rm wd um
um
4
olyg/ pm;aomuf&SifoefMuwJhyHkpH rwlovdk ukd,fcHtm;"mwf[m ckepfvcGJwkdif rdcifEdkYxJrSm
ygyJ/ vlEkdY[m vltwGuf toifhavsmfqHk;jzpf trsm;tjym; yg&Sad erSm jzpfygw,f/ EdrYk eI aYf wGxJ
ouJhokdY EGm;EdkY[mvnf; EGm;aygufrsm;twGuf rSmyg&SdzkdY rvG,fulwJhtwGuf rdcifEdkY rpkdY&wJh
taumif;qHk; jzpfygw,f/ uav;i,fawG[m 'Dtm;omcsuu f dk vufvw T f
arG;uif;p uav;i,fukd rdcifEdkY wdkuf& qHk;½HI;vkduf&r,fh oabmygyJ/ 'ghtjyif EdkYOD;&nf
wm[m uav;i,f&JUtpmvrf;aMumif;awG rSm 0rf;aysmhap? 0rf;oGm;apEdkifwJh *kPfowåd
tqifoifh rjzpfao;vkyYd g/ pwif&ifqidk af wGUqHk &Sdygw,f/ 'gaMumifh oaE¨om;b0uwnf;u
vm&wJ h vl Y a vmu0ef ; usif o pf e J Y v nf ; tltwGif; yg&SdvmwJh i,facs; (Meconium) ukd
vdkufavsmnDaxG aeEdkifzkdY zGHUNzKd;Mu&ygOD;r,f/ oG m ;apEd k i f y gw,f / aoG ; eD O ysuf p D ; &mrS
avxkxJ&Sd ajrmufjrm;vSpGmaom rjrifEdkifwJh xGufvmwJh t0ga&mif"mwfawG pkyHkaerIukd
yk d ; rT m ;awG e J Y &if q k d i f E d k i f z d k Y uk d , f c H t m;awG wm;qD;ay;EkdifwJhtwGuf arG;NyD; tom;0gvmrI
t&G,fra&mufMuao;ygbl;/ 'gaMumifh rdcifEdkY avsmhenf;apEkdifygw,f/ 'gaMumifh obm0
[m arG;uif;puav;i,f&JU vdktyfcsufawGukd w&m;u tm[m&ay;jcif;xuf EdOYk ;D &nftm;jzifh
jznf h q nf ; ay;Ek d i f r ,f h wpf c k w nf ; aom arG;uif;p uav;i,fukd ukd,fcHtm;t"du
taumif;qHk; tm[m&ygyJ/ jzpfay:apwmvkdY qkdEkdifygw,f/
uav;i,farG;zGm;vmNyDqkdwmeJY rdcifEdkY
rd c if E d k Y w G i f yg&S d o nf h "mwf y pö n f ; rsm;
ukd tqifoifhjzpf&if wdkufauR;EdkifygNyD/ arG;NyD;
tqD"mwf (g/100 ml)
yxroHk;av;&ufcefYrSm xGufvmwJh rdcifEkdYOD; pkpak ygif; 4.2
&nf (Colostrum) [m aemufvkdufvmwJh EdkY&nf tqDtufppf (Fatty Acids-length 8C) trace
awGavmuf rjzLwwfygbl;/ 0gusiu hf sit hf a&mif tqDtufppfwpfrsKd; (Polyunsaturated 0,6
&Sdygw,f/ 'gayrJh tqD"mwfeJY EdkYoMum;"mwf Fatty Acids)
yg0ifrIenf;NyD; tom;"mwfeJY ukd,fcHtm;"mwf udkvufpxa&m (Cholesterol) 0,016
5
uqD"mwfwpfrsKd; (Oligosaccharides) 0.5 zsufqD;ay;r,fh "mwfwpfrsKd; jzpfvmygw,f/
owåK"mwf (g/ 100 mL) wpf e nf ; tm;jzif h uif f q mumuG , f " mwf v d k Y
xHk;"mwf (Calcium) 0.03 qdkEdkifygvdrfhr,f/ azmfjyygtmedoif[m rdcifEdkY
rD;pkef;"mwf (Phosphorus) 0.014
pk&Yd olrsm;twGuo f m jzpfygw,f/ rdcifEw Ykd pfrsK;d
qm;owåK"mwf (Sodium) 0.015
ykdwufpD,rf"mwf (Potassium) 0.055
wnf;ukd ajcmufvxuf ykpd cYdk iG &hf ol uav;i,f
uvkd&if;"mwf (Chlorine) 0.043 awGrSm aoG;uifqmwpfrsKd; (Acute Lympho-
cytic Leukemia) jzpfEkdifajc 20 &mckdifEIef;eJY
aemufykdif;xGufwJh rdcifEdkY&nfrSm EkdYoMum; tjcm;aoG ; uif q mwpf r sKd ; (Acute Myeloid
"mwfeJY tqD"mwfawG ydkrkdyg0ifvmMuygw,f/ Leukemia) jzpfEdkifajc 15 &mckdifEIef; oufom
tqD"mwfawGuawmh wjznf;jznf; tcsdefMum apEkdifygw,f/
vmwmeJt Y rQ wd;k wk;d yg0ifvmMurSm jzpfygw,f/ rdcifEdkYcsKd[m &ifom;xJu xGufvmwmqkdk
tMurf ; tm;jzif h rd c if E d k Y x J r S m tom;"mwf ayr,fh oefYraeygbl;/ olYrSm tPkZD0ykd;rTm;
1ç000 yHk ukd;yHk? tqD"mwf 1ç000 yHk 45 yHk? trsKd;aygif; 600 cefYtxd yg&Sdaewwfygw,f/
uqD (oMum;) "mwf 1ç000 yHk 71 yHkeJY owåK olwdkY[m tpmvrf;aMumif;wpfavQmufrSm
(tjcm;) "mwfypönf; 1ç000 yHk ESpfyHk yg&Sd ae&m,lMur,fh rdwfaqGykd;u trsm;pkyg&Sdyg
ygw,f/ w,f/ 'ghtjyif rdcifEdkYrSmygwJh oD;oefYoMum;
rdcifErYkd mS ygwJh EdoYk Mum;"mwfu arG;uif;p "mwfwpfrsKd;[m uav;i,f&JUtlu rauscsuf
uav;i,ftwGuf cGeftm;udk jzpfay:apyg Ed k i f a yr,f h tl v rf ; aMumif ; wpf a vQmuf r S m
w,f/ vIyf&Sm;rIawG? tyl"mwf xkwfvkyfrIawG rdwfaqGykd;rTm;rsm; ae&m,lrIukd tultnDay;
rSm oH;k pGMJ uygw,f/ rdcifErYkd mS yg&Sw d hJ tom;"mwf ygw,f/ tEÅ&m,fjzpfapr,fh a&m*gykd;rTm;awG
uawmh trsKd;rsKd;ygyJ/ olYwm0efeJY olyg/ tcsKdU ae&mr,lEkdifatmif ae&mOD;xm;ovdkygyJ/
uawmh uav;i,fBuD;xGm;zGHUNzKd;zkdY vdktyfwJh ckcHtm;us a&m*gykd;vdk ul;pufa&m*gykd; &Sdaeol
ukefMurf;tjzpf toHk;csMuw,f/ tcsKdUuawmh qdk&ifawmh rdcifEYdk rwku d o
f ihyf gbl;/ rdcifErYdk S
ukd,fcHtm;"mwftaeeJY uav;i,f&JU rzGHUNzKd; wpfqifh uav;i,fqD a&m*gyk;d awG ul;pufomG ;
ao;wJh ukd,fcHtm;tzGJUukd,fpm; a&m*gykd;rTm; EkdifvkdYyg/
&efrS umuG,fay;Muw,f/ tcsKdUu ukd,fwGif; 2012 ck E S p f x k w f ? uav;aq;ynm
"mwk jzpfysufrIawGtwGuf vdktyfwJh "mwful pmapmif (Pediatrics) ? twGJ 129 rSm azmfjy
ypönf;awG jzpfygw,f/ xm;wJh avhvmcsuft& rdcifEdkYukd av;vxuf
txl;ojzifh rdcifEdkYrSmyg&SdwJh tom;"mwf yk d N yD ; aomuf p k d Y c G i f h & ol uav;i,f r sm;[m
wpfrsKd; (Alpha Lactalbumin) [m tjcm;"mwf touf & S L vrf ; aMumif ; atmuf y k d i f ; a&m*g
wpfrsKd; (Oleic Acid) eJY aygif;pyfNyD; tzktusdwf ul;pufcH&r,fhab;rS 72 &mckdifEIef; uif;a0;
(uifqm) uvmyfpnf;rsm;&SdcJh&if okwfoif apygw,f / tenf ; qH k ; ajcmuf v rd c if E d k Y
6
csnf ; pk d Y & ol uav;i,f a wG r S m jyif ; xef w J h
tat;ywfjcif;? em;? vnfacsmif; ul;pufa&m*g
&ifaoG;i,fwdkYtwGuf
jzpfyGm;jcif;wdkYukd 63 &mckdifEIef; enf;yg;wm
awGU&SdcJhMuygw,f/ rdcifEdkYpkdYcGifh&ol uav;i,f
Ed k Y r I e f Y a wG
rsm;[m EdkYjzwfNyD; ESpfvMumonftxd tpm
vrf ; aMumif ; ul ; puf a &m*g jzpf y G m ;rI 64 b,fvkdaumif;aumif;
&mckdifEIef; avsmhenf;apw,fvkdY qdkygw,f/
rd c if E d k Y u k d
rrDEdkifygbl;/
ukd,fwGif;jzpfysufaerIrsm;twGuf
vkdtyfcsufeJY udkufnDwJh
"mwfobm0ypönf;awG
rd c if E d k Y r S m
rdcifEw
Ykd pfrsK;d wnf;ukd oH;k av;vMum wdu k f
auR;&if a wmif "mwf r wnf h v k d Y j zpf w wf w J h yg0ifaeygw,f/
yef;em&ifusyfa&m*g (Asthma)? ESif;cla&m*g
(Eczema) jzpfEdkifajc 27 &mckdifEIef;? tpm
vrf;aMumif;a&mifum 0rf;ysuf0rf;avQmjcif; 1983 ckESpfrS 2005 ckESpftxd avhvmrI
jzpfEdkifajc 31 &mckdifEIef; avsmhenf;apEdkifyg av;ckt& vraphbJarG;vmol uav;i,frsm;
w,f/ rdcifEdkY rpkdY&olrsm;eJY EIdif;,SOfavhvmrI teuf rdcifEdkYpkdYcGifh&olawG[m tlvrf;aMumif;
t& rdcifEdkY pkdYcGifh&olawG[m t&G,fa&mufwJh a&mifum ysufpD;rI (Necrotizing Enterocoli-
tcg t0vG e f E d k i f a jc 30 &mck d i f E I e f ; txd tis) jzpfyGm;Edkifajc 58 &mckdifEIef; enf;yg;wwf
enf;yg;apygw,f/ wpfenf;tm;jzifh rdcifEdkY MuNyD; wpfESpfatmufuav;i,f ½kwfw&uf
pk&Yd olawG[m t0vGerf I odoo d mom avsmeh nf; aoqH;k jcif; jzpfEikd af jc 36 &mckid Ef eI ;f avsmeh nf;
apwJh oabmyg/ apw,fvkdY qdkygw,f/ tdyaf epOf aoqHk;wwf
7
wmjzpfNyD; ajcmufvatmufuav;i,fawGrSm toglobulin) u uav;i,f&UJ uk,
d cf t
H m;tzGUJ ukd
jzpf w wf y gw,f / tjzpf t rsm;qH k ; uawmh vIHYaqmfrdwwfMuw,f/ ukd,fcHtm;tzGJUu
oHk;veJY av;vt&G,f uav;i,fawGrSmyg/ tqdkyg EGm;tom;"mwfukd wdkufckduf&if;eJY
ynm&S i f w d k Y \ wG u f c suf r I r sm;t& aoG;csKdxdef;"mwfxkwf uvmyfpnf;rsm;ukd
tar&duefEdkifiH&Sd rdciftm;vHk;&JU 90 &mckdifEIef; rS m ;,G i f ; zsuf q D ; rd w wf M uygw,f / 'D t cg
om rdcifEdkYwpfrsKd;wnf;ukd rdrdwdkY&ifaoG;i,f aoG;csKdxdef;"mwf rxGufawmhbJ qD;csKda&m*g
tm; wk d u f a uR;apr,f q d k & if wpf E S p f u k d pjzpfvmygawmhw,f/ 'gaMumifh rdrd&ifaoG;
wpfESpfatmuf uav;i,faygif; 900 cefY trsKd ; tpm;trS w f w pf qD ; csKd a &m*g
aoqHk;rIrS wm;qD;Edkifvdrfhr,fvkdY qdkygw,f/ jzpfyGm;jcif;rS txkduftavsmuf tumtuG,f
urÇmhuav;i,f aoqHk;aerI&JU 90 &mckdifEIef; &ap&ef rdcifEdkYwpfrsKd;wnf;ukdom tenf;qHk;
cefY jzpfyGm;aewJh zGHUNzKd;qJEdkifiH 42 EkdifiHrSm oHk;vqufwkduf wkdufauR;apoifhygw,f/
rd c if E k d Y w pf r sKd ; wnf ; uk d ajcmuf v Mumwk d u f 'ghtjyif trsKd;tpm;trSwfESpf qD;csKda&m*g
auR;NyD; wpfESpfjynfhrS EdkYjzwfr,fqdk&if ESpfpOf jzpfyGm;Ekdifajcukdvnf; 40 &mckdifEIef;txd
wpf E S p f a tmuf u av;i,f wpf o ef ; ausmf avsmhenf;apaMumif; taxmuftxm;rsm;
aoqH k ; aerI u k d wm;qD ; Ed k i f r S m jzpf y gw,f / &Sdaew,fvkdY qdkygw,f/
'Dta&twGuf[m urÇmhuav;i,f aoqHk;rI
13 &mckdifEIef;ukd umuG,fEdkifr,fhoabmyg/
rd c if E d k Y w k d u f a uR;jcif ; [m qD ; csKd a &m*g
jzpfyGm;rIrSvnf; tumtuG,f jzpfapEkdifyg
w,f/ rdcifEdkYwpfrsKd;wnf;udk tenf;qHk; oHk;v
avmuf wdkufauR;zkdYawmh vkdygw,f/ uav;
b0rS pwifjzpfyGm;wwfwJh qD;csKdtrsKd;tpm;
trSwfwpfckukd 30 &mckdifEIef;txd wm;qD;Ekdif
w,fvYdk qdyk gw,f/ trsK;d tpm;wpf qD;csKad &m*g
qdkwmu aoG;csKdxdef;"mwf (Insulin) xkwf
uvmyfpnf;rsm; ysufpD;oGm;wJhtwGuf aoG;
tcsKd"mwfukd rxdef;xm;EdkifvdkY qD;csKdvm&wJh
a&m*gyg/ 'Da&m*gjzpf&ifawmh tckcsdeftxd &ifaoG;i,fwdkYtwGuf EdkYrIefYawG b,fvkd
wpfoufvHk; aoG;csKdxdef;"mwfukd aeYpOfxkd;ay; aumif ; aumif ; rd c if E d k Y u k d rrD E d k i f y gbl ; /
&rSm jzpfygw,f/ &if a oG ; i,f & J U uk d , f w G i f ; jzpf y suf a erI r sm;
rdcifEdkYtpm; EdkYrIefYawG wkdufauR;wJhtcg twGuf vkdtyfcsufeJY udkufnDwJh "mwfobm0
olYxJygwJh EGm;tom;"mwfwpfrsKd; (Beta-Lac- ypönf;awG rdcifEdkYrSm yg0ifaeygw,f/ rdcifu
8
tm[m&txkduftavsmuf csKdUwJh&ifawmif awG[m EGm;uav;awGeo YJ m oifah vsmyf gw,f/
rdcifEdkYrSmygwJh "mwfobm0 tcsKd;tpm;awGu &ifaoG;i,ftwGuf tcefYroifh&if qkd;usKd;jzpf
xl;Ny;D rajymif;vJwwfMuygbl;/ rdcifEu Ykd dk zefw;D ay:vmapEdik yf gw,f/ rdcifEw Ykd u
dk af uR;zdYk cufcJ
&mrSm &ifom;&Sd Edx Yk wk u
f vmyfpnf;rS zefw;D ay; aeNyD; vdktyfwJhtcsdefrdkY EdkYrIefYukd tpm;xkd;
wJh "mwfypönf;? rdcifpm;aomufvkdufwJh tpm; wdkufauR;wmuvGv J Ydk jzpfEikd &f if rdcifEkdYuo dk m
tpmrS&wJh tm[m&"mwfeJY rdcifukd,fwGif; &ifaoG;i,fajcmufvwdkif wdkufauR;ay;oifhyg
okdavSmifodrf;qnf;xm;wJh "mwfypönf;awG w,f/
aygif;pyfjzpfay:vmwmyg/ rdcifukd,fwkdifu tESpfcsKyf&&if rdcifEdkYrSmyg0ifwJh "mwf
tm[m& wm&SnfcsKdUwJhvdkY odkrSD;odrf;qnf; ypönf;aygif; ajrmufjrm;pGmwdkY[m &ifaoG;i,f
xm;wJh "mwfypönf;awG enf;yg;ae&ifawmh wdkYukd a&m*gykd;rTm;rsm;&efrS umuG,fay;Edkif
Ed k Y & J U t&nf t aoG ; usqif ; Ek d i f y gvd r f h r ,f / ygw,f/ ukd,fcHtm;tzGJU cGeftm;jynfh0vmap
'grS r [k w f & if a wmh awmf ½ H k w ef ½ H k e J Y rd c if E k d Y zkdY? yHkrSefwm0efxrf;aqmifEkdifzkdY taxmuftul
t&nftaoG; avsmhusrSm r[kwfygbl;/ jyKay;Muygw,f/ &ifaoG;i,f BuD;xGm;zGHUNzKd;NyD;
udk,ft*Fgtpdwftykdif;wdkY zGHUNzKd;vmaprIudk
tm;ay;ulnMD uw,f/ uk, d w
f iG ;f rdwaf qG tPk
ZD 0 yk d ; rT m ;0ef ; usif u k d zef w D ; ay;Muygw,f /
'gaMumifh rdrd&ifaoG;i,frsm; usef;rmoefpGrf;
NyD; aemufykdif;rSm qD;csKda&m*g? t0vGefa&m*g
awG rjzpfyGm;apzkdY rdcifEdkYcsKdwpfrsKd;wnf;ukdom
tenf;qH;k ajcmufvwku d af uR;Ny;D wpfEpS jf ynfrh S
EdkYjzwfoifhygw,fvkdY tBuHjyKwkdufwGef;vdkuf&yg
w,f/
9
rdcifEdkY&nfMunfonf arG;uif;puav;i,ftwGuf taumif;qHk; umuG,f
aq;jzpf a Mumif ; ? arG ; uif ; prS touf a jcmuf v t&G , f t xd rd c if E d k Y
wpfrsKd;wnf;ukdom wdkufauR;oifhaMumif;? EdkYcsKdwkdufauR;jcif;jzifh rdcifESifh
&ifaoG;Mum; arwåm"mwf ykdrkdBuD;rm;vmaMumif;ESifh uav;oli,frsm;\
touf & S i f o ef c G i f h tcG i f h t a&;twG u f tjynf h t 0 umuG , f a y;&rnf
jzpfaMumif; a&;om;xm;onf/
vlom;rsm;xJrS vlom;rsm;yifjzpfonhf uav;oli,frsm;wGif t"dutajccH tcGihfta&;
av;ck&dSonf/ touf&Sifoefusef&pfcGihf (Survival Rights) ? zGHUNzKd;wkd;wufcGihf (Development
Rights) ? umuG , f a pmih f a &S m uf r I & yk d i f c G i h f (Protection Rights) ES i f h yg0if a qmif & G u f c G i h f
(Participation Rights) wkYd jzpfonf/ tqky d gtcGit fh a&;rsm;teufrS uav;rsm;twGuf ta&;Bu;D qH;k
10
jzpf o nh f tcG i h f t a&;rS m touf & S i f o ef cHpm;Mu&í aMumuf&GHUjcif;uif;pGm pdwfykdif;
usef&pfcGihfjzpfonf/ qkdif&m vHkNcKHrIrsm;jzihf BuD;jyif;vmMurnfvnf;
jzpf o nf / rd c if E d k Y & nf wk d u f a uR;jcif ; onf
uav;ol i ,f u k d usef ; rmoef p G r f ; aponf
omru wkdufauR;olrdcifukdvnf; usef;rmap
Ekdifonf[k aq;ynm&Sifrsm;u qkdxm;onf/
qkv d odk nfrmS rdcifE&Ydk nf wku d af uR;onht f wGuf
rdcifa&m uav;yg usef;rmapEkdifonhf tusKd;
aus;Zl; &&dScHpm;Ekdifrnf jzpfonf/
ok d Y & mwG i f wpf c gwpf & H taMumif ;
touf&Sifoefusef&pfcGihf wpfenf;tm; trsKd ; rsKd ; aMumih f rd c if E k d Y w k d u f a uR;jcif ; ES i h f
jzihf touf&SifoefcGihf (Right to Life) [kvnf; pyfvsO;f Ny;D tcuftcJrsm; BuKH awGU&wwfonf/
qkdMuonf/ uav;rsm;twGuf touf&Sifoef taMumif;&if;rsm;rSm rdcifjzpfol\ yifukdrlv
use&f rSd I tcGit fh a&;wGif t"duta&;Bu;D qH;k rSm usef;rma&; raumif;jcif;? uav;\zcifjzpfol
usef;rma&; apmihfa&SmufrIukd cHpm;&&dSEkdifcGihf okrYd [kwf tbk;d tbGm;rsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;u
jzpfonf/ vlaY vmuokYd pwifcsi;f eif;0ifa&muf rdcifEdkY&nfwpfrsKd;wnf;onf uav;twGuf
cgp Eke,fvGef;vSonhf arG;uif;puav;rsm; tm[m&rvH k a vmuf [ k xif j rif a eMujcif ; ?
twGuf use;f rma&;apmihaf &SmufrrI mS rdcifE&Ydk nf rdcifjzpfoo l nf tvkyw f m0efxrf;aqmifaeol
wpfpuf jzpfonf/ jzpf y gu rD ; zG m ;NyD ; cG i h f & uf j ynh f o nf E S i h f
rd c if E d k Y & nf w pf p uf o nf arG ; zG m ;vmp vk y f i ef ; cG i f o k d Y jyef v nf 0 if a &muf & jcif ;
uav;i,fwpfa,muftwGuf tvGefwefzkd; ponfwdkY jzpfonf/
&dSovkd &SifoefzkdY&m toufaoG;aMumvnf; okdYaomfvnf; rdrd\uav;udk rdcifEkdY
jzpfonf/ a&m*gb,umuG,f&efESihf usef;rm wkdufauR;rnf? rauR;rnfukd qHk;jzwfEkdifcGihf
oefpGrf; ÓPf&nfzGHUNzKd; wkd;wuf&eftwGuf &dSolonf rdcifomvQifjzpfonhftwGuf rdrd
uav;i,frsm;ukd yxrqHk; rdcifEkdY&nfMunf uav;twGuf trSefyif tusKd;aus;Zl; BuD;rm;
wkdufauR;ay;&efESihf toufajcmufvtxd onh f rd c if E k d Y & nf u k d rjzpf r ae wk d u f a uR;
rjzpfrae rdcifEdkY&nf wdkufauR;&ef ta&;BuD; oihfayonf/ rdcifwpfa,muftaeESihf rdrd\
onf[k q&m0efrsm;u qkdxm;onf/ uav;i,ftwGuf taumif;qHk;a&G;cs,frI
rdcifEdkY&nfMunfonf uav;rsm;twGuf vnf ; jzpf o nf / Ek d Y & nf w k d u f a uR;csd e f w G i f
taumif;qHk; umuG,faq;vnf; jzpfonf/ uav;i,f u k d aEG ; axG ; rI a y;jcif ; jzih f
uav;rsm;onf rdcifEdkY&nfaomufoHk;aecsdef uav;i,fESihf rdciftMum; cspfcif&if;ESD;rIukd
wGif aEG;axG;rI? pdwfykdif;qkdif&m vHkNcKHrIwkdY wnfaqmufEkdifrnf jzpfonf/
11
zG H U NzKd ; qJ E k d i f i H r sm;wG i f uav;i,f r sm;
aoqHk;rI avQmhcsEkdifa&;twGuf enf;vrf;rsm;
&SmazGpOf;pm;Mu&mwGif arG;zGm;pOfrS tenf;qHk;
ajcmufvt&G,ftxd rdcifEkdY&nfwkdufauR;
jcif ; jzih f aoqH k ; rI E I e f ; avsmh u satmif
aqmif&Gufonhf enf;vrf;vnf; yg0ifonf/
uav;oli,frsm;\ touf&SifoefcGihf tcGihf
ta&;twGuf BuKd;yrf;aqmif&Gufjcif;vnf;
jzpfonf/ okdYtwGuf usef;rma&;apmihfa&SmufrI
ay;aeaom 0efxrf;rsm;? rdcifEiS u fh av;oli,f 1924 ckESpf uav;oli,ftcGihfta&;
rsm;ukd apmihfa&SmufaeMuaom tzJGUtpnf; qkdif&m EkdifiHaygif;csKyftoif;BuD;\ *sDeDAm
rsm;taejzihf aus;vufawme,frsm;ta&muf aMunmcsuf w G i f uav;ol i ,f w k d i f ; onf
oGm;a&mufí rdcifEkdYwkdufauR;jcif;\ tusKd; ½kyyf idk ;f qkid &f mESifh pdwyf idk ;f qkid &f m zGUH NzK;d wk;d wufrI
aus;Zl ; rsm;uk d ynmay;aqmif & G u f M u&ef twGuf vkdtyfaom taxmuftyHhrsm; &&dS
vkdtyfonf/ ap&rnf/ qmavmifiwfrGwfaeaom uav;
rd cif Ek d Y &nf onf aps;BuD ;ay; 0,fp &m oli,fukd tpma&pmauR;arG;jcif;? emrusef;
rvk d o nh f t jyif aps;BuD ; ay;0,f & onh f jzpfaeaom uav;oli,fudk aq;ukoay;jcif;?
tjyifEkdYrIefYrsm;xuf tm[m&"mwfvnf; ykdrkd BuD; xGm;&ihfu sufr I aemufu saom uav;
jynhf0pGm yg0ifonf/ rdcifEkdYwkdufauR;jcif; oli,fukd tultnDay;jcif;? qkd;oGrf;uav;
aMumihf aiGaMu;oD;oefY ukefusjcif;r&dSonhf oli,frsm;ukd jyefvnfjyKjyifay;jcif;? rdbrJhESihf
twGuf 0ifaiGenf;yg;onhf rdom;pkrsm;twGuf ckdukd;&mrJh uav;oli,frsm;ukd ckdvIH&m tul
pD;yGm;a&;t& wGufajcukdufonf/ tnD r sm;ay;jcif ; wk d Y u k d jyKvk y f a y;&rnf [ k
uav;i,fukd tcsdefra&G;? ae&mra&G; azmfjyxm;cJhonf/
uav;Akdufqmonhf tcsdefwkdif; vG,fulpGm tvm;wl uav;ol i ,f t cG i h f t a&;
wkdufauR;EkdifonhftwGuf uav;a&m rdcifyg qkdif&m tjynfjynfqkdif&mpmcsKyfwGifvnf;
tqif ajyaponf / ta&;BuD ;qHk; tcsufr Sm uav;oli,frsm; use;f rma&;qkid &f m tjrihrf m;
rdcifEkdY&nfonf tpmaMuvG,fNyD; 0rf;csKyfjcif;? qHk;aom pHcsdeftxd cHpm;Ekdif&ef vHkavmufNyD;
0rf ; avQmjcif ; rsm; rjzpf a pbJ uav;uk d tm[m&"mwfjynhf0aom tpm;taomufrsm;
usef;rmaponf qkdonhftcsufukd rdcifwkdif; ESifh oefY&Sif;aomaomufa&rsm; oHk;pJGjcif;jzifh
odxm;&rnf jzpfonf/ usef;rmonhfuav;ukd a&m*gb,ESifh tm[m&csKUd wJrh u I dk wku d zf su&f ef
yk d i f q k d i f x m;onh f r d o m;pk o nf rvJ G r aoG pmcsKyftzJGU0ifEkdifiHrsm;u aqmif&Guf&rnf[k
aysmf&Tifonhfrdom;pk jzpfvmrnf/ azmfjyxm;onf/
12
uav;tygt0if uav;oli,frsm; aoqHk;rI
EI e f ; avQmh c sEk d i f a &; pD r H c suf r sm;csrS w f í
vGwfvyfpGm vk d t yf o nh f b@maiG a Mu;rsm; axmuf y H h
ay;jcif;? tm[m&rsm; jznhq f nf;wku d af uR;jcif;
arG;zGm;vmMuonhf wkdYukd aqmif&Guf&rnf jzpfonf/
uav;oli,frsm; use;f rma&;apmihaf &SmufrrI sm;? 0efaqmifrI
rsm; tjynhft0&&dSatmif ulnDaqmif&Gufay;
usef ; rmzG H U NzKd ; ap&ef &rnf/ jrefrmEkdifiHonfvnf; pmcsKyftzGJU0if
EkdifiHjzpfonhftwGuf EkdifiHtwGif;&dS uav;
rdbrsm;? oli,frsm; ¤if;wk\ Yd tcGit fh a&;rsm; tjynht f 0
usef;rma&;apmihfa&Smufay;onhf cHpm;&&dSEkdif&ef pmcsKyfygtcsufrsm;twkdif;
taumif t xnf a zmf aqmif & G u f a y;&rnf
0efxrf;rsm;ESihf tpkd;&wGif jzpfonf/ uav;oli,frsm;\ touf&Sifoef
cG i h f t wG u f tjynh f t 0 umuG , f a y;&rnf
tjynhft0 jzpfonf/
wm0ef&dSonf/
EkdifiHwpfEkdifiHonf tjynfjynfqkdif&m
uav;oli,f tcGit fh a&;pmcsKyu f dk twnfjyK
vuf r S w f a &;xk d ; xm;NyD ; jzpf y gu tqk d y g
pmcsKyfygtcsufrsm;ukd rvJGraoG taumif
txnfazmf aqmif&Guf&rnhf wm0ef&dSonf/ vGwfvyfpGm arG;zGm;vmMuonhf uav;
uav;oli,fwkdif; tcGihfta&;rsm;ukd tjynhf ol i ,f r sm; usef ; rmzG H U NzKd ; ap&ef rd b rsm;?
t0 cHpm;Ekdifatmif tmrcHay;&rnf jzpfonf/ usef;rma&;apmihfa&Smufay;onhf 0efxrf;rsm;
txl;ojzihf EkdifiH\tem*wftiftm;rsm; ESihf tpkd;&wGif tjynhft0 wm0ef&dSonf/
jzpfonhf uav;oli,frsm; ½kyfykdif;qkdif&mESihf uav;oli,frsm; arG;uif;pESihf i,f&G,fpOf
pd w f y k d i f ; qk d i f & m usef ; rmzG H U NzKd ; pG m touf wGif toufrqHk;½HI;apa&;? touf&SifoefcGihf
&SifoefMu&rnhf tcGihfta&;ukd tjynhft0 tygt0if tjcm;tcGihfta&;rsm; tjynhft0
jznh f q nf ; taumif t xnf a zmf a y;&rnf cHpm;&&dSEkdifa&;? usef;rmNyD; ÓPf&nfzGHUNzKd;onhf
jzpf o nf / Oyrm- Ek d i f i H a wmf r S arG ; uif ; p uav;oli,frsm; ay:xGef;vma&;wkdYtwGuf
13
uav;i,f\b0tp pwif&Sifoef touf wkid ;f jynf\tem*wftwGuf arQmv f ihcf su?f rdb
&Snfaprnhf rdcifEdkY&nfwkdufauR;jcif;rSonf rsm;twGuf arQmfvifhcsufESifh vlrItzGJUtpnf;
uav;i,frsm;twGuf tjcm;aom jynhfpHk rsm;twGuf arQmfvihfcsuf tvif;a&mifrsm;
aumif;rGefonhf 0efaqmifrIrsm;jzihf uav; jzpfonf/ rnfonhftaMumif;ESihfrQ uav;i,f
oli,frsm;ukd 0kdif;0ef;apmihfa&SmufMu&rnf rsm;\touf rqH;k ½H;I apa&; BuK;d yrf;aqmif&u G f
jzpfonf/ Mu&ayrnf/
taMumif ; rS m usef ; rmoef p G r f ; NyD ;
ÓPf&nfzGHUNzKd;onhf uav;oli,frsm;onf a'guf w m ck d i f c k d i f 0 if ;
[m o
cEÅ D y g&rD
pdefYyDwm/ / ]]rif ; ud k ed A Á m ef b H k
xJ u k d bmaMumif h
0ifcGifhjyKoifhovJ}}
uREkfyf/ / ] ] w p f c g w k e f ; u
uReaf wmf&h UJ vkyaf zmf
uk d i f z uf w pf O D ; u
tpnf;ta0;rSm
]]xifjrif,lqyg
w,f}} vkdY ckepfBudrf
ajymwmukd uReaf wmf
rsKd;u olYukd onf;cH
cGifhjyKcJhygw,f}}
pdefYyDwm/ / ]]uJ- 0ifcJhawmh}}
armf (oefvsif)
14
uk d , f 0 ef a qmif r d c if r sm;twG u f y#d o aE¨ E S i f h y wf o uf í csrS w f x m;
onf h Oya'rsm;uk d od &S d v dku fe mEkdi f& ef a&;om;xm;onf/
vl Y t ouf
- vlYtoufonf &cJbd\/
- vlYtouf&Sifa&;onf t"duta&;BuD;vS\/
- vlwkdif; touf&Sifvkd\/ touf&Snfvkd\/
- toufwpf&m rae&aomfvnf; trIwpf&m awGUBuKH&pNrJ jzpfyg\/
15
- vlYukd,fukd xdckdufaom jypfrIrsm; (Of oHa,mZOf wG,fwm&onf/ wefzkd; rjzwfEdkif
Offences Affecting the Human Body) aomukd,f0ef jzpfygayonf/
[lí &mZowfBuD;Oya' tcef; (16)
wGif azmfjyxm;yg\/ uk d , f 0 ef y suf a pjcif ;
- vltY oufudk xdcu dk af om jypfrrI sm; (Of (Causing Miscarriage)
Offences Affecting Life) [l í vnf ; &mZowfBu;D Oya'yk'rf (312) wGif rnfol
xyfrHcGJjcm;azmfjyxm;yg\/ rqkd uk, d 0f efaqmifred ;f r\toufudk u,fq,f
- vlt
Y ouf[o l nf arG;onfrS aoonf vk d a om oabm½k d ; jzif h r [k w f b J uk d , f 0 ef
txd umvukd ac:Edkifyg\/ aqmifrdef;rukd ukd,f0efysufap&ef rdrdtvdk
- vlYtoufESifh Oya'tjrif wifjyyg& tavsmufjyKvQif xko d ul dk oH;k ESpt
f xd axmif'Pf
ap/ wpfrsKd;rsKd;jzpfap? aiG'Pfjzpfap? 'PfESpf&yfvHk;
jzpfap csrSwf&rnf/
rd e f ; ronf vI y f & S m ;aom uk d , f 0 ef E S i f h
jzpfvQif xko d u
l kd ckepfEpS t
f xd axmif'PfwpfrsK;d
rsKd; csrSwf&rnfhtjyif aiG'Pfvnf; csrSwfEdkif
onf/
tES p f o m&
yk'fr (312) onf ukd,f0efaqmifrdef;r\
touf u k d umuG , f v k d a om oabmjzif h
r[kwfbJ ukd,f0efzsufcsrI jzpfonf/ ukd,f0ef
uk d , f 0 ef aqmifrdef;ru rdrdukd,f0efukd zsufcsvQifvnf;
&if a oG ; i,f u av;rsm;\ b0onf þyk'fr\ &Sif;vif;csuft& tusKH;0ifonf/
uk d , f 0 ef j zif h pwif y gonf / uk d , f 0 ef o nf yk'fr (313) wGif ukd,f0efaqmifrdef;r\
rdcif\tvS jzpfonf/ ukd,f0efaqmif rdef;r oabmwlncD surf &Sb d J zsucf srt
I wGuf oD;jcm;
wpf a ,muf t wG u f rd r d \ cspf c if z G , f jypf'Pf owfrw S xf m;aomaMumifh yk'rf (312)
&ifaoG;i,fudk uk, d 0f efv,
G o
f nft
h csed rf S pwif onf xkdrdef;r\oabmwlnDcsufjzifh zsufcs
í jrwf E d k ; &onf / cspf c if & onf / rd c if jcif;ESifhom oufqkdifonf/
16
tpk d ; &u cef Y x m;onf h aq;tzG J U \ cefYxm;onfhtzGJUu axmufcHjcif;r&SdbJ xkdokdY
axmufcHcsufr&SdbJ rdef;rukd ukd,f0efr&Sdatmif cGJpdwfukoonfukd rdrdoabmtavsmuf cH,l
cGJpdwfay;olESifh cGJpdwfcHolrsm;ukdvnf;aumif;? ygu yk'rf 312 (*) t& tjypf&o
dS nf[k azmfjy
a,musmf ;ukd y#doaE¨ray;Edik af tmif cGpJ w
d af y; jy|mef;xm;onf/
olESifh cGJpdwfcHolrsm;ukdvnf;aumif; ta&;,l
tjypfay;&ef yk'fr 312 (u) rS (C) txd
jznfhpGufxm;onf/
rd e f ; ruk d y#d o aE¨ rwnf E d k i f a tmif
cGJpdwfukojcif; (Starilization of a Woman
by Surgery)
yk'fr 312 (u) wGif rnfolrqkd rdef;r
quf p yf y k ' f r rsm;
wpfOD;wpfa,muf\ ukd,f okdYr[kwf pdwf
y#d o aE¨ r wnf E d k i f a tmif ok d Y r [k w f
use;f rma&;twGuf xkrd ed ;f rukd y#doaE¨ rwnf
y#doaE¨ ay;EdkifpGrf;r&Sdatmif cGJpdwfukojcif;
Edkifatmif cGJpdwfuko&ef vkdtyfaMumif;jzifh þ
aMumif h aoqH k ; rI (yk ' f r 312-C)?
udpötvkdYiSm tpkd;&u cefYxm;onfhtzGJUu
ukd,f0efaqmifrdef;ru oabmrwlbJ ukd,f0ef
axmufcjH cif;r&Sb d J xkrd ed ;f rukd y#doaE¨ rwnf
ysufapjcif; (yk'fr 313)? ukd,f0efysufap&ef
Edkifatmif wrifcGJpdwfukojcif;udk tjypfay;
tBuHESifhjyKaom jyKvkyfrIjzifh aoapjcif; (yk'fr
aom Oya'yk'fr jzpfonf/
314)? uav;t&Sif arG;zGm;jcif;ukd wm;qD;&ef
a,musf m ; tBuHjzifhaomfvnf;aumif;? arG;zGm;NyD;aemuf
a,musmf ;ukd y#doaE¨ ay;Edik pf rG ;f r&Sdatmif aoap&eftBuHjzifhaomfvnf;aumif; jyKvkyfrI
cGJpdwfukojcif; (Starilization of a man by Sur- wpf c k j yKjcif ; (yk ' f r 315)? vI y f & S m ;aom
gery) rSm &mZowfBuD;Oya'yk'fr 312 (c) ukd,f0ef&Sd trd0rf;wGif;uav; (Unborn Child)
t& tjypf&Sdonf[k azmfjyxm;onf/ ukd aoapjcif; (yk'fr 316)? rdbu okdYr[kwf
xdef;odrf;olu touf 12 ESpfatmuf uav;
cG J p d w f u k o jcif ; uk d cH , l j cif ; ukd pGefYypfjcif; (yk'fr 317)? uav;tavmif;
rnfolrqkd rdrd\ukd,f okdYr[kwf pdwf udk wdwfwqdwf azsmufzsufjcif;jzifh arG;zGm;
usef;rma&;twGuf rdrdukd y#doaE¨ rwnfEdkif onf u k d xd r f c sef j cif ; (yk ' f r 318) wk d Y r S m
atmifaomfvnf;aumif;? y#doaE¨ay;EdkifpGrf; arG; uif; p uav;oli ,fr sm;ukd Oya't&
r&Sdatmifaomfvnf;aumif; cGJpdwfuko&ef tumtuG,fay;aom qufpyfOya'yk'frrsm;
vkdtyfaMumif;jzifh þudpötvkdYiSm tpkd;&u jzpfMuonf/
17
Oya'rsm;
arG;onfrS aoonftxd 1/ The Lunarcy Act (1912)
2/ The Myanmar Medical Degree Act
vlYtoufwpfacsmif; &Sifoefí (1916)
3/ The Poisons Act (1919)
usef;rma&;tjzmjzm 4/ The Geneva Convention Implement-
ing Act (1936)
cH p m;&&S d E d k i f a p&ef 5/ 1972 ckESpf? jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH
jynf o l Y u sef ; rma&;qk d i f & mOya'
wnfqJjy|mef;Oya'rsm;ESifhtnD (Oya'trSwf 1^1972)
6/ jref r mEd k i f i H rd c if E S i f h u av;
tav;ay;
apmif h a &Sm uf a &;toif ; Oya'
aqmif&GufoGm;oifhygaMumif;ESifh (21^1990)
7/ trsKd;om;aq;0g;Oya' (7^1992)
jynfolYusef;rma&;twGuf 8/ jref r mEd k i f i H trsKd ; om;tk d v H y pf
aumifpDOya' (6^1993)
w&m;Oya'tumtuG,fonf 9/ ul;pufa&m*grsm; umuG,Ef rdS ef if;a&;
Oya' (1^1995)
ta&;wBuD; 10/ rsuf p d v S L 'gef ; jcif ; qk d i f & mOya'
(2^1996)
vdktyfvSygaMumif; ... 11/ wkdif;&if;aq;0g;rsm;Oya'
(7^1996)
12/ trsKd ; om;tpm;taomuf O ya'
(5^1997)
usef ; rma&;ES i f h tm;upm;0ef B uD ; Xme 13/ wkdif;&if;aq;aumifpDOya'
usef ; rma&;ES i f h tm;upm;0ef B uD ; Xme (2^2000)
onf atmuf y gOya' (23) rsKd ; jzif h 14/ aoG;ESifh aoG;ypönf;qdkif&mOya'
wm0ef c H a qmif & G u f a eaom 0ef B uD ; Xme (1^2003)
jzpfonf/ &ifaoG;i,frsm;twGuf use;f rma&; 15/ aq;vd y f E S i f h a q;&G u f B uD ; xG u f
apmifha&SmufrIrsm;qdkif& m vk y f i ef ; trsKd ; rsKd ; ypönf; aomufoHk;rI xdef;csKyfa&;
ukdvnf; wm0ef,laqmif&Gufvsuf&Sdonf/ Oya' (5^2006)
18
16/ yk*¾vdu usef;rma&;vkyfief;qdkif&m ]]&ifaoG;i,frsm;twGuf rdcifEdkYonfom
Oya' (5^2007) ta&;BuD;aom ukd,fcH"mwfpmjzpfaMumif;}}
17/ jrefrmEdkifiH oGm;ESifhcHwGif;qdkif&m usef;rma&;A[kokwESifh odaumif;p&mrsm;udk
aq;aumifpDOya' (12^2011) jzefYa0ay;vsuf&SdaMumif; Mum;od&onf/
18/ xdckduf'Pf&m&&Sdaom ta&;ay: xkdrQru jynfoltaygif; usef;rmzGHUNzKd;
vlemukd ulnDapmifha&Smufjcif;ESifh wd k ; wuf & ef (arG ; onf r S aoonf t xd )
ukojcif;qdkif&mOya' (53^2014) vl Y t ouf & S i f o ef a &; usef ; rma&;twG u f
19/ jref r mEd k i f i H aq;aumif p D O ya' usef ; rma&;ES i f h tm;upm;0efBuD;Xmeonf
(26^2015) vk y f i ef ; toG , f o G , f u k d aqmif & G u f v suf
20/ jref r mEd k i f i H ol e mjyKES i f h om;zG m ; &Sdonf/ usef;rma&;ESifh Oya'onf tpOftNrJ
aumifpDOya' (27^2015) qufpyf'GefwGJaeonf/
21/ vlO;D a&wk;d yGm;EIe;f xde;f ndj§ cif;qdik &f m
usef ; rma&;apmif h a &S m uf r I O ya' wif j ycsuf
(28^2015) arG ; onf r S aoonf t xd vl Y t ouf
22/ jrefrmEdkifiH MuufajceDtoif;Oya' wpfacsmif; &Sifoeffí usef;rma&;tjzmjzm
(52^2015) cHpm;&&SdEdkifap&ef wnfqJjy|mef;Oya'rsm;ESifh
23/ ukd,ft*Fgtpdwftykdif; vSL'gef;jcif; tnD tav;ay; aqmif&u G of mG ;oifyh gaMumif;
qkdif&m Oya' (58^2015) ESifh jynfolYusef;rma&;twGuf w&m;Oya'
«31-12-2016 txd jzpfygonf/» tumtuG,fonf ta&;wBuD; vdktyfvSyg
aMumif; tBuHjyKwifjytyfygonf/
&if a oG ; i,f r sm;twG u f rd c if E d k Y
&nf ñ T e f ;
1/ jynfaxmifpka&SUaecsKyf½Hk;rS xkwfa0
aom Oya'aygif;csKyfrsm;
2/ aeYpOfowif;pmrsm;
3/ &mZowfBuD;
19
trsm;yk d i f u k r Ü P D B uD ; rsm;wG i f &if ; ES D ; jr§ K yf E S H v k d o l r sm;twG u f pawmh
&S , f , mrsm;ES i f h y wf o uf í od &S d x m;&rnf h taMumif ; t&mrsm;uk d
a&;om;xm;onf /
28
Joy and Woe
Joy and woe are woven fine,
* A clothing for the soul divine;
Under every grief and pine
Runs a joy with silken twine.
William Blake
(1757-1872)
29
aysmf&Tifjcif;ESifh 0rf;enf;jcif;
OD;boef; (r[m0dZÆm)
30
Dhammapada - 19
Ä Much though he recites the cacred texts,
but acts not accordingly,
that heedless man is like a cowherd
who only counts the cows of others
he does not partake of the blessings of a holy life.
Buddha
(Translated Pali to English
by Acharya Buddharakkhita)
EGm;EdkY&om? rodygokdY
Ä aus;Zl;Bu;D rm; ? tusK;d rsm;onfh
yd#uwfo;kH yHk ? ukeaf tmifoifMum;
a[mEdik jf im;vnf; ? w&m;bm0em
yGm;umur®|mef; ? rpD;jzef;rl
xkwd pfou l m; ? oifMum;ydcYk s
a[majymcom &rnfwnf;/
yrmqkjd im; ? EGm;ausmif;om;onf
EGm;rsm;tyfEHS ? ydik &f iS x
f u
H
EGm;ausmif;com ? tojym&vsuf
&ojynfNh zK;d ? tiftm;wk;d yGm;
EGm;Ed&Yk om ? tjzmjzmudk
rodygokYd jzpfrnfwnf;/ /
zkd;&efEdkif (ausmufBuD;)
31
urÇmhtiftm;BuD;EkdifiHBuD;rsm;u umuG,fa&;toHk;p&dwfukd wdk;jrifhtoHk;
jyKvsuf & S d a Mumif ; ? r[mAsL[majrmuf AH k ; BuJ a v,mOf B uD ; rsm;ES i f h
r[mAsL[majrmuf ukd,faysmuf AHk;BuJav,mOfopfrsm;ukd wdk;csJUxkwfvkyf
Edkifatmif BuKd;yrf;aeaMumif; a&;om;xm;onf/
tajymif;tvJjzpfaprnfh?
tar&duef\ ppftiftm;udk
pde fa c:onfh
acwfrDvufeufrsm;
34
vufwGJum wm0efrsm;udk xrf;aqmifMurnf H6K r[mAsL[mAH k ; BuJ a v,mOf o nf
jzpfonf/ taemufypdzdwfa'o? *ltrfuRef;? tar&duef
ppfpcef;udk yso H ef;wdu
k cf u
kd Ef idk pf rG ;f &So
d nf/ H6K
r[mAsL[majrmuf AH k ; BuJ a v,mOf r sm; AHk;BuJav,mOfwGif a0[ifrS ajrjyifypf CJ-10
urÇmhtiftm;BuD;EkdifiHrsm;jzpfonfh tar c½kZf'Hk;usnf ajcmufpif;udk o,faqmifypfcwf
&duef? ½k&mS ;ESihf w½kwEf idk if w
H o
Ykd nf umuG,af &; EkdifpGrf;&Sdonf/
toHk;p&dwfrsm;udk wdk;jr§ifhum orm;½dk;usESifh xdjYk yif w½kwu f muG,af &;0efBu;D Xmeonf
EsLuvD ; ,m;ppf y G J r sm;wG i f ta&;ygaeqJ EsLuvD;,m;xdyfzl;rsm; wyfqifEkdifonfh CJ-
jzpfaom r[mAsL[mAHk;BuJav,mOfBuD;rsm;udk 20 enf ; AsL[majrmuf EsLuvD ; ,m;yJ h x d e f ;
omru AsL[majrmufudk,faysmuf Mum;jzwf 'Hk;usnfrsm;udk wDxGifxkwfvkyfvsuf&SdNyD; H6K
[ef Y w m;a&; av,mOf r sm;ud k y g wd k ; csJ U r[mAsL[m udk,faysmufAHk;BuJav,mOfrsm;wGif
wnfaqmufwyfqif jzefYMuufaeonf/ wyfqiftoHk;jyK&ef pDpOfaeonf/
w½kwfjynfolYvGwfajrmufa&; wyfrawmf xdkYaMumifh w½kwfavwyfrS r[mAsL[m
onf vmrnfh ig;ESpfrS 10 ESpftwGif; tm&S\ AHk;BuJav,mOf H6K onf orm;½dk;usppfyGJrsm;
vHkNcHKa&;ppftiftm;csdefcGifvQmudk tajymif; omru EsLuvD;,m;ppfyGJrsm;wGifyg yg0if
tvJjzpfaprnfh? tar&duef\ ppftiftm;udk aqmif&GufEkdifpGrf;&Sdonf/
pdefac:onfh acwfrDvufeufrsm; wyfqifa&; w½k w f a vwyf \ r[mAsL[majrmuf
udk OD;wnfaqmif&Gufaeonf/ AHk;BuJav,mOf H6K onf w½kwfppfbufESifh
taemufwikd ;f ppfbufwMYkd um; enf;ynm uGm[
rIudk tqHk;owfay;onfh *drf;csdrf;*sm (Game
Changer) AHk;BuJav,mOfBuD;yif jzpfonf/ H6K
r[mAsL[majrmuf AHk;BuJav,mOfonf rdkif
5ç500 tuGmta0;udk awmufavQmufysHoef;
wkdufcdkufEkdifonf[k od&Sd&onf/
r[mAsL[majrmuf AHk;BuJav,mOfrsm;ESifh w½kwfumuG,fa&;0efBuD;Xmeonf rdkif
pyfvsO;f í w½kwaf vwyfrawmfwiG f HongZha 7ç500 txd ysHoef;wkdufckdufEkdifaom r[m
6K odkYr[kwf H6K AHk;BuJav,mOf 15 pif;udk AsL[mAHk;BuJav,mOfopfudk xyfrHxkwfvkyfEkdif
jzefYMuufwyfqifvdkufNyD jzpfonf/ ppfewf &ef BudK;yrf;vsuf&Sdonf/ uif0gumuG,fa&;
bk&m; (Zhan Shen) [k trnfay;xm;onfh pmapmifwGif w½kwfjynfolYvGwfajrmufa&;
H6K AHk;BuJav,mOfonf toH\tvsifeD;yg; wyfrawmfonf H6K AH k ; BuJ a v,mOf r sm;ud k
ysH o ef ; Ek d i f N yD ; LACM c½k Z f ' H k ; usnf r sm;ud k xkwfvkyfwyfqifEkdifaMumif;? ypdzdwfork'´&m
o,faqmifypfcwfEkdifonf/ taemufydkif;ESifh tv,fydkif;&Sd ypfrSwfrsm;udk
35
ysHoef;wdkufcdkufEkdifpGrf;&SdaeNyD[k azmfjyxm; Mum;jzwf[efYwm;EkdifpGrf;&Sdrnf r[kwfay/ ¤if;
onf/ ppf a v,mOf r sm;onf tar&d u ef \ yOö r
tar&d u ef A H k ; BuJ a v,mOf r sm; rsKd;qufav,mOfrsm; jzpfonf/
37
S-300 ESifh S-400 avaMumif;&ef umuG,fa&; 2023 ck E S p f w G i f ½k & S m ;avwyf ü PAKDA
'H k ; usnf p epf r sm;rS m wd k u f c d k u f a &;pG r f ; &nf r[mAsL[mAH k ; BuJ a v,mOf r sm;ud k pwif
xufjruf aumif;rGefvSonf/ toHk;jyKEkdifaomtcsdefwGif ½k&Sm;wyfrawmf\
½k&Sm;wyfrawmf\ T-80 ? T-90 ESifh T-14 ajrjyif? a&jyif? a0[ifwdkufcdkufa&;pGrf;&nfrSm
wkdufyGJ0ifwifhum;BuD;rsm;rSm wkdufpGrf;tm; or®wylwif arQmrf eS ;f xm;onfxufyif tHrh cef;
tvGefaumif;rGefaMumif; qD;&D;,m;ppfyGJwGif jrifhwufvmEkdifonf[k ppfa&;okawoDrsm;u
oufaojycJhNyD; jzpfonf/ oHk;oyfa0zefMuonf/
,aeY t csd e f ü ½k & S m ;or® w yl w if \
vrf;ñTecf sujf zifh ppfo;kH bwf*surf sm;udk jri§ w hf if pnf o l v d I i f
um r[mAsL[majrmuf ud k , f a ysmuf A H k ; BuJ
av,mOfopf PAKDA udk wlydkvufav,mOf Ref: Internet
ukrÜPDBuD;u wnfaqmufvsuf&Sdaeonf/
aMumfjimrsm; xnfUoGif;vdkygu
zkef; - 01-249230? 09-43119143 odkh qufoG,fpHkprf;Edkifygonf/
38
0rf ;Ak d uf xJ &S d tonf ;? tpmvrf; aMumif; ? t½kd; ESi fh cke fa eonfh ESv Hk;
ukdyif xGif;azmufjrifEdkifonfh ta&jym;&Sd zm;rsKd;EG,fopftaMumif;ESifh
urÇmBuD; ylaEG;vmrI? &moDOwkazmufjyefrIrsm;aMumifh zm;rsKd;EG,fopfwdkY
rsKd ; ok O f ; awmh r nf h tEÅ & m,f t aMumif ; a&;om;xm;onf /
41
'k w d , urÇ m ppf E S i f h ppf a t;acwf u mvtwG i f ; ü urÇ m h E d k i f i H t oD ; oD ; wG i f
jzpfyGm;cJhonfh ppfyGJrsm;wGif vdktyfonfh vufeufcJ,rf;rsm;? &du©mrsm;ESifh
ppf o nf ponf w d k Y u k d o,f , l y k d Y a qmif a y;cJ h o nf h r[mAsL[majrmuf
o,f,lykdYaqmifa&;av,mOfBuD;rsm;aMumifh atmifjrifrIrsm; &&SdcJhaMumif;
uk d a&;om;xm;onf /
[m o vufawGUocsFm
q&mr / ]]q&mru rif ; uk d aMumif
ES p f a umif a y;r,f ? NyD ; awmh
aemufxyfESpfaumif? aemufNyD;
ESpfaumifxyfay;&if rif;rSm
aMumif b,fESaumif &SdrvJ}}
a*smfeD / ]]ckepfaumif}}
q&mr / ]]r[k w f a o;bl ; ? q&mru
rif;udk aMumifESpfaumif ay;
r,f ? NyD ; awmh aemuf x yf
ESpfaumif? aemufNyD; ESpfaumifxyfay;&if rif;rSm aMumif b,fESaumif &SdrvJ}}
a*smfeD / ]]ckepfaumif}}
q&mr / ]]uJ-'Dvv kd yk &f atmif? igu rif;udk yef;oD;ESpv
f ;kH ay;r,f? Ny;D awmh aemufxyfEpS v
f ;kH ?
aemufNyD; ESpfvHk;xyfay;&if rif;rSm yef;oD; b,fESvHk; &SdrvJ}}
a*smfeD / ]]ajcmufvHk;yg}}
q&mr / ]]uJ- igu rif;ukd aMumifESpfaumifay;w,f? NyD;awmh aemufxyf ESpfaumif?
aemufNyD; ESpfaumifxyfay;&if rif;rSm aMumif b,fESaumif &SdrvJ}}
a*smfeD / ]]ckepfaumifyg}}
q&mr / ]]a*smfeD- rif; b,fvkdvkyfNyD; ckepfaumif &ovJ}}
a*smfeD / ]]uRefawmfhrSm ta&mifawmufawmuf aMumifwpfaumif &SdNyD;om;rkdYyg}}
armf (oefvsif)
45
vl w d k Y \ t,l o D ; rI r sm;u wd & pä m ef r sm;uk d ab;Oy'f j zpf a paMumif ; ?
uHprf;ta<ujym;rsm; rsKdcsrdí 0uf½kyfpkbl;vkd jzpfvmonfh vdyfrBuD;onf
cuf cJ aom cG J pd wf rI rsm;ukd cH, lc Jh& aMumif; ESi fh jrpf? acsmif; ? tif; tkdi f?
yif v ,f x J o k d Y pnf ; urf ; rJ h t rI d u f p G e f Y y pf r I r sm;aMumif h a&aeowå 0 gwd k Y
aoqH k ; cJ h & aMumif ; oif c ef ; pm,l z G , f a&;om;xm;onf /
48
cJhMuonf/ xkdYaemuf uefudk topfjyefvnf ,cktcg tGrb f if (vdyrf ) onf aumif;pGm
jyKjyifrGrf;rHNyD;aomtcg vdyfrBuD;udk qufNyD; jyef v nf u sef ; rmvmygNyD / a'guf w m
*½k r pd k u f E k d i f a wmh í a&wyf y if v ,f v d y f eefw m&Du mu ]]yifv ,fv dy f[ m jyefv nf
xdef;odrf;a&;A[dkXmeudk vTJay;cJhonf/ tm;jynf h u m a&atmuf r S m aeEk d i f r ,f /
0uf½kyfpkbl;vkdjzpfaeonfh yifv,fvdyf tJ'ahD emuf tGrb f if[m obm0twdik ;f jzpfvm
udpöonf oD;jcm;ta&;BuD;onfh ta&;tcif; r,f}} [k qdkonf/
wpf c k jzpf a eaomf v nf ; wd & pä m ef a q;uk yxrOD;qH;k aom use;f rma&;t[eft Y wm;
q&m0efu ]]'Dtjzpftysu[ f m yxrudpw ö pfck rsm;udk ausmfjzwfNyD;aomtcg yifv,fvdyf
r[kwfovdk aemufqHk;udpövnf; [kwfcsifrS onf &Snfvsm;onfhc&D;udk quf&ayOD;rnf/
[kwfr,f}} [kqdkonf/ ]]uRefrwdkYtaeeJY tckwdkif taotcsm
wd & pä m ef r sm;onf obm0tajctae rod E k d i f w mu vd y f r &J U tqk w f u d k ,cif
t&jzpfap? vlwdkY &,larG;jrLxm;onfhtcgwGif ydkufqHjym;awG&JU tav;csdefaMumifh [efcsuf
jzpfap xdkowå0gwdkYtaejzifh tpmraMunuf rnD jzpfcw hJ mukd jyefvnfwnfrh wfNy;D taumif;
Ekdifaom ypönf;rsm;ESifh rD;zdkacsmifpGefYypfypönf; yuwd jzpfyghrvm;qdw k thJ csuf jzpfw,f/ vdyrf
rsm;udk 0g;rsKdrdygu qdk;&Gm;aom emusifrI? t&if v d k csuf c sif ; rvI y f & S m ;Ek d i f & if tpu
zsm;emrIESifh toufaoqHk;rIwYkdukd cH&Ekdifay jyefNyD;oifrS a&ul;EdkifrSmyJ}} [k a'gufwm
onf/ eefwm&Dumu ajymonf/
]]uRefrwdkYu yifv,fvdyfawGukdomru cGJpdwfukq&m0eftzGJUudk OD;aqmifcJhol
t&m0w¬KrsKd;pHkjzpfwJh abmyif? ig;zrf;ydkuf ygqmuGef b&pfqm0rfu ]]olY&JU 10 ESpfwm
tpteawG? wG,ftyf? EkdYbl;wkdYudk 0g;rsKdrdwJh tawGUtBuHKt& wd&pämefwpfaumifu 'Dvdk
ig;awG u d k v nf ; cG J p d w f u k o zl ; ygw,f } } [k obm0r[kww f hJ ypön;f awG pm;rdwmudk rawGU
trsKd;orD;q&m0efu ajymonf/ cJh&bl;}} [k qdkonf/
wd&pämefaq;ukq&m0efu wd& pämefrsm; acG;rsm;udk yHkrSef cGJpdwfcJhol q&m0efu
ukd bk&m;ausmif;? bkef;BuD;ausmif;ESifh a&uef ]]cGJpdwfz,f&Sm;&wJh udpöawGrSm trsm;qHk; 10
rsm;wGif oGm;NyD;pGefYypfay;vSLwmrsKd; rvkyf&ef ckavmufyJ&Sdw,f}} [k qdkonf/
owday;xm;onf/ xdak e&mrsm;wGif aumif;pGm a'gufwmygqmuGefu cGJpdwfuktzGJUtae
apmifha&SmufjyKpkEkdifrI r&Sdíjzpfonf/ xkdYjyif jzif h '*F g ;jym; 900 ausmf qG J x k w f & wm
a&uefponfwdkYwGif pmwef;ygaomqdkif;bkwf av;em&DcefY Mumonf[k qdkonf/ tcsKdUaom
udk axmifxm;NyD; ydkufqHta<uaphESifh tpm; '*Fg;rsm;rSm oHacs;wufaeNyD; tcsKdUu wpf0uf
tpm r[kwfaom ypönf;rsm;udk avSmiftdrf? wpfysuf t&nfaysmfaeNyDjzpf&m '*Fg;awGukd
a&uefwGif;odkY rypfcs&ef a&;xm;oifhonf[k z,f&Sm;pOf vdyfr\tpmtdrf rpkwfrNyJatmif
qdkonf/ owdxm;&onf[k qdkonf/
49
ta<u'*F g ;jym;rsm;\ vd y f A d k u f x J w G i f awGudk rsm;pGmaom ab;Oy'fjzpfapcJhwmudk
wnf&adS eyH?k vdyw f \ Ykd ZD0wnfaqmufrI xl;jcm; oabmraygufMubl;}} [k a'gufwmygqmuGef
yHkwdkYaMumifh cGJpdwfrIudk ½IyfaxG;MuefYMumaponf u ajymonf/
[k qdkonf/ cGJpdwfukq&m0eftzGJUtaejzifh vdyfr\
]]yifv,fvdyfawG&JUtqkwf[m vdyfcGH&JU twG i f ; om;t*F g rsm;onf a&atmuf w G i f
xdyfbufem;qDrSm wnf&SdwmjzpfvdkY cGJpdwfzdkY aumif;rGefpGm vIyf&Sm;Ekdifygrnfvm; qdkwmudk
yufvufvSefvdkuf&if (cGJpdwfzdkY tcsdefwGif) Munfh½Ippfaq;Muonf/
ig;uDvdk tav;csdef&SdwJh '*Fg;jym;awG&JU zdtm; ]]'g[m tvG e f & S n f v sm;wJ h Zmwf v rf ;
aMumifh vdyf&JUtqkwf[m uGJoGm;Ekdifw,f}} [k jzpfvdrfhr,f/ tcsdefMumvm&if owif;rD'D,m
a'gufwmygqmuGefu ajymonf/ awGu 0uf½kyfpkbl; yifv,fvyd t f aMumif;ukd
xkdYaMumifh cGJpdwfq&m0eftzGJUonf vdyfr pd w f 0 if p m;rI enf ; oG m ;vd r f h r ,f / 'gayrJ h
udk ab;wdkufapmif;NyD; 45 'D*&D taetxm; vdyfrBuD;uawmh olYudk,fol jyKjyifzmax;&
twdkif; xm;Mu&onf/ ayvd r f h O D ; r,f } } [k a'guf w mygqmuG e f u
ajymonf/
tG r f b if \ tjzpf o nf vl o m;wk d Y u d k
owday;EdI;aqmfcsuf wpfcktaejzifh olwdkY\
t,l o D ; rI o nf wd & pä m ef r sm;ud k ab;Oy'f
jzpfaponfh tcsuftjyif xkdYxuf ta&;BuD;rI
rsm;ukdvnf; owdxm;&ayrnf/
]]vl a wG [ m tvG e f r sm;jym;wJ h trd I u f
]]vdyrf &JU tpmtdrrf mS "m;eJcY aJG Mumif;ay;zdYk awGudk xkwfvkyfNyD; yifv,fudk trdIufpGefY&m
cufw,f/ "m;&mBu;D Bu;D ray;&Jb;l / bmaMumifh ae&mvd k Y oabmxm;aeMuw,f } } [k
vJqdkawmh '*Fg;awGu 0rf;Adkufatmufbuf ajymonf/
tpmtdrfxJ pdrfh0ifNyD; a&m*g0ifoGm;rSm pdk;&drf ]]tGrfbifudpöuawmh t&mtm;vHk;rSm
vdkY}} [k ajymonf/ xl ; jcm;xif & S m ;wJ h u d p ö jzpf y gw,f / 'gayrJ h
tGrfbif\ tpmtdrfonf aMunufrI tjcm;jcm;aom yifv,fvyd af wGeYJ a&aewd& pämef
r&S d a om '*F g ;jym;rsm;aMumif h yg;vT m um rsm;pGm[m vlawGpeG yYf pfwhJ t&mawGukd pm;rdvYkd
&SnfqefYvmonf[k qdkonf/ xkdcGJpdwfrIonf aocJhwmudk vlawG rodcJhMuwm &SdMuygw,f}}
tjynfjynfqdkif&mowif; jzpfvmjcif;ukd tHhMo [k wd& pämefaq;ukq&m0efu ajymonf/
onf[k qdkonf/ ausmf & S i f ;
Ref: No way to achieve merit
]]jzpfEkdifwmu vlawGu olwdkYyk*¾vdu By Atiya Acha kulwisut
,HkMunfrIeJY vkyfcsif&mvkyfcJhwm[m wd& pämef Bangkok Post, March, 2017
50
a&SUwpfrsKd;? uG,f&mwpfrsKd; qufqHwwfonfh vlYywf0ef;usifwGif
rnf o nf h t usKd ; &v'f u k d r S rarQmf r S e f ; bJ avmuaumif ; usKd ; ?
vlom;aumif;usKd;twGuf rdrdpGrf;Edkifoavmuf vdyfjymoefYoefY
aqmif&Gufay;jcif;onf trGefjrwfqHk;jzpfaMumif; a&;om;xm;onf/
oifrh mS &So
d rQ taumif;qH;k awGukd avmuBu;D udk ay;vdu
k yf g/ oifu
h kd tjyKwcf sr,fo
h al wG
ay:vmvdrfhr,f/ bmyJjzpfjzpf oifhrSm&SdwJh taumif;qHk;awGudk avmuBuD;udk ay;vdkufyg/
[dkif;EGef;qdkaom *E¬0if½kyf&Sifum;wGif rif;om;BuD; *,f&Dul;yg;u udef;qdkaom Zmwfaqmif
ae&mwGif o½kyfaqmifcJh\/ olYNrdKUudk Oya'ESifhtnD wnfNidrfat;csrf;atmif tkyfcsKyfol Oya'
bufawmfom;BuD; udef;jzpf\/ ESpftawmfMum wm0efxrf;aqmifNyD;aomtcg ol tdrfaxmifjyK
&ef qHk;jzwfvdkuf\/ olY&mxl;wHqdyfudk jzKwfvdkufum NrdKUrS xGufoGm;onf/ ol\ r*FvmyGJ
51
usif ; yNyD ; rd e pf t enf ; i,f t MumwG i f ol vkyfay;cJh\/ odkYaomf udef; tultnDvdkawmh
,cifESpfrsm;u zrf;qD;cJhaom aoewform; rnfolrQ olYbufu rygMu/ NrdKUtwGuf ol
wpfOD; ,ck axmifrSvGwfvmum ESpfem&D taumif;qHk; vkyfay;cJh\/ odkYaomf olYtvSnfh
twGi;f þNrKd UodYk a&mufvmrnf[k odvu kd &f \/ usawm ulrnfhol ewd¬/
xdkaoewform;\ wynfhwyef;oHk;OD;uvnf; oifhbufu vlwumudk taumif;qHk;
olwdkYq&m jyeftvmudk blwm½HkrS apmifhae ay;cJhNyD;vQif bmjzpfvmrnf xifygovJ/ oifh
Mu\/ olwdkYav;OD;aygif;um owdkYom;topf udk a&SUwifrSmawmh csD;usL;Murnf/ aus;Zl;
pufpuf udef;udk owf&ef pDpOfMu\/ wifMurnf/ odkYaomf oifhudk remvdkolawG?
NyKd ib
f ufawGuvnf; ay:vmawmhrnf/ 'gawG
vkyfwm udkifwmu udk,fusKd;twåudk MunfhvdkY
tusKd;tjrwf&v'fukd yJ[k pGyfpGJMurnf/ rdwfaqGtwkawG? &efol
b,fawmhrS tppfawG ay:vmrnf/ pdwf"mwfao;odrfol
rsm;\ wd k u f c d k u f r I u d k cH & rnf / oif ES p f
xnfhrwGufygESifh/ tawmfMum wnfaqmufcJhwmawG rdepfydkif;
oifhwm0efu twGif; ysufoGm;rnf/ oif ulnDcJholawGu
oifhudk jyefwdkufckdufcsif wdkufcdkufMurnf/
olwpfyg;ukd ay;zkdYom aemufq;kH awmh ud, k b hf momud, k f umuG,zf &Ykd m
jzpfonf/ udk,fwpfa,mufwnf;om wkduf&rnf/
tusKd;tjrwf&v'fudk b,fawmhrS xnfh
ukd,fhvdy fj ym rwGufygESifh/ oifhwm0efu taumif;qHk;udk
olwpfyg;udkay;zdkYom jzpfonf/ udk,fhvdyfjym
ukd,foefYzkdY vkd\/
udk,f oefYzdkYvdk\/
oifhxHwGif &SdwmawGxJu taumif;qHk;
udef;u a&Smifrajy;/ xdkNrdKUwGifomaeNyD; udrk S oif ray;Ekid vf Qif þavmuwGif vltjzpf
ckc&H ef jyifqif\/ ol\ &mxl;wHqyd u f kd jyefwyf bmaMumifh touf&Sifcsifygao;ovJ/
vdkuf\/ NrdKUrSvlawGudk olYbufrS0iful&ef ajym avmuBu;D xHrS tusK;d tjrwf twHt Yk vSnhf
Munfh\/ rnfolrQ rvIyfMu/ xdkYaMumifh ol bmrSarQmfvifhp&m rvdkyg/ rdrd arG;zGm;vmjcif;
wpfOD;wnf; &ifqdkif&ef jyifqifvdkuf\/ aMumif h þurÇ m avmuBuD ; wpf p H k w pf & m
NrKd UolNrKd Uom;rsm;u ude;f udk av;pm;Mu\/ aumif ; oG m ;vQif awmf y gNyD / usef w mawG
udef;aMumifh olwdkY at;at;csrf;csrf; ab; xnfhwGufp&m rvdkyg/
tEÅ&m,fuif;uif; ae&onfudkvnf; aus;Zl; [d e f ; vwf
Ref: Anyway
wifMu\/ udef;u olwdkYtwGuf trsm;BuD; By Kent M.Keith
52
owif ; tcsuf t vuf r sm;ud k vsif j ref p G m &,l E k d i f o nf h aumf y d k & d w f r S w f Ó Pf
wdk;wufjrifhrm;aprnfh enf;vrf;rsm;ESifh CEO wpfOD;taejzifh vkyfief;rsm; toGif
ajymif;vJ&mwGif BuHKawGUEkdifonfh pdefac:rIrsm;ESifh &v'frsm;taMumif; a&;om;
xm;onf /
56
vli,frsm;onf tzGJUtpnf;wpfck\ acgif;aqmifi,ftjzpf rsufESmpmae&modkY
a&muf & S d v monf h t cg BuH K awG U &wwf a om txuf ? atmuf ? ab;wd k u f
quf q H a &;rsm;ES i f h vk y f i ef ; &nf r S e f ; csuf r sm; atmif j rif a &;twG u f
aqmif&Guf&mwGif owdjyK a&Smif&Sm;&rnfh tvGJrsm;taMumif; a&;om;xm;onf/
57
rsm;rsm;BuD; epfem&wwfonf/ yHkrSeftm;jzifh od tepfemcHrIrsm;aMumifhvnf; a&mufvm
vli,frsm;onf olwdkY\vkyfief; &nfrSef;csuf wwfMuonf/
rsm;udk tjypfuif;pGm aqmif&GufoGm;Muonf rnf o d k Y a om enf ; vrf ; jzif h rsuf E S m pm
csnf; jzpfonf/ ae&mod k Y a&muf & S d v mygap? xd k a e&mES i f h
yHkrSefaqmif&Gufjcif;jzifh tvGJ [lonfudk xd k u f w ef o nf ? xd k a e&m\ wm0ef E S i f h
rBuHKawGUEkdifaomfjim; ta&GUtajymif; a&pD; 0wå&m;rsm;udk xrf;aqmifEkdifonf[k trsm;u
aMumif;aMumifh trsm;oligwdkYxuf rwlaom ,H k M unf í tyf E S i f ; vd k u f j cif ; jzpf o nf /
ae&mod k Y vl i ,f w d k Y a&muf & S d o G m ;Ek d i f o nf / vli,fonf xdkae&mESifh avsmfuefoifhjrwf
xdkae&mü vli,fonf tvGJ [laompum;vHk; onf[k trsm;u r,lq? rESpfoufygu xdk
udk pwif&if;ESD;vmygawmhonf/ okawoejyK ae&modkY a&muf&Sd? &&SdEkdifrnf r[kwfygacs/
aumuf,lxm;rIt& wpfqifhwufvSrf;aom vli,f\txufü vl&Sdaewwfao;onf
vli,fwYdk vGwJ wfonfh tvGaJ v;rsm;rSm omref rSm obm0yif jzpfonf/ vli,fonf ol\
taMumif ; t&mav;rsm;om jzpf a eygawmh txuf v l B uD ; ES i f h quf q H x d a wG U &onf /
onf/ txufvlBuD;\ axmufcHrI? ,HkMunfrIaMumifh
yif olonf xdkae&modkY a&mufvmjcif; jzpf
onf/ xdawGUqufqHrI rsm;vmavav yk*¾dKvf
a&;qefaom udk;uG,frI tvGJawmodkY csif;eif;
0ifa&mufvmavyif jzpfawmhonf/
q&mwynfhqefaom qufqHa&;? trSD
jyKvdkaom pdwf"mwf? wefcdk;tmPm\ t&dyf
tm0gowdu Yk kd ESpo
f ufjrwfE;kd wwfrw I Ykd jzpfwnf
vmwwfonf/ q&m &SdpOfumvwGif tqif
ajyygvdrfhrnf/ q&m r&SdawmhonfhumvwGif
vli,frsm;onf taMumif;trsK;d rsK;d aMumifh tajz&S d N yD ; om;ar;cG e f ; jzpf v mvd r f h r nf /
rdrd\vkyfief;? tzGJUtpnf;? trsm;ydkifvkyfief; xd k Y a Mumif h rsuf E S m pmae&mod k Y a &muf &dS& ef
tzGJUtpnf;\ rsufESmpmae&modkY a&mufvm arQmfrSef;tm;xkwfaeol vli,fwdkYonf yk*¾dKvf
wwfMuonf/ atmufajcrSaeí vli,f\ udk;uG,frI? acgif;aqmifudk tm;udk;tm;xm;
BudK;pm;rIt& wpfqifhwdk;wufum qHk;jzwfay; jyKvGef;rIrsm;udk owdxm;qifjcif&ef vdktyf
&rnfhae&modkY a&mufvmMuolvnf; &Sdonf/ onf/ q&m\ oGefoifjyo qdkqHk;rrIrsm;udk
vkyfief;tawGUtBuHKrsm;? xl;jcm;aom t&nf vd k u f e m&rnf rS e f a omf v nf ; vG e f u J a om
tcsif;rsm;? ,HkMunfpdwfcs&rIrsm;? wdkif;jynf? yk * ¾ d K vf a &;tpG J o nf tvG J v k y f a qmif r I o m
bmom? omoemESifh vlrsKd;tay: opömapmifh jzpfaeygvdrfhrnf/
58
q&mESifh tqifajyygu auseyfp&m jzpf onf/ vli,fESifh teD;uyfqHk;&Sdaom tv,f
aomfvnf; q&mESifh tqifrajyygu rae tvwfwef; pDrHcefYcGJolu vli,f\OD;aqmif
wwfp&m udpörsm;vnf; jzpfay:vmEkdifonf/ vrf ; jyñT e f M um;xm;rI t 00ud k tao;pd w f
ae&mwdkif;ü txufuq&mESifh tqifajyae xyfqifh ñTefMum;uGyfuJ&awmhonf/ xdktcg
vdrrhf nf[k yHak orSw, f í l r&Ekid yf gacs/ aocsm tpk? tpdwf tzGUJ acgif;aqmifi,fwu Ykd kd xyfqifh
qef;ppfygu txufvlBuD;onf ol\ MoZm wm0efcGJa0ay;&awmhonf/
anmif;rnfhol? olYudkMunfndKav;pm; tm;udk;
wwf o l u d k o m tvd k & S d w wf M uonf / ol u
t&nftcsif;rjynfh0jcif;? tm;enf;csufwpfckck
&S d a ewwf j cif ; wd k Y u vnf ; tem;ü 0d k i f ; &H
aeolrsm;udk ydkrdkESpfoufvdkvm;wwfjcif;udk
jzpfay:aponf/ ajr§mufyifhajymqdkjcif;? uyfyg;
&yfyg; jyKwwfjcif;? yHhydk;jznfhqnf;ay;jcif; wdkYudk
jyKwwfolrsm;udkom ESpfoufygvdrfhrnf/
vl i ,f o nf yH k r S e f v I y f & S m ;aqmif & G u f
aejcif;jzifh ol\ txufvlBuD;u olYtay:
r,HkouFmpdwfrsm;? oHo,tjrifrsm; 0ifoGm; vl i ,f o nf tv,f t vwf w ef ; pD r H
wwfonf/ txufvBl u;D \ tjyKtrlukd vli,f cef Y c G J o l tygt0if tpk ? tpd w f tzG J U
ud k , f w d k i f u wef z d k ; rxm;? rav;pm;rI r sm; acgif;aqmifwEYkd iS hf tvkyt f wl vky&f awmhonf/
jzpfvmwwfonf/ xdktcg vli,fESifh vlBuD;\ vk y f i ef ; wm0ef c G J a 0ay;&mrS wpf p wpf p
qufqHa&;rSm yGwfwdkufrIrsm; &Sdvmygawmh ,HkMunfrIrsm; vGefuJoGm;awmhonf/ vli,f
onf/ xd&SolrSm vli,fomjzpfNyD; pdefac:rIrsm; twGuf tcsed rf tm;vyfrrI sm;? tcsed u f syw
f nf;
aMumifh rGef;usyfyifyef;&ygvdrfhrnf/ xdkYaMumifh rIrsm; &Sv d mygu rsuEf mS vTcJ yJ pf oabmrsK;d txd
vli,fonf vlBuD;ESifh tqifrajyrI tvGJudk a&muf & S d o G m ;awmh o nf / em;vnf r I & S d a om
vnf; owdBuD;pGmxm;í qifjcif&rnf/ acgif;aqmifi,fwEYkd iS hf BuKH awGUygu tcuftcJ?
vli,fwdkY vGJwwfaom tvGJrsm;teuf jyóemwpf p H k w pf & m ray:ayguf E d k i f a omf
atmufvludk ,HkvGef;onfhtvGJuvnf; rvGJ vnf; vli,f\ ,HkMunfrIudk tvGJoHk;pm;jyK
tyf a omt&m jzpf o nf / rsuf E S m pmae&m? onfh acgif;aqmifi,fwdkYESifh BuHKawGUygu
acgif;aqmifi,fae&modkY a&muf&Sdvmaom azmufjyefrI\tusKd;&v'fudk vli,fyif cHpm;
vli,fonf ol\yifut kd &nftaoG;udk tm;jyK &rnfjzpfonf/ xdkYaMumifh vli,facgif;aqmif
í tzG J U om;rsm;\ aygif ; pk p G r f ; tm;ud k rsm;onf xd k t vG J r sKd ; ud k v nf ; owd x m;
toHk;jyKum vkyfief;rsm;udk aqmif&GufMu& ausmfjzwfoGm;oifhonf/
59
rcdkifrmjcif;udkom BuHKawGU&wwfonf/ vli,f
txuf? atmuf? \ &yfwnf&mae&mt& tzGJUom;rsm;udk pDrH
cefcY JG uGyu f BJ u;D Muyf aqmif&u G &f onf jzpfaomf
ab;wk d u f w k d Y r S vnf; tzGJUom;rsm;ESifh tqifrajy jzpfaeygu
vli,f\a&muf&Sd&mae&mtwGuf vIyfcwfrIudk
vkyfazmfudkifzufrsm;\ BuHKawGU&Ekdifonf/
vl i ,f o nf rnf o d k Y pD r H c ef Y c G J uG y f u J
a0zefaxmufjyrIudk
BuD ; Muyf E k d i f y grnf e nf ; / wpf O D ; ES i f h w pf O D ; ?
aEG ; axG ; pG m txuf a tmuf tqif r ajy jzpf a eygu
tzGJUtpnf;\om,mrIudk rnfodkY azmfaqmif
vufcHoifh\/ Ekdifygrnfenf;/ xdkYaMumifh vli,fonf rdrd
a&muf&Sd&mae&m\ txufatmuf pDrHcefYcGJol
a0zefaxmufjyrIrsm; tBu;D ? ti,f? t&G,?f tvwfwEYkd iS hf tqifajy
a&;onf tvG J w pf c k u d k jzwf a usmf E k d i f j cif ;
r&Sdaomae&m? jzpfonf/
ajr§ m uf y if h r I r sm; vl i ,f \ obm0onf wuf < uonf /
xifay:ausmfMum;vdkonf/ jrifhjrifhrm;rm;udk
oif;xHk&m&yf0ef;wdkYonf arQmf r S e f ; onf / xd k o d k Y j zpf & ef Bud K ;pm;&if ; rS
atmufajcvGwjf cif;wdYk jzpfvmwwfonf/ [dwf
vl i ,f w d k Y [ef rmefrmewdkYESifh wvGJqHyifaumif;um
vkyfoihfonfhtvkyfudk rvkyfjcif;? rvkyfoifh
a&SmifMuOftyfaom onf h t vk y f u d k vk y f j cif ; ? a&S U vl B uD ; rsm;ud k
txifrBuD;jcif;? a&SUvlrsm;vkyfcJhonfh vkyfief;
t&yfa'o jzpfonf/
pOfudkzsufjcif;? a&TUjcif;? &yfqdkif;jcif;wdkYudk
jyKwwfMuonf/
vl i ,f \ a&muf & S d & m ae&mt& &&S d
vli,fonf tzGJUom;rsm;? acgif;aqmif vmaom udk,fydkifvkyfydkifcGifhudk taMumif;
i,frsm;udk ,HkMunfvGef;jcif;onf raumif;[k jyKum arQmv f ifch sut f pHpk EkH iS hf csO;f uyfvmolrsm;
qd k M uonf / od k Y & mwG i f r,H k M unf v G e f ; jcif ; &Sdwwfonf/ csOf;uyf&if;rS c&D;oGm;[efvTJ
onfvnf; raumif;yg[k oHk;oyfjyMuonf/ csD;rGrf;axmrempum; qdkMuawmhonf/ vli,f
tzGJUom;rsm;ESifh tqifrajyjcif;? o[Zmw onf rdrt d BuKd uu f v
kd u
kd u f m rdr\ d aumif;uGuf
rjzpf j cif ; onf vl i ,f \ &yf w nf r I t wG u f udk ajr§mufyifholrsm;\pum;udk om,moGm;Ekdif
60
onf/ tqd;k taumif;udk rjrifawmh/ qifjcifwHk ab;wdkufrS vltrsm;ESifh qufqHae&onf/
w&m;rsm;onf qd w f o k O f ; oG m ;awmh o nf / vli,f\ aygif;oif;qufqaH &; aumif;onfEiS hf
pOf;pm;csifhcsdefrI tm;enf;oGm;onf/ xdkt&m trQ vkyfief;tzGJUtpnf;\ atmifjrifBuD;yGm;
rsm;ESifh ,Ofyg;oGm;jcif;aMumifh atmufajc wdk;wufrIudk &&Sdaprnf/ aygif;oif;qufqHa&;
vGwu f m xif&mpdik ;f awmhonf/ &nfreS ;f csuEf iS hf tm;enf;ygu vli,fomru vli,fO;D aqmif
vGJawmh\/ aom tzGUJ tpnf;vnf; qH;k ½HI;epfemrI &Sv
d mrnf/
b0ifjrifhjcif;? rdrdudk,frdrd txifBuD;vGef; vl i ,f o nf tem*wf \ acgif ; aqmif
jcif;? aoG;em;xifa&mufjcif;wdkYonf owf&ef jzpf o nf / ,aeY & &S d x m;aomae&mrS yd k r d k
cufcJaom Adkif;&yfpfydk;yif jzpfonf/ rsufESmpm jrifrh m;aomae&modYk a&muf&w dS m0efxrf;aqmif
ae&mod k Y a&muf & S d a eol vl i ,f w d k Y t zd k Y &rnfhol jzpfonf/ ,aeY&&Sdxm;aomae&m
taygif ; toif ; e,f a jr usOf ; ajrmif ; jcif ; ? onf wpfqifhcHjcif;om jzpfonfudk em;vnfí
½kyfwnfBuD;ESifh xm0&aewwfjcif;? xdckduf qufqHaqmif&Gufoifhonf/ yifudkADZygvm
yGef;yJhrIrsm;tay: xd&SvG,fjcif;wdkYonf b0if jcif;? atmufajcvGwfjcif;? tawGUtBuHK? A[k
jrifha&m*gudk tjrpfwG,fapaom taMumif;cH okw enf;yg;jcif;wdkYonf qufqHa&; nHhzsif;
rsm; jzpfonf/ rIukd jzpfapaom taMumif;&if;rsm; jzpfonf/
rdru
d ,kd rf rd d tNro J ;kH oyf owdjyKaewwfol xd k o l r sm;onf txuf z m; atmuf z d a om
vli,fonf rdrdxHü þtjyKtrl? þa&m*g tusifhqdk;udk cHkrifwwfMuonf/ wpfb0pH
0ifvmaeNyD[k owdjyKvdkufrdygu rdrdxuf csrf;omokcudk rufarmMuonf/ aemufuG,f
BuD;jrwfaomol? taygif;toif;qhHol? tawGU ü olwum\ [m;wdkufajymifavSmifrIudk cH&
tBuHK A[kokw<u,f0olwdkYxH csOf;uyfum wwfMuonf/ xdkYaMumifh vli,fwdkYonf b0
avhvmoif,lí tcsdefrD jyKjyiftyfayonf/ twGuf ywf0ef;usifESifh oifhjrwfpGm aexdkif
txuf? atmuf? ab;wku d w
f rYdk S vkyaf zmfuikd zf uf wwf&efvdkonf/
rsm;\ a0zefaxmufjyrIudk aEG;axG;pGm vufcH
oifh\/ a0zefaxmufjyrIrsm; r&Sdaomae&m?
ajrm§ ufyifrh rI sm; oif;xH&k m&yf0ef;wdo Yk nf vli,f
wdYk a&SmifMuOftyfaom t&yfa'o jzpfonf/
xdaYk Mumifh rdru d , kd u
f kd txifBu;D b0ifav[yf?
b0ifjrifah &m*gonf b0tvGu J o kd m jzpfaponf/
vli,fwkdY aemufxyfvGJwwfonfhtvGJ
onf ywf0ef;usifESifh qufqHa&; rajyjypfjcif;
jzpfonf/ txufwGif qdkcJhonfhtwdkif; vli,f
onf rdrda&muf&Sd&mae&m\ txuf? atmuf?
61
vl i ,f o nf rd r d a &muf & S d & mae&m\ vGJrSm;aom,lqcsufrsm;? udk,fa&;udk,fwm
vkyfief;wm0efrsm;? OD;aqmifpDrHcefYcGJrIrsm;? aiG a&SUwef;wifrIrsm;? udk,fusKd;&SmrIrsm;? rod
a&;aMu;a&;rsm; &Sdvmygu vHk;0OóHk wm0ef em;rvnfrIrsm;aMumifh vkyfydkifcGifhtmPmudk
,l wm0ef c H w wf M u&ef t wG u f avh u sif h tvGJoHk;rIrsm; &Sdvmwwfonf/
oifMum;xm;oihfonf/ tzGJUtwGif;? tzGJUjyify tvGo J ;kH &mü aiGaMu;? ypön;f ? tcGit
hf a&;?
rsm;od k Y wm0ef c H t aeES i f h &J & J 0 H h 0 H h oG m ;vm rw&m;MoZmoHk;um ravsmfruefjyKrI? trdefY
ajz&Si;f ay;wwf&rnf/ tzGUJ twGi;f ? tzGUJ jyifyrS ñTefMum;csufrsm;jzifh zdESdyfrIrsm; yg0ifvmwwf
rd r d x H a &muf v maom jyóemtpk p k u d k onf/ xdkodkY tvGJoHk;jcif;aMumifh epfemolrsm;
wm0ef c H a jz&S i f ; aqmif & G u f a y;Ek d i f & rnf / ay:aygufvmrnf jzpfonf/ xdkolrsm;\ pdwf
xdkodkY aqmif&Gufjcif;jzifh vli,fonf rdrd cHpm;csufrsm;aygif;pkum zGJrD;uJhodkY twGif;
tzG J U tpnf ; ud k ud k , f p m;jyK&ma&muf a eNyD ; avmifNrdKufae&mrS aemufqHk;ü aygufuGJonf
wm0ef , l j cif ; ? wm0ef c H j cif ; rsm; jyKaernf txd a&muf&SdoGm;wwfMuonf/ xdkYaMumifh
jzpfonf/ xdkodkY jyKEkdif&eftwGuf rdrd&yf0ef;\ vli,fonf rdrdxHa&mufvmaom vkyfydkifcGifh
ywfoufpyfqikd rf I rSeo f rQukd odjrif wwfajrmuf tmPmudk tvGJtoHk;jyKjcif;jzifh rjyKrdMuap&ef
ae&eftwGuf avhusifhoif,lxm;&efvnf; a&Smif&Sm; owdxm;oifhonf/
vdktyfonf/ vli ,fo nf vuf& Sda &muf& mae&mESi fh
tcsd e f E S i f h t rQ ajymif ; vJ a erI u d k v nf ; o[Zmw rjzpfjcif; [laomtvGJudkvnf;
rsuf j cnf r jywf o if h y g/ wpf q if h j rif h a om BuHK&wwfonf/ 0goemygonfu wpfrsKd;?
ae&modkY BudKarQmfawG;í vdktyfaomtkwfjrpf oufarG;vkyu f ikd af e&onfu wjcm; jzpfaejcif;
udkvnf; csxm;oifhonf/ a&muf&SdoGm;ygu uyif vli,fESifhtvkyf tH0ifcGifus rjzpfbJ
aqmif&Guf&rnfhenf;vrf;udk csufcsif;vufiif; aeylvSef;xm;aom tcsKd&nfykvif;udk aomuf
csrS w f a y;Ed k i f r nf / xd k Y a Mumif h vl i ,f o nf ae&ovdk cHpm;rsKdcsae&rnfjzpfonf/ xdkYjyif
tpOf t NrJ avh v moif , l a e&ef vd k o nf / vli,f&&Sdxm;aom ynm&nfrSwfwrf;rsm;ESifh
avhvmoif,rl I tm;enf;ygu vli,fwt Ykd wGuf a&muf&Sd&m&yf0ef;\ tqifhae&m edrfhyg;rIu
rvdv k m;tyfaom tvGBJ u;D udk &ifqikd o f mG ;&rnf vnf; tHrudkuf jzpfaewwfonf/
jzpfonf/ tvkyfvkyf&onfrSm pGrf;oavmuf c&D;
wpfcgwpf&H vli,fxo H Ykd vkyyf ikd cf iG t
hf mPm rayguf[k vli,f cHpm;&onf/ a&muf&Sd&m
wdkYonf &yf0ef;tay:rlwnfum a&muf&Sdvm ae&monf vli,f\ 0goemADZESifh rudkufnD
Ekdifonf/ vkyfydkifcGifhtmPmonf vli,f\ jcif;vnf; jzpfwwf\/ vli,f\tjrifbufrS
udk, f a&;ud k ,f wmud k ajz&S if ;aqmif& Gu f& ef vnf;aumif;? tjcm; vkyfazmfudkifzufrsm;\
r[kwb f J &yf0ef;\ atmifjrifrt I wGuf tyfEiS ;f tjrifb ufr Sv nf; aumif; vl i ,f a &muf & S d
vdkufjcif;om jzpfonf/ trsm;pkaom olwdkY\ &,lxm;onfhae&monf vli,fESifh rxdkufwef
62
[k xif j rif , l q aejcif ; rsm;vnf ; jzpf a y: atmuf a jcvG w f w wf o nf / vl i ,f b 0u
wwf\/ pd w f u l ; ,Of c J h M uonf h t wd k i f ; ]]ig 'D a e&m
vk y f i ef ; cG i f yG w f w d k u f r I r sm;aMumif h a&muf&if bmvkyfvdkufr,f? b,ftvkyfudk
raysmfr&Tif jzpfvm&awmhonf/ xdktcgrsKd; b,f v d k j yif v d k u f r ,f } } [l a om pd w f u l ; wd k Y
wGif vli,fvkyforQonf tHvGJaeaomaMumifh ,OfcJhMuonf/
&v'faumif;udk r&Ekdifawmhacs/ vli,fonf vuf&SdvkyfudkifaerIrsm;udkvnf; vli,f
a&G ; cs,f í r&onf h vrf ; aMumif ; xJ ü rd r d tjrift& jyKjyifzG,f&m trsm;tjym; awGUae
udk,fudk xd&ScHum xdktvGJudk ausmfjzwfoihf &onf / rd r d t ay:&S d pD r H c ef Y c G J o l u d k v nf ;
onf / vG J & mrS tH u d k u f j zpf a tmif Bud K ;pm; tm;rvdk tm;r&jzpfwwfonf/ tm;r&rIwdkY
oihfonf/ pkum tHwif;cJhonf/ rmefoGif;um tcsdefudk
vli,fonf tjrifhudkarQmfrSef;olyDyD t&m apmifch MhJ uonf/ ,cktcg vli,fonf xdak e&m
tm;vHk;udk tjrifhrSaeí pD;í jrifEkdifatmif od k Y a&muf v mawmh o nf / vk y f c sif z G , f & m
BudK;pm;oifhonf/ NydKifbufrsm;xuf tjrif tjzmjzmudk vkyfcGifh&vmawmh\/ odkYaomf
ydkus,foifh\/ olwum rjrifonfudk jrifEdkif& vli,fBuHKvdkuf&onfu tHacsmfaejcif;yif jzpf
rnf / tjrif h o d k Y a &muf & S d a eojzif h ,cif u awmhonf/ taMumif;rSm tjyifutjrifESifh
tjrifESifh ,cktjrifonf rwlnDawmhonfudk twGif;ujzpfpOfonf vufawGUESifh uGm[
vnf; owdjyKoihfonf/ a&muf&Sd&m&yf0ef;u aeaomaMumifh jzpfonf/
BuD;us,fNyD; vli,fu tjrifusOf;ajrmif;aeyg tjyif ü aepOf u tjrif u sOf ; ajrmif ; rI ?
u tvk y f v k y f u d k i f & onf r S m tqif r ajy oabmxm; ao;odrfrIwdkY &pfodkif;aeonf/
Ekdifawmhacs/ tjrifus,fvmrI? oabmxm;BuD;jrwfrIwdkYu
oabmxm;rBu;D jcif;? em,u*kPfwdkYjzifh vli,fonf rdrdbmrQ rodao;aMumif; 0efcH
rjynfph jkH cif;wdo Yk nf vli,f\ atmuf&yf0ef;udk &awmhonf/ &yf0ef;wpfckvkH;udk NcHKiHkíjrifap
yG w f w d k u f a pygvd r f h r nf / atmuf & yf 0 ef ; ü a&;? rdrd&yf0ef;rS vltrsm;udk ynmay; vufwGJ
vkyf&udkif&onfrSm vGwfvyfrI r&SdEkdifawmhyg/ ac:,la&;? rdrda&muf&mt&yfESifh oifhavsmfpGm
vGwfvyfrI r&Sdí atmuf&yf0ef;rS wDxGifBuHq ajymqdak exdik ?f jyKrq l ufqaH &;wdu Yk kd tao;pdwf
azmufxGufvmrIrsm;vnf; qdwfokOf;oGm;rnf odvm&onf/ xdkYaMumifh vli,fonf tul;
jzpfonf/ xdkYaMumifh tjrifusOf;ajrmif;onfh tajymif;umvtwGif; owdBuD;pGmxm;oifh
tvGJrS azmufxGufEkdif&ef vli,fwdkY BudK;pm; onf/ ,cif vrf;½dk;a[mif;udk tomarS;í
oifhonf/ avQmuf&if; wpfpwpfp jyKjyifoifhonf/ t&Sdef
a&muf&Sd&mae&monf jyZmwfwpfyk'fudk &vmaomtcgrS rdrdpdwfBudKuf jyKjyifajymif;vJ
zefwD;aeovdkjzpfonf/ rdrdudk,frdrd rxdef;Edkif oifhonf/ vli,fonf ajymif;vJpumv tvGJ
olrsm;? qifjcifwHkw&m; enf;yg;olrsm;onf wpfckudkvnf; odxm;oifhonf/
63
rnf o l r Q trS m ;ud k rjyKvk y f v d k y gacs/ apwemoefo Y efjY zifh aqmif&u G yf gu atmifjrif
&nfrSef;csuf jrifhrm;aomvli,f rqdkxm;ESifh? rIrsm;ESifh awGU&rnf jzpfonf/
omreft&yfom; b0wGifvnf; trSm;uif;pGm vli,fwdkYonf oufqdkif&m vkyfief;tzGJU
aevdMk uonf/ odaYk omf tzGUJ tpnf;ESihf vkyif ef; tpnf ; \ &nf r S e f ; csuf r sm; atmif j rif a &;
cGiftwGif; 0ifa&mufvmonfESifh tvGJrsm;ESifh twGuf awmfwnfhrSefuefpGm OD;aqmifrIay;Ekdif
pwif&if;ESD;vm&awmhonf/ tvGJrsm;udk jzwf Mu&efESifh tcsKdUaom vli,fwdkYonf taMumif;
ausmfEkdif&ef txufazmfjyygtvGJrsm;jzifh rdrd trsK;d rsK;d aMumifh olw\ Ykd vkyif ef;rsm;udk vGrJ mS ;pGm
ud k , f u d k tpOf o H k ; oyf a eoif h o nf / jyKjyif aqmif & G u f r d j cif ; wd k Y r S uif ; vG w f a &S m if M uOf
aeoifhonf/ rnfodkYyifjzpfap? vli,fwdkYtzdkY Ekdifap&eftwGuf vli,frsm; tvGJrvGJMubJ
vGJrSm;pGm rvkyfaqmifrdap&eftwGuf vGJrSm;rI aqmif&GufEkdifMu&ef vdktyfvSygownf;/
rsm;udk tNrJxm0&ESvHk;oGif;um vkyfief;rsm;udk
ud k a Zmf a X; (,Of a us;rI )
[m o
xl ; qef ; w,f
64
vlrnf;acgif;aqmif? pma&;q&mBuD; 0DvsHtuf'0yf'l;abmhpf\ i,fb0 xl;cRef
xufjrufrIrsm;ESifh vlrsKd;? tom;ta&mif cGJjcm;rIyaysmufa&;twGuf pGrf;pGrf;wrH
Bud K;yrf ;cJ h rI rsm;taMumif ; a&;om;xm;onf/
ausmif;om;awGu olUukd ESrd v f rYdk &cJyh gbl;/ 0DvsH jzpfygw,f/ vlrnf;rdom;pkawG&UJ vlaerIb0ukd
[m olU&JUOD;aESmufÓPf&nf vef;qef;apzkdY tajccHa&;om;wJhpmtkyf jzpfw,f/
twGuf nbufqkd&if cyfapmapm pmusufNyD;
wmeJY 10 em&Dqkd tdyf&m0ifawmhwmyJ/ 20 &mpkumv&JU
]]'Dvkd tdyfcsdefrSefwm[mvnf; uRefawmfh
b0atmifjrifrt I wGuf t"dutcsuaf wGxrJ mS tom;ta&mifcGJjcm;rI
ygw,fAs}} vkdY 0DvsHu olUrdwfaqGwcsKdUudk
ajymjyzl;ygw,f/ 'DvkdeJY ol[m txufwef;
jyóemawG u d k
ausmif;uwpfqifh zpfpfcf wuúokdvfudk wufzkdY b,fvkd tajz&SmMurvJqkdwm
ol qk;H jzwfEidk cf w hJ ,f/ tJ'w hD uúov dk [f m olwv Ydk dk
vlrnf;ausmif;om;? ausmif;olawGtwGuf olU&JUpmtkyfxJrSm
oD;jcm;zGiahf y;xm;wJh wuúov dk jf zpfNy;D wifeufqD
jynfe,f? euf&SfAJvDNrdKUrSm&Sdw,f/ awG U Ek d i fygvd
ygvdrhfr,f/
awmif b uf y k d i f ; jynf e ,f u k d ol o G m ;NyD ;
ausmif;wufcsiw f mu tJ'rhD mS qk&d if olUtwGuf qefYusifawG;ac:olawGbufuvnf;
A[kokw awmfawmfrsm;rsm; &Ekdifvdrfhr,fvkdY
'DpmtkyfeJYywfoufvkdY
,lqvkdYyg/ tJ'Dha'orSm tJ'DhumvawGwkef;u
vlrnf;trsm;pk aexkdifMuw,fav/ olUrSm 0DvsHtay:
aiGaMu;csKdUwJhwm&,f? tom;ta&mif cGJjcm;cH&
rSmukd awG;rdwm&,fvkdY qkdEkdifygw,f/ b,fvkd jyif;jyif;xefxef
tajctaeawGyJ jzpfaeygap? 0DvsH[m olU&JU
ynma&;yef;wkid u f adk wmh a&mufatmifa&SUquf a0zefxkd;ESufcJhMuw,f/
tm;wif;&if; c&D;jyif;ESifcJhEkdifw,f/
ol[m abmhpwefrmS &Sw d hJ [m;Awfwuúov dk f
uaeNyD; orkdif;t"dubmom&yfeJY 1895 ckESpf 1897 ckEpS rf mS ol[m ygarmu©wpfa,muf
rSm bGUJ ,lEidk cf w
hJ ,f/ *smreDEidk if ?H bmvifwuúov dk f taeeJY twåvefwmwuúov dk rf mS wynfah wGudk
txdawmifrS pmoGm;oifEkdifcGifh &cJholvnf; oifM um;ykdYc say;cGi fh &vkdu fj yefw ,f/ tJ' Dh
66
wuúov dk rf Sm okH;ESpfwm MumjrifhcJhw,f/ 'gayrJh ygw,f/ vlrnf;vlxkvIyf&Sm;rIukd ]]Ekdif*g&m
b0&JU vkNH cKH pw d cf s&rI tajctae[m enf;yg; vIyf&Sm;rI}} vkdYvnf; ac:cJhw,f/ olwkdYvIyf&Sm;rI
aeygao;w,f / pd w f " mwf y k d i f ; qk d i f & meJ Y ud k rl w nf N yD ; 1909 ck E S p f r S m NAACP
tawG;tac: t,ltq rSm;,Gif;aeao;wJh tzG J U tpnf ; uk d xl a xmif v k d u f M ujyef w ,f /
vljzLwcsKdU[m 0DvsHwkdYvkd vlrnf;awGukd cGJjcm; tom;ta&mif cGjJ cm;cHae&wJh vlwef;pm;rsm;
quf q H a eMuao;ovk d touf t EÅ & m,f b0 wkd;wufa&;tzGJUBuD;vnf;jzpfNyD; National
ay;EkdifwJhtxd &efjyKrIawG[mvnf; ae&m Association for the Advancement of Colored
tESHYrSm usD;vefYpmpm; jzpfaecsdefaygh/ People vkdY ac:qkdMuw,f/
]]tEÅ&m,fawG? tcuftcJawGMum;xJrmS yJ 'DtzGJUrSm 0DvsH[m okawoeXmeqkdif&m
uRefawmfwkdYvlrnf;awG[m tvkyfukd ykdvkyfMu ñTefMum;a&;rSL;wm0efukd xrf;aqmif&w,f/
&r,f/ tvkyfykdvkyfrS rdom;pkpm;0wfaea&;eJY 'DtzGJUtpnf;BuD;u pmayvIyf&Sm;rItaeeJY
twl ukd,feJYoufqkdiforQ vkyfief;cGifawG&JU r*¾Zif;wpfapmifudk The Crisis trnfeYJ wnf;jzwf
pD;yGm;a&;tajctaeawG wk;d wufvmrSmrkYd vljzL xkwfa0EkdifcJhMujyefw,f/ vpOfxkwfr*¾Zif;
awGu uReaf wmfwu Ydk dk cGjJ cm;qufqrH I wpfpxuf jzpfNy;D t,f'w D mtjzpf 0Dvsu
H ,
dk w
f idk f aqmif&u G f
wpfp avsmhenf;vmvdrhfr,fvkdY uRefawmf ay;&w,f/ tmz&duEkdifiHawGu vlrsK;d pkawG&UJ
,lqw,f}} vkdY 0DvsHu olU&JUtawG;tjrifudk b0 &Sifoefwkd;wufvGwfajrmufa&;twG u f
olUywf0ef;usifrSm ajymw,f? qkdw,f? aqG;aEG; pmayeJ Y a&;om;vI H U aqmf p nf ; ½k H ; rI ay;Ek d i f
w,f? tBuHjyKcJhygw,f/ cJhw,f/
ol[m olUb0twGuf trSwfw&ykdNyD; vlaerIb0eJY pD;yGm;a&;tajctae ajymif;vJ
jzpfapEkdifwJh pmtkyfaumif;wpftkyfukdvnf; vmatmif vlrnf;awG zefw;D vkyu f idk f xkwv f yk f
‘‘The Soul of Black Folks’’ vk d Y e mrnf a y;NyD ; wJh xGufukefrSeforQ Oa&myaps;uGufrSm ae&m
a&;vkdufygao;w,f/ 20 &mpkumv&JU tom; &zkdYtwGuf olwkdYrSm vGwfvyfrI&SdzkdY txl;
ta&mifcGJjcm;rI jyóemawGudk b,fvkd tajz vkdtyfwJhtaMumif; aqmif;yg;awGxJrSm tod
&SmMurvJqkdwm olU&JUpmtkyfxJrSm awGUEkdif ynmay; aqG;aEG;cef;awGukd xnfo h iG ;f a&;om;
ygvdrrfh ,f/ qefu Y siaf wG;ac:olawGbufuvnf; cJhw,f/ olwkdYxkwfa0wJh r*¾Zif;rSm vlrnf;
'DpmtkyfeJYywfoufvkdY 0DvsHtay: jyif;jyif; tEkynm&SifawG&UJ pmaytEkynmawGeYJ xkrH rT ;f
xefxef a0zefxkd;ESufcJhMuw,f/ tpGef;a&muf a0qmatmif BudK;yrf;w,f/ pmzwfy&dowfukd
tawG;tac:orm;awGygyJ/ qGJaqmifEkdifcJhw,f/
'gayrJh 0DvsH[m ravQmhwJhZGJvkHYveJYtwl 1943 ckESpfrSm 0DvsHu r*¾Zif; t,f'Dwm
olYvkdyJ EkdifiHa&;Ekd;Mum;ol vlrnf;acgif;aqmif tvkyfukd rvkyfawmhbJ EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;
wcsKUd ? vlraI &;acgif;aqmifwcsKUd eJY vlrnf;awG&UJ tajctaeudk apmifhMunfhavhvm tuJcwfcJh
tcGifhta&;&&SdzkdY vIyf&Sm;rIBuD;wpfck vkyfEkdifcJh ygw,f/ tar&duef pD;yGm;a&;usqif;csed ef t YJ wl
67
vl r nf ; awG & J U b0 &yf w nf r I [ mvnf ; 1961 ck E S p f r S m touf t &G , f v nf ;
tcuftcJawG &Sad eqJygyJ/ ol[m t&ifwek ;f u Z&mykdif;udk a&mufcJhygNyD/ touf 92 ESpfrSm
tvkyfvkyfcJhzl;wJh twåvefwmwuúokdvfudk ol [ m uG e f j rLepf y gwD 0 if jzpf a eNyD / ol U &J U
jyefNyD; tvkyf0ifvkyfcJhw,f/ tvkyfvkyf&if; 'kwd,ajrmufZeD;eJYtwl tar&duefEkdifiHom;
pmayawG a&;om;w,f/ tJ'DhwuúokdvfrSm 10 tjzpfu pGefYvTwfcJhNyD; c&D;xGufvmcJhMuw,f/
ESpfMumatmif ygarmu©wm0efukd xrf;aqmif taemuf t mz&d u rS m &S d w J h *gemEk d i f i H u k d
cJhw,f/ xGufvmcJhMuwmyg/
1944 ckESpfrSmawmh okawoeñTefMum;
a&;rS L ;wm0ef jyef N yD ; xrf ; aqmif z k d Y t wG u f
NAACP tzG J U tpnf ; ud k a&muf & jyef w ,f /
1948 ckEpS rf mS xdt k zGUJ tpnf;rS ol Ekwx f u
G cf NhJ y;D
Ekid if aH &;avmuxJudk ykdpdwf0ifpm;vmcJhw,f/
ol[m qk&d , S v
f pf 0g'ukd ,kMH unfol jzpfvmcJNh y;D
'D r k d u a&pD p epf u k d yk d r k d & S i f o ef a pcsif o l
wpf a ,muf v nf ; jzpf w ,f / ol txl ; jyK
avh vmwJ h xJ rS m uG ef jrLepf 0g'vnf; yg0if
cJhw,f/
1950 jynfhESpfrSm Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf 1963 ckESpf? Mo*kwfv 27 &ufrSmawmh
rsm;pifwm&JU 0efxrf;tjzpf yg0ifvkyfukdif&if; tar&duefEkdifiHudk owif;wpfck a&mufvm
jyefMum;a&;qkdif&m tvkyfawGudk vkyfay;cJh w,f/ 'Dowif;eJYtwl vljzLawGa&m? vlrnf;
w,f/ 'gayrJh rarQmfvifhwJhtjzpftysufawGu awG y g 0g&S i f w ef ' D p D N rd K UrS m pk a 0;vI y f & S m ;
tar&dueftpkd;& tzGJUtpnf;rSm ay:ayguf csDwuf&if; vlrsK;d ? tom;ta&mif rcGjJ cm;a&;
vmjyefw,f/ tpkd;&0efxrf;wcsKdUxJrSm ½k½Sm; awmif;qkdoHawG nH p D c J h & w,f / bmjzpf v k d Y
Ekid if tH wGuf olvQKdvkyfief; vkyfay;aeolawG 'Dvkdpka0;csDwuf awmif;qkdMuwmvJqkdawmh
&Sdaew,fqkdwJh jyóem[m *,ufxvmvkdY ol w k d Y t m;vk H ; cspf c if a v;pm;&wJ h vl r nf ;
ygyJ/ acgif;aqmif? pma&;q&m W.E.B DuBois [m
tzrf;tqD;? tar;tjref;awGet YJ wl 0DvsH *gemEkid if rH mS tJ'ahD eYuyJ uG,fvGefoGm;cJhNyDqkdwJh
uk, d w f idk v
f nf; jynfe,fw&m;½k;H rSm trI&ifqidk f owif;ukd Mum;odvkdufMu&vkdYygyJ/
cJh&w,f/ jynfe,fw&m;olBuD;tzGJUu olUrSm
tjypfr&Sdbl;vkdY qkH;jzwfvkdufvkdY vGwfuif;cJh& aqmif ; 0if ; vwf
ayr,fh tar&dueftokduft0ef;u olUtay:
rSm oHo,&SdaeMuqJygyJ/ Ref: People in America
68
vl w d k Y z ef w D ; aom rl ; ,pf a q;0g;rsm;ES i f h quf E T , f a eonf h "mwk a q;0g;rsm;\
tEÅ & m,f o nf tm&S v l Y t zG J U tpnf ; rsm;ud k Ncd r f ; ajcmuf v suf & S d a Mumif ; ? ruf t if
zuf w rif ; aq;oH k ; pG J r I o nf pd k ; &d r f p &maumif ; atmif jrif h r m;vmaeaMumif ; ES i f h
rl;,pfaq;0g;ESdrfeif;a&; aqmif&Guf&mwGif trsKd;om;a&;rl0g'wpf&yf csrSwfum
Oya'bufawmfom;rsm;ESifh usef;rma&;0efxrf;rsm; yl;aygif;aqmif&GufoifhaMumif;
a&;om;xm;onf /
69
xkdif;EdkifiHajrmufykdif;? csif½kdif;jynfe,fwGif tm&Sta&SUESifh tm&Sta&SUawmifa'owdkY
rMumao;rD oDwif;ywftwGif;u ruftif wGif 2015 ckESpftwGif; ruftifzufwrif;
zufwrif;aq;jym; ESpfoef;ukd arSmifckdxkwf aq;jym; 287 oef;txd zrf;qD;&rdcJhaMumif;
&eftwGuf rl;,pfo,faqmiforl sm;u BuK;d yrf; od & onf / xk d y rmPrS m tqd k y ga'owG i f
cJhMuonf/ ,if;jzpf&yfwGif &Jppfaq;a&;*dwf 2011 ckESpftcsdefu zrf;qD;&rdrIxuf ESpfq
ukd jzwfausmf&ef tm;xkwfMuonfh rl;,pf txd jrifhrm;vmaMumif; ukvor*¾ tpD&if
arSmifckdorm;ESpfOD;ukd &JwyfzGJUESifh ppfbuf cHpmu azmfjyonf/
qdkif&mwdkY yl;aygif;um tao&rdatmif zrf;qD; ,if;a'owGif rl;,pfaq;0g; zrf;qD;&rdrI
EdkifcJhonf/ jzpf&yfrSm xkdif;-jrefrmESifh vmtkd rsm;jym;vm;onfESifhtnD wpfzufwGifvnf;
EdkifiHwdkY e,fpyfcsif;xdpyf&m a&TBwd*Ha'o rl ; ,pf a q;0g; tvG e f t uRH oH k ; pG J r I a Mumif h
wG i f j zpf a Mumif ; od & onf / xk d a 'orS m aq;vGefonfh tjzpftysufrsm;ESifh aq;vGefí
rl;,pfaq;0g;udpöESifh ywfoufvQif trnfqkd; aoqHk;rIrsm; wdk;yGm;vmaeonfukd awGUMu
jzifh ausmfMum;onfha'o jzpfonf/ &onf/ ,if;tcsurf sm;u tm&Sa'oukd rl;,pf
ruftifzufwrif;tygt0if bdef;jzLESifh aq;0g;tEÅ&m,fu rnfrQ Ncdrf;ajcmufaeonf
tjcm;vl v k y f rl ; ,pf " mwk a q;0g;rsm;ud k ukd ñTefjyvsuf&Sdonf/
xkdBwd*Ha'oESifh rJacgifa'owpf0ef;wGif ,ck ,ckESpfrsm;twGif; vmtkd? uarÇm'D;,m;?
ESpfrsm;twGif; zrf;qD;&rdrI ta&twGufESifh jrefrmESifh AD,uferfEdkifiHrsm;wGif ruftifzuf
EIef;xm;rsm;onf ododomom jrifhrm;vm wrif;aq;jym; zrf;qD;&rdrIESifh oHk;pGJrIEIef;xm;
aMumif; oufqkdif&mrsm;u axmufjyMuonf/ rsm; jrifhrm;vmaeaMumif;ukd 2015 ckESpf
ukvor*¾ rl;,pfaq;0g;ESifh &mZ0wfrI pm&if;tif;rsm;u azmfjyaeaMumif; ukvor*¾
ES d r f e if ; a&;tzG J U \ oH k ; oyf c suf t & rl ; ,pf UNODC tzGJUtpnf;u ajymMum;onf/
aq;0g;rsm;\tEÅ&m,frSm tm&SvlYtzGJUtpnf; xk d a 'orsm;tjyif w½k w f ? zd v pf y k d i f ?
rsm;udk Ncdrf;ajcmufvsuf&SdaMumif; xkwfazmf pifu mylE kdi fi HE Si fh tm&St jcm;a'orsm;wGi f
owday;cJhMuonf/ vnf ; ruf t if z uf w rif ; rl ; ,pf a q;ud k
aq;jym;toGifESifh t&nftoGif xkwfvkyfrI
rsm;jym;vmonf [ k qd k o nf / ruf t if z uf
wrif ; ES i f h bd e f ; jzLxk w f v k y f r I ? arS m if c k d
o,f a qmif r I r sm;\ aiG a Mu;yrmPonf
rJacgifa'ocGt J wGi;f wefz;kd tm;jzifh tar&duef
a':vm 40 bDvD,HausmfrQ ESpfpOf&SdaeaMumif;
ukvor*¾tzGJUtpnf;uyif cefYrSef;xkwfjyef
xm;onf/
70
xkdif;EdkifiHwGif ruftifzufwrif; rl;,pf vl w d k Y z ef w D ; aom rl ; ,pf a q;0g;rsm;
aq;0g;ukd &mb[k oHk;pGJac:Muonf/ t"du xkwv f yk rf EI iS hf oH;k pGrJ jI rifw
h ufvmonfh EIe;f xm;
arSmifckdrl;,pfvkyfief;tjzpf xkd&mbaq;ukdyif onf tvGefpkd;&drfp&maumif;onfh tajctae
oHk;pGJrIrsm;onf/ wGif a&muf&adS eaMumif; ukvor*¾apmifMh unfh
avhvmol t&m&Sd tif&Sufqif;u ajymMum;
onf/
,cifu orm;½kd;us oHk;pGJcJhMuonfh bdef;
tajccH rl;,pfaq;0g;rsm;ESifh vlwdkYzefwD;aom
rl;,pfaq;0g;rsm; zrf;qD;&rdrIukd EIdif;,SOfMunfh
ygu vlzefwD;aom rl;,pfaq;0g; zrf;qD;&rd
rIrSm ckepfqtxdyif ydkrdkjrifhrm;vmaMumif;
¤if;t&m&Sduyif xkwfazmfajymMum;onf/
xkdawGU&SdcsufESifh vkdufavsmnDaxGpGmyif
xdkYjyif aps;uGuftwGif;odkY vlwdkYzefwD; w½kwf? pifumylESifh rav;&Sm;EdkifiHwdkYwGif
aom "mwkrl;,pfaq;0g;wpfrsKd; 0ifa&muf ruf t if z uf w rif ; oH k ; pG J r I o nf pk d ; &d r f p &m
vmonf u k d awG U &onf / xk d r l ; ,pf a q;rS m aumif ; avmuf a tmif jrif h r m;vmonf u k d
zif w Ed k i f ; (Fentanyl) aq;0g; jzpf o nf / awG U jrif M u&onf / rsuf a rS m uf u mvwG i f
xkdaq;0g;rSm oHk;aeus rl;,pfaq;0g;rsm;xuf rl;,pfaq;0g; oH;k pGMJ u&mü ruftifzufwrif;
tq 50 rS 100 txd ykdrkdjyif;xefonf/ aq;onf t"duaq;0g;tjzpf tEÅ&m,fjyKae
oHk;aeus rl;,pfaq;0g;rsm;onf bdef;tEG,f onfukd awGUjrifMu&onf/
0if rl;,pfaq;0g;rsm; jzpfonf/ tm&S a 'owG i f pD ; yG m ;a&;ywf 0 ef ; usif
tm&Sa'owGif vlwdkYzefwD;aom rl;,pf taetxm; ajymif;vJvmjcif;aMumifh vlwdkY
aq;0g;rsm;uk d a&T U ajymif ; & vG , f u l o nf h zef w D ; onf h ruf t if z uf w rif ; tEG , f 0 if
"mwfcGJcef;rsm;wGif vQKdU0SufpGm xkwfvkyfNyD; pdwf<url;,pfaq;rsm; oHk;pGJrIrSmvnf; jrifhwuf
aps;uG u f & S d & mok d Y wif y k d Y a &mif ; csMuonf / vm&jcif ; jzpf o nf [ k uk v or*¾ t &m&S d
xkad 'oxGuaf q;0g;rsm;onf ajrmuftar&du atmfvDbmvmrufu oHk;oyfajymMum;onf/
a'o&Sd aps;uGufqDokdYyif a&muf&SdMuonf/ ruftifzufwrif;tEG,f0if ATS rl;,pf
rMumao;rDumvrsm;twGif; tar&duefEdkifiH aq;0g;rsm;onf xkwfvkyf&ef vG,fulonf/
wGif rl;,pfaq;0g; aq;csdefvGefatmif oHk;pGJrI ,if;aq;0g;ukd xkwfvkyf&ef toGm;tvm
aMumifh aoqHk;rIEIef;onf 60ç000 txd jrifh vG , f u l N yD ; tcsuf t csmusaom vQKd U 0S u f
wufvmaMumif; tar&dueftmPmydkifrsm;u "mwfcGJcef;i,frsm;udk oHk;Muonf/ ,cktcg
xkwfjyefcJhMuonf/ tmqD , H a 'owG i f wpf E d k i f i H E S i f h w pf E d k i f i H
71
rl;,pfaq;0g;oHk;pGJrIrSm
,cifuuJhokdY
vli,frsm;tMum;wGifom
ysHUESHYaeonf r[kwfbJ
t&G,fa&mufNyD;ol ukvor*¾ rl;,pfaq;0g; ESdrfeif;a&;tzGJU
\ oH;k oyfcsut f & rl;,pfarSmifc*dk P kd ;f rsm;onf
vl B uD ; rsm;ES i f h jrefrmEdik if H ta&SUajrmufyidk ;f ? w½kwEf ikd if H ta&SU
ykdif;ESifh wkdif0rftygt0if tjcm;a'orsm;
trsKd;orD;rsm;tMum;wGifyg wGifyg tajcpdkuf vIyf&Sm;MuaMumif; od&onf/
xkdarSmifckdrsm;onf ruftifzufwrif; rl;,pf
a&muf&SdvmaeaMumif; ... aq;0g;ukd xkwv f yk Nf y;D us,u
f s,jf yefjY yefY jzefjY zL;
Muonf/
rl;,pfarSmifckdrsm;onf wpfOD;us0ifaiG
ukepf nfp;D qif;rI wk;d wufrsm;jym;vsu&f o dS nf/ jrifhrm;onfh aps;uGufEdkifiHrsm; jzpfMuaom
xkdtajctaeukd tcGifhaumif;,lum rl;,pf *syef ? awmif u k d & D ; ,m;ES i f h MopaMw;vs
aq;0g; arSmifckdorm;rsm;u xkdaq;0g;rsm;udk tygt0if e,l;ZDvef uRef;EdkifiHwdkYukd ypfrSwf
a0;vHonfh aps;uGufrsm;txda&mufatmif xm;um jzefYjzL;aeMuonf/ rl;,pfaq;0g;
jzefYjzL;aeMuonf/ ESdrfeif;&mwGif arSmifckdxkwfvkyfrIrsm;&Sdaeaom
tm&Sa'owGif vlvwfwef;pm; ta& EdkifiHrsm;ESifh oHk;pGJMuonfh aps;uGufEdkifiHrsm;
twGuf rsm;jym;vmNyD; ,cifuxuf 0ifaiG tm;vHk;yl;aygif;um ESdrfeif;Mu&ef ukvor*¾
rsm;vnf; ydkrdkjrifhrm;vmMuonf/ xkdtvm; u wdkufwGef;xm;onf/
tvmudk awme,fa&m NrKdUjywGifyg awGUMu& xk d Y j yif rl ; ,pf a q;0g; ES d r f e if ; a&;ES i f h
onf/ rl;,pfaq;0g;oHk;pGJrIrSm ,cifuuJhokdY yaysmufa&;twGuf Oya'bufawmfom;rsm;
vl i ,f r sm;tMum;wG i f o m ysH U ES H Y a eonf ESifh usef;rma&;qdkif&m wm0ef&Sdolrsm; tcsKd;nD
r[kwfbJ t&G,fa&mufNyD;ol vlBuD;rsm;ESifh yl;aygif;um aqmif&u G Mf uouJo
h Ydk trsK;d om;a&;
trsKd;orD;rsm;tMum;wGifyg a&muf&Sdvmae rl0g'rsm;wGifvnf; wdkufzsufESdrfeif;a&;ukd
aMumif ; uk v or*¾ r S uRrf ; usif o l r sm;u xnfhoGif;um aqmif&GufoGm;&ef aqmfMo
axmufjycJhMuonf/ xm;onf/
72
vuf&Sdtaetxm;rsm;t& ta&SUawmif ,if;udpörsm;onf rSefuefonfh tjzpfrsm;&Sd
tm&Sa'owGif rl;,pfaq;0g; ESdrfeif;wdkufzsuf ouJhodkY rrSefuefonfh tjzpfrsm;vnf; &Sdae
a&; ppfyGJqifETJ&mwGif rl;,pfaq;0g;vkyfief;\ aMumif; a0zefcH&onf/
ajymif ; vJ v maom tajctaersm;ES i f h xk d i f ; Ed k i f i H w G i f axmif u stusOf ; om;
vkdufavsmnDaxGpGm wkHYjyefaqmif&Guf&ojzifh pkpkaygif;\ 70 &mckdifEIef;rSm rl;,pfaq;0g;ESifh
aES ; auG ; vsuf & S d o nf [ k ynm&S i f r sm;u ywfoufqufET,faom jypfrIrsm;aMumifh[k
oHk;oyfxm;onf/ od&onf/ tif'kdeD;&Sm;EdkifiHonfvnf; rl;,pf
zdvpfykdifEdkifiH or®w a&mf'&D*kd'lwmaw; aq;0g;ESdrfeif;a&;udpöukd EdkifiH\ ta&;ay:
u rl ; ,pf a q;0g; ES d r f e if ; a&;vk y f i ef ; uk d udpötjzpf xkwfazmfaMunmum aqmif&Guf
cyf M urf ; Murf ; uk d i f w G , f o nf / ,if ; ok d Y vsuf&Sdonf/
Murf;Murf;wrf;wrf; ukdifwG,fonfhtwGuf rl;,pfaq;0g;pGJolrsm;udk aq;jzwfuko
taotaysmuf rsm;jym;&m ¤if ; or® w rS m a&;pcef;rsm;wGif rjzpfrae rSwfyHkwifapNyD;
a0zefrrI sm;ukd &ifqidk af e&onf/ ol\ukid w f , G f ukoay;onfhpepfwGif us,fjyefYaom vlrI
ES d r f e if ; rI a Mumif h rl ; ,pf a q;0g;vk y f i ef ; ES i f h tzGJUtpnf; tajcjyKukoay;onfh pepfrsKd;ukd
ywf o uf o l [ k pG y f p G J j cif ; cH & onf h vl a ygif ; oHk;pGJoifhaMumif; tBuHjyK wdkufwGef;rIrsm;vnf;
7ç000 ausmfrQrSm aoqHk;cJh&onf/ xkdaoqHk; &Sdonf/
rIrsm;onf &Jrsm;\ vufcsufaMumifh aoqHk;rI
omvl & S n f
rsm; &SdouJhokdY trnfrod aoewform;rsm;\
ypfcwfrrI sm;aMumifh aoqH;k rIrsm;vnf; &So d nf/ Ref: Wikipedia, VOA, UN Report
73
rsufpdrIefolrsm;twGuf txl;wDxGifxm;onfh tjrifpGrf;tm;oHk;qj qjrr§ifhypönf;
taMumif ; ? ok u f y d k ; jzif h prf ; oyf w D x G i f a eonf h uif q ma&m*g uk x H k ; opf
taMumif ; ES i f h ud k , f 0 ef a qmif r d c if r sm;twG u f trS e f w u,f vd k t yf o nf h
Ad k u f w mrif E S i f h owå K "mwf r sm;taMumif ; a&;om;xm;onf /
tjrif p G r f ; tm; oH k ; qj
qjrr§ i f h y pö n f ; wD x G i f r I
b,ftouft&G,frSmrqdk rsufpdrIef0g;ae&if rsufrSefwyfMu&ygw,f/ tvStytwGuf
½IyfaewJh rsufrSeftpm; rsufuyfrSefwyfolawGvnf; &SdwmygyJ/ b,fvdkyJjzpfjzpf rMumawmhwJh
74
umvrSm rsufrSef? rsufuyfrSefawG rvdkbJ cGJpdwfNyD;wJhtcg vlem&JUtjrifpGrf;tm;
NyD ; jynf h p H k w J h tjrif p G r f ; tm; jyef & vmEk d i f [m ½kwfjcnf; aumif;rGefoGm;apygvdrfhr,f/
ygawmhr,f/ &SpfESpfMumtcsdef,lNyD; tar&duef vlem&JU tjrifpGrf;tm; b,favmufyif qdk;0g;
oH k ; aiG oH k ; oef ; toH k ; jyKwD x G i f N yD ; aemuf aeygap? aumif;aumif;jrifapEkdifr,fvdkY qdkyg
enf;ynmaumfyakd &;&Si;f wpfcjk zpfwhJ Ocumetics w,f/ cGJpdwfukorI[m twGif;wdrfcGJpdwfuko
Technology Corp u 20^20 tjrifpGrftm; wmeJY twlwlygyJ/ cGJpdwfwyfqifay;wJhypönf;
(omref v l \ tjrif p G r f ; tm;) xuf ok H ; q [m vlemeJt Y qifajyapzdYk zefw;D xm;wJh ypön;f
ydkaumif;rGefapEkdifwJh ypönf; (Bionic Lens) udk jzpfNyD; aq;xdk;>yefxJ&Sd "mwfqm;&nftwGif;
vlemawGtwGuf jyKvkyfay;Ekdifawmhr,fvdkY rSm acGvdyfaerSm jzpfygw,f/ rsufMunfvTm
qdkygw,f/ atmuf xkd;xnfhay;vdkufwJhtcg 10 puúefY
twGif; olYbmomol acGae&mrS jyefYvmNyD;
ae&mwus jzpfoGm;ygvdrfhr,f/
tcktcg okawoDawG[m wd& pämefawGrmS
prf;oyfuo k Munfch iG &hf zdYk apmifq
h ikd ;f aeMuw,f/
prf;oyfrIawGrSm tpp tqifajyw,fqdk&if
vlemawGeYJ prf;oyfMunfMh uygvdrrhf ,f/ tqdyk g
tjrifpGrf;tm;jr§ifhypönf;udk uae'gEkdifiHrSm
vmr,fhESpfESpftwGif; toHk;jyKEkdifzG,f&Sdygw,f/
okawoD Dr. Garth Webb u Celebra-
tion of Sight vdkY trnfay;xm;wJh tzGJUtpnf;
&Sprf ed pfMumwJh cGpJ w
d w
f yfqifay;rI tao; wpf c k u d k wnf a xmif N yD ; &ef y H k a iG p k a qmif ;
pdwfudk tar&duefEkdifiH twGif;wdrfeJY rsufpd aeygw,f/ &vmwJh aiGaMu;awGeJY zGHUNzdK;qJEkdifiH
cG J p d w f u k o rI ES p f y wf v nf t pnf ; ta0;rS m awGrSm rsufpdcGJpdwfukoay;zdkY &nf&G,fygw,f/
wifjyoGm;cJhygw,f/ t&ifu b,folrS rjrifzl; tar&duefEidk if ?H San Diego &Sd rsupf o d rm;awmf
ao;wJh tjrifprG ;f tm; jri§ w hf ifay;r,fyh pön;f vdYk xdyfwef; 14 OD;[m ESpfywfvnf tpnf;ta0;
aumfydka&;&Sif;rS trIaqmift&m&SdcsKyf Dr. rusif ; yrD awG U qH k c J h M uNyD ; wD x G i f x m;wJ h
Garth Webb u ajymMum;oG m ;ygw,f / ypönf;[m tjriftm½Hk&JU tem*wfjzpfw,f
tu,fí bmtaxmuftulypönf;rSrygbJ qdkwm oabmwlcJhMuw,f/
10 aytuGmuae eH&H&Sdem&Dudk jrif&wJhol wDxGifxm;wJh tjrifpGrf;tm;jr§ifhypönf;eJY
qdk&if wDxGifxm;wJhypönf; wyfqifNyD;&if ay ywf o uf N yD ; orÇ m &if h c G J p d w f y nm&S i f a wG u
30 tuGmuae tqdkygem&Dudk aumif;aumif; tawmfav; pdwfvIyf&Sm;cJhMuayr,fh twdwf
jrifEkdifrSm jzpfygw,f/ umvu tvkyfrjzpfcJhwmawGaMumifh pdwfrcs
75
rIawG jzpfaeMuw,fvdkY Yale wuúodkvfrSm rwfrwfa&mufoGm;zdkY vdkygw,f/ vuf&SdoHk;ae
oifMum;ydkYcsaeol rsufpdtxl;ukynm&Sif Dr. wJh ukx;kH awG[m a&m*geJrY qdik w f hJ uvmyfpnf;
Vincent Deluise u qdkygw,f/ wDxGifxm;wJh awGudk xdcdkufae&wmrdkY qdk;usKd;awG jzpfaeMu
ypö n f ; om trS e f w u,f tvk y f j zpf c J h & if &w,f/ 'ghtjyif aq;awG[m udk,fwGif;&Sd
qufvufrGrf;rHwDxGifrIawGtwGuf tBuHay; t&nfawGeYJ a&maESmoGm;vdYk a&m*gtpdik t f cJqD
tzGJUrSm ol yg0ifr,fvdkY tBuHjyKxm;ygw,f/ a&mufwJhtcg jyif;tm;aysmhoGm;apEkdifygw,f/
uifqmeJY rywfoufwhJ tjcm;t*Fgtpdwt f ydik ;f
uif q maq;o,f y d k Y & ef ok u f y d k ; oH k ; awGuvnf; aq;awGudk &,lxm;Mujyefw,f/
uk x H k ; opf prf ; oyf r I aq;0g;awG uifqmqDa&mufonfw h ikd f uifqm
tpdkiftcJudk tvG,fwul xdk;azmuf0ifa&muf
Ek d i f j cif ; r&S d M uygbl ; / 'gaMumif h tqd k y g
tcuftcJawGudk ausmfvTm;Ekdifr,fh enf;ynm
ukxHk;opfawGudk tvsiftjrefvdktyfaewm
jzpfygw,f/
*smreDEidk if &H dS tPkjrLodyq
HÜ ikd &f m wuúov kd f
wpfckjzpfwJh Institute for Integrative Nano-
sciences rS ynm&S i f Mariana Medina-
Sanchez eJYtzGJU[m cE¨mudk,ftwGif; aq;0g;
jzefYjzL;ay;r,fh enf;pepfwpfckudk wDxGifzefwD;
okufydk;qdkwm trsKd;om;awGrSmom&SdwJh Ed k i f c J h M uw,f / 'D e nf ; pepf r S m uif q mtzk
txl;uvmyfpnf;yg/ vlom;rsK;d EG,f rysuo f Ok ;f tusd w f q D aq;0g;awG o,f , l y d k Y a qmif
apa&;twGuf ta&;ygwJh rsKd;yGm;wm0efxrf; ay;r,fholrsm;tjzpf okufydk;rsm;udk toHk;jyK
uvmyfpnf;trsKd;tpm; jzpfMuw,f/ obm0 xm;Muw,f / 'gayrJ h uif q ma&m*gwd k i f ;
uay;wJh 'Dwm0eftjyif aemufxyfwm0ef twGufawmh r[kwfygbl;/ trsKd;orD; rD;,yf
wpfckudk xrf;aqmifapzkdY ynm&SifwdkY BudK;yrf; uifqma&m*grSm toH;k cszYkd yHpk x H w k x f m;wmyg/
vsuf&SdMuw,f/ 'guawmh uifqmwdkufzsuf uifqma&m*goufoufom r[kwfbJ "r®wm
ay;r,fh aq;0g;awGudk uifqmuvmyfpnf; aoG;qif;apwJh om;tdrftwGif;eH&Htom;p
awGqD ta&mufo,fydkYay;&r,fh wm0efvdkY awG? tjcm;ae&ma&muf&SdaewJh rD;,yfa&m*g
qdEk idk yf gw,f/ tcktcsed rf mS ta&;wBu;D vdt
k yf awG? qD;pyftwGif;ydkif; a&miftef;wJh a&m*g
aewJh ukoa&;qdkif&m enf;ynmwpfckygyJ/ awGtwGufyg oHk;pGJEkdifygvdrfhr,f/
a&m*gukozdkY wpfenf;enf;eJY ay;vdkufwJh uk x H k ; enf ; pepf u awmh ½d k ; ½d k ; av;yg/
aq;0g;awG[m a&m*gtpdkiftcJqD wnfhwnfh okuyf ;kd awGukd ukoaq;&nfxJ pdraf y;xm;vdu k f
76
EkdifpGrf; 43 &mcdkifEIef;cefY avsmhusoGm;Muay
r,fh qufvuful;cyfoGm;vmEkdifNyD; uifqmqD
0ifa&mufomG ;Ekid w f m awGUcJMh uw,f/ tpdik t f cJ
&Sd uifqmuvmyfpnf;rsm;udk xdxad &mufa&muf
okwfoifEkdifwm awGU&w,fvdkY qdkygw,f/
ok u f y d k ; oH k ; pG J j cif ; rS m tjcm;tPk Z D 0
ydk;rTm;awG oHk;pGJ&wmxuf odomwJh tm;om
csuaf wG &dyS gw,f/ tPkZ0D yd;k rTm;awG[m ud, k f
cH t m;tzG J U ud k vI H U aqmf E k d i f v d k Y wH k Y j yef r I a wG
½Hyk gyJ/ okuyf ;kd wd[ Yk m aq;trsm;tjym;udk tHMh o jzpfay:apEkdifygw,f/ tPkZD0ydk;awG yGm;rsm;
zG,f &,lxdef;odrf;xm;EkdifMuwm awGUcJhMu NyD ; tpk t a0;BuD ; jzpf v mum jyóemawG
w,f / 'D v d k a q;yg&S d a ewJ h ok u f y d k ; rsm;ud k jzpfay:apEkdifygw,f/ aemuftm;omcsufu
oH"mwfawGyg&SdwJh t&nfxJ ul;cyfapwJhtcg okufydk;xJygvmwJh aq;0g;"mwfypönf;awGudk
oH"mwfawG[m okufydk;acgif;ydkif;rSm xduyf zsufqD;r,fh "mwfulypönf;&efrS tumtuG,f
aeMurSm jzpfygw,f/ tckvkd oH"mwfawG&adS ewJh ay;Ekid yf gw,f/ rvdt k yfwahJ e&mawGrmS aq;0g;
aq;o,fou k yf ;kd awGukd jyifyuae oHvu kd "f mwf awG pkyHkrusef&pfatmifvnf; zefwD;ay;Edkifyg
eJY vdktyfwJh a&m*gtzktusdwfqD xdef;aMumif; w,f/ b,fvdkyJ tm;omcsufawG &Sdw,fqdkay
ydkYaqmifay;ygvdrfhr,f/ a&m*gtpdkiftcJudk r,f a&m*gtpdkiftcJqD ta&mufydkYNyD;aemuf
okuyf ;kd vmwdu k rf w d t
hJ cg oH"mwfawG jyKwx f u
G f oH"mwftpdwt f ydik ;f awGukd b,fv&kd iS ;f vif;rSm
apygvdrfhr,f/ 'Dtcg aq;awGo,fvmwJh vJqdkwJh ar;cGef;udk okawoDwkdY ajz&Sif;&ygOD;
ok u f y d k ; vG w f v yf p G m ul ; cyf o G m ;Ek d i f M uyg r,f/
vd r f h r ,f / uk x H k ; &J U t"d u &nf & G , f c suf u aemufjyóemwpfcku aq;tcsdeftq
okufydk;awG a&m*gtpdkiftcJqD a&mufwJhtcg udk b,fvdkxdef;odrf;EkdifrSmvJqdkwJh ar;cGef;yg/
tpdik t f cJxJ epf0ifomG ;Ny;D uifqmuvmyfpnf; 'gu a&m*gtzktusw d q
f D okuyf ;kd ta&twGuf
rsm;xH ol Y b momol a&muf & S d o G m ;apzd k Y b,favmufa&mufEidk Mf uw,f/ okuyf ;kd wpfaumif
jzpfygw,f/ rSm aq;tcsed t f q b,frQ o,faqmifomG ;Ekid f
ynm&S i f r sm;u ol w d k Y e nf ; ynmud k w,f/ o,fvmwJah q;yrmP b,frQukd a&m*g
"mwf c G J c ef ; twG i f ; rS m prf ; oyf c J h M uw,f / uvmyfpnf;qD xkwfay;EkdifrSmvJqdkwJh ar;cGef;
vl Y o k u f y d k ; xuf t&G , f t pm;ao;i,f w J h awG jzpfygw,f/
EGm;okufydk;eJY uifqmuk pHaq;0g;wpfrsKd;jzpfwJh 'ghtjyif udk,f0ef&&SdEkdifajc b,ftae
Doxorubicin udk toH;k jyKcMhJ uw,f/ prf;oyfcsuf txm;&SdrvJ? usifh0wfodu©mydkif;t& b,folY
&v'ftaeeJY okufydk;awG&JU ul;cyfoGm;vm okufydk;udk &,ltoHk;jyKrSmvJqdkwm owfrSwf
77
&ygOD;r,f/ aemufqHk; okawoDawGtaeeJY "mwfypönf;rsm;om jzpfygw,f/ olcsKdUwJh&if
vlYokufydk; toHk;jyKprf;oyfMunfhzdkY vdkaeyg usef;rma&;qdkif&m xdcdkufrIawG jzpfvmEkdif
ao;w,f/ ygw,f / rsm;aomtm;jzif h toD ; t&G u f e J Y
tqdkyg ar;cGef;awGudk pdwfauseyfzG,f om;ig; oifhwifhpGmpm;&if; vdktyfwJh tm;aq;
ajz&Sif;EkdifNyDqdk&if 'Denf;pepf[m tusKd;&SdEkdif "mwfawG &&SdaprSm rvGJygbl;/
ygw,f / tar&d u ef wpf E d k i f i H w nf ; rS m yif tm;aq;awGxJrSm tcsKdU"mwfawGu vdk
ES p f p Of t rsKd ; orD ; wpf o d e f ; avmuf rD ; ,yf tyf&if cE¨mudk,fu &,lvkdufNyD; rvdktyf&if
qdkif&m uifqmjzpfyGm;aeMuvdkYyg/ txl;ojzifh qD;eJYtwl pGefYxkwfypfvdkufygvdrfhr,f/ 'gayrJh
rjyefYyGm;ao;wJh uifqma&m*grsm;udk ra0; tcsKdU"mwfypönf;awGusawmh tqDrSm pdrfh0if
awmhwhJ tem*wfrmS tckenf;ynmoH;k ukx;kH eJY aevdkY cE¨mudk,fuae pGefYxkwfypfzdkY cufcJae
ukoay;Ekdifvdrfhr,fvdkY okawoDwdkY ,HkMunf wwfygw,f/ 'D"mwfypönf;awG vGefuJvmwJh
xm;Muygw,f/ tcg tEÅ&m,fjzpfvmapEkdifygw,f/ tm;aq;
xJrSm owåK"mwfawG trsKd;tpHkyg0ifNyD; cE¨m
ud k , f 0 ef a qmif r sm; Ad k u f w mrif E S i f h udk,fu pkyf,lwJhtcg OD;pm;ay;tpDtpOfeJY
owå K "mwf t pH k y g tm;jznf h a q; rS D 0 J pkyf,lwmrsKd;rdkY OD;pm;ay; owåK"mwf&&SdrIrsm;
jcif;onf aiGukefusjcif;om jzpfaponf um OD;pm;ay;rcH&wJh owåK"mwfawG avsmh
enf; apEkdi fy gw,f/ tm[m&rQwwJh tpm
aeYpOfpm;oHk;aeolawGtwGuf tm;aq;oHk;pGJrI
[m jzKef;wD;rIjzpfaMumif; tcsKdUynm&SifawGu
axmufjyxm;ygw,f/
tck v nf ; ud k , f 0 ef a qmif r d c if a wG r S m
AdkufwmriftpHkygwJh tm;aq; (Multivitamin)
oH k ; pG J r I [ m aiG u k e f a Mu;us rsm;ap½H k y J v d k Y
okawoDawGu qdkygw,f/ taMumif;u rdcif
avmif;trsm;pktaeeJY tm;aq;rvdktyfwJh
twGufaMumifhyg/ aq;0g;eJY ukorIqdkif&m
owif;vTmrSm azmfjyxm;csuft& okawoD
vl o m;rsm;taeeJ Y tm;aq;ud k tpm awG [ m taxmuf t xm;rsm;ud k qef ; ppf
tm[m&xuf tm;&Sw d ,fqNkd y;D ,H,
k MkH unfMunf avhvmNyD;aemuf oHk;pGJwJhtm;aq;aMumifh rdcif
oHk;pGJaeMuw,f/ wu,fawmh tm;aq;qdkwm eJYoaE¨om; usef;rma&;udk tusKd;rjyKbl;vdkY
cE¨mudk,ftwGuf udk,fwGif;jzpfysufrI "mwk ok;H oyfcMhJ uw,f/ tm;aq;tpHk oH;k pGrJ ,ft h pm;
jzpfpOfawGrSm tenf;tusOf;om vdktyfwJh tm[m&jynfh0wJhtpmudk pm;oHk;&if; Adkufwm
78
udk,f0efaqmifwJhtcg
rdciftwGufa&m
oaE¨om;twGufyg
ESpfa,mufpm
pm
pm;ay;&r,fqdkwJh
t&yfpum;[mvnf;
rrSefygbl;/ atmif rd c if e J Y o aE¨ o m; t½d k ; usef ; rma&;
twGuf Folic Acid eJY Adkufwmrif'D rSD0JzdkYom
oefY&Sif;vwfqwfwhJ vdkaMumif; cdkifrmwJh taxmuftxm;rsm;u
jyoaew,fvYkd ajymMum;oGm;ygw,f/ wpfenf;
toD;t&Guf? om;ig;wdkYudk tm;jzifh tukeftusrrsm;wJh tm;aq;ESpfrsKd;
udkom udk,f0efaqmifpOf rSD0JzdkY axmufcHcsuf
yHkr Se fp Hkvifr QwpGm ay;xm;ygw,f/ udk,f0efaqmifpOf oHk;pGJMuwJh
tm;aq;rsm;teuf tEÅ&m,fay;Ekid w f t
hJ m;aq;
pm;aeus yrmPtwdkif; u Akdufwmrifatyg/ vdktyfwmxuf rsm;vGef;
pm;ay;zdkYom ae&if oaE¨om;twGuf raumif;ygbl;/
&ifaoG;i,fwdkYb0rSm taumif;qHk;tpjyK
vdktyfaMumif; ... rI &ap&eftwGuf aps;BuD;wJh tm;aq;awG
0,fo;kH ap&ef wGe;f tm;ay;cHaew,fvYkd ud, k 0f ef
aqmifrcd ifrsm; awG;xifMuvdrrhf ,fvYkd okawoD
rif'DeJY Folic Acid wdkYudk rSD0JoifhaMumif; tBuH rsm;u qdkygw,f/ 'ghtjyif udk,f0efaqmifwJh
jyKxm;ygw,f/ tcg rdciftwGufa&m oaE¨om;twGufyg
tm;aq;xkwv f yk o
f al wGuawmh ud,
k 0f ef ESpaf ,mufpm pm;ay;&r,fqdkwJh t&yfpum;
aqmifrcd iftcsKUd [m tm[m&vHak vmufatmif [mvnf; rrSefygbl;/ oefY&Sif;vwfqwfwhJ
rpm;oH;k Ekid Mf ubl;vdYk apm'ujyefwufcMhJ uw,f/ toD;t&Guf? om;ig;wdkYudk yHkrSefpHkvifrQwpGm
ynm&SifawGuawmh oaE¨zGHUNzdK;rI rcRwf,Gif;& pm;aeus yrmPtwdkif; pm;ay;zdkYom vdktyf
79
aMumif; om;zGm;q&mrqdik &f m bk&ifah umvdyrf S oHk;pGJay;&ygr,f/ rdom;pktwGif; tm½HkaMum
ynm&Sif Janet Fyle u qdkygw,f/ >yef q d k i f & m oaE¨ c Rwf , G i f ; zl ; ol & S d c J h & if
Folic Acid 500 rDv* D &rfudk aeYpOf aomufay;
&ygr,f/
Ad k u f w mrif a t tm;jznf h a q;0g;awG ?
AdkufwmrifatygwJh tm;aq;pHkaq;0g;awGudk
roHk;zdkY owday;xm;ygw,f/ Adkufwmrifat
rsm;oG m ;&if oaE¨ o m;twG u f tEÅ & m,f
&SdwJhtwGufaMumifhyg/ 'ghtjyif tm;aq;pHk
tm;jznfhaq; rSD0Jjcif;udk taxmuftuljyK
tm;ay;wJ h ouf a otaxmuf t xm; r&S d
aMumif ; wpf e nf ; tm;jzif h ud k , f 0 ef a qmif
udk,f0efaqmifpOf ta&;ygwJhtm[m& rdciftm;vHk; tm;aq;pHktm;jznfhaq;0g; rSD0J
csKdUwJhwJhtcg udk,f0efqdyfwufjcif;? arG;uif;p zdkY tBuHjyKEkdifr,fh taxmuftxm; rawGU&bl;
uav; udk,ftav;csdef avsmhenf;aejcif;? vdkY qdkygw,f/
tm½HkaMum>yefqdkif&m arG;&myg cRwf,Gif;rI tm;aq;xkwfvkyfolawG&JU tm;aq;rSD0J
jzpfwwfjcif;eJY t½dk;tzGJUtpnf; yHkrrSefjcif;pwJh oifhaMumif; aMumfjimjzpfapwJh aemufuG,frS
oaE¨ c Rwf , G i f ; rI a wG jzpf v mwwf y gw,f / taxmuftxm;rsm;[m 0ifaiGedrfhuswJh EkdifiH
'gaMumifv h nf; tm;aq;Adu k wf mriftrsK;d tpm; awGrSm jyKvkyfxm;wJh prf;oyfrIrsm;jzpfaMumif;
20 ausmfeJY owåK"mwfrsm;yg0ifwJh tm;jznfh azmfjyxm;ygw,f/ tqkdygEkdifiHrS trsKd;orD;
tm;aq;udk xkwv f yk u
f m ud,
k 0f efaqmifrcd ifrsm; rsm;[m tm[m&rjynfh0ola wG 'grSr[kwf
twGuf ypf r S w f x m; jzef Y c sd v suf & S d y gw,f / tm[m&csKdUwJhaeolawG jzpfMuygw,f/
wpfvudk t*FvefoHk;aiG 15 aygif (usyfaiG tESpfcsKyf&&if udk,f0efaqmiftrsKd;orD;
tm;jzifh 25ç000 cefY) ukefusygvdrfhr,f/ trsm;pktwGuf tm;aq;pHktm;jznfhaq;rsm;
trsKd ; om;usef ; rma&;0ef a qmif r I t zG J U rSD0Jp&mrvdkaMumif;eJY rvdkvm;tyfbJ aiGaMu;
(National Health Service) axmufcHay;xm; ukefusrIomjzpfaMumif; tBuHjyKxm;ygw,f/
wmu Adkufwmrif'D tm;aq; 10 rdkufc½dk
*&rfudk udk,f0efaqmifpOfeJY EdkYwdkufauR;aewJh a'gufwm jrifhoef; (oaE¨om;)
tcg aeYpOfoHk;pGJay;&ygr,f/ oaE¨om; t½dk; Ref: - Medical Daily, 24, May,2015.
- Technology Review,7, April, 2017.
zGHUNzdK;rI rSefuefusef;rmapzdkYyg/ Folic Acid 400 - Wedmd, 12, July, 2016.
rdkufc½dk*&rfudk oaE¨ 12 ywftxd aeYpOf - BBC 12, July, 2016.
80
urÇmhvlom;wpf&yfvHk;udk vlñGefYwHk;aponfht&mrSm rl;,pfaq;0g;yifjzpfaMumif;?
jref r mEk d i f i H w G i f rl ; ,pf a q;pG J r I u d k jynf o l Y u sef ; rma&;jyóemtjzpf OD ; pm;ay;
aqmif&GufaeaMumif;ESifh rl;,pfaq;0g;uif;pifap&ef trsKd;om;a&;wm0efwpf&yf
csrS w f u m aqmif & G u f v suf & S d a Mumif ; a&;om;xm;onf /
81
xdOk ya'ESit hf nD rl;,pfaq;0g;ESihf pdwu f kd wum rl;,pfaq;0g; tvGJoHk;pm;rI xdef;csKyf
ajymif;vJapaom aq;0g;rsm;tEÅ&m,f wm;qD; a&; r[mAsL[mudk csrSwfcJhonf/ 1989 ckESpf
umuG,fa&;A[dktzGJUudk 1976 ckESpfwGif pwif wGif EkdifiHwum rl;,pfaq;0g; tvGJoHk;rIESifh
zG J U pnf ; cJ h N yD ; uk v or*¾ uG e f A if ; &S i f ; rsm;yg w&m;r0if a&mif;0,frIqdkif&m EkdifiHwum
jy|mef;csufrsm;ESifhtnD jrefrmEkdifiHwGif rl;,pf nDvmcHudk usif;yí urÇmhEkdifiHrsm; yl;aygif;
aq;0g;ESifh pdwfudkajymif;vJapaom aq;0g; yg0ifaom rl;,pfaq;0g;tEÅ&m,f wm;qD;
qdkif&mOya'udk xyfrHjy|mef;cJhonf/ ESdrfeif;a&; vkyfief;pOfrsm;udk urÇmvHk;qdkif&m
1987 ckESpfwGif usif;ycJhaom ukvor*¾ tjzpf csrSwfcJhonf/
taxGaxGnv D mcHwiG f ESppf Of ZGev
f 26 &ufukd rl ; ,pf a q;0g;rsm;onf urÇ m h v l o m;
urÇ m h rl ;,pf aq;0g; wd k uf zsuf a&;aeYt jzpf wpf&yfvHk;udk vlñGefYwHk;aponfrSm trSefyif
owfrSwfcJhonf/ jzpfNyD; EkdifiHwdkif;? vlrsKd;wdkif; ajz&Sif;&rnfh
jyóem jzpfonf/ þodkY ESdrfeif;umuG,fae
onfhMum;rSyif vlom; oef; 150 ausmfrSm
rl;,pfaq;0g; pGJaeonfudk awGU&Sdae&onf/
bd e f ; (Opium)
rl ; ,pf a q;0g;\uk e f M urf ; rS m bd e f ; jzpf
onf/ bdef;udk c&pfESpfray:rD bDpD 400 cefYu
pwifpdkufysKd;cJhNyD; xdkpOftcgu bdef;oHk;pGJrIrSm
emusirf aI 0'em oufomapa&;twGuf aq;0g;
urÇmay:wGif vlrIywf0ef;usifudk BuD;pGm tjzpf oHk;cJhMujcif; jzpfonf/ at'D 1037
tEÅ&m,fay;aeonfrSm rl;,pfaq;0g;rsm;yif ckESpfrsm;wGif tm&yfvlrsKd;rsm;onf ppfyGJwGif
jzpfonf/ rl;,pfaq;0g;onf vli,fxktwGif; 'Pf&m&olrsm;twGuf toHk;jyK&ef bdef;aphrsm;
ü toGiftrsKd;rsKd;jzifh yl;0ifysHUESHYaeonf/ ynm udk ,laqmifoGm;cJhonf/ xdkrSwpfqifh tdEd´,
ay;vufwGJ ac:aqmifaeaomfvnf; rl;,pf EkdifiHodkY tm&yfvlrsKd;rsm; ,laqmifvmaom
aq;0g;aemufodkY aumufaumufyg vdkufygae bdef;aphrsm;udk pdkufysKd;um aq;0g;ukefMurf;
onfh rl;,pfaq;0g; oH;k pGaJ eolrsm;pGm &Sad eonf tjzpf a&mif;0,fMu&if; bdef;udk ½SL½dIufoHk;pGJ
udk awGUjrifae&onf/ cJhMuonftxd us,fjyefYpGm toHk;jyKvmMu
1972 ckESpfwGif jrefrmtygt0if urÇmh onf/
Ekid if rH sm;wGif rl;,pfaq;0g;oH;k pGo
J rl sm; ukoa&; aemufydkif;wGif w½kwfEkdifiHodkY a&muf&Sd
ESihf jyefvnfxal xmifa&;vkyif ef; vrf;ñTecf suf oGm;NyD; bdef;pdkufysKd;jcif;rS rl;,pfaq;0g; oHk;pGJ
rsm; csrSwfcJhonf/ 1981 ckESpfwGifvnf; EkdifiH rItxd ysHUESHUoGm;cJhonf/ 19 &mpkESpftwGif;
82
rl;,pfaq;0g; oHk;pGJolESifh a&mif;0,folrsm; rnfokdYyif ESdrfeif;apumrl? bdef;udk pD;yGm;
tvGefrsm;jym;vmcJhonf/ jzpf wjznf;jznf; pdkufysKd;vmMuonf/ rl;,pf
aq;0g;a&mif;0,frIjzifh csrf;omol rsm;jym;
vmonf/
1580 jynfhESpfrsm;wGif ay:wl*Dukefonf
e,fpyfa'orsm;wGif rsm;ESifh tDwvDvlrsKd; qD;zuf'&pf qdkolonf
bdef;a&mif;csí BuD;yGm;olrsm;tjzpf xif&Sm;cJh
bd e f ; pd k u f y sKd ; rI
onf/ 1630 jynhfESpfrsm;wGif 'wfcsfukrÜPD
pGefYvTwfvmap&eftwGuf wpfco k nf rvuúmNrKd UwGif ESppf Of bde;f aygifcsed f
200 cefu Y kd ukeof nfrsm;rSwpfqifh xdik ;f Edik if EH iS hf
a'ozG H U Nzd K ;a&;ES i f h jrefrmEkdifiHodkY wifydkYa&mif;cscJhaMumif; rSwfwrf;
rsm;wGif awGU&Sd&onf/
a'ocHrsm;\ 1885 ckESpf aESmif;ydkif;wGif jrefrmEkdifiH
udk e,fcsJUrsm; odrf;ydkufNyD;aemuf bdef;onf
vl r I p D ; yG m ; jrefrmEkdifiHtwGif;odkY ajymifajymifwif;wif;yif
0ifa&mufvmonf/
b0tqifhtwef;
jrifhrm;vmap&ef
wpfqufwpfpyfwnf;
aqmif&Gufay;aeonf/
[m o
a&mif p H k t m[m&
85
od y Ü H E S i f h e nf ; ynmrsm; wd k ; wuf x G e f ; um;vmonf E S i f h t rQ vl o m;wd k Y \ tawG ;
tac:? pdwful;rsm;udkvnf; trSefwu,f wDxGifazmfaqmifvmEkdifcJhaMumif;ESifh
tem*wf t wG u f tusKd ; &S d r nf h ypö n f ; ud & d , mrsm;ud k v nf ; quf v uf a wG ; ac:
BuH a qmif a eMu&rnf j zpf a Mumif ; a&;om;xm;onf /
91
vl i ,f v l & G , f r sm; aq;vd y f a omuf o H k ; jcif ; ud k jyif ; jyif ; xef x ef umuG , f E S d r f e if ;
Ekdif&ef BudK;yrf;aqmif&Gufaeonfh pifumylEkdifiH\ vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;udk
a&;om;xm;onf /
urÇ m h usef ;rma&;tzG J U csKyf (WHO) tpD & if c H p mwpf c k w G i f aq;vd y f a Mumif h & &S d a om
a&m*grsm;aMumifh þurÇmwGif ESpfpOfvdkvdkyif vlaygif;ajcmufoef;cefY aoqHk;ae&aMumif;
azmfjyxm;\/ aq;vdyfaMumifh[k ajym&mwGif aq;vdyfudk udk,fwdkifaomufolESifh aq;vdyf
92
raomuf a omf v nf ; aq;vd y f a omuf o l \ tqdkyg 126 EkdifiHteuf EkdifiHaygif; 90
aq;vdyaf iGUrsm;udk ½SLrdzefrsm;í a&m*g&olrsm; wGif aq;vdyfaomufolOD;a& avsmhenf;vmNyD;
yg0if\/ Ekid if aH ygif; 12 Ekid if üH wk;d vnf;rwd;k ? avsmv h nf;
ravsmhbJ &yfwefYaeNyD;vQif EkdifiHaygif; 24
EkdifiHwGif aq;vdyfaomufolOD;a& wkd;vmonf
[k od&\/
WHO \ txufygowif;xkwfjyefcsuf
xJü aq;vdyfaomufoltrsm;pkrSm vli,f
vl&G,frsm; jzpfMuonf[k azmfjyxm;onf/
urÇmwGif aq;vdyrf aomufa&; wdu k zf suf
rItvkyfudk tm;BudK;rmefwuf zdzdpD;pD;vkyfonfh
aq;vdyf\qdk;usKd;udk odvmMuaomtcg Ekid if rH sm;teuf pifumyl? eDaygESihf yem;rm;Ekid if H
ü usef ; rma&;ynm&S i f r sm;ES i f h Ek d i f i H t pk d ; & wdkYonf xdyfqHk;ae&mrsm;ü &Sd\/
acgif;aqmifrsm;onf aq;vdyfraomuf&ef pifumyltpd;k &onf vmrnfEh pS t f enf;i,f
wm;qD;a&;udk aqG;aEG;Mu\/ 2005 ckESpf twG i f ; pif u myl w G i f aq;vd y f a omuf c G i f h
aemufydkif;rSpí aq;vdyfaomufol vlOD;a& (pwifaomufcGifh) &Sdol\ toufudk 18 ESpfrS
avsmh e nf ; onf x uf avsmh e nf ; oG m ;&ef 21 ESpo f Ykd wd;k jri§ v
hf u
kd &f ef pDpOfae\/ ¤if;tjyif
aq;vdyt f cGeu f kd wk;d jri§ ahf umufcjH cif;? aq;vdyf aq;vdyfrsm;udk w&m;0ifa&mif;cscGifh jyKxm;
vHk;0raomuf& ae&mrsm;udk wdk;csJUvdkufjcif;? onfhqdkifrsm; (aps;qkdifrsm;) udkvnf; jyif;jyif;
aq;vdyb f ;l cGaH y:wGif aq;vdy\ f qd;k usK;d rsm;udk xefxef MuyfrwfoGm;rnf[k od&\/
owday;xm;onfhpmwef;rsm;udk azmfjyxm; ,ckavmavmq,fwGif pifumylEkdifiHü
jcif ; ? aq;vd y f u d k rnf o d k Y a omenf ; ES i f h r Q aq;vd y f r sm;ud k a&mif ; cscG i f h j yKxm;aom
raMumf j im&[k wm;jrpf j cif ; ponf w d k Y u d k qdkifaygif;rSm 4ç700 cefY&Sd\/ þta&twGuf
vk y f a qmif v mcJ h & m ,ck t cg txuf y g rSm pifumyl&Sd rufa':e,f pm;aomufqdkif
vkyfaqmifrIrsm;udk pwifvkyfaqmifNyD; 10 ESpf ta&twG u f x uf tq 40 rsm;ae\/
tMumü urÇmwpfcGifwGif aq;vdyfaomufol pifumylEidk if o H nf 2014 ckEpS w f iG f aq;vdycf eG f
vlOD;a&onf 2 'or 5 &mckdifEIef; avsmhus udk 10 &mckdifEIef; wdk;jr§ifhvdkufNyD; 2015 ckESpf
vmonf[k WHO \ owif;xJü yg&Sd\/ wGif tD;-pD;u&ufudk vHk;0ydwfyifvdkufonf/
WHO onf urÇmhEkdifiHaygif; 126 EkdifiH 2016 ckESpfwGif aq;vdyfraomuf& e,fajr
wGif oufqdkif&m tpdk;&tzGJUrsm;\ tultnD rsm;ud k usOf ; onf x uf u sOf ; oG m ;atmif
jzifh aq;vdyfaomufjcif;qdkif&m ppfwrf;rsm;udk wdk;jr§ifhuefYowfvdkufonf/ aumfzDqdkifrsm;?
aumuf,lcJhjcif;jzpf\/ yef;NcHrsm;? nuyGJ½Hkrsm;? wkdufjrifhrsm;&Sd um;rsm;
93
&yf & ef ae&mrsm;wG i f aq;vd y f a omuf c G i f h &,l&aomaMumifh aq;vdyfta&mif;qdkifrsm;udk
r&Sdawmhay/ ae&muefYowfrI jyKvkyf&mwGif jyóemr&Sd[k
pifumylwiG f oufBuD;ydik ;f aq;vdyaf omuf od&\/
olOD;a&rSm 1992 ckESpfwGif 18 'or 3 &mckdif pifumylEkdifiHtpdk;&onf pD;u&ufrsm;
EIef; avsmhuscJhNyD; 2013 ckESpfwGif 13 'or arSmifcdk0ifa&mufvmrI ydkrdkrBuD;xGm;vma&;
3 &mckdifEIef; avsmhuscJhaomfvnf; vli,f udkvnf; tav;xm;pOf;pm;rI jyKvkyfae&\/
vl&, G rf sm; aq;vdyaf omufvmrIO;D a&onf wk;d ,ck t ajctaewG i f pif u myl ü w&m;0if
vmum aq;vdyfaomufvmMuaom vli,f vkdifpifjzifh a&mif;aeaom pD;u&ufwpfbl;\
vl&G,frsm;\ ysrf;rQtoufrSm 2001 ckESpf aps;EIef;rSm pifumyla':vm 13 a':vm&SdNyD;
wGif 17 ESpfjzpf\/ arSmifcdkaps;uGufü tvm;wl pD;u&ufwpfbl;
pifumylEdkifiHtygt0if urÇmhEkdifiHtcsKdU rSm pifumyla':vm ajcmufa':vmom &Sd\/
wGif aq;vdyfudk ae&mwdkif;ü vdkifpifjzifh
a&mif;csifovdk a&mif;cGifhrjyKEdkifatmif ae&m
udk owfrSwfay;&eftwGuf tav;xm;pOf;pm; EkdifiHom;rsm;tm;
vmMu\/ pmoifausmif;rsm;teD;? vlaexlxyf
aom wdkufwmtdk;tdrfrsm;teD; ponfwdkYwGif aq;vdyf\ qdk;usKd;rsm;udk
ra&mif;a&;udk pOf;pm;vmMu\/ aq;vdyfudk
vG,fvG,fulul 0,fr&&ef vkyfaqmifrnfh enf;rsKd;pHkjzifh today;jcif;?
enf;wpfrsKd; jzpf\/
tar&d u ef E k d i f i H \ jynf e ,f t csKd U wG i f aq;vd y f u d k
aq;vdyfta&mif;qdkifrsm;udk ae&mowfrSwf
rjrif&a&;twGuf
ay;rI jyKvkyfxm;onf[k od&\/
]]aq;vdyfraomuf& raeEkdifolawGu aq;vdyfta&mif;ae&mrsm;udk
awmh b,favmufa0;a0; aq;vdyu f kd vdu
k &f mS
0,faomufMurSmyJ/ 'gayrJh aq;vdyfaomuf uefYowfjcif;?
cgpvlawG? aq;vdyfaomufNyD; pOf;pm;cef;0if
vdkolawG wcsKdUuawmh 'ku©cHNyD; aq;vdyfudk aq;vdyfarSmifcdkorm;rsm;udk
vdkuf&SmMurSm r[kwfbl;}} [k usef;rma&;
ynm&S i f w pf a ,muf u ol Y o abmxm;ud k
jyif;jyif;xefxef
ajymvkdufonf/ ta&;,ljcif; ...
pif u myl E k d i f i H ü aq;vd y f a &mif ; aom
qdkifrsm;onf aq;vdyfa&mif;cGifhvdkifpifudk
94
wdkif0rfEkdifiHwGif pD;u&ufaps;udk wdk;vdkuf EkdifiHom;rsm;tm; aq;vdyf\ qdk;usKd;
wdkif; arSmifcdkpD;u&ufrsm; 0ifvmrIrsm;vm rsm;udk enf;rsKd;pHkjzifh today;jcif;? aq;vdyf
aomaMumifh pifumyltpdk;&onf pD;u&uf ud k rjrif & a&;twG u f aq;vd y f t a&mif ;
aps;udk rsm;pGmrwdk;jr§ifh&Jay/ ae&mrsm;udk uefYowfjcif;? aq;vdyfarSmifcdk
pifumylEkdifiH\ tdrfeD;csif;EkdifiHtcsKdUonf orm;rsm;udk jyif;jyif;xefxef ta&;,ljcif;
pifumylrS aq;vdyfraomufa&;? aq;vdyf ponfwkdYudk owdBuD;pGm aqmif&Gufvsuf&Sd\/
aomuf o l O D ; a& avsmh e nf ; a&;twG u f
jrod e f ;
vkyfaqmifaerIrsKd;udk jyKvkyfEkdifjcif;r&Sdao;
aomaMumifh pifumyltpdk;&onf aq;vdyf Ref: Curb Tobacco Access To Fight Youth
Smoking.
wdkufzsufa&;udk owdBuD;pGm vkyfaqmifae
The Strait Time, 20, April, 2017.
&\/
[m o
yH k r S e f y gyJ
95
uREfkyfwdkY tdyfaysmfaepOf tdyfrufrufwwfjcif;ESifh ywfoufí odyÜHynm&Sifrsm;\
t,ltqrsm;? avhvmawGU&Sdcsufrsm;ESifh tdyfruftvdkuf uGJjym;onfh t"dyÜm,f
rsm;udk od&SdEkdif&ef a&;om;xm;onf/
96
tdyfrufrsm;onf tawG;rsm;? pdwfcHpm;rI olu ajymvm\/ pma&;q&mr Mary Shelley
rsm;ESifh uREkfyfwdkY\ pdwftwGif; jzwfausmf0if u od y Ü H y nm&S i f w pf O D ; ES i f h ywf o uf o nf h
a&mufcJhaom tjzpftysufrsm;ukd azmfjyjcif; tdyfrufwpfckukd ajcajcjrpfjrpf rufcJhonf/
om jzpfonf/ vlwdkY\wpfnwm tdyfrufruf ,if;tdyfrufrSm xkdodyÜHynm&Sifu pufwpfck
csdefrSm wpfem&DrS ESpfem&DcefY Mumwwfonf/ ukd toHk;jyKí ouf&Sdowå0gukd zefwD;onfh
wpfnwm tdyfrufrufonfh ta&twGufukd tdyfrufvnf; jzpfonf/ ,if;tdyfrufrufNyD;
MunfhvQifvnf; av;BudrfrS ckepfBudrftxd aemuf olu Edk;vmonfhtcg odyÜHynm&Sif
tdyfruf rufEdkif\/ vlwkdif; tdyfruf rufzl; z&efuifpwdef;taMumif; pmtkyfukd pwifa&;
Muonf/ okdY&mwGif vltcsKdUomvQif olwdkY\ om;cJhonf[k qdk\/
tdyrf ufrsm;ukd jyefvnfowd&Muonf/ tdyrf uf vlwdkYonf ESpfaygif;rsm;pGmuyif tdyfruf
qkad om pum;vH;k rSm t*Fvyd b f momrSvmaom rsm;\ qdv k cdk suu
f dk tqH;k tjzwfay;&ef BuK;d yrf;
a&S ; pum;vH k ; wpf v H k ; jzpf í t"d y Ü m ,f r S m cJMh uonf/ a&S;usaom a&mrESi*hf &dvrl sK;d rsm;u
aysmf&TifrIESifh *Dwjzpf\/ tdyfrufrsm;onf bk&m;ocifrsm;xHrS owif;
uREkfyfwdkY\ tdyfrufrsm;wGif rMumcP pum;rsm; ay;jcif;jzpfonf[k ,HkMunfcJhMu
qkdouJhodkY tm½HkcHpm;&rIrsm; yg0if\/ Oyrm onf/ wpfcgwpf&H jynfolrsm;u tdyfrufrsm;
tm;jzif h teH Y rsm;? toH rsm;? jrif u Gi f; rsm;? onf ppfyGJrsm;wGif ppfbufacgif;aqmifrsm;\
t&omrsm;ES i f h uREk f y f w d k Y \ xd a wG U &onf h tultnDvnf; jzpfonf[k rSwf,lMuonf/
t&mrsm;yg0ifonf/ ta&miftaoG; tpHt k vif a&S;tD*spfrsm;onf tdyfrufrsm;ukd txl;
ES i f h td y f r uf r uf a ejcif ; rsKd ; vnf ; &S d o nf / wvnf ,HkMunfrI&Sdap&ef &Sif;vif;ajymMum;
wpfcgwpf&H rufNy;D om; tdyrf ufukd xyfwvJvJ wwf o nf / c&pf , mef o r® m usrf ; pmwG i f
ruf a ewwf o nf / ,if ; td y f r uf r sKd ; rS m tdyfrufESifhywfoufí xifjrifcsuf okdYr[kwf
wpfcgwpf&H vlukd romr,m jzpfapwwf\/ yHkjyif 700 ausmf&Sdonf/ w½kwfEkdifiHwGif
xkdYjyif ,if;tdyfrufrsm;onf tdyfrufqkd;rsm; vltrsm;u tdyfrufrsm;onf aoqHk;oGm;cJhNyD;
jzpf í uREk f y f w d k Y u d k xd w f v ef Y z G , f & m aom rdrdwdkY\rdom;pkrsm;xH oGm;a&mufvnf
jzpfap\/ ywf&ef taumif;qHk;aom enf;vrf;wpfck
yef;csD? yef;yktEkynm&Sifrsm;? pma&;q&m jzpfonf[k qdk\/ tar&duefrsKd;EG,fpkrsm;ESifh
rsm;ES i f h od y Ü H y nm&S i f r sm;u td y f r uf r sm;rS ruúqDuef acwfrDvlYtzGJUtpnf;&Sd yk*¾Kdvfrsm;
tawG;rsm;&onf[k wpfcgwpf&H ajymavh&Sd u tdyrf ufrsm;onf uREyfk w f Ykd tdyaf epOftwGi;f
onf/ Oyrmtm;jzifh AD;wJvftzGJUrS aw;oH&Sif uREyfk w
f Ykd oGm;a&mufvnfywfonfh tjcm;urÇm
.Paul McCartney u wpfaeYwGif ol tdyf&mrS wpfckom[k qkdonf/
Ed k ; vmonf h t cg Yesterday oD c sif ; twG u f Oa&mywGif vltrsm;u tdyfrufrsm;onf
oHpOfrsm;ukd olYOD;acgif;twGif; &&SdcJhonf[k ted| m½Hkr sm;omjzpfí ,if; tdy fr ufr sm;yif
97
vlwdkYtm; raumif;rIrsm;ukd aqmif&Guf&ef xkwfa0cJhonf/ Freud uvlwdkY rMumcP
OD;aqmifOD;&GufjyKonf[k ,HkMunfMuonf/ tdyfrufrufí xkdtdyfrufyg taMumif;t&m
vGefcJhaom ESpf 2000 cefYu vlrsm;onf rsm;ukd olw dkY rdr d& & qky fu kdi fo d& Sdv kda omf
av;ig;em&DtdyfpufNyD;aemuf tdyf&mrSEdk;onfh vnf ; trS e f t m;jzif h ol w d k Y rod & S d E d k i f [ k
tcg ,if;wdkYrufcJhonfh tdyfrufrsm;ukd pOf;pm; ,H k M unf o nf / tqk d y gtd y f r uf r sm;onf
í tjcm;vlrsm;ukd jyefvnfajymjyMuonf/ rMumcPqdkouJhokdY vdifykdif;qdkif&mudpörsm;?
xkdYaemufrSom usefaom av;ig;em&D jyefvnf ckduf&efa'gojzpfrIrsm;ESifh qufpyfaeonf[k
tdyfpufMuonf/ qkd\/
Freud u tdyfrufrsm;onf vQKdU0Sufjcif;
[laom t"dyÜm,frsm;ESifh jynfhESufaeonf/
olonf tdyrf ufrufjcif;ESihf ywfoufí em;vnf
&ef BuK;d yrf;cJo h nf/ olu pOf;pm;qifjcifrw I ikd ;f
ESifh vIyf&Sm;rIwdkif;onf uREkfyfwdkY\ OD;aESmuf
twG i f ; yk d i f ; rS pwif o nf [ k ,H k M unf o nf /
xkjYd yif tdyrf ufrsm;onf uREyfk w f \Ykd OD;aESmuf
xJ w G i f bmawG j zpf a eonf u k d em;vnf & ef
ta&;BuD;aom enf;vrf;wpfckvnf; jzpfonf
[k pOf;pm;cJhonf/
vlwdkYu olwdkY\tdyfrufrsm;onf olwdkY\
jyóem&yf r sm;ud k ajz&S i f ; &ef t wG u f v nf ;
aumif;? olw\ Ykd ylyifaomursm;ukd em;vnfEidk f
&eftwGufvnf;aumif; tultnDay;onfh
enf;vrf;tjzpf tusKd;oufa&mufrI&Sdonf[k
,HkMunfaMumif; Freud u ajymcJhonf/ Oyrm
tm;jzifh tdyfrufxJwGif ysHoef;jcif;rsKd;yif
jzpfjzpf? a&ul;aejcif;rsKd;yifjzpfjzpf tdyfruf
20 &mpk E S p f t apmyk d i f ; td y f r uf E S i f h jrifrufygu olwdkY\ i,fb0u vGwfvyfrI
ywf o uf í ausmf M um;aom od y Ü H y nm&S i f rsKd ; ud k &&S d v k d j cif ; jzpf o nf [ k Freud u
ES p f O D ; \ rwl u G J j ym;aom tawG ; rsm; ajymonf/ vlwpfOD;wpfa,muftaejzifh ol\
ay:aygufcJhonf/ MopBwD;,m; pdwfa&m*guk nDtpfukdarmifESr wpfOD;OD; okdYr[kwf rdbrsm;
q&m0ef Sigmund Freud u 1900 jynfEh pS w f iG f aoqHk;onf[k jrifrufygu tdyfrufrufaeol
tdyfrufrsm;udk t"dyÜm,fzGihfqdkjcif; pmtkyfukd taeES i f h xk d o l r sm;tay: trS e f w u,f
98
rkef;wD;onfh cHpm;csufrsm; &Sdaeonf[k qdk\/ tdyfrufrufjcif;onf pdwful;pdwfoef;rsm; &&Sd
'grS r [k w f tjcm;ol w pf O D ; OD ; twG u f &efESifh zefwD;EdkifpGrf;rsm; &&SdEdkifaom enf;vrf;
bmjzpfygap[k qkawmif;jcif;vnf; jzpfonf[k wpf & yf v nf ; jzpf o nf [ k ,H k M unf o nf /
qkd\/ tdyfrufrsm;ukd rnfokdY jyefvnfrSwfrd&efESifh
qGpfvlrsKd; pdwfa&m*gtxl;ukq&m0ef oif\ aeYpOfb0wGif rnfokdY avhvmtoHk;cs
Carl Jung onf Freud ESifh ESpfaygif;rsm;pGm rnfwdkYukd tifwmeuf&Sd oifwef;rsm;wGifvnf;
teD ; uyf tvk y f v k y f c J h o l v nf ; jzpf o nf / &,loifMum;Edkifonf[k qdk\/
od k Y & mwG i f td y f r uf r uf j cif ; ES i f h y wf o uf í
,if;\ tawG;tac:rsm;onf Freud ESifh vHk;0
qefYusifuGJvGJrI &Sdonf/ Jung u tdyfrufrsm;
onf uREkfyfwdkY\ taMumif;wpfpHkwpf&mESifh
uREkfyfwdkYESifh qufoG,faeaom yk*¾Kdvfrsm;\
taMumif;rsm;ukd uREkfyfwdkYtm; ajymjyonf[k
,HkMunfonf/ tdyfrufrsm;onf uREkfyfwdkY\
vd i f y k d i f ; qd k i f & mud p ö r sm;ES i f h &ef v k d r I r sm;uk d
vQKdU0Sufxm;onf[k qdkjcif;ukdrl r,HkMunf[k
qdk\/
,aeYumvwGif okawoejyKolrsm;u
vlwdkY tdyfpufaepOf ,if;wdkYESifh OD;aESmufyHk&dyf
rsm;udk &,lEikd o f jzifh odyyHÜ nmt& tdyrf ufruf
jcif;taMumif;ukd uREyfk w f Ykd ykí
d odjrifvmMuonf/ tdyfrufrufjcif;ESifhpyfqkdifonfh tajccH
tdyfruftrsKd;rsKd;teuf wpfckrSm &Sif;vif; owif;tcsuftvufrsm;udk tifwmeufay:
jywfom;aom tdyfruftrsKd;tpm;wpfck jzpf wGif trsm;tjym; awGU&SdEdkifonf/ tdyfrufESifh
onf/ xkt d yd rf ufaeolonf rdrt d yd rf ufrufae ywfoufonfh azmfjycsufESpfaomif;ausmfukd
pOftwGif; rdrdukd,frdrd tdyfrufrufaeonf[k tdyfrufbPfwGif pkaqmif;&&Sdxm;onf[k
odonf/ qdk\/ xkdpkaqmif;csufrsm;onf touf ckepf
uae'gEd k i f i H & S d td y f r uf a zmif a ';&S i f ; ESpfESifh 74 ESpfMum; yk*¾Kdvfrsm;\ tdyfrufESifh
wpfcku oifhtwGuf tdyfrufwpfckudk &Sif;&Sif; ywfoufonfh tpD&ifcHpmrsm;rS &&Sdjcif;jzpf
vif;vif; od&Sd&efrSm csufcsif; tm½Hkwpdkuf onf/ xkdpkaqmif;&&Sdcsufrsm;rS tdyfrufruf
rd r d r uf o nf h td y f r uf r sm;ud k csa&;onf h olrsm;taejzifh tdyfrufrsm;udk em;vnf&ef
tavhtusijhf zifh aqmif&u G Ef ikd o
f nf[k ,HMk unf &SmazGEidk í
f olwu Ykd ,
dk w
f ikd f jrifrufaom tdyrf uf
onf / ,if ; td y f r uf a zmif a ';&S i f ; uyif rsm;ukdvnf; xyfrHí tpD&ifcHEdkif\/
99
wGif tdyfrufu rnfrQ vTrf;rkd;rI&SdaMumif;
ajymMum;cJhonf/
Harriet Tubman u Oyrmtm;jzifh Harriet Tubman u tdyrf uf
jzifh tar&duefvlrsKd;uRefrsm; vGwfajrmuf&ef
td y f r uf j zif h tultnDay;EdkifcJhonf[k qkd\/ ,if;okdY ulnD
tar&duefvlrsKd;uRefrsm; EdkifcJhjcif;rSm ol\ tdyfrufxJwGif olukd,fwkdif
iS u f t oG i f ysH o ef ; aeaMumif ; jrif r uf c J h í
vGwfajrmuf&ef jzpfonf[k qdk\/ Moss qdkoluvnf; vlwdkY\
tdyfrufrsm;ukd &SmazGEkdif&efESifh em;vnfEdkif&ef
tultnDay;EdkifcJhonf[k qkd\/ tul t nD a y;onf h t aeES i f h tif w meuf r S
wpfqifh oifcef;pmrsm; ykdYcsoifMum;cJhonf/
,if;okdY ulnDEdkifcJhjcif;rSm odyÜHynm&Sifrsm;u tdyfrufrufjcif;ESifh
ywf o uf í td y f a eol r sm;\ OD ; acgif ; wG i f
ol\ tdyfrufxJwGif
0g,mBuKd;rsm;wyfqifí avhvmrI rMumcP
olukd,fwkdif iSuftoGif jyKvkyfcJhMuonf/ xkd0g,mBuKd;rsm;u vlwdkY\
OD;aESmufxJwGif vQyfppfESifhywfoufí aqmif
ysHoef; aeaMumif; &Gufcsufrsm;ukd rSwfwrf;wifcJhonf/ tqdkyg
avhvmcsufrsm;u OD;aESmuf\ tpdwftykdif;
jrifrufcJhí jzpfonf[k ... wpfcktwGif; uREkfyfwdkY tdyfrufrufaepOf
pdwcf pH m;rIrsm;onf tvGeEf ;kd Mum;wuf<uvsuf
&SdaMumif; owdjyKrdonf/
okwynm&Sif Rosalind Cartwright u
odyyHÜ nm&Sirf sm;u tdyrf ufrsm;taMumif; td y f r uf E S i f h y wf o uf o nf h avh v mrI r sm;u
udk tav;teufxm; avhvmrIjyKcJhMuonf/ ajymif;vJoGm;NyD[k qdkonf/ taMumif;rSm ,ck
tdyfrufrsm; avhvma&;tzGJUwpfzGJUonf ESpfpOf tcg od y Ü H y nm&S i f r sm;u tb,f h a Mumif h
tpnf;ta0;yGJukd usif;ycJhonf/ odyÜHynm&Sif vltcsKdUwGif tdyfpufjcif;ESifhywfoufonfh
rsm;u tdyfrufrsm;ESifh zefwD;EdkifrIpGrf;tm;? jyóemrsm; BuKHawGUae&aMumif;udk od&Sdem;
tdyfrufa&m*g &aeolrsm;ESifh uav;oli,f vnfEdkif&ef tcsdefay;í BuKd;pm;aqmif&Gufae
rsm;\ tdyfrufrsm;ukdvnf; avhvmcJhonf/ Mujcif;aMumifh jzpfonf[k qkd\/ Carwright u
,if;tzGJUonf csDum*kdESifh tDvDEGKdufwdkYwGif aumif;rGepf mG tdypf uf&aom olwpfO;D taeESihf
tpnf;ta0;yGrJ sm; usi;f yavh&í dS MopaMw;vs tdyrf ufrufygu tqkyd g tdyrf ufrufjcif;onf
rS ygarmu© Robert Moss u orkdif;tay: xko d \ l pdwyf idk ;f qkid &f mcHpm;rIudk taxmuftul
100
jyKEdkifonf[k qdk\/ okawoejyKolrsm;onf onf/ a'gufwm Stickgold u vGefcJhonfhESpf
aumif;rGefpGm tdyfpufjcif; rjyKEdkifaomolrsm; 100 ausmf u wnf ; u Sigmund Freud u
ESifh nbuftdyfaepOf rMumcP Edk;olrsm;\ tdyrf ufjcif;taMumif;ESiyhf wfoufonfh ta&;
tdyfrufrsm;ESifh ywfoufí em;vnfEdkif&ef ygaom pmrlukd xkwfa0cJhonf/ okdYwkdif uREkfyf
,aeYwdkif BuKd;pm;vsuf&Sdonf/ wdkY tdyfrufrufaeaomtcsdefwGif OD;aESmufu
ruf q mcsL;quf j ynf e ,f & S d [m;Awf rnfoYdk tvkyv f yk af eonfqjdk cif;ESihf bmaMumifh
wuúodkvfrS pdwfa&m*gqkdif&mygarmu© Rob- tdyfrufrufonfqkdjcif;ukd ,aeYwdkif wdwd
ert Stickgold u tdyfrufrufjcif;onf ZD0aA' usus oabmwl n D r I &&S d E d k i f j cif ; um; r&S d
qdik &f m jzpfpOfwpfco
k m jzpfonf[k qk\ d / olu ao;ay/
Sigmund Freud wifjycJhonfh tdyfrufrufjcif;
onf uREkfyfwdkY\ vQKdU0SufcHpm;rIrsm;ESifh vdktif uk d u k d a tmif (tvk y f o rm;)
qE´rsm;ukd azmfjyonfh vrf;aMumif;wpfckjzpf
onfqkdjcif;udk oabmwlnDrI rjyKcJhay/
odyÜHynm&Sifrsm;u tdyfrufESifhywfouf Ref: The Mystery of Dreams and Dreaming
í okawoejyKjcif;ukd qufvufxdef;odrf; By Karen Leggett
American Mosaic, Jan, 2009.
aqmif&Guf&efrSm ta&;BuD;onf[k ,HkMunfMu
101
urÇmhxif&Sm;ausmfMum;olwdkY\ tqdktrdefY
rsm;udk bmomjyefqdkxm;jcif; jzpfonf/
102
Mothers and dogs both had a sec- My philosophy is that every phone
ond sight, that made them see into people's conversation has a loser.
minds and know when anything unusual Scoff Adams, Cartoonist
was going on.
Enid Blyton
uREkfyf\'óeum; w,fvDzkef;jzifh
tarrsm;ESihf acG;rsm;onf tMum;tjrif pum;pjrnf a jymwk d i f ; t½IH ; orm;
&\/ xdkonfuyif ¤if;wdkYonf vlrsm;\ wpfa,muf &Sd\/
pdwfudk xdk;xGif;jrifEkdifNyD; wpfrlxl;jcm;aom paumht'rf? umwGef;q&m
udpörsm; jzpfay:aerIudk od\/
tD ; epf b vd k i f w ef Nature is not cruel, only pitilessly in-
different. This is one of the hardest les-
sons for humans to learn.
She can finally get the education that Richard Dawkins
I never got and get to do all the things that Biologist
I never got to do and then I can recent her
for it and we can finally have a normal obm0um; &ufpufMurf;MuKwfjcif;
mother-daughter relationship. r&Sdyg/ oem;jcif;uif;aom *½krpku d rf o
I m
Lorelai Gilmore
yif/ þonfum; vlrsm;taejzifh oif,&l ef
olu uRefr r&cJhzl;aom ynma&;udk tcufcJqkH;aom oifcef;pmjzpf\/
aemuf q H k ; wG i f &&S d E d k i f c J h o nf / uRef r &rf c s'f a 'guif ; pf
b,fwkef;urQ rvkyfEkdifcJhaom tvkyfrsm; ZD 0 aA'ynm&S i f
udk olu vkyfcJhonf/ uRefru xdkonfudk
rausrcsrf; jzpfEkdif\/ NyD;vQif aemufqHk; "Eat it up, dear, its all paid for."
awmh tarES i f h o rD ; yH k r S e f q uf q H a &; Hild Lewis,
&Sdrnfom/ ]]pm;vd k u f p rf ; yg tvd r ® m av;&,f /
vd k & ,f v d k i f ; *if ; vf r d k ; 'gawG tm;vHk;twGuf aiG&Sif;NyD;om;uG,fh}}
[D v f ' f v l ; 0pf p f
You don’t have a right to the cards
you believe you should have been dealt.
If one lights a fire for others, it will
Cheryl Strayed, Author also brighten one's own way.
oifhtm; a0cJhoifhaomzJcsyfrsm;[k 13th Century Buddhist Sages
,kMH unf&aom zJcsyfrsm;twGuf oifhwGif wpfpw Hk pfO;D onf tjcm;olrsm;twGuf
tcGifhta&; r&Sdyg/ rD ; xG e f ; nd § a y;ygu xd k r D ; onf xd k o l \
csm&Dvf paMx;,uf oGm;&mvrf;udkvnf; tvif;a&mifay;\/
pma&;q&mr 13 &mpk Ak'¨bmomy@dwrsm;
103
Artistic freedom means everything You have always had a roof over your
to me. head and if you stick with me you always
Steven Spielberg will, because I am your mother, I know what
Movie Director is best for you because that is my job.
Adele August
tEkynmt&nftaoG;jy&ef
vGwfvyfrIonf uREfkyftwGuf tvkH;pHk rif;&JUacgif;ay:rSm trdk;tum tNrJ
rnf\/ &S d a ecJ h w ,f / igES i f h t wl a evQif tNrJ
pwD A if p yD ; vf b mh * f trdk;tum &SdaerSmyg/ bmaMumifhqdk ig[m
½k y f & S i f ' g½d k u f w m rif ; &J U tarjzpf v d k Y y J / rif ; twG u f bm
taumif;qHk;vJqdkwm igodw,f/ b,f
Gratitude creates a cycle of giving and twG u f a Mumif h q d k a omf tJ ' g igh t vk y f
receiving. jzpfvdkYyJ/
Amy Paulson t'J v f M o*wf p f
aus;Zl ; wif j cif ; onf ay;jcif ; ES i f h
&,ljcif; puf0ef;udk zefwD;\/ If animals have moody days, they
atrD a y:vf q if handle them better than humans do.
Betty White, Actress
wd & pä m ef r sm;onf pd w f q k d ; rmef q k d ;
Our knowledge is a drop, our igno-
rance is a sea. jzpf a om aeY r sm;&S d y gu ¤if ; wk d Y o nf
William James vlrsm;xufaumif;pGm ukdifwG,fwwfonf/
Psychologist
buf w D 0 d I u f ? ½k y f ½ S i f o ½k y f a qmif
uREkfyfwkdY\ todynmokwrSm a&puf
wpfpufrQjzpfNyD; uREfkyfwkdY\ rodem;rvnf Education is when you read the fine
rIum; yifv,fwrQomyif/ prints. Experience is what you get if you
0D v sH * sd r f ; pf ? pd w f y nm&S i f don’t.
Pete Seeger, Musician
ynm[lonf aumif;rGefaom pmrsm;
When something bad happened I try
to be appreciative that things aren’t worse.
uk d zwf a omtcg &&S d a omt&mjzpf N yD ;
Louisa Jewell tawG U tBuH K um; pmrzwf j cif ; rS & aom
raumif;aomt&mwpfck jzpfvmcJv h Qif t&myif/
uRef r uawmh t&m&monf tqk d ; qk H ; ydqD;*sm;? *Dwynm&Sif
rjzpfao;[k aus;Zl;wif&ef BudK;yrf;onf/
vl 0 D p m*sL;0J v f pd e f 0 if ; armf
Ref: Reader's Digest
104
urÇmESifhwlaom N*dK[fwpfvHk;udk aepMu0Vmjyifyü &SmazGawGU&SdcJhaMumif;ESifh tqdkyg
N*d K [f a y:wG i f ouf & S d r sm; jzpf w nf a erI &S d ? r&S d u k d quf v uf a xmuf v S r f ; vsuf
&Sda Mumif ; a&;om;xm;onf /
105
vSnfhywfaeaom N*dK[frsm;ay:wGif ouf&Sdrsm; ,ckawGU&Sx d m;aom urÇmESiw hf al om N*Kd [f
&S d ? r&S d &S m azG p l ; prf ; &mwG i f jzpf v mEk d i f a jc rSm urÇmrS tvif;ESpf 4 'or 2 odkYr[kwf
&Sdaom tqifhwpfqifhodkY a&muf&Sdvmjcif; 25 x&DvD,Hrdkif (40 x&DvD,H uDvdkrDwm)
jzpf a Mumif ; ok a woepmwrf ; wG i f azmf j y tuGmta0;wGif wnf&Sdonf/ 1995 ckESpfwGif
xm;onf/ pwif&SmazGawGU&SdcJhaom aepMu0Vm jyify&Sd
tqdkyg aepMu0Vmjyifyü&Sdaom urÇm N*dK[faygif; 3ç500 teuf ,ckawGU&SdcJhaom
ESifh teD;qHk;N*dK[f\trnfrSm ya&mufqDrm- N*d K [f r S m urÇ m ES i f h t eD ; qH k ; N*d K [f w pf v H k ; yif
bD (Proxima-b) N*dK[f[k trnfay;xm;onf/ jzpfonf/
tqdkygN*dK[fonf odyÜHynm&Sifrsm; taejzifh ¤if;onf tjcm;aom N*dK[frsm;ESifh EdIif;pm
vG , f u l p G m pl ; prf ; avh v mEk d i f r nf h aomf urÇmESifh teD;qHk;jzpfojzifh tao;pdwf
taumif;qH;k N*Kd [\ f taetxm;yif jzpfonf/ avhvmrIrsm; jyKvkyf&mwGif ydkrdktqifajyrnf
xdkYjyif ¤if;onf urÇmESifheD;ojzifh xdkN*dK[fay: [k *smreDEkdifiH? a*ghwif*sJefwuúodkvfrS eu©wå
wGif ouf&Sdrsm; touf&SifEkdifrnfh ta&;BuD; ynm&S i f w pf O D ; jzpf o l tef ; pf * g&d r f ; em;pf u
aom avxk &Sd? r&SdESifh a& &Sd? r&Sd wdkYudk owif;axmufrsm;udk tpnf;ta0;wpfckwGif
avhvmrnf jzpfonf/ ajymMum;cJhonf/
tem*wfumv pl;prf;avhvmrIrsm;udk eu©wyå nm&Sirf sm;onf 2013 ckEpS u f yif
OD ; pm;ay;taejzif h tqd k y g N*d K [f a y:wG i f rI e f 0 g;0g;Mu,f w pf v H k ; ud k N*d K [f w pf v H k ; u
ouf&Sdowå0grsm; jzpfay:Ekdif&ef ta&;BuD; vS n f h y wf v suf & S d a Mumif ; awG U &S d c J h M uonf /
aom "mwkypönf;jzpfonfh rDodef;"mwfaiGU od k Y a omf N*d K [f w pf v H k ; jzpf a Mumif ; wd u s
(Methane) &S d ? r&S d u d k y g pl ; prf ; &S m azG r nf rSefuefpGm oufaojyEkdif&ef jyefvnfppfaq;
jzpfaMumif; Journal Nature wGif a&;om; avhvmjcif;? ydkrdk rSefuefwdusaom odyÜHqdkif&m
azmfjyxm;onf/ ud&d,mrsm; toHk;jyKppfaq;jcif;rsm; vdktyf
odyÜHynm&Sifrsm; OD;aqmifjyKvkyfcJhaom aeonf/
okawoevkyif ef;wGif t"duar;cGe;f rSm tjcm;
Mu,f r sm;ud k vS n f h y wf a eNyD ; ouf & S d r sm;
touf & S i f o ef E k d i f a om N*d K [f r sm; &S d ? r&S d
jzpf o nf / urÇ m BuD ; \ *k P f t *F g &yf r sm;
&Sdaeaom N*dK[fwpfvHk;udk aepMu0Vmjyifyü
awGU&Sdxm;NyD jzpfaMumif;udk ,cifu emqm
(Nasa) \ xdyw f ef;refae*smwpfO;D jzpfczhJ ;l ol
yDwDa0:'ifu owif;pm&Sif;vif;yGJü twnf
jyK aMunmcJhonf/
106
tjynfjynfqkdif&m odyÜHynm&Sif 31 OD;
yg0ifaomtzGUJ u ya&mufqrD m pifawmf&MD u,f N*dK[f\j'yfqGJtm;aMumifh
(Proxima Centauri) rS xG u f a y:vmaom
tvif;a&mifajymif;vJrIrsm;udk aphpyfaocsmpGm jzpfay:vmaom
wk d i f ; wmppf a q;rI r sm; jyKvk y f c J h N yD ; aemuf
tqd k y g ya&muf q D r mpif a wmf & D M u,f u d k ,drf;,dkifrIonf
vSnfhywfaeaom N*dK[fwpfvHk;udk awGU&SdcJhjcif;
tvGefyif ao;i,fNyD;
jzpfonf/ ya&mufqDrmpifawmf&DMu,fonf
tmvfzmpifawmf&D (Alpha Centauri) Mu,fwGJ a&S U ES i f h a emuf
twGif;rS ao;i,frIef0g;aom Mu,fwpfvHk;yif
jzpfonf/ ,drf;,dkifrIonf
xdktvif;a&mif ajymif;vJrIrsm;udk eu©wå
ynm&Sifrsm;u ,drf;,dkifrIrsm;[k ac:qdkMu wpfpuúefYvQif
onf / tqd k y g ,d r f ; ,d k i f ; rI r sm;onf
ya&mufqDrmpifawmf&DMu,fudk ywfaeaom 51 pifwDrDwm
N*dK[f\j'yfqGJtm;aMumifh jzpfay:vm&jcif; (20 vufr) xuf rydkay/
jzpf N yD ; tqd k y gN*d K [f o nf urÇ m N*d K [f x uf
1 'or 3 q ydkrdk BuD;rm;onf/
xdkuJhodkY Mu,fay:wGif tcsufusus jzpf u,f v D z d k ; eD ; ,m;wuú o d k v f r S eu© w å
ay:aeaom ,drf;,dkifrIrsm;udk odyÜHynm&Sifrsm; ynm&Sif *&uf avmifvifu ya&mufqDrm
u pdppfaocsmpGm txyfxyfavhvmNyD;aemuf pif a wmf & D N *d K [f awG U &S d r I o nf rd r d t d r f \
tqdkyg ya&mufqDrm-bDN*dK[fonf rdcifaeudk aemufaz;Nct H wGi;f rS awGU&So d uJo h jYkd zpfaMumif;?
11 &ufvQif wpfywfus vSnfhywfaeaMumif; ¤if; Mu,fE Si fh N*dK [fa wGU&Sdr Io nf tvGe fy if
tajzxkwfEkdifcJhMuonf/ xl;jcm;aMumif;ESifh tqdkygN*dK[fodkY oGm;a&muf
xd k Y a Mumif h tqd k y g ya&muf q D r m-bD rnfqdkygu ESpfaygif;av;aomif; MumjrifhEkdif
N*dK[fonf aerSurÇmBuD;\ tuGmta0;xuf aMumif; ajymqdkcJhonf/
ya&mufqDrmMu,fESifh ydkrdkeD;uyfpGm vSnfhywf csD v D E k d i f i H ? vmpD ; vm;&S d eu© w å M unf h
aeaMumif; od&SdEkdifayonf/ ya&mufqDrm- rSefajymif;wGif [m;yfpfud&d,mudk wyfqif
bDN*dK[fonf ya&mufqDrmMu,fudk 4 'or 4 toHk;jyKNyD; N*dK[fopfudk pwifawGU&SdcJhjcif;
oef; rdkiftuGmta0;rS vSnfhywfaeaomfvnf; jzpfonf/ tqdkyg ud&d,monf aerSvmaom
ya&mufqDrm-bD N*dK[fay:wGif a&&SdEkdifaom tvif;a&mif tenf;i,fajymif;vJrIrsm;udkyif
taetxm;udk awGU&SdcJhMuonf/ wduspGm zrf;,laxmufvSrf;Ekdifonf/ ,ck
107
jzpf p Of w G i f N*d K [f \ j'yf q G J t m;aMumif h ao;i,f a omN*d K [f r sm;ud k &S m azG & ef cufcJ
jzpfay:vmaom ,drf;,dkifrIonf tvGefyif cJhonf/ ,cktcg N*Kd [rf sm;udk axmufvrS ;f &SmazG
ao;i,fNyD; a&SUESifhaemuf ,drf;,dkifrIonf onfh acwfrDtm½HkcHud&d,mrsm; &Sdvmojzifh
wpfpuúefYvQif 51 pifwDrDwm (20 vufr) axmufvrS ;f Ekdifjcif; jzpfonf/
xuf rydkay/ tem*wfumvwGif ,ckxuf ydkrdkacwfrD
tmvfzmpifawmf&Donf Mu,foHk;vHk;wGJ wdusaom N*dK[f&SmazGa&; tm½HkcHud&d,mrsm;
jzpfonf/ tqdkyg Mu,foHk;vHk;teuf Mu,f ay:aygufvmygu aepMu0Vmjyify&Sd tjcm;
ES p f v H k ; rS m aeES i f h w l a om Mu,f r sm;jzpf N yD ; aom N*dK[frsm;wGif ZD0ouf&Sdrsm; jzpfwnfaerI
usef a omMu,f w pf v H k ; rS m rI e f 0 g;aom &S?d r&Su
d kd wpfcsed cf sed w
f iG f axmufvrS ;f oufao
teD;a&mifMu,f jzpfonf/ jyoGm;Ekdifayrnf/
eu©wåynm&Sifrsm;onf vGefcJhaom 19
&mpkESpfuyif aepMu0Vmjyify&Sd Mu,frsm;wGif jynf B uD ;
N*Kd [rf sm;&SEd idk o
f nf[k cefrY eS ;f cJMh uonf/ odaYk omf
acwfrDud&d,mrsm; rjynfhpHkojzifh ,ckuJhodkY Ref: Internet
108
rD;zGm;awmhrnnhhf ZeD;onfukd um;jzihfwifaqmifí aq;½kHokdYvmpOf aq;½kHra&mufrD
um;xJ r S m yif uav;uk d arG ; zG m ;cJ h & ojzif h rd b rsm;\ pk d ; &d r f y l y ef & rI r sm;?
0rf ; omMunf E l ; &rI r sm;uk d ay:vG i f a tmif a&;om;xm;onf /
113
rdrdav;pm;cspfcif&onfh zcifonf vlowform;wpfOD; jzpfonf[k odvkduf&aom
tcg zciftay: emMunf;rkef;wD;rI? a'gopdwfrsm;jzifh rGef;usyfaecJh&aMumif;ESifh
cGifhvTwfjcif;jzifhom rdrdukd,frdrd pdwfoufom&m &apcJhNyD; zcifukdvnf; vrf;rSef
a&muf a tmif azmf a qmif a y;Ek d i f c J h a Mumif ; a&;om;xm;onf /
114
]]vl a wG u k d wpf a ,muf N yD ; wpf a ,muf odaMumif;? B qdkonfrSm Bind csKyfaESmifjcif;?
qufwu dk of wfcw hJ hJ vlowform;wpfa,mufudk T qkdonfrSm Torture ESdyfpufn§Of;qJjcif;? K qkd
oifhtaeeJY cGihv f TwfEdkifyghrvm;/ wu,fvkdYrsm; onfrSm Kill owfjcif;jzpfaMumif;? xkd bDwDau
tJ h ' D v l o wf o rm;[m oif h & J U taz jzpf a e [k aemuf a jymif a c:a0:onf h vl r sm;uk d
r,fqkd&if b,fvkdaervJ/ ]um&Da&mpif}&JU wpfa,mufNyD;wpfa,muf qufwkdufowfol
Zmwfvrf;rSmawmh tJ'h aD r;cGe;f &JUtajzukd &SmazG vlowform;[laom a0g[m&onf olYrdcifukd
aeqJygyJ}} vGefcJhonfh q,fpkESpfrsm;rSpí xdwfvefYapcJh
_____ aMumif; ajymjycJo h nf/ xkb d w
D aD uonf 1974
2005 ck E S p f ? azazmf 0 g&D v 25 &uf ckESpfrS 1991 ckESpftwGif; uif;qufjynfe,f
aeYv,ftcsdefcefYwGif um&Da&mfpif\tdrfwHcg; ü vl 10 a,mufukd owfjzwfcJhol jzpfonf/
ud k vl w pf a ,muf u vmacguf c J h o nf / xktd ufzb f t D idk pf akH xmufrmS um&D\taz
'ufx&GKdufNrKdUteD;&Sd ol\tdyfcef;twGif;rS t&G,f? touf 60 eD;yg;cefY&SdNyD; rsufrSefwyf
um&Da&mfpifu xko d ul dk owdxm;Ny;D Munfv h u
dk f í eufcfwdkifpnf;xm;onf/ um&DrSm touf
&m xko d rl mS tufzb f tD idk f &ifx;dk wHqyd f wyfxm; 26 ESpfom&Sdao;onfh tpm;xkd;ausmif;q&mr
onfukd awGU&onf/ wpfa,mufjzpfonf/ xkdaeYu tm;vyf&uf
um&Donf wHcg;zGifhray;bJ aecJhonf/ &xm;ojzifh ,cktcsdeftxd tdyf&m0if0wfpHkukd
uif ; quf j ynf e ,f ? 0S p f c sD w NrKd U qif a jczH k ; 0wfxm;qJjzpfonf/ xkdolu um&DUtazukd
yghcfpDwD;rS ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;? tdrfNcHajr bD w D a uoH o ,rI j zif h zrf ; qD ; xm;aMumif ;
vHkNcKHa&;qkdif&mt&m&Sd (Code compliance Of- ajymjyvdkufonf/ olYtaejzifh 'Dtifefatppf
ficer) wpf O D ; jzpf o nf h zcif j zpf o l u ol p d r f ; aq;Edkif&eftwGuf um&DUxHrS aoG;erlemvdkcsif
wpf&HqHrsm;udk owdxm;&ef oGefoifrSmMum; aMumif; ajymvkdufonf/
xm;cJhonf/ xkdtufzfbDtkdifwHqdyfwyfxm; xkdtcsdefonf yghcfpDwD;aetdrfü um&D\
olu um&DwdkYtdrftjyifbufwGif &yfxm;aom rdcif touf 56 ESpft&G,f&Sd ]ay:vma&'g}
ol\um;xJü wpfem&DMumrQ xkdifvsuf&Sdae onf aeYv,fpmtwlpm;&ef xrif;yGJjyifNyD;
onf/ cifyGef;jzpfol 'if;epfjyeftvmukd apmifhaecsdef
xkdYaemufwGif um&Donf ol acsmuvuf jzpfonf/ xkdpOfwGif aoewfrsm;ukdifvsuf
ud w f r k e f Y v k y f a eonf h rD ; zk d a qmif x J o k d Y &Jt&m&Srd sm; tdrw f iG ;f okYd tajy;0ifvmMuonf/
xkdtufzfbDtkdifpHkaxmufukd 0ifcGifhjyKcJhonf/ aemufxyf oDwif;wpfywfrQMumonftxd
acsmuvufudwfrkefYteHYu um&Dukd atmf*vD ay:vm jyifqifxm;cJah om aeYv,fpm xrif;yGJ
qefovkdrsKd; jzpfapcJhonf/ rSm rpm;&ao;bJ &SdaecJhonf/ 1970 jynfhESpf
xkdvlu um&Dukd bDwDau (BTK) [laom rsm;rSpí ay:vmonf 'if;epfESifh twlaexkdif
pum;ukd odygovm;[k ar;cJhonf/ um&Du cJah om xktd rd o
f Ydk jyefvnfraexkid cf &hJ awmhay/
115
'if;epfukdvnf; xkdaeYu aeYv,fpmpm; qH;k oGm;cJo
h nf/ xkaYd emufwiG f [uf'\ f tavmif;
&ef tdrfokdY um;armif;í jyefvmpOf vrf;üyif ukd a&ajrmif;wpfcktwGif;ü jyefvnfawGU&SdcJh
zrf;qD;cJhjcif; jzpfonf/ 0SpfcsDwNrKdUwGif 'if;epf onf/ xkdtjzpfaMumifh rdcifjzpfol ay:vmrSm
\rdom;pk0ifrsm;? todrdwfaqGrsm;ukd ppfaq; aMumufvefaY ecJo h nf/ um&D\tazu ]]rpk;d &drf
ar;jref;&ef &Jrsm;u pcef;okdY ac:aqmifoGm;cJh ygeJY? wdkYawGu vHkNcKHygw,f}} [k ajymcJhonf/
Muonf/ &Jpcef;wGif ay:vmu cifyGef;onf [uf'faysmufqHk;oGm;pOfu azazonf
'if;epftwGuf ckcHumuG,f xGufqkdcJhonf/ tdrfwGif &Sdraeonfukd um&DrSwfrdaeonf/
'ufx&GKdufwGifrl aoG;erlemvdkcsifonf xkdaeYu olwdkYtdrfwGif 0kef;'dkif;BuJaeNyD; um&D
qdak om tufzb f tD idk pf akH xmufudk um&Du atmf rSm olwY pfa,mufwnf; rtdyv f o dk jzifh olaY rar
xkwfvkdufonf/ um&Donf olYazazukd aemuf \tcef;wGif tdycf &hJ onf/ okjYd zpfívnf; xkpd Of
qHk;awGUcJh&onfrSm yghcfpDwD;wGif c&pörwf u azaz td r f w G i f & S d r aecJ h o nf u k d um&D
umvu jzpfonf/ xkdpOfu olYazazonf rSwfrdaejcif; jzpfonf/
0rf;enf;aeyHak ygufaeonf/ um&DUtaejzifh olY tufzfbDtkdifpHkaxmuf jyefoGm;aomtcg
azazu &ifcsif;tyfí tm;&yg;& ayGUzufcJh um&Donf tdrpf Buw ø iG f csw d x f m;aom olaY zaz
jcif;ukd trSwfw& &SdaecJhonf/ okdYjzpfí olY \ "mwfyu kH kd jzKw, f Nl y;D AD½x dk o J Ydk xnfx h m;vku d f
tazukd bDwDauoHo,rIjzifh zrf;qD;vdkuf onf/ um&Donf olYtaz tjypfr&SdaMumif;
onfqkdjcif;rSm rSefuefEdkifrnf r[kwfaMumif; oufaojyEdkif&ef bDwDautaMumif;udk *l*Jvf
um&Du xkpd akH xmufudk ajymvku d of nf/ nwke;f ü &SmazGMunfch o hJ nf/ xkt Yd wl bDwaD uvlowf
uyif azazu um&D\um;xJwiG f qDvufusef orm;\ vlowfrI usL;vGecf o hJ nfh aeY&uftcsed f
tajctaeukd ppfaq;&ef zkef;qufajymcJhao; rsm;ukd ol rSwfrdorQ taMumif;t&mrsm;ESifh
onf/ jyefvnfwu kd qf idk f ,SOw f pJG pfaq;Munfah eaMumif;
xkdtcsdefuav;wGif um&Donf olYtaz ol\cifyGef;jzpfolukd ajymjycJhonf/ olYb0
bufrS umuG,fajymqdkcJhaomfvnf; wpfcsdef wpfavQmufvHk; olYukd vdrfxm;cJhjcif; jzpfav
wnf;wGiyf if olt Y aztay: oHo,vnf; jzpf rnfvm;[kvnf; pOf;pm;awG;awmaecJhonf/
rdcJhonf/ um&Du rm&if;[uf'ftaMumif;ukd _____
xkdpHkaxmuftm; ajymjycJhonf/ [uf'fonf aemufaeYwGif &Jrsm;? EdkifiHa&;orm;rsm;
touf 53 ESpf&Sdí 1 'or 5 rDwmrQ t&yf onf 0SpfcsDwNrKdUawmfcef;rokdY pk½Hk;a&muf&Sdvm
&SnNf y;D 45 uDv*dk &rfe;D yg;rQom uk, d t
f av;csed f cJhMuonf/ bDwDauvlowform;ukd zrf;qD;cJh
&Sdol tbGm;tkdwpfOD;jzpfonf/ [uf'fonf NyD[k &JrSL;u aMunmcJhonf/ olYtazonf
a&'grdom;pkaetdrrf S ajcmuftrd af jrmuf tdr\ f bDwDau (zrf;qD;? ESdyfpuf? owfjzwf) rIESifh
atmufxyfwGif aexkdifoljzpfNyD; um&D ajcmuf ywfoufaeaMumif; od&SdcJh&onfhtcg um&DrSm
ESpforD;t&G,f? 1985 ckESpfwGif tdrfrS aysmuf jyif;jyif;xefxef a'gojzpfcJh&onf/
116
&Jt&m&SdwdkYonf um&D\aoG;erlemukd trnf (Middle Name) Lynn ukdvnf; olYtrnf
vG e f c J h a omES p f r sm;u uif ; quf j ynf e ,f wGif xnfo h iG ;f rSnahf c:xm;onf/ um&Dtaejzifh
wuúodkvf wufpOfu wuúodkvfaq;½HkrS &,l olonf trSm;t,Gi;f wpfpHkwpfckudk vkyfrdae
EdkifcJhMuonf/ xkdaoG;erlemukd ppfaq;cJhNyD; ouJhokdY cHpm;aecJh&onf/
aemuf a&'grdom;pk0ifrsm;\ 'Dtifefatonf um&Donf ol\rSwfÓPfrsm;udk jyefvnf
1974 ckESpfu av;avmif;NydKifvlowfrIwGif azmfxkwfcJhonf/ [uf'f towfcH&aomaeY
awG U &S d c J h & aom bD w D a u vl o wf o rm;\ wGif olYazazonf um&D\tpfukdjzpfol b&if;
okufaoG;rS 'DtifefatESifh wlnDaeaMumif; ukd uif;axmufvil ,fpcef;odYk oGm;a&mufyaYdk y;
twnfjyKcJhMuonf/ tufzfbDtkdifpHkaxmufu aecJhonf/ xkdokdYjyKvkyfjcif;onf um&Dazaz
um&D\aoG;erlemukd awmif;cJhjcif;rSm olwdkY ('if;epf) onf olwt Ykd rd ef ;D csi;f ([uf')f towf
taejzifh um&D\ 'Dtifefatukd ESpfBudrfjyefppf cH&pOfu ta0;wpfae&mwGif &SdaeaMumif;
aq;Edkif&ef awmif;cHcJhjcif; jzpfonf/ tvDbkdifjy&ef uvdefÓPfqif xGufayguf&Sm
xkdyxraeYnwGif um&DESifh ol\cifyGef; cJhjcif; jzpfavoavm/ 2004 ckESpf? c&pörwf
jzpfol 'g&def;wdkYonf wpfa,mufwvJ apmifh umv0ef;usifu bDwDau vlowform;u
MunfNh y;D tdy&f efvt kd yfaeouJo h Ydk cHpm;Ny;D tdycf hJ &J w yf z G J U ES i f h owif ; orm;rsm;ok d Y ol o nf
Muonf/ um&Du ckwifay:wGiftdyfNyD; 'g&def; vlrsm;ukd xyfrHowfOD;rnfjzpfaMumif; pmrsm;
u Murf;jyifay:wGif tdyfcJhMuonf/ wDADtzGJU ay;ykdYNcdrf;ajcmufaepOfwGif olYazazonf olYukd
om;rsm;u olwdkYtdrftjyifbufwGif pwnf;cs ac:í olYtpfukdukd BuKd&ef avqdyfokdY um;jzifh
aeMuNyD; 'g&def; tvkyfoGm;aomtcg wDADtzGJU oGm;cJhaMumif;? okdY&mwGif olYtazonf [kd[kd
om;rsm;vnf; aemufrS vkdufygoGm;Muonf/ onf o nf ae&mrsm;ok d Y v nf ; xG u f o G m ;cJ h
'g&def;taejzifh ZeD;jzpfol um&D\ajymif; aMumif;? xko d x Ydk u
G o
f mG ;jcif;onf xkNd crd ;f ajcmuf
vJoGm;rIukd apmifhMunfhaecJhonf/ um&Donf pmrsm; oGm;íxnfhcJhjcif;ayavm? olYukd azmf
tm;upm;orm;wpfOD;jzpfNyD; t&yf 1 'or xkwfaeNyDvm;[k owif;rsm;ukd apmifhMunfh
7 rDwmrQjrifhum uEGJUuvs rdef;ri,fuav; penf;emjcif;ayavm/ pOf;pm;&if; um&Donf
r[kwcf ahJ y/ okjYd zpfívnf; 'g&de;f u oabmus ol \ b0wpf a vQmuf v H k ; uk d rd e pf E S i f h t rQ
ESpfNcKdufcJhjcif; jzpfonf/ um&Donf ausmykd; jyefvnf oHk;oyfMunhfcJhonf/
tdwu f v dk , G v
f suf &ufaygif;rsm;pGm vrf;avQmuf um&D u ol Y a zaz\ uk v m;xk d i f w G i f
oGm;vmaeEdkifcJhol jzpfonf/ okdYaomf ,cktcg 0ifxkdifrdvQifvnf;aumif;? ol\zdeyfrsm;ukd
wGif olonf vlowform;\orD; jzpfaeonf/ cRwfrxm;rdcJhvQifvnf;aumif; olYazazu
um&Donf qHyifeufyHkcsif;? rsufpdtaetxm; rnfokdY aigufirf;cJhonfrsm;ukd jyefvnfowd&
csif; olYtazESifh wlnDonf/ olYtaz\ yxr rdco hJ nf/ &Jt&m&Srd sm;u bDwaD uvlowform;
trnfEiS hf rdom;pktrnftMum;rS rSnahf c:aom onf ol\qufoG,fa&;udpörsm;wGif xl;qef;
117
aom trSwfoauFwrsm; jyKvkyfcJhaMumif; xkda'o&Sdvlwdkif;u bDwDau vlowf
xkwfazmfcJhMuonf/ olYazazonf owif;pm orm;onf ]&uf&ufpufpuf jyKvkyf&jcif;ukd
Zmwfvrf;rsm;wGif xl;qef;xdwv f efzY ,
G f trSwf auseyfom,mol? xl;cRefoljzpfrnf} [k ,lq
tom;rsm; jyKvkyfcJhaMumif; um&D owd&vm xm;Muonf / od k Y a omf wu,f bD w D a u
onf / xk d t rS w f t om;rsm;uk d ol Y a zazu vl o wf o rm;rS m rd r d \ pd w f x J ü &S d o rQud k
oauFw[k ac:cJhonf/ razmf j ywwf a om omref v l N yd e f ; vl r d k u f
'if;epfa&'gukd zrf;qD;NyD;aemuf oDwif; wpfa,mufom jzpfonf[k 'g&def;u awG;xif
wpfywfrQMumaomtcg olwrYkd o d m;pk\ oif;tkyf cJo
h nf/ xkjYd yif um&Du ]zcifaumif;wpfa,muf
q&mjzpfol ]rdkufcfuvyf}u tusOf;axmif&dS jzpfonf} [k qdkcJhonf/ 'if;epfonf ay:vm
'if;epfa&'gxHokdY oGm;a&mufcJhonf/ xkdYaemuf ESifhtwl olwdkY\uav;rsm; (b&if;ESifh um&D)
uvyfu ay:vmxH zke;f qufaomtcg ay:vm ukd bmomw&m; ukdif;½Idif;olrsm;jzpfatmif
u t0ga&mifpmtkyu f dk vufwiG u f idk v
f suf uvyf oG e f o if ñ T e f j yay;cJ h o l jzpf o nf / um&D r S m
\zke;f udk vufccH ahJ Mumif; um&Du apmifMh unfch hJ wuúokdvfrS bGJUESpfck&cJhNyD; olYtpfukd b&if;rSm
onf/ ay:vmu pm&Guaf y:wGif ]]ol ajzmifch suf uif;axmufoifwef;NyD;qHk;cJhNyD; tar&duef
ay;vku d Nf y}D }[k a&;om;vdu k Nf y;D xkpd maMumif;ukd a&wyf EsLuvD;,m; a&ikyfoabFmwGif wm0ef
atmufrS rsOf;om;cJhonf/ xrf;aqmif&ef oifwef;wufaeol jzpfonf/
xkdjzpf&yf (1974 ckESpfu jzpf&yf) onf 'if ; epf u ol & S d & m tusOf ; axmif o k d Y
trSefyif jzpfonf/ 'if;epfa&'gonf atmfwD½kd olYrdom;pk0ifrsm; tb,faMumifh a&mufrvmcJh
rdom;pk0ifrsm; jzpfMuonhf zcif? rdcifESifh Muonfukd em;rvnfEkdifcJhay/ ]]azazu 'Dvdk
uk;d ESpEf iS hf 11 ESpt f &G,f uav;rsm;ukyd g owfchJ vQKd U 0S u f c suf a wG e J Y ol a wmf a umif ; a,mif
onf/ 'if;epfonf atmfwD½kdrdom;pk0ifrsm;udk aqmifNyD; ESpfaygif; 30 avmuf aevmcJhwmukd
n§Of;yef;ESdyfpufcJhonf/ vdifrIqkdif&mudpövnf; orD;wdkYu ,ck oHk;vcefYavmufurS 'Dtjzpf
Budrfzefrsm;pGm usL;vGefcJhonf/ ukd od&wm/ azazu orD;wdkYukd vdrfvnf
'if;epfonf [uf'fukd owfcJhpOfuvnf; vSnfhjzm;cJhw,f/ orD;wdkYrSm 'Dvdktajctae
[uf'\ f tavmif;ukd bk&m;0wfjyKorl sm;twGuf awGukd &ifqkdifajz&Sif;EdkifzkdYeJY b0ukd qufvuf
ol u k d , f w k d i f O uú | tjzpf aqmif & G u f & aom &yfwnfomG ;Ekid zf Ydk BuK;d pm;ae&w,f}} [k um&Du
]c&pfpfvlom&ef} bk&m;ausmif;awmfwGif;okdY olYtazxHokdY pma&;cJhonf/
o,faqmifvmcJhNyD; [uf'fukd ykHpHtrsKd;rsKd; rdom;pk0ifrsm;rSm 'if;epf\jypfrIrsm;ukd
xm;í "mwfyHk½dkufcJhonf/ 'if;epfonf bDwD azmfxkwfppfaq;rnfh w&m;cGifukdvnf; tvGef
au (zrf;qD;? ESyd pf uf? owfjzwf) vkyif ef;rsm;ukd trif ; aMumuf v ef Y a eMuonf / 'if ; epf u
um&DrarG;rD 1974 ckESpfuwnf;u pwif ol\jypfru I sL;vGerf rI sm;onf olrY o d m;pkEiS hf vH;k 0
usL;vGefcJhjcif; jzpfonf/ rywfoufygaMumif; awmif;yefavQmufvJcJh
118
onf/ w&m;cGifppfaq;Mum;emrIjyKcsdefwGifrS vm;? tJh'Dat;pufaewJh uGefu&pftcef;usOf;
um&D r S m pd w f o uf o m&cJ h o nf / 'if ; epf u uav;xJrmS azazwpfa,mufwnf; &Sad e&wm
½k y f j rif o H M um;y&d o wf r sm;ud k rnf o k d Y r nf y H k ukd orD; odyfNyD;0rf;enf;wmyJ/ wpfcgwpfcg
vl o wf r I r sm; usL;vG e f c J h y H k u k d jynf h j ynf h p H k p H k rSmawmh orD; azazhudk zufxm;ay;csifw,f}}
ajymjycJhonf/ txl;ojzifh vlwdkY\pdwfwGif [k a&;om;cJhonf/
ESpf&Snfvrsm; pGJxifusef&pfcJhaom atmfwD½kd um&Donf xkdpmukd olYtazxH rykdYjzpfcJh
rdom;pkrS uav;rsm;ukd owfcJhyHkudk us,fus,f ay/ xkdYjyif olYtazu olYxH pma&;ay;ykdYonfh
jyefYjyefY ajymjycJhonf/ 'if;epfonf xkdjzpf&yfukd tcgwGifvnf; olYtaz\pmudk aMumifacs;rsm;
ajymjyae&jcif;ukdyif ausauseyfeyf &SdaeyHk pGefYypf&m trIdufyHkxJokdY pGefYypfcJhonf/ wpfcg
ay:aeonf/ xkdtaMumif;ukd ajymjy&if; olY wpf&w H iG f um&Du pma&;aomfvnf; olt Y azu
taejzifh um&Dukd jyKpkysKd;axmifcJhyHkukdyg ajymjy pmrjyef a cs/ aemif w G i f r S tvk y f r sm;aeí
oG m ;cJ h o nf / ]]*sKd ; Zuf a tmf w D ½ k d } }rS m orD ; pmrjyefjzpfaMumif; ajymcJhonf/
wpf a ,muf & S d c J h o vd k usKyf r S m vnf ; orD ; _____
wpfa,muf &SdcJhw,f}} [k xnfhoGif;ajymjyoGm; 'if;epfonf yxrqHk;aom vlowfrIukd
cJhonf/ olYtouf 29 ESpft&G,fwGif usL;vGefcJhjcif;
wpfESpfMumNyD;aemuf wpfnwGif 'g&def; jzpfonf/ um&DrSmrl touf 29 ESpft&G,f
tdyaf epOf um&Du 'g&de;f \ab;wGif vJavsmif; wGif uav;tar jzpfaecJhacsNyD/ okdYjzpfí
&if; olYazazxH pma&;cJhonf/ ½kwfw&ufwGif um&Donf olYtaz 'if;epf
]]orD;&JUb0rSm azaz[m awmufywJh ukd pufqkyf&GH&SmrdcJhonf/ 1974 ckESpfwGif
aea&mifjcnfvkdygyJ/ azazhukd jrwfEdk;MunfnKd 'if;epfonf uav;ESpfa,mufukd owfcJhNyD;
&if; orD; t&G,fa&mufvmcJh&w,f qkdwm jzpfonf/ 1977 ckESpfü 'if;epfu &SmvDAdef;ukd
azazh u d k ajymjycsif y gw,f / tck t csd e f r S m vnfyif; n§pfowfcJhaomtcg &SmvDAdef;\
tJ'Dpdwfxm;awG[m ½kd;tDoGm;? cg;oD;oGm; ajcmufE Sp ft &G, f om;i,fu av;u aomh
r,fq&dk ifawmifrS [kw d ek ;f uawmh azazhtay: taygufrS MunfhaecJhonf/ 1986 ckESpfwGif
rSm trSefyJ jrwfEdk;MunfnKdcJhwmyg/ wpfcgwpf Apf u D 0 *¾ v D u k d owf c J h a omtcg Apf u D \
cgrSmawmh orD;tjyifxGufNyD; azazhtwGuf ES p f E S p f t &G , f uav;i,f r S m uav;xd e f ;
axmywfygwJh ajymif;zl;aygufaygufbl;BuD; 0ufNcHuav;xJwGif rwfwwf&yfvsuf &Sdae
wpfbl;0,f? azazhrsufESmay:ukd aygufayguf cJhonf/ xkduav;i,fu ]]vlBuD; u ararhukd
awGBuJNyD; ]][m..azaz 'DvkdrsKd; aemufwpfcg vkyfw,f}} [k &Jukd ajymjycJhonf/ um&Donf
xyfNyD; BuKH&awmhrSm r[kwfawmhbl;/ tJ'g ol Y t azxH pma&;jcif ; tvk y f u k d &yf p J
wef&JUvm;}}vkdY ar;vkdufcsifw,f/ aemufNyD; vkdufNyD; olYtazukd olYb0xJrS jzwfxkwfvdkuf
awmh ]]nbufrSm azaz aEG;aEG;axG;axG; &Sd&JU onf/
119
2007 ckESpfwGif ql;ygumonf um&Dukd zHk;uG,f&ef vkyfaqmifrIrsm; jzpfonf[k &Ju
ig;vMumrQ a&m*gukoay;cJh&olwpfOD; jzpf qdkvkdcJhjcif; jzpfonf/ ]]tJ'gawG[m trSefudk
onf/ ygumu um&Donf omrefvlrsm;xuf zHk;uG,fzkdY vkyfaqmifrIawG jzpfw,fqdk&if tJ'D
ydkrdkaom ÓPf&nfÓPfaoG;&SdNyD; £a`E´odu©m vkyf&yfawGu wu,fyJ tvkyfjzpfcJhygw,f}}
&Sdol? pdwf'ku©a0'emrsm;? aomursm; &Sdaeol [k um&Du ajymcJhonf/
[k oHk;oyf½IjrifcJhonf/ (þtjzpftysufrsm; um&Donf orD;i,f trfADvDukd arG;zGm;
ESifh ywfoufí ar;jref; (tifwmAsL;vkyf)jcif; Ny;D onfah emufyidk ;f wGif bmoma&;qdik &f m bk&m;
ukd um&Du ygumukdom cGifhjyKcJhonf/) ocif\ tqH;k trrsm;bufoYdk eD;uyf zufw, G f
]]vlwpfa,muf jyefvnfaumif;rGefvmzkdY vmcJhonf/ okdYaomf bk&m;ausmif;ü cGifhvTwf
qk d w m taMumif ; tcsuf rsm;pG m tay:rS m jcif;ESifh ywfoufaomw&m;rsm;ukd a[majym
wnfrSDaeygw,f/ ol cHpm;ae&wJhpdwf'Pf&m aomtcgwGifrl um&Donf emMum;rIrjyKbJ
&JU jyif;xefrI? tJ'DcHpm;csufu b,favmuf a0;a0;a&SmifaecJo h nf/ 2011 ckEpS wf iG f um&D
MumMum qufvufcpH m;ae&rIawGaygh/ 'gayrJh onf 'kwd,uav; tkdif,Hukd arG;zGm;cJhonf/
tJh'gawGuvnf; um,uH&Sif a0'emonf&JU okdYaomf olYazaz\ vkyf&yftvGJrsm;aMumifh
EdkifEdkifeif;eif; aqmif&GufEdkifrI (BuHhBuHhcHwif;cH ol \ b0wG i f tpG e f ; txif ; jzpf c J h & onf /
EdkifrI) eJY a0'em&Sif&JU ywf0ef;usifrSm &Sad ewJh trfAv D D touf ig;ESpft&G,fokdY a&mufaom
olawGu a0'emonftay: taxmuftul tcg ol\tbk;d b,frmS &So d nfudk ar;vmcJo h nf/
jyKrIawGtay:rSm wnfrSDaew,f}} [k ygumu ]]tcsdeftMumBuD; ta0;ukd oGm;aew,f}}
qdkonf/ [k um&Du ajzcJhonf/ xkdtcg trfADvDu
um&DUb0wGifrl ywf0ef;usifü vlaumif; ]]arareJY awGUOD;rSmvm;}} [k ar;cJh&m um&Du-
olaumif;rsm; &Sdaeonf[k ygum ,lqcJhonf/ ]]tJ'gu wu,fukd tMumBuD;? ta0;BuD;
um&D y wf 0 ef ; usif w G i f cspf c if M uif e maom ukd oGm;wmyg}} [k ajzMum;cJhonf/
cifyGef;? bk&m;ausmif;? rdwfaqGrsm;? aumif;rGef _____
aom rdbrsm; &Sad ecJo h nf/ rdbrsm;[k qd&k mwGif wpf a eY a omtcgwG i f bk & m;ausmif ; ü
um&D\araromru azazvnf; yg0ifay trsKd;orD;wpfOD;u ol t"r®jyKusifhcHcJh&onfh
onf/ taMumif; ajymMum;onfukd 'g&def;ESifh um&DwdkY
'if;epfa&'gonf trSefukd zHk;uG,f&ef Mum;odcJh&onf/ xkdtrsKd;orD;u olYtaejzifh
twGuf olYukd,fol *sdrf;pfbGef;p½kdufrsKd; jyKvkyf rk'drf;aumifukd cGifhvTwfay;cJhaMumif;? xkdokdY
&ef ESpfoufonf[k &Jt&m&Sdrsm;u ajymMu cGifhvTwfcJhonfrSm rk'drf;aumifukd ulnD&ef
onf/ uif;axmufvli,f vkyftm;ay;jcif;? r[k w f a Mumif ; ? rd r d \ cH p m;ae&csuf r sm;uk d
bk&m;ausmif;ü bk&m;0wfjyKolrsm;\Ouú| avsmh e nf ; ouf o moG m ;ap&ef j zpf a Mumif ;
ponfrsm;onf 'if;epf\ vkyf&yftrSefrsm;udk ajymjycJhonf/
120
um&Donf xkt d rsK;d orD;\ pdwu
f ;l pdwo vJavsmif;Nird o
f ef; f ufaecJ&h onf/ xkaYd emuf rMum
taMumif;ukd &uftwefMumrQ ajymMum;aecJh rDwGif um&DwGif cGifhvTwfwwfjcif;rsm; jzpfay:
onf/ 2012 ckESpf? Mo*kwfvwGif um&Donf vmonf/ a'gopdwfrsm; aysmufuG,foGm;cJh
bk & m;ausmif ; ü ol Y t azonf vl r sm;uk d onf/ 'DZifbmvokdY a&mufaomtcg ig;ESpf
wpfa,mufNy;D wpfa,muf owfcahJ om vlowf wmumvtwG i f ; yxrqH k ; tBud r f t jzpf
orm;wpf a ,muf j zpf a Mumif ; ? ol Y t az\ olaY zazxHoYdk pma&;cJo h nf/ xkpd mwGif olaY zaz
Zmwfvrf;ukd xkwfazmfzGifh[ ajymjycJhonf/ usL;vG e f c J h a om jypf r I r sm;uk d rnf o nf h
]]uRefr azazhukd cGifhrvTwfbl;}}[kvnf; um&D tcgwGifrQ arhaysmufoGm;rnf r[kwfaMumif;?
u ajymMum;cJhonf/ ]]rm&D*sKdqGefpif} [k ac: wpfenf;tm;jzifhqdkygrl xkdjypfrIrsm;aMumifh
aom oli,fcsif;wpfa,mufu ]]wu,fvdkY pd w f N id r f ; at;rI r&S d c J h y gaMumif ; ? ok d Y a omf
wdkYu cGifhrvTwfwJhvrf;pOf a&G;cs,fr,f 'grS olYb0ukd ajrawmifajr§mufay;cJholtwGufrl
r[kwf vrf;rSm; vrf;vGJukd a&mufaewJholudk pdwfNidrf;at;rI &SdcJhygaMumif; a&;om;cJhonf/
az;rukorIrjyKbl;qdk&if wdkY&JUcHpm;csufawGeJY xkdYjyif ol\b0taMumif;ESifh olYazaz
wdkYukd xdef;csKyfEdkifwJhpGrf;tm;ukd wjcm;oludk rnfonfhtcgwGifrQ awGUjrifcGifh&awmhrnf
qufNyD;ay;xm;&m a&mufrSmaygh}} [k um&Dukd r[kwfaom olYazaz\ajr;rsm;taMumif;udk
ajymjyazsmif;zscJhonf/ vnf; qufvufa&;om;cJhonf/ ]]azazhajr;
awG e J Y azaz awG U Ed k i f c G i f h & zk d Y t wG u f orD ;
azazhqu D dk tvnfvmzkYd b,fawmh vmEdik rf vJ
qdkwmawmh orD; rodao;ygbl;/ 'gayrJh orD;
azazhukd cspfygw,fqdkwm&,f? wpfaeYaeYrSm
aumif;uifbrkH mS orD; azazhuadk wGUzdYk arQmv f ifh
aeygw,f qdkwm&,fukdawmh odaeygw,f}}[k
a&;om;cJhonf/
xkdpmukda&;om;NyD;onfhaemufwGif um&D
rSm ajymif;vJvmcJo h nf/ ]]olt Y azukd cGirhf vTwf
EdkifrDu olYukd,fol bDwDau vlowform;
wpfa,muf&JUorD;vkdY awG;xifcH,laecJhwmyg/
'gayrJ h ol Y t azuk d cG i f h v T w f v k d u f N yD ; wmeJ Y
wpfNyKdifeuf ol[m um&D jyefjzpfoGm;awmhwm
xk d E S p f aqmif ; OD ; &moD w G i f um&D \ ygyJ}} [k aemiftcgwGif 'g&de;f u ajymjycJo h nf/
nKdUousnf;½kd; usKd;tufjcif;a0'emudk cHpm;cJh& 2013 ckESpf? azazmf0g&DvwGif bk&m;
onf/ um&DrmS oDwif;ywftwefMumonftxd ausmif;ü um&Du ]]bk&m;ocifu rif;rSm
121
vnf; vkdufemcJhw,f/ rif;tazu rif;ukd
emusifcHpm;apcJhw,f/ 'gaMumifh rif;[m ig
]]uRefrwdkYbGm;bGm;tdrfukd
bk & m;ocif t ay: arQmf v if h v mcJ h w ,f /
oGm;r,fqdk&if ukdif;..jyifqifvkdufMu&atmif}}[k rdefYMum;
cJah Mumif; ajymcJhonf/
rpö[uf'f&JUtdrfudk ausmfNyD; ]]uRefru uRefr azazhudk cspfygw,fvdkY
ajymcJah Mumif;? bk&m;ocifudk avQmufwifvu dk f
vrf;avQmufoGm;&ygw,f/
ygw,f}}[k um&Du ajymjycJhonf/ xkdtcg
tJ'Dhtcsdef bk&m;ocifu ]]ukdif; ..'gjzifh rif; cspfw,f
qdw k t hJ aMumif; ighujdk yyg}}vkYd rdeaYf wmfryl gw,f/
uRefr ajcmufESpforD; tJ h ' gaMumif h uRef r ,ck v d k jyKrl c J h w myg/
tJ'guawmh uRefr azazhtay: cGifhvTwfcJhwm
t&G,fwkef;u
ygyJ/
tJ'Dukd um&Donf olYtazxHokdY aemufwpfBudrf
pma&;cJhNyD; taztay: cGifhvTwfvkdufNyDjzpf
oGm;& rS m uk d
;&rS aMumif; a&;om;cJhonf/ olYazazrSm xkdpm
aMumifh wkefvIyftHhMooGm;cJh&onf/ ]]cGifhvTwf
aMumufvefYcJhygw,f/
jcif;qdkwm olYtwkdif;twmawG Mum;xJrSm&Sd
'gayrJ h w,f}} [k olt Y azu awmifpOfa&r& ajym[ef
twkdif; pmjyefa&;cJhonf/
tJ ' Dwk
wek f;u ]]uRerf wdjYk yKrcl w
hJ mu rdom;pkwpfct k wdik ;f
vkyfcJhwmyg/ uRefr&JUtwdwfu tjzpftysuf
rpö[uf'fukd
awGukd aumif;aumif;rGefrGef jynfhjynfhpHkpHk
owfwJhvlu jyefvnfowd&EdkifcJhwJh uRefr&JU rSwfÓPfawG
aMumifh 'DuaeYvdktjzpfrsKd; (azazhukd cGifhvTwf
uRefrwdkY tdrfxJrSm EdkifcJhjcif;rsKd;)ukd vkyfEdkifcJhwmyg/ 'g[m orD;
wpfa,muf&JU zciftay:xm;&SdwJh ppfrSefwJh
aeaewmyg}}
cspfarwåmygyJ/ 'Dvdkcspfjcif;arwåmtjyif wjcm;
bmrsm;&SdEdkifOD;rSmvJ}} [k um&Du trSwfw&
jyefvnfajymjycJhonf/
tazeJYywfoufvdkY jyóem&Sdaew,f/ rif;[m xkdtjzpftysufrsm;onf um&Dtaejzifh
tazhtay: ,Hkvnf; ,HkMunfcJhw,f/ vdkuf zciftay: taumif;qHk; wkHYjyefarwåmxm;Edkif
122
&ef BuKd;yrf;rI\ tqHk;owf r[kwfao;ay/ (ac:) tDwvDacgufqcJG suaf uR;cJo h nf/ okaYd omf
2013 ckESpf? pufwifbmvwGif pwDbifuif; npmpm;csdefwGifrl a&'grdom;pktwGif; &efyGJ
u a&'grdom;pktaMumif;udk xif[yfí ol jzpfyGm;cJh&onf/
a&;cJhonfh ]aumif;aomvufxyfjcif;} [laom ]]tJh'Dnu npmpm;zdkY uRefrwdkY&JU caemfeD
Zmwfvrf;ESifhywfoufí ½kyfoHtifwmAsL;wpf caemfeJY pm;yGJay:rSm jyifqifxm;wkef; b,fol
ckwGif tdrfxJrS aMumufp&m bDvl;obufukd qdwk m uRerf rrSwrf ad wmhb;l ? wpfa,mufu
awGU&Sdjcif; ponfjzifh oHk;EIef;ajymMum;oGm;cJh pm;yGaJ y:ukd vufex YJ v
k u dk wf m pm;yG&J UJ ajcaxmuf
onf/ okdYjzpfí um&DrSm apGUapGUckefjzpfcJh&NyD; awG usKd;oGm;NyD; npmjyifqifxm;wJh yef;uef
pwDbifuif;\tifwmAsL;ü ajymMum;csufrsm; awGvnf; atmufudk arSmufusuek w f ,f/ azaz
ukd wkHYjyefz,f&Sm; acsyonfh tifwmAsL;wpfck u pdwq f ;dk Ny;D uRerf tpfu&dk UJ vnfyif;ukd xNyD;
ukd ukd,fwkdifjyKvkyfcJhonf/ vltrsm;url um&D n§pfcJhwm? tpfukdBuD;crsm vnfyif;tpfNyD;
\csD ; usL;oH k ; oyf c suf r sm;onf ol Y a zaz touf&SLusyfvdkY rTefxloGm;w,f/ tJ'DjrifuGif;
taMumif; jzpfonf[k ,lqMuonf/ udk uRefr tckxufxd oJoJuGJuGJ jrifaeao;
]]orD;u uRefawmfhukd,f uRefawmf (ukd,fh w,f/ azazh&UJ rsuEf mS eJY rsupf rd mS a'goawGudk
taMumif;ukd,f) owd&apcJhygw,f}}[k ol jrif&w,f/ odyfNyD; pdwfjrefvGef;? pdwf<uvGef;
('if;epf) u 0SpfcsDwtD;*Jvftrnf&Sd vGwfvyf w,f}} [k um&Du qdkcJhonf/
&J0HhpGm a&;om;wifjyavh&Sdonfh owif;pmokdY um&DtwGuw f iG rf l b0[lonf ayGvv D eG ;f
a&;om;ay;ykdYcJhonf/ ]]uRefawmfu tJh'DvkdyJ vSonf/ ]]uRefrtdyfrufxJrSm wpfcgwpf&H
ywfoufaecJyh gw,f/ pmzwf&wJo h al wGuawmh azazhudk b,fou l axmifuvTwaf y;vku d w f m
uReaf wmfwrYkd mS aumif;rGew f rhJ o
d m;pkav;tjzpf vJ q k d N yD ; uRef r wd k u f c k d u f a ecJ h w ,f / uRef r
&Sad ewmukd awGUMu&rSmyg/ zH;k uG,x f m;p&m r&Sd azazhukd odyfNyD; aMumufvefYcJhw,f/ tdyfruf
ygbl;/ uRefawmfwpfa,mufuawmh vQKdU0Suf xJrSmawmh azazhukd odyfNyD;a'gojzpfcJhw,f/
wJh raumif;rIawGeJY &SdaecJhygw,f/ orD;ajym uRef r b0rS m trS e f w &m;uk d wjcm;ol a wG
ovdkyJ uRefawmf[m zcifaumif;wpfa,muf vufcHvmatmif xdwfxdwfysmysmeJY BuKd;pm;
jzpf c J h y gw,f / 'gayrJ h raumif ; rI a wG u k d y J pnf;½Hk;ae&w,f/ wpfcgwpfcgrSm ukd,fhb0
jyKvkyfcJhygw,f}}[k a&;om;cJhonf/ twGufukd,f BuKd;pm;wdkufyGJ0ifae&w,f}}[k
um&DrmS twdwu f dk jyefvnfowd&vmjyef ajymjycJhonf/
onf / 1996 ck E S p f w G i f a&'grd o m;pk t zk d Y _____
armfawmfum;tEÅ&m,fjzifh 0rf;uGJwpfOD; qHk;½HI; 2015 ckESpf? Zefe0g&Dv\ at;jraom
cJh&NyD; emrusef;jzpfrIaMumifh tbkd;wpfa,muf eHeufcif;wpfckwGif um&Donf 0SpfcsDwNrKdUokdY
uG,fvGefcJhonf/ okdYjzpfí rdom;pkpdwfNidrf;csrf; jyefa&mufaecJhonf/ ]]'D0SpfcsDwNrKdUukd jyefvm&
oufomrI&ap&ef um&D\araru refeaD umfwD wm[m &efolUykdifeufxJukd ajccs&ovdkrsKd;
123
cHpm;&w,f}}[k um&Du ajymcJo h nf/ xkad 'o&Sd um&D u ol Y a zaz aqmuf a y;cJ h a om
vlrsm;u olYukd rSwfrdaeMuavrnfvm;[k uav;upm;p&m opfyiftdrfuav; &SdcJhonfh
um&D pOf;pm;aecJhonf/ okdYjzpfí olonf ae&mukd ñTefjycJhonf/ olYazazh yef;NcH rnfrQ
cGifhvTwfjcif;taMumif;ukd ajymMum;cJhonf/ us,0f ef;onfuv dk nf; ajc[efvuf[efjzifh jycJh
]]uRerf azazjyKvyk cf w hJ hJ raumif;wJv h yk &f yfawG onf/ ]]uRefr oHk;ESpforD;t&G,frSm azazu
twGuf uRerf ESpaf ygif; 30 avmuf pdwrf aumif; uRefrtdyfcef;ae&mukd opfyifyef;yifysKd;cif;
jzpfcJh&ygw,f/ uRefr tckawmh cGifhvTwfcJhygNyD/ ae&mtjzpf ajymif;vkdufvkdY uRefru uRefr
'gayrJh tJh'Dvkd cGifhvTwfjcif;[m olYtwGuf tpfukdeJYtwl ESpfxyfckwifeJY tdyfcJh&w,f/
cGifhvTwfcJhwm r[kwfygbl;/ uRefrtwGuf uRefr azazhukd odyfNyD; pdwfwdkrdcJhw,f/ 'gayrJh
cGifhvTwfcJhwmyg}}[k qkdonf/ tckawmh olYukd 'ku©ay;vdkY r&awmhygbl;/
um&Donf olwdkYaexkdifcJh&m &yfuGufodkY oluvnf; tJ'Dvdkvkyf&yfawGukd &yfwefYzkdY
oGm;NyD; ]][kdae&mu uRefrwdkYbGm;bGm;&JUtdrf? BuKd;pm;aeygNyD}}
[k d a e&mu rpö [ uf ' f a ecJ h w J h t d r f ? 'D a e&m um&Du jrufyifrsm;tMum;rS ajredrfhcsKdifh
uawmh uRerf wdt Yk rd &f cdS w hJ hJ ae&maygh}}[k ñTejf y cGufuav;wpfae&mukd ñTefjyonf/ xkdae&m
ajymjycJhonf/ onf xdyfuGuf[kac:aom ESpftwefMumu
olwdkYtdrfae&mrSm tdrf&SdraebJ ajruGuf aoqHk;cJhonfh acG;uav;\jr§KyfESH&m ae&m
vGwfBuD; jzpfaeonf/ rjrifrawGUvkdMuolrsm; jzpf o nf / &J t &m&S d r sm;u bD w D a utay:
aMumifh NrKdUawmfpnfyifu tdrfudkNzKdcscJhjcif; oHo,yGm;vGef;ojzifh bDwDauonf vQKdU0Suf
jzpfonf/ ]]uRefrwdkYbGm;bGm;tdrfukd oGm;r,f ypönf;rsm;ukd xkdacG;uav;ESifhtwl xnfhoGif;
qd&k if rpö[uf'&f UJ tdru f kd ausmNf y;D vrf;avQmuf jr§KyfESHxm;avrnfvm;[k xkdacG;uav; jr§KyfESH
oGm;&ygw,f/ tJ't hD csed f uRerf ajcmufEpS o f rD; xm;&mukd &Jwu Ydk wl;azmfMunfch MhJ uonf/ wpfpkH
t&G,w f ek ;f u tJ'uD dk oGm;&rSmukd aMumufvefYcJh wpf&m jr§KyfESHxm;cJhjcif; r&SdcJhay/
ygw,f / 'gayrJ h tJ ' D wkef;u rpö[uf'fukd okaYd omf olUb0ESiyhf wfouforQ rnfonfh
owfwv hJ ul uRerf wdt Yk rd x f rJ mS aeaewmyg}}[k wpfpw kH pf&mukrd Q tvGwrf ay;cJ/h ESp&f n
S v
f rsm;
qdkonf/ Mumu aoqH k ; cJ h o nf h acG ; uav;jr§ K yf E S H & m
ae&mukdyif tvGwfray;cJh[k um&Du ajymjy
cJhonf/
pkd;pkd; (yef;awmif;)
124
enf ; ynmonf vl o m;wk d Y \ b0uk d jyKjyif a jymif ; vJ r I r sm;pG m jzpf a paMumif ; ?
wk d i f ; jynf \ pD ; yG m ;a&;twG u f o mru tjcm;u@rsm;pG m \ zG H U Nzd K ;wk d ; wuf r I
ukdvnf; taxmuftul jzpfapaMumif;ESifh tjyKoabm aqmif&GufrIrsm;&Sdovkd
tzsuf o abm wD x G i f r I r sm;vnf ; &S d a Mumif ; a&;om;xm;onf /
127
vnf; vdt k yfonf/ Ekid if rH sm;wGif vlrsK;d pktvku d ?f uGm[csufudk twdtus azmfaqmifEkdifrnf
0ifaiGtvdu k ?f usm;? r uGjJ ym;rItvdu k ?f ae&m vnf; jzpfonf/ pm&if;vdrf? pm&if;rSm;? vkyfBuH
a'ouGJjym;rItvdkuf todynmESifh tdkifpDwD rkom;pm&if;Z,m;rsm;jzifh wkdif;jynfwpfjynf\
&&S d E d k i f r I uG m jcm;wwf o nf / DD onf vlaerItqifhtwef;ESifh DD udk wdki f; wm
EkdifiHtvdkuf urÇmhtqifhESifh EdIif;,SOfvQifvnf; Ekdifrnf r[kwfyg/ DD udk wdkif;wm&mwGif
tifwmeufEiS hf tkid pf w D &D &Srd w I t
Ykd ay: rlwnfNy;D EkdifiHwpfEkdifiH\ GDP uvnf; tdik pf w D D tay:
uGmjcm;Ekdifonf/ ,if;udk GDD (Global Digital oufa&mufrI&SdEkdifaMumif; owdjyKoifhonf/
Divide) [k ac:onf/ DD jzpf&jcif;onf wdkif;jynfwpfjynf\
tdkifpDwDudk &,loHk;pGJEkdifrI uGm[csufonf tdik pf w
D q D ikd &f m &if;ES;D jrK§ yEf rHS EI iS v
hf nf; oufqidk f
acwfBuD; rnfrQwdk;wufonfqdkap BuD;rm;ae onf/ vkt d yfoavmuf wdik ;f jynfu jznfq h nf;
ao;aMumif; awGU&onf/ tdkifpDwDudk vlwdkif; ay;Ek d i f v Qif uG m [csuf enf ; wwf a Mumif ;
oH;k pGcJ iG &hf &ef zefw;D ay;jcif;onf ynma&;twGuf avhvmawGU&Sd&onf/ enf;ynmu &yfwefY
omru pD;yGm;a&;twGufyg tm;vHk;udk vrf; rae/ t&Sdefjzifh wdk;wufaeonf/ acwfudk
zGifhay;jcif; jzpfonf/ txl;ojzifh tifwmeuf qGJxm;ír&/ jynfoludk rsufpd? em; ydwfxm;í
oH k ; pG J E k d i f c G i f h u d k vrf ; zG i f h a y;vd k u f j cif ; onf r&/ twdk;wufqHk;wdkif;jynfonf tdkifpDwDudk
wk d i f ; jynf w pf j ynf \ pD ; yG m ;a&;ud k o mru vrf;zGit hf ay;Ekid q f ;Hk jzpfonf[k rufqmcsL;quf
pd k u f y sKd ; a&;? usef ; rma&;? c&D ; oG m ;vma&;? wuúodkvfrS DD uGm[csufrsm;udk avhvmae
vufryI nm zGUH NzKd ;wd;k wufa&;wdu Yk v
kd nf; rsm;pGm onfh a'gufwm pwDAif0dIufu ajymMum;xm;
taxmuftuljyKaMumif; awGU&onf/ onfudk awGU&Sd&onf/
a'gufwm0dIufwkdYu okawoejyK&mwGif
EkdifiHtvkduf oHk;rsKd;cGJjcm;avhvmaMumif; awGU
&onf/ vlOD;a& 100 wGif uGefysLwm toHk;jyK
EkdifrI taetxm;? vl 100 wGif tifwmeuf
toH k ; jyKEk d i f r I taetxm;? vl w pf O D ; vQif
tifwmeuf Bandwidth &&SdEkdifrI taetxm;
[lí oH;k rsK;d cGjJ cm; avhvmcJo h nf/ &v'frmS GDD
onf tvTmav;vTm&So d nft h euf ESpv f mT tay:
wGifom trsm;qHk; oufa&mufrI&SdaMumif;
EkdifiHwpfEkdifiHwGif DD jzpfjcif;? rjzpfjcif; awGU&onf/ t"du DD jzpf&jcif;jyóemrSm
onf ynm&Sifrsm;? EkdifiHa&;orm;rsm;? ay:vpD qif;&J? csrf;om uGm[csufaMumifh jzpf&jcif;?
a&;qGJolrsm;ESifhvnf; oufqdkifygonf/ ppfrSef &Sd? r&Sd uGm[csufaMumifh jzpf&jcif;wdkYaMumifh
aom pm&if;Z,m;rsm; &&SdrSmom t&SdESifh r&Sd om[k avhvmoHk;oyfMuonf/
128
tvT m av;vT m wG i f xd y f q H k ; tvT m ES i f h
wHcg;awGudk atmufqHk;tvTmwkdY\ uGm[csufonf tvGef
BuD;rm;onf/ EkdifiHtvdkuf uGefysLwm oHk;pGJEkdif
zGifhvdkufyg/ rIrmS 0ifaiGtvdu
k f EdiI ;f ,SOv
f Qif 63 q uGmjcm;
aMumif; awGU&onf/ tifwmeuf oHk;pGJEkdifrIu
zkef0ifwm raMumufygESifh? 42 q? Bandwidth uGmjcm;csufrSm tqaygif;
25ç000 jzpfaeaMumif; awGU&onf/
tvif;a&mif
&ygvdrfhrnf/
avaumif;avoefY
&ygvdrfhrnf ...
129
ynma&;onf vl o m;rsm;twG u f ta&;tBuD ; qk H ; vk d t yf c suf w pf & yf
jzpfaMumif;? EkdifiHwpfEkdifiH\ tiftm;onf xkdEkdifiHtwGif;&Sd ynmwwf
vli,frsm;tay:wGif rlwnfae a eaMumif;ESifh tifwmeufonf ynmvkdcsifol
aeaMumif
xH o k d Y ynmud k ta&muf a qmif M uOf ; ay;Ek d i f a Mumif ; a&;om;xm;onf /
130
tay:,H p Of ; pm;&if a wmif r S vl N yd e f ; awG ; eJ Y ESdyfvdkuf½HkeJY vkdcsifwJh Data awGukd &SmEdkifw,f/
wGuq f rdwmawG wpfyw kH pfyifyg/ t&ifacwfu ynm&Sm&mrSm tcGit hf a&;awGu vufwpfurf;
]]orm;qdk tkdrS}} qdkwJhpum;eJY usef;rma&; tuGmrSm &SdaeMuw,fav/ oifMum;a&;buf
qdkif&m wpfckckcsKdU,Gif;vdkY aq;ukozkdYqkd&if rSmqdvk nf; q&m? q&mrawGtwGuf taxmuf
touft&G,&f Ny;D tawGUtBuKrH sm;wJh q&m0ef? tul j yK oif a xmuf u l y pö n f ; rsKd ; pH k ES p f p Of
aq;q&mukd ykNd y;D ,HMk unfu;dk pm;wJh taetxm; wkd;wuf wDxGifxkwfvkyfrIawG &SdaewmaMumifh
&Sdw,f/ emaewJhcE¨mukd,fBuD;xJu b,fae&m? pmoifcef;twGif;tjyif tusKd;jzpfxGef;aeMu
b,fypönf;? b,fvkdysufpD;aewm? bma&m*g wm awGUMurSmygyJ/
jzpfw,f? b,faq;? b,fukxHk;eJY oifhwifhr,f Globalization acwf B uD ; rS m urÇ m BuD ; uk d
qkdwm tawGUtBuHK&Sdorm;awmfu tawGU &GmwpfcktjzpfeJYawmif wifpm;ajymaewmuyJ
tBuKeH nf;wJholeJY EIdif;,SOf&if pl;prf;cefYrSef;csuf tcsdefawmfMumoGm;NyD/ rkdifaygif;uka#uk#m
ykdNyD;rSefuefr,fvkdY ,HkMunfMuw,f/ a0;aeayr,fh IT acwfay: ypön;f ud&, d mawGeYJ
ckacwfrSmawmh odyÜHenf;ynm&JU tul vlawG Connected jzpfaeMuw,f/ Online
tnDeJY cE¨mukd,fxJukd tao;pdwf vSrf;jrif qufo, G rf aI Mumifh vlom;awGtwGuf urÇmBu;D
yHak zmfay;Edik w
f hJ pufu&d ,
d m topftqef;rsK;d pHek YJ wpfzufjcrf;rSm jzpfysufajymif;vJaewmukd
orm; rtkdvnf; a&m*gtaMumif;&if;udk odEidk f tjcm;wpfzufuae puúefYrjcm; odEdkif? jrifEdkif?
Nyq D wkd hJ oabmjzpfvmNy/D a&m*g&SmazGa&;tjyif Mum;EdkifMuw,f/ 'gaMumifh 'Ripple Effect' eJY
ukoa&;rSmvnf; wDxGifBuHqrIawG&JU &v'f urÇmwpf0ef; wdk;wufrIjzpfpOfawG? ,Ofaus;rI
tjzpf enf;vrf;tzHkzHk axmufulypönf;tpHkeJY Diffusion qkw d hJ "avhx;kH pH?tawG;tjrif? oabm
vlom;xkBuD;wpf&yfvHk;twGuf tusKd;aus;Zl; w&m;? cH,lcsuf ponfrsm;yg vG,fvifhwul
awG cHpm;aeMu&NyD/ 'guawmh tjrifEkdifqHk; a&m>yrf;ysHUESHYaygif;pyfoGm;wJh taetxm;awG
Oyrmav; ajymwmyg/ vnf; awGUae&ygw,f/
tvm;wlygyJ/ ynma&;e,fy,frSmqdk&if
odyÜHenf;ynmwdk;wufrI tusKd;qufaumif;
rsm;pGm awGUae&ygw,f/ 1980 jynfhESpfrsm;
avmufu pmMunfw h u
dk af wGxJ &ufawG? owif;
ywfawG rsm;pGmukefvGefNyD; vkdcsifwJh pmtkyf
pmwrf ; tcsuf t vuf t axmuf t ul j yK
udef;*Pef;awGtwGuf tm;xkwfBuKd;yrf;&SmazG
MuwJh tqifhjrifhynmausmif;om;awGeJY ,aeY
acwf ausmif;om;awGu tqaygif;rsm;pGm ,aeY urÇmBuD;ukd Digital World vkdY ac:&
omaer,f/ Computer ay: cvkwfav;awG avmufatmif enf;ynmu xdyw f ef;ajy;aewJh
131
Bu;D jzpfvmw,f/ tdrrf mS ? ausmif;rSm? tvkycf iG f
rSm ponfjzifh ae&mra&G; tajymif;tvJawG
&Sdvmawmh edpö"l0 oGm;vmaexkdif vIyf&Sm;rIrS
tp b0twGuf a&G;cs,frItqHk;? rdrdwdkY&JU
aiGaMu;tiftm;? tcsed ?f vkyt f m;twdik ;f twm
abmifay:tajccHNyD; nd§EIdif;rI tavQmhtwif;
awG vkyfMuwmygyJ/ ajymif;vJaewJh acwfBuD;
eJ Y vk d u f a vsmnD a xG j zpf a tmif pD r H z ef w D ;
vIyf&Sm;,l&wmu trSefw&m;jzpfw,f/ wpfOD;
umvrSm ausmif;om;awGu ae&mra&G;? tcsed f csif;? rdom;pk? vlYtodkif;t0kdif;? EdkifiH ponfjzifh
ra&G; "Connected Device" qufoG,fa&;vrf; tqifhqifhynma&;qkdif&m &nfrSef;csufawGu
vnf; tcsdefeJYtrQ ajymif;aeMur,f/
aMumif ; rsKd ; pH k r S w pf q if h topf t qef ; awG ?
odcsifwmawG? bmrqkd oif,laeMuw,fvdkY ajymif;vJrIawG b,fvkd twdkif;twm yHkpH
ajymEd k i f w ,f / Educations ynmay;ol a wG eJYyJ&Sd&Sd ]ynma&;}qdkwmu vlom;awG tajccH
taeeJY arQmfrSef;xm;&r,fh tcsufwpfcku vdktyfcsuf ta&;BuD;qHk; tkwfwkdifBuD;yg/
t&ifacwfawGuvkd r[kwfbJ tckacwfrSm abm*aA'ynm&Sit f csKUd ajymwJth xJrmS qif;&J
ausmif;om;awGu q&mawG&JU tultnDryg rGJawrI&JU t&if;cHtaMumif;u "Lack of Edu-
bJ olwdkYbmom tcsuftvufawGukd qnf;yl; cation" ynmr&SdvdkY vkdY azmfjyw,f/ t*Fvdyf
Edkifw,f/ &SmazGpkpnf;Edkifw,f/ urÇmwpf0ef; bmomeJY toHk;tEIef;av;&Sdygw,f/ "Educa-
Connected Devices aygif;u bDvD,HokH;oef; tion has always been the route to a better life"
xuf ausmfvGefaewJh tcsdefjzpfvkdY Education yk d a umif ; wJ h b0twG u f vrf ; aMumif ; u
&JU t"dyÜm,fowfrSwfcsufukd ajymif;oifhNyDvdkY ]ynma&;} yJvkdY twdtvif; ajymxm;csufyg/
olu qk d w,f / Definiction topf u k d v nf ;
tqdkjyKcJhw,f/
"The holistic development of the skills to
find, interpret, and use information, anytime,
anywhere"
]owif;tcsuftvufawGukd tcsdefra&G;?
ae&mra&G; &SmazGEdkif? oHk;oyfwnf;jzwftoHk;cs
EdkifwJh wdk;wufzGHUNzKd;rI} vkdY t"dyÜm,faumuf,l
Ekdifygr,f/
odyÜHenf;ynm wdk;wufrIaMumifh vlom; rSm ESpfaygif; 35 ESpf vkyf
Silicon Valley
awGtwGuf ajymif;vJrI (Changes) awG trsm; cJhwJh IT Expert wpfOD;u ajymcJhzl;w,f/
132
"The internet has the potential to bring
education to every person who wants it, no
matter where they are or who they are"
u ynmvdkcsifwJh vlwkdif;qDudk
"Internet
ol b,fae&mrSm&Sd&Sd? b,folyJjzpfjzpf? ynmukd
olYqDta&muf aqmifMuOf;ay;EkdifwJh tvm;
tvm &Sdygw,f}}wJh/
enf;ynmtopftqef;awGukd
b,fvkd toHk;csovJ? EdkifiHwpfEdkifiH&JU tiftm;qdkwm EdkifiHwGif;
b,ftwGuf b,fvkdyHkpHeJY d hJ 'Educated Youth's' ynm&Sw
rSm&Sw d hJ vli,fawG
ay:rSm wnfw,fvkdY qdkw,f/ vli,fawG
toHk;jyKaeovJqdkwJh Educated jzpfvmapatmif 21 &mpkacwfrSm
t"duuswhJ owif;tcsut f vufeYJ qufo, G f
tar; rsm;eJY
tar;rsm;eJ a&;enf;ynm (Information and Communica-
tion Technologies - ICT) rsm;u tjrefq;kH ? txd
qef;ppfrIawG?
a&mufqHk; yHhykd;ay;Edkifw,f/
oifhwifhavsmufywfwJh 'gaMumifh wdk;wufzGHUNzdK;NyD; EdkifiHBuD;rsm;&JU
tqifhukd rrDao;onfhwdkif EdkifiHawmftpkd;&
xde f; ausmif; rIa wGu k d taeeJY enf;ynmwd;k wufru I dk aus;vufawm&Gm
rdbq&mtygt0if rusef EdkifiHtESHY ausmif;om;vli,fawG vuf
vSr;f rDapzkt Yd a&;ukd ynma&;twGuf OD;pm;ay;
vl Y t ok d i f ; t0k d i f ; rS vk y f i ef ; pOf t jzpf csrS w f v k y f a qmif a y;&ef
vdkr,f/ NyD;&if ynmoif,lwJhXmeawG? ausmif;
Adults awG ? awGrSm &mckdifEIef;jynfh IT ukd vlwkdif; oHk;pGJEdkif
wm0ef&SdolawGu atmif BudK;yrf;ay;&r,f/ ausmif;om;rsm;
Laptops ukd,fpDeJY e-Classroom rsKd; jzpfvmwJh
vkyfay;Mu&rSm txd &nf&G,fNyD; IT vrf;aMumif;ukd wpdkuf
rwfrwf jr§ifhwifay;zdkY vkdr,f/
jzpfygw,f/ t&m&mwdkif;rSm taumif;tqkd; 'GefwGJae
wmrkdY "A Useful Education" toHk;0ifwJh? toHk;
133
uswJh ynma&;rsKd;jzpfvmatmif owdBuD;pGm aqmif;yg;wpfyk'frSm zwfvkduf&w,f/
xm;Mu&ygr,f/ enf;ynmtopftqef;awGudk ,aeY ausmif;om;trsm;pku ausmif;oifcef;pm
b,fvdk toH;k csovJ? b,ftwGuf b,fvydk pkH eH YJ ay;vkdufwJh Assignment awG vkyfzkdYqkd&if Click
toH;k jyKaeovJqw kd hJ tar;rsm;eJY qef;ppfraI wG? 'onmind" rvkyfawmhbJ wpfcgwnf; wef;NyD;
oifhwifhavsmufywfwJh xdef;ausmif;rIawGukd Click 'online' vkyfzkdY BuKd;pm;awmhw,fqkdNyD;
rdbq&mtygt0if vlYtokdif;t0kdif;rS Adults i-Pop Generation q&mrwpf a ,muf u
awG? wm0ef&SdolawGu vkyfay;Mu&rSm jzpfyg ajymMum;csufav;ygyJ/
w,f/ Calculators vkdY ac:wJh *Pef;aygif;puf ynma&;rS m enf ; ynmpd e f a c:rI a wG
awG ay:vmvkdY? uav;awG&JU ocsFmpGrf;&nf trsm;qHk;jzpfzdkY taotcsmjzpfvkdY wpfjynfvHk;
usqif;oGm;NyDvdkY ajymcJhMuwm jyefowd&wdkif; twkdif;twmeJY Online Connectiveness awG&
Online quf o G , f r I t ay: ausmif ; om;awG atmif vkdtyfcsufawG jznfhqnf;Edkifa&; OD;qHk;
vkw
d mxuf ykt d m;xm;MurSmukv d nf; pk;d &drpf &m BuKd;yrf;tm;xnfh&rSm trSefjzpfygw,f/
jzpfygr,f/ at;jzL
[m o
enf ; enf ; jyef q k w f a y;yg
ntcsdef bm;wpfckokdY taysmfoGm;a&muf
cJhNyD; wuúpDjzifh jyefvmolwpfOD;u olUtdrfokdY
a&mufvQif wuúpcD rnfrQusaMumif; ,mOfarmif;
ukd ar;onf/
]]10 'or 50 a':vmyg}} [k ,mOfarmif;
u ajymonf/
xkdvlu olUtdwfuyfxJwGif 10 a':vm
rQom &SmawGU&m ,mOfarmif;ukd ajymvkdufonf/
]]aemufukd enf;enf;jyefqkwfvkdY&rvm;}}
[lí
armf (oef v sif )
134
vlUtzGJUtpnf;twGif;ü usifh0wfrsm;? pnf;urf;rsm;ukd apmifhxdef;vkdufem&rnf
jzpf a Mumif ; ? rvG J r aoG BuH K awG U ae&onf h u@BuD ; ok H ; &yf u d k od & S d & ef v k d t yf
aMumif ; ES i f h vl i ,f r sm;taejzif h Ek d i f i H a &;? pD ; yG m ;a&;? vl r I a &; u@rsm;wG i f
EkdifiHawmftwGuf us&mtcef;u@rS auRyGefpGm aqmif&GufoifhaMumif; a&;om;
xm;onf /
ed ' gef ;
avmuxJodkY vlom;wpfa,muftaejzifh a&muf&SdvmcJhygu uif;uGmír&aomt&mrsm;
rSm xdkol\ rdom;pk? aqGrsKd;todkif;t0dkif;? vlrsKd;EG,fpkwdkYtjyif tvkyftudkif pD;yGm;a&;ESifh
EkdifiHom;jzpfjcif;wdkYyif jzpfonf/ vlonf vlrIa&;owå0gjzpfonf (Man is Social Animal.) [k
*&dawG;ac:ynm&Sif t&pöwdkw,fu ajymcJhonf/ xdkYaMumifh vlqdkonfrSm EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;?
135
vlrIa&; qdkonfhu@rsm;ESifh qufpyfywfouf (1) vl r I t zG J U tpnf ; (Social Group of
aeaomol jzpfonf/ xdku@rsm;ESifh oD;jcm; Socialogy)
&yfwnfívnf; r&Ekdifyg/ vlwpfa,mufonf arG;zGm;vmuwnf;
tmz&dupum;yHkwpfckü vlyk*¾dKvfqdkonf uyif wdusaocsmaom vlrItzGJUtpnf;wpfck
rSm vlaY bmiftodik ;f t0dik ;f twGi;f trSew
f u,f xJwiG f yg0ifywfoufvm&onf/ Oyrmtm;jzifh
&Sad eoluokd mvQif vl[ak c:qdjk cif;jzpfonf/ (A a,musfm;^rdef;r qdkonfh vdifuGJjym;rItm;jzifh
Person is only truly human within society.) arG;zGm;vm&onf/ rdom;pkwpfpkxJrS aygufzGm;
[k azmfjyxm;onf/ xdaYk Mumifh vlonf vlaY bmif vm&onf/ rsKd;EG,fpkwpfckckrS arG;zGm;vm&
avmuESifh uif;uGmr&EkdifaMumif; em;vnf& onf/ wdkif;jynfwpfckckwGif vljzpfvm&onf/
onf/ xdkt&mrsm;udk vlwpfa,mufonf rnfodkYrS
vl\yifudkobm0t& tjcm;olrsm;ESifh ajymif;vJí r&Ekdifyg/ rdrdarG;zGm;vmonfh
aexdik w f wfaomoabm&Sdonf/ xdo k Ykd aexdik f
wdik ;f jynf? qif;&Jom;^vlcsr;f omrdom;pk? rdr\d
&jcif;udkvnf; ESpfoufoabmuswwfonf/ vlrsKd;? rdrd\vdifcGJjcm;rIwdkYudk ajymif;vJypf&ef
vl w pf O D ; ukd tjcm;ol r sm;ES i f h tcsd e f u mvrpGrf;omay/ þonfrSm arG;&mygvlYtjzpf
Mumjrifph mG cGxJ m;jcif;onf tvGe&f ufpufaom trSwfonm (Identity) wpfckyif jzpfonf/
tjypf'Pfcwfjcif;yif jzpfonf/
,aeY vli,frsm;taejzifh vlEiS hf vlaY bmif
avmutaMumif;ESifh vlYabmifavmutwGif;
&Sd EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;e,fy,frsm;
taMumif;udk od&Sdxm;NyD; rnfodkYtouf&Sif
aexdkifrnfudk pOf;pm;qifjcif&ef jzpfonf/
vlwpfa,muf\wpfoufwmü rvGrJ aoG
BuH K awG U ae&aom u@oH k ; ck t aMumif ; ud k
pOf;pm;Mu&ef vdktyfvmonf/ xdku@rsm;rSm- vl w pf a ,muf \ vl r I t qif h t wef ;
(1) vlrItzGJUtpnf; (Social Group of (Zmwfedrfh^Zmwfjrifh? aqGBuD;rsKd;BuD;) ESifh pD;yGm;
Socialogy) a&;tqifhtwef; (olaX;om;^qif;&Jom;?
(2) vlrItxdef;tcsKyf (EkdifiHa&;) (So- t&m&SBd u;D om;^v,form;om;) wko Yd nfvnf;
cial Control of Politics) arG ; &mygyif jzpf a eonf / xd k Y j yif bmom
(3) tajccHvdktyfcsufrsm; (vloHk;ypönf;) w&m;udk;uG,frI (c&pf,mef^rGwfqvif^Ak'¨
(Material Resources or Economics) bmom^[dE´L) wdkYonfvnf; arG;&mygqufcH
wdkY jzpfonf/ vm&onf/ tcsKdUaom wdkif;jynfrsm;wGif rdrd\
136
arG ; &mygvl r sKd ; jzpf j cif ; tay: (b*F g vD ^ rsm;^ab;tEÅ & m,f r sm;ES i f h &if q d k i f & mwG i f
tmz&duef) cGjJ cm;qufqjH cif;rsm;udv k nf; cHpm; tcuftcJrsm; ydkrdkawGU&SdEkdifNyD; vltkyfpktwGif;
Mu&wwfonf/ aexdkifygu tumtuG,f ydkrdk&&SdEkdifaMumif;
od&Sdvmívnf; jzpfEkdifonf/
(2) vl r I t xd e f ; tcsKyf (Ek d i f i H a &;)
Oya'pnf;rsOf;qdkonfrSm (Social Control of Politics)
vltrsm; twlwuG aexdkifvmNyD qdkygu
vlYtzGJUtpnf;udk uGJjym;aom &nf&G,fcsufrsm;ESifh jcm;em;aom
vdktifqE´rsm; (Different Purpose and Desire)
xdef;csKyf&eftwGuf wdkY &SdvmMupNrJ jzpfonf/ xdkodkY&SdvmonfESifh
trQ vl t k y f p k t wG i f ; y#d y u© q d k o nf r S m
r&S d r jzpf
ay:aygufvmpNrJjzpfonf/ xdkodkYaom tajc
vdktyfaomt&m taersm;udk xdef;csKyf&ef vdkufemusifhokH;&rnfh
pnf;rsOf;rsm;udkvnf; csrSwfvmMu&onf/ þ
jzpfonf/ pnf;rsOf;enf;vrf;rsm;onf rdrdwdkYwpfOD;csif;pD
twGuf tcGifhta&;ESifh vkdtyfcsufrsm; (Right
and Necessary) tjzpf tm;vH k ; oabmwl
vufcHxm;onfht&mrsm; jzpfEkdifonf/
rnfodkYyifjzpfap? rdrd\vlrsKd;? bmom?
pD;yGm;a&;tqifhtwef; tp&SdonfwdkYonf
arG ; &mygquf c H v m&aom rd r d \ jzpf w nf r I
wpfck? trSwfonmwpfckyif jzpfonf/ xdkodkY
aom vlrItzGJUtpnf;xJwGif&Sdaeaom vlom;
wpfa,mufonf^ vlrsK;d wpfrsK;d onf^ bmom
0if t pk r sm;onf tjcm;aomvl r sKd ; rsm;?
bmom0ifrsm;ESifhvnf; aygif;oif;qufqHMu
&onf/ xdkrSwpfqifh EdkifiHom;jzpfjcif;qDodkY xdkrSwpfqifh vlrIa&;vdktyfcsufrsm; (So-
OD;wnfa&muf&SdoGm;Mu&onf/ cial Requirements) jzpfay:vmonf/ aemuf
vlonf vlt Y zGUJ tpnf;twGi;f aexdik jf cif; wpfqifh tm;vH;k u vufcx H m;aom "avhx;kH wrf;
onf rdrd\wpfoufwmvHkNcHKa&;aMumifhvnf; (Customs) ESifh rsKd;EG,fpkqdkif&m Oya'pnf;urf;
jzpfEidk o
f nf/ wpfO;D wnf;aexdik jf cif;onf &efol (Tribal Laws) wdkY jzpfvmcJhMuonf/
137
twGuaf omfvnf;aumif;? tjcm;vlt Y zGUJ tpnf;
rsm;xH o d k Y vJ v S , f a &mif ; cs&ef t wG u f a omf
vnf;aumif; tvkyfrsm;udk cGJjcm;vkyfudkifvm
Mu&onf/ xdkodkY cGJjcm;&mü a,musfm;rsm; vkyf
&rnfhtvkyf? rdef;rrsm; vkyf&rnfhtvkyf [lí
cGJjcm;vmMuouJhodkY rdrdwdkYvkyfaqmifEkdifonfh
pG r f ; &nf twd k i f ; twmrsm;t&? avh u sif h
oif M um;jcif ; cH & onf h taetxm;rsm;t&
tvkyftudkif tqifhtwef;rsm;vnf; uGJjym;
vlYabmiftzGJUtpnf;wdkif;onf enf;vrf; vmMuonf/
wus? tpDtpOfwus jyKvyk &f ef vlwikd ;f usio hf ;kH
&rnfh pnf;rsOf;rsm;udk csrSwfvmMu&onf/
tao;i,fqHk;aom vlYtzGJUtpnf;wpfckwGif
awmifrS (aps;qdkif^qdkufum;*dwf) pnf;rsOf;
rsm;ESihf tBu;D tuJ qko d nfrmS &SdMupNrjJ zpfonf/
Oya'pnf;rsOf;qdkonfrSm vlYtzGJUtpnf;
udk xdef;csKyf&eftwGuf r&Sdrjzpf vdktyfaom
t&m jzpfonf/ tm;vHk;vufcHxm;aom vlY
usifh0wfrsm;^ trltusifhrsm; (Accepted So-
cial Behaviour) rS vrf;vGJoGm;aomtcg tjypf
þodaYk omtm;jzifh rdr\ d pD;yGm;a&;? tvkyf
ay;&ef t wG u f Oya'rsm;onf vd k t yf v m
tudik f tajctaersm;xJoYkd 0ifa&mufvmMu
onf/ xdkrSwpfqifh tpdk;&qdkonfh tkyfcsKyfol
&onf/ rdrd0goemygaom tvkyftudkifudk
vlwef;pm; ay:aygufvmcJhygonf/ xdktpdk;&
vkyaf eolrsm; &SMd uouJo h ?Ykd rdrrd ESpof ufaomf
tzGUJ \ tkycf sKyo
f nfyh pkH rH sm;vnf; a'otvdu k ?f
vnf; aiGaMu;t& vkyu f ikd af eMu&olrsm;vnf;
tajctaetvd k u f (tmPm&S i f p epf ^ 'D r d k
&So
d nf/ rnfoyYkd ifjzpfap? rdr\ d vlt Y odik ;f t0dik ;f
ua&pDpepf) uGJjym;rIrsm; &Sdvmonf/
ü yg0ifí pD;yGm;&SmaeMu&olrsm;yif jzpfonf/
(3) tajccH v d k t yf c suf r sm; (vl o H k ; uk e f rd r d r nf o l e nf ; /
ypö n f ; ) (Material Resources or txufygu@oHk;ckpvH;k wGif vlwpfa,muf
Economics) taejzifh rvTJra&SmifEkdifbJ yg0ifywfoufae
vlYtzGJUtpnf;rsm;taejzifh rdrdwdkYtoHk;jyK Mu&onf/ þae&mwGif jyefvnfpOf;pm;&rnfh
rnfh? pm;oHk;rnfh ukefypönf;rsm; xkwfvkyf&ef tcsufrSm rdrdrnfolenf; qdkonfhtcsufyif
138
jzpfonf/ tb,faMumifq h akd omf vlwpfa,muf
onf vlrsKd;pkwpfpk^ bmomw&m;wpfckck\
bmom0if w pf O D ; jzpf ½ H k r Qomru rd r d y g0if
ywf o uf a eonf h tvk y f t ud k i f w pf c k c k \
toif ; 0if w pf O D ; vnf ; jzpf a eonf / Ek d i f i H
wpfEkdifiH\ EkdifiHom;vnf; jzpfaeonf/
139
vkyfom;tiftm;pkrsm; enf;yg;vmrIESifh vkyfcvpm jrifhwufvmrIrsm;aMumifh
puf ½ k y f v k y f o m;rsm;uk d tm;xm;ae&aMumif ; ? puf r I v k y f i ef ; qk d i f & m puf ½ k y f
aps;uG u f r S m BuD ; rm;vmaMumif ; ES i f h puf ½ k y f v k y f i ef ; wk d ; wuf z G U H N zd K ;ap&ef
vk y f i ef ; wm0ef r sm; csrS w f a qmif & G u f v suf & S d a Mumif ; a&;om;xm;onf /
140
ayusif; wGi f ig;&ufM umusif; ycJho nfh
uGezf &ifo h Ydk Ekid if EH iS hf a'o 10 ckausmrf S ,SONf yKd if
jyool 2ç000 ausmf yg0ifcJhNyD; EkdifiH 11 EkdifiH
wd k Y r S xd y f w ef ; uRrf ; usif o l 300 ausmf w d k Y
wufa&mufcJhMuonf/ vkyfom;tiftm;pkrsm;
touft&G,f BuD;&ifhvmcsdefESifh vkyfcrsm;
jrihfwufaecsdefwGif puf½kyfrsm;xkwfvkyfa&;udk
wGef;tm;ay;&ef w½kwfEkdifiHu oEdé|mefcscJh
onf/
urf ; ay:&S d tvk y f o rm;rsm;uk d tod a y;
vd k u f o nf / þae&mwG i f tayguf z m&ef
wwfuRrf;onfh wlemig;rnf; vH k ; uav;u
toifh&adS eonf/ þjrifuiG ;f rSm a0gh'pfpae\
aemufqHk;ay: umwGef;Zmwfvrf;rS jyuGuf
wpfckr[kwfbJ 2016 ckESpf? atmufwdkbmv
wGif ayusif;NrdKUü usif;ycJhaom urÇmhpuf½kyf
uGefz&ifh (World Robot Conference - WRC) rS
o½kyfjyolrsm;\ jyuGuftppftrSef jzpfonf/
a&atmufodkYqif;í ,dkpdrfhrIrsm;udk jyifqif
&jcif;rSm tEÅ&m,fBuD;rm;í þig;rnf;vHk; usd , ef c sef puf r I v k y f i ef ; ok a woe
uav;udk wDxGifxkwfvkyfxm;jcif; jzpfonf/ tifpwDusK\ pm&if;tif;rsm;t& w½kwfEkdifiH
þig;uav;u ao;i,fí wwfodem;vnf xkwf puf½kyfrsm;\wefzdk;rSm 2015 ckESpfwGif
onf[k o½kyfjyolwpfOD;u qdkonf/ ,Grf 5 'or 64 bDvD,H (tar&duefa':vm
243 oef;) &Sdí ESpfpOf 55 &mckdifEIef; wdk;wuf
cJhjcif; jzpfonf/
uGezf &ifhwiG f 'kw,d 0efBu;D csKyf usL,efwek f
u okawoeESifh xkwfvkyfa&;udk wdk;wuf
aqmif&Guf&ef wdkufwGef;cJhonf/ oufqdkif&m
rl0g'rsm;udk wdk;wufaumif;rGefatmifjyKvkyf
a&;? vlom;t&if;tjrpfwdkYudk zGHUNzdK;atmif
aqmif&Gufa&;ESifh urÇmvHk;qdkif&m qufoG,f
a&;rsm;ud k jr§i f h w if & rnf j zpf a Mumif ; ol u
141
puf r I v k y f i ef ; qd k i f & m puf ½ k y f r sm;\
vT r f ; rd k ; rI
puf½kyfu ,ckESpf WRC wGif pufrIvkyfief;qkdif&m
puf½kyfrsm;udk udk,fpm;jyK jyocJh&m pnf;½Hk;
t&nfusKdjcif;?
vIHUaqmfolwdkY\tqdkt& pufrIvkyfief;qdkif&m
oefYp ifj cif; ? puf½kyfrsm;u jyoxm;onfhpuf½kyftm;vHk;\
40 &mckdifEIef;cefY &Sdonf[k od&onf/ tjcm;
odka vSm ifj cif; ? puf ½ k y f r sm;rS m 0ef a qmif r I a qmif & G u f o nf h
puf½kyfrsm;ESifh txl;jyKvkyfief;oHk; puf½kyfrsm;
xk y f y d k ; jcif ; ES i f h jzpfMuonf/
ydkYaqmifjcif; tygt0if
tpOftvmenf;rsm;xuf
jref q ef N yD ;
yg0ifjyoolwpfOD;\ pufrIvkyfief;oHk;
vkyfom;tiftm;udkvnf; puf½kyfu jrnf;om;a&udk t&nfusKdoefYpifí
xk w f v k y f & onf h tD u sd t d k a c: w½k w f ½ d k ; &m
acRwmEkdifaMumif; ... tm;aq;wpfrsKd;udk xkwfvkyf&ef yHkpHxkwfxm;
jcif;udk jyocJhonf/ puf½kyfu t&nfusKdjcif;?
oefYpifjcif;? odkavSmifjcif;? xkyfydk;jcif;ESifh
ydkYaqmifjcif; tygt0if vkyfief;wpfckvHk;udk
ajymMum;cJhonf/ uGefz&ifhodkY wufa&mufcJhol vky fa qmifE kdi fí tpOft vmenf; rsm;xuf
wpfOD;u vlaerItzGJUtpnf; wdk;wufvsuf&Sd jrefqefNyD; vkyfom;tiftm;udkvnf; acRwm
ojzifh aeYpOfb0wGif puf½kyfrsm;\ vkdtyfcsuf Ekdi fa Mumif; w½kw fE kdi fi Ht a&SUajrmufy dki f; &Sd
uvnf; tvm;wl wdk;wufvsuf&SdaMumif; [mwif j ynf e ,f tajcpd k u f HIT puf ½ k y f
ajymMum;cJhonf/ vkyif ef;tkypf \ k Ouú| csLvdik u f ajymMum;onf/
142
pufrIvkyfief;qdkif&m puf½kyfrsm;twGuf tul t nD & í vl o m;ES i f h y if wl o nf
w½kwfaps;uGufrSm BuD;rm;onf/ w½kwfEkdifiH puf½yk u
f eG zf &ifw
h iG f jyocJo
h nfh 0efaqmif
pufrIqdkif&m puf½kyfvkyfief;toif;\ tqdk rIay;aom puf½kyfrsm;udk {nfhcHauR;arG;a&;
t& 2015 ckESpftwGif; w½kwfEkdifiHü pufrI vkyfief;? ynma&;? bPfvkyfief; 0efaqmifrI
vkyfief;okH;puf½kyfrSm 68ç000 rQ a&mif;cscJh&í rsm;? tpdk; &tzGJUtpnf; rsm;ESi fh tm;upm;
2014 ck E S p f t wG i f ; a&mif ; cs&rI x uf 20 vkyaf qmifrrI sm;wGif toH;k jyKonf[k qdo k nf/
&mcdkifEIef;rQ jrifhwufcJhaMumif; EdIif;,SOfazmfjy
cJ h o nf / w½k w f E k d i f i H o nf 2 015 ck E S p f w G i f
wpfurÇmvH;k puf½kyfa&mif;csrI\ av;yHkwpfyHkrQ
&SdcJh&m pufrIvkyfief;oHk;puf½kyfrsm;twGuf
oH;k ESpq f ufwu kd f tBu;D qH;k aps;uGuf jzpfco hJ nf/
Ny;D cJo
h nfEh pS u
f w½kwEf idk if w H iG f xkwv
f yk cf ohJ nfh
pufrIvkyfief;oHk; puf½kyfrsm;rSm 32ç996 &Sdí
ESpfpOf 21 'or 7 &mckdifEIef; wkd;wufcJhonf/
143
teD;&Sd pm;yGJwpfckwGif a&S;a[mif; w½kwf qdo
k nf/ 0efaqmifrpI uf½yk rf sm;\ tem*wfrmS
awG;ac:ynm&SifESifh pdwfynm&Sif 0rf,efrif; awmufyvsu&f o dS nf[k xifjrifaMumif; wef;eif;
\ yHkwludk zefwD;xm;aom ½dk;&m0wfpHESifh a&mhabmhukrÜPD\ 'kwd,Ouú| 0rf&Sef*sDu
puf½kyfu puúLjzLay:wGif pkwfwHjzifh w½kwf ajymMum;onf/ tdrfrIudpörsm; aqmif&Gufa&;?
pmrsm;udk a&;om;aeonfhtjyif trsm;jynfol azsmf a jza&;ES i f h rusef ; rmol r sm;uk d jyKpk
wdkYukd pdwfynmqdkif&m tBuHay;ajymqdkrIrsm; apmifha&Smufa&;0efaqmifrI puf½kyfrsm;rSm
udkvnf; jyKvkyfEkdifonf/ BuD;rm;onfhaps;uGufudk &&SdNyD;jzpfonf/
tjcm;cHkwpfckay:wGif t,fveftrnf&Sd
puf½yk uf bD;rsm;ay:wGif a&GUvsm;um ywf0ef;usif
udk &if;ESD;od&Sdap&ef BudK;pm;vsuf&SdaMumif;
xkwfvkyfonfh ukrÜPD\ 0efxrf;wpfOD;u
ajymMum;onf/ vrf;aMumif;rsm;udk rSwfrdod&Sd
oGm;vQif olYudkapcdkif;Ekdifonf[k qdkonf/
t,fvefu tjcm;tvkyw f m0ef rsm;pGmudv
k nf;
vkyfudkifEkdifao;&m csufjyKwfjcif;? trdIufrsm;
odrf;jcif;ESifh tcsKyftvkyfrsm;udkyif aqmif&Guf
Ekdifonf/ ,ckESpfwGif ¤if;ukd xkwfvkyfonfh
puf½kyf enf;ynmukrÜPDwGif wefzdk; ,Grf oef;
100 ausmfzkd; trSmpm&&SdcJhNyD; jzpfonf/
0ef a qmif r I p uf ½ k y f r sm;rS m yd k r d k w wf o d
em;vnf j cif ; ES i f h yd k í vl o m;qef v mjcif ; wd k Y
aMumifh jynfolwdkY ydkrdkaumif;rGefpGm qufqHcGifh
&Sv
d maMumif; uGezf &if\ h taxGaxGtwGi;f a&;
rSL;csKyf ½Ia&Smifvefu ajymMum;onf/ xdkuJhodkY
aom puf½kyfrsm;twGuf BuD;rm;onfh 0,fvdk
tm;&SdaeNyD; ¤if;wdkYESifhqufpyfonfh enf;ynm
rsm;vnf; wdk;wufaumif;rGefrI BuD;rm;aMumif;
olu ajymMum;onf/
jyyGJwGif 0efaqmifrIpuf½kyf ta&twGuf
rsm;jym;vmcJh&m NyD;cJhonfhESpfwGif jyoonfh tm;ay;onf h r l 0 g'rsm; csrS w f a &;
puf½kyftm;vHk;\ 30 &mckdifEIef;&SdcJhí ,ck 0,fvdktm; jrifhwufvmvsuf&Sd&m tpdk;&
ESpfwGif 35 &mckdifEIef;odkY ckefwufoGm;cJhonf[k u tcGifhta&;udk trdt&qkyfudkifí EkdifiHwGif
144
puf½kyfrsm;xkwfvkyfa&;udk jr§ifhwifcJhonf/ w½kwEf idk if t H a&SUydik ;f tef[;DG jynfe,frS trsK;d om;
{NyDvwGif pufrIvkyfief;0efBuD;Xme? zGHUNzdK;a&; vTwfawmftrwfESifh jyefMum;a&;Xme\ tBuD;
ESifh jyKjyifajymif;vJa&; aumfr&Sif? b@ma&; tuJt&m&Sw d pfO;D jzpfol EsLElumtdu k ajymMum;
0efBuD;XmeESifh tjcm;0efBuD;Xmersm; yl;aygif;í onf/ jynfwiG ;f ukrP Ü rD sm;u trmcHenf;ynm
vmrnfih g;ESpt f wGuf wd;k wufzUHG NzKd ;a&; pDru H ed ;f udk ydkifEkdifjcif; r&Sdao;í w½kwfaps;uGufwGif
udk xkwfjyefcJhonf/ puf½kyfvkyfief;twGuf EkdifiHjcm;vkyfypönf;rsm; vTrf;rdk;vsuf&SdaMumif;
vkyif ef;wm0efig;&yfukd csrw S cf &hJ m ta&;ygonfh ¤if;u xyfavmif;ajymMum;onf/ EsLu rl0g'
atmifjrifr&I adS om xkwu f ek rf sm; vkyaf qmifa&;? csrSwfolrsm;tm; puf½kyfu@udk trsKd;om;
ta&;ygonfh yg0ifypönf;rsm; toHk;jyKa&;? tqifh r[mAsL[mwGif xnhfoGif;&ef tBuHay;
enf;ynmwGif odompGm tm;xm;&rI&Sda&;? cJo
h nf/ tpd;k &taejzifh okawoeESihf xkwv f yk f
aps;uGuaf 0pk wd;k wuf&&Sad &;ESihf OD;aqmifonfh a&;udk ydrk t kd axmuftyHah y;&ef? uRr;f usio f nfh
vkyif ef;XmeBu;D rsm; t&nftaoG; jrifhrm;a&; twwfynm&Sirf sm;ukd arG;jrL&ef? OD;aqmifonfh
wdkY yg0ifonf/ vk y f i ef ; BuD ; rsm;uk d ul n D a y;&ef E S i f h yd k v G e f
tpd k ; &u tm;ay;vsuf & S d a omf v nf ; vk y f a qmif r I r sm;ud k umuG , f a &;twG u f
tcuftcJrsm;u &Sdaeonf/ w½kwfEkdifiHwGif vrf;ñTefcsufrsm; csrSwf&efwdkYudk ajymMum;
puf½kyfrsm; us,fjyefYpGm toHk;jyKa&;u@rSm cJhonf/
wwfodem;vnfrIESifh ABB ESifh Kuka wkdYuJhodkY aomif ; xd k u f O D ; (oCF e f ; uRef ; BuD ; )
urÇmNh yKd ib
f ufrsm;udk &ifqikd Ef idk rf nfh acgif;aqmif
rsm; vdt k yfcsuaf Mumifh aemufusvsu&f adS Mumif; Ref: Internet and Xinhua
145
rdcif\tMuifem?
arwåmrsm;ESifh pGefYpm;
ay;qyf r I wk w kd Y a Mumif h
OD;aESmu uff u i f q m
a&m*g aysmuf u if ;
o G m ;;cJ nfh f orD ;
cJ h o n
uav; a ' ::½½ k d o D
taMumif;ukd u½kPm
ouf z G ,f a&;om;
xm;onf /
146
tar&duefEdkifiH? Am*sD;eD;,m;jynfe,f? nrsm;ud k owd & rd o nf / ,if ; atmif y G J r sm;
tmvifwefNrdKU&Sd [wfa&mf*sifpD[kdw,f\ uyGJ teuf ,aeYnatmifyu JG olb Y 0ü tawmufy
cef;rwpfcGifü vGifhysHvsuf&Sdaom rdk;ysHylazmif; qH;k aom atmifyyJG if/ odaYk omf *sio f nf orD;udk
rsm;atmuf0,f rsm;pGmaom y&dowftaygif; iJhMunfh&if; vGefcJhaom oHk;vcefYupNyD; olY
u *sirf &k d rfqak d omtrnfuk d xyfwvJvJ atmf[pf rdom;pkt wG i f ; csif ; eif ; 0if a &muf v maom
vsuf &Sdonf/ *sifrdk&rfonf oHk;Budrfwdkif quf uHMur®mudk pOf;pm;vdkufonf/
wdkuf ta&G;cH&aom 'Drdku&ufwpf vTwfawmf xdkpOfu *sifonf vTwfawmftrwfae&m
trwfyif jzpfonf/ twGuf EkdifiHa&;wdkufyGJudk jyif;xefpGm vIyf&Sm;
*sifonf olukd rJay;axmufcHoly&dowf aepOf ZeD;ar&Durl *sifhxuf ydkí ta&;BuD;
a&SUü ,aeYn atmifycJG &H ayrnf/ {nfyh &dowf onfhppfyGJudk qifETJaecJh&onf/ xdkYaMumifh *sif
\ axmremjyKorH mS aomaomnHaeonf/ *sif \ atmifyGJtwGuf aus;Zl;wifxdkufoltm;vHk;
wdkYrdom;pkonf [kdw,ftay:xyfü BudKwif xuf ydí k aus;Zl;wif&rnfo h wl pfO;D &Sad yonf/
a&muf&SdaeMuonf/ *sio f nf y&dowfudk aus;Zl;wifpum; ajymMum;
*sif\ vufaxmuftrsKd;orD;u *sifwdkY NyD;aemuf -
&Sd&m tcef;wHcg;udk acgufNyD; - ]],ck uRef a wmh f o rD ; av;&J U touf u d k
]]atmifycJG zH Ykd tcsed af &mufNyD *si}f } [k Ed;I aqmf u,f w if a y;aewJ h uRef a wmh f Z eD ; onf e J Y
vdkuf&m *sifonf ar&DwdkYom;trdxH oGm;vdu k f rdwfqufay;yg&ap}} [k qdkum y&dowfESifh
onf/ orD;i,fa':½kdoDum; rsufuGif;ndKndK? rdom;pkudk rdwfqufay;onf/
jzLazsmhaom tom;ta&ESifh n§dK;vspGm &Sdae Ä Ä Ä
onf/ orD;av;\ vufwpfqyk pf m tndKa&mif ]]acgif;u emw,f azaz}}
qHyifav;udk ,k,pGm yGwfoyfNyD; - 1994 ckESpf\ aEG&moDwpfnaewGif *sif
]]tazeJY atmufxyfudk vdkufrvm;}} [k u orD;udk acgif;avQmfay;aeonf/ *sifhvuf
MuifempGmar;&m a':½ko d u D acgif;ndwv f ukd \ f / ESifh orD;acgif;udk xdvdkufwdkif; acgif;uav;
*sifonf orD;av;udk ayGUcsDNyD; ZeD;ar&D? ig;ESpf wGeYf? wGefYoGm;NyD; -
t&G,o f m;av; yufx&pfwEYkd iS t hf wl atmufxyf ]]acgif;u emw,f azaz}} [k ajymonf/
odkY qif;vmcJhonf/ ZlvdkifvxJta&mufwGif a':½kdoD ysKdUtefpjyK
cef;rtwGif;odkY a&mufonfESifh MobmoH vmonf/ uav;txl;ukq&m0efu wkyaf uG;
rsm; wpf cJeuf aygufuGJxGufay:vmonf/ [kowfrw S Nf y;D t&nfuo kd m wduk af uR;aponf/
y&dowfu vuf a 0S U ,rf ; EI w f q uf a eonf h &ufMumvmonfEiS t hf rQ uav;\ use;f rma&;
jrifuGif;um; vdIif;vHk;rsm;ES,f tqufrjywf yk d q k d ; vmum rsuf v H k ; tMunf h a t;puf N yD ;
vIyf&Sm;aeawmhonf/ *sifu xdkjrifuGif;udk cE¨mud, k v f yI &f mS ;rI aES;auG;vmonf/ Mo*kwv f
MunfhNyD; ,cifu atmifjrifrI&cJhaom onfvdk yxrywfwGif auR;orQtpmudk jiif;qefNyD;
147
udk,ftav;csdef 35 aygifrS 25 aygiftxd ]]a':½kdoD OD;aESmufrSm tusdwfawGUae
usqif;cJhonf/ w,f}} [k jznf;nif;pGm ajymonf/ q&m0ef
*sif E S i f h ar&D u pd w f y l p G m q&m0ef x H pum;udk Mum;onfESifh *sif ½dIufB uD;wiif
uav;udk ac:oGm;NyD; - idkawmhonf/ q&m0efu *sifhycHk;udkudkifum
]]orD; 'Davmufawmif ½kyfysufqif;ysuf ESpfodrfhay;vsuf&Sd\/
jzpfaewmudk wkyaf uG;ygvdYk ajymOD;rSmvm;? orD; a':½kdoD\OD;aESmufwGif Medullo Blas-
aooGm;rSmudk pdk;&drfrdw,f a'gufwm}} [k toma [kac:aom uifqma&m*g jzpfaeonf/
apm'uwufum ar&D rsuf&nfusaeonf/ xdkuifqmrsKd;onf uav;rsm;wGif jzpfwwf\/
a':½kod tD m; aq;ppfawmhonf/ oH;k &ufajrmuf oHy&moD;yrmP&Sad om xdt k usw d u f OD;aESmuf
aeYwGif q&m0eftopf a&mufvmum - aemufykdif;ae&mtxd ysHUESHUvmaeonf/ ¤if;
]]uav;rS m cE¨ m ud k , f [ ef c suf r nD tpdwftydkif;u cE¨mudk,f[efcsuu f kd xde;f &m
jzpfwwfovm;}} [k ar;onf/ ar&Du - wGifvnf;aumif;? touf½SL^xk w f u d p ö E S i f h
]]rjzpfyg}} [k ajzvdkuf&m OD;acgif;udk CAT ESvHk;ckefEIef;udk xdef;csKyfaom tpdwftydkif;
Scan "mwfrSef ½dkufcdkif;onf/ "mwfrSefcef;rS jzpf\/
txGuf "mwfrSefynm&Sifu - uifqmqJvrf sm; Bu;D xGm;vmvQif OD;aESmuf
]]'Drdom;pk uHaumif;ygap}} [k qkawmif; rSxkwfvkyfaom om;eH&nfrsm; ausm½dk;twGif;
pum;udk Mum;vdkuf&onf/ odkY pD;qif;&mvrf;udk ydwfoGm;aponf/ pkyv kH m
ar&D acwåtdrfjyefcsdefwGif *sifu orD;udk aom t&nfxu k OD;aESmufatmufyikd ;f udk zdtm;
apmifh&if; aq;½HkwGif usefcJhonf/ "mwfrSef ay;vmrnf / zd t m;rsm;onf x uf r sm;aomf
tajz apmifhqdkif;aeqJ orD;av; tdyfaysmfoGm; a':½kdoD\ ESvHk;ckefjcif; &yfqdkif;oGm;ayrnf/
onf/ aq;½Hk0ef;usifonf qdwfNidrfvGef;vS\/ tvGefqdk;0g;aom uav;uifqm jzpfonf/
q&m0efa&mufvmNyD; *sifhudk olYtcef;odkY ac: 0g&Sifwef'DpD&Sd trsKd;om;aq;ukXmeodkY
oGm;onf/ q&m0efu - a':½kdoDudk ydkYonf/ OD;aESmufESifh tm½HkaMum
cGJpdwfyg&*l a'gufwmcsuf'wfu a':½kdoD\
OD;acgif;aemufaphae&mrS pwifcGJpdwfrnf[k
qd\ k / odrYk o
S m OD;aESmuftay:ydik ;f arQmah Mumif;
twGif; BuD;xGm;vmaeaom uifqmqJvfrsm;
udk z,fxkwfEkdifrnfjzpfaMumif; &Sif;jyonf/
rdbESpfyg;onf cGJpdwfaeonfhwpfcsdefvHk;
pum;rajymEkid Mf uay/ wdwq f wd pf mG apmifq h ikd ;f
&if ; em&D r sm;pG m uk e f q H k ; oG m ;onf / rpm;
raomuf? rvIyfr,Suf apmifhqdkif;&onfrSm
148
MumvGef;aypG/ cGJpdwfcsdef pkpkaygif; ig;em&D xdok Ykd taumif;qH;k ukoonfw h ikd f a':½ko
d D
Mum\/ cGJpdwfcef;wHcg;0rS xGufay:vmaom \ ig;ESpfajrmufarG;aeYodkY a&muf? ra&muf
a'gufwmcsuf'wfudk *sifESifh ar&D NydKifwl qdkonfu uHMur®may:om wnfvdrfhrnf[k
ai;MunfhaeMuonf/ q&m0efrsm;u rSwfcsufjyKcJhonf/ *sifonf
]]cGpJ w d vf Ykd Ny;D oGm;ygNy/D uifqmqJvaf wGukd orD;av;teD;wGif wpfcsdefvHk; xdkifaewwf
xkwfNyD;oGm;ygNyD/ aemufxyfyGm;vmrSmudk [efY onf/ olonf rdrdudk,fudk tvGef,HkMunfol
wm;Ekdifaumif;yg&JU/ tajctae toifhtwifh jzpfNyD; udk,fhMur®mudk,f zefwD;EkdifpGrf;&Sdol
aumif;ygw,f}} [k ajymvkdufonf/ orD;&Sd&m jzpfaomfjim; orD;twGufrl bmrS rwwfEkdif
MuyfrwfaqmifodkY rdbESpfyg; tajy;wpfydkif; &Smay/
a&muf&o dS mG ;Muonf/ orD;av;onf ud, k cf E¨m orD;av;\jzpftifudk rMunfh&ufojzifh
tESHU aq;oGif;ydkufrsm; wyfqifxm;vsuf ar&D acwå t jyif x G u f c J h o nf / xd k t cd k u f
owdvpfarhajrmaeonf/ uav;rav;wpfOD;udk rdbESpfyg;u ayGUcsD
ar&D o nf owd v pf a rh a jrmaeonf h o,f,o l mG ;onfukd awGUvdu k &f onf/ uav;\
orD;av;teD;odkY uyfNyD; - pufb;D wdu k cf &H aom'Pf&mrS aoG;tvdr;f vdr;f
]]'Dtajctaeudk ausmv f eG af tmif ppfonf xGufvsuf&Sd\/ rdbESpfyg;\ rsufESmay:u
awmfav;vdk awmifhcHxm;yg orD;&,f}} [k aomu&dyfaMumifh uav;toufr&SifEkdifawmh
qdkYeifhpGmajymaeonf/ olwdkYZeD;armifESHonf [k ar&D od v d k u f o nf / od k Y E S i f h y if ar&D u
orD;av;ab;wGif wpfcsed v f ;kH aeMuum orD;\ tm;wufzG,f awG;rdonf/ a':½kdoD touf½SL
aysmhzwfaeaom vufuav;udk qkyfudkifxm; aeao;orQ arQmfvifhcsuf &Sdaeonfyif/
Muonf/ þtawG;tjrifuyif ar&DUudk pGrf;&nf
cG J p d w f N yD ; ES p f & uf a jrmuf eH e uf c if ; ü pkpnf;&mü wGef;tm;jzpfaponf/ ar&Donf
a'gufwmcsuf'wfa&mufvmum aemufqHk; uifqma&m*g ukxHk;pmtkyftrsKd;rsKd; &SmazG
"mwfrSefawGU&Sdcsuft& uifqmqJvfrsm;onf zwf j cif ; jzif h od v monf r S m pma&;ol o nf
a':½d k o D \ ausm½d k ; txd ysH U ES H U aeaMumif ; vGefcJhaomumvtwGif; tqkwfuifqmjzpfcJh
ajymonf/ rdbESpfOD; rsuf&nfrqnfEkdifMu/ &m q&m0efu olu Y kd &ufaygif; 30 om touf
*sifESifh ar&DwdkYonf a'gufwmcsuf'wfESifh &Siaf wmhrnf[k qdck \ hJ / xdt
k csuu f kd vufrcHbJ
cGJpdwfrItpDtpOf a&;qGJay;aom a'gufwm olYudk,fol usef;rma&;ESifh nDñGwfatmifae
a&mf*smygumudk awGUqHkvdkufonf/ q&m0ef onf/ wpfaeYvQif ADwmrifpD 10 *&rf pm;onf
rsm;u ukxHk;owfrSwf&mwGif yxrig;vwGif [k qdk\/ ar&Donf xdktcsufudk aumif;pGm
"mwkukxHk; (Chemotherapy) oHk;NyD;aemufwGif rSwo f m;xm;\/ tm[m&ESihf ud, k cf E¨m ckct H m;
"mwfa&mifjcnfukxHk; oHk;rnf[k qHk;jzwfMu pepf w d k Y quf p yf a eonf [ k ,H k M unf o nf /
onf/ xdkYaMumif h orD ; av;\ ud k , f c H p G r f ; tm;ES i f h
149
pdwfpGrf;tm;ukd jr§ifhwifay;&ef tav;xm; ]]orD ; av;BuD ; vm&if bmjzpf c sif o vJ
avhvmonf/ uG,f}} [k ar;vdkufonf/
]]orD; bJav;uacsonf jzpfcsifw,f
arar}}
]]tJ'DtwGuf orD;u b,favmuftxd
touf&SifrSmvJuG,f}}
orD;av;\ cE¨mudk,f
]]orD; touf 100 txd aerSmaygh
ckcHtm;pepf arar&,f}}
þEIwfxGufpum;wdkYudk nae0wfjyKcsdef
aumif; rGe fa p&ef wdik ;f om;trdEpS af ,muf tjyeftvSef ajymusihf
Muonf/ þodkY orD;av;pdwf"mwfcdkifrmvm
*½k p d k u f N yD ; atmif ar&D avhusifhay;aeonf/
u,fvdk&D?
AD w mrif E S i f h
tom;"mwfrsm;
rsm;
yg0ifonfh
teHYt&om&SdNyD;
vwfqwfaom
tpmrsm;udk
uav;uifqmyg&*l a'gufwm tdwfcsf
auR;arG;jyKpkonf/ pawpDepfudkqefu "mwkukxHk;jzifh ukoonf/
,if;ukx;kH ü rl;,pfaq;? y#dZ0D aq;? "mwkaq;
rsm; yg0ifojzifh aq;wkYH jyef&mwGif ysKUd tefwwfonfh
tjyif a&&Snw f iG f tjcm;ul;pufa&m*grsm;vnf;
cGpJ w
d Nf y;D &ufowåywftMumwGif a':½ko
d D 0ifwwfonfukd ar&D avhvmxm;í odaeonf/
owdjyef&vmonf/ ar&Donf orD;udk axG;ayGU xdkYaMumifh orD;av;\ cE¨mudk,f ckcHtm;pepf
xm;NyD; - aumif;rGefap&ef *½kpdkufNyD; u,fv&kd ?D ADwmrif
150
ESihf tom;"mwfrsm;yg0ifonfh teHt Y &om&SNd y;D rIaMumifh ÓPf&nfñeT ;f ude;f (IQ) 20 &mckid Ef eI ;f
vwfqwfaomtpmrsm;udk auR;arG;jyKpkonf/ cefY avsmhusEkdifonf/ vuf&Sdü &v'faumif;
pufwifbmvwGif a':½kdoDukd aq;½Hk aeqJqdkaomfvnf; aemufqHk;&v'f rnfodkY
qif;cGifhjyKNyD; oHk;ywfvQifwpfBudrf aq;½HkodkY jzpfvmrnfudk rcefYrSef;Ekdifay/
vma&mufukorIcH,l&ef rSmMum;onf/ ar&D ar&Du "mwfa&mifjcnfukorIudk &yfqdkif;
onf ADwmrifESifh tjcm;jznfhpGuftm[m& xm;vdo k nf/ þtcsuu f tavmif;tpm;vkyf
pm&if; jyKvyk í f q&m0efrsm;udk tBuaH y;onf/ onfESifh wlaeonf/ *sifu "mwfa&mifjcnf
Ä Ä Ä ukorI &yfqdkif;jcif;aMumifh a':½kdoDudk ru,f
1994 ckEpS ?f Ek0d ifbmvü "mwfreS pf pfaq; Ekdifonfhtajctae a&mufoGm;rnfudk pdk;&drf
csufwGif a':½kdoD\ OD;aESmufuifqmtusdwf onf/ "mwfa&mifjcnfukorI &yfa&;? r&yfa&;
onf usKHUoGm;onfudk awGU&\/ udk,ftav; ESifh pyfvsOf;NyD; vifr,m;ESpfa,muf tacs
csd e f v nf ; wnf N id r f v monf / yg;av;rsm; twif pum;rsm;Muonf/
yef;a&mifoef;aeonf/ vuf&SdukoyHkrSm r,Hk
Ekdifavmufatmif aumif;rGefaMumif; q&m0ef
rsm;u ajymvmonf/ Zefe0g&Dvtxd "mwf
a&mifjcnfjzifh ukoonf/ ar&Donf tjcm;
aomuifqma&m*g ukocHzl;aom rdom;pkrsm;
udk &SmazGavhvmonf/ wpfaeYwGif OD;acgif;
aemuf a ph ü yef ; a&mif o rf ; aeaom cG J p d w f
'Pf&mESifh uav;wpfOD;udkawGU&m 'Pf&m
onf a':½kdoD\ 'Pf&mtwdkif;yif/ uav;\
rdcifu ol\om;onf uifqma0'em cHpm;&rI
r&Sdawmhaomfvnf; ,ckwdkif ukorIcH,laeqJ
[k qdk\/ uav;rSm tm½HkcHpm;rIü 0rf;enf;
0rf;omr&Sd/ ausmif;wGif ÓPf&nfrrD uav;
rsm;twef;ü ae&onf/ a':½kdoDrsm; þuJhodkY
jzpfavrvm;[k pdwfyl&jyefonf/
oHk;ESpfatmufuav;rsm;udk "mwfa&mif
jcnfuo k rIjyKaomf xdo k Ykd jzpfavh&adS Mumif; ar&D wpfaeYwiG f *sio
f nf "mwfa&mifjcnfuo k
avhvmxm;onf/ touf okH;ESpfcGJ&Sd a':½kdoD onfah e&modYk oGm;a&mufavhvmcJo
h nf/ 18 ESpf
\ OD;aESmufonf bmompum;ESifh udef;*Pef; t&G,f a,musfm;av;wpfOD;rSm t&yf okH;aycGJ
rsm;udk vufcHpjyKaomtcsdefjzpf&m aq;uko xuf rydak Mumif; awGUvmojzifh "mwfa&mifjcnf
151
\ ab;xGuq f ;kd usK;d udk xdwv f efYum ar&Dajym q&m0efonf vlem&Si\ f qE´ukd vdu k af vsm
onfrSm rSefuefaMumif; odvmonf/ q&m0ef &apumrl xdkZeD;armifESHwdkYonf aMumufruf
rsm;ESifh awGUqHkum "mwfa&mifjcnfukorI zG,f pGefYpm;cef;wpf&yfudk a&S;½IaeMuonf[k
&yfqdkif;ay;&ef aqG;aEG;onf/ q&m0efrsm;u ,lqcJhonf/ vuf&SdukorIü aq;aMumifhjzpf
wpfESpfqdkif;ihH&ef oabmwlvdkufonf/ aom ab;xGufqdk;usKd;u txift&Sm;rdkY rjiif;
ukoqJ "mwkukxHk;\'Pfudk cHEkdifap&ef omawmhay/
tm[m&"mwfpmudk *½kwpdkufauR;arG;onf/ Ä Ä Ä
odkYaomf aq;'Pfu jyif;xefvS&m qHyifESifh uk o rI E S p f & yf p vH k ; ud k qd k i f ; ih H x m;aom
rsufawmifarG;wdkYudk xdcdkufonf/ cE¨mudk,f umvtwefMumwGif a':½kdoD wjznf;jznf;
vIy&f mS ;yHak ES;auG;Ny;D jyif;xefpmG atmhtefonf/ 0NzdK;vmonf/ rsufvHk;av;rsm; awmufyNyD;
b,fbufem;u tMum;tm½Hk r&awmhay/ yg;av;rsm; yef ; a&mif o ef ; vsuf ? ud k , f a e
]]*siaf & 'Dtwdik ;f qd&k if orD;av;udk wpfp [efxm; vef;qef;vsuf&Sdvmonf/
csif;? wpfzJhcsif;pD tqHk;½HI;cH&awmhrSmyJ}} [k wpfaeYwGif a':½kdoDonf a&ul;uefteD;
orD;av;ta&;udk aqG;aEG;Muonf/ ,if;udpö &Sdckduf -
udk a'gufwmepfudkqefESifhawGUNyD; ukoqJ ]]aMomf b0qdkwm 'gygvm;}} [k &Tifvef;
"mwkukxHk;udk &yfqdkif;zdkY aqG;aEG;onf/ pGm ajymvmonf/ rdbESpfyg;onf orD;twGuf
]]a'gufwmhtaeeJY a':½kdoDudk b,fvdk wif;epfupm;enf;oifwef;ESifh 'pfpaeupm;
u,fwifrSmygvJ? aemufxyf bmawGqHk;½HI;cH& uG i f ; od k Y yd k Y a y;onf / ol w k d Y \ orD ; av;ud k
rSmygvJ}} [kar;onf/ q&m0efudk,fwkdifu xdk tjcm;uav;rsm;enf;wl ajy;vTm;aqmhupm;
ar;cGef;twGuf tajzr&Sdyg/ a':½kdoD\a&m*g csifvSonf/
udk uko&mwGif "mwkukxHk;ESifh "mwfa&mifjcnf
uk e nf ; rS w pf y g; tjcm;r&S d [ k q&m0ef u
,HkMunfaeonf/
aemufqHk;wGif q&m0efu -
]]aumif ; NyD a v/ 'gayrJ h uav;ud k
teD;uyf apmifhMunfhzdkYawmh vdkw,f/ tusdwf
jyefay:vm&ifawmh "mwfa&mifjcnf ay;&vdrfh
r,f}} [k qdkum rdbwdkY\qE´udk vdkufavsm
cJhonf/ q&m0ef\ cGifhjyKoHMum;awmhrS ar&D
ouf j yif ; csEk d i f a wmh o nf / oH k ; vwpf B ud r f
"mwf r S e f ½ d k u f & ef E S i f h taMumif ; xl ; onf E S i f h 1995 ckESpf aqmif;OD;ayguf&moDwGif
aq;½HkodkY tjrefvm&ef uwday;vdkufonf/ a':½kdoD\vIyf&Sm;[efu cyf,Jh,Jhyif&SdaeNyD;
152
,dr;f ,dik af eouJo h yYkd if/ ukorI&yfqikd ;f Ny;D ig;v rsm; aysmufoGm;rSmudk pdk;&drfqJ/ wpfaeYwGif
ajrmufaeYwGif aq;½HkydkYNyD; "mwfrSef½dkufum ar&Du orD;udk ukefwdkufwpfckodkY ac:oGm;
xGufvmrnfhtajzudk pdk;&drfpGm apmifhpm;aeMu onf/ rSefAD½dkwGif;ü ausmufrsuf&wemjzifh
onf/ a'gufwmepfudkqef a&mufvmNyD; ]]tck jyKvk y f x m;aom tonf ; yH k & if x d k ; av;ud k
½dkufwJhtajzu OD;aESmufxJrSm tusdwfopf a':½kdoD vSrf;udkifum -
wpfckawGUaew,f}} ]]'gav;udk azazhtwGuf orD;vdkcsifw,f
q&m0ef p um; a&S U rquf a o;rD ar&D arar}} [k ylqmonf/ wpfqufwnf;yif -
pdwfxdcdkufum rsuf&nfrsm; ydk;ydk;aygufayguf ]]'g orD;&JUtonf;vdkY ajymNyD;ay;rSm? 'grS
usvmonf/ azazh & J U tonf ; eJ Y tNrJ t wl & S d a erS m }} [k
]]bk&m; ...bk&m; ... igb,fvkd trSm; awG;awG;qq ajymwwfvmonf/
awGvyk rf yd gvdr}hf } [k awG;vsuf cifyeG ;f \rsuEf mS "mwfa&mifjcnfukorIcH,lNyD; ajcmufv
udkyif rMunfh&J/ udk,fhudk,fudk,f tm;ay;vsuf MumaomaeY a':½kdoDonf ¤if;\tcspfqHk;
q&m0efajymvmrnfh pum;udk em;pGifhaevdkuf rd e f ; uav; ol i ,f c sif ; ES p f a ,muf E S i f h t wl
onf/ upm;uGif;xJodkY aysmf&TifpGm ajy;0if;oGm;Muum
]]a':½kod uD toufyBkd u;D vmawmh OD;aESmuf yvwfpwpf abmvH;k av;rsm;tMum; aqmhupm;
zGHUNzdK;vmNyDrdkY &v'faumif;rSmyg/ "mwfa&mif vsuf &SdaeacsNyD/ xdkaeYncsrf;tcsdefürl *sifESifh
jcnf&JU ab;xGufqdk;usKd; odyfcHpm;&rSm r[kwf ar&Dwo Ykd nf a':½kod \ D tdy&f mab;ü orD;av;
ygbl;}} [k MuifempGm &Sif;jyonf/ "mwfa&mif tdyfaysmfoGm;onftxd tcsdefMumjrifhpGmyif
jcnf\ ab;xGufqdk;usKd; odyfrcH&bJ &v'f apmifhMunfhaeMuonf/
aumif;ojzifh aemufxyfwpfvcGt J xd wpfywf xdkaeYum; 1996 ckESpf? Zlvdkifv 18 &uf/
vQif ig;&ufuo k &ef qH;k jzwfvu kd o f nf/ tm[m& a':½kdoD\ ig;ESpfajrmufarG;aeYyifwnf;/
jznfw h if;jcif;aMumifh ud, k cf pH rG ;f tm;jri§ w
hf ifruI kd a':½ko d D ckepfEpS of rD;t&G,wf iG f ½du
k af om
ar&D ,HMk unfpmG yif aeYpOf EGm;Ek?Yd opfo;D ponfh "mwf r S e f ü uif q mvu© P m vH k ; 0rawG U &
teH Y t &om&S d a om azsmf & nf u d k *½k w pd k u f awmhay/
wdu k af uR;onf/ ADwmrif ]pD} udv k nf; wdu k af uR;
qJyif/ npOf nwdkif; - jc,f r I e f ; oD
]]orD ;av;BuD ;&if bmjzpf csifv Ju G, f}}
ponfjzifh ar;um ajymum pdw"f mwfprG ;f &nfukd
jr§ifhwifay;vsuf&Sdonf/ Ref: To Save Her Daughter’s Life
odkYwdkifatmif zcif*sifu "mwfa&mifjcnf By Sarah Pekkanen
aMumifh orD;av;\cspfp&m trltusifhav; R.D, March, 1999
153
rsKd;½kd;ykHrSefr[kwfonfh Sirenomelia a&m*gonf uav;i,f rDvm*a&mpfh
\ uk d , f c E¨ m atmuf y k d i f ; t*F g rsm; wG , f q uf a erI u k d atmif j rif p G m
cG J p d w f E k d i f c J h o nf h t aMumif ; a&;om;xm;onf /
154
t&G,f qm&mta&mhu\ kd yxrqH;k orD;uav; atmif jzpfc&hJ \/ uav;rav;\ ajcaxmuf
udk arG;zGm;vmavonf/ ]]bk&m;a& bmjzpfMu ESpfzufonf cg;rSpwifí ajccsif;0wfrsm;txd
&wmvJ}} [k olemjyKwpfOD;u toHxGufvm wpfckESifhwpfck qufaeonf/ ajcz0g;ESpfzuf
\/ rnfolrQ pum;rajymEkdifMuawmhygacs/ rSm AGDyHkoP²mefum;oGm;Mu\/ ig;wpfaumif\
tcef;xJrS uav;i,fudk tjyifoYkd tvsit f jref tNrD ; ES p f c G y rm jzpf a eavonf / pif p pf
ac:xkwfoGm;jyef\/ xdkYaMumifh qm&monf owif;pmrsm;\ azmfjycsuftwdik f; uav;i,f
rdrduav;udkyif rjrifawGUvdkuf&ygacs/ rS m a&ol r od k Y r [k w f vmpD & J e f e pf w m;[k
xdkaeYn uDvdkrDwm 400 a0;uGmonfh trnfwGifaeavonf/
vif;rm;NrdKUawmfü oD;jcm;zGifhvSpfxm;onfh ½lbD,dku rdef;uav;i,fukd qGJ,lcsDvdkuf
qif;&JEGrf;yg;olrsm;twGuf aygif;pnf;cdkifrm aomtcg ol\udk,ftav;csdefonf ESpfuDvdk
aq;½HkBuD;ukd OD;aqmifaeonfh yvwfpwpf omomrQyif &Sd\/ uav;i,fu pwifidkauR;
qm*sif a'gufwm vl;0pfpf½lbD,dkonf tdrfjyef cJhNyD; yl;wGJaeaom olYajcESpfzuf tay:odkY
&ef jyifqifaeonf/ xkdpOf ol\ vufudkif wef;wef;rwfrwf axmifvmap\/ ]]igbmvkyf
w,f v D z k e f ; u jrnf v monf / Nrd K Uawmf 0 ef &yghrvJ}} [k ½lbD,dkonf olYudk,fol ar;cGef;
vl;0pfpfuwfpfwefe'g;xHrS qufoG,fvmjcif; xkwfae\/ qHyifrnf;rnf;ESifh uav;i,fudk
jzpf\/ pdkufMunfhpOf rdrdudk,fwdkif ,HkMunfrI avsmhyg;
]]cif A sm; owif ; Mum;NyD ; NyD v m;}} [l í vmcJh\/ ]]ol b,fvdk touf&SifEkdifyghrvJ}}
pwifvdkufyg\/ touf 24 ESpft&G,f [ltJif
au,dka'orS uav;zcifwpfOD;jzpfol &Dum'dk
qm&Gefpfu ½kyfjrifoHMum;ü arG;puav;ukd
ulnMD uyg&ef wifjycJah om owif;yifjzpfonf/
¤if;rSm qif;&JolwpfOD;jzpfí orD;i,f touf
&Sifa&;twGuf tultnD awmif;cHjcif; jzpf\/
uwfpfwefe'g;u ½lbD,kdukd ar;jyefonf/
]]tJ'Duav;rav;twGuf usKyfwdkY bmvkyfay;
EkdifovJ}}
½lbD,dku q&m0efESpfOD;ESifh vlemwifum;
udk [ltJifau,dkodkY csufcsif; vTwfvdkufNyD;
uav;ES i f h rd b rsm;ud k vif ; rm;aq;½H k o d k Y
ac:vmap&ef ñTefMum;cJhonf/ cGpJ w
d q
f &m0efonf uav;i,f\ajcacsmif;
aemufwpfaeY uav;i,f\ tdyf&mxJodkY udk qkyfudkifí vufacsmif;rsm;ESifh zspfn§pfí
Munfhrdaomtcg rdrdrsufvHk;rsm;udk r,HkEdkif t½dk;tajctaeud k ppf a q;aeonf / jyif y
155
tajctaet& t½d;k wdrYk mS awmifw h if;rmausm aerIt& cGJpdwf&efrjzpfEkdifaom tajctaeudk
[ef&adS omfvnf; xdu k av;rsK;d wdrYk mS ausmufuyf vnf; BuHKawGUEkdifaMumif; pdk;&drf&onf/
rsm;ESifh qD;tdrfwdkY yHkrSef tvkyfrvkyfojzifh tm;&p&m tajctaersm;vnf; awGUjrif
rarG;zGm;rD 0rf;wGif;rSm aoMu&\/ odkYr[kwf &\/ cGJjcm;pGmwnfaeaom ajct½dk;rsm;udk
arG;NyD; &uftenf;i,ftwGif; aoqHk;Mu&\/ ½IyfaxG;aom wpf½SL;t&Gwfrsm;u csnfaESmif
t½dk;? <uufom;ESifh tom;t&nfqJvfrsm;udk xm;Mu\/ odaYk omf puJi½f yk yf t kH & ausmufuyf
ppfaq;jcif;jzifh uav;onf tvGe&f mS ;yg;aom wpfckom vIyf&Sm;tvkyf vkyfaeaMumif; awGU&
rsKd;½dk;yHkrSefr[kwfonfh Sirenomelia a&m*gjzpfcJh \/
aomaMumifh jzpf\/ rdcif0rf;ü oaE¨wnf ½lbD,dku tao;pdwftpDtpOf a&;qGJNyD;
Bu;D xGm;vmpOf uav;\ ud, k af tmufyikd ;f t*Fg vQif zavmf&D'g? wJifyg&Sd yvwfpwpfqm*sif
rsm;wG i f aoG ; vH k a vmuf p G m r&&S d r I a Mumif h a'guf w m rl w uf u k d ac:vd k u f a vonf /
jzpf\/ xd k q &m0ef o nf Sirenomelia a0'emonf
½lbD,dkonf þodkYaom tajctaeESifh wpf O D ; \ ajcacsmif ; rsm;ud k atmif j rif p G m
a&m*gtaMumif ; oif M um;rS w f o m;cJ h & \/ cGJpdwfay;EkdifcJholjzpfí tqdkyg a0'em&SifrSm
odaYk omf xdak &m*gudk wpfaeYaeYü þodYk BuKH awGU ,ck touf 16 ESpft&G,f&SdaeNyD jzpf\/
&rnf[k rxifrw S cf yhJ gacs/ cGpJ w d rf w
I pfco k mvQif cGJpdwfrI'PfcH,lEdkifatmif BuHhcdkifusef;rm
ajcESpaf csmif;cGpJ w d cf NhJ y;D touf&iS o f efcahJ Mumif; onfht&G,ftxdapmifhí cGJpdwfap&ef tjcm;
odrSwfcJh&onf/ q&m0efrsm;u tBuHjyKcJhMuonf/ ½lbD,dkonf
cG J p d w f q &m0ef o nf a&ol r tNrD ; uJ h o d k Y ol \ pD r H c suf u d k tjynf h t pH k p D p Of N yD ; aemuf
tpdwftydkif;atmufxJü zGJUpnf;wnfaeonfh &Dum'dkESifh qm&mwdkYukd ac:\/ uav;ukd
tajctaetm;vH;k udk yxrqH;k ppfaq;od&&dS ef toufav;vjynfhrS cGJpdwfrnfjzpfaMumif;
vdktyfonf/ wpf½SL;qJvfrsm;ESifh qufpyfae ajymjyonf/ rSm;,Gif;onfh arQmfvifhrIrsm;
aom t½dk;tm;vHk; jynfhpHkpGm zGifhxm;rI &Sd? r&Sd? rjyKMuapvkdaMumif;ESifh uav;i,f\ tajc
taMumrsm;? t&Gwf <uufom;rsm;\ BuHhcdkifrI taerSm tvGefaumif;rGefonfh tajctae
uk d ppf a q;&\/ ta&;tBuD ; qH k ; jzpf o nf h r[kwfaMumif; ajymjycJh\/ uav;i,f ESpfv
aoG;vnfywfrI tajctaeudk ppfaq;cefYrSef; orD;t&G,fü rdbESpfOD;u Milagros tHhzG,f
&\/ cE¨muk, d t
f pdwt f ydik ;f wdu
Yk kd twdtuso&d dS av;[lí trnfay;cJhMu\/ ]]'Dt&G,ftxd
cJhNyD;rS uav;rav; touf&Sifa&;twGuf touf&SifaeEkdifwm trSef tHhMozG,fyg}} [lí
pDrHcsufcsrSwf cGJpdwf&rnf jzpf\/ qm&mu ajymcJh\/
CT puJif½dkufapNyD; t½dk;yHkrsm;udk pdk;&drf toufav;vjynfhvmcsdefü rDvm*a&mhpf
pGm Munfh½Ipdppf&jyefyg\/ ajcacsmif;\ t½dk; (tHzh ,
G af v;) onf cE¨muk, d Bf uchH ikd rf t
I & cGpJ w d rf I
rsm; odkYr[kwf ajccsif;0wft½dk;rsm; wG,fuyf jyK&ef tqifoifh jzpfvmavNyD/ odkYaomfvnf;
156
ol\tajctaerSm a&m*gul;pufrI tBurd Bf urd f atmufwGif om;a&jym;twk (Silicon tdwf)
cHpm;ae&ojzifh cGJpdwfuko&ef tcsdefaESmifhaES; rsm; xnfah y;cJ\ h / zH;k xm;onft h a&jym; {&d,m
ae&jyefonf/ wd;k csUJ jzpfay:vmap&ef qDvu D eG t
f w
d t
f wGi;f ü
þumvü uav;r\ cspf z G , f a om pvdkif;"mwfqm;&nfrsm; xnfhoGif;ukojcif;
trlt&mrsm;u awGU&oltm;vHk;udk nd§KU,l enf;vrf; jzpfonf/ odkYaomf þukoenf;
aeavonf/ uav;aygif; &mcsDí cGJpdwfcJhol jyKvyk Nf y;D aemuf ta&jym;uifqm jzpfvmojzifh
½lbD,dkyif uav;i,f\ qGJaqmifrIu rvGef cE¨ m ud k , f w pf ½ S L ;twG i f ; t&nf z d E S d y f t m;
qefEdkifbJ jzpfae&avonf/ ol\rsufESmwGif ydkrdkrsm;jym;aejcif;a0'emudk ukoay;cJh&jyef\/
ay:aygufvmonfh topftqef;trlt&m
azmfjywwfrIwdkYonf omrefxuf xl;uJaom
qkvmbfrsm;udk &&So d uJo
h Ykd cHpm;Mu&aponf[k
½lbD,dku ajymjycJhzl;onf/ owif;pmrsm;u aq;a&mif y d k u f u d k
azmfjycJhaom uav;i,f\ jzpf&yfonf yD½l;
a'owpfcv k ;kH ü a&olruav;[lí ausmMf um;
oGif;cJhonfhtcg
aeavonf/
nmbufjcrf;aoG;aMumrS
oG i f ; cJ h j cif ; jzpf í
nmbufaoG;aMum
pD ; qif ; rI u d k
tqdkyg ydkufonf
yd w f q d k Y a ecJ h j cif ;
160