Anda di halaman 1dari 4

Kesusastraan Bali Purwa & 

Modern
Kesusastraan Bali Purwa & Modern
Kasustraan mawit saking kruna sastra sane mateges ajah-ajahan / ilmu pengetahuan. polih pangater Su sane
mateges becik utawi luwih, lan polih pangater lan pengiring (Ka-an) punika mateges nyinayang
kawentenan.

• Kasusastraan inggih punika kawentenan ajah-ajahan sane becik utawi luwih.


• Kasusastraan taler mategeses: kekawian sastra sane metu saking padma hredaya manusa sane marupa
tulisan utawi karangan sane kawentenannyane luwih, becik tur lengut.

Kasusastraan Bahasa Bali Purwa


Kasusastran wit ipun saking Basa Sanskerta. Kruna linggan ipun satra. Kruna sastra wit ipune saking “sas” miwah
“tra”. “Sas” maarti kaweruhan, “tra” maarti piranti utawi ukuran. Sastra maarti piranti utawi ukuran kaweruhan
(asil karangan, peplajahan sane utama). Dadosne kasusastran teges ipun asil pakaryan i manusa sane marupa
tulisan utawi karangan sane kawentennyane luih, becik, tur lengut.
Kasusastran Bali miwah Jawa Kuna manut aab, kaepah dados kalih minakadi :

1. Kasusastran Bali Purwa


2. Kasusastran Bali Anyar
1. Kasusastran Bali Purwa
Kasusastran Bali Purwa wenten sane mawangun gancaran wenten sane mawangun puisi. Gancaran inggih punika
kekawian utawi karangan sane bebas sane nenten kaiket antuk uger-uger. Kasusastran Bali Purwa sane mawangun
gancaran minakadi :
1. Satua-satua Bali sane kapupulang ring “Kembang Rampe Kasusastran Bali Purwa” sane kapupulang olih I
Gusti Ngurah Bagus sareng I Ketut Ginarsa.
2. Mahabharata olih Bhagawan Byasa.
3. Satua Ni Diah Tantri Olih I Made Pasek.
4. Tunjung Mekar olih I Ketut Sukrata.
5. Miwah sane lianan.
Puisi ring sajeroning Ksusuastran Bali Purwa kabaos Tembang. Pepalihan tembang manut pepalihan I Gusti Ketut
Ranuh minakadi :
1. Gegendingan
 Gending Rare upami : juru pencar, jenggot uban, made cenik, mati delod pasih, miwah sane
lianan.
 Gending Jejangeran upami : putri ayu, siap sangkur, majejangeran, miwah sane lianan.
 Gending Sangiang upami : puspa panganjali, kukus arum, suaran kembang, miwah sane
lianan.
2. Tembang Macapat, taler kawastanin sekar alit, tembang alit, utawi tembang sinom pangkur. Tembang
macapat akehnyane wenten dasa soroh makadi :
 Pupuh Dangdang Gula.
 Pupuh Sinom.
 Pupuh Durma.
 Pupuh Pangkur.
 Pupuh Mijil.
 Pupuh Semarandana.
 Pupuh Pucung.
 Pupuh Ginada.
 Pupuh Ginanti.
 Pupuh Maskumambang.
Tembang macapat punika sajeroning kasusastra prasida kaanggen ngwangun geguritan. Geguritan inggih punika
kakawian utawi karangan sane kawangun antuk tembang macapat. Upami :
 Geguritan Sampik Ingtai, ngangen tembang macapat campuran, olih Ida Ketut Sari.
 Geguritan Jaya Prana, ngangen tembang macapat ginada kewanten, olih I Ketut Putra.
 Geguritan Basur, ngangen tembang ginada kemanten, olih Ki Dalang Tangsub.
 Geguritan Sucita miwah Subudi, ngangen tembang macapat campuran, olih Ida Bagus Ketut
Jelantik.
 Geguritan Tamtam, ngangen tembang macapat campuran, olih I Ketut Sangging.
 Miwah sane lianan.
3. Kidung utawi Tembang Tengahan utawi Sekar Madia, punika taler marupa kakawian utawi karangan
sane kawangun antuk sekar madia makadi kidung Tantri, kidung Sri Tanjung, miwah sane lianan. Kidung punika
yening tetesin malih wenten sane marupa :
 Kidung sane ngangge tembang macapat. Basa sane kaanggen marupa basa tengahan
sakewanten kawangun antuk tembang macapat makadi :
1. Kidung Ranggalawe.
2. Kidung Sri Tanjung.
3. Kidung Pamancangah Dalem.
4. Kidung Amad Muhamad.
5. Kidung Kaki Tua, miwah sane lianan.
 Kidung sane nganggen kidung sujati makadi :
1. Malat.
2. Wargasari.
3. Alis-alis Ijo.
4. Tantri, miwah sane lianan.
2. Kekawin utawi Tembang Gede utawi Sekar Agung utawi Wirama inggih punika kakawian utawi
karangan sane kawangun antuk wirama makadi:
 Kekawin Ramayana olih Empu Yogi Swara.
 Kekawin Bharata Yudha olih Empu Sedah miwah Empu Panuluh.
 Kekawin Arjuna Wiwaha olih Empu Kanwa.
 Kekawin Sutasoma olih Empu Tantular.
 Kekawin Siwaratri Kalpa olih Empu Tanakung.
 Kekawin Semarandhana olih Empu Darmaja.
 Kekawin Gatotkaca Sraya olih Empu Panuluh.
 Kekawin Writtasancaya olih Empu Tanakung.
 Kekawin Negarakethagama olih Empu Prapanca.
 Kekawin Kresnayana olih Empu Triguna, miwah sane lianan.
Inggih amunika dumun saking titiang antuk “penjelasan” Kasusastran Bali Purwa lan kepah-kepahannyane.
Dumogi mawiguna

Kasusasastraan Bali Anyar


Kasusastran Bali Anyar taler wenten sane mawangun gancaran, wenten taler sane mawangun puisi.

Ksusastran Bali Anyar sane mawangun gancaran makadi :

1. Novel Nemu Karma olih I Wayan Gobiah.


2. Malancara Ka Sasak olih I Gede Srawana.
3. Katemu Ring Tampaksiring olih Made Sangra.
4. Wenten sane marupa satua bawak makadi “Tukang Gambar” , “Sekar Emas” olih Made Sangra.
5. Miwah sane lianan.
Kasusastran Bali Anyar sane mawangun puisi makadi :
1. Sasih Karo Ring Bali olih I Made Taro.
2. Galang Bulan olih K. Putra.
3. Mati Nguda olih Putu Sedana.
4. Idup Lan Mati olih Made Sanggra.
5. Bali olih Ngurah Yupa.
6. Pura Agung Jagat Natha olih Wayan Rugeg Nataran.
7. Margarana olih I Wayan Rugeg Nataran.
8. Pangubaktian Tan Payasa olih I Gusti Putu Antara.
9. Denpasar Sane Mangkin olih Made Sanggra.
10. Miwah sane lianan
Inggih asapunika indik Kasusastran Bali Anyar. Akeh malih conto-conto karya sastra bali anyar sane sampun
kamedalang olih para sastrawan-sastrawan bali. Minab wenten semeton wenten arsa jagi ngerereh conto sane
lianan, wacen maten ring koran Bali Post ring edisi hari Minggu. Irika wenten conto-conto karya sastra Bali anyar
sane mawangun gancaran miwah puisi. Inggih dumogi mawiguna

Susastra Bali
Susastra Bali

A. Pengertian kesusastraan : kewentenan ajah - ajahan sane luih utawi becik


B. Tetujon Malajahin utawi Nyelehin Susatra Bali :

 Mgiwikanin nilai nilai budaya adiluhung sane pacang mawiguna sajeroning nglimbakan budaya
budaya Baline
  Anggen tetimbang midabdabin budaya baline rikala ngarepin aab jagate
  Kaange nincapang rasa bangga makrama Bali
  Kaange buatan nincapang seni, Ilen ilen, miwah unen unen ring Bali
 Molihang daging daging tatwa agama kaangen nincapang sradha bhaktine ring Ida Hyang Widhi
Wasa
C. Kakuub Susastra Bali
     Yening Selehin saking masa kawentenan ipun, kasusatraan baline kapan dados kalih soroh, luiripun :
      A. Kesusastraan Bali Purwa
            1. Kasusastraan Bali Gantian
       Satwa - satwa Bali
       Saa punika sane kauunguhang olih para pemangku ritatkala upacara yadnya
       Mantra punika gancaran sane kauunguhang olih para sulingih ritatkala pamuput upakara
yadnya
       Cecimpedan contonyane cecimpedan lan sesonggohan
            2. Kasusastraan Bali sasuratan
                1. Sastra gending
        Sekar Rare ( Gegendingan anak / alit)
        Sekar alit    ( Pupuh)
        Sekar madya (Geguritan)
        Sekar agung  (kekawin, sloka, palawakya)
                2. Sastra Gancaran ( Cerita)
        Tuturan punika  cerita sen medaging piteket piteket saking cerita agama, kitab.
contohnyane                    Mahabarata, Arjunawiwaha, sutasoma
        Urak punika sewata pata utawi surat sane mapiranti tiying/bambu. contohnyane lontar
        Awig-Awig punika Sane wenten ring Desa Adat, Sane patut kasungkumenin olih warga
Desa Adat
        Purana punika Cerita indik kewentenan pura. contohnyane  Pura rambutsiwi
        Babad punika Cerita indik kewentenan wewidangan. contohnyane babad mengwi,
babad payangan
        Winacarita punika Cerita indik kewentenan keberanian utawi kepahlawan. contohnyane  
puputan Badung, I Gusti Ngurah Rai
       B. Kasusastraan Bali Modern
            1. Wangun Gancaran
         Cerpen
         Novel
         Drama 
D. Perbedaan  Kesusastraan bali Purwa lan Modern
        1. Kesusastraan bali Purwa
            - Ngangge awig awig
            - Bantang Kesusastraan bali Purwa inggih punika pewayangan, kerjaan
            - Nenten Kaungahang aran pangarannyane
            - Kesusastraan bali Purwa ngangge basa kawi, jawa kuna miwah Bali Tradisional
        2. Kesusastraan bali modern
            - Bebas tenwenten Uger uger
            - Bantang Kesusastraan bali modern inggih punika inggih punika pikobet sosial para jnanane
            - Kaungahang secara janten aran pengarang nyane
            - Kesusastraan bali modern ngangge Basa Bali Modern sane mangkin
 

Anda mungkin juga menyukai