c.
PROBABILITAS 6 !3 !
5!
d.
8!
𝑛!
Uji Kompetensi 1 e.
( 𝑛−4 )! 3 !
1. Banyak cara = 3 x 2 = 6
12 ! 12.11.10.9.8!
2. a. =
2. A. 2 x 3 = 6 8! 8!
8! 8 .7 .6 .5 !
B. 3 x 5 = 15 b. = = 56
3 !5 ! 6 .5 !
C. 2 x 3 x 5 = 30
4 !6 ! 24 .6 ! 1
c. = =
9! 9 .8 .7.6 ! 21
3. 5 4 3 2 = 5 . 4 . 3 . 2 = 120 11 ! 5 ! 11 .10 .9 .8 .7 ! .5 .4 !
d. =
7 !4 ! 7 !4 !
4. 7 7 7 7 7 = 75 = 11 . 10 . 9 . 8 . 5
=
5. Ayah + Ibu + 3 putra = 5 orang 𝑛!
3. a.
( 𝑛−1 )!
=5
5 4 3 2 1 = 5 . 4 . 3 . 2. 1 = 120
n=5
( 𝑛+2 )!
6. Untuk bilangan yang dimulai dari angka 3 b. =2
( 𝑛+1 )!
324 340 350
n+2=2
325 341 351 10 bilangan
n=0
342 352
( 𝑛−2 )!
345 354 c.
( 𝑛−4 )!
= 20
Untuk banyak bilangan yang dimulai dari angka 4 ( n – 2 ) ( n – 3 ) = 20
atau 5 N2 – 5n – 14 = 0
2 5 4 = 2. 5. 4 = 40 (n–7)(n+2)=0
Jadi banyak bilangan seluruhnya = 50 n = 7 √ n = -2
Jadi n = 7
7. A. 11 11 11 = 113 ( 𝑛+1 )! 𝑛!
d. =
2( 𝑛−1 )! (𝑛−2)!
B. 11 10 9 = 990 ( 𝑛+1 ) .𝑛
= 𝑛 . (𝑛 − 1)
2
8. 30 29 28 = (𝑛 + 1) = 2(𝑛 − 1)
𝑛=3
9. Ada 5 kursi dan 7 orang tamu. Banyak cara untuk
duduk. 4. a. 7 ! =
7 6 5 4 3 = b. 3! + 5! = 6 + 120 = 126
c. ( 2 + 4 )! = 6! = 720
10. A. 4 4 = 16 d. 3! X 4! = 6 x 24 = 144
8! 8 .7 .6 .5 .4 !
e. =
2 !4 ! 2 .4 !
B. 4 3 = 12
Uji Kompetensi 3
Uji Kompetensi 2
1. a. 8P4 =
10.9.8.7.6 ! 10!
1. a. = 7!
b. 7P2 = 5 ! = 42
6! 6!
12 !
b.
7!
30 ! 30 .29
9. a. MATEMATIKA 3. 30C2 = = =
2 ! 28 ! 2
Banyak huruf = 10
Huruf M = 2
4. 20C2 =
Huruf A = 3
Huruf T = 2
5. Banyak cara memilih ayam = 6C4
10 !
Banyak susunan = Banyak cara memilih itik = 5C3
2 !3 !2 !
7! Banyak cara memilih angsa = 4C2
b. Banyak cara memilih ternak
3!
= 6C4 . 5C3 . 4C2
10. Banyak bola = 5 + 4 + 3 + 2 = 14 =
14 !
Banyak susunan = 6. Banyak cara memilih pria = 8C4
5 !4 !3 !2 !
Banyak cara memilih wanita = 6C3
6! Banyak cara memilih panitia
11.
3 !2 !1 ! = 8C4 . 6C3
=
12. a. ( 6 – 1 )! 2! = 5! 2 ! = 240
b. ( 3 – 1 )! 5! = 2! 5! = 240 7. 4 orang dipilih dari 9 orang = 9C4
c. ( 7 – 1 )! = 6! = 720 3 orang dipilih dari 5 orang = 5C3
2 orang dipilih dari 2 orang = 2C2
(n+4)(n–3)=0 1
= 448 𝑥 5
n = -4 √ n = 3
1
Jadi n = 3 Jadi koefisien 𝑥 5 adalah 448
b. 120 . nC5 = nC3 1
d. Koefisien x2 pada ( x - 𝑥 )10
𝑛! 𝑛!
120 . 5 ! (𝑛−5)! = (𝑛−1)!3 ! 1
10C4 . x6 ( − 𝑥 )4
5 !(𝑛−5)!
120 = 3 ! (𝑛−3)! = 210 x2
120 = 20 ( n – 5 ) ( n – 4 ) Jadi koefisien x2 adalah 210
N2 – 9n – 14 = 0 e. Koenfisien x4y3 pada ( 3x – y )7
3 3
(n–7)(n+2)=0 7C3 . ( 3x ) ( 𝑦 )
n = 7 √ n = -2 = 35 . 81 x4 . ( -y3 )
Jadi n = 7 = -2835 x4y3
c. ( n + 1 )C(n+1) = 15 Jadi koefisien x4y3 adalah -2835
(𝑛+3)!
= 15
(𝑛+1)!2! 3. a. x4 + y4 = ( x + y )4 – 4xy ( x + y )2 + 2 ( xy )2
( 𝑛 + 3)(𝑛 + 2) = 30
( √2 + √3 )4 + (√2 − √3 )4
N2 + 5n – 24 = 0
= ( 2√2 )4 – 4 . ( 2 – 3 ) . ( 2√2 )2 + 2 ( 2 – 3 )2
(n+8)(n–3)=0
= 64 + 32 + 2
n = -8 √ n = 3
= 98
Jadi n = 3
2
6. a. P =
25. Jawab : C 9
4
10C2 = 45 d. P =
9
5
26. Jawab : D e. P =
3 4
9
7C4 x 3
= 35 . 81 . x3 7. a. n ( A ) = 13 , n ( S )= 52
= 2835 x3 13 1
P= =
27. Jawab : E 52 4
1 b. n ( A ) = 4, n ( S ) = 52
Titik ada bentuk x2 pada ( x + 𝑥 )5 4 1
P= =
25 13
28. Jawab : B c. n ( A ) = 20 , n ( S ) = 52
2 2 20
4C2 . ( 2x ) y P=
52
= 6 . 4x2 . y2
= 24 x2y2 8. a. n ( A ) = 7 , n ( S )= 10
7
P=
10
29. Jawab : C b. n ( A ) = 3C2 = 3 , n ( S ) = 10C2 = 45
15 .16 10 .16 4 84 3
− + = P=
16 ! 16 ! 16 ! 16 ! 45
c. n ( S ) = 10C3 = 120
30. Jawab :
n ( S ) = 7C1 . 3C2 = 21
n+1P2 = 2 . ( nP2 ) 21
P = 120
(𝑛+1).𝑛 .(𝑛−1)! 2 .𝑛 .(𝑛−1).(𝑛−2)!
(𝑛−1) !
= ( 𝑛−2)! 9. a. n ( S ) = 52C2 = 1326
𝑛 + 1 = 2𝑛 − 2 n ( A ) = 4C2 = 6
n=3 6
P=
1326
b. n ( S ) = 52C2 = 1326
Uji Kompetensi 7 n ( A ) = 26C2 = 325
325
1. a. { A, G } P=
1326
b. { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } c. n ( S ) = 52C2 = 1326
c. { A1, A2, A3, A4, A5, A6, G1, G2, G3, G4, G5, n ( A ) = 4C1 . 4C1 = 16
G6 } 16
P=
1326
2. a. A = { AAG, AGA, GAA }
b. B = { GGA, GAG, AGG } 10. FH = 600 . 0,27 = 162
3. a. { 1, 3, 5 } 1
11. a. FH = . 360 = 60
b. { 1, 6 } 6
1
c. [ 4, 5, 6 } b. FH = . 360 = 180
2
4
4 c. FH = . 360 = 240
4. a. P = 6
9
4
b. P = 12. n ( S ) = 12C2 = 60
9
4 n ( A ) = 5C1 . 7C1 = 35
c. P = 9
35
FH = 60 .660 = 385
1 1 1
6. P= . = 7. Jawaban : B
6 6 36
5 3 2 1
Peluang = 12 . 11 . 10 = 44
1 1 1
7. P= . =
2 2 4
8. Jawaban : A
6
8. Kelereng merah = 2 P ( mata dadu berjumlah 7 ) = 36
3
Kelereng kuning = 3 P ( mata dadu berjumlah 10 ) = 36
Kelereng hijau = 1 6 3 1
Peluang = + =
Pengambilan dengan pengembalian. 36 36 4
Pertama terambil merah, kedua terambil kuning.
2 3 1 9. Jawaban : C
Peluang = . = 11
6 6 6
P ( muncul angka 1 ) =
36
15. Jawaban :E
A = lulus sempoa
B = lulus computer
P(A∪B)=P(A)+P(B)–P(A∩B) Materi Pokok 2
= 0,7 + 0,45 – 0,28 STATISTIKA
= 0,87
Uji Kompetensi 1
16. Jawaban : B 1. a. Data kualitatif
4 4 2
P= + = b. Data kualitatif
52 52 13
c. Data kuantitatif
d. Data kuantitatif
17. Jawaban :
P ( Ibu hidup, anak meninggal )
3 1 3 2. Nilai Frek
= . =
7 5 35 30 – 39 2
P = ( Ibu meninggal, anak hidup ) 40 – 49 2
4 4 16 50 – 59 3
= . =
7 5 35 60 – 69 12
3 16 19
P= . = 70 – 79 24
35 35 35
80 – 89 22
90 – 99 15
18. Jawaban : A
∑ 𝑓 = 48 13. Jawaban : D
I = 19,5 – 9,5 = 10
8 6
6 Uji Kompetensi 3
4 2 ∑ 𝑓𝑥 453
1. a. Mean = ∑𝑓
= = 8,7
50
34,5 39,5 44,5 49,5 54,5 59,5 64,5 Nilai b. Kelas Median = 54 – 56
𝑛
−𝐹𝑘
Me = Tb + 2 𝑖
𝑓
25−16
Me = 53,5 + .3
Uji Kompetensi 2 5
Me = 55,3
1. Jawaban : A c. Kelas Modus = 54 – 56
𝑑1
Mo = Tb + 𝑑1+𝑑2 . 𝑖
2. Jawaban : C 7
Mo = 53,5 + 7+5 .3
3. Jawaban : C Mo = 55,25
2. a. Kelas Q2 : 48 – 52 3. Jawaban : D
𝑛 𝑓1 . 𝑥1+𝑓2 .𝑥2
2
−𝐹𝑘 X=
Q2 = Tb + 𝑖 𝑓1+𝑓2
𝑓 25 . 35000+1 . 𝑥2
15−10 36000 =
Q2 = 47,5 + .5 25+1
10 X2 = 61000
Q2 = 50
Kelas Q3 = 53 – 57
1+5 3−7
6. Pusat lingkaran ( , ) = (3, −2)
Materi Pokok 3 2 2
IRISAN KERUCUT R2 = ( 1 – 3 )2 + ( 3 + 2 )2 = 29
Persamaan lingkaran
Uji Kompetensi 1
( x – 3 )3 + ( y + 2 )2 = 29
1. a. x2 + y2 = 4
b. x2 + y2 = 25 7. Titik potong dua garis
c. x2 + y2 = 7 2x + y = 8 x=3
d. x2 + y2 = 9a2 X + 2y = 7 y=2
Persamaan lingkaran dengan pusat ( 3 , 2 ) dan
2. a. r2 = 32 + 22 = 13 jari – jari 3 adalah :
x2 + y2 = 13 ( x – 3 )2 + ( y – 2 )2 = 9
b. r2 = ( -4 )2 + 12 = 17
x2 + y2 = 17 8. Persamaan umum lingkaran :
c. r2 = ( -2 )2 + 12 = 8 X2 + y2 + Ax + By + C = 0
x2 + y2 = 8 ( 0 , 3 ) 0 + 9 + 0 + 3B + C = 0
d. r2 = 52 + ( -3 )2 = 34 ( 4 , -5 ) 16 + 25 + 4A – 5B + C = 0
x2 + y2 = 34 ( 6 , -1 ) 36 + 1 + 6A – B + C = 0
Dari ketiga persamaan diatas diperoleh A = B =
3. a. ( x – 3 )2 + ( y – 1 )2 = 9 C=
b. ( x + 3 )2 + ( y – 4 )2 = 1 Jadi persamaan lingkarannya :
c. ( x + 1 )2 + ( y + 2 )2 = 5
d. ( x – 5 )2 + ( y + 3 )2 = 12 9. Kedudukan titik terhadap lingkaran :
( x – 1 )2 + ( y – 2 ) = 16
4. a. r2 = ( 4 – 1 )2 + ( 5 – 1 )2 = 25 a. P ( 1 , 2 ) ( 1 – 1 )2 + ( 2 – 2 )2 = 0 < 16
( x – 4 )2 + ( y – 1 )2 = 25 P ( 1 , 2 ) di dalam lingkaran
b. r2 = ( -3 – ( -2 ) )2 + ( 1 – 1 )2 = 1 b. Q ( 3 , 1 ) ( 3 – 1 )2 + ( 1 – 2 )2 = 5 < 16
( x + 3 )2 + ( y – 1 )2 = 25 Q ( 3 , 1 ) di dalam lingkaran
c. r2 = ( -2 – 0 )2 + ( -1 + 2 )2 = 5 c. R ( -3 , -3 ) ( -3 – 1 )2 + ( -3 – 2 )2 = 41 > 16
( x + 2 )2 + ( y + 1 )2 = 5 R ( -3 , -3 ) di dalam lingkaran
d. r2 = ( 1 + 2 )2 + ( -4 – 3 )2 = 58
( x – 1 )2 + ( y + 4 )2 = 58 10. Yang terletak pada lingkaran
X2 + y2 + 4x – 8y – 5 = 0 adalah titik :
5. a. x2 + y2 + 4x + 2y + 1 = 0
Pusat ( -2, -1 ) 11. Titik ( -5 , p ) terletak pada lingkaran
r = √4 + 1 − 1 = 2 X2 + y2 + 2x – 5y – 21 = 2
4p = 10
5
c. Sumbu simetri x = 2
p=2 3
d. Direktris y = − 2 − 2
a. Puncak ( 0 , 0 ) 7
5 x =−2
b. Focus ( 2 , 0 )
c. Sumbu simetri y = 0
5
8. ( x + 1 )2 = 8 ( y – 2 )
d. Direktris x = − 2 4p = 8
3. x2 = 6y p=2
4p = 6 a. Puncak ( -1 , 2 )
3
p=2 b. Focus ( -1 , 2 + 2 ) = ( −1 , 4 )
a. Puncak ( 0 , 0 ) c. Sumbu simetri x = -1
3 d. Direktris y = −2 + 2
b. Focus ( 0 , )
2
y=0
c. Sumbu simetri x = 0
3
d. Direktris y = − 2 9. y2 – 2y + 5 = 2x
4. x2 = -14y ( y – 1 )2 = 2 ( x – 2 )
4p = -14 4p = 2
7 1
p = −2 p=2
a. Puncak ( 0 , 0 ) a. Puncak ( 2 , 1 )
5 1 5
b. Focus ( 0 , 2 ) b. Focus ( 2 + 2 , 1 ) = ( 2 , 1 )
c. Sumbu simetri x = 0 c. Sumbu simetri x = 2
7 1
d. Direktris y = d. Direktris x = − + 2
2 2
3
x=2
5. ( y – 3 )2 = 2 ( x – 1 )
4p = 2
1
10. y2 – 6y + 4x + 17 = 0
p=2 ( y – 3 )2 = -4 ( x + 2 )
a. Puncak ( 1 , 3 ) 4p = -4
5 3
b. Focus ( 1 + 2 , 3 ) = ( 2 , 3 ) p = -1
c. Sumbu simetri y = 3 a. Puncak ( -2 , 3 )
1 b. Focus ( -1 – 2 , 3 ) = ( −3 , 3 )
d. Direktris x = 1 − 2
1
c. Sumbu simetri x = -2
x=2 d. Direktris x = 1 − 2
x = -1
6. ( y – 4 )2 = 4 ( x + 1 )
4p = 4
5. Focus ( 0 , 2 ) = ( a , p + b )
Direktris y = 6 ( y = -p + b ) Direktris
3
p+b=2 b=4 x =-2
-p + b = 6 p = -2
Persamaan parabola 2. y2 = - 4x
( x – a )2 = 4p ( y – b ) Sketsa : y
X2 = -8 ( y – 4 )
6. Puncak ( -3 , -5 ) = ( a , b )
Direktris x = -1 ( x = -p + a )
-p + a = -1
-p – 3 = -1 x
p = -2 F (-1,0)
Persamaan parabola
( y – b )2 = 4p ( x – a )
( y + 5 )2 = -8 ( x + 3 ) Direktris
x=1
7. Puncak ( 5 , -1 ) = ( a , b )
Focus ( 5 , -3 ) = a , p + b )
p + b = -3
p – 1 = -3
p = -2
7. Jawaban : B
x2 + y2 – 2gx + 2fy + c = 0
Pusat ( g , -f ) = ( 0 , -f )
F (1,0) Jadi g = 0
x
8. Jawaban : C
Lingkaran menyinggung x = 2 , x = 8 , dan sumbu
direktris
x maka pusat ( 5 , 3 ) dan r = 3
y = -1
Persamaannya :
( x – 5 )2 + ( y – 3 )2 = 32
x2 + y2 – 10x – 6y + 25 = 0
Sehingga :
2a = -10 a = -5
2b = -6 b = -3
Uji Kompetensi 5
c = 25
a + b + c = 17
1. Jawaban : D
Pusat ( 2 , -1 )
9. Jawaban : -
r2 = 4 + 1 – p
y = mx – 1 tidak memotong lingkaran
9=5–p
x2 + y2 + 6x – 8y = 0
P = -4
x2 + ( mx – 1 )2 + 6x – 8 ( mx – 1 ) = 0
( 1 + m2 ) x2 + ( 6 – lom )x + 9 = 0
2. Jawaban : -
3
Tidak memotong maka D < 0
x2 + y2 – 2x + 2 y = 0 b2 – 4ac < 0
3
Pusat ( 1 , − 4 ) ( 6 – 10m )2 – 4( 1 + m2 ) . < 0
9 13 64 m2 – 120 m < 0
r2 = 1 + 4 = 4
4m ( 16m – 30 ) < 0
Luas lingkaran = 𝜋𝑟 2
13 1
= 𝜋 = 34𝜋 + - +
4
3. Jawaban : B 15
0
2x2 + 2y2 = 18 8
15
x2 + y2 = 9 0<m< 8
r2 = 9
r=3 10. Jawaban : A
x2 + ( mx + 2 )2 = 1
4. Jawaban : E x2 + m2x2 + 4mx + 4 = 1
Pusat lingkaran ( 3 , 3 ) ( 1 + m2 ) x2 + 4m x + 3 = 0
Jari – jari = 3 Syarat menyiggung D = 0
b2 – 4ac = 0
5. Jawaban : B ( 4m )2 – 4 ( 1 + m2 ) . 3 = 0
4m2 – 12 = 0
6. Jawaban : B m2 = 3
x2 + y2 – 4x + 2y + c = 0
( 5 , -1 ) 25 + 1 – 20 – 2 + c = 0
c = -4
1. Jawaban : A
9x2 + 4y2 – 18x + 16y – 11 = 0
Uji Kompetensi 6
9 ( x – 1 )2 + 4 ( y + 2 )2 = 36
Pusat ( 1 , -2 )
𝑥2 𝑦2
1. + 16 = 1
25
a2 = 25 , b2 = 16 , c2 = 41 2. Jawaban : C
a. Pusat ( 0 , 0 ) 20x2 + 36 y2 = 720
b. Focus ( ±√41 , 0 ) 𝑥2 𝑦2
+ 20 = 1
36
c. Puncak ( ±5 , 0 ) Panjang sumbu mayor = 2a
d. Sumbu nyata y = 0 = 2 . 6 = 12
e. Sumbu imajiner x = 0
4
f. Persamaa Asymtot y = ± 5 𝑥 3. Jawaban : C
9x2 + 25y2 + 18x – 100y = 116
2. – (𝑥+1)2 (𝑦−2)2
+ =1
25 9
a2 = 25 , b2 = 9 , c2 = 16
𝑦2 𝑥2
3. − 24 = 1 Fokus ( ±𝑐 + 𝑝, 𝑞 ) = ( ±4 – 1 , 2 )
12
a2= 12 , b2 = 24 , c2 = 36
a. Pusat ( 0 , 0 ) 4. Jawaban : C
b. Focus (0 , ±6 ) (𝑥−3)2 (𝑦+6)2
+ =1
25 16
c. Puncak ( 0 , ±√12 )
a2 = 25 , b2 = 16
d. Sumbu nyata x = 0
Puncak ( ±𝑎 + 𝑝, 𝑞 ) = ( ±5 + 3 , -6 )
e. Sumbu imajiner y = 0
( p , ±b + q ) = ( 3 , ±4 – 6 )
√12
f. Persamaa Asymtot y=± 𝑥
√24
1 5. Jawaban : D
y = ±√2 𝑥 (𝑥−1)2 (𝑦+1)2
+ =1
32 50
a = √50 = 5√2
4. 16 y2 – 9x2 = 576
𝑦2 𝑥2 b = √32 = 4√2
− =1
36 64 Panjang sumbu mayor = 10√2
Panjang sumbu minor = 8√2
5. –
6. Jawaban : A
6. –
3x2 + 2y2 – 6x + 8y – 5 = 0
3 ( x2 – 2x ) + 2 ( y2 + 4y ) = 5
7. 9x2 – 9y2 + 18x – 72 = 0
3 ( x – 1 )2 + 2 ( y + 2 )2 = 16
9 ( x2 + 2x ) – 9y2 = 72
Pusat ( 1 , -2 )
9 ( x + 1 )2 – 9y2 = 81
(𝑥+1)2 𝑦2
− = 81 7. Jawaban : A
9 9
Focus ( 3 , 0 ) c=3 a=5
8. 9x2 – 16y2 – 90x – 96y – 63 = 0 Panjang sumbu minor = 8 b=4
9 ( x2 – 10x ) – 16 ( y2 + 6y ) = 63 Persamaan ellips :
9 ( x – 5 )2 – 16 ( y + 3 )2 = 144 𝑥2 𝑦2
+ 𝑏2 = 1
𝑎2
5 lim √𝑥 2 − 4𝑥 + 4 − √𝑥 2 − 5
=3 𝑥→∽
−4−0
= 2√1
2. a. y = ( 4x + 2 )2
10. Jawaban : 𝑑𝑦
(√𝑥−1)(√𝑥+1) = 2. (4𝑥 + 2). 4
𝑑𝑥
lim
𝑥→1 (1−√𝑥) = 8 ( 4x + 2 )
= lim − (√𝑥 + 1) b. y = ( 4x + 2 )6
𝑥→1
𝑑𝑦
= -2 = 6 . ( 4x + 2 )5 . 4
𝑑𝑥
= 24 ( 4x + 2 )5
11. Jawaban : B c. y = ( x2 + 1 )7
𝑑𝑦
= 7 ( x2 + 1 )6 . 2x
12. Jawaban : C 𝑑𝑥
= 14x ( x2 + 1 )6
13. Jawaban : E
5𝑥 2 −4
3. b. f ( x ) = 𝑥+1
14. Jawaban : A 𝑢𝐼 𝑣−𝑢𝑣 𝐼
f’ ( x ) = 𝑣2
10𝑥(𝑥+1)−(5𝑥 2 −4).1
15. Jawaban : D = (𝑥+1)2
5𝑥 2 +10𝑥+4
=
16. Jawaban : B (𝑥+1)2
2𝑠𝑖𝑛𝑥
−2𝑠𝑖𝑛2 𝑥 1 d. f ( x ) =
lim =4 𝑐𝑜𝑠𝑥
𝑥→0 −2𝑠𝑖𝑛2 2𝑥 𝑢𝐼 𝑣−𝑢𝑣 𝐼
f’ ( x ) = 𝑣2
17. Jawaban : D 2 cos 𝑥 .cos 𝑥−2 sin 𝑥 .( − sin 𝑥 )
=
1 𝜋 1 𝜋 𝑐𝑜𝑠2 𝑥
2𝑐𝑜𝑠 (𝑥+ )𝑠𝑖𝑛 (𝑥− ) 2 ( 𝑐𝑜𝑠2 𝑥+ 𝑠𝑖𝑛2 𝑥 )
2 4 2 4
lim𝜋 𝜋 = 𝑐𝑜𝑠2 𝑥
𝑥→ (𝑥− )
4 4 2
𝜋 1 = 𝑐𝑜𝑠2 𝑥
= 2 . cos 4 . 2
= 2 sec2 x
1 1
= 2 . 2 √2 . 2
1
= 2 √2 4. a. y = 4 sin x + 3 cos x
y’ = 4 cos x – sin x
18. Jawaban : A b. y = sin 5x + cos 7x
y’ = 5 cos 5x – 7sin 7x
19. Jawaban : A c. y = 2 tan ( 2x + 𝜋 )
y’ = 4 sec2 ( 2x + 𝜋 )
20. Jawaban : D e. y = 4 sin x cos x
𝑐𝑜𝑠𝑥−cos 3𝑥 y = 2 sin 2x
lim
𝑥→0 𝑥 .tan 3𝑥 y’ = 4 cos 2x
3. Jawaban : A
Uji Kompetensi 8 f ( x ) = 2x5 + 2x4 – 4x2 – 4x
f’( x ) = 10x4 + 8x3 – 8x – 4
1. a. Luas BCD = 20 x 20 = 400 cm2
1
b. Luas ABP = 2 . 20 . 2x = 20x cm2 4. Jawaban : D
1
Luas ADB = 2 . 20 . ( 20 – x ) f ( x ) = ( 2x – 1 )2 ( x + 3 )
= ( 200 – 10x )cm2 f’( x ) = uIv + uvI
1 = 4 ( 2x – 1 ) ( x + 3 ) + ( 2x – 1 )2 . 1
Luas CPQ = 2 . x . ( 20 – 2x )
= ( 2x – 1 ) ( 4x + 12 + 2x – 1 )
= ( 10x – x2 ) cm2 = ( 2x – 1 ) ( 6x + 11 )
c. Luas APQ
= L ABCD – L ABD – L ADQ – L CPQ 5. Jawaban : C
= x2 – 20x + 200 18−2𝑥
d. Syarat stasioner LI = 0 f(x)=
𝑥 2 −3𝑥
2x – 20 = 0 𝑢𝐼 𝑣−𝑢𝑣 𝐼
f’( x ) =
x = 10 𝑣2
−2(𝑥 2 −3𝑥)−(2𝑥−3)(18−2𝑥)
e. Lmin APQ f’( x ) =
(𝑥 2 −3𝑥)2
= 102 – 20 . 10 + 200 −2 . (−2)−(−1).16
= 100 cm2 f’( x ) =
(−2)2
4+16
f’( x ) = =5
2. a. K = 2x + 2y = 400 4
x + y = 200
b. L = x . y 6. Jawaban : D
L = x ( 200 – x )
L = 200x – x2 7. Jawaban : B
𝜋
Lmaks LI = 0 y = sin2 ( 2x – )
3
𝜋 𝜋
200 – 2x = 0 yI = 4 sin ( 2x – ) cos ( 2x – )
3 3
x = 100 2𝜋
yI = 2 sin ( 4x – )
Lmaks = x . y 3
= 100 . 100
8. Jawaban : B
= 10 000 m2
9. Jawaban : B
4. Misal : Bilangan itu x dan y maka x + y = 20
y = 3x2 – 7x + 2
Jika hasil kalinya K,
x=3 m = 18 – 7 = 11
Maka K=x.y
Garis singgung melalui ( 3 , 8 ) dengan m = 11
K = x ( 20 – x )
y – 8 = 11 ( x – 3 )
K = 20x – x2
y – 11x + 25 = 0
Kmaks KI = 0
20 – 2x = 0
10. Jawaban : C
x = 10
Jadi bilangan itu 10 dan 10
14. Jawaban : B - - + + - - + +
0 5 10
15. Jawaban : D
f ( x ) = 2x3 + 5x2 – 4x
f’( x ) = 6x2 + 10x – 4
Jadi x = 5 dan y = -5
0 = 3x2 + 5x – 2
Jumlah = x + y = 5 – 5 = 0
0 = ( 3x – 1 ) ( x + 2 )
1
x = 3 √ x = -2 19. Jawaban : C
Pada Interval -3 ≤ 𝑥 ≤ -1
f ( -1 ) = -2 + 5 + 4 = 7 20. Jawaban : C
f ( -2 ) = -16 + 20 + 8 = 12
f ( -3 ) = -54 + 45 + 9 = 0
∴ Nilai maksimum = 12
16. Jawaban : B
y = x3 – 6x2 + 2 Materi Pokok 5
Syarat stasioner yI = 0 INTEGRAL
3x2 – 12x = 0
3x ( x – 4 ) = 0 Uji Kompetensi 1
x = 0 atau x = 4
1. a. ∫ 4𝑥 𝑑𝑥 = 2𝑥 2 + 𝐶
5
b. ∫ −5𝑥 𝑑𝑥 = − 2 𝑥 2 + 𝐶
+ + - - + +
0 4
2. a. ∫ −3𝑥 −2 𝑑𝑥 = 3𝑥 −1 + 𝐶
1 3
2
𝑑. ∫ √𝑥 𝑑𝑥 = ∫ 𝑥 2 𝑑𝑥 = 3 𝑥 2 + 𝐶
f(0)=0–0+2=2
f ( 4 ) = 64 – 96 + 2 = -30 −5⁄ 3 −2⁄
𝑒. ∫ 𝑥 3 𝑑𝑥 = −2𝑥 3 +𝐶
Titik maksimum ( 0 , 2 )
Titik minimum ( 4 , -30 ) 3. a. ∫(2𝑥 − 3)𝑑𝑥 = 𝑥 2 − 3𝑥 + 𝐶
c. ∫(𝑥 − 3)2 𝑑𝑥
17. Jawaban : C
= ∫(𝑥 2 − 6𝑥 + 9)𝑑𝑥
V = SI = -t2 + 6t – 5 1
Vmaks VI = 0 = 3 𝑥 3 − 3𝑥 2 + 9𝑥 + 𝐶
-2t + 6 = 0 d. ∫(3𝑥 + 2)(𝑥 − 1)𝑑𝑥
t=3 = ∫(3𝑥 2 − 𝑥 − 2)𝑑𝑥
1 2
= x3 – x – 2x + C
2
18. Jawaban : D
Misal bilangan itu : x dan y
1
1. a. ∫(2𝑥 + 𝑐𝑜𝑠3𝑥)𝑑𝑥 = 𝑥 2 + 3 sin 3𝑥 + 𝐶 3. f’( x ) = ∫ 12𝑥 2 + 4 𝑑𝑥
b. ∫(3𝑥 2 − 2 sin 2𝑥)𝑑𝑥 f’( x ) = 4x3 + 4x + a
= x3 + cos 2x + C f ( x ) = ∫ 4𝑥 3 + 4𝑥 + 𝑎 𝑑𝑥
f ( x ) = x4 + 2x2 + ax + b
2. a. ∫(2 sin 5𝑥 cos 2𝑥 )𝑑𝑥 f ( 1 ) = 1 + 2 + a + b = -3
= ∫(sin 7𝑥 + sin 3𝑥 )𝑑𝑥 f ( 2 ) = 16 + 8 + 2a + b = 18
1 1
= − 7 cos 7𝑥 − 3 cos 3𝑥 + 𝐶 diperoleh a = 0 dan b = -6
Jadi f ( x ) = x4 + 2x2 – 6
b. ∫(4 cos 3𝑥 𝑐𝑜𝑠𝑥 )𝑑𝑥
= ∫(2 cos 4𝑥 + 2 cos 2𝑥 )𝑑𝑥
1 4. Garis singgung sejajar garis 4x – y + 3 = 0 maka
= sin 4𝑥 + 𝑠𝑖𝑛2𝑥 + 𝐶
2 yI = m = 4 untuk x = 1
yI = ∫ 6𝑥 − 8 𝑑𝑥
3. a. ∫ 𝑐𝑜𝑠 2 𝑥 𝑑𝑥 yI = 3x2 – 8x + C
1 1
= ∫ 2 + 2 cos 2𝑥 𝑑𝑥 x=1→ 4=3–8+C
1 1
= 2 𝑥 + 4 cos 2𝑥 + 𝐶 C=9
I 2
∴ y = 3x – 8x + 9
c. ∫(sin 𝑥 + cos 𝑥)2 𝑑𝑥
𝑦 = ∫ 3𝑥 2 − 8𝑥 + 9 𝑑𝑥
= ∫ 1 + sin 2𝑥 𝑑𝑥
1 y = x3 – 4x2 + 9x + C
= 𝑥 − 2 cos 2𝑥 + 𝐶
Kurva melalui ( 1 , 0 )
0=1–4+9+C
𝜋
4. a. ∫ sin (5𝑥 − 2 ) 𝑑𝑥 C = -6
1 𝜋 Jadi persamaan kurva :
= − 5 cos(5𝑥 − 2 )+ C
𝜋
y = x3 – 4x2 + 9x – 6
b. ∫ cos (3𝑥 + 2 ) 𝑑𝑥
1 𝜋
= cos (3𝑥 + ) + 𝐶 5. a. V = ∫ 6𝑡 − 24 𝑑𝑡
3 2
V = 3t2 – 24t + C
Vo = 36 → V = 3t2 – 24t + 36
b. S = ∫ 3t2 – 24t + 36 dt
Uji Kompetensi 3 S = t3 – 12t2 + 36t + C
So = -30 → S = t3 – 12t2 + 36 – 30
1. a. f ( x ) = ∫ 4𝑥 + 5 𝑑𝑥
f ( x ) = 2x2 + 5x + C
f ( 2 ) = 8 + 10 + C = 8
C = -10 Uji Kompetensi 4
2
∴ f ( x ) = 2x + 5x – 10
d. f ( x ) = ∫ 4 − 6𝑥 𝑑𝑥 1. Jawaban : C
f ( x ) = 4x – 3x2 + C
kurva melalui ( 4 , -12 ) 2. Jawaban : B
f ( 4 ) = 16 – 48 + C = -12
C = 20 3. Jawaban : C
5. Jawaban : D
Uji Kompetensi 5
6. Jawaban : A,C,E 4 3
1. c. ∫1 3𝑥 2 𝑑𝑥
6 4
7. Jawaban : = 5 𝑥 2 √𝑥 ∫1
6
f ( x ) = ∫ 3𝑥 2 + 2𝑥 + 1 𝑑𝑥 = 5 (16 .4 − 1 )
f ( x ) = x3 + x2 + x + C 3
= 75 5
f ( -2 ) = -8 + 4 – 2 + C = 2
1 3 2
C=8 e. ∫−1 (𝑥 2 − 𝑥 2 ) 𝑑𝑥
3
∴f(x)=x +x +x+8 2 1
= ∫−1(𝑥 4 − 6 + 9𝑥 −4 ) 𝑑𝑥
1 1
= (5 𝑥 5 − 6𝑥 − 3𝑥 −3 ∫−1
8. Jawaban : E
1 1
f ( x ) = ∫ 3𝑥 2 + 2𝑥 + 5 𝑑𝑥 = (5 − 6 − 3) − (− 5 + 6 + 3)
f ( x ) = x3 – x2 + 5x + C = −17 5
3
f ( 2 ) = 8 – 4 + 10 + C = 6
C = -8 3
∴ f ( x ) = x3 – x2 + 5x – 8 2. a. ∫0 ( 2𝑥 + 𝑎 )𝑑𝑥 = 6
x2 + ax 3 =6
9. Jawaban : A 0
f ( x ) = ∫ 2𝑥 − 3 𝑑𝑥 9 – 3a = 6
f ( x ) = x2 – 3x + C a=1
1
𝑎
f(2)=4–6+C=0 c. ∫0 4𝑥 −2 𝑑𝑥 = 16
C=2 8√𝑥 a = 16
2
∴ f ( x ) = x – 3x + 2 0
8√𝑎 = 16
10. Jawaban : D a=4
11. Jawaban : C
𝜋⁄
3. a. ∫0 2 cos 𝑥 𝑑𝑥
12. Jawaban : B
𝜋⁄
13. Jawaban : D = sin x ∫0 2 =1
∫ sin 3𝑥 + cos 3𝑥 𝑑𝑥
1 1
= − 3 cos 3𝑥 + 3 sin 3𝑥 + 𝐶 𝜋⁄
1
= 3 (sin 3𝑥 − cos 3𝑥) + 𝐶
c. ∫𝜋⁄ 2 sin 2𝑥 cos 2𝑥 𝑑𝑥
4
𝜋⁄ 1
= ∫𝜋⁄ 2 2 sin 4𝑥 𝑑𝑥
4
14. Jawaban : B 1
𝜋
1 = − 8 cos 4𝑥 ∫02
∫ sin 3𝑥 . cos 3𝑥 𝑑𝑥 = ∫ 2 sin 6𝑥 𝑑𝑥
1
1 = − 8 (cos 2𝜋 − cos 0 )
= − 2 cos 6𝑥 + 𝐶
1
= − 8 (0 − 1)
1
15. Jawaban : E =8
∫ 𝑠𝑖𝑛2 2𝑥 − 𝑐𝑜𝑠 2 2𝑥 𝑑𝑥
𝜋⁄
= ∫ − cos 4𝑥 𝑑𝑥 e. ∫0 3 𝑐𝑜𝑠 2 𝑥 𝑑𝑥
1
= − 4 sin 4𝑥 + 𝐶 𝜋⁄ 1
3 1
= ∫0 + cos 2𝑥 𝑑𝑥
2 2
1 1 𝜋⁄
= 𝑥+ sin 2𝑥 ∫0 3
2 4
2 3
2. a. L = ∫1 3 − 𝑥 𝑑𝑥 = 2
16 128
b. L = ∫0 √𝑥 𝑑𝑥 = Uji Kompetensi 8
3
4
c. L = ∫0 −𝑥 2 + 4𝑥 𝑑𝑥
1. Jawaban : C
3
d. L = ∫−2(𝑥 + 4) − (𝑥 2 − 2) 𝑑𝑥
2. Jawaban : A
5
L = ∫1 𝑥 3 𝑑𝑥 = 156
4 32
3. a. L = ∫0 (4𝑥 − 𝑥 2 ) 𝑑𝑥 = 3
3
b. L = ∫0 (𝑥 2 + 2𝑥 + 4) 𝑑𝑥 = 30 3. Jawaban : C
2 16
c. L =
3
∫0 (3𝑥 − 𝑥 2 ) 𝑑𝑥 =
9 L = ∫0 4 − 𝑥 2 𝑑𝑥 =
2 3
d.
e. 4. Jawaban : C
5
f. L = ∫0 (𝑥 2 − 10𝑥 + 25) 𝑑𝑥 =
5. Jawaban : E
6. Jawaban : A
2
Uji Kompetensi 7 L = 2 ∫0 4𝑥 − 𝑥 3 𝑑𝑥 = 8
6
1. a. V = 𝜋 ∫3 𝑥 2 𝑑𝑥 = 63𝜋
7. Jawaban : C
2 31
c. V = 𝜋 ∫1 𝑥 4 𝑑𝑥 = 𝜋
5
8. Jawaban : E
3 2
2. a. V = 𝜋 ∫1 4𝑥 2 𝑑𝑥 = 34 3 𝜋
2 2 9. Jawaban : E
b. V = 𝜋 ∫0 (4 − 𝑥)2 𝑑𝑥 = 18 3 𝜋 𝜋⁄ 𝜋
1 1 L = ∫0 4(cos 𝑥 − sin 𝑥 ) ∫𝜋⁄ (sin 𝑥 cos 𝑥 ) 𝑑𝑥
d. V = 𝜋 ∫0 (1 − 𝑥)4 𝑑𝑥 = 5 𝜋 4
L = ( √2 − 1) + (1 + √2)
4 𝑦 2 L = 2 √2
3. a. V = 𝜋 ∫2 ( 2 ) 𝑑𝑦
3
b. V = 𝜋 ∫1 ( 𝑦 − 1 )2 𝑑𝑦 10. Jawaban : B
1
5 1 2 1 2
c. V = 𝜋 ∫2 𝑦 𝑑𝑦 L = ∫0 𝑥 2 𝑑𝑥 = 3 𝑥 √𝑥 ∫0 = 3
4 1
d. V = 𝜋 ∫2 (𝑦 2 − 4 𝑦 2 ) 𝑑𝑦 11. Jawaban : D
12. Jawaban : C
18. Jawaban :
9. ∫(3 − 𝑥 2 ). cos 𝑥 𝑑𝑥 =
19. Jawaban : E ( 3 – x2 ) cos x
-2x sin x +
-2 -cos x −
0 -sin x +
Uji Kompetensi 9 2
= ( 3 – x ) . sin x – 2x . cos x + 2 sin x + C
1
1. ∫(𝑥 + 3)4 𝑑𝑥 = 5 (𝑥 + 3)5 + 𝐶
−1
2. ∫(𝑥 − 3)−2 𝑑𝑥 = (𝑥−3) + 𝐶 Uji Kompetensi 11
1. Jawaban : C
5. ∫(2𝑥 − 4)4 𝑑𝑥
1 1
= . (2𝑥 − 4)5 + 𝐶 2. Jawaban : D , E
2 5
1
= 10 (2𝑥 − 4)5 + 𝐶
3. Jawaban : A
7. ∫ 2𝑥 . (𝑥 2 + 5)4 𝑑𝑥 4. Jawaban : B
2𝑥(𝑥 2 +5)4 1
=∫ 𝑑 (𝑥 2 + 5) −
1 2𝑥(2+4𝑥 2 ) 2
2𝑥 ∫0 𝑑 ( 2 + 4𝑥 2 )
1 8𝑥
=5 (𝑥 2 5
+ 5) + 𝐶 1
= .2√(2 + 4𝑥 2 1
4
0
11. ∫ 𝑐𝑜𝑠 5 𝑥 . sin 𝑥 𝑑𝑥 1 1 1
𝑐𝑜𝑠5 𝑥 .sin 𝑥 = 2 . √6 − 2 √2 = 2 (√6 − √2)
=∫ 𝑑 cos 𝑥
–sin 𝑥
1
= − 6 𝑐𝑜𝑠 6 𝑥 +𝐶 5. Jawaban : A
1
∫0 𝑥√𝑥 2 + 1 𝑑𝑥
2
14. ∫1 (3𝑥 − 5)5 𝑑𝑥 1 𝑥(𝑥 2 +1)2
1
= ∫0 𝑑 ( 𝑥 2 + 1)
2𝑥
7. Jawaban : E
8. Jawaban : A
9. Jawaban : B
10. Jawaban : B
11. Jawaban :
∫ 𝑥(2𝑥 − 1)3 𝑑𝑥
x ( 2x – 1 )3
1 1
1 . 4 (2𝑥 − 1)4 +
2
1 1 1
0 . 2 . 5 (2𝑥 − 1)5 −
8
1 1
= 8 𝑥(2𝑥 − 1)4− 80 (2𝑥 − 1)5 + 𝐶
12. Jawaban : A
13. Jawaban :
∫ 𝑥(𝑥 + 4)5 𝑑𝑥
x ( x + 4 )5
1
1 (𝑥 + 4)6 +
6
1 1
0 . 7 (𝑥 + 4)7 −
6
1 1
= 6 𝑥 (𝑥 + 4)6 − 42 (𝑥 + 4)7 + 𝐶
1
= 42 (𝑥 + 4)6 [7𝑥 − (𝑥 + 4)] + 𝐶
1
= 21 (𝑥 + 4)6 (3𝑥 − 2) + 𝐶
14. Jawaban :
𝜋⁄
3 𝑥 sin 3𝑥 𝑑𝑥
∫0
x sin 3x
1
1 − 3 cos 3𝑥 +
1
0 − 9 sin 3𝑥 −
1 1 𝜋⁄
= − 3 𝑥 cos 3𝑥 + 3 sin 3𝑥 ∫0 3
𝜋
= − 9 . ( −1)
𝜋
=9
15. Jawaban : D
𝜋⁄
2 𝑥 2 sin 𝑥 𝑑𝑥
∫0
x sin x