotan-лyк дутьса, насупитьса

soauJc - ХОЛОДНО, ХОЛОДНЫЙ suskunluk - молчамне


sohЬet etmck - разговаривать, SUSmak - МОЛ'18ТЬ
болтать silrdilrmelt - npoдOJIJICaть
sokak - улица sUrekli- 11осrо•нно
sokmak- асоаыаать, втыкать silrgil- зада11Ж1<8 засова
sol - 1) леаu сторона; 2) слева; siirmek - идти:, ДliHTit.CI, продОЛ•
3)левый
solguл - бледный sйnnek - мазатъ, намаэwвать
solmak- инуть, блеuуть silrpriz - сюрnриз
soluk soluaa - запы.хааwнс• silrtmck - сипьно тереть
son - nоследний, конец silrUcO kursu - водительские
soru - воnрос курсы

soru sormak - задавать вопрос sus - у1СраWенне


sorun ~·karmak - создааать, при- sйslcmek- украшать, каражать
чнкnъ проблемы sйslcnmck - укращатьс•. нар•-
sosyal - общественный (общн­ JUТЬСа
теnьный) sOt- молоко
soymak - сн:ниать кожицу , об­ sOt di$1cri - молочнwс зубw
лупить, обдирать suzmck - окинуть азrладом, об-
soyuпmak - раздеаатьса вести rлазамн
Юz etmck - (исх.) roaopom., sOzOlmelc - сочиrьс•. nросачи­
вести речь ватьс•, проннкать
takip etmek - ltpCCJICJI0881Ъ
tak:mak - нацеruцn, H8.8eWIU8Тh,
"-ir - поэт
НадСаtтl> (Ctpi>ПI, IСОЛI>ца,
f&ka - wynra
ОЧIСМ)
оодраание :seycy бwо-
$&1\Jit - tam olarak -точно
щеАса noc:yдw, cn:ua
tamam - •opowo, ладно
$&11111 - удачлкаwА. 8С3УЧКА
..,ь sбylemdc - осп. - tamamlam ak - 381СВНЧ!tа8ТI>, "" •
оеаец. nеанща
aepwan
$&11<к:t -
prt - уелооке
tamir etmck- реисжтироun
fЦ1t'lti8Jc- удканты:а tamirci - wacrep 110 реwокту
tane - штyu
"-'luoblt- удк&ntюlе, IO)'W.IICIIJfe tammalt - :u<an, бw1Ъ зкu:оwwм ,
"-'mak - (ll.n.) удкаn.m.со
ухна ..n
f"l\a/j - llq!CHK
tann -бог
$d>ir - город
f"'cer - caup ~ sevdiBine kaVЩ1Ш'SW1! -
f"'cil - образ, форма О)'С1Ъ бог соедi<ННТ тс61 С
тем, коrо ты любнш1>!
f"П'Siye- зонт
taraf- сторока
"'" - 11ССеЛ1ое taramalt - npнчecwun
f'OY - аещь

~·k - шикарно
tarif ctmek - OIIHCWNТ1o. 00Ъ8С·
Н81Ъ
~·Р diye - моментап..но, вне­
tarih - истори.а
)IJ}НО, нео*М.DНВо

~iddetli - CНЛI>HWil
tarla ~i~gi - попееоА цаеrок
tarщmak - сnорит•
~irin - сладJ<иА, nр~тный, мн-
лwй, сюсnатнчк.Wi
Щmmak - nepeen<an , nepece-
n.n~oeo
$irket - офис, roМIWUUI
tatlt - CJ\IДJDtЙ, с:падость
$i$C - бутылха
tavuk - курица
$i$man- толстыА
taze - С-ве:кн_й
$i$manlamak - толстеп.
te~ir - WCII (ШКОЛI>НWА)
$i$tnek - OПYJIIТI>, HaдyuтloCI
~Ophc - сомнение
tebrik etmcl:. - поздравп•т•
$ilphclenmek - COMHCII3'rloC8 tehlikcli - 0118СНО, 01\ICKWII
tek Щtna - О11ИН (ОдНа)
т teker - колесо
tekrar - еще раз, nовторно
tаЫо - картина
tekrarlama k - nовтор......
taЬurcu olmak - awnж:waana 10 tel-npoeoд
бол~>КНЦЫ
telefoo ~mak - 3еоннть
tahta - WKOЛI>H81 ДОСКа

-
telefon ctmck- 380НИ'I'Ь
takatl kesilm~ - KOK'OIJIHCI> CIIJШ televizyoo - телевизор
takJimak - ~. 38/~Uan, televizyoo izlemck, seyretmck -
.......
takun - набор, костюм
смотреть телеанзор
temЬel - леки.аыil

310
temiz - 'UICТWЙ toz.lanma.k - пылиты:s, noкpw·
temizlemek - чистнn., убирm. аатьс1. nwл ю ..
temsil etmek - предста&ILIТЬ, lбren - церсмоии.а, обрц nра3д-
быть предс:тuителем иик

teocere - кастрЮJЦ treo -


I"IIIC>JI
tenefl\ls - перемена tuЬaf- странный
tepe - верхушка, хоnм twр - редька
tepinmek - бурно вwpuarn. свом tutam - щеооnса
чуаства (раэмахкаu руками tulltu - етрастное, иепрсодоnи-
и тonu ногами) мое •сп.аиие
ter i~inde kalmak - :wJ&Pif'l'loCJI, tutrnak - дер11С8ТЬ
сКJlЬНо устаn., уuuтъса tulturmak - настаоаn., твердкn.
terlr. etmek - OCТ8JIJUIТЬ, ПОКИДJIТЬ tutщurmak - асучнаать, даааn.
ter~ - бесnокойство снnоА
terlemek- nотеть tuz - COJIЬ
terlilr. - тапочки, домашике tuzlamak - С0J1ИТЬ
туфли tuzlu фrl>a - COJJeиwJi
tersinc - наоборот t0ccar - торrоеец
terslcmelr. - rрубо оrвсчать, оро- tillteomez kalem - фломастер
тнвитьса tOnek-wecт
teselli etmelr. - утешать tiltk~e - туреЦКИЙ JIЗЫК
tesir - деiiстане, anИAlUt.e 111r\0- сорт, аид
щhis - диаrноз
teyze - TOТII со стороны матери u
tJkamak - затьtdТЬ ~ - стержень
l1p - МедКЦИНСКИii ~- самоnет
t1plu - точь-в-точь ~ - летать
ti.ПD&IШIIk - карабкаn.а, але- upmalr. - заходкn., заrJ~АJ~Ывать
затъ, взбнратьс• u~ - работать над чем-л.
tunalr. - иoron. u~ - достигать, доходкn.
titremelr. - дрожать до какоrо-либо места
titremek- тр.асntсь ulus - НJIЦИJI
tiyatro - театр umut - надежда
tор - м.ач urmak - заводкn.
toplamak - собирать u)'1111111ak- просыnатьс•
toplanmak - собиратьс• uyarrnak - предупреждать, пре­
toplanb- собрание достереrа:rь
topralc - эемл• uyarЬ - предостережение, пре­
tor koodunhamalr. - сдуваn. nw- дупреждение
JIИIOOI с коrо-дибо, оберегать uydurmak - выдумыаать, приду­
tоrЬа - сумка мываn.
tomavida- отвертка uygulamak - оримеи.ать
toz - nыn1.

311
uyku - coн vedalцmak - npowan.c•
uymak - сооrветство~ под- verim - прокзаоднтеnькость
ходить vermek - даваn. ·
uyum - соrласне, rармОнКJI vestiyer - гардероб
uyumak - cnan. vezir - визирь
uzak - дале•о vida - винт, боnт, wypyn
uzakltk- расстоsние vi~ne - акшu
шamalt- удпин.оn.с•. nнyn.c• vitrin - сервант
uzatmak - nponrиaarь vurgu -ударение
uzun - мюiНЫ_й
у
uzun sllre- долrо
уай-масло
о yaAdtr - >acыnan., >абрасывать
Ulke - страна yakalamak - ловить, хватать
Un - слава yaktn - близко, блкзкий
Universite- уккверситет yalu$mak - (д.п.) подой-ти, быто.
UniO - кзвесmый к лицу

Orkek Orkek - нспуrанно, 00.>- yaktt - ТОIIЛИВО


люю yaklцtk - примерно. nркблизlt­
Ost, ozer - nоверх.ностъ, верх, на. те.Jiьно

над yaklцmak - прибл""'аn.с•. оод-


OStelemek - nо810р11ТЬ, нacraи­ ходиn., под-ьезжать

lllrТЬ , прооал.nь настойчи­ yakmak - жечь, сжиrаn.


вость yalan sOylemek - лran.
OstUne atmak - обвншть коrо- yalntz keodi ~tkarlanna
либо в чеw-лнбо gбzetirmek - преследоаа1 •·
OtO yapmak - rnaдиn. ТО11.ЬКО свои интересы

OtOiemek - гладить (утюrоw) yalotzca - только


O.vey anne- мачеха yalvarmak - yworum.
Ozere - скоро уао - бок, сторона, бокоаоii,
OzgUn - rpyC1КыJi, печвльныJi около. у

Ozmek - оrорчiiТЬ, беспокоить. yaoak-weкa


рассrрвиаiiТЬ уаоgш - пожар

OzOimek - раестро11ТЬС8 уаоtЬцшdа - р~~дом


OzOntO - беспокойстао, волне­ yaotlmak ,- оwнбаn.с•
ние, огорчение yantltmak - аводиn. в заблУ*дС·
иие, сбивать с тоnку
у
yantt- ответ
vakit-вpeм.o y&ПJtlamak - отвечаtЪ, даваn. от­
vallahi - eA-OOry! честное слоао вет

valan - родика yanlt$ - неверный, иеправиль­


vazg~k - 01'1<113bl&an.c• иый

S12
yanmak - ropen.. cropen. ytl - rод
yapuu- соuакне ytkllz-~
уаrа - рана )'lpranmak - р81п.
yaralanmak - ПОр&ННТ\оа ytrtmak - рuть
yaramaz - шалун yine - cнoaa
yardJm etmck - ПОМОГIТЬ yojurmalc- месить (тесто)
yanm а~а - anonropna yojurt - iioryvr
ущта- соре8ноаанне yoklama almak - отмсчап. отсут­
yuak-~weнo СТI)'IОWНХ

уц-спеэо yok.suJ - беднwii, тepn.шudi ну.


yцamalc - •нть жду

yцlanmak- сrарст~ yolcular - nутн.кюt, nутеwес:т-


yЦII - cтapwll (О 1103раСТе) IСНИМ.км

yatalt odas1 - CПIIWUI yolcululc - путешестане


yaщmalt - усnоr~Н~~Т~оа, утн· yol.lamak - nocwnaп., orrtpaaJt.tп.
хвп.
yorgtш - усrааwнн
yorgunluk - усrапость
yalmak - ло..,п.са (сnап.), ле-
•ап.
yorulmak - устааап.
yatllrmak- укпадwаап. (спап.) yorumlamak - комментировап.
уаvц- медпеннwll yorumJatmak - 11обуд. ОТ КОМ•
yaVN - детекww
меlfТИровап., 1&СТаанn. npo-
I.ONWCifТИpoвaп.
YIVNm! -.дето)
y&>elmek - (д.п.) НIПраа111"11оС;1
Yl)'llmalt - расrrростракап.а
yбoeltmek - нanpaiiiUIТio
yaz1m - наnисание, npaeonиca·
yбoetici - уnраапаюwнй
н не
Yunanistao- Грецна
yazmalt - ПНСIТ~
yumщamalc - с~а
yeltenmek - брап.с. "' нeno- yw1- 1) кpall, poд>uta; 2) обwе­
CIIJWI)'IO рабату
)КК1'Ие
ycmek-eдa
yuvarlak- крутnwА
ycmelc -ecn. ynacrь,
yuvarLшmak - катвтьса,
ycmelc ycmek - есть
свапнтьс•
ycni - нoawA
уОсе - ваше величество
yenidcn - эаноео
yOk - rруз, ноша
yer - место, поп
yOksd< - at.JCOIИII
yen dЩmek - падап. (на 110.1) yOk.selc sesle - rромко
yerlqtirmek - перссспап.са, по- yOk.selmeJc - ПОднJ<МIТЬСI, 1103-
мещать, ра3А4Сщать, ста.внn
BWWIТЬCI
yeter - хватит, достiТОЧно yOrek - сердце
yet~mek - успеаап., поспевать yOrl\meJc - IUIТII, W1Г1ТЬ
yWc:t - разруwнтель yQzlcи - С0Т101
ytkШI - DТ1С1р0фа yOzmek- nnaun.
ytlcmalc - разруwап., ломать yOzytl-aeк

313
z иngin - бonrn.dl
u:vk almalt - noлy-.an удоеоя"'
zahmdJi - "ТJ)УАНWЙ, 381рУДНМ•
стене
тел.ыtы.й
uytin - олиаки
:r.arar - вред zaplamak - орыо'&т.
:r.ararlo- вреднwА zil - звouoк
uten - по сушестау. а сущности ziyafet vermek - ус:трш<ваn бан·
zatQm:: - ПНСВ.МОНКJI. 80CRIJ1CHHC
кет
l1СП:ИХ ziyaret - посещение
Z8)'1f- худой ziyaret etmek - посещать
zayoflamak - худеr• zor - -трудныА. -трудно
иhir - oш zorla - с трудом
u:hirlemek - отраамт• zorluk - труд11осn.
и:ki - умный zllmr(lt - изумруд
Cnмcor иcnonlo30вaнмoii nитературы

1.KyJнeцOtJ П. Н. Учебнн~r: турец~еоrо •:.wxa. Начапt.ныА kypc. М.: ИД


«МуравеR·ГаRд.. 1999.
2. КузнецО« n.И. Учебник турещеого азwка. Зааершающи:А курс. М .: ИД
«Муравей-Гай». 2000.
3. Лdam Лdam TQrk~. Dil Bilgisi l.ls1anЬul: Dilsel, 200 1.
4. Лd1m Adam Tnrk~. Dil Bilgisi 2. 1stмЬul: Dilse~ 200 1.
5. Adam Adam Tnrk~. Ders Kitaba l . l stanЬul: Dilse~ 2001 .
6. Лdam Лdam ТQrk~. All$11nm Кi!аЬа 1. lstanbul: Dilset, 2002.
7. Лdam Лdam Allftannak. Кral ve ЬuiЬuJ.
1. GOiten Day•o&lu. Kumluktaki yavru таnа. lstanbul: Akdeniz. 2001 .
8. GOiten Dayao&lu. Sacak ekmek. lstanbul: Akdeni7, 200 1.
9. GOI1en Dayao&lu. Kargezisi. lstanbul: Лkdeniz, 200 1.
10. Aysel Gonnen. Selen АЫа olmaltlan vazg~tim. l"anbul: 2001.
11 ...oww.school.franklang.ru
СОДЕРЖАНИЕ

ПРЕдИСЛОВИЕ ........................................
YIOKI
ТурсцrнА апфuит ....•..•....•.•.•••......•..••.....••••.•......••.............•..........•....
Сочетание бynw «у» С: fAaCHWWM И COfJIКHWWК ",,,,,,,.,,,,",,,,,,,,,,,,,
Удареине . ........................................................
~--нс..",._а~rрафю;е .............
Cnooapoypora ..........•••.......•..•••.......•••......•..................•.•.....................
YIC&38тen.н:we WCCТOHNCJOII ...............................................................
Дналоrн ..... ........................ ...........••....••.........••.••
УЮК1
Cnoupo ypora •••.•....•••••.....•.•..•.............•................................ 11
ВоnроснтелiоН..С NCCТOHWCHD ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 11
Пркнцнn небноrо 1ТрМ1't1:1КС:ННJ ......................................................... . 11
Миожес:т.енное число ......................... 12
Воnросмтсл ..иu час:тмuа mJ 12
Зu:он rарNонни rяаснwх ··:····· 13
Отрощт...нu 'UICТНU8 dфl ···························••••••••••············•••········• 14
3аJсон nрмонии cornacнwx ............................................................... . 14
<Ьаомчсиие rлухнх oornacнwx накомце слоа 15
BWJWteинe у-1коrо rnaa.oro • mpнn спое .. 16
УЮК3
Cooup~o уроа .................................................................................... . 17
Aффoщw~~(-dlr/4~-- ······ 17
Аффмксw са:rуеwостм (пичиw~ iффм.ktw). УТIIС:рднтслwtu форw.а..
HICТO.IUJOe lpCМI ................................. •....................... .. 18
Лффмii<W <IW)'CNOC114. Воnроснтеп..u н oтptcUIТWoHU формw •.• 19
Л~KOCWW Vlf, yok, &erek.. lhim 8 typeUXON IЗWKC ........ , •••••".,.".,,,,.,, 20
УЮК 4
Cnoмpt. ypon ....................... 25
Месткw.А D.aAtx ............................................................................ 25
КопмчеСТ'IJСннwе. noptAXOiwe, дpoбtt:we м ра:JАеЛитет.нwе чисnм·
тcn..,.we ....................................................................................... .. 26
Чкспмтепа.ноt blr 1 функцкн кеопрсдет:нноrо артмц• 28
ЛptmDК:IТell.a.нwe местокwемu (аффнtсеw f1JЖТII*IТCJIWID-
c:тм / n:pмHIA/IeDOCТИ) .................................................................. . 29
Диалоги .............................................................................................. . 31
ТЕМА : .Я м ыо• сс-.ма.•. Вc:nim ailem ve Ьеn .................................... .. 32
УЮК5
Слоаара. урока ..................................................................................... .. 33
ПоlоС.I1нтеJ11о.МОС на.1С110Некие rлагом ................................................ .. 33
HIICТOJIШCC арс:м. л.акноrо WОtо4Снта (-(1)yor) .......... 35
ТЕМА: Я студент. Bcn blr l)jrenc:iyim .................... 38
Воnроситсла.нwе CliOU han&.i
м nas.latypcцкow •:аwкс ....... 39
ТЕМА: Врс:wсна rола. Hangi mcvsirnc1eytt? ......... 39

311
YI'OK6
C..oup•ypooc• .............................. ........................................ 41
Оnределмтеп:ь.нwе споаосо.етан u ......... 41
bl)aффHkCHWA ТИП ООре.депИТС..'J ..НWХ kOHCf1))'1CUМA •••••••••••••••••• 41
Onюcкrenw.wЯ (ОJIНОIIффмкснwЯ) ооафет . 42
ПpмтauтenwtwA К1афет .......... 4)
ИJaфenlu цеn~о 44
С:~у.ебн wе cnoe.a .. 4S
ТЕМА: МоЯ д.оw. Eviniz k~ odal1? 47
ТЕМА: Мо. сомн;ата. lk:njm odam 49
Слооообро:юоаТ<Л •кwй афф..с ·1•. (·li. -lu, -lil) .......... . 49
Споаообрuоаатспь.кwй аффккс ·5Ll. ( -si1) .................•. so
YI'OK7
Cnoap• ypotca ..................................................................................... Sl
Пuе:ж:н нwсн ....................................................................................... Sl
Вкнмтеп:...нwА nueж ........................................................................... S2
ДателlоИw:А п.аде:. ................................................................................. S4
ИCXO.IUCWA DUC* .................... , ••••••••• ,., ••••••, •• ,, •• ,,... , .......................... ,•• s6
Сочетание nOCJienora ile с иwс.мамн сушссnителt.Н:wмм и *"'
сrоиwеин.мн ............................................................. S7
Po.дктenЬJt.wJI Rаде:а ................................... ....................... S8
Ca()e()Q6puoii'ТCЛ wtwй аффихс .са ....................... S8
ТЕМА: Kc-w aw работаете? Ne i:J yap1yon:unuz? ....... S9
YI'OK8
Слоеар• урсжа ..... 62
Срuнмтеп~онu стеnеи~о прмпаnтсл...wх ................. 62
ПPQOCXOJIНU cтenat• npк.tAr"'1'CЛ''.HWX м каречиА ............ .. 63
ТЕМА: В ,..,......,.. М= kiloou Щ lira? .............................. 64
С..ооообро:юителW<WА оффмхс -(у)ос:1 .................................... 6S
YI'OK '
Cno.ap• урока ..................................................................................... 66
Прошwоее Dffropti'IOC<oe _ . (·n 1-<11) .•••••..•...•••••...••••••....•••.••• 66
ТЕМА: в Nиа>иие ()Jie>ЦW . Gi)'Un mapzu•nda .............................. 68
Вorrpoaпem.нu и отрнuатепt.Нu фopww npowC4Wcro uтеrорн·
чec~toro ареwен·м ...................................................................... . 69
YI'OK 18
Cnoup• ураоса 7S
Будущее uтеrоркчссi<ОС apcNa (·(y)a<U / -{y)ccek) ...... 7S
ТЕ МЛ: Mw nyтew«Т~~ycw . Biz seyoJw ediyoruz so ·
YI'OK 11
Cnoeap1o урока .............................. 84
Насто•шсе-.-бу.цушес apcw• (-r .-1.r, -ar) .................. 84
ТЕМЛ: Мо4! nen. Bir gOnOm ......................................... 87
ТЕМА: Mw - с:частJJНаu cewu. Biz ~ mutlu blr aik .... 88
СлооооброзоителW<wЯ аффоtхс (·•· ·i. ·u. ·O)m ................................ 90
YI'OK 12
Cnoeap• урока .................................................... . 91

317
НIСТОiщес~удущее оре... (npoAOJDOc-) ...................................... 91
ТЕМА: Что ... nюбнте ACJI&n.? Siz ne yopmayo scviyorsunuz? ........ 94
Споеообразоuтст.нwА аффихс -la +о, -le + n ................................. 95
УЮК \3
CJtoaapo урока ..................................................................................... 97
Проwедцоее cy6ьetmoaoc (неочсокд~~ос) apewo (·nщ) .......•...•....... 97
(}npe.t\cJicниc оремени а часах м Mlfii)'ТU •. ••• . •. •••••.. •• •• ••• . •• ••• ••• •••••••••• 102
ТЕМА: В ресторане. Lokantada ......................................................... 103
YroK\4
Слоаар•уроп .......................................................................... :.......... 105
Форыw IIOOWOJ<Нoct11 (ВСIООNОJКИОСТН) Н npocloбw (-а/-е Ьilmck) .. 105
Слоаообрао18ТС11'"wА аффихс -la-, -1•- ..................... ...................... 11 О
ТЕМА : Изокииrс, rм баJП<1 Affedcroiniz Ьanka ncтedc? .................. 112
YroK\5
CлoNP"ypoD ............................ ........................................................ 114
ДOJtJRHCПONТCJIW<OC HUIIOIICHНC (·malt/-mcli) ............................ 114
Доnженсnоаатслwюс нuпООtСннс. Пpowc.ruuec ttpeМJI ................... 117
Форма -<1an 1-dcn Ьсn ......................................................................... 118
ТЕМА: POJIIfПJIH м Am<. AncЬ.Ьalar vc ~klar ............................. 119
YroK\6
CnoNP' урока .................... ............................ ............................ 121
ЖC111тt:n~Jtoe каuонен.ие ..................................................................t•··· 121
Слоаообрао~нwА оффо<.с -lok, (-litc. -luk, -IOk) ....................... 123
ТЕМА: Cк.onwco пет ww не tКдепма.! Ne zamandan Ьeri
gбn!,cmedik! .................................................................................. 124
ГIW'QII..wc нwct<l(·mak l -mck. -ma / -mc, ·tf, -~. -щ, -Of) ............. 125
YroK\ 7
Сло- уроа ..................................................................................... 128
С~а nplf'I8CТIIII ............................................................................. 128
CyбcпкncaHQ-8JtloCmfiНWC форю1 (-dtk. -(y)ocak) ......................... 130
Форма на -aso, -esi ................................................................................ 131
Аффt«Сw tDJ)'cwocnt (оичнwс аффмксw). ПpoctCAWeeope... ...... 132
YIOKII
Cnoup• урока ..................................................................................... 137
СистсN& СЛОJ<НWХ ареwсн .................................................................. 13 7
()nрсАслсннwА иwnерфскт (·yordu) ............................................. 137
Peдyn11ИIWIКI (y.DOCIIИc) иwси ......................................................... 139
НсопрсАС11СНИWС npк.naraтcn•нwc ..................................................... 141
YroK\9
СлоааР" урока ................................................ .............. ....................... 142
Систсwа t1IOJ<НWX ареwсн (Ородол*СНИС) ........................................ 142
Пpew.IICnpOWCJUDOCipe... {·mtJb) ............................................... 142
Проwедцоее НСОDрСАС11СНИОС apew• (-v<lo) ................................. 144
YroK10
CnoN P' урока ....................................... .............................................. 148
Систс:мас:ло•иwх ореwсн (npoAQII,..,HНC) ........................................ 148
Бy~npowcJWJCC apew• (-atlkto/....tdi) ............................. 148

318
Неоnредепениwс местонмснм.• ............................................................. 151
Cnooooбpoэourem.нwй аффКkс -&>n l-k>n ........................................ 1$3
YI'OKZI
Cnoup• урока ........................... ......................................................... 1$4
Дссnричастиа ...................................................................................... 1$4
Деепричастие на -(у)а, -(у)е ......................................................... 1$4
Дееnричастие на -(у)1р, -(y)ip, -(y)up, -(у)Ор .............................. 1$$
Деепричастие ка -(y)arak • -(y)erck .............................................. 1$6
Деепричастие ка -madan, -meden ................................................ 1$7
Дееnричастие ка -{y)>nca. -(y)ince, -(y)unca, -{y)Qnce ................ 1$8
Спооообразоаатеп•нwЯ аффнхс -1 (-~ -u. -О) ........ ... .......................... l$9
YI'OK 11
Cnoaap• уроха ........................................................................... .......... 160
Деепрнчасти1 (nрод"""'еине) ............................................................ 160
Деепричастие •• -(y)ken .............................................................. 160
Деепр""""""' на -chk~a. -dik~. -duk\'1. -<!Ok~ ........................... 161
Деепричастие на ... ·ar, - er ... ·maz. .mez ................................... 162
ПонуJIИТел•нwА эалоr ........................................................................ 162
Заукопо~ж.аннс а турсu.коw nы.ке ................................................. 163
СпоеообраэоаатепW<wЯ аффикс -gan 1-kan. -gen / -ken ................... 164
YI'OK 13
Cnoaap• урока ..................................................................................... 167
Обс:rоотеnы:nекн..е (деепричастные) фopww rnaroлa ................... 167
Формы на -(y)al>, -(y)eli н -chi>ndan Ьeri ............. 167
Формы на -<!ф halde .................................................................... 168
Формы на -d>g> i~in н ·acag,, -ecegi i~io ....................................... 169
Стрэдаtеn•нwА 3&11or ••.••••••••••••••••••••••••••..••••..••.•••..••••••.•••.••..••.••...•.•••• 170
Слоеообраэоаапл ..wЯ аффикс -g1 / ·k> ............................................ 171
YI'OK 14
Спо аар• уро•а .... 173
Обсто.тсльсnенные (дееnрнчастмые) фopww rлаrола 173
Формы на -d>g> uman (d>A>nda) н ·&cag,, -«egi zaman .. 173
Формы -d>gmdan dolay>. Форма -acag>ndan. -«eginden dolay> .. 174
Взан.N:но<оемсстt~.ый ')L'IOГ ............................................................... 176
Споеообраэоаатеn..wЯ аффикс ·>n (·in, ·un, ·On) .•••.....••....•••....••..... 177
YI'OK 15
Cnoaap• урока. ... . . ............. .. .. . .... .... .. .......... ...................... 179
Уеловнос накпонсние н условна• NOAIJ'I..HOC1'1o а1')'))СЦком owre.. 179
Реал~окwА тиn ус."ЮаноА wодал-.нос;ти ......................................... 179
Воовратныii ЯJJOr ................................................................................ 182
Споеообраэоаател..wА аффикс ·k. ·>k. ·ik. ·uk. -Ok ...•..................... 183
YI'OK 16
Cnoaap• ypot<A .•••• ......................................... 18$
Условное нахломенне н ycлoJIJW WO.II&JIЫIOCПo (nроАоткение) ..... 18$
Нереап•нwЯ тип уелооной модаткостн (-saycll) ....................... 188
УРОК17
Cnoaap• урока ...... ............... . ............................................................... 192

319
Снtтсма сложнwх субt.е:кntвнwх в ремен ......... . 192
HacтoJiщte субъс.~m~вное арсщ .......................... . 192
Широкое субыК'Пfа.ное врем. 193
Будущее субъехn·свttое врем,. ...................................................... 194

ТЕКСТЫ д.1UI ЧТЕНИЯ


Кral ve bUibOI 197
KayЬolan ~<к:uk . 203
A11neJer yalan sбyler mi? 207
S•cakckmek 210
CCOl sag1n.1solunu bilmiyordu ............................................................. . 214
lpci<'in dogumgiinQ .............................................................................. 218
K1rgc:z:isi ........ .. .......................... 222
Scn hc:rkes:i scv .................... .................................................... .. 226
Se1en АЫа olmak(a.n vazgectim ... 232
Dilek АЫа Ьаnа ЬeЬeAini vennedi ..................................................... .. 237
Лл.nсm Ьcni okulda ununu ................................................................. .. 242
Веn h.~ zcki dcAilin1! .......................................................................... . 247

Н ЕКОТОРЫЕ ЧАСТО УПОТРЕ&ЛЯЕМЫЕ СЛОВА И ВЬIРАЖЕНIIЯ ............ 253


КЛЮЧ it К УПРАЖНЕНИЯМ ....................................................................... 255
СЛОВАРЬ ................................................................................................................... . 293
CП IICOK ltСПОЛЬЗООЛННОЙ ЛltТЕРЛТУРЫ ................................................. . 315

Н атал~а П етровна С морм111

ТУРЕЦКИЙ БЕЗ РЕПЕТИТОРА


Подnкс-ано • ttrчan. 29.0&.07.
Формат 84х 108132. Печ11тъ офст-вu .
Гaptttn')'p8 •T•Aroec». Ус.~ . nеч. n. 16.8. УЧ.·Н'1А. n. 12.01.
Тира• 3000 )n, 'Заса1 ».. 3S60
000 •llu~w:-r-110 TOJI~...-..
127206, Моссаа, np-1,11 Cмowettltoд еторо:«к-и, Jl, $, ICOpn.
000 •дом Ся:а.uнс:коR ~~:ниги·...
129321. Моск:w., У"· Коминтерна. 26
Оmош тoprota• :
000 •Лисn:у~
Тед,/фо« (O'IS) 2S8· 8s-33
E·mail: li l omarii@zeЬra.ro
Oтnc....ua...o • lt0.11ION С"<Юt8М'Сnкм с- u
...n.'ТI\III)N
n:pcAOCтaмtttнw• .11маnоэнt111101 • ОАО .,.H"UIТtJJioC'-.
no."tкrpaфM'ICCIIDC прсмрмnttе • ll~ua Ceeepa~t.
163002, r. A.p:c.oнru..c•. np. liotH'OpuiC:I(мA, 32.
Te.1Jфa~r.t (8182) 64-14-S4, 'ftл.. : (8 1&2) 65·37-6S, 65·38·78
w~-w.ippps.ru.. t-rn11l: laka.z@iippps.N

Anda mungkin juga menyukai