Verkorte stamboom Huis van Oranje deze tot ongeveer 1940 gesproken (Haagse) melan-

ge van Nederlands, Frans en een vleugje Duits ook

Willem I wel ‘Hagois’.
Prins van Oranje (1533-1584)

1. Anna van Egmond Spinnijdig
2. Anna van Saksen Behalve aan al die talen wordt er aan het hof zeker
3. Charlotte de Bourbon
4. Louise de Coligny ook aandacht besteed aan het Nederlands. In 1790
(…) (…)
laat de achttienjarige erfprins, de latere koning Wil-
lem I, zijn zusje prinses Louise weten dat hij ervoor
Maria Filips Willem Maurits Frederik Hendrik
Prins van Oranje Prins van Oranje Prins van Oranje kiest haar in het Nederlands te schrijven, “als zijnde
(1554-1618) (1567-1625) (1584-1647) Uwe en mijne moedertaal”. Zijn zoon, de latere ko-

Amalia van Solms
ning Willem II, leert in ballingschap bij zijn Engelse
(…) (…)
familie (na de vlucht van de Oranjes in 1795) vloei-
end Engels en Frans, maar wordt ook onderwezen
Albertina Agnes (1634-1696)
in het “Hollandsch”. Toch zal hij dit niet foutloos
Willem Frederik, vorst van Nassau-Dietz (1613-1664) spreken. Tijdens zijn inhuldigingsrede in 1840 valt
’s konings Engelse tongval op. En een commies van
(…)
de Raad van State noteert over hem: “Zijn Hollands
(…)
is niet best, maar hij vergoedt alles door zijne
Willem IV
Prins van Oranje (1711-1751) gemakkelijke, aangename, innemende manieren.”
Willem III ten slotte spreekt blijkens getuigenis-
Anna van Hannover sen van derden beter Frans dan Nederlands. Toch
schrijft hij in 1844 een nota in ordentelijk Neder-
Carolina Willem V Batavus lands, weliswaar met taalkundige missers en Franse
Prins van Oranje (1748-1806)

zinswendingen. Hij vindt de landstaal belangrijk,
Wilhelmina van Pruisen en zet tegen de wil van zijn vrouw Sophie door dat
(…) hun zoon en troonopvolger Willem (‘Wiwill’) in het
Louise Willem I Nederlands wordt opgevoed. “Frans en Engels mo-
Koning der Nederlanden (1772-1843) gen slechts bij uitzondering worden gebruikt”, aldus
het “Plan d’Éducation” (in het Frans). “Men kan
1. Wilhelmina van Pruisen
2. Henriëtte d’Oultremont niet genoeg benadrukken dat de jonge Prins vooral
(…)
en bovenal een Nederlander is.”
De koningin is spinnijdig over dit leerplan. Vol-
Willem II
Koning der Nederlanden (1792-1849) gens haar is een taal niet alleen een idioom, maar
vertegenwoordigt die een ideeënrijkdom, die men
Anna Paulowna haar kinderen niet mag onthouden. Nu was het wel
(…) zo dat haar eigen beheersing van het Nederlands te
Willem III wensen overliet, en dat zou haar verzet kunnen ver-
Koning der Nederlanden (1817-1890) klaren. Hoe hinderlijk is het als je niet goed kunt

1. Sophie van Wurtemberg communiceren met je eigen kinderen!
2. Emma van Waldeck-Pyrmont
(…) Oranje-echtgenoten
Willem (‘Wiwill’) Wilhelmina Dit brengt ons naar de talenkennis van de echtge-
Koningin der Nederlanden (1880-1962) noten van de Oranjes. Zij komen uit het buitenland

Hendrik van Mecklenburg-Schwerin
en moeten dus Nederlands leren. Ze slagen daar
niet allemaal even goed in. De latere koning Willem I
is echter nogal opgetogen over de vorderingen van
Juliana
Koningin der Nederlanden (1909-2004)
zijn verloofde Wilhelmina ‘Mimi’ van Pruisen. Aan
zijn zusje Louise bericht hij dat haar “Hollandsch”
Bernhard van Lippe-Biesterfeld zeer goed is, omdat “ze bijna geen accent heeft en
(…) de letter g zeer wel uitspreekt”.
Beatrix Toch overheerst ook in deze eeuw voorlopig het
Koningin der Nederlanden (1938) Frans aan het hof. De Russische tsarendochter Anna

Claus van Amsberg Paulowna schrijft sinds haar kinderjaren in het
(…) Frans met haar familie en blijft dit doen. “Chère
Annette”, luidt de aanhef van brieven aan haar.
Willem-Alexander Constantijn
Koning der Nederlanden (1967) De al genoemde koningin Sophie leert Duits, Frans,
Laurentien Brinkhorst Engels, Italiaans, Russisch en Nederlands, maar
Máxima Zorreguieta is erg op Frankrijk en het Frans georiënteerd. Als
(…) Comtesse van Buren reist ze herhaaldelijk naar
Catharina-Amalia Parijs. Ze heeft haar memoires dan ook in het Frans
Prinses van Oranje (2003)
geschreven, en niet in haar moedertaal, en zeker
niet in het Nederlands.
Verkorte versie van de stamboom in Reinildis van Ditzhuyzen, Oranje-Nassau.
Het biografisch woordenboek. Den Haag, 2015 (4de druk). Het teken (…) geeft aan Sophies opvolgster Emma, de twintigjarige bruid
6 dat er een of meer personen zijn weggelaten, staat voor ‘gehuwd met’. van de 61-jarige weduwnaar Willem III, krijgt in

ONZE TA A L 2017 • 4

OnzeTaal_april2017_KLEINER.indd 6 22-03-17 16:01