Anda di halaman 1dari 297

This is a reproduction of a library book that was digitized

by Google as part of an ongoing effort to preserve the


information in books and make it universally accessible.

http://books.google.com
&cc. 3$ 50,

0
^JCttéiiJni MCvbienìií Sec. I6SV.
^ìpvraf,

ELEGANTES
ET COPIOSAE
LATINA LINGVA

P H R A S
A B
ALDO MANVTIO PAVLI FILIO
Aldi N. annis abhinc paucis collecta:, & ab eodím denuo
recognitx: nunc verò in ordíhem alphabeticum multo ac-
curatiusquàm antea digesta:.
Accessit adcalcem Index omnium Phrajìumvtilifsimus , tume.%-
rundem Gzliico-teutonic* interpretatùncj .

A N T V E R P I AE,
Ex officina AEgidij Steelsij. i 5 8d.
Cum TriuiUiio Régis ad oftennium.
EL E G ANTES
LA TINAE L I N G V E
P H R A S ES:

Ab Aldo Manutio conscripae.

A.
^bsque tnora qu<t mandajiiperficianf.
ÇM$n$^ Onfest i m, è vestigio,quamprimùm,
ÇTjWSSK ftatim, aótutum, primo quoque tempo-
4ìAgë£j§ir re, adeò, sine mora,sine cunctationc,
^^^p^ nulla sacta mora, nulla interpoíìta mo-
" ra, omni prorsus abiecta rrora, ne mini-
mq quidem spatio témporis interiecto,exequar tua
mandata, quodmandasti pcrficiam , tuis mandatis
parebo.effectumdabo quod mandasti, prxstabo
quod à te mandatum est.
tAbhac culpa vacuut.
Hane ego nunquam attigi culpam : hoc me nun*
quamcriminecontamin^aui^nquinaui.infecijpolluiî
hanc nunquam subiui culpam: haec me nunquam
culpa poUnit, labesecit: huius criminis, fiagitij,íce-»
leris, vitij labe, macula infectus nunquam suœ; va-
A z
PHRASES
cauisemper istaculpa: huius rei culpam nunquam
íùstinui. -
Acerrimus aduersarius.
Aduersarium nimis grauem, nimis acrem, iníen-
sum, acerbum,vehementem,crudçlem habemus:
nimis acerbus, nimis aduersus, nimium grauis atque
infensusnobises : oppugnas nos quàm potes acer-
rimè, &grauiísimè:nullam aduersus nos iniurîam
prïtermittis; nullanosíniuria, nulla non reîacessis:
tuis contra nos viribus vteris:tuam in nos vim con-
fersr.omnia conaris , nîbil non agis, moues , tentas,
experiris., machinaris ad pcrn iciem nosfram: aduer-
sario te vtimur nimis acerbo , nimis insenso : agis
contra nos,pugnas aduersus nos , irruis in nos, quo
potes impetu , impetu quàm potes maximo , eo im
petu, quipotest esse roaximus.
Acctifor.
Vitio mihi dant , vitio vertunt , fraudi tribuunt,
ìioc in me conscrunt : hoc mihi adscribunt, hac me
culpa condemnant : hanc in me cuîpam conferunt:
huiusmibi çulpae notaminurunt : hoc menomine
acculant : huius flagitij infimulant.
A eonfmtuàint digredi.
Mirarisatisnonpossum , curàtuaconsuetudine
tam longé disccsseris, recesseris , tam valde dcsciue-
. ris,te remoueris, te abduxeris.cur alius plané factus
liSjCur à teipso discesseris.-curte tui tam dissimjlem
praebeas, cur te tui similerrfnon prestes, cur.qui ha-
ctenus fuisti , eum te non prestes.
Cictronem me çohihIì.
Vnî
A1DI MANVTII." 5
VniCiceroni meum studium dicauî: ad vnura
Ciceronem meam opcram contuli : meú iii vno Ci
cérone studium pono,consumo,colloco : vni Cice-
roni operatn dojvnusmeCicero delectat,capit,te-
net:vnus mihi placet:vnius animum meum Jectio
pascit: vni meam operam, mea studia, meas vigilias
dedi.tradidi, adduxi,perpetuodicataseflèvolo.
iAifincm orAttoms non perucnire.
Quemadmod um exitum expediam institut» ora»
tionis.non reperio : non video qui passim instituts;
oratiorîi fi ne m imponere , quo sine inslitutam ora-
tionemdaudcre, absoluere.perficere.
Ad fintm optdtum rtm perducere.
Puto fore,vt rem ex scntétia geram , féliciter ex«
pediam,conficiam:ad eum,quem volo.exitumper-
ducam,felici exitu concludara: e.fficiam, opinor, vt
resoptimè succédât; vt exitum res habeat qualem
optamus:ne rescontràquàm volumus succédât; ne
quidaduersi contingatin te:nesitinsaustus,aduer-
sus, alienus ànostris voluntatibus,alius'atque volu
mus, exitus rei,cuëtuî rei,i ei finis,ac terminus: ípe-
ro futuium3vt in hacrc rreis optatis sortuna respô-
deat,cum aoimo meo sortuna coníèntiat, ab animo
meo sortuna minimfc disscntiat.nihiladucrsi sortuna
obijciar, ncquaquam sortuna repugnct.resistat, ob»
íìslat, aduersetur, scse opponat , suam vim obijciat,
impedimentum nulhim inijciat, occurrat , obuiam
eatifuturumexistimo,vt in hoc secunda,saèi!i, pro
spéra, propitia,perbenigna, arnica sortuna.vtamur.
Ad tram tncuatus, aliénas ab iracmdta*
A5
6 PHRASES
Stomachum mibi facis ; bilcm commoues, indu-
cis nie, impellis, incitas ad iram, facis vt ira commo-
uear,afficiar,cprripiar,vtexcandeícam,vtcxardeam,
vtira flagrcmjetsi ncquaquamiracundus homo na-
tura sum.non procliuis.protius, propensus, inclina-
tusad iram.non irœ deditus.nó is,qui ad iramfacilè
Jabar; fum alienus, longé remotus ab ira, quan-
quam iuris in me parumhabet ira, minime mihi do-
minatur ira , nô admodum ad iram propendco , in
cline), ab ira longe abfum,
çsídittngam me tibi.
Irrornnitefbrcuna comitabor; tibi cornes ero;
metibicomitem adiungam jafsiduum me comitera'
habebis;ha3rebotibi;ha?reboIaterituo; à latere tuo
non discedam.non diuellar.seniper.nunquam non,
in omni tempore acloco, aísiduè,afsiduus tecum
' ero,nunquam abs te sciungar, digrcdiar.recedam.
jid Musas rtdeas.
Vellemtead mansuetiores Musas reserres ; vel-
lem intermissa poëticsestudiarepcteres , redit es in
gratiam cum Musis,
Adolescent infirma valetudine.
Ciceroin adolescentiasua , cùm adolescens efTer,
cùmadolesc^ntiarannos nondum excessiffet, egres-
sus esset , valctudine erat , valetudinc vtebatur infir
ma , parum firma » minime firma , haud latis firma,
nequaquam firma,paulò infirmiore,imbecilIa,non
optima, non robusta , fans affecta , íatis ad morbos
propenfa, incommoda valetudine tenebatur , tenui
aut nuila potius erat valetudinc , non rectè sc habe-
bac
ALDI MANVTII. 7
bat Cíccro in adolesccntia , non omninò valebat,
minùsbellèhab'cbatjsehabebat, nôoptimè valebat,
valetudine erat infirmior , viribus parú sirmus, cor-
pore non satisfirmo vtebatur; valetudinis, firmitu»
dinis,firrnitatis,virium, roborisadoleRétiCicero'
niminuscrat , quàm satisessst, parum validas vires
erát ; infirmior erat,imbecillior:tenui,incommoda,
vitioía valctudine, parum validus erat, infirmé vale
bat, valetudine erat imbecillior, yjlctudinis vitio la-
borabatjvaletudinarius erat Cicero.
Aà cmnia aptus.
Aptissimus est ad omnes res , nemo est illo com*
modior,autaptior, in omni re, in omni iudicioele-
gátissimusest.egregioiudicioperpolitus.summaest
inilloingenij suauicas, &elcgantia ; nihilagit non
aptè,noncommodè,noneleganter»non lautè, noa
vcnustè.non lcpide, nóegregièjlepôres habet.ele-
gantiam.venustatem in omni re;quicquid agit.cum
lepôre agit,cum elegantia j|fic,vt gratiam ab omni
bus ineat,vt aptior, accommodatior, idoneus magis
videatur eflè nemo; propriè factus à natura vidcatur
ad omnes res; natus& aptus ad omnia , appofituni
quiddam pofsidetad omnes res.
tAàpauptriem redafim.
In eum locum deductus est,eò deuenit,eò reda-
ctusestmiseriarum,in easconiectus est angustias;
eò redactf suntfortunseíua?;eòest à sortunadeie"-
ctus,detrusus,deturbatus,eò cecidit ; vt vnde viue ■
ret.non haberet, vtei ad victum neceflària minime
suppeterent , vt inopia premeretur earum rírusine
A 4
8 PHRASÉS
quibus vix, aut ne vix quidem hominum vita suste»
tatur,vt ea desideraret , ea rcquireret , qua; viuendi
nécessitas postulat atque exigit, vtijs rébus dcsti-
tueretur, careret.ab ijs eflet rébus imparatus, ea-
rum rerum eflet inops, ab ijs rébus inops, egens,
eaillideeflent , ea ilkim deficërent, earum rerum
jnopialaboraret , sine quibus aegrc viuitur } velpo-
tius nilllo modo viuitur.
Ad sthdia redire.
Ad nostra me studta referam litterarum; siudia
repctam; reddam studijs opéras intcrmiflàs: ad stu-
dioruro consuetudinem atque vsum redibo : pristi-
nastudiareuocabo; rursus ad studia me conferam.
Aduerfe fortuna contemftus.
Vehcmenter, acriter^ acerbè , grauicer me oppu-
gnat,vexat,exa^itat,vrget,premit,aduersamirjicst
infesta est, in fenlà est, iniqua, inimica fortuna ; ego
tamen ad humana omnia , ad eos omnes casus , qui
humanae vitae impendept , quibus humana vitaíub-
iecta est , proposita est , cxposita est , patet , sortis
sum, contra foríunam paratus.armatus, firmus,,.
validus , firmis. praesidijs confcientiae munitus, res
humanas praeclarè contemno, ncgligo ..dcspicio , a-
spernor; valet animus meus , firmus est, seipso ni-
titur , sua in seipso pratsidia ponit, à seipso praesidiú
omne petit, aduersus fortuna; vim, impetum,cona-
tus, iniurias,tela omnia; minimum reshu.manaeme
mouét,afficiut perturbât; minimú laboro de rébus
humanis; fuíquc deq; reshumanas facio; huma-
nis casibus animi prsstantia, virtute, fortitudine
1 " resisto;
ALDI MANVTII. J>
rcsiflo; fortune conatibus obuiam eo,occurro,ob-
ï)cio me.opponomesortiter, atqueaeriter;frctus
conscientia fortunam sperno; mea me contra fortu-
nam conscientia fortero sacit , confirmât, auget vi -
ribus, validiorem reddit, mihianimosaddit,virtu-
tem,vires,robur, sortitudinem, firmitatem.
Aduerfa mtnus fcnÙHnt , quiijS
affueuerunt.
Malorum , consuetudine sensus amittitur ; malo.
rum consuetudo sensum adimit , sentiendi vim au-
feit, stuporeminducit, inijcit, insert, sensus obstu-
pefacit; sensus obstupefit, adimitur, auferturvsu
diuturno cslamitatum; aduersas res minime scn-
tiunr,, sensu non percipiuntij, quorum occalluit
animus, quorum animis callum obduxjtdiuturna
consuetudo,qui secundis rebus,nisi perquàm rarò,
sunt ,secundas res haud sepè nouerunt.quorum ani-
mi tantumabest,tt récentes ad fortunas fint, inso-
Ifttesad iniuriassortuna: sint, vt malorum vsu &
consuetudine prorsus obduruerint , callum con-
traxerint.
jiEgre ferojlultitiam altorum.
Nonnullorum stultitiam non faci!& sero, aegrè
sustineo,grauiter moleste indigneq; sero.haud satis
aquo animosero: adduci nonpossum, inducere
animumnon poslum, inducere animú minime poí»
sum;à me ipso non quco impetrare,dementias non»
nullorum vt animo non iniquo feram.
AEtatisannus.
Annos duodecim natus est ; duodecimum aetatis
A 5
IO PHRASES
annum agit;a:taseius est duodecim annorum; duo*
decimúaetatisannú nonexcessie, non egreflus est» .]
AEutts flos.
Flores aetate intégra , hrma, valida setate es, aeta-
te viges, vales, validus es, firmus cs.
. j4fflt£ìis altorum exempta foUtit.
Si,quœ tui lìmihbus virisin omríi setate accide- .
runt,isto tuo tristissimo tempore coliiges, inme-
inoriam rédiges , reuoeabis , mente comprehende-
ris.tecum reputabis.in animò volues , ipfetccû exa-
minabis: admodum iuuari te (ênties,non leue sola-
tium capies, hic te valdecogitatio lustentabit ; in
hactuatam graui, tamaduer'a, tam misera, plane
desperata sortuna; in luc non solùm aduersa,verùm
penituseuersa sortuna; in tantis miserijs.'in tam mi-
sero rerum statu: tam miseristemporibus; in ista,
qualem nemo vnqtiam senfit infelicitateznunc dum
res tuas pelsimè se habent , pessirrîo loco sunt : dum
tecum pessimè agitur: dum tibi peísimè cum sorrn-
na conuenit ; dum tua; sortuna; plane perdita* ac
nullae sunt, dum te premit inseníà sortuna, dum
te modis omnibus sortuna vexât, tibi negotiú exhif
bet,molesta cst,grauis cst,dum te fuis viribusoppu-
gnat,dum omnesad teoppugnandú machinasad*
hibet, arque admouet.
# Agas dtligcnter afuâ Senatum.
Facin conuenien ais senatoribus tuum studium
exstet: in prenfandis,appellandis.rogandis senatori
bus adhìbe studium ac diîigentiamquàmlicetma-
xiinam ; âge diligenter cum scnatoribus»
. -
ALDI MANVTII. II
jigri veftigdles.
Fructuarij surit hi agri,non sunt immunes, tribu-
tum íoluút, publicè aliquid pendút.vectigalcs sunt.
AlcxanUtr fort» , at incautior. \
Animivim ,magnitudinem , prsestantiam oslcri"
débat in pnlijs Alexander , consilium in vitandis
periculis ei decrat : animum in Aexandro pugnan-
te laudares.animivirtutemlaudibusefferres, consi
lium & prudentiam in periculis dcsiderares,require-
res : consilij non habebatsatis Alexander ad vitan-
da.effugienda, declinanda, cauenda pcricula : ani-
moqùideminpugnisexcellebat, fortcm inpugnis
animû getebat , sorti animo pugnas pugnabat, pra>-
iia tractabat, remgercbat in pugnis \ conimitteb.it
pugnam viriliser quidem sed inconsultè, actèmerè.
', Alttxis vttris conftli]s.
Video te âuferri aliorum conmijs: intelligo,sen-
tio,non tetuoduci.scd alier»oabduciconlìlio,non
tuumiudicium, sed aliéna consilia sequi mihi vide-
ïis,non ipse te in consilium adhibes,non ipse te au-
dis , non ipse tibipares , morem geris, obtemperas,
obsequeris, assentiris ; scdalieno vteris cósilio, alié
na te cósilia reguntiab alienis consilijs voluntas tua.
pendct,nonipsetibiduxes, verùmalios (equeiis.
JÍhsnHl ab afíutia.
Astutia: mihi non placent, non probantur, non
satissaciunt : astus aon amo : artem simulandi, srau-
dem artificio tcctam, mores ab aperta quadam sim-
plicitate alienos, sucum ac fallacias, vasritié, nimiam
caJlidi taterrijastuia ingénia,vefsuta, vasra, nimis cal
T3 PHRASE?
lida.ad astutias,vasritiem,cal!idit3tem propensa,na-
turali quodam odioprolèquor.fum ab astutijsatíe-
nus,abhorretanimus meusabastutijs.
tsílijsmagts vitiodabitur, tfuàmt ibi.
Id maiori illis fraudi.quàm tibi erit ■- hoc illis plus
inseretinsamiae, dedecoris, ignominiœ , quàm tibi:
plus illi fubibunt iflfami £ , quàm tu ; hoc illis vitio
magis tribuetur,quàm tibi culpae plus in eos,quàm
in te confereiur : grauior ad cos, quàm ad te tedibit
insamia. ,
lAUudfr* se sert , ultud sentit.
Vultus fimulationc íustinctur ì aliud vultu signi-
fìcatur.aliud inanimo latet; non congruitanimus
cum vultu; dissentit animas à vultu .-animi sensu m
vultus occultât.
Simplex homo sum : fimplex mihi animus est,
apeitus.nullasimiflationetectus, pnrus à fraude,
ab omni labc; apertam veritatemamo; fìmulandi
artificium à me prorsus abest.
tsfItéra h<tc ratio me censohtur.
Secundo loco me consolatur recordatio tneo-
rum temporum ; altéra est ratio, quae mihi solatium
affertjprçbet,parit,sblatio estjalterum illud est,quo
sustentor.recreorj illa est.quas consolatur, altéra ra-
tio ; accedit illud ad animum meum íùstentandum;
deinde suste'ntor mcorum malorummemoria.
tsímbire homincs studiosè .
Ambis , prenfàs, nullum in prensando studium»
nullumosíìcium praitermittis ,tamprensas diligcn-
ter.quàm qui maximè,tua est diligentissimaprensa-
, * «o;
ALDI MANVTIÏ. IJ
tio;in ambiendphominibusnemo est,vnote dili-
gcntior,nemo aptior ; sed vereor, ne non succédât,
exitus rîe te fallat.spe ne srustreris,ne secusaccidat,
ne non ex animi tui sententia procedat, succédât, "
contingat .eueniat.
Amicitulaudata, (jUttexyirtttteorittir.
Eadcmum Iaudabiliscst, ea praeclarabeneuolen*
tia, quatn vittus , non fortuna peperit ; qui virtutem
' in deligendisamicis,nonsortunamsequitur, isop-
timo confílio vtitur , laudabiliter agit , ci laus debe<
turjhoneslus & rectusamorilleest, qui ex animi
potius,quànrè fortuna; boniicxoritur,emergit;ex-
istit,emanat,esfluit; quicunque fortunam inamore
spectat, non virtutem, iudiciolabitur, sincerumin
eo,(ìmplexqueiudicium requiras,desideres. .
Amiffbeguo euajì. . JULmyt
Vt vitae coníulerem , vt euaderem à prxsentî pe-
riculojvtpericulú vitarefn minimèclubiura, vt pro-
pulsarem, subtersugerem , in periculum tam apcrtíí
subire.ad hostes equú misi.immisi, admifi, incitaui,
Jaxatiihabenis hostes versus impuli.
tAmifím populi fanor.
Factum est non tua, sed tuorum culpa ; vitio tuo-
rum, non tuacontigity vt populi studium , gratiam,
beneuolentiâamiíèris,perdideris; vt èstudio, gra-
tia, bencuolentia populi excideris; vtpopulusnon
ampíius tibi faueat,studeat,sufFragetur,tui studio-
sus,tibiamicus, bene in te fit animatus; studiurn po -
puli , gratiam , beneuolentiam non tua, sed tuorum
iniuriatibieripuit, ademit, abstulit ; non per te, sed
T4 PHRASES
per tuos.non ì te,sed à tuis.no n tuo, fèd tuorfi mé*
ritojiniuria tuorum potius,quàm tua, efsectum est,
commissumest, vt popuhì tuistudiosum, bêne in te
animatiim,tibi amicum iam non habea$;vtgratiosus
apud populií.carus populo.in populi gratia minimè
íìsjvt nullum popuji studiú,nullani grariam, aut be-
neuolentiam teneas,obtincas,possideas5 vtfaucnte
populo,íuffragante,benigno, tibiamico, bene erga
te animatOjíijistudioso non vtarisjgratiarû tua apud
populum nón tua , íêd tuorum culpa extinxit : ex
amore populi effluxisti.
jîmor ex bénéficia (fr iftdicio profettus.
Diligo te beneficio quidcm tuo prouocatus, íèd
iudicio etiam incitatus meo:meusin te amor ex iu
dicio fluxit;mcum de te iudicium consecutus amor
cstj mea detuisvirtutibusopiniobeneuolentiápe-
perit^contuli meadteamandum, quia te dignum
amore iudico,quoniamaríiabilis es: ises,quiaman*
dusvidcare.
sîmtr ex virtute.
Amádus es propter multas fuauitates ingenij , of-
fìcij.humanitatis: tux tibi fuauitates, tuas virtutesa-
morem hominum conciliant, adiungút studia.gra-
tiam p3riunr,comparantur, adipiscurrtur,apud po
pulum te in gratiam ponunt.
tSlmor ìttterarum ejnetidie creseit.
Studitim quotidie magis ingrauescit: quotidie
magis cupiditatestudiorú incendor: meam studio-
rum copiditatem dies augetrtantum abest,vt meum
ftudium dies imminuat, vt etiam augeat , incitor ad
studia
AtDI M. A N V T t U If
fludia quotidiejmagis siudia complector, in stúdia
incurT bo.vcrlorin studio litteraium, plus quotidie
operae in Mudijs pono ; littcris quotidie magis vtor;
studiojúamore.consuetudine, vsu magis magisque
capior in diessingulos.
tutímo vires excclfo animo.
Praestantis animi viros libenter complector.quo-
rumanimusviget,qui animo vigët ,quivigoreani-
mi prœstant,quorumanimusexcellir,qui animo ex-
cellunt, qui sunt cxcellcnti animo, sunt excellenti
animo pr*diti,sunt excdlentis animi, in quibus est
animi excellentia qu3edam,praestantia,altitudo, ex-
cellitas,sublimitas,robur,vis ; cum Lis libenter ami-
citiam contraho,ineo,ccëo, institue, iungo.eos fa
cile amo,amicos mihi libéter adiungo, applico me,
adiungo me libenter ad eoi ú amicitiam.sponte mea
& inductione quadam animi ad eorú a micitiam ac-
cedo,ad eos amandos propendeo, inclino, me do.
t/í»gusti* itintrtt in Alfibut
jiftnnini.
In Alpibus Apennini magnçsiiht.admodumquc
difficiles locorum angustise : per Alpes Apennini
ìter habentibus magno sunt impedimento difficul*
tates & angustrae locorum ; nihil incommodius
quàmillas Apennini montis angustias pertranfire:
quàmex ilhus Apennini montis angustijs aediffi-
cultatibus euadere : angusta loca per Apennini AN
peseuntibus crebro seobiiciunt , impedimenta op-
ponuntjdiffîcilem ac laboriosam viamieddunt.
nimmorum.
l6 P H R A í E S
Incredibiles pecuniae suntangustii:mîrapenu-
rianummorumestj summanummorum difficultas
est; pecunia minimum tractatur : vsus peeunix pro*
pè nuiius est.
Animi probatio.
Vbiresíeret, cùm occasio postdabiwndicabo ti-
bianimum meum;patesaciam,significabo,declara-
bo, aperiam , testificabor , re tibi probabo , extabit
animus meus,patebit,constabît, perspicuuscrit : fi-
gnificationem tibi dabo,signa ostendam,argumen-
ta praebebo animi mei : animú tibi mcú certa argu
menta patesacient : ex apcrtis,minimc obscuris,mi-
nimè dubijsargumentis,signis,indicijs,tcstimonijs
animum meum,meam voluntatem,roeossensusco-
gnosces,perspicieSj intelliges, conijcics, exploratos
habebis.
*s4mmHm «bijCtre turfe.
Animi tui magnitudinem inflectere finesummo
dedecore non potes ; animum dimitterejanimo ca-
dere.srangi, animum imminuere, turpissimum tibi
erit,magno vitio dabitur:humilisiam efletuusani-
mus.qui íûblimis crectusque erat.sine graui insamia
non potesl : sublimia cogitabatanirriustuus, nihil
uonaltumsuspiciebat, nunedemissus est, h'urailis,
abiectus , humi íèrpere videtur, humi iacere.
Animum inducere.
Vt iliius vultum subcam, imperare mihi non po -
tero.impetrareàmenon potero, adduci nunquam
potero, ipse mihi persuadere , animum inducere,
animo vim inferxe non potero .
ALDI MANVTII \y
Ammum laxare.
Ruscogito, vtanimum relaxem, animi causa , vt
animum parumper à molestijs abducam , vt aliquid
iucunditatisdegustem , vtaliqua iucundicate fruar,
vtanimusrefitiatur,recreetur,parumper acquiesçât
àcuris, vt animum curis difiractum, varieque dis-
íìpatum, recolligam, vt amissam animi iucundica
te m recipiam , vt , quam mihi negotiorum & ca-
rarum odiosa consuetudo hilaricarcm ademic, ab-
stulit, eripuit, in me extinxit , perdidic , eam rerum
iucundifsimarum afpectu, atque vf'urecuperem, re
cipiam.
tAnimus txctlfus.-
Noui magnitudinem animi tui , firmitatem , con-
stantiam, vim, robur , forritudinem , cxcellentiam,
praestantiam, alticudinem ,sublimitatem, excelsita-
tem: noui quàm sorti animo sis, quàm constant! aç
firmo , quam non demisso , non humili, non imbe»
cillo, non fracto, quàm ad omnem euentum , ad o-
mnes casus ferendos, ad omnem fortunam,ad o«>
innés témporum motus, vicissicudinesque stabili,
acparato.
Animas defftrdntiumper te trtUns.
Tuis praedaris actionibus.qui antea timebant,ex-
citati sunt, recreati, adbonam spem , ad fortitudi-
nem reuocatî, animos receperunt, recupcrarunt,
collegerunt, reuocarunt, ercxerunt, excicarunt.
v i/ínmHtjìnctrus.
S'mplex mihi animus est, directus,apertus, nullá
íïmuJatione tçctus3aut artc coIoratus:simulationera
- _ ... fi .. ^.
lS t>HR.A$ES
íirriulandi studium roea natura , mca cónsuetucio re«
fpuit: neque libenter,neque sacilè fingo: simpliçem
veritatem amo:odi artes qúibus veriias vt inuolucro
quodam obtegitur.
. *sfnimusperspcUus.
Mea consilia plané tibi nota sunt: tenes consilia
mea, aniníum meum,meos scnfus: non te latent mea
consilia: cognitum habes, ac perspectum animum
meum : qui sit meus scnsus, probe nosti, prasclarè in*
telligis.
, lAnimusmttu libcratus.
Abstersisli mihi omncm metum : òmnem roihi
metum exemisti : omnimeliberasti metu : efTecisti,
vtomnem timoremdeponerem, vt auderem.- sorti
animo vt€iTcm,vt animo vigerem,ne quid timerem,
vtmetu vacarem: animum meum coníìrmasti, ad
fortitudinem reuocasti, afflictum excitasti: fadum
est à- te, vt animus meus, qui iaccbat, exurgeret , ex»
citaretur, erigeretnn effecisti,vt animus meussese
colligeret atque confirmaret , roborilqj multum re-
ciperet: languebatantea meus animus, tu, vt valeret
ac vigeret, effecisti»
*s4nimui abieElus.
Ëxigui , pusilli , intìrmi , imbecilli anîmi es, infír-
mus ab animo es , animo iaccs , iacct animus tuus:
joborisac neruorum i+i animo tuo parum est, nimi-
jirn démisse, nimium irobecillo animo es: animus ti-»
bi sine animo est-.abest animus ab animo:sacilè corn-
inoueris, sacilè animo concidis: langues animo, lan-
gue t animus tuus: animum in te desidero, requiro.
jînttQittt
AtDI M A N V T I T. 19
Attnontxaritas.
Tfa cara est annona, ita grauis penuria , caritas, ía
rerum omnium difficultas, tanta rei frtimentaria;
inopia, eae funtangustiae.ita carae veneunt.tanti prc-
tij funt,tantisimt omnes res, itaiamcrescit, ingra-
uefcit,inrenditurannona, vt incommodis multisaf-
fìci, prcmi, laborare omnes cogantur : ex imrnodc*
rata penuria, nimia caritate, annona: difficurtattf,
existunt, oriuntur, gignuntur, quae serri vix possint;
incommoda multa. ' •' ' *
çsfnnut admimjirattonis finit* .5
Annuum adminiítrationismê« tempusconfeci,,
absòlui jdecurri : emerita: mihi sunt ánmiae opéra;,
emeritum annuum tempus: perfunctus sum annuó
munere: diesannuapraeterijr, abijt: annui icriperi}
finemattigi, ad finem perueni. • ■ ■ , <■-'
tsfpollontHs Crafli ffudi/s aptus. .:'..*! >, ; >
Erat Apollonius ad Crassi studìa vebementer ap-
tusioptima fuis in studijs Crassus ApdiJonij opéra
vtebatur: egregiam Crastb in studijs opéra m noua-
bat Apollonius: erat Apollonius vtilis Craflb in ûa-i
dijs.admodumque commodus: vtebattrr nuilturq
Apollonio Craflus : fructum Craflus in fuis studijs
capiebat optimum ex opéra Apollonij.
Approbttum ab omnibus. ■■ ^ .;.
Omnibus approbantibus hoc faciès : nemini nori
sitisfeceris: hoc tuum factum nemo reprehendet^
nemo non probabit.nemo erit,qui non probet:hoe
luo facto lauabuntur omnes: hoc institutum qui*,
non probet? nullus mórtalium hoc criminari , dare
20 .PHRASES n •
vitio, verterevitio, raperein calumniam,improba-
re, carpere, damnare, culpare, taxare , vnquam po-
terit : omnes plcno ore laudabùnt, in coelum laudi-
bus eíFercnt. i
A pnncipio rcpctam constltamc*.
Altiuspaulò ratipnem repetamconsiliorummeo-
rum:longinqua repetam,vtapertiusexponamcon-
íìliamea: longé repetam meiíermonisinitium, quò>
patcant illustrius consiiia mea : longinquum exor»
diumcapiethicsermo,quemde meis consilijs ha-
biturussum. <
A'pueris amic't.
, Amicitia est inter nos inita , instituta , contracta
iam inde à prima adolescentia:amarecœpimusioter
nos iam tum, cùm adolescentuli eflemus: pari amo
re nos mutub prosequi à'teneris (quodGraici di-
cunt) vnguïculiscœpimus:in amicitiamcoiuimusà
eruats adoíescemiae ann is , ortus est inter nos amor
cìinqoxepbebisfeixdumexçessiísemiis.eflèmusegreí^
fi: amicitiam iimximus , ariimós nostros amore iun-
xiittusiamabillotempore, cùm annos adoleseentis
priniosTattigiflèmus: à rudibus 3nnis hune mihi fa»
fpiliaiitateiadiunxi, amicitia deuinxi. ■ • ..
ApneroglorUcupidus.
Inflammatus ad gloriam I puerofìiisti : iam inde
à pueïitia gloriae studio, atque amore flagrasti: spe-
ctastí gloriam ante omnesres à primis annjs: tibi e-
rat gk>ria omnium rerum antiquifsima, in animo e-
tat, in oculiserat, in amoibus crat,in dclicijserat,
iamindeàpuero.
Apuerê
A l D I M A H V T I tl it
A puero alicuistudio déditus,
Huíc me doctrine à pueritia dedi.haec mel puc-
ro doctriná délectauit, hanc ego doctrinam , hanc
studiorum rationem , hoc studiorum genus ab in-
eunte aetate sum secutus , meam operam ad hase slu-
dia iam indeàpuero contuli, in hoc studiorum gé
nère consumpsi, collocaui,his dedi studijs: haec stu-
dia à primis annis colui, nuic litterarunrgeneri 1 te»
neris annis deuinctus fui , incubui puer in hçc studia.
jirtla amictiìa.
Su mm us mi h i cum eo intercedit vsus , summa sa-
miliaritas, arctissima necessitate coniuncti sumus,
vinculis arctissima: familiarisa tis adstricti sum us, v-
tor eo,tsque me viciísim, valde familiáriter: nihilest
nostra familiaritate coniunctius,alter alteri familia-
risadmodum sumus,mutuaestinter nos eaque sum
ma familiaritas, non vlío cum bomihe coniunctius
viuo, nullus est quicum mihi maior intercédât fa
miliaritas. ;
t/frfttstima amicitia.
ArctiTsiroo necessitudinis yinculo coniuncti íù-
mus,nihil est nostra necessimdine coniunctius,quo
amoris vincttlo adstrictiiumus , eo nihilpotestefle
arctius,ideiusmodiest,Yt laxari nullomodo possir,
peruénit ad summum amicitia nostra : aucta sic est,
itaiam creuit nostra cor*iunctio,vtnilji],ad earu pos-
sit accedere; quod" yinculurn, quod studi;genusjaut
ofïìcij.quaî omnino/es amori nostrp,arpicitia?,con-
iunctioni.necessitudiaideest/ in amicitia nostra re-
quiri,autdefideraripossit? v ., <"it;....
• -, ""a B 3
> . - •é
11 P H R A:S E:S
jirtes mertto honore curent.
Non, vt deberent, bonesls sunr; non, quanti de
berent, 3estimantui;non,quodeberent,quo acquum
esset,]oco sunt; non , quem deberent ,locum obti-
rientj non admodum in honore sunt; dignitatis, .
existimationis , honoris, loci non habent satis; exi-
gui pretij iunt,parui sunt ,haudrnagni reputantur
bomartes: bonisártibus honor non est , locus non
est,hónornon tribuitur: bon» artes honore vr«
cant, diqnitatecarent, non coluntur,iacent,mini«
mèvigent.
; jifentent'ta depnlfus aliorum ntaleuolentia,
Istorum maleuolentissimis obtrectàtionibus,im-
probisartibiiSjiniqua infensaque in. prirfiis opéra,
de veterc il la mea sententia depulsussum, detrusus,
déiectus ,deturbatUs, veterem fententiam deposui,
abi/cereslm coactiis,diseedere àsententia,desctsce-
?ëf, animum abdúcere, institut» curíiim opinionis
al;òconuertere, flectere, mutare* . ... n .
j4J]eutratio cuw mramcnto.
• . ìTiiratusïibiasfiFnio.'iiireiurando tibi polliceor,
atque címsirmo* eiuìfmodi rem este, ita se rem habe-
i e, eiusmodi rei statum este, in hoc stata re m esse.ita
inihi Deus bencfaciat, soueat, adsit, ita merespiciat
Deus, seruet,'tiieatur, non destituât , non déférât,
itaimïfai à Deo prospéra costingantomnia, itamihi
optatacontingant;ita,qtìaîopto,fcelicrtereùenianr;
itamihi bene sir, mers rébus fœliciter euèniar,ad vo-
luntatem cunctafliuntjitavitíarstj diufœHciterqtie
viuam, diuturnalucîs vsura froaT , ita mihi tum diu-
'; U v turnus

*
A L Jt) I Itt-A M V T 1 1. ij
turnusvitaî cursus, tum facilis etiam, iucundusque
sir, ita meis optatis fortuna reípondcat , ita fim (al
uns, incolumis.fcelix, bcatus ,rrialorum cxpers.ig-
narus aduerse sortunx, ita nihil aduerfi videam in
vita.ita nunquam aduersam , perpétué secundam
foitunam experiar, ita fortuna vtar perpétué bona,
ita n.oriar, ne viuam, nesim saluus, disperiam , per-
dat me Deus, malè mihi Deus faciat,Deum sentiarn
iratum,malè mihi íìt, nihi! exanimi sententia succé
dât, exdudar omni commodo, aduersa mihi fint
omnia,cadatinsœliciter quicquid agò, insensao-
mnia, iniqua, aduersa experiar. '
syíjitàuHS nimtHtnxn (Indus.
Nunquam non ]egis,assiduè,omnibushorís, die
noctuque.noctem cumdielegendoconiungis,hel-
luolibrorum es, tua legcndi (ìtis nunquam cxtin-
'guitur, sátiatur, expletur , totus in studijs cs , Jitterîs
omnibus deditus es, nunquam studia intermittis,
nunquam te seiungis à stisdijs, libros de manibus
nunquam deponis, libros assidue in manibus habes,
• tractas, euoluis, Iectitas,Iegendo conteris, rnodum
in studijs non tenes, non retines, non seruas,oúJ-
lumagnoscisjirhmoderatèlegis.non iníra moduro,
scd supra modum sunt studia tua , nimium te ftudijs
deuiíu,nimiurn in flud'j s ope; a; con sumís, nimium
cs in studijs,^sum stwdjQrtim nunquam diœktis.

Astuti idhominiseír, ad suam vtíh'tatçrn ornnia


reserre, vtilit«tem seqyi./petìarSjiebuscunctisan-
tçfetre, rerum omnium habercan^uifêlmam, pri
B 4 .
PHRASES
marn ducere, in primis poncre,astutus,calIidu$,ver-
íùtus, occultus , minime apertus, simplex, ingé
nu us, homo rébus prae caeteris proprio studet com
mode
A summo dtgnttatis gradtt ad ittBmumâeadi.
Sedebam in puppí , clauumque tenebam , nunc
vixestinsentinalocus, libertatem seruitute com-
mutaui, à summo potestaris in inlìmum seruitutîs.
locum decidi, deiectus, deturbatus , detruíus , de-
pulíusàfortunasum,imperandimeurneratius,nunç
me íèruiendi nécessitas premit.dominaturn, & cum
dominatu libertatem perdidi, tantum abeít, vt im-
perem.vtnec liber sim.
Atroxhostis,
Nimium grauiter nos oppugnas, aduersus nos
pugnas, nobiscum pugnas,nobisaduersaris,nimium
te acerbum habemus, nimium nobis infensus es,
quicquidhabes virium,' contra nos conférs, irruis
impetu quàm potes maximo, sacis maximum impe-
tu m contra nos, aduersarius, infensus nimis es, infe-
stus,grauis, acer.vehemens, sxuus, propeqsus nimis
ad exitium nostrum, nostrum lànguinem nimis aui-
dè sitiens, totus incumbens ad perniciem nostram;
contra nos; in nos, aduersus nos inique agisj.moues
omnes machinas , omnia moliris, nihil non tentas,
nihil intentatum reJinquis,omnem moues lapidem,
manibus pedibusq; obnixè omnia façis vt nobis no-
céas, nos perdas.
■. , Atnii UtterùaUenum. *
Non esthoctuisliítcrisconsentaneam,noncon-
uenit
A1DI MANVTII.. é X%
uenitcum tuis littcris, non consentit, non congruir,
non quadrat, discrepat à tuis litteris, abhorret à tuis
lit teris, alicnum est à* tuarum litterarum scntentia,
pugnat, répugnât, resistit,aduersaturtuae eruditioni.
Auaritia hodtt domtnatur.
His temporibus latissimè patet auaritia, vbique,
vbique îocorum, vbiuis, vbi uis locorum , nuíquam
non est, dominatur, régnât , viget maxime , orbem
terrarum est complexa, omnium animos occupauit,
ac tenet, in animos omnium irrepsi t , infecti sunt o-
m nés auaritia? iabe; plus opéra? in re qusrenda,in o-
pibus congerend:s, indiuitijs colligcndis, compa-
randi's contrahcndis ponitur, consumitur, locatur,
quàmdeceat; auaritia: vitio hodie fere nemonon
Jaborat; propcniì omnes sci é sunt ad auarítiam; ad
summum peruenit auaritia; eò processif, eò est aua
ritia progrefla.quò maxime potui t,quò longius non
datur, quò non licet vlterius.
t^ntlor et mali limas.
Tu horum malorum causa , tu sons &origo: tu
tantas malorum faces incendisti; tu horum malo
rum initium attulistijtuhçc malapeperiíti; hscma-
laexcitasti; auctor horum malorum pratcr te nemo
fuit ; à te fluxerunt hxc rmla,ha;c incommoda, cala-
mitates,acerbitates, insort unia, damna, detrimenta,
pernicies, exitium.rerum euerfio; horum malorum
culpam fúíhnes ; horum in te malorum culpacon-
ferenJa estomnis; hxctibi sunt adscribenda, afiî-
gnanda;has calamiutes vni tibi acceptas reserre de-
Beinus. r
B j
iS PHRASES
t/îttgtrttmpcrïum.
Valde Pompéius auxir, amplificauit imperium
Romanum: protulic,produxit, 'prétendit impenj
Romani tcrminos: mulrum addidit, adtunxit ad
imperium Romanum: multas regiones in popuji
Romani potestatem redegit, populo Romano fube-
git , ad populi Romani ditionem adiunxit , magna
perPompeium ad imperij Romani vires, ad opes
populi Romani accefsio fa iìa est.
tsfi$xthum.fer'patrùt.
Fer opem occidenti patriœ , excipe cadentem pa-
triam , medere patriae grauissimè laboranti, eripe
summis è miserijs patriam, auxiliai e, auxilium aífer,
auxilió fis patriae, adiuua patriam, n oli pa trise deéfle,
noli committere vt patriam déferas , vt auxilium
tuum patria desideret in tam aduersi fortuna , in
tantis malis, calamitatibus , infortunés, miserijs,
tam duris, miferis, trislibus , asperjs, luctuofis , tur-
bulentis.acperditistcmporibus.

Contentus sum rerutn mearum statu; sufsicit , fà-


tisest, abundè est.quod habeo:acquieíco rébus me-
is: maiora non appeto.continet se intra fines hos a-
nimus meus, non prolabitur, non excurrit, nonse
longius effert, non fe tollitaltius, plus à fortuna non
postulo.
"'- 1 P: - " '> \ x ■
'Belli relitju'u txttngtttndtt.
In eam curam incumbe,ne qua belli scintilla relin-
quatur, vt belli extrema dtleas, vt belli celiquías
perse
AIDI MANVTII. ÌJ
persequare, atque confluas, vt profiigatum à te,
consectum, absolutum,sublatumpenitùs bellum lae-
taripolsimus.
Telti calamitai.
M ultaxlamna, eaque grauia bellum creat , insert, 1
importât: multis & grauibus damnis bellum regio
nes afficir .• vehémenter bellum. regiones vastat,
vexât, affligit.corrumpit, deijcit, prosternit,oppri'-
tnit : perdit bellum regiones, corrumpìt omnia,
perdit omnia,quasi flamnia vrit, & confu mit omnia:
nulla calamitasest ,nul!um exitium, nihil tam du-
rum , tam acerbum , quod in bello regiones non
sentiant,experiantur,ferant, sulìineant, perpetian-
tur:ecqiK)dinforhiniujnest,ccquscalamitas, acer-
bitas, diricas,qua: non ex bello naicatur.oriatúr,
creeturs'nulliusmaiiexpersest, nulla vacatcalamita-
te regioilla, in qua bellum geritur; perculía bello,
atque prostrata iacent omnia.
'Bellt meiHS.
Bellimagnitimorimpendet; res ad arma spectat;
graue bellum in metuest; versamur in timoré magni
beJli ;aducntare , appropinquare, adcíseiam graue
bellum videtun' graue bellum timemus, metuimus,
formidamus, cxtimescimus, pçrtimescimus.
Bellum sn(cipere tetnerarittm est,fiaire virtHtit. .
Bellum lWcipereJnire,inferre,mouerc,ad bellum
aggredi , arma capere, ire ad arma, saspè temeritaris
est; conficereauteni, perficere, absoluere,restin-
guere.adexitumfœliciterperducere,victoria termi-
narc, optato exicu concludere , non fortuns solùm,
*8 PHRASES
scd virtutîsetiamestargumentum; qui bellum siis-
cipit, istemerè fepe facít,tcmeraiio impelliturcòn-
íìlio jtemeritatisimpulsu peccar, quiverò bclli ex-
trema dclet, bello6nennmponit,finem facit,finera
statuit.bclli rcliquiasausert,contìcit,delet,non for-
tunae solùm, sed virtuti quoque acceptum refcrre
débet.
Hélium renofiltre.
Lepidus bellum ciuile inter dues renouauit , re-
dintegrauit, suícitauit iam extinctum , inflammauit
iam rertinctu m, rui sus exeitauit, concitauit , denuò
commouìt , conflauit , npuo bello ciucs implicauir, '
ciues in bellum denuò coniecit , magnis bclli ílucti •
bus obiecir,exprsesenti ianj tranquillitate magnas
belli tempestates-commouit, excitauit.
"Beneficij memor. >
Tuà in me officia nunquam obliuiscar , íèmper
meminero , memoria tenebo , perpétua memoria
tueborjCustodiam, conseruabo ; tua erga me mérita
nulla vnquam apud medelebitobliuio; nulla dies,
riulla temporis vetustas, non casus vllus, nôn íortu»
na, magnitudinem tuorum erga me meriterum im-
m í nuct, ex animo meo delebit, tollet,auferet,obli-
uionedelebit, obruet, obscurabit, extinguetj vige=
bit in me tuorum benesiciorum ïterna , perpétua ,
nunquam interitura memoriaj nullumapud metu-
um beneficium intermoriturumexistima ; tuamia
me singularcm benignitatem, incredibilem liberali-
tatem semper in aniíTo, semper in oculishabebo,
perire apud me,aut euaneícere nunquam patiar; ha>
rebunt
ALDI M A N V T I I. 1£
rebunt rnihiinanirno,rnente; mcmoriasixaperma-
nebunt; impreslà in animoac mente patebunt , ex-
ftabtmt tua bénéficia; vit» par, aequalis erit recorda-
tio meritorum tuorum; qui mihi vitam dies.ille ipse
tuorum officier íi memoriam terminabit; finis mi
hi ac terminus, & vitae , & benignitati s , ac liberali-
tatisin me tus idem erit, tuturus idem est; quàma-
roanter metractaueris, quàmbcnignè mihi feceris,
quàm studiosè in omni re commodaueris, quàm
humaniser & bénéfice mecum egeris,quibusofficî-
isamicitiam ndstram colueris.prosccutus sis,quibus
me rébus auxeris, ornaueris, hcnestaueris,ipiè mihi
atque ctiam alijs commemorabo, ita diurecorda-
bor,quàm diu mihi viuere eontigerir.
"Bemficium collât umJìnespe remtincrationis.
Contiili quoe in illum officia, bénéficia, mérita
potui, etsi remuncrationem plane nullam exfpecta-
rem: quantum in me fuir, quantum efficere &con-
íçqui potui,pro meo studio.meaque industria com-
plexus illum sum, affeci, ornaui , auxi omnibus offi-
ci/s, quanquam ab eo minimè parem gratiam exspe-
ctarem: nullum officij genus, aut studij, nullam o-
mnino rem,quaî vel ad vtilitatem illius, vel ad lau*
dem spectaret, omi si, prattermisi , infectam reliqui,
licet futurum non spet arem.vt memorem 8t gratum
experirer: omnia quaequidem prarstare mihi licuit;
prosecta in illum sunt, íùm tamen ípe nuHá niterer,
spes me nulla teneret,, futurum aliquando, parem vt
mihi gratiam reserret, vt omnia meaparibus com-
penseretoíficijs, remuneraretur ófficijs, œquaret
JO PHRASES
osficìj?, vt vllum grati animi signum ostenderet, vé
se mcmorcm gratumque probaret, vt vllum omni-
no studiorum ostìciorumquemeorum fructum fer-
rem , meam in illum voluntatem & beneuolen tiam,
quandocunque res tulit , vbi tempus & occaOo po-
ítulauir,reprobaui,ostendi,significaui,decIaraui,pa-
refeci;spetamenadductusnulla gratis rcserendae,
bcnc mcntusdc illo sum|quàm potui studiosiïsimc;
quanquarn illiuscrga me voluntati diffiderem,spem
in illius voluntate minimam poncrem , pariter ani-
matum in me forent)n confiderem: licet fore non
considère m, vt paribus mihi responderet officijs.
Boni ciuis est publica curare.
Boni ciuis efi, ad bonum ciuem pertinet.bonum
ciuemdecet, suam voluntatem adpublicam causam
aggregare, accommodare,adiungere;conferre,cum
publica causa coniungere , in omni sua voluntate,
quid rationes publics ferant,quid respublica postu
ler ípectare, intueri, attendere : niliil vnquam velle,
àpublicareseninctum , alienum, diíìunctum, sépa
ra tum, rcruotum , quod reipublicae rationibus non
condùcaf.expediat, vtile sir: quod reipublics com-
moda non postulent.
; ^ , Bonus ciuis es!o.
Da operarn,eniterc, vt bonum te çiuem pra?beas,
prxstes ,.vt boni ciuis partes tuearc, fustineas, agas,
exequaie,vtboni ciuis officiofatisfacias, vtea pre
stes qux bonum ciuem décent, quaeexspectantur
ab ep, qni boni-cuijs nomen aucupatur : noli com-
mittere.caucneboni ciuisin offìcio reprehendaris,
nc
A 1 D I MANVTII. JI
ncboni ciuisofficium prœtermittas, nequid à te
fÌ3t,ne quid committatur bono ciueminus dignum,
indecorum bonociui, neciuiseius qui ciuitate di-
gnus haberivelit, partes in te requirantur, olíìcium
in te desideretur: obeunda tibi sunt, praestanda sont
non indiligenter, aut languidè munera boni ciuis.
"SreHiter.
Quid qusrisî'noli quçrere.quid plura.?quid p!u-
ribujíquid multaíquid multis/ne plura.pUiribus.ne
multa.ne rhultìs,ne te multis morer,ne temultis te-
nean^quid opus mulïLsí'vt in paucamulta conferam,
vt paucis concludam; vt rem paucis compIectar,corn-
prehendam,perstringam; vtsummatimexponam,vt
breuitatevtar; vt satietatem longaeorationisefFugi-
am; ne longam orationem fi isci piam; vt Laconicè, vt
vno verbo, vt compcndio, summatim, nonparticu-
latimremperstringím. > .
Cafar dux optimus.
Dux, imperator, rector exercituum Cçsar is fuit,
quo prsestántior haberi nemo possitj prœfuit exer-
citibusCaefàreximiacum laude; ductorcopiarum
suitneminisecundusjcopiasduxitadmirabili rerum
beUicarum scicntia;gesiit bella suo ductu.ea virtute,
aç vigilan tia, non modò vt superiorem, sed nec om-
nino parerh quenquam vthabuerit.
C*.far vicitTompeinm. ■'
Caeíàr Pompeium, cùm exercitùm îpíè haberet
xnultispartibusinseriorem,pugna t'amenfrcgit,prç-
Jio superauit,acievjcit,fudit,íugauitque; copias e-í
iusp;ofligauit,infugaaiconiecit3conuertit; victoria
$1 P H RASES
est potitus, victoriam tulit,obtinuit,consecûtus eft^
adcptusest.
Casaris humanisas.
Ca»sar prxter multas, quibus floruit, virtutes , vt
virtutcs, quibuscnituit, quxin illo viguerunt.mul-
tas omittam : ea fuit humanitate , eius humani tatis,
capraeditusbumanitate, vtnihilsuprà posset, vtne-
œo cum illo conserendus,comparandus,aequandus,
nemoilli par fuisse videatur: liberalitate C a/far ex
cellait, omnibus antecelluit, prsstitit, omnes vicit;
nibil C'aesare humanius ; humani tatem Caesar ita co
luit, vt nemo ad illum conferendus ; ncrao illo fuit
ad humanitatempropensior; proprio quodam na
ture munere factus ad libéral) tatcm videbatur, íìn-
gularem in exerccnda liberalitate , & przcipua qua-
dam laude dignum iurc Caesarem dixeris ; laudem
libetalitatis prxter caeteros Csíâr tulit: kus libérait-
tatis Vni maximè Caefâri debetur.
Calamítatum consMundinefinsus amiítitur.
Malorum vsus mini senlum ademit, senfibus or-
bauit ; leuiora videntur quae diu sustinui mala ; oc-
calluit iam ánimus diuturno malorum vsu; callum
obduxit animo meo diuturna calamitatum consue-
tudo,sic, vt minimè scntiat,vt íènsu prorsus vâcet,vt
sensum amiferit.
Camtllus Romant ex obftdipne Gallorum
Itbtrauit.
Camillus vrbem Romanatn obfidione Gallorum
exemi t , liberauit, ab obíìdione vindicauit , ex obsi-
dione eripuit, obscssam , septam , copijs Galloru'rn
•" vndique
MSI MANVTII.
vndique cinctam , oppreflam, liberauir, in libcrta-
tern reslituitj Jibertati restituit , libertate donauit, li-
beram reddidir, íèrúauft, seruauit irícolumem, sal-
uam,incolumemreddidit,saIuteatqueincolumita-
te donauit: Gallos.vrbem obsidente6,obsidione pre-
mentes, vrbislibertati, castris circa collatis, immi
nentes, obíìdionis corona cingentes, circumsiden-
tes, caítris positis advrbera, sedentesexpulit,ciecit,
in fugam conuertit, diíìedt, fugauit, dissipauit,
summoùît.sudït, sugauitque.
Candor.
Cùm ingehium mcum re perspexeris , cognouc-
ris , cxpertus sis, vsoperspéâum habeas , ipíàre co-
gnitum: nihil iri me inuidiosom aut sallaxdebesag-
noscere : abéffè me ab omni dòJo, omniq tie fraude,
minimè dolosum, astutum , insidiosum , fraudulcn-
tua, nectendissraudibus, parandis dolis, struendis
insidijs afluetum , sinceri animi, simplicis ingenij,
apertJE-voluntatis, rectar mentis, alienumabarte ú-
mtdandi, sraudandi, faUcndi, decipiendi.
Cafutrei.
Hoc rem contihet, in hoc totares agitur ,in hoc
sont omnia , sita sont , posita , collocata , constituta:
exhocomnia pendent, hoc intereíí inter omnes
partes,valet in omnes partes: hoc tanti est,eius pon-
der'is est, eiusmodi est, vt omnia comprehendar»
complectatur: hxt est totiusrei somma.
Castrâmesart.
Apud Patauium castra posuit, locauit, constituit,
secit, metatusesl;
"■"* • Patauiarnobsidionecinxit,òbse-
■— ' C
54 PHRASES,.
dit suis copijSjsuosepfit exercitu.
■ Cas» causa, cectdt.
Vt causà q|tiderim, Iitem perdiderim , euénit,
obuénit, contfgit, obtigif , accidit, factum est , cafu
factum est , caíus tulit , sortuna secit , fortuns pla-
cuit.
Cato Censorinus omnium innocentijtimus
tn iudicium vocatur.
Cato cognomeoto Censorinus, qui Ccníbrini
cognomen tulit, qui Censorinus est nuncupatus,
qui Cenfbrini cognomine vsus est , cùm nemine eí-
setprobitateinferior, neíninem haberSï integritate
superiorém, nemíni de probitate concederet, boni7
tateczterís cxcclleret, prxstaret: quinquagies ta-
men accusacus est, in iudicium vocatusest, postu-
Jatus.est , ei dicta dies est, eius nomen delâtum est,
causam dixit vitae sua?, actprum suorum , rerum à se
gestarum rationem reddere, vitam suam atquein-
nocentiam probare coactus est, subi; t iudicium,
reus fuit, factus est, sedit reus, sedit reorum locp:
iudicium, tribunal admit, accula toru m audiuitim-
pura maledicta, acerba conuicia, accusationismole-
stiamsustinuit.
Certòscias te amari.
Sic habeto, illum nemini concedere,qui te magis
ex animo diligar, te illi neminem esse chariorem,
neminem illo eflè ad te amandum propensiorem,
singularem illius esse in te beneùolentiam, summam
in illo esse ad te amandum animi propenfionetmye-
lim fie habcas , pro certo habeas , plane credas , tibi
persiia
A ID I ' M i »V T 1 1. 3f
persuadeas, proríûs animum inducas, in animum in-
ducas , cum animo tuo constituas, pro certo habeas,
pro explorato, pro corn pcrto, oraculi Ioco,minimè
dubites,minmie dubitantercredas.persuasum atque
frxum in animo tuo sir, velim : ita credas prorsus, vt
minime dubites, vt dubitatio tibi nulla relinquatur,
supersit, rel/qua sit: creJas mihi itidem, vt oracula
crederes: hoc mihi ita credas, vteditum exoraculo
putes.
Ciceropr<»er modum doliïtt mortua film.
Dolorisplurimum Cicero hausit, accepir.ccepít,
tulit ex morte, exobitu, ex interitu filiae : grauiter
est afFectus , magna in solicitudine suit , vexa tus est,
oppreíîus est; ita doiuit.vt nemo magis; tam doluit,
quàm qui maxime; obirum filiae tulit acerbissime,
sic, vt iucunditatem omnem penitus amiserit; sum
mum attulitdolorem Ciceroni, dédit, peperit obi-
tus filias ; sum mam Cicero sensit acerbitatem extin-
cta filial incredibilem animi cruciatum pertulit.
. Cicero & Cato amici.
Erant Cicero & Cato & amicitia & íènsibus in
Republica coniunctissimi; amabant intér se vehe-
menter Cicero & Cato, & erantpariter in Republi
ca animati , erant sensibus in Republica conscnticn-
tibus.
Cicero ágtttdarum ça»farumartifex.
In agendis causis Cicero omnibus antecelluit,1
prœstititjvicitomnes, excelluit inter opines» ante-
iuit omnes, antecessit; patronus Ciceroni conseren-
dus nemo fuit , neque cloquentia , neque studio,
~. " . "r C a
3<í PHRASES
ncque fidej ad iudices, ad tribunalia, ad causas tan-
tum eloquenriae, ftudij, fidei, quantum Cicero.ne-
moattulit; iniudicijs,inforo,in forensibus causis,
infbrensi munerc, in tractandis causis-, in causarum
patrocinijs, in defendendo , & accuíàndo par Ci-
ceroni nemo fuit.
1 Cicerofplendid» habttauit.
Domo Cicerovtebatur cumprimislâutaj& per-
elegantì; habitabat Cicero lautifsimè, & iucundissi-
mè, cae Ciceronis «des erant , in quibus ncque lau-
titiam, nequeelegantiam desiderarcs; eratin Cice
ronis aedibus lautitix multum, átque elegantiz.
- Cicero TUtonemsecutus est.
Platonem Cicero vehementer auctorem seque-
batur ; Platon i tribuebat plurimum, summam fidem
habcbat, plané credebat, vt oraculo credebat ; Pla
tonem habebat eximium ; singularis erat apud Ci-
ceronem Platonisauctoritasjerrare Cicero cum Pla-
tone malebar, quàmcum alijs benefentire; plurimi
apud Ciceronem erat Plato , faciebat pluris ncmi-
nem, plus apud éum ponderis habebat nemo.
Cito.
Rem aggredior sine mora, absque mora > conse-
stim, è vestigio, huila mora fada.
Ciuilisdifcordta sopita.
Longius etiam ciuilis discordia manaflèt, pro-
cessisiet, progressa esset, grauioreíTet sacta , nisi se-
natus eam comprcssilset, repressisset, nisi scnatus et
occurrisset, obuiam iuisset , impedimenta obieciflèt,
-jmpedimentofuisset,
r. "ì Ciuitas
MDI MANVTII. J7
CiUitas ex vrrtute douâta.
Non diuitia? sed virtus aditum patefacìebat ad
ciuitatem Romanam; ciuitate Romana donabatur^
qui virtuie, non qui díuicijs emineret; non opes.sed
virtutes ciuitatem Rorrîanam dabant; patebat Ro
mana ciuitas virtuti potiùs , quàm diuitijs; ius Ro
mans ciuitatis consequebatur, dignus Romana ci
uitate putabatur , recipiebatur in ciuitatem , ad ci-
uium numerum adscribcbatur , ciuis locum obtine-
bat, reíerebatur inter ciues, adscribcbatur in ciui
tatem, particeps ciuitatis, ciuiliumque munerum
fìebat, impertiebatur ciuitate, pcrueniebat in ciui
tatem, ci ciuitas comraunicabatur , non qui opibus
abundaret, afflueret, valeret, sed qui virtutepolle-
ret, excelíeret, praesiaret: non instructis,acbcne
paratis à re domcstica, sed virtute prsditis homini-
bus faciiis erat, expeditus, minime dubius ad Ro-
manam ciuitatem cursus, via patebat, n ullo negocio
apefiebatur, ad iura muneraque omnia ciuitatis Ror
manse, praemium Romana ciuitas erat.
Clarus in Republtca.
Vir clarissimus, spectatissimus,& in Reipub. ma-
ximis grauissimisque causis cognit i:s,atquo«inpritnis
probitus'jhomovalde bonoratus,roultjeexistimatio
nis & auctoritatis; cui plurimum tribuitur , cuius est
grauissima auctoritas ; cuius sentcnna ac voluntas
pondus habet; peritus adminisirandsereipub.gna*
rus ac sciens tractandae Reipublice; non parum ver-
satusin publicarcjminimè omnium peregrinusinre-
pubJica ; omnes Reipublícae partes optimè tenens;
}8 " P H R À S E S
minime omnium rudis in Republica."
Clarns apud ciuesfuos.
Valcsauctoritateapud tuos ciues, magnus atqup
honeflus es in ciuitate, magno es in honore , ac no-
mine apud tuos ciues, magni te facit patria tua,mul-
tum tibi désert, multum tribuit.
CUrusinpatria. •
Vales auctoritate apud tuos ciues, tui te ciues
magni faciunt, magnuses , honoratus, clarus apud
tuos ciues; multum tibi ciues tui deferunt; patria
tua tantum tibi tribuit, quantum fortaíTe nemini,
atqueadeò quantum prorsus nemini.
Comate mutations rerum bumanarum.
Intendite animos vestros, ipsi vobiícum consu-
lire, inite confllia cum anímis vestris; & quaesit for-
tunac vicifsitudo, quxmutatio, qui fluctus rerum
hu manarum , quàm varia tempestate iactetur homi-
num vita , cogitate , animaduertite , attendite , exa-
minatei perpendite , cum ratione tanquam aequîlsi—
ma lance, diligenter aestimate. ".
Colloqui cum illo nonpojfum.
Vt illum adeam , ad illum accedam, ad illu m me ■
conscrarh, illum alloquar, sermonem cum illo ha*
beam, illius vultum subeara , adduci nunquam po-
tero, impetrare à me non potero, ímperare mihi
non potero , peifuadere mihi ipsi non potero, ne-
que adduci raeaTpohte ,nequevlla impelli ratione
potero ; nihil difficilius, laboriosius , molestius , ni«
hil maioris negotij , quàm vt cum illo sermonem
iungam.
Cornes
A L D I MA N V T I k 35
Cornes perpétuas.
■ Asiiduum,perpetuum, vsque durh vo!ueris,quo-
ad volueris.çomitemméhabebis, me tîbi comitem
prœbcbo: haerebotibi vsque, tibiaífixus ero,dum
tua voluntasferet : nunquamàte,nuhquam à tuo
latere, nisite volente, lubente, concedente , permit-
tente, diícedam i nulla oie res , nifi tua voluntas,
auellet abs te , amouebiti seiunget , difiunget , ab-
iunget.
Commendatio diligentisiima,
Sictibi eum commendo , vt maiore cura, studio,
sollicitudineanimi commendare non possim, velim
tibi persuadeas , nihil me maiorestudió à te petere,
hihilTemihigratiusfacerepofl'cqiíàm si omnibus
tuis opibus, omni studio eum iuueris: peto à te ma
jorera in modum, vel humanitatis tuàe, vel mea cau
sa, vt eum auctoritate tua , quaî plurimum valet,
çonserúatum vclisrità â te peto,îVt maiore studio
magfsve ex animopétcrenon possim, veli.m omne
genus Jiberalitatis , quod & ab humanitate,& po-
testáte tua proficisci poterit: non modò te, sed
etiam verbis, vulftí denique exprimas : veherríentcr
te rogó vt cures, yt ex íiac commendationeraihi
qùlm maximas, quàm primùm , quàm sopissimê,
gratiaságat: vefîm eum omnibus tuis oíficíjsatque
omni liberalitate tueare si me tariti facis, quanti &
ipse existimat, &égo'sentio, cures quamprimum in-
telligam , hanc meam commendationem tantum
illi vtilitatisattulisîè, quantum & ipse sperauit, nec
ego dubitarim: velim eum quàrh honorificentissimè
C 4
40 -PHRASES
pro tua natura , & quàm liberalissimc tractes , velím
tu m quàm liberalissimc complcctare , maximopeíb,
& vt meum amicum & tua dïgnutn amicitia tibi
commendo, vehemcnter mihi gratumerit , si eurn,
humanitate tua , quae est singu]aris,comprehen de-
ris, lìcnbi eum commendo, yt neque maiorc stu
dio qucnquam , ncque iustipribus fie causis cpn>
roendare possim : gratissirnu.ua mihi seceris , si huic
commendationi meae tantum tribueris , quantum
cui tribuisti plurimum, id est, si eum quàm maxime,
quibuscunque rébus lionesic ac pro tua dignitate
potcris, iuueris, arque ornauen's , peto à te majprern
in modum, yt ei omnibus in rebns,quantum tua di-
gnitas vfidefque patietur ^commodes: cures, vtis
jptelligat hanc meam commendatioriem maximq
fîbi apud te & adiumento& prnamentp suiíse : si
vlla me apud te çommendatio valuit ( rnultas autem
yaluiiîe plurimum scio) haie yt yaJeat , rogo ; majp-
remjn modum à tepeto, vt cùmomnes meps dequè
actuosobseruare pro nostra necefsitudine debeas,
hune inprimisita in tuam fidem reçipias , vt ipsc in-
telligat nullam rem (ìbi maiori yíui, aut ornamento,
quàm meam commendationemesse potuifle: eum,
fi me diligis.eo numéro cura vthabeas, quomeip»
sum: hanecommendationem, quamhislitteriscon-
signare vol ui, scito este omnium grauissimam : eum
si tibi commendabo verbis ijs, quibuscùm diligen-
tissimè quidagimus, vti Íolemus, vix tamen studio
meo satísfccifle mihi videar ; génère commendatio-
pismixisico, eoque plané, quòd sit ex intima arte,
jntjmoque
ALDI M A N V T I I. 4J
întímoqueex animo depromptum , vsum me puta-
10 : çommendo tibi eum non vulgariter , sed ita
prorsus, vt quos diligentiísimè , valdecjue ex animo
solco; quanti apud te sum , tantum valcre apud te
co mmcn dationem meanrt, esflce vt inteJligam ; euna
t ibi çommendo ea com m cnda none, qus po tclì esse
diligentiísima.
Commmdo tibihancrent.
Omnem tibi rem , atque causam çommendo atq;
írado, eiûs negorium sic velim suscipias, vt si essct res
mea; tibi çommendo, actrado, vt grauiisimè dili-
gentissimequepossum. , *
. . Commed* (fhonor tuuscm&mthisurit.
Toto animo de tuis commcpdis, ornamentisque
cogito; yaíde Jaboro de cuis commodis& ornamen-
tis; miBi tuushonor, & tuas fortunae etiam atque
etiam cura; sunt; de vtilitate, ac lande tua «que ac de
me ipso cogito; ita çqgiip, vt nemomagis; tam cogi-
fo, qu^mquimaxio/è. .. ,
Commodts mets non consul»u
NuIIam hactenus vtilitatismeae rationem habui;
nullam rarionibus meis operam dedi; de vtilitate
minimum laboraui; vtiljtatem minim.è Ipectaui, cu-
raui, quaesiui.secutu^sum; nullumin vtilitate sìudiú
posui.nihil industrie locaui.nihíl opéra; consumpsi;
diligentiam c»mmodorum causa nullam adhibui,
ad rcs meas nullam contuli; res meas indiligcnter
administraui, tractaui.
Commuais mons.
Hic tibi me cum, hic inter nos comunis est mons,
C S
r h r a s á s" a ' ; .'
diuifus aquarum diuortijs; particeps vterque no
strûm huiuscemontís est, mons hic patinet ad v-
trumque nostrûm; iuris vtriásque nostrûm est , iu$
habemus vterque in hoc monte.
Conatus tnmagnts Ludandtts.
Qui sacinusegregiumaggrediuntur, ns, etiamsi
non succédât, laus tamen aliqua debetur.- qui ad
res praeclaras animum adijrìùnt , animum adiun-
gunt, sese applicant, sua studia conferimt, prae-
claris in rébus suam induflriâm exercent, operam
ponunt, ij, Kellî spem sortuna frustretur , fallat,
vel fi spei exros non respondeat, vt id quod ve*
lint, minus aflèquantui'.'vrquò spcctant, minime
perueniant ; omni tamen excludendi laude hon
surit , aliqua tamen eos ornari laude aeqùum est.*
magna suscipientibus , ad res egregias , nobiles ,
praeclaras, eximias aggrédièntibus, vel si frustré
labor suscipiatur, inants Opéra fit, non plané fce-
liciter, non prospéré, non optimè, non omninó
cx animi sentcntia res cadat, habendus tamen ho-
norcst; praeclaraconantes, in sccUrtdis tertijsque,
si consequi prima non Jicear , consistere laus est;
qiùadsummamgloriamsuaEvitaE cúrsum dirigunt,
qui summa petunt,ad sùmma conténdunt, eciam
fi spe frustrentur, etiam si.quò intenderint.non
perueniant, etiamsi metam non attingant , est ta
men cur laudentur , non sunt omni prorsus laude
summouendi, decus aliquod ,mercedem volunta-
tis egregiae,magni, praestatrris, excellentis, excçlíî,
erecti animi prsemium serrexiebcnt. : ■>*■'
Cencefto.
AIDI M A N V T 1 1.
Conecsiio.
Quod ad me attinet, facilè patior, non impedio,
coacedo , permitto, modò fine tuo incommodo
fiat:modò ita sacias.ne tibi incommodes,ne incom
moda tibi fis, incommodo tibi sit.coníra tuum corn-
inodum fit, tuo commodoaduersetur,quod com-
modo tuo facere possis, commode sacere possis.sine
moieíìia tua fiat, modò ne tuo damno, naalo, detri-
mento fiat, modò fit è re, e commodo tuo.
Coneiji ecjfihes.
Omnesequitum turmae occifione occifie, cxfx,
concise, trucidatoe.obtruncata», profligatae sunt, ad
vnum occifione perierunt équités.
Ctnclujto eptftolce.
Finem scribendi faciam , si te primùm rogauero,
vt me diligas; epistolae clausula haec erit, vt beneuo-
Jentiam in me tua m abs te petam : eprstolam ita con -
cludam, ita finem faciam , imponam.
ConieSura affequt.
Vt rationem ineo , ratione colligo , ex ratione
conijcio, vt mea ratio est, vt mihiostendit ratio,
mihi ea ratione Iiquet,liquidò patet, facilè constatr
quo die prslium çommifium est, eodem naucs pro-
fectx sunt. -
Consensus opinionum.. .
Coniunctum est meum consilium cum tuo: con-
sentiunt, concinunt sententiae nostrae; nihil à tua
meadistat.diíTentitjdiícrepatopinioj idem senti-
mus; à tuo iudiciomea sententianonabhorret; i-
demsequitnur3Ìdemestvtriusque sensus; congruit

l
44 phrases
cum opinione tua sententia mea; dissentio inter
nos nulla est , disientionis aut controuerfisnihil;
conuenit inter nos.
CottfilíjscOpHS.
Consilium meum hoc fuit, hpçspectaui,hoc vo-
]ui,hocfecutus fum>idegi, hue retuli meaconsilia,
meas cogita tiones, hue animum intendi, mentem
direxi, confîlia contuli, hue spectauit animus meus,
hic animo meo meisque coníìl ij s sçopus fuit.
Confiìium dare.
Hoc tibi confiìium do.tuade laude si Iaboras,tua
si tibilauscuraeest, cordi est; te hortor, adhortor,
co!iortor,suadeo,autor tibisum; hoc est meum con
silium ; mei consilij hoc est ; mea haec est sententia,
opinio, meus sensus.meu m iudicium; ita cen(eo,i ta
mihi videtur, placet, probatur; fi me audies, hoc fa
ciès; si meum consilium sequeris, mea tibi sententia
si probabitur, me approbante faciès, de mea senten
tia, meo consilio,meo suaíu, mcauctore; si me pu-
tas quidquam sapere , non eflè prorsus insipientem,
aliquid videre ; si meum confiìium habet aliquid a-
pud teponderis; hoc faciès, ages.aggredieris , fus-
cipies, faciundum tibi iudicabis.
Confiìium in/ìubijs fetenâum.
Sapientis est incertisin rébus, dubijs , ambiguis,
obscuris , in controuerfia positis , in aliqua difficul-
tate constitutis, in ancipiti rerum statu,amicos con
sidère, in consilium adhibere,adamicosreferre,ad
consilium amicorum confugere.amicorum confilio
vti , sententiam exquirere , adiré ad amicos consilij
cauíâ,
ALDI M A N V T I I. 4y
causa, petere consilium ab amicis, velle cognoscere
quidamicis videatur , quid amici íentiaru, qui fit
amicorumsensus,qu3e sentcntia, quid habeant opi-
nionis,probent,ccn(èant,iudicent,faciundum ex-
istimcnt.
Consilium-.
Consilium meum hoc fuit, hoc ípectaui, hoc vo-
kti, hoc secutus sum, id egi, eò meHtem intendi.
Conjilhini frobamtn*.
Consilium mihi tutim probatur; idem scntio,
quodtu; méuscumtuo sensu cortgruit; aslcntiorti-
bi ; tuarn sequor íèntentiam; rectè fendre mihi vidc-
ris;accedo ad tuarn fententiam; tecum in eadcm
sum sentcntia»
Consilium «.rdttum.
Difficilis dcliberatio est, lubricusad deliberan-
dum lócus, consilium capere nescio , valdehacreo,
impedita deliberandi ratio, consilium abest, expli-
care nihil queo , expedire me nequeo , inops consi-
li;,inopsà consiliósum.conlìliumdiu si ultra quero.
Ccnsttni.
Hominem grauem,certum , minimè mendacem,
minimè falíùm , studio fum veritatis,cognoui , ex»
pertus sumj nihil in eojeuitatis , aut inconstantias,
nihil inane , varium , mutabile , inconstans, ntillam
animi infírmitatem, mill«m sententia» varietatem,
nullam consilij mutationem deprehendi ; magna
prxditum suauitátesemper cognoui; ismihisemper
visusest qui sibi optirnè constet, nihil leuecommit-
tar, nihil inanc cogita, non facilè discedatàseipso,
ifi PHRASES
«grè discedat à sententia , mutet confílium , susce*
ptam opinionem abjjciat , seníùm deponat, de suo
statu demigret, quem nu! la res facilè abducat, aucl-
latà sententia; cuius mentem hue & illuc , in liane
aut in illam partem, in quam velis partem , vtram in
partem velis, non facilè flectas, sgrè traducas , cum
labore torqueas, alieno tempore niiiil loquitur, ni-
hil agit inepte, nihil non loco, idem ei vultus in o-
mni re ,eadem in omni sortuna mens est.
Constantin Uudanda.
Si quis in recta sententia sibi constat, ei magna
lausdebetur; tuericonstantiam in recta sententia,
laudabile est ,laus est, laudi est, laudemhabet, as
sert, parit, cum laude coniunctum est, egregium
est , praeclarum est , gloriosum est; perseuerantem,
pergentem, permanentem in recta sententia, laus &
gloria conscquitur , laus excipit immortalis ; in re
cta sententia laudabilisadmodum est, laudibuseffe-
renda , ornanda , honestanda , decoranda, stabilis
& firma & perpétua permansio; tuenti acriter,&
fìrmo in primis animo rectum consilium , scnten-
tiamçumratione congruenrem, Cumsalute Reipu-
blicse coniunctam, quae fit è Republica, in Rempu-
blicam , è re çommuni , in rem comrounem; è com
mode publico,quae valeat acfRemp.ad rem commu-
nem,ad commoda publica.decus eximiumdebetur.
ConfuetuàtnetntroâttUutr» .
Tralaticium hoc est, vsitatum , in morepofitum,
more confirmatum, more comparatum, mos obti-
nuit, mosinualuit, morjsest,consuetudoita sert*
more
ALDI MANVTII. 47
more fit, vsù hominum euenit.
Conttmni ab omnibus.
Plané desertum eflèmeatque abiectum intelligo,
nullo ii m lnco sum,reij cior & contcmnor ab omni
bus, nulliusiam pretíj sum, ordinem nullum obti-
neo, fabula sum,nullus sum , habcor in postremis,
despicior, deipectus sum, nullius loci sum,nullius
ordinis, posiremas conditionis, intimas sortis.
Conter»no aittrtus iadtcium.
Facile patior te ita demesentire.exiíHmare.opina-
ri.tuum huncefle de me sensum; cpntemno tuam de
me opinionem , sententiam , iudícium ; tuam de me
íen tentiam inanem , prorsus leuemque duco ; parui
est apud me tua de me sententia ; quid de me sentias
parum aut nihil moror ; quae tua si t de me sententia
parui pendo.
Contentio.
Haec vsque ad noctem ducta controuersia est,lis,
contentio,pugna,altercatio ad multam noctem pro
tracta est.
Contintnsfis.
Caue, videj studium adhibe , confilio vtere, di
ligentes animaduerte, ad uerte, attende quàm dili»
genterpotes.necontincntiaeterminostranígrediare,
ne longius progrediare, quàm continentiae ratio
praescribit , ne,quos tibi continentia terminos prae
scribit, eostranseas,transilias,traijcias,tranfgredm^
prstergrediare, ij s excédas, ab ij s excédas.
Conttnerefc.
Vclimte cohibeas, velim tecolligas, velimte ad
4? PHRASES
modum rcuoces, ad rectam rationem reducás, intra
rationis girum reuoces, traducas ; homo es à cupidi-
tateomni longé remotas. ,
Cáhtt* i/otum reiexìtus.
Non cecidit vtoptábam; praetermeamvolunta-
tem , contra vòluntatem, contra qíiàm volebam, se»
cus ac volcbasn, cuenit; cxitum res habúit alienum à
voluntate, minime CUm vóíuntste congruentem,
aduersum voluntati; exitus rei, euentus rei voluntatî
non reípondit • optatum cxitum consccuta res non
est, ad exìtum non peruenit; re$ pro voluntate non
successif; cupíditátem fbrtuna friistráta est, sesellit,
delusir, irritam sccit ; summa cupiditas res plané
nulla fuit ; speratufn euentum sortita res non est,
«actanonest, adepta non est ; m'ea exípectatione
ium frustratus; aliter atque opinabar contigit.
Copia i» dtfcrtmine.
Caesar Hispaniensi bello Pompeij copias in som
mas angustiascompulhvn maximas omnium rerutn
difficultates coniecit.eò redegir, vt omnium rerurn
penuria laborarent, inopia premerentur,confice-
rentur, pessimè accipérentur, in maximis angustijs,
diffìcultatibus, veríarentur, plurimis incommodis
afficerentur , plúrimasustinerént incommoda.
Copagtntre, non numérofirmtt.
Génère potius,quàm numero,firmumexercitum
liabebat Caesàr; fréquentes admodum Casíâris co
pias nonerant, sèd fortitudine praestabanr, erat in
çastris Caefaris virtus, multitudo non erat; non roi-
litum copia, trcqucntia, nusncro,scd eorum virtúte,
'"- robore,
AtDI MANVTII. 49
robore, sortitudine, animipraestatuia ,corporisvi-
ribus, valebat Caelàr : numeroexiguuserat Cçiâris
exercitus , firmitate amplissimus.
Craflus Rom* ob auaritiam tmtleaudiuit.
Périme omnium Romanorum audiebat Craflus
auaritiae noíTjine: roaximè omnium Romanorum
CraíTus auaritiae flagrabat infamia : aurum sitire , o-
pesappetere maximè vnus omnium, magis quàm
caeteri, praner caeteros 'Craflus putabatur: nemini
grauior ac turpior in vrbc Roma , quàm Crasiò , in-
urebatur auaritia; nota: auaritiaevitioCraflum ma
gis, quàm quemuis alium, hominum notabafopi-
nio; incumbereadopes, inhiarediuitijs tanto stu
dio, quanto in vrbe Roma nemo praeterea , Craflus
existimabatur.
Culpa vacuus.
In me cònferenda caulà non est, culpa vaco,cuJ-
pam ego non sustineo, expers culpae sunvffini; cul-
paenonsum,purusà culpa sum,culpam ignoro,lon-
gilsime absum à culpa , longe remotus à culpa sum,
tamabsumàculpa quàm qui msximè , culpae mihï
nonfumconscius, extra culpam íum , in culpa non
su m.
Cumfratre locutm.
Hacderccum tuofratre multa verba féci, íàtis
prolixe sum locutus.longum habui sermonem,mul-
tis verbisegijongam habui orationem, oratiomihi
cutn tuo íratre fuit vberrima.
Cum imperio effe.
Gessi maxima impuia , suíiinui, administraui
D
50 PHRASES
maximas res , summis rcbus perfruì : somma mihî
coromiíTa surit imperia 5 crédita, mandata , tradita;
turam gcssi rerum maximarum;amplissimo imperio
non semel vsussum ; magno saepè cum impeiio , in
imperio fui. - ,
Cttpiditas reprejìa.
Improbam iljiuscupiditatem refutaui, repressi,
ictudi, fregi; obieci me; opposui illiuscupiditati,
Jibidini, intemperantix: feciatquetífecï, neposiet
cupiditati suaE satissacere, libidini obtemperare, ini
que cogitare, perficere, improba confilia ad exitum
perducerejlongiuscupiditate processisset, nifi ego
incurriflem, occurrissem, obuiam iuisscm, impedi-
íTem , impedimento fuissem , impedimenta obieci-
ísem; rapiebat eum cupiditas, ego repressi; effere-
bat cum libidinisimpetus, egomodumstatui,men-
tis impetum compreísi, fregi, inanem feci,retar-
daui.
Cura dubms.
Ancëps valde sum , in ancipiti cura verfòr : non
dispicio , non dijudico, vtramin partem me dem,
vtrum sit rectius , conducibiJius eligendum : consi-
lium non explico, exitum non reperio, animi pen-
deo, dubius sum , incertus sum , exploratum , aper-
tum , certum non habeo : dubitatio me tenet : diffi-
cilis mihi dubiratioest , versor in dubitatione , te-
neorimplicatus, variè distrahor,in vtramque par
tem animusinclinat: dubia cogitatione, ancipiti cu
ra distrahor.iactor, versor: pendet animusmeus,
fluctuât, labatin coníìlio, nutat, non consistit.nihil
liabet
AID I MANVTïI. 5I
habctcxploratijharrco; nihil explico, nihilexpedio:
quid confili; capiam , ignoro; explicata capiendi
confìli] ratio mihi non est.
Cura ex anici mùrbc.
Tuus me morbus valde solicitât , solicirum Iiabet,
grauiafh'citsolicitudine.grauiteranpit.africit.assti-
git, acerbe vexât: molcstifsimus mihi tuus morbus
est, valde grauis,vehementer acerbus, amarus in pri -
mis, sommai molestia?, solicitudinis,acerbitatis,cu-
rae, doloris,angoris.* lummam extuomotbomole-
stiam capiOjiuscipio, traho, haurio, sumo: tuus me
morbusin magnamsoIicitudincmadducit,grauitcr
commouet.maximè perturbât.
Cura tti*m áignitatcnu.
Omni industria contende, omni fludio Jabora,
incumbe toto pectore, confer hue tuas omnes vi
res, tua studia, curam,industriam,enitere quantum
in te est, quantum in te íìtumest, quantum potes,
quàm potes maxime, cunctis viribus acneruis,hoc
âge diligenter , da operam quàm potes diligen
tes, summam adhibe diligentiam , studio contende
quàm licet maximo,quantum potest esse maximum,
summo prorfus, hoc vnum cures, laborcs, studeas
înprimis, practer cacteras res praecipuè, potissimùm,
ante omnia; ne tux dignitatis iacturam facias, ne de
tua dignitate detrahatur, ne quidaduerfi digni:as
tua patiatur , ne tua dignitas violetur, ne quod
in tua dignitate damnum facial, ne quid feras de-
trimenti , ne qua labes aspergatur , ofFendatur
honori tuo, ne quam existimatio tua iacturam pa-
51 PHRASES
tiatur, ne spJendor dignítatis tua; obscuretur,né
quid tus exislimationi quispiam meritò deroget.
Cura meas res.
Proípice,consule,prouiderationibusmeis,suscipe
me, rcspice fortunas meas , tuere me , complectere,
soue: mes tibi rationes cura; ûnt, turam suscipe re-'
rum mearum.
Cura mihi es.
Nunquam de te non cogito: nullum à me tempus
prastermittitur de te, tuisque rébus cogitandii nun
quam mihi ex animo esfluis,excidis,discedis:excubo
animo tua tuarumquererum causas in te>tuisquere-
bus animus meus perpetuus est: meae curg omnes in
te siint; te semper spectat animus meus:mea; cogita-
tiones in te tuisque rébus consumuntur omnes.
Cura mthi tu* resfunt.
Toto animo detuis commodis, omamentifque
cogito; tuam vtilitatem assiduè fpecto; hœret in ani
mo de tuis commodis assidua cogitatio ; fi quid è re
tua est, id maxime laboro; tua; mihi res.tua; íortuna;
cura; vehementer funt; tua; rationes quid postulent,
nunquam nonattendo; omnis mihi de re, tuisque
commodis ccgitatioest;tuàm vtilitatem roeaé spe-
ctant cogitationes omnes; meascuras ad tuum com-
modum omnes contuli; animus meus in tua vtilita-
te fixus & locatus est.
D.
Dantnicompenfatio.
Tngenium intende, adhibe, con fer hue , in hanc
vnam çuram intende aciem i'ngenij tui, acue tuum
ingenium,
ALOI MANVTII. 53
ingenîum, vt aliquam tamgrauis damni sarciendi
rationem ineas, vt, quod accepilti damnum, aliqua
re compensotur, aliqua ratione sarcias.
Damnum in refamiltari.
Naufragium, iacturam fecirci familiaris; perijt
roea res domesticajactum efl de sortunis meisjpror-
íiis euerseíuntopesmeç^perdidiomniabona.euer-
tít me bonis omnibus fortuna; mearum opum nihil
mihi reliquum fortuna fecit; aiflictae lunt, profliga-
tse, ac perdus, cxtinctae , eueríàt mea2 res ac fortu
na? omnes.
Damnum 4fortuna compensât virtus.
Quod à fòrtùna damnum accepisti , tulisti, resar-
ciet, compensabit virtas, mcdebitur ijs malis virtus:
quò te fortuna coniecit, quibus re afflixit fortuna,
quibus te calamitatibus implicauit fortu na, ij s te vir
tus expedietj vtacerbam fortunam seqsiíìi ,itadul-
cem ac suauem virtutem experieris; quantum detri-
menti , incommodr, calamitatis, malorum à fortu
na tulisti ; tantosàvirtute,atqueadeò maioresíru-
ctus capies, percipies, feres , colliges , çonsequeris.
Débilitât* 1» noctre.
Fractam illam & debilitatam vim suam in me con-
tulit , pro fuarum virium infTrmi'.ate, imbecilJitate,
tenuitate nihil non egit,mihi vt incomn,odaret,nb-
esset, damnum inserret,afTerret, crearet, cupctisvi-
ribus, quae illi fiipererant exigua;, infirma imbecil»
íse, ad meam perniciem incubuit, vfus cit.
cDcbttor meus.
Magnam mihi pecuniae vim débet : magno mihi
D 5
54 PHRASES
meosereobítrictusest,estinmeis nomjnibusexpe-
cunia fatismulta,ex aère meo laborat,necdum sc ma-
ximo xre meo Itberauit.
Decet amicisfubuenire.
Laborantibus amicis opem ferre, opitularî, auxi-
lium ferre, auxilio esse,pra:stò esse, ifubuenire.subfi-
dio esse, adesse, venire , minimè deefie debemus , a-
roicosmiserijsoppressos leuare xquumcst, iuseír,
decet,conuenit;si quodinmalumcecideritamicust
accurrere , & crigere iacentem debemus»
DeexitHConfilij mettts.
Metuo, ne id consilij cœperim , quod explicare
non facilè pofsim; exitum consilij rcei extimefco;
confilium à me captum.vt eum, qucm volo , exitum
babear,opto magis quàm íperoj vtinam consilio meo
respondeatexitusjtimeotamen, ne non ita sit; ve-
reor,ne non optimè.quod deliberaui, succédât,
proccdat; meum confilium quò fit euasurum,timeo;
quàm féliciter mihi euenturum sit ex consilio meo,
plané non video , equidem aduerlâ metuo ; timeo,
mei consilij qui sit exirus futurus. *
De pde altcrtus dubttare.
Si mihi fidem non habes, fidem apud te si non
habetoratiorflea, iogaparentem tuum, interroga
patrem, quare de pâtre tuo, sciscitare.cognosce
patris tui fèntentiam, voluntatem, iudicium ex-
quire.
Dcltquium animi.
Animus eum reliquit,destituit, desecit, deliqui-
um anjmipassus est, intermortuus est,descçit;animo
conci-
ALDI MANVTII.
Concidit:it&captu$omni sensu est, vtè vitadisces-
íìsse videretur. S
De mate mérite bene loqu'u
Lîcet non oprimè de me sis meritus, bene tamen
tibi dixi, honorifiçè de te íum locutus , mea fuit in
tchonorificaoratio; verbum exore meo nullum
exijt, nisi tua cum laudeconiunctum; laudes in te
contuli, licet immerentem; licetinimerito tno,!au-
daui te,affeci laudibus,extuli, orn aui; praxlara qua>
dam m te contuli, dixi de te, quae tibi laudem parè
rent; ijsdeteverbis vmssum,quaead tehonestan-
dum valerent, vim haberent.
Derebustuisfacmecertiorem.
Fac me certiorem, de toto statu tuo, & de omni
bus consilijs; significa mihi,cxpone, aperi.explica,
perspicuè demonstra, qui sit rerum tuarum omni
um status, qui tuus animus, qui senfus, quae consili»
sint; fac,vt detuisrebus, tuisqj consilijs cogno-
icam,intelligam, certiorfiam, extuis liîeris emdi-
ar, instruar; imaginem rerum omnium , cogitaiio-
numque tuarum literis ostende*
Defideritim vrbis.
Sum in vrbis desiderio, desideriome vrbs asfiert,
desiderium "me tenet , vrbis cupi Jitate flagro; ani
mus meus in vrbeefl ; vzbem spectat, sestuat vrbis
desiderio, est in vrbis desiderio ; vrbis desiderio in-
cendor,teneor. •
De tuo tonfilio décretum.
Decreui,constituijstatui,certum consiliumcœpi,
planèanimuminduxi, nihilvtsacerem sine coníìlia
D 4
J5 PHRASES
tuo; nisite approbante, nifídecgosilio tuo, nisi tuo
conlìJio vterer, niterçr; deliberatum est , constitu-
tum,iudicatum, captura consilium.
Dtus optimus.
Boni tas in Deo,iuttitia, clementîa, potestas tan-
tacst, quanta potcst esse maxima; fìngulari Deus
bonitate est, incredibili iustitia , immense clemen-
tia, infinita potestate; is.qui cunctacreauit, condi-
dit, archítecìatus est; ex nihilò excitauir, formauit,
finxit; is, quiomnia régit, gubernat, moderatur,
tempérât; is, qui rébus omnibus praeest, domina-
tur , imperat, à quovno, cuius vniusà voluntate,
nutu, imperio pendent omnia, cuius potestas om
nia complectitur; cuius in pote/late omnia iúnt;
quemverentur omnia; cui parent omnia; omnium
reram auctor , Creator, conditor, opifex, aruíex,
effector.
Deusprasto in aduerjts,
PersugiumriabemusadDeum in nostii'scalami-
tatibus ; tranquillitas est in noítris tempestatibus;
naufragiumtimentibusportusest; asflictos diuina
pietas excitât; amplissima est diuina liberalitas; patet
omnibus,latissimèpatet, amplissimè patet, vbique
Jocorum. est, nusquam non est diuina benignitasj
cui non bénigne facit Deusfecquis est, in quem Dei
benignitas non extet.qui diuinam benignitatem non
senserir,expertussir., reipsa cognouerit, perípicuè
viderit,clarissimè perspexerit? nemo diuinam opem
frustra rmplorauit , praestò est, adest, opem sert , o*
picuiaturJuLuenit Dcusinuocantibuseum.implo-
rantibus
ALD! MANVTII. 57
rantlbus cum, confugientibus ad cum.
Deus adtlî hborantibus.
Afflictos sacilèdiuina pietas excitât, egentibus
opem sert, miíèros fubleuat , desperatione debilita-
tos confirmât , fulcit , sostinet, hborantibus subsi-
dio est. •
Deusaflafortunes.
Quod actum est , dij approbent , fortunent, sé-
cundent,bene velintsuccedere, felicem ad exitum
perducant ;.dijfaxint, vtid quod actum est, seJix
Faustumque sit , optimè succédât, prosperum euen-
tum sorriatur; dij saueant, probent.ratum esse ve-
lint, actum féliciter, quod actum est; vtinam ex hacre
contingant ea que cupis, optata omnia contingant,
nihil contra voJuntatcm eueniat , omnia (ecunda
fl uan t, somma félicitas ematíet.
Diefcit.
Lucescir,albescit, dies appétit, aduentat, adest;
crepusçulum matutinum adest; sol exoritur; tene-
bras tugat lux; nocti succedit dies ; noctem subse-
quiturdies; abeuntenocte, dies aduenit, lux ap-
paret.
cDiei constitutif.
Ad diem constitutam , prastitutam , praefixam,
pra:scriptam,pactam, deprouincia decedemus; ea,
qua constitutumest,quacQnuenitinternosdie,pro-
ficiícemur, in viam nos dabimus.
Dtffialia imperas.
Soles ea mihi imponere,quç sustinere vixpossum.-
M iœperas , prscipis , iubes, mandas, committis,
D 5
$8 PHRASES
quœ vires measexupcrant,qus prarstare.perficerei
exequi vixpoíTum ; magninegotij est, summœ diffi-
cultatis,oper3EDon exiguae, ad exitumeaperduce-
re , qux in mandatis à te habeo ; dui a, nimisgrauia,
dissicilia, ardua mihi imperas.
Diffìciltsi» consuetudine.
Nimium acerbus cs.nimium in consuetudine dif-
ficilis, durus, asper; tua consuetudo disfieilior est;
abest consuetudo tuaabomnisiuuitate; non ea est
consuetudotuajquasproptersuauitatemexpetotuij
minime iucunda est, amara potius atque odioíâ
tua consuetudo; quis naturœ ttiae perueríìtatem in
coníuetudine ferat? quis te possit vti, homineo-
mnium difficil]imo,feuerissimo, aspenimoí' quis
tuamconíuetudinemexpetat, carentem omni Aia-
uitate, nulla re iucundam? asperitatis ac" pcruersi-
tatis tantum habet natura tua , quantum in con
íuetudine ferri vix possit , vel potius plané non pos-
fit; vsustibi nullocum horninediuturnus içterce-
dit , ita difficilis , ac durus es, ijs moribus , eoprae-
ditus ingenio.
Dignitas imminma.
Violari tuam dignitatem, imminui,ossend!, lïdi,
oppugnari, damnoassici, iniuriaspati.de tinhi de tua
dignitate, minui , adimi , aufcrri,iaâuram ficri tuae
dignitatis, iniquè patior.
DignitasffeUanda.
Hoc primum te moneo , vt referas orrnia ad di
gnitatem; propolìtumdecus tibi íìtanteomnia, di-
gnitatiíèruias, digr.itatem Ipectes , sequaris, digrù
tatis.
ALDI MANVTII. 59
tatis rationem habeas, nihi! cogites à" dignitate dis-
iunctum , nihilalienum à dignitate > nihil non cum
dignitate,cum dignitate coniunctum; tuorumcon-
siliorum , tuarum actionum finis, terminus, sco-
pus ,honor lit ; prima tibi fit, praecipua, antiquisii-
ma digni tatis cura.
Dtgnitas inuifa.
Sunt quos meus in hac republicà splendor offen-
dat ; quos mea dienitas angat , vrat.torqueat, excru-
ci«t, pungat,grauius afsiciat; quibusdolorisitho-
nor meus, quosamplitudo mea lœdat, malè Iiabeat,
dolore, molestiaqueafficiat.
Dignitate i»ttgra,fortun<t damna contemno.
Sit modo dignitasincolumis.adiroi de sortuna,
detrahi de somma, fortunam comminui.fortuna-
rum iacturam fieri, fortunae dctrimenta non recuso,
. contemno, nihili duco, in minimis pono.
ÏDignitatis mexanSlor es.
Dignitati mes prxfuiíti ; à teprimùm fluxit, ma-
nauit, prosectusest, ortus est.natusest, exstititho-
nor meus; tu mee laudis origo,fdns,principiú fuisti.
Digntutt tu* feruiet.
Dabo operamvr. Francisa animumabomnialia
cogitationead tu3mdií^nit3tfmtuendam traducam,
conuertam 5 vt Francisais omnia sua studia tuam ad
dignitatem conférât ; tua in dignitate sigat,locet,
statuât, ponatj tua; Jignitatidicet, dicata velit, aísi-
gnet, dedat.
Dignus qui ttmetur,
- Esiquiameturv dignus cil qui diligatur ; amore
60 PHRASES
hominum dignusest: sunt iniljo, qua? amorem con
cilient ; possidet, quae ad colìigendam beneuolen-
tiam valent; ad alliciendas voluntates; animos ad-
iungendos, comparanda hominu m studia, nihil de-
íìderes,nihil ineo requiras^nihil eideefie dicas; eau»
sas amoris in eo plurimas, odtj nullam inuenias, fer-
reus fíc , auersusabhumanitate, expers humanisa tis,
prorsus homo non sit, qui nqn illum amet , amore
complectatur.
Ddigentia desiderata.
Velim teplus diligentiae, cura:, operae, industriae,
studij in scribendo ponere,locare,collocare, consu-
mere : plus diligentiae ad ícribendú conferri à te ve
lim: opetam nauare studiomaiorein scribendo cu-
perem:tuisin scriptisdiligentiamdesidero.requiro,
maiorem postulo; nonscríbis accuratè,non diligen-
ter.non studiosè: nonea, quaopus eflet, quam res
postulat diligentia , minus quàm oporteat , diligen»
ter: impigerin scribendo non admodum es.
Difcedere.
M\hi est in animo discedere.digredi, abire, profi»
cisci, locum mutarej de disceflucogito.disceflum
specto, in animo habeo, meditor; animus est in
discessu.
DifittnBit.,;■ ... .
Dirimereconiunctíonem, diícindere, diíîuere,
disiungere,iusomneconiunctionis toJlcre.delere,
extinguere.
DtsrHmpitftr inuidia.
Valde Ciceronem exercebat inuidia , Ciceroni
multum
ALDI M A N V T I I. 6\
multumeratcum inuidisnegotij.
Dtuerfil œcoKomm.
Genus rationum mearum dissimilitudrôem ha-
betcumilliusadminislratione domestica: non ea-
dcm in re domestica tuen da, in administranda re
familiári, in curanda domo,in gubernatione dome
stica vtriusquc ratio est.
Diuersa ratio.
DiíTentimus in regenda prouincia: in administra-
tione prouincia; diuersa est vtriuíque ratio: non ea
dem sunt vtriuíque instituta: longé distat ab ìllius
instituas meaconsuctudo:aliud ipíe spectat.aliud
ego sequor : institutorum nostrorum dissimilis , di
uersa ratio est.
Dmcrfitfitnttntia in concordibus
sstJÎ ammts.
Discrepantsententiae nostraî , cùm tamen aequè
inter nos amemus 3 rr.utuus inter nos amor lit; opi-
nione distentimus , non voluntate, nostrae lenten-
tiae noncongruunt, cùm animi tamen noítri in a-
moreconsentiant; non idem seníus est, non idem
iudicium, eadem tamen voluntas, eadem beneuo-
lentia ; opinionum est inter nos dissimilitudo , non
animorum ; diuersa sentimus, eadem tamen volu-
nws ; animorum consensus inter nos est, opinionum
diflèntio.
Diuerfie opinioriet.
Opinionum dissentione discrepamus; non idem,
aliter, diuersè, vanbíentimus ; non quod tibi , mihi
idem videtur , placet , probatur.
6i PHRASES
Dittites gratiojìores.
Ea temporum ratio est,vt,qui plHsopibus valent,
magis excellant gratis , gratiosiores íìnt : conserunt
libenterhomineseastudiainlocupletiores, ditiori-
bus fauenr, student, suffragantur, pra?stò siínr.
DiHítiarHm hoc non vittutu efl.
Copiai um hoc potius est, quàm virtmis: non hoc
in virtute, sed. in opibusfitum est: facit hoc non vir-
tus , verùm Copia diuitiarum: diuitiarum,non virtu-
tis, hoc est: pertinet hoc ad copias, non advimites:
non hoc virtus, verìim diuitis prsstant: pendct hoc
à diuitijs non à virtute»
DmitifS plurimttm trìbuenium,.
His temporibus magni facienda: , pendenda?, s-
stimandse diuitiœ suntjcomrnendjitriobisrem fami-
liarem temporum ratio ; ea ratio temporum est , vt
plurimùm diuitijs tribuendum videatur, vtdiuiti-
as non in postremis habere debeamus, non vliimo
Jocoponere, noninminimisducere, constituere,
locare.
Diuturnam vitam amnts expetunt.
Ecquis est, qui diuturnam vitam non amer; non
cupiat, exopter, expetat ì cui diuturna vitanon pla-
csk? quis diu viuere non cupitf" diu vitam agere/
diuturnam ducere, traducere, vitam agere,trank
igere, viuere? diuturna lucis vfurafrui, diuinter
homines agere, cum hominibus versari, in terris
morari ï
'Dolcopropter te.
Tua causa doleo , dplor meus à te est , prouenit, ,
prori«
ALDI MAN V TII. / 6}
prosiciícitur, manat,fluit:ui paris doloremmeum:
tua causa fit, vrdoleam.
'Doit o exiiie pairU.
Nem\niconccdo,qui maiorcm expcrnicie& pe
ste pattix moîestiam traxerit.-exitio patris ita doleo,
vt nemo magis; vt nemini concedamrtam doleo,
quàm qui luaximè: angor, torqueor , crucior, íbli-
citor, affiuor pernicie patria? : fie vt nemo vnquam
ex vllo caíli, aut vlla omnino calamitate plus hau-
seritaceibitati$,grauiusdoluerit,maiorem dolorem
ceperít, maiorem in solicitudinem incident, deue-
ncrit, adductussit.
Dolores mmiossujìineo.
Tantum doloris , íolicitudinis , acerbitatis susti-
neo , quantum serri vix possit ; serendo dolori non
sum , impar dolori sum ; impares dolori vires mes
íunt, ad dolorem infirma:, dolore franguntur , vim
doloris minime íustinentjroboris in me tantum non
est, vt acerbitatem tam grauem queam perpeti.
Dolore extingui.
Dolore contabefio, coníumor , conficior, peri-
mor , exanimor ; me dolor interimit , perdit ; mihi
dolor vitae fincm sacit.
Dolores tut mihifuntaccrbi.
Tus me calamitates grauiter afficiunt : tua mihi
nimis aduersa sortuna grauissima est : tua me tor-
quent insortunia,tuisangor,excrucior,3ffligor,íb-
iicitor, vexor malis : miscrrimum tux vitae statum
îniquissimè fero : ex tuis miscrijs dolorem haurio
acerbissimum ; tus me miscria; miíêrrimum faciunt;
6% PHRASES
miser sum tua miscria: dolor meus ex túo dolorë
pendet : tuis doloribus doleo , angoribus angor.
Dolor tmmodtcm.
Dolorem sustineo, patior.íero grauem,acerburo,
eiusmodi.qui fèrn vixpossit: dolorem incredibilera
capio, suscipio, haurio,traho: dolore angor, confi-
cior, excrucior, corqiieor , affligor , vexor, pertur-
bor, frangor : omnes mentis mes partes dolor exa-
gitat, diuexat, perturbât, aíficit! versor in acerbis-
íìma íblicitudine : dolore discrut;or , diucllor , dis-
rumpor,perimor, interimor, exanimor,contabesco,
opprimor, perdor: concidit animus meus ictu dolo-
ris, vicurarum acsolicitudinis, concursu molestia-
rum labesactatus , atque conuulsus : ita cecidit ani
mus meus dolore perculsus, vtnullareseumadaî-
quitatem possitextqllere: iaceoinmœtore , ac sor-
dibus, curis maceror , xgritudine contabeíco , a?gri-
tudineanimiitalaboro, vtsanarivixpossim, vel po-
tius plané non possim , vt spem salutis amiserim , sa-
lutem desperem , de salute desperem , spes salutis
nulla omnino íúperíìt: versor in summo dolore , a-
cerba solicitudine,graui cura, molestia,a:gritudine,
angore, rocerore.
Dolor expatria miserijs.
Nemini concedo, qui maiorem ex pernicîe & pe
ste patriœmolcstiamtraxerit, ram doleo patria: in
térim, quàm qui tnaximè.sic doleo, vt nemo magis,
vt nemini conccdam.
Dolor ex aherius dolore*
Doleo dolorem tuum:dolore tuomcerco:socius
*" «gritu
ALDI MANVTII. £f
fiegritudínis tua sum: patticeps sum mœrorìstui:
de tuo dolorc comraunico : commun is, par, simil-
limus: idem vtriusquedolor est: pari ter ac tu,squb
ac tu, fimiliter ac tu , non aliter ac tu , non secus ac
tu, idem vt tu, nihilo leuius quàm tu , doleo , dolo-
rem suscipio, capio, traho, haurio.
Dolor renouâtus.
Doloremmeumresricasti: sopitumexcitastido-
lorem meum , quem dies iam penè íànauerat: auxi-
slirnihidolorem.
Dnmt latet.
Nunquam exis , nunquam egrederîs cubiculoj
pedem è iimine cubiculi nunquam esters; extra cu-
biculum nemo te vnquam videt:perpettia tibi sedes
cubiculum est; nunquam euolas è tuo illo nido; in-
cludis te domí ; te contines domi.
Dubi* in aliud tempus vita.
Optandum est , vt ad id tempus ducere spiritum
possim ; inccrta ad aliud tempus vita est; vereor, ne
non tam diu viuam , ne non víque eò vitam produ-
caro; 'vitam quis mihi prœstat ad illud tempus ? ex-
plorata mihiadeam dtem vita non est,
Dttbito de capefctnda Republtca.
Integra mihires non est ad consulendum, capes-
fâm,necne Rempublic. non est mihi libéra, non
expedita, nonsolutade capescenda Repub. délibé
ration liberamnonhabeocapiendi eonsilij saculta-
tem, de suscipienda , gerenda , administranda Re*
pub. teneorimplicatuSj necmeaexpedire confilia
poflum de suscipienda Republica ; pendeo animi,
66 PHRASES.
capeícere velim necne Reip. administrationem.
Dttbium de studijs alicuius.
Vereor, ne quam de tuis studijs exfpcctationem
concitasti , hanc sustinere ac tueri non possis; ve
reor, vt studia tua exípectationi hominum reípon-
deant ; timeo, ne studiorum tuorum euentus ab
hominum opínionediísentiat:alius,arque exfpecta-
tur, existât: timeo, netuis fludijsnon is,qui exspe-
ctatur, cxi tus contingat; magna me dubitatio tcnef,
ne non eu m quemhominesexspectant, studia tua
fiuctum scranr.
DubiHS animi.
Ancipiti cura distrahor, iactor, versor, animi
pendeo.incertus animi sum.pcndetanimus, incli
nât hue illuc, fluctuât, iactatur ,incertusest,quid
consilij capiam, vtramin partemme dem ignoro;
explicareconsiiium, expedire me ex hac delibera-
tione , exitum mcae cogitationis inuenire non pos-
sum; distrahuntme diuersa consilia; in vtramque
partcmitamultasuccurrunt, vtdisficilisadmodum
sit, minime expedita , minime explorata, minime
certa, perobfcura, haud satis apeita deliberatio.
Dubius belli exilas.
Dubium est , dubitanduni est, dubitari potest,
indubio est, cfl cur dubitetur, dubitationem res
habet, ambiguum est, in dubio versatur, in dubio
positum est, in ambiguo, in ancipiti, plané non
constat, non patet, nonliquet,apcrtum non est,
perspicuum,dilucidum, dilucidè non patet, qui sit
bclliexitus suturus; de belJieucntu potest ambigi, •
certò
ALDI MANVTII. gf
eertò diuinare^conijccre, augurari.affirmarenon
licet,expIoratum non est,certa coniectura non cfl;
in dubium vocari potest cuentus beIJi , in dubium
venircjin dubitationem adducijpoteít in vtramque
partem iudicari de belli euentu ; anceps de bclli
exitu,ambigua,dubia, incerta, diflìcilis admodum,
obscura, quae obscuritatis&errorishabetmultum,
non íîmplex.non aperta,non perspicua, parum
certadiuinatiotconiectura,opinioefi;coniectUram
facere de belli exitu cui licct?quid in bello casurum
íìt , vtram in partem inclinatura victoria, nemo di-
spicit, vider, intelligit, nouit; exitum belli certa
ratio non ostendir, non promittit;
Dux ad virtutem.
Omnemmeam cogitationem inostendendatibi
virtutefixi&locaui; in tradenda tibi virtuteíûm
totus ; hoc vnum mea spectat industria , thesauros
tibi virtutis vt aperiam ac tradam ; versorin hoc
studio totus , vt aditum tibi ad virtutem patesaciam,
vt orner» te virtute.vt ad virtutem, duce me* peruc-
nias; hac in re, atquécura, mens mcatota versatur,
quae sitdignitas,qui splendor.quaepulchritudo vir
tutis, me magistro vt intelligas.
E.
Egestas honoribus impedimento,
Saepè aditum ad honores interduditinopia.viam
impedit, cursummoratur;saEpèimpedimento fuir,
saepè lecit inopia , commiflum est inopia? culpa, ex
inopiacontigit , ne liceret ad honores peruenire,
nei/ceretexpeditè progredi, procedere, curíum
08 PHRASES
tenere in honorum via: egestas, rei domesttcs dif-
ficultas, reifamiliarisangustia, domesticx diíficul-
tates euntibus ad honoies impedimenta obicce-
runt, moram & impedimentum fspenumero intu-
lerunt.
Egregi* équestres copia.
Vix credas , quantum in praelio valeat hase equi-
tum turma, quàm firma fit, cuius roboris , quorum
neruorum : hac equitum turma , hoc equitatu , hac
equitum manu noli putare quicquam acri us,aut pu-
gnacius eslè.
Egregie.
Summè, vehementer, valde , magnopere , etiam
atquc etiam, maximè,mirè,miiificè,incredibiliter,
singulariter , vnicè , egregiè , insigniter , cum pri-
mij, in primis, precipuè , apprimè, admodum, ma*
iorem in modum, mirum in modum, mirandum in
modum, supra modum, cxtra modum,oppidò,exi-
miè, maximoperè, non vulgariser, non mediocri-
ter, non minimè, non ad aliorum cxemplum , non
ex communi coníùetudine , non vt soIet,nonvt
mos est, non more , non ordine , non aliorum ex-
emplo, extra morem.extra ordinem,pmerexem-
plum, fie vt nihil magis, nibil supra , nihil vitra, ni
hil taie, nihil ad aliud, vt conferri nihil possit : simi*
le, par, squale, eiusmodi, eius generis nihil fit.
E Ubore immortalisas.
' Quos nunc suscipis labores , ij te apud posteroS
seterna gloria donabunt ; afficient, illustrabunt, or-
nabunt, decorabunt) tuumnomen immortaíitati
t com
A L D. I M A N V T 1 1. É$
commendabunt, ab hominumobliuionc.abintcri-
tu vindicabunt, tui nominis famam in omnia secula
dissipa bunt , posteritati tradent, omnium ícrmoni-
bus & scriptis exor nandum.extollendum, celcbran-
dum, honestandurn ,tuendum; ccnsequeris tuis k-
boribus,nequadies tui nominis samam delcrepo-
siit; vtomnisdc te poíkritas loquatur; nulls tuas
laudes iitterftaceant.de tuis laudibus conticescant.
EUtus es dtuitijs.
Tuseteefreruntdiuitiae, non tuas propriae virtu-
tes, insoJenria tua,arrogantiâ, superbia, non ex ani-
mi, non ex ingenif tui prœstantia , sed ex opibus tu
is manat; istam inlolcntiam, elationemanimi, spiri-
tus immoderatos in te parit; non vlla tua íìngu laris,
autpr3ecipuafacukas,meritorúmve conscientia,sed
copia, diuitiae,opes>res domestica plus aequo maior,
commodorum abundantia, animos tibi facit , tollit
te ad istam animi intemperantiam res samiliaris,non
vlla tua propria bona.non artis honestae scientia,aut
virtutis vllapoffelsio.
- Eloquentia Çiceronifruiïuofafuit.
. Fuit Çiceroni cloquentia summoemolumento,
peperit , attulit emolumcntum, commoda , vtiJita-
tem, copias, optima qusquc, prosuit, fructum de-
dit, artuìitjcomparauit: magnum ex eloquentia fru
ctum Ciccro tulit, ce-pif, percep.it, collegit, consc-
cutusest: admodum Çiceroni fru£uofa fuit elo
quentia,vtilitaus eximÌ3E,commodorum neque pau«
corum , neque mediocrium.
70 PHRASES
Enitisummostudio.
In arccm huiuscausae , in íummamcausam totus
inuadam , omni vi, toto pcctore incumbam , agam
pro mea virili parte, pro mea parte , pro virili , pro
viribus, toto pectore, cunctis viribus , omnibus
neruis, o mni meo studio, quantum est in me,quan-
tum in me polìtum, in me íìtum , quoad poflum,
quantum valeo, quantum quidem ipse praîstare pos*
sùm, quantum consequi viribus licet: Contendam
omni studio: íummè conabon enitar omnibus tum
animi tum corporis viribus, consera.m ad hanc rem
omnes vires , omnia studia , quicquid erit in me in
dustrie, opérs, curs, diligentiae: minime parcarrl
viribus: elaborabopro viribusmullumstudium,nul-
]am operam,aut indusìriam prxtermittam; dabo o-
peram,quantum in me erit, pro eo quod in me erit.
Error perniçtosus. ,
Offensionem in primis este perículoíàm, magna?
tibi futuram dam no, tibi afsirmo: si quid ostendes,
errabis, secus efficies, committes, peccabis,Iaberis,
íì culpam commiferis , si quam in culpain sncid cris,
si te minus honesiè , minus íàpienter gesteris, si te,
quem nondccet.eumpraebuerís, magno tibi con-
stabit , non médiocre damnum , non leuis iactura
confequetuntuam culpam grauidamno íolues.ma-
gna merccde redîmes, grauissimè lues.
Errorputritit.
Milita Icuiter, inani quodam studio, temerè in
pueritia committuntur,in prima çtate,primis annis,
tencris annis, primis temporibus auatis , à puero,
a "" ab
ALDT MANVTIÍ 71.
ab ineun te aetate, ineun te pueritia, primo stâtis in-
itio.
Es mthi csríjttmus, ,
Nemo est omniú.in quem magis quàm in te mea
fît propensa bcneuolentia : quimihi te sit carior:
quem ego vehementius quàm té diligam.quem ego
maiorequàm te bcneuolentia profequar , magis ex
animo quàm te diligam.
Est ubtfilmsftttgu
Est cur gaudeas , habes quod làeteris, iuslam lae-
tandicausamhabes, Ixtari iurcpotes,sigratularis,
iure sacis , quòd moribus tam politis filium ha.
beas, tanta modestia prxditum ; quòd istibí sit fi-
lius, qui continentiam in tanta cœterorum info-
lentia, tam dissolutis moribus , tam immoderato
' luxutueatur, & cola t.
£ studijsmorkum contraxit.
iËgrotabat ex labore studiorum, iacebat ob stu
diorum Jabores, morbo languebat ex intemperan-
tia studiorum , malè se habebat, incident in mor-
bum , quòd immodçratè studijs vteretur , quòd ei
studiorum modus eilèt nullus.quia mjnimè (ìbi par-
ceret in studijs, affectusgrauiter est,vaietudine v-
tituraduersa, decumbit oppressus morbo^borae
morbo , valet pessimè ex nimia studiorum consiie-.
tudine, ex immoderato víu, exincredibili in littc-
rarum (tudiaamore. „ ;3Au '.
Euenmmfœlictmepto. ,-3-. c
Quoddij faxint, approbent,suc;cedat,e.xanimi
sententiasucceda^optimè^egregic.praeclarècadat,
E4
7* PHRASES
proccdat , optatum finem sortiatur , exitum habeat
cum animo tuo congruentem , quem ipíè vis euen-
*umserat,acta dij somment, confirment, rata ve-
fint.
Eutntusrcifœhxerit.
Exitum rcs habebir, meaquidem vtfpesfert.ex-
optatum,fbelicem,qualern volumus & optamus;res
ex animi nostrisententia fuecedet; successu res, quo
volumus.eo condudetur acterminabitur; euentus
rei erit optimus ; euadet res quo volumus ; non ali
ter cadet ac volumus; sequetur idquodoptamUs;
optatis fottunarespondebit; rem consequetur ex-
itus, euentus, finis exoptatus.
EtuntHs dnbius.
Vtrum reseiim finem,qui principio respondeat,
à principio non dislentiat , non dilcrepet , habitura
íìt, ignoro;futurúmnesit, vtcxtreroa cum primis
contexantUs,coniungantur,extremaprimisrespon«
deant, coníèntiant.similia sibt, non dispicio;quern
fit exitum res habitura , similémne an dissimilem
principio íûípicari non poíïum.
Ex ciltertHsvtrtHtc/pes.
TuaprœcJarasacta, actiònesegregiae, maeres^e*
sts,ea^pux gessilti, quitus signa virtutis ostendi-
sti, virtusre peripecta,per(pícuistestata sigrris-, pra>
claris factis declarata, excitauit eos,qui antea timo
ré perculfjiacebantjanimosàmetuad spemreuoca-
uit, retulit, reduxir, transtnlit.
Exakaritia multa malaproucritunt.
Parkauaritiamultamala; existunt, nascunrur,"
prq
ALDI MANVTIt.
jttôficiícuntur, proucniunt, effluupt, émanant, ex-
oriunturexauariri3multamala;multorarnmalorura
causa , origo , pnnçipium , sons, radix auaritia est ;
mukorum malorum causa referenda adauaritiam,
conferenda in auaritiam, adfcnbenda , aísignanda ,
tribuenda auaritiae est, c ulpam instinct pecuniac cu-
piditas multorum mal erum : quid non mortaiia pe-
ctoracogis auri sacra fames.? .
Ex beltocalamitas.
Summís ditsicultattbus regionem voiuer'íàmbel-
îum afFecir; magna? calamitates ex bello,be)!i caulà,
propter bellum acciderunt,euenerunt,obuçnerunt,
contigerunt.obtigerunt, illatae sunt, allataesunt,
òblatje sunt vniuersae regioni , vniuersam regionem
in multas diffictiltates bellum coniecit, impulit;
exitioitim, perniciosiim , calamitosum vniuersae re
gioni bellum fuir, exitiofuit, damno, detrimento,
incommodojCalamitati-
SxcanitfcenÚA. ■"• .
Exarsit iracundia vehementi.exarsit Vehementer,
excanduir, commotus est, incensus,inflammatus
ira vehementijsurere ccepit.furorilluminuàsitjex-
asstuatira, ardet, exardeseit iracundia.
1 Excellent vir.
Virum excellentem , prxstantem , omnibus , vt
aiunt, numeris absolutum, omni laude infígnem,
participem omnium virtutum.cui nihil desit,vnquo
nihil desideres, quem eflê virum singuiaaem dicas.
Ex concorda fpes viiloria.
In nostra concordia fpcm maximam pono victo-
Ej
74 PHRASES
ris; ex vestra concordia victoriam spero,vestra con
cordia victoria: mihi fpem assert ; vt spero.pro mea
quidcm spe , quantum quidem ípero , nifi me spes
sallit , vt animus meus auguratur.quemadmodum
ipíè mihi polliceor, victoriam pariet, afferet; vestrç
concordiç fructus}nisi me spes infirma prorsus eít,
erit victoria.
Excufaúo non necefttria.
Superuacaneafuitapudme tua excusatio; offi-
cium excusandi sine causa suscepisti; non erat cur te
excusares, caufàm excusandi n ullam habuifli; mini*
mè neccííaria suit excusatio tua;tuam excusationem
non deíîderabam, non requirebam , non cxipccta*
bam; vti excusatione quid attinebat?
Ex digmtate faílunt.
Nihil fecisti, nisi plenissimum amplissima; digní-
tatis , omnia tua facta cum dignitate vebementer
consentiunt ; in omnibus rébus maximè dignitatem
spectasti ; in omnibus tuis factis proposita tibi di-
gnitas fuit, omnia tua facta ad dignitatem retulisti;
quçcunque egistï,ad dignitatem omnia spectaruntj
gloria tibi semper prima fuit.antiquissima fuit, ma-
ximi fuit, ante omnia, summo ìoco, primum apud te
locú obtinuit ; scopus tibi ac finis in omni re digni-
tasfuit; tuarumactionumnormaquxdam& régu
la dignitas fuit j tua sunteiusmodi facta, vt eximijs
ornanda prsconijs.diuinis decoranda laudibus.tol
lenda ad aûra , ad cxlum effercnda videantur ; tuis
omnibus factis alterna gloria, immortalitatisq; prç-
mia debentur. ;>ì
Ex
ALDÏ MANVTIÏ. 75
Exgttla obefus.
Nisi cibo parcas,! cibo abstineas, cîbum minuas,
de cibo detrahas, tibi tempères, modereris in cibis,
nisi cibo parciùs vtare, pinguioreuades,quàmsatis
est , nimium pinguesces , nimiam pinguedínem in
dues, pleniorfies, ad plenitudinem cresces,obefior
fies, niraia pinguedinelaborabis.
Ex ïrimicorttm inuidia laus.
Iilustrabit amplicudinem tuara inimicorum in
juria, quò plus ad te oppugnandum studij conse-
. rent inimicitui,quòerit grauiorinte impetus ini
micorum tuorum,quò studiofius euertere te,ac tua
commoda conabun tur, quò acrius ac vehementius
in te erumpent, irruent, incurrent.inuadent, im-
petum sacient, impressionem facient, suas vires in-
tendent, suosneruoscontendent, sese imnjittent;
eò maior ad tuam existimationem fiet accessio, eò
plus accedetad tuam laudem, eò clarius tua; splcn»
dordignitatiselucebit.eò darioratque honoratior
euades, eò tua laus fietillustrior , eò magis augebi-
tur, amplificabitur , extolletur , illustrabitur honor
tuus; eò sublimiùs tui gloria nominisafeendet, ex
tolletur, eíFeretur, euefietur ; eò plus amplitudinis,
digniratis , gloria; , laudis , existimationis , honoris
acquires, obtinebis, aíTequéris, consequéïis, adipis-
cei is, tibiparabis, tibi paries, tibi comparabis.
Ex imuriagloria,
Iilustrabit amplitudinem tuam hominurn iniuria:
quò magis obscurareatquecxtingueretuamdigni-
tatera iniaui tui conabuntur , eò plus etiam splen
■j6 PHRASES
doris accedet , eò clarius clucebi t , eò patebit iilu-
stiius, eò. fret dar i or at que illuítrior.
£x tntellcílafraude desperatto.
Vbife fraudatum, in frauder» inductum, fraude
cîrcumuentum, irretitum, captum, deceptum,fictis
verbis ind uótum, fallacijs à veritatc abductum sen-
JÍìt, in tellexit, vidit , cognouit, vbi fraus illi patuit,
manifesta; fallacis fuerunt , patesactus dolus; ipfe
íìbi manus inferre conatus est,vol útariam fibi mor-
tem iníerre,conscifcere,voluntaria morte vitam ab-
rumpere; homicidas fibi manus in ferre voluit; cru-
entas manus inferre fibi studuit.
Sxistimutio honesta in Scrtatu.
P uleber rimé Itabis in fenatu , fi tuorum aduerfa-
riorum fententiam fregeris; locum obtinebisho-
nestifsimum in fenatu , magna tua erit in fenatu exi-
íìimatio .
Exitij tuorum autor es. •
Tu tuorum omnium íalutem affl ixisti, tuosper-
didisti, t lios euertisti fortunis omnibus.tub exitium
peperiiti, perniciem attulisti, fummam calamita tera
ac pestem importasti , in vltimum dilci jmen, in mi-
ferrimum statum, in hanc omnium deterrimam,o-
mnibusq; miserandamconditionem tuosad Juxisti.
Ex longa délibérâttone nthiU
Diu deliberatum, actum, confultatumcft ; per-
fectatamcn,confecta,absoIuta,profligata,ad sinem
perducta resnon eOjexitum res non habuit, ad ex-
itum non venit, producta non est; délibérations m
coníecutaresnonest,
Ex
ALDI MANVTII. 77
Ex minore cura mgrautm conieBus.
A minore cura maximam ad solicitud incm tradu»
ctus sum, curamequidem antealustinebam, seren-
dam tamen , nunc solicitudine premor , quae ferrí
non pofsit ; hac solicitudine nihil grauius ; vincit ur
animus meus , planeque frangitur hac tam graui so-
licitudine.
£x omnibus caujìs tibi arnicassum.
Omnibus trbi necefsitudínis causis coniunctus
maxime sum, omnes roihi necefsitudinum causa?,
omnia neccísitudinissummaiura, omnes necessi-
tudines interccdunt; mihi tecum omnia sunt; ita
multx mihi tecum consuetudinis cause sun t , vt n i-
hil possit esse coniunctiu5;amotesingularitcrom«
nibus de causis, omnibus ad te amandum causis
adducor , moueor , impellor: causam tui diligendí
nuUam non habeo: quid est, cur te non etiam atque
etiam diJigamf
Experientia magistra multarum
. - rtrttm.
Mu}tadi(cuntur,percipiúturabexperientia;mul-
tarum rerufn scientia , <ognitio , intelligentia , do-
ctrina capitur , sumitur, hauritur ab experientia &
vsii: multacognoscuntur experientia duce: multarú
rerum magister est vsus. multadocet. ostendit, pa-
tesacit, viam aperit vsus ad multarum rcrum scienti-
am , erudimur valde , instituimur , .expolimur, ex
.ignorantiae tenebris educimuradscientiam, multa
rum rerumscientiam consequimur,experientiam se-
cuti, experientia docti, experientia magistra.
78 PHRASES
Experientia vacans.
Rudts es, impëritus, nullius experientia?, víu mi»
nimè doctus, v(us expers, rudis in rébus, nouus tan»
quam hofpes,plane pcregrin us, ab víu rerum impë
ritus, parum veríàttrs in rébus, rerum insciens, ig-
narus.expers.peregrinaris in rebus,res non tractasti,
experientiavacas, vsum non habes,
• Expert litterarum.
Litreras plane non nouerai: parum in via lîttera-
rum proceflerat: litterasvix attigerat , gustauerat:
litteras à Jimine salutauerat : ex abditis litterarum
fontibus autnihil aut parum haulèrat: licteris erat
mediocriter, leuiter, vulgariser, nonadmodum;
haud satis,haud multumeYiiditus,institutus,instru-
ctus: plané, petsecte,absolutè,exquisita quadam
ratione , excellcnter, egregiè, praedarè litterarus
non crac: longèaberatàperfecta litterarum ícien-
tia: reconditse,cxquisitar, íìngulares,egregiaeinillo
litteras non erant: vulgares in illo litterxerant.
Ex rei euentu hominet de tt exiftm^bunt.
Ex euentu homines de te exitìimabunt : rei exi-
tumhominùmiudiciaconíèquenturi vt res cadet,
vtsuccedet, vteuenerit,vtceciderit,ita detehomt-
nes iudicabunt: qualis rei finis, exitus, terminus, e-
uentus , conclusio erit , talcm de te opinionem ho
mines íuscipient: congruent, consentient in vtram»
quepartemhominum deteiudiciaé
ExspeElatwnem meamfefellifti.
Fesellisti opinionem mearn,tractasti me secusat-
que existimabam: non eumin me,quem putabarn,
• te prae
ALDI MANVTII. 75
te prœflitisti : exspectationi mese nequaquam re-
ípondisti : cum animo meo tua facta non conucni»
unt, consentiunt, congruunt : prorsus tealium ,at-
que arbitrabar, fum cxpertus, reipíà cognoui, íènfí.
Exulautt dcjuo anima.
Summa voluntate Mctellus patria ccssit,cgregia-
que animi alacri tate absuit: disccíïum è patria sequi-
ssímo animo tulit Mctellus, & absuit nullo dolo-
re : Metelli animus cùm è patria diicessit, sequissi-
mus : dum absuit , Istifsimus fuit , erectus , alacer,
minime dimissusautdeiectus, minimè contra vo-
luntatem: summa fuit Metelli aequitas animi in pa
tria relinquenda.
Extra contcBuram posta, nonferManda.
Abstinendum efl earum rerum lèrmone , omit-
tendus est , dimittendus, prxtermittendus , abijci-
endus earum rerum íèrmo, fuscipiendus,inducen-
du s, habendus his de rébus sermo non est.qux po-
íìtxnonsuntin coniectura, minimè àconiectura
pendent, àconiectura proculabsunt, extra conie-
cturam sunt.-quas coniectura antecapere,percipere
prospicere,prouidere, assequi, conijecre, coniecta-
xe,augurari, diuinare non licet: qusfunteiusmodi
vt eas vaticinari, ad eas coniectura propiùs accede-
re, deijscertò conijeere, certam coniecturam fa-
cere, certus vatesefle, coniectoreflè nemopossir,
de quibus disficilis admodum coniectura,incerra&
oblcura diuinatio, obscurum augurium est •' in qui.
bus quid suturum fit.euenturum.quid afferre.pare-
« dies/asus, fortuna/orspoísi^siifpicari non licet.
So' PHRASES
Extrême angor.
Vehemcntissimè íolicitor, acetbissimè doleoi
doloj-c angor incredibili , angor intimis sensibus:
dolorem sustineo, quantum serre vix possum, vel
plané non possum, quantum serre vix,aut ne vix qui-
dem possum: me confiât cura, mcdolorexanimat:
ita fl uct ibus curarum iactor „ vt à portu prorsus ex-
cludarjongiísimèdimauear,amoucar,summouear,
arcear, vtinportum inuehinequeam.
Extrême tnfœhx.
Nemo omnium, qui viuunt, me vno infcelicior,
ain in for tu n a tior est: mea s mi se rias nulla xquatin.
ícelicitas: mea est miíèrrima conditio, insumma
verforinfœlicitate: omnibus vexor, perturbor, ex-
agitor infortunijs, calamitatibus , miseiijs, malis:
omnes me premunt miseriaE: infesta, insenía , ad-
ucrla , iniqua mihi sunt omnia : nulla est tam mi
sera fortúna, quam mea fortuna non superet, quae
sitcum mea fortuna conferenda, quae non insra
meam fortunam sit : miserrimo suni fato , singulari,
détériore, quàm quiuis omnium qui in terris de-
' gunt,meum est íîngulare fatum:singulari vtor fato:
singulari fato natus fum.-infausto nimium aduerso-
que fyderefum natus; hxemibi nafeenti dicta lex
est, nunquam vt secunda fortuna vterer , nunquam
vt raisernon essem, perpetuisvt vexarer raiseri;s,an-
gerer,cruciarcr,torquerer,affligerer malis: mècum
agitur infœliciter: prorsus irtfœliciter ago suas in
me vires nunquam fortuna non exercet : omnibus
me fortuna machinis, omni telorum génère, fuis,
quarw
A L B I MANVTI1. St
«juantascunquehabet, opibus ac viribusoppugnat,
non aduerfa tantùm, sed eueríâ penitus est mea for-
tuna: quistst omnium mortalium iniquiore condi-
tione, détériore loco, quàm ego sum /
Ex valetudme itmict voluptas.
Tua mihi valetudo magna: voluptati erir, asficiet
me voluptate , afferet mini voluptatem , Jaetitiarn
pariet,gaudium,iucunditatem,oblcctationcm,hila-
ritatem, voluptatem capiam, suícipiam , percipiam.
sumam,colligam,haunam ex tua valetudine, cor-
pore tuo confìrmato.
Ex virtute gloria.
Gloria comitatur virtutcm , virtutis cornes est,
virtutem sequitur, cum virtute coniuncta; ad virtu
tcm adiuncta: nascitur a virtute , oriturex virtute,
manat , proficiscitur à virtute: virtus gloriamparir,
Jargitur^affert, ad gloriam ducit.
Ex vultu home cogmtns.
Quòd ex sacie,ex vultu,ex ocuíis,& fronte potu-
érim colligerejConijccre, intelligere, íuspicari vc
potuide vultu, qui est index & imago animi, con-
iecturam sacere: ex ea significatione.quam mihi
vultus dédit : vtmihi vultus significat, ostendic : vt
signa quaedam quae animum in vultu coarguunr,
patefaciunt, exprimunt , mihidemonstrant: malè
animatusin me est: pessimè de me sentit: inimicè
cogitât aducrsus me: animo est mihi inimicisiimo,
admodum insenso.
9l PHRASES
F.
Faciès honejìa.
Facie liberalis est, facie liberali: faciès ci liberalis
est, pulchra, formosi, quxad amandum alliciar,
qux amorem concilier.
Factlì.
Facile, non difficulter, nonlaboriosè, paruo ne-
gotio, satis Jeuiter, qui sapientia valet, sortunx re-
íìstit; sapienti facile est, non difficile , non Iaborio-
sum, operosum non est , negotij nihilest, disficul-
tatis non est , laboris non est , difficilis opéra: non
est, impetum sortunx sustinere, tueri se ab íniu-
iijs sortunx.
Familiarisas dtuturnx.
Mu!tos annos vtor eo valde samiliariter ; magna
'mini cum illo samiliaritas , vfus , familiaris confue-
tudo intercedit; mihi est familiaritateconiunctifsi-
mus: nihilest nostra familiaritatc coniuntâius: co
fie vtor, vtnecfamiliariusvllo, neclibentius; quo-
tidiana mihi cum eo consuetudo est; ira mihi fami
liaris est, vt nihil esse posset coniunctius; magno
mihi familiarkatis vsu coninnctus est , obstrictus
est ; amicitia nostra fummam ad familiaritatem per-
uenit.
Fatum actrbnnu.
Fatum Iioc meumest,vt miserrimaquxquesusti-
neam: hçc mihi naíccn ti dicta lex cst.ea videor con-
'ditione natus, vt amariísimam fortunam in omni vi-
ta degustem, nihil vt boni videam in vita, nihil vt
niali non fubeam, fustineatn, perferam.
Fœliùttr
A tBI MÍSÏTH ÍJ
FœltctterpugHans.
Saepècum Romanis exerciribus, copijs , Pcenus
Hannibalsceliciter.proípcrb.secundafortuna, pro
spéra euentu pugnauit : pugnas pugnauit pugna
certauit, acie conflixit,acie contendit, acie congre-
fiìis est, praelio decertauit, depugnauit, digladiatus
est, manus consentit.
Fertari knegotijt.
Quies nunc à negotijs est: quiescunt negotia:
prolats res sunt: negotia non geruntur; negotiorú
niriil est; rerum nihil geritur, quiescunt homines à
negotijs: feriae sunt à negotijs , vacatio est ì rébus
gerendis , vacationetn à rébus , quietem à negotijs
concedit tem pus: fcriari licet à studijs, studia inter-
mittcre, pauluhim deponere.
Festin» oratio.
Dicta dicit eiusmodi, ijs vtkurdictis, ita facetijs
valet, ita belle, scitè, venustè, argute, ingeniosè.fc-
stiuè.Iepidèiocatur, vtíìngulis verbisrisum cxcittr,
commoueat,faciat,vt audiences mira voluptate per
suadât ; eius dictis , facetijs , iocationibus miré ca-
piunturomnes.
Feftiuus puer.
Nihil est eo puero festiuius, nihil lepidîus; lepô-
reshabet, qui amorem concilient: lepôre, sestiui-
tacc, elegantia morum conferendus cum iilo puero
nemo est.'quis splédore scrmonis, & venustate curq
eo comparandus?
Ftdcsdttbia.
Vénies in, fuipicionétn infideliíatis, parum bons.
Fa
84 P H R A S E $
sincerae , rectx sidci ; tua fides in suspicioncm ad-
ducctur, in dubium veniet, in dubium vocabitur;
erit,curtctua fidcnon béne homines existiment;
suspectus eris nominc infidelitatis; cauíàm afferes
de tua fide , secùs cxistimandi ; fidera tuam suspe-
darareddes.
Finis cogttátionutTL.% ?\
Hic est terminus, finis, ícopus, quò intenduntur
cogitationesmeíc : haec est quasi meta , quòvt per-
ueniam, elaboro atqué euigilo: hue fpectat animus
ineusjhuc me voluntas,huciudicium acratio ducit.
Fertii pr» sainte patrie.
Egregia laude se dignum ostendit, summam con-
secutus cst,quia patriam fortiter tutatusest, acriter,
strenuè, vehementer, acerrimum se patriae desenso-
rcro prxbuit , hostibus patrioe suum corpus obiecir,
opposuit: ita pro p3tria pugnauit, vt ibrtitudinis
hudemtulerit,praelia fústiimit pro patria, vires oro-
nes ad salucem patria* tuendam contulit: pro salute
patiixdesendenda contenditomnesneruos.
Fortuna set»rida arnicas habtt vlurtmos,
aduerfa nullos.
In prospera,sccunda,cofrwnoda,optima fortuna,
florentissimis,prosperis, optimis rébus mis, si'tibi
fortuna fùnragabitur, fauebit , facilis erit , facilem
se tibi, ae benignaro prœbebir, sitibi opfimècum
fortuna conueniet 4si fortuna v tes«prospéra, se-
cunda,facili, benigna,sitibi erit optimc,si commo.
dè tecumagetur.tranquiHuseritrerumtuarum sta-
cuí,restibiad voluntatem fluent: commodis abun-
dabis,
A L D I M A N V T 1 1. 8j
dabis, amîcoruro copia florebis, amicorummulti-
tudinem non desiderabis; sin agis infeliciter, fortu-
navterisaduerfa, tuis commodis arque optatis ad-
uetfabiturfortuna,inimicam fortunam experieris,
tuis optatis fortima non respondebir,ma!è tibi cum
jfortuna conucniet, ma!è tccumagetur, incommo-
-"dètibierit, casus aliquisrerum tuarumtranquilli-
tatem pcrturbabit, pcrculsus sortun je vi taccbis.Ian-
guebis, iacebit fortunatua, iaccbuntres lux, com-
modoruminopialaborabis.aliqua tepremer, vrge-
bitdifficu/ras,iftfestafortunavtcris,infenfá,iniqua,
adueria.difficilijdura, acerba.pá rum prospéra, pa~
rumsccunda,parumfacili, parum benigna, tum a-
jnicos rcquires, amicorum inopia laborabis, omnes
te destituent, défèrent , à te defciícent, décèdent,
recèdent.
TortMnadefperata.
Eò te redactum video, vt ope humana seruari
non possis , vt acttjm prorsus dé te fit , de tuis for-
tunis.deíàlute tua, vt fpemhabere mêlions sortu-
nae nulJam possis, vt spes melioris euentus nulia re-
Jinquatur, vt ipsa te sains seruare non posiir.
Fortuna vrbes amphfîimAS tuemt.
■ Vi fortuna;aliqu3ndopercu]sa?',&proílrata:Ì3-
cebunt , sortunae viribus perculse concident ali-
quando florentifsimaî vrbes ; pra?claras vrbes ob-
scurabitaliquando, arque cxtinguet.tollet, perdes,
malèperdet, prorsus affliges, plané oppriTiet ,pc-
nítuseuertet , omnino delcbit fortvinr vis; erita'i-
cjuando, cìira vrbes amplifsimx iaceant , perculse vi
86 PHRASES
fortuna: atque prostratae.
Fortuua extremavtor.
pmnes&'industriï,& fortuna; fructus perdidí;
pcrieruntomnes sortuna; meae; euersie suntac per-
ditzmex resomnes; rerum mearum quid iam ha-
bco/qu)dpossideo ? quid mihi reliqtfum sortuna
fech? ex meis pristinis ornamentis & commodis
nullum obtineo ; mearum omnium fortunarum ia-
cturam feci, perniciem tuli, subij, paflus sum; pror-
susactumestderebusmeis : nihil mihi iam reliqui
sortuna set ir j ita péri; , ita sum perdirus, vt íàlutem
pianèdefperem; oppressa; iacentgrauissiroa sortuna
mcx rcs omncs ; ita perdíta; sunt sortunxmca;, vt
easseruare ne íàlus quidem ipfa possit.
Fortuna omntasumma cutrttt. r
Facilè summos hominum principatus fortuna
delet; euertit fortuna; vis opulentissima régna; nul-
la est potestas tanta , quam fortuni potestás non
exsuperet , quœ sortuna; potestati non cedat , quae
fortuna; viribus srangi non possit; paruo negotio
summos dominatus fortuna tollit, extinguit, labe-
facit. ' - .
Fortuna inconstantia animaâuerfa.
Quò diligentius, studioíìus, accuratiuscogito,
attendo,animaducrto.mcditor, mente animoque
coníidcro, inanimo voluo , mecum ipse perpendo,
^examino, pondero varietatem, instabili tatem , leui-
tatem, inconstantiam fortuna;, euenta varia , varios
rerum euentus, qui à fortuna pendent; quò magis
ad fortuna; varietatem fpecto, animum intendo.in ~
tucor
«LDI MtNVTIli 87
tueor, meas cogitationes conucrto,eò longius à cu*
piditatediuitiarnm animum abduco, remoueo, au-
sero.eòsmpliusinexolebilem illaro. pecunix cupi"
ditatenvexecror, detestor.
Fortuni nonftdtndnm.
Non improbo , non dilplicet mihi , mirai consi-
lium non reprehendo , quod ad mercaturam exer-
cendam , negotia gerenda , adminiltranda , ad ne*
gotiandum tecontuleris , ad mejcaturx siudium te
adiunxeris; te tamen hortor, tibifuadeo, auctor
tibisum, nefortunxsidem habeas,confidas,C!eda<;
ne te fortuna; committas, credas, tribuas; ne fortu*
nx potestati te committas; ne multumin fortuna
ponas; ne fidam,stabilem,firmam,conslantem,ccr-
tam fortunam ducas; vtàfortunacaueas.cautèagas
cum fortuna; minimum tibi de fortuna pollicearis;
spem in fortuna nullam reponas, constituas; vt for
tuna? inslabilitatem , leuitatem , inconstantiam, va-
rictatem, mutationem, varios callis, vicifsitudineoi
extimefeas.
- Fortu»* bon* incerta.
Qux nobis fortuna largitur, detrahi, eripi, adi«
mi, auierri, mutari facilè pofliint: adinoJuni incer
ta, instabilis,dubia, infirma diuitiarum poíscssioest,
vsûm diuitiaiúnemo sibicertum acperpetuum po-
test prorrittere,quis prxstare posiit,diuturnám fo«
re diuitiarum possefsionem ?
■ Fortunatus.
Tuas fortunas nemo superat: apqvias omnium
sorttinas: prospéré teçurnagimrjsicjVtinuideíe ne
8S P H & A S? S ■ ■ i
mini poísis:sœ!icitatcconferri tecum sortaflè muHí,
prseferri tibi.anteferri.praeponi, anteppni certè ne
mo potest: eafortunavteris, quœ potest esse maxi
ma: ta m beatus es, quàm qui maxime, ira beatus es,
vt nemo magis: ijs vel ornamen tis , vel prasddijs re-
dundas, quibus maiora esse nulla polsunt: nihil non
optabile eonsecutus es : nihil ad fcelicitatem tibi
deeft; ea possides, ac tenes, quse beatam vitam
efficiant, quxsunt invita expetenda, quae quipos-
sidet, fortunam accuíàrenullo pacto possit, nullius
fortunamfìbi exoptaredebeat; nemo est paratior
ab ijs rébus, in quibus sita fcelicitas est; rébus om-
nibusaffluis; non est, quod quidquam desidcres;
optimusestrerum tuarum status ;tibi satis est, vel
ingenij vel íortunac ad benebeatcque viuendumj
animi , Si sortuns bona sic in te sunt , vt in nul-
lo magis.
Fortunis & dignittteauBus.
. Lstorquòd magnas tibitumfortur)ae,tum cîíg—
nitatis accessiones video esse factas; mujtum &ad
fortunam,& ad dignitatem t'uarn accçíîilTe.additum
esse;tum fortunam, tum dignitatem tuam, magno-
perè creuisse, auctam eflè , amplificatam eflè , valde
de fortuna simul, & dignitate auctum; quòd tua sit
dignitasillustrior, domestica res amplior, quòd 8f
honore magis , quàm antea fiorere , & abundare
coeperis fortuns bonis, vehcmenter gaudeo.
Frfi't.
Est in bonis, fruitur bonis, bona tenct, possidet,
fructuscapit.
è Fxtttr
ALDI MANVTII. 8^
Frmr animo tranquille
CrccJibile non est quàm íequoanimosim,quàm
sruar quietoac libero animo.quàm fìt animus meus
omni cura vacuus, ac liber , omni cura vacet , omni
cura procul absit,quàm fìt tranquillus anim i mei sta
tus, quàm tranquille sdpsofruatur animus meus; ae-
quitatem animi mei vix credas, coniectura vix asie»
quare, cogitatione haud facile comprehendas'
- Funus splendtdttm-. ,.
Furrus ei satis am'plum faciendum curauit: dédit
operam, vt funere satis amplo, fatis magnifìco, satis
honorifico efferretur, vt exequijs honestaretur?
exequijseumhònorirîcisprosccutussum : honori-'
íicèsepultusest; sepultura honestatlisest : funeris,
exequiarum, sepultura; honore non canut: habuit
in funere , quae illum decorarent, illi honorem ad-
derent, decori estent, honori estent.
Fustt percutere.
Fuste illum roalè mulctare, malè accipere, percu-
tereífustem illi volebatimpingere.-fustis ictusvole-
bat illum experiri, fustisamaros ictus gustare , sen-
sus experiri, vim & grauitateré fustinere , serre, pati.
G.
Gentes suhaíU.
Multis regionibus breui auctum est imperium
Romanum: multarum regionum accessio facta est
ad imperium Romanum; multaeregionesad ditio.
nem venerunt, in potestatem redactaesunt, fubactae
sunr, ad imperium accestcrunt.additaî sunt, adiúctae
siror.iurapotcstatemque íubierunt populi Romani.
F 5
jpO Ï,H R A S 1 S .
Gcometra.
Geometricis litteris perfectè eruditus.pcnitus
cognouit Geometriam , tenct omnino Geome-
triam , callet omnino Geometricam scientiam , ex-,
cellit in Geometria : perfectam , absolutam , fin*
gularem .eximiam Geometria; scienriam possidet:
jta processif in Geometria, vt ad summum perue-
nerit: prorsus philofbphiam cognouit : vincit on>
ncs, príllat omnibus, anteceilit omnibus, nemini
secundusest, parem habet neminem , íuperiorom-
nibusest in Geometrica scientia.
Gigantes immense magmiudinis.
Maximi inter exteros hommes feruntur cfle gi
santes, extraordinaria, inufita ta, immense magni-
tudine, magnitudinis immense : vaOissima íunt gi-
gantum corpora, horribili magnitudine : non funt
gigantes cum caneris hominibus corporis magni
tudine conferendi: nemo noftrûm est, qui gigantes
magnitudine adxquet , quigigantum magnitudi-
nem 33quet,affequatur,quigigantibus par sit:excel-
]unt gigantes magnitudine inter homines reliquos,
caneris hominibus pr*stant, antecellunt: gigantum
magnitudo caret exemplo,extra ordinem est.prçtcr
naturae morem, vastior est.quàm mos natura? serat.
Gloria exmunert èenegéfie.
Hoc munus si cum laude administraueris, gesse-
ris, curaucris, in hoc rémunère si praeclarè gesseris,
expressior & illustrior tua virtus erit : tua virtus pa-
tebit illustrius, extabit apertius, magis quàm antea,
patefientjçertiusque cognoscenturanimi tuibonas
qui
A L D I M A NY T II." 9t
qui vir sis, & quantus , rr agis, quàm antea, res ipfa
decJarabit: maioré.quàm antea, ingenij.animiq; tui
significationëdabisjteipsumoculishominú aperies,
ac patefacics; ipse fit te probabis.vt antea núquam, .
Grâce & Latine áoUus.
Praeclarè tenes & qua? àGraecis, & qux à noslris
prodita sont : vnus optimè nosti non nostra solùm,
íêd cúam Graecise rnonumenta omnia.
Grata sains alttrius nomint difla.
Quod eú faluere à me iusseris, meo nomine íàluta-
ueris,quod eimeis verbis lalutc dixeris, amo teplu-
Gratiareconcilrata. (rimum.
Inimicitias deposùjmusjin gratis redijmusjrecôci-
liatisumus;odia dimisimus.abiecimus.deposuimus.
Gratta excidere altorum culpa.
Gratiamtuam extinxit, perdiditjaf'flixitjnomeri
apud omnesdelcuit,non tua, se d tuorum culpa:
sactumest, minimè quidem tuo, íèd tuorum vitio,
vr, quaflorebasgratia , eam amitteres : perìjt quod
habebasgratis.tuorum culpa, non tua: commiflum
cstà tuis potius,quàm à teipso;per tuos potius,quàirí
rçr te ipsum,vt esses, non vt antea gratiosus, vt ea
gratia,quasruebaris antea ,prorsus excideres, vt
amitteres hominum studia, vt ex animis atque a-
raote hominum efflueres, excideres.
Gratut ero.
Qui tibi ex me í'ructus debcntur , eos vberrimos
cápies.percipies, exme colligcs,feres: rémunéra»
bor te, remunerabor tua mérita : reddam bénéficia:
parem gratiam referanv.tuisbeneficijsrcspondebo:
PHRASES
quje dcbeo soluam : eo quo prcmor , tuorumbene»
fìciorum onere leuabor : benesicijs coropcnsabos
probabo me gratum ac memorem; paribus osficijs,
cumulate tuis in me meritis satisfaciam , quae in me
con tulisti.eadem reopies.aut paria; laxabo me quasi
vinculis quibusdam.íi plané soluere non potero be-
neficiorum tuorum.
Çraitisiime me Usa , quoi amicum ignminiose
afsecit.
Ex omnibus in iurij s, quas in me contulit, con îe-
cit, quibus me affeci t , vexauit , exagitauit , insecta-
tus est, nulla mihi fuit grauior , nulla me grauius
íiffecit, grauiorerm nullam sensi, grauius nullam tuli,
quàm cùm amici mei dedecus, ignominiam, deho-
nestamcntum períummam iniuriam.nesandumque
scelus qusfìuic , infamiam amico meo machina-
tus est.
H.
Habitu hispan'mjt.
Ornatu Hiípanienfi, Hispanorum more.indutus
more Hispanienfi ; speciem hominum Hispanorum.
veslitu rcferens, prae se sercns ; vt in Hispania íblet,
vt HispaniamoscV consoetudosert.
HannittAl belhct arttsperitifiimus.
Hannibal in rc bellica , in rei scientia militari?, ir»
gerendis bellis callidissimus,vaserrimus,versùti(si-
mus,astutissimus fuir omnium Pœnortim vafritie,
calliditare, astuti/s , afin, arte vicit, ameiuif, antece-
ssitomnesPœnos; praestitit, antecelluit, superior
fuit omnibus Pcenis: excelluit inter Pœnos, parem
habuic
ALDC M A N V T rti $3
fiabuit Pœnorum neminem ; vafritie , calliditate;
versât», aíìutijs, aítu, arte , nemo omnium Pœno
rum cum.Hannibale conferendus, comparandus,
zquandus, cofflponendus; ad eam callidi tatem, va-
íritiem, artem.quagcrendis bellis Hannibal cxcel-
]uit,aspirare ex omnibus Pœnis nemo potuit; in bel-
licis astutijs atquc artibus , afpirare adHannibalem
cx Pœnis nemo potuit; quis Pœnorum Hannibali
gerendorum bcllorum scientia par suit 'quis per-
fectambelli gerendi xaiionem, vt Hannibal tenuit ,
caIJuit,nouir,poíícdir, confecutus est, obtinuit.?
Htctibijìtjcopus,
Hoctibi ante oculos propone,pone,statue,con-
stitue, ad animum rescr; hue mentem intende; hue
ípectet animus tuus; dirige tua confìlia , tuas cogi
ta tiones ad hune finem, hoc tibi propositum sit:
mentis aciem in hoc intende', in hune scopum ora-
nes corporis& ingenij neruos intende.
Htems horrida.
Teterrima ac feedissima hiems est; hieme vtimur
iniucunda, ac tristi; hiemem habemus perditiosam;
nihil hac hieme scedius, nihil horribilius.
Hoc sapienti non obuenit.
Hoc in sapientem minime cadit: non est vt ob-
uenire hoc sapienti possit;est hocàsapientealienum;
pertincre hoc ad sapientem non potest*
Homo mihi explorâtut.
Pulcbrè hominem noui , probè noui , pratclarè,
perfectè , plané , penitus sensus eius egregiè teneo;
habeo ilJum oçmino cognitttm ; neque ipse me, ne
£4 ■ .PHRASES
que status eiusvlla ex parte latet,praeterit, Tugit} quî
fit, q uo animo , quo sensu , quo ingenio prxditus»
optimè noui, ingenium hominis pulchrè callco.
Honestum vtili anteponendunt.
Honcstum vtili praeferendum , prxponendum, *
anteponendum; debemus honcstum spectare, co
lère, dìligerc, curare, sequi magis, quàm vtile ; plu-
ris, quàm vtile, aestiraare , facere , pendere , putare,
repu tare, duccre ; de honestopotiusquàm de vtili
laborare , cogitare , curam gerere ; propofitum bar
bere bonestum potius quàm vtile;ad honestum po-
tius, quàm vtile, nostra consilia , sludia , cogitata
intendere, dirigere ; antiquior, potior, prior nobis
debet efle de honesto cura,quàm de vtili; vtile con-
temni prae honesto decet; in nostris consilijs & co- d
gitationibus plus honesto, quàm vtili débet eflè lo-
ci ; spectare honestum potius , quàm vtile ; conser-
ri, referri ad honestum potius , quàm ad vtile, no
stra confília , nostra studia , nostra debet industria;
tnaiorem decet honesti rationem habere, duccre,
quàm vtilitatis. \
Honot. ,
Existimatio, dignitas, honesias, honor, optima
fama,amplitudo,honestaopinio,ornamentum,glo<
ria.obícruantia. i
Honore affìcere.
Et fi te in tuenda, colenda, conseruanda amicitia
satisleuem, parum constantem , minus firmumeo-
gnoui ; à me tamen omnia in te ornamenta proficis-
centur ; nullum in te ornando, honestando, colen-
doiocum,
AID I M A N V T I I. 95
dolocum, aut tempus, nullum studij genm , offì-
cij, obseruantiae prœtermittam; sauebo tuaedignita-
ti, existimationi , honori , nullo non loco, nullo
non te(Tipore,quibuscunqucrebuspotcro; conse-
ram, referam,intendamad honoremacdignitatem
tuam omniarcea studia , officia , omnem indusiri-
ain, curam, opérant, diligentiam; fìgam&locabo
in tuadignitate omniamea studia; augebitur, am>
plificabitur meo studio tua dignitas; accefsio tibj
dignitatismeo studio siet 3 tua: dignitatis accdsio-
nes meo studio confequeris; meum studium ho»
nori tuo nullo locodeerit; honoribusaugere, cu
mulai e, ornare non deíînam.
Honorent tuum défendant.
Quod polJi citus fum,id re praestabo,vt honorent
tuum deíendam, tucar, vt honoris tui defeníìonem,
con tentionem, certamen íu^piam, vt pro honore
tuo pugnem, contendam,certem, vthonotem tu
um defendendum, tuendumquesuscipiam.
• Honoris tui rationem habcko.
Magnam omnibus in rébus tus dignitatis ratio-
nem habebo.Sempcr mihi tua dignitas ante ocuios
erit, proposita erit, erit antiquifsima ; mes cogita*
tiones tuam laudem fpectabunt;animus meus in ho
nore tuo fixus erit ac Iocatus;in omni re quid honor
tuus postulct,qnid ferat.quid requirat, attendam.
Humttmtas in primis colenda.
"Ex omnibus virtutibus nulla est , qus roagis ho-
niinem deceat , magis in hominem conueniar , in
hom/ncra cadat, ad hominem peitineat, homínii
5<î • PHRASES
magis propria fit, qulm humanitas; cùm omnes vîr-
tûtes , tum vna in primis homini colenda h un anitas
est; ita décent hominem virtutes omnes.vtprimum
fibilocum vendicet humanitas; ita colenda; íunt,
ita expetendx , ita diligendaa virtutes omnes, vt
prêter esteras amplectenda fit humanisas ; inter o-
mnes virtutes vna maxime lucet , eminet, excellic
humanitas; quirendarsunt omnes virtutes, sed hu-
manitati danda in primis opéra est ; vt Hesperus in»
ter sydera, fie inter virtutes praecipuè sulget huma
nitas, benigniras, fuauitas, facilitas, clcmentia.
HumAnus. S
Qui plus habeat, possideat , ostendat humanisa»
tis,inquoplushúmanitatis, pjusofíìcij fit, qui fit
illi humanitate prçferendus.magis ad humanitatem
propendeat , humanitatis laude sitiílo prxslantior,
humanitate magis alUndet, illú humanitate vincat,
ei prsestet, antecellat humanitate.bactenus cognoai
neminem ; nemo est illo maioris officij , humanior e
sensu, officij sludiosior,inoíficiodiligentior.
I.
IaBur* reifamiliaris dtprehenf».
Si putaueris, supputaueris.duxeris , subduxeris
rationes tuas; fi, subductis rationibus, summam
faciès rerumtuarum, summam colliges, perstrin-
ges, conficies, in vnum doges; rei tuaefamiliaris
iacturam deprebèndes , aperies damna rerum tua*
rum, detrimenta patefacics, intelliges, senties.
Idem omnium m rctudiCtHtru.
Communi sensu, consensioneonjnium,omníum
, iudicio,
} - ;
A l.D IMANVTII. 97
iudkio , approbatione , sententia: consentientibus
cundis hominibus^pprobantibus, nemine proisus
• di(Tentiente,nulJa cuiusquam discrepante sententia,
acta res est, gesla ,administrata : inea regerenda,
omnes conscnlèrút, consensus omnium par & idem
fuit, omnesomnium íèntentixconuenerunt.nemo
diflensir, sententiarum varietas nulla fuit , dissimili-
tudo voluntatum, aut opinionum nulla prorsus
exstitit,sensu diuerso nemo fuit:omnes omnium vo«
Juntates,opiniones,sententie, omnium cakuli,iudi-
ciacongruerunr.
Idemfuit nojìri dolont autor (fr vltor-
Nostram vicem vltus ipse íèse : quem hostem ,
eundemsuimet vltorera habuimus: eundem& ini-
quum aduersus nos , & iniquitatis atque iniuriaruqa
vindicem habuimus: autor fuit ac punitor doloris
nostri: quodnostrum erat, ipse effecit, vtiniurias
noítras in scipso vindicaret , vkisceretur , prose-
queretur. ,
Ignarus rerum gerendarum,
Rudises.ab vsu rerum imperitus: experientia ca-
res : vsum rerum ignoras: non sitis es in tractandis
xebus verfatus.
Ignauus.
Hoc il I i tribuebatur ignauiae : commisiTum hoc
cx ignauiahoœines interpretabantur : causamhu-
jusce facti in ignauiam confèrebant: hoc ad ignaui
am, inertiam,desidiam, languorem referebant,ad-
ícribebantignauiç, assignabantignauix, ignauiam
*j8è hominis aiebant. -
98 PHRASES
Ignominia affeU»s.
Ignominiasum à tenotatus, affectus: tuli à te ig
nominiam; ignominiosè fum à te tractatus, mihi
ignominiam intulisti, attulisti; ignominijs omnibus
appetitus fum à te & concifus.
Ignomtnia affetlas tmmerito. -
Doleo , te immerentem conuicio iactatum, exa-
gitatum, vexatum ,ma!è acceptum : angoranimo,
quòd ignominiam tuleris nulla tua culpa, quòd ig-
nominia tíbi íìti]lataimmercnti,quòd ignominiosè
íìs tracta tu>, ig nominia (ìs aíFectus nullo tuo meri to.
Immerito aceufatus.
Accusas me innocentem, immerentem, inson-
tem, nullo meo mcrito.immcrito meo,iniuria , in-
i ustè, inique, conti à quàm ius esi,contrà quàm me-
ritus fum , contra ius & xquum , abfque mea culpa:
hxc in me fine causa confl-rtur culpa : mihi adfcii-
bcnda,adsignanda,atti ibuen d j causa non est: culpa
vaco, culpa careo, longe abfum à culpa, proculab-
est àmcculpa.remotus à culpa fum, culpa; fumex-
pers,extra culpam fum, non hatret in meculpa,cul-
pamnon fustineo.affinis culpae non íûm, culpa mi
hi non fum confeius, in culpa non fum, commissura
à me nihil est, quare videar acculàndus, non erra u i,
non peccaui, non deliqui , lapsus non fum , nullam
in culpam incidi , nuDam commifi culpam: nihil
commifi, perpetraui: nullo me scelere adstrinxi,
ebstrinxi, œaculaui, inquinaui.
Immerito molestysaflìcior.
Vexor,cxagitor,iactor immerito mco: negev
tiuo)
AIDI M A N V T I Ù 99
tiumexhibetur immerentirmolestijs&iniurijs af-
ficior sine causa : commifl'um à me non est, vthax
tam grauia fustinercm.
Immodestus,
« Locum in aula Romana non habuit , locus ci
non fuit , ob immodestiam , impudentiam te-
meritatem , imprudentiam , immoderatam vitas
rationem , quia parum modestus est , nqn íàtis
«nostestè viuit: modestia, modo, ratione non v-
titur : modestiam ignorât , longe abcst à mode
stia , parum modestis est moribus , de modestia
nihil iaborat , nullum ei modestia; studium est,
expers est modestia;, iudicij, prudentia: , ratio-
nis : temerè agit, imprudenter.sine ratione, sine
modo, immoderatè, immodicè, inconsideratè,
inconsultò, prorsus sine conlilio; quia inconsul-
tus est , temerarius , imprudens , inconsideratus ,
immoderatus, immodestus, immodicus.
fmpar es m amore.
Animus tuus in amore mihi non rcspondit.parem
in me beneuolen tiam minimè declarastij mutuç be-
neuolentiae signisicationem non dedisti: non esse te
mutuo erga meanimo.pariteratqueegosumin te,
animatumdemonstrasti : tuumin meamorem non
esse cum meo conferendum , inseriorem esse meo,
insra meum eflè indicaíli.
Impediunt Jìudiasalutations amitorum .
Crebra; amicorum salutationes ita me interpel
lant, vt prorsus me à studijs abducant, auocenr,
ab/trahant,abripiant,auellant, amoueant; omncra
G a
IOO PHRASES
prorsus colendi studia, sacultatem, potestatem, fre.
quentes amicorum sàlutartiones eripiunt : nullam v
mihi íludiorum copiam, nullam ad colenda studia,
adj traíbndaslitteras vacuamhoram, nullum libe-
rum tempus relinquunt, fit salutationibusamiço»
rum.adeuntium ad me, ventitantium ad me amico
rum officio , vt spatij nihil habeam ad animum lit-
teris excolendum , ad ingenium studijs exercen-
dum: itaíumoccupatus, occupationishabeo tan-
tum in excipiendis ijs, qui ad me oificij causa ad-
eunt, vt otij nihil superiìt ad studia litterarum trac
ta n da , vt nullam diei partem arbitrait! meo in stu-
dijs ponere, ad studia conferre liceat. '
- Impemtor.
Omnem cogitationem,omniaconíìJia, mentent
prorsus à bedlis auocauit , abduxit imperator, is qui
nomine imperatoris insignitur , imperatoris titulo
decoratur, jmperátoriseximia dignitate fungitur,
impcrium in omneshabet , cuius imperium est, cui
potestas est atque iús imperandi.
Impermmm cjuodpreflare ntqueas,
Imperasmihi,iubes,mandas,id fieriàme vis.quod
t cxequi,efficere,praestare,neq; debeo,neq; possum:
id mihi imponis, quod sustinere neque debec^ neq;
possum : das mihi rem in mandatis,neq; ho^çistaro,
& ciutmodi quas vires meas exsuperet. W*s^
Imperium annuum confìctre. ?r ,
Annuum munus confeci, absoluirannuo munere
sum perfunctus: absoluta est annua mea admini-
sttatio; administrationis annua; fìnemattigi.ad fi-
nem/
I
A L D I M A N V T I I. 101
nemperueni: abijtannusimperij mei.
Jmpetus confilto repreffus.
Impetum perditorum hominum tua pnidentia,
îuum consilium, tuae mentis acumen& vis cximia
franget, debilitabit , irritum faciet, inanem reddct,
rcprimet, retundet.
importune tpijìola rtddita.
Epistolam mihi non loco rcddidit , reddendae
tempusepistolae parum fcitèobfcruauit,tcmpus e-
pisiols reddenda?, parum commode cepit,
Improbundi.
Ha?c mihi ratio rei gerendae non probatur : non
agis, vtagendum cenfeo: aliter agis , atque ego a-
gcndum existimo: cùm ita agis, à iudicio discrepas
meo, difcedis,diflcntis, procul abis.
Improbi ex iudtcqs elabuntur.
Saepè Hommes improbi , culpas criminum, deli-
ctorum , flagitiorum , scelerurn affines , criminum
Jabe infecti prorfus, atqueinquinati , noxij , nocen-
tes, fontes, iudicio liberantur, iudicum sententijs
impunitatem asiequuntur, à fupplicio vindicantur,
pœnaeximuntur, peenas vitant,cffugiunt,euadunt
cx iudicio, elabuntur, feruantur infbntesiinnoccn •
< tes.expertesomnisculpç.nullius affines culpa>,nulh
infecti culpa, nullo adflricti seelere, nullo contami-
nati flagitio iudicantur, non puniuntur, non vindi-
cantur.non castigantur,merka non cotreentur pœ- '
ra, peenas non dant, non luunt, non pendunt; dé
bitas peenas non pcrsoluunt, debito íupplicionon
mulctantur, norrafsieiunturpcena , peenas sactis,
G 3
ICI PHRASES
vita,moribus dignas,improbitati débitas non fe-
runt,nonsustinent, patiuntur, sentiunt : sepb fit
iudicum culpa, vitio, scelere, improbitate.iniu-
siitialperfidia: vt homines impuii, pcrditi, scelcsti,
flagitiosi, delictorum omnium participes, íìne pee-
na dimittantur, pœna eximantur, absolutioncm
consequantur , animaduersionem effugiant < sxpc
non auimaduertiturin homiriesnocentes, suppli-
cium de nocentibus nullum sumitur, pœna nulli
capitur.fècus acmeriti sunt,aceorumvitapostu.-
lar, iudicantur, sententia; seruntur.
ímprobipuniendi.
Animaduertendum est in homines nocentes; iu»
sta est in homines improbos animaducrsio ; ani-
maduersione vti adu.ersus improbos oportet : im-
'probi asficiendi sunt peena, vindicandi , puniendi»
plectendi, vlciscendi, castigandi, malè mulctandi;
sumendum est de improbissupplicium; caperepòe-
nas de improbïs œquumest: luantimprobi pœnas
factis dignas: debitumsupplicium nefarifhomines
persoJuant ; djgna eorum factis animaduerfione
improbi plectantur.
Imprudent.
Nimium te inconside'ratutn , imprudentem.ex-
pertem consilij , inopem coníîlij , expertem ratio-
nis.inopem rationis, auersumà ratione, propen
sum ad temeritatem, immoderati sensus, prœcipitis
coníîlij , nimis in agendo prxcipitem, infipientem,
stultum cognoui.
Impudent.
Situum
«LOI M A N V T I I. 10}
Si tuum os habcrcm, si tuatn imitarcr impuden-
tia m, si eílem aequè ac tu.pariter ac tu,similiter aç tu,
non sccus , non aliter ac tu, ita vt tu, vti tu, quein-
admodum tu, sicuti tuimpudens,adimpudentiarn
propensus, pudorisexpers ac modestia:, alienus à
pudore, remotus à modestia , auersus à pudore:
transis verecundix fines: abes procul à pudore: mo-
desliamnullá retines, tueris, colis : non te pudorre-
tinct,non te modestia regit,non verecundia téperat.
Impudentes peccas.
Nullatibiestad facinus verecundia : nuJIum tibi
peccandi modum verecundia statuit : peccas, abie-
cta prorsus omni verecundia:omni prorsus pudore
es exutus : peccas sine modo : peccas impudentissi-
mè 5 non te pudorvllus, non te modestia deterret,
abducit, remouet à voluntate , à studio , à consue-
tudine peccandi.
lit acte ceciderunt.
In illa pugna, illa acie, illo preelio, conflictu.du-
centi homines insigni fortitudine postantes obie-
runt.ceciderunt.mortem oppetieiunt,occubuerút,
desiderati son t;ducétos homines pugna illa íustulit.
•> In aduersafortanabenc animâtus,
Etsi fortuna mihi cariísima qua:queabsttilit, eri-
puir, ademi t , etsi me oibauit i j s rébus omnibus,quse
homini carilsims funtin vita, non saciamtamen,
non committam , vt ipse me plané deseram, atque
destituam, vt omnem plané spem abijciam , vt
abomnispeanimum abducam, vt de roeliori statu
defperem , vt ad desperationem adducariredigarj
104 PHRASES
sortuna me prorsus omni spe salutisorbauit, ncc ta*
ir.en nrliil spcro: exclusa spesomnis videtur esse mc-
liorum rerum, aliqua tamen spe nitor, sustentor.
/n aduer/îs ctlttm resptctmttt.
Hic est mos hominum, ita more comparatum est,
vt in repentinisaduersisq; casibus , siquid & prêter
opinionem & contra volunratemaccKHt,caEliimin-
tueantur, suspiciant, aspectent, ad caelum aspiciant,
suspiciant.spectent.oculostollant, intendant.
In aliqua existìmationeejïc.
Paucorum-dicrum studio consecurus es ,vt ali-
quo n umero esses: vt aliquid haberes interhomines
honestatis, vt aliquem inter homioes locum obti-
neves,vtaIiquoaptid homincsloco esses, vtaliquam
tibi ascisccres existimationem; neprorsus iaceres,
ne plane ignobilis, obscurus, vilis,abiectus,nullius
honoris.ac nominis csies,ne nullus omnino esses.ne
millo planb loco esses, ne tuaesset interhomines
obscura , autinfima conditio^Mrumper te hone-
stayit, aliquoteinnumero cotìnïtuir, aliquem tibi
Jocum tribuit, comparauit , peperitpaucorum die-
rum studium.
v lncenAium.
Hac noctc non médiocre excita tum est incendi-
um: vehcrnens ignis est acceníus: aedes multç con-
flagrarunr, combusts sunt, igni corrupta; sunt,con-
suniptae, absumpta:: grauis admodum periculi.íum»
mi ctamni exorta flamma est.
Iucndibile.
Credibilenonesljcredendumnoncst; non est
vc
AL PI MANVTIÏ. IOÇ
vt credatur, vt credi possit , vr habenda fides videa-
tur ; fidem superat; verisimile non est; mendacium
vidctur.mendacij speciem habet; mendacium prae
se fcrt; veritatis imaginem nullam oflendit; eiuP.
modiest,vtfidecareat,vtadiungi fides nulia possit,
affine est mendacio.
Jncnrjtones hojìium. i
Decursionibus nostium audio^regionem infe-
stari, v3stari,locadiripi: excurrerehostesaudio, &
Ioca diripere: incurrcre hostes in regioncm dicun-
tur, &exea praedas agere, eam damnis asficere, ra-
pinis exliaurire,exinanire,vastareprorsus ac perde-
re, depopulari.
Inâignus amore.
Indignus est amorc, ac beneuolentia filins tuus;
indignusestquiametur; non est quiametur; nul-
Jam virtutem possidet, nulia praeditusestarte, qui
amorem conciliet; omnia prorfiis anrmi bona, om-
ria desiderat ornamenta , quibus beneuolentia col-
ligitur; qua: ad colligendam, quaerendam, compa-
randam beneuoleptiam saciunt, valent, spectant, a-
pta íùnt, accommodata, idonea; nihil est in filio tuo
quod hominesad illum amandumalliciat; nihil est
in illo quare diligatur , nulia arte, scientia ; virtute,
rulla plané re commendatur.vtiniregratiam abho«
minibus,adiungere sibi homines aliqua beneuolen
tia possit.
Indignus bénéficie
Tanto merito indignus es .• non is es, in quem
tanta gratia conferatur : non íta meritus es , non ea
G 5
101) PHRASES
tua metita sunt , vt asfici tanto beneficio , serre tan-
tum beneficium debeas: non is est animus tuus.qui
tantam gratiam capiat,comprehenderc, complccti,
capere, concipcre , excipae pqssit; ineptuseslad
tantam gratiam accipiendam; bencsicij magnitudo
tua mérita vincitj impar cs tanto beneficio.
Indtgnus laude.
Laude indignusesj indignum te laude prasbuisti,
ostendisti , non eum te praebuisti , prœstitisti, osten-
disti , probasti ,rion ita gessisti , non ita tegessisti,
non ea tua; vit» ratio fuit , non eiusmodi sunt mé
rita tua, nontetalem vidimus, cognouimus, sen-
íìmus,experti sumus, ncnisnobis'cognituses.vt
afficiendus , ornandus , decorandus , honestandus,
efterendus, extollendus laude fis j vtlaus in te con-
ucniat, tibi debeatur; vt laudis prxmium, quasi
tibi debitum, possis exigerc; vt laus , quasi tuis me-
ritis débita merces,persoluenda tibi esse,tribuenda,
deferenda videatur.
In diuitijs qu&rendis occHpatus.
In re íamitiari agenda totus es; praeter diuitias,
nihil ípectas j tuum omnc sludium in quœrendis
opibus consumis, locas , constituis; totus in diui
tias incumbis ; id vnum agis , eò tatuìim spectas, eò
tuumstudium dÌMgis,conf'ers,tuum consilium illud
est, tua plané singularis cogitatio, vt diuitias tibi
pares, compares, colligas, congeras; vtepesquas-
ras .habeas, possideas, vt opibus abundcs, affluas;
vt diuitiae tibi redundcnt , tibiadsint maximae , tu-
am in domutn fréquentes confluant ; vt diues sis,
copiosus,
ALDI MANVTII. I07
copiosus > locuples, plenus , bene nummatus , mul-
tarum possession um, munitus , instructtis, paratus,
minime inops à refamiliari, à re domestica.à diui-
tijs,abopibus,àcopijs,àfortunis; vt abundes, vt
cumulatcpossideas, vtvberrimasintomnia, vt om
nium rerum vbertate fìorcas; vt fortuns tibi sint
amplissimx.
In eodsmfortune pericula.
•In eadem es naui: eodem in discrimine versaris;
idem tibi periculum impendet; squètuasalusagi-
tur, tuaesortunxpericlitanturjeadem tibi imminet
calamitas; squè periclitarîs ; in ijsdem nauigas flu-
ctibus; eodem iactaris vento;eadem te procella per»
turbat ; eodem loci res tua; íunt ; versaris in eodem
periculojin eadem fortuna; eadem te sortuna ma
net , tibi impendet -, tibi imminet , te vrget ; pari es
conditione ;'par, fimilis, eadem, non diísimilis, non
diípar, non alia tua conditioesti non minus de te a-
gitur;tuaresaequèagitur; de tua reitidemagiturjin
periculum tua res adducituv,venit,periclitatur,peri-
erJum subitjeadem tibi instát malajhaud melius tecú
agetur;haud meliore loco tua; res crût; non tibi erit
melíus;me!iorc loco res & fortunaetux non erunt. '
Incptus fludijS pr<e imbccilla valetudtne.
Infirmiorest, imbecilliorcst, infirmiorc , imbe-
cilliore, tenuiore valetudine, infirmions, imbecil-
lioris, tenuioris valetudinisest,corpore est infirmN
ore, imbecilliore, tenuiore, viribus est infirmiori-
bus, imbecillioribus,tenuioiibus, quàm vt studio-
rum. JaboreiB,graue studiorum onus serrc,perferrc,
I08 PHRASES
sustinere possit: minus habet virium,roboris, quàm
vt studiornm labori par esse poísit , quàm vt feren-
do studiorumlabori possit eflc; valetudine vtitur
infirma, imbecilla, ficyvt laboreum studiorum fa
cile possit opprimere: e.imilli valetudinem.easna-
fura vires negauir, quas laboriosa studiorum tra-
ctatio, assidua JitteTarum exercitatio, grauissima
Jitterarum studia postulant, reqirirunt, desiderant,
exipunt:corporis,valetudinis,viriuminfirrrjitas,im-
becillitas, tcnuitas facit.vt incumbere, quantum res
poscit, in studia non queat.
. .■ \ / snfamis.
^ìtcrnam ignominie labem subijsti; sempiter-
nam ipse tibi ignominiim imposiiisti; seterna tibi est
inusta insamiç nota.ipse te aspersisti.atque inquins-
sti maculisinsamiaesempiternis ; spem tibi omnem
sutura? dignitam ademilti ; nullam tibi mposterum
dignitatispartem reliquisti.
Infamtam ajjnrgere.
Vehementer studes de mea fama detrahcre , me-
am samam tardere, derrimento asficere, obesse, no-
cere, osficere meac samac; id agis vt anernasmihi
insamia? notas inuras , vt ijs meum nomen sor-
dibus, ijs maculis asficias , inficias, inquines, in-
ípergas; eas meo nomini sordes.casmaculasinij-
cias,inspergas, inseras, quas nulladies,nulladein-
de res possit eluere, abstergerc,auferre,delere, tu-
«m consilium,tuum studium illud est, vt me in om-
ne tempus, in omnes annos, in omncs mea? vitx di
ts, in perpetuum infamem reddas, insamianotcs,
A L D I M A N V.T I I. Ipp
infamie tradas; id spectas.vt perpétué malè audiam,
perpetuam in infamiam adducar, xterna vt infamia
flagrem , laborem , vt in sordibus insamiae nun-
quatn non iaceam, vt perpétua verser in infamia.
lusosltcessepremi extjimant.
. Viderelicet'mulios, qui íe credanr, quia labo-
rant inopia, egestate premuntur, infummainfœli- <
citate versari , constitutos esse, peísimè fortunatos
essc,afflictapeniiùs somma eflc,miserrima;condi-
tionis efle, omnibus m alis asfligi, omnibus miserijs
opprimi , omnibus infortunijs vexari, se redactos
esse ad fummam infœlicitatem ,prorfusinfœliciter,
miserrimè.pessimè secum agi,fuasrationes,suas for-
tunas pessimo loco esse, affectas , euersas , perditas
esse, fortuna iniquifsima, aduerfa , graui , infenfa in
primisvti.
Inferiori non cedtre.
Cur ei cedere, loco cedere, locum concéder^
locum dare ei debeo.qui comparandus.aeqûandus,
conferendus , par, omnino mihi non est.? quamob-
rem, qui est insu me , qui nihil ad me est , mihi pa-
tiar anteponií quid est cause, cur primas ei partes
concedam.primas ad eum partes deferri íìnam, pri
mo eum loco statuam , prasponi mihi , ante mecol-
locari , anteireme patiar eum, quemnullares me*
cum xquat , cuius mentis mta mérita anteccllunt/
quid est caúfe cur honore superiorhabeatur,qui
virtute inferior est? .
In fugam conutrjt. " \
Cìunaliquandiu pugnassent, in fugam se conie-
110. PHRASES
ccrunt, dederunt,sugam arripuerunt, stigasalutem
petiuerunt.sugati sunt, fuga fibi consulere ccepe-
runt, fuga dislradi sunt, dissipati, dispcrsi, disiccti;
distraxitcos fuga, dissipauit,difiecit.
IngemoprtlÌAM.
Deingenijtuipraestantia, vi, acic, ita statuo, ne.»
minem tibi ante.fer/i pofle , paucos admodum con-
ferri; cxccllere te ingenio,praestare, florere, valerc,
ve! omnibus antecellere.^el certè nemini conce-
dere iudico , acutifsimam esse aciem ingenij tui,
egregio te à natura instructum ingenio , minimè te
este hebetem ad id, quod melius fit intelligcndum;
eam esse ingenij tui aciem , rtihil vt non videas,asse-
quaris, facile intelligas, scientia comprehendasj
ingenij tantum in te duco efle , quantum esse
potefl plurimum; ingenium in te sentioessesum-
minn , eximium , egregium , non médiocre, non
vulgare, non quale multis contingit , exquisi-
tum , i arum,singulaic,praestans,acutií'simum, pla-
- nè diuinum.
In gratiam redire.
Vt mihi tua voluntas reconcilietur, operam da-
bo, enitar, contendam jclaborabo, vt gratiam mi
hi tuammeo merito restituas, vt amìfl'am recolli-
gam beneuolcntiam tuam; vt te mihi reddas; vt
mecum in gratiam redeasj vt te mihi reconçiliem; vt
animustuus, qui erat antea, idem in posterum ergv
rrie fit; vt fis in me ficutanteaanimatus; vtsiquii
aliéna: opinionis , aut parum arnicas voluntatis ad-
uérfus me fufcepisli, dcponas,abijcias.
I>J&r*~
ALDI MANVTII. " Ì11
Ittgratitudo dctejîandu.
, Vitinm ingrati animi pessimè odi ; nullumodio-
siusmihicrimen est ingrati animi £ulpa; cùmomnia
crimina, tum verò prœtermiflaï gratia;, neglecti
osfìcij culpa grauis admodum, molesta, odioía mi-
Li est ; nullum hominum genus acerbius odi, peius
odi, accrbiore insector odio, quàm qui gratiam be«
nc mentis non referunt,qui de gratia refcrenda mi»
nimum cogitant, parum labotant.
Ingrat»! es.
Meis in te meritis non respondes , gratiam non
refers; non soluis id quod dcbes; officia meatuis
officijs non compensas; gratiam non reddis; ofsi
cium non prsestas, ingrate agis; ingratum te prfbes;
ofsicium in te requiro, desidero ; gratiam à te non
fero; meaerga te non imitaris officia.
Inhumanus.
Neminemsqui tam longé ab humanitate abesset,
tam cfletalienus ab humanitate, tam expers huma-
nitatis, in quo minus esset humanitatis, vnquam
vidi ; omnem prorfus humanitatem, liberaliratem-
quenaturae sic ignorât, vt nemomagis; minimè o-
mnium de humanitate laborat; ofsicium negligit;
ita nihil agit libéraliser, vt illiberalitatem eflè'virtu-.
tem existimare videatur.
In tnfaniam prerfus incidit.
VidoJorisita insanijt, vtmentero, rectum animi
íènsum, rationem nunquamreceperit,inperpetu-
um amiserit,ad fanitatem nunquam redierit;insaniaî
morbo ita est asfectus,in morbum infanix îtaincidir,
III ' PHRASES
vt nunquam postea conualuerit , vtsurorem nun
quam depbsucnt,vtbonammentem nunquam re-
uocauerir, vtàsujore, à dementia nunquam se ad
sanitatem retulcrit: ita discessit à mente, ita mentem
perdidir, vc ilJum nemo postea rationepraeditum
viderit. .
Iniquus.
/Equissimusmihi non est , paullò iniquior in me
est , iniquiore animo erga me est , animo est in me
non satisaquo. •>• -,
Iniuria affcere.
Iure haecin mecontcrres, siquando ipse tecum
iniquius egissem, iniquior tibi fuiflem , iniurius tibi
suiíTem ,iniuriosus in te fuisscm ..iniuriosius te tra-
ctassem, iniuriam tibi fecissem , intuliflèm, impo-
íuiílèm , obtulisseni: si te aliqua affecissenriniuria,
si à me accepiílés iniuriam , tulisses iniuriam : si me
iniurium, iniuriosum, iniquum, grauem, tuis com-
modis aducrsuro, infensum tibiíensisses,cogno-
uifl'es, expertus elfes: siquaretehesiísem, tuus es-
scranimusàmeoffensus, molestiam aJiquam acce-
piflèt; si de tuis commodisaliquandodetraxifTem,
tuis commodis obfuifl'em,obstitisicm,aduersatus
1 essem ; si qua esses à me lacessitus iniuria , prouoca-
tus, commotus.
Iniuria compensata.
Inique mecum egisti , sed erir, cùm tibi idem re-
ponam: iniuriam secisti, iniuriam aduersus me intu-
lisli, iniuria mcafFecisli, lacessisti, prouoeasti, iniu-
rioiè me traáasti, acerbè, iniquè,amarè, contra
iura
AlDI MAîíVTlt." jl*
ìura omnia, aduersus iustitiae legcs , contré quàm iu-
stitia praescribit , sed parem aliquando gratiam rcfe-
ram.pari te munerc remunerabor: par pari referam,
mérita meritis compensabo.
Ininriam vlcisci.
Facile idemreponam: isfum,qui referre iniu-
riam facile pofsim, par pari referre, aeqùfc te tracta-
re : seres à me, quodintulisthimpunctibinonerir,
quòd iniuria me afFeceris: impunita non erit injuria
tua,inultanQnerit,inuItanonrelinquetur: vlciscar
iniuw'as tuas; merr.oréiniuria: me (cnties,cxperieris.
Inmrins non vlcisci Umdabile existimo.
Nihil iudico , duco i censeo, statuo, laudabilius,
quàm iniurinrum rationem non habere,non ducere;
quomodo quidem ego existimo,vt ego quidem ar-
bitror,opinor, puto, autumo,fentio, vt opinio mea
est,vt mea sert opinio, quantum quidem assecjui iu-
diáo poíTum, vtmihi fuadet ratio, ostendit ratio,
nisi iudiciofal!or,iudicij sum expers,rudis plané fumj
nihil est praestantius, laudabilius, ad laudcm illu-.
stnus,quàmimuriascontemnere,nihiliíacere,obIi-
uifci.exmemofia delere, minime perfequi, vlcisci
nolle, vlrione non persequi, reserendajiniurix cura
non fuscipere, de iniuria perfequenda , vlcifcenda.
referenda , de iniuriaruni vltione minime laborare,
nihil omnino cogitare, vltionem iniuriarum non
spectare,non curare: in contemnendisiniurijs,ob-
iiuiícendis,exanimo euellendis,exmemoriadelcn«
dis,ohliuione voluntaria conterendis, eximiasita
laus est, ca laus est, quaìwlla prsstantior.
114 PHRASES
In i»ftitt4 virtutes omnts.
Omnes iníunt in vna iustitia virtutes.iuslitia con-
tinentur,comprehenduntur:continetiustitia,corn-
prehendit, complcctitur omnes virtutes : omnesad
vnam iustitiam virtutes rescruntur , ab vna iustitia
pendent, in vna iustitia induduntur : qui iustitiam
tcnet, non est, vtvirtutem vllam prsetcrea deside-
ret, requirat, expetat: nulla virtute iustus caret.nul-
la vii tus abest à iusto : coniunctx sunt, colligatx,
connexaecum iustitia virtutes omnes.
In Uberos non s&sticndum. ,
Samire in íìíios , seuitiam aduerfus fìlios excrce-
re, crudelitcr agerecum filijsnunquamdebemus:
t3nti nihil esse débet, vt crudeles iri liberosfimus,
vtcrudeles nosliberi nostri experiantur: fiquid a-
gitur cum filijs, crudelitasabfit, nunquam crudeli-
tati locus est.
Innumerispericulisexpojìtaejì vit*
hominum..
Innumeris fortunas telis proposita est, expofita
est, patet liominum vita: impendent, imminent
hominum vit* casusinnumeri, euentus rerum varij
íìngulis propè horis extimeseendi: quisquis vitam
íngreditur, in liane lucem prodit , spiritum è caelo
ducit, huius lucis vsur» fruitur; cum casus innumeri
manent , ei& quae velit , & quae nolit , exspectanda
multa sunt , eius animus ex Vario rerum euentu per-
petuò fluctues, necesse est.
Inoffìciosns & ìnhumanus.
Omnis officij & humanitatis expers est : longé
abest
A1DI M A*N V T I 1. fi j
abest ab osficio & humáïffete : prorsus humanita-
tem ignorât.- ab humanitate remotisiimus est: nihil
possidethumanitatis: minime omnium hiimanita-
tem colit, diligit, exercer.
In Republtca tuftitiasequenia.
In administranda.tractanda Républicain admi-
nístratione Reipublicae iuss honestum, rectum tue-
ú, spectare, sequi, nihil prancrea debemus.
Infanus.
Qiiia causa cecidit , litem perdidit, furere cœpît,
adinsaniam , surorem jdementiam, amentiam re-
dactus est , mente captus est , mentem amisit , mens
eumreliquit, defecit, destituit: incidit in insanis
morbum , prolapsus est in furorem, à seipso disces-
sit, à mente discesiit, sapere desijt.
Injctui reuertor.
Rcdeo, reuertor , reuerto, refero me ad rus , re-
peto rusinsciens, imprudens,in(cienter,pra:tervo-
luntatem : pedes me ad rus jjpscientem referunt.
Infeiïari,
In hoc Epicurum Stoici malè accipiunt,accusant,
exagitant, insectantur, conuitijs vrgent.
Injìdtatt mthistmt^qmbusfottsitmnm credidi.
Quorum ego fide nitebar maximè, quibus ego
fidei habebam plurimum , quibus apprimè crede-
barn/quorum ìn fidemuìtum ponebam, quorum es
se minime dubiam , aut infirmam fidem existima-
bam, ij mihi infidias fecerunt , insidiosè vim , dam
na, ignominiamintulerunt,obtulcrunt,insidiosèmc
íractarunt,insidijspetiuerunt,oppreflerunt,perdi-
-' TT_ '- --
Xt€ P H R ÍAS E S
derunt, à mcdesecerunï/desciuerunt.
Infor»ma labtrare.
Somnum hac nocte nunquam vidi , oculis nun- .
quam vidi meis.capere nunquam potui'.somnushac
nocte meos oculos effugir.abfuit à meisoculis.nun-
quam se obtulit oculis meis , rëíiigit à meis oculisr
nocteminsomnem duxú iníbmnialaboraui: perpé
tua vigilia sum vexatus : spatium noctis vniuersum
peruigilaui: soporem nunquam gustaui: nunquam
quieui: quies nunquam data eibomncs mihi noctis
partes vacuasfomno, expertes somní, fine somno
fuerunt.
Infoníem accusas.
Accusas, culpas immerentem , expertem culpa:,
vacuum à culpa, rcmotum à culpa damnas , in iudi-
cium vocas.reum facis,persequeris: vitio ttibuis, vi-
tio vertis, f'raudi das immerentici, quiculpam non
comrr.isit, culps fibi conscius non est: conférs cul.
pam in expertem crirninis, insontemjmmerentem,
innoxium: exagitas illum,inculpam vocas, in infa-
miamvocas,adducis iniustè, sine causa, iniuria, im-
meritò, contra quàm ius est.
InflìtHtum tuum vrge,fiitaexftdit.
Perge,vt cœpisti, tene tuum institutú.tene quem
cœpisti curfum, quairevia cœpisti, ea perge: tuam
consuctudinem tuere, ac serua,sitibi vtileest,si vti-
litas tua ita sert, lìfuadet vtilitas, siè re tua, è com
mode tuo, ex vsu tuo, si ratio rerum tuarum ita po-
stulabit.fi tibiconducir, expedit, prodest,bonoest,
cm©lumentoest,vuHtaticsi, si est, vtiuuerit, vtvti-
litatetQ
ALDI MANVT1I. XI7
litatem capias, sructum feras, percipias , colligas , fi
íructuosum est.
Insumntasadtsáttfttgit.
Effugit, fuga se afaripuit, fuga euasit ad acdium
summa, ad summas sdes; ad fastigium, ad culmen,
ad superiores, excelsiores, fublimiores aîdium par-
tes.-abdiditíein summas sedes.fuga se contulitin
summas aedes , fuga pctiuic summas xdes.
Inttmperantia languefit corpus.
Vires corporis tibi minuit , diminuit, imminuir,
comminuit, infirmauic, dcbilitauit, ademit.abslu-
Iit,afflixit vits ratio minime moderata,incontinen-
tia,intemperantia,nequitia,luxus, libido: vita im-
moderatè,incontinenter, intempcranter, disiblutè,
nequiter, sine modo , luxuriosè tradiicta, ad infìr-
mitatem, ad imbecillitatem, tenuitatem corporis te
redegit, adduxit, minus te firmum.minus validum,
minus vaIentem,minusrobustum,infìrmiorem,in>
beciíhorcm reddidit.
Inuidiapremitur.
In summam omnium inuidiam incidit.adductus
est, ínuidiosus apud omnes factus est: sic egit, ita se
gcssit, vt odio illlum omnes habeant, vt in illum ne-
mo fit optimè animatus, nemo illi faueat,nemode
illobcneexistimet: nulla fruitur hominum bene-
uolétia: premitur odio muitorum, inuidia: est,odio
est; in inuidia cft, in odio est.
hinidia ex dignitate.
Sunt,<|uosmeusín hac Republica splcndor of-
sendat, laedat, pungat, angatjsolicitet, afficiat,vxat,
H 3
11 8 PHRASES
dolore, cura, molestia, solicitudine afsiciat: flore*
re me dignitate,existimatione, honore, tantum ho
noris mibi haberi, tantum mihi dignitatis inRep.
eíIè,auctoriT.atis, gratis, existimationis, splendoris,
jionnulli molesté fcrunt,gTauiter,acerbè, aegrè, ini
que, iniquo animo, non facilè, non leuiter.non pa
tienter: tangitanimosquorundam, solicitos habet
quosdam hic splendor meus , hase species, dignitas.
In virtutis studio valttudocuranda.
Itasequi virtutetn debemus, vt valetudinerrìnon
in postremis ponamus ; valetudinis cum virtute
ducenda ratio est: sic ad studia virtutis debemus
incumbere, ne valetudo negligatur: plurimum vir-
tuti , aliquid tamen valetudini tribuatur : Ipectanr
da virtus est, cum eò tamen, ne despiciatur vale
tudo :excubare virtutis in studio , prœclarum est,
indormire tamen valetudini minime debemus: ex-
colaturanimusyirtutibus,nonnihiI tamen corpo-
ri feruiatur. < jÊk
ïracundi commijfum dedecus .
Qiiicquid âges iracundè , iratus, in ira, cum ira,
irato animo, animo ira commoto, ira affecto , ira
agitato, commotus ira,adductus, inductus, im
pulses ,incitatus,actus, accenfus, inflammatusjra-
cundixvi impulfus, turpiterages, tuacuminfamia,
ignominia , tuo cum dedecore: turpi te macula in-
quinabis.labeinficies: dedecus, infamiae turpis no
ta conscquetur.
íracundia muhorum malorum causa.
Sanè, sanequàrn,certè, certò, verè, reuera, pro-
fectò,
A t D I MANVTII. H<j
sectò, fine dubio, proculdulio, abíquedubio, qui-
dem,omnino, plané; qui sciracundia patitur ef-
fèrri,auserri,abnpi, à ratione auocari , à coníìlio ab-
duci, isea committit,quaî mox infecta veIite{Te,in
eum locumadducitur, vndeexitus noníacilèda-
tur, eò progreditur, quò paulò post pœniteat: cer-
tumesi,pro certoest,etfplorauim,minimè dubium,
nemini obscurum.omnibus apcrtum.patet, constat,
perspicuum est, oculis, ac sensu ipíò percipitur, vo-
cari in dubium non potest, venire in dubium.ambi-
gi, dubitari, nemini dubium este potest, quin multa
maja pariât iracundia ; ex iracundia mala multa gig-
nantur, erurryant, fluant, marient , multorum ma-
lorum culpamsnstineat iracundia, multorum malo-
rum causa sit in iracundiam conferenda.
Ittr difficile.
In Alpibus Apennini magna: suní,admodumquc
difficiles locorura angustiœ:impeditissimusest,ad
iterfaciendum mons Apenninus: laborest maxi-
mus per montem Apenninum iter habentibus.
Iter omimndum infirma v»letuAinc.
Iter ne sufcipias,ne te vise committasjne te in viam
des.ne ad iter aggrediaris,ne viam incas,itineriscon-
íìlium abijce.omitte, dimitte, nifirectè vales , nisi
optima vteris valetudine , nisi corpore bene firmo.
Itinera hieme odiosa.
ViaE(unthiemedis6ciIes,incommode,impedita?,
abruptx, iter habentibus odiose: n^il incommo-
dius,quam hieme kerhabere: perfWmem itinera
íùnt incommodiplena, interdum etiam periculi.
H 4
\lO PHRASES
lutunda comitnfttt.
Spero nobis banc coniunctionemvoluptati fore.*
optimam de bac habeo coniunctione spcm : de hac
coniunctione spero optimè, spes me tenet optima,
sustentât , alit , pascit , fouet .
íudicium ànaturáac , an ab arte.
Nondum plané constirui, nondum sàtîs habeo
constitutum,deliberacum,exploraturn3explícarum,
certum, naturxnemunere, an disciplina beneficio
íudicium contingat:iudicij prçstamia ,exccllentia,
vis, subtilitàs, vtrum à na tura ,an ab arte, ac discipli
na proflciscatur,contingar, manet, naturxne priui-
Jegio concedatur , an sit ab arte ac disciplina peten-
dum: vtrum is, qui rectè iudicat ,qui optimè iudicio
vtitur, qui iudicio valet, pracstat,cxcellit, facultatem
habe: optimè iudicandi, iudicio abundat.naturx
debeat anarti : bonum illudacceperit ànatura, an
hauserit à studio , ab arte, à disciplina: naturale'ne
Lonum fît iudicium , an potius in studio , arte, dis
ciplina, doctrina, ratione sìtum , ciusmodi , quod
doctrina tradatur, àpreceptis ducatur, diseatur à
magistris.
lus dicere.
A4odòinhoc,rnodòin illo oppido forum agit*
ius dicit , litigantes audit, res iudicat, causas cog-
noícit, iudicat de controucrsijs, difeeptat» ius ad
ministrât, distribuit.
» Iuftitiaftquenda. '
In adminftwanda, gubernanda, regnanda.capcP-
senda, traéfanda, curanda, gerenda Republica, in
"*"- " ■*" ' - - admi
kLDI MANVTII. m
Scí mi nistratione Reipublicx , in omni publico m u-
nere id íolum spectarc debem us, quid iustitia po
stules, ratio praecîpiat , conscientia proponat ; quid
lìtiustitis, quid rationi consentaneuin, quidcum
iuílitia , cura ratione congruat, conucniat, consen
ti a t.- habenda iustitiae summa ratio est: vna spectan-
da iustitia , nihil praeterea : de vna iustitia laboran-
dum : sequi ducem iustitiam debemus , agere cum
iustitia, iuûè, rectè, honestè: honestum tuendum
est fol um ,nost ra consilia , n ost ras actiones ad vn am
iustitiam refcrridccet:propositamhabereiuflitiam,
iustitiae feruire,ad iustitiam incumberc, iustitiam
exercerc debemus; non est in administranda Repu-
blica ne latum quidem vnguem, ne minimum qui-
dem,ne tantillum quidemà iustitia discedendum,
recedendum.
Iustitia cura paucís.
Pauci sunt hac aetate, his temporibus , quibus iu-
stitia cuníit, cordi fit , qui iustitiam colant , exer-
ceant, curent, tueantur: qui de iustitia laborent: a-
pud quos iustitia locum habeat , iustitia: locus fit,
qui íè iustos prxbeant.
Iiiuabo te, vbi opus erit.
Adero tibi, prçsto ero.opcm seram, cùm res po.
stulabit, vbi erit opus, vbitempusseret.tuis tempo-
ribus , iì rerumtuarum ratio pofcet, si occasio re*
quiret, vbi critère tua, sipertincread tevidero. f
tmntmnt impruúdà.
Si, quid in/ìdiarum in vitá fit, minus diípicis,in-
rellig '5, vides , minime miror , cùm adhuc intra iu-
H 5
112 PHRASES
uentutis annos tua versetur-stas , cùm îuuentutís
annosnondum egressus íìs.-nondum excesteris.prç-
terieris: cùm in ea fis œtate qase valet virìbus.à pru-
dentia infirma est,viribus floret.à prudentia; matu-
ritate procul abctt, longé distat à prudentia, in qua
prudentia locum non habet: cùm adhuc œtas tua
tanquam in verefit: cùmaetas iuuentutis , in qua tu
es , inopia ferè iudicij laboret, expers iudicij , pru
dentia;, grauitatiíque fit: vsu rerum, & experientia,
vnde oriturprudëtia,prorsusvacet,vacuasit,careat.

Labi procliue:
Quisest, qui non offendat, nan labatur in tam
difficili , tamque lubrica rerum humanarum via? cui
timenda offensio non cst.? cui nam cíFugere , ac vi-
tare offensionem licct? quís aboffensione prasstare
sibi quicquam possit?
Labor.
Si hoc suspicis,sumis,aggrederis,negotij multum
habebis.sereslaboris plurimum,rem difficileœ.gra-
uem, laborioíam, operosam, molestam in primis ac
duram senties, experieris, cognosces ; valde tibierit
elaborandum ,magnusíntelabor, graue onus in-
cumbet.orjeris multum, laboris.molestiçsustinebis.
Ltbor fìnitus.
Perfunctus íùm labore grauissimo, leuatus sum,
liberatus,cxlòlurus,excmptus;labori finis impositus
est, factus est, labor ad finem peruenit , terminatus
est; iam me non vrget.non premit,non vexât labor;
labori grauissimo quiesaliquando successif.
Labor
ALDI MANVTII. 1*3
Labor adfinem ptràuUus.
Perfunctussumlaboregrauissimo, labori finem
feci , finem imposui, laborem terminaui, ad finem,
ad exitum perduxi ; laborem pcrtuli donec opus
fuit.tolerauiquatenus debui, íustintii, quoad o-
pprtuit.
Lttftts tmmertto.
Inique mecum egisti , iniuriosè me tractastf, in-
îuriam mihi intulisti , injuria meafFecisti , iniuriam
abs te tuli, passus fum.kíus à te sum immcrito meo,
nullo meo merito, nulla culpa , absque culpa , nihil
taie meritus; laesisti meimmerentem,innoTemem,
nuUius asfinemculpaîjomnis éxpertem culpas,ab
omnivacuum culpa.
Latitia affeMus.
Recens hic de tua dignitate nuntius allatus,
patrem tuum extulit , affetit , perfudit , compleuit,
cumulauit Ixtitia; patertuuslaetitiamcœpir.siim-
píìt, hausit; laetitia estafsectus; Iaetatus est, gauisus
est, delectatus est, recreatus est, gaudium cepit, iu-
cunditatem hausit.
Largitto inuidtofa.
Inuidiosa est apud omnes bonos tua laigitio; in.
liidiam tibi parit , inuidis: tibi est i sta largitio, laedit
animos bonorumjtua largitionegrauiusasficiun-
tur bonorum animi ; largitione aliénas à te bono-
rum animos.
La troues ex occulta inttadmnt^viatores.
Latrones exinsidijs, ex occujtis locis, subito, re-
pentino, irqprouiso , ace opinatoimpetu viatores
114 PHRASES
aggrediuntur, adoriuntur, inuadunt.petunt, viato-
ribus inuadunt , in viatores inuadunt, irruunt, im-
petum faciunt, impressionem faciunt, incurrunt.in»
íîliunr, sese immittunr, se inijciun t , sese inferunt.
Laudare.
Omnestesummis Iaudibus extollunt, cfferunt,
exornant.in cadumserontriíìamtuamlibcralitaténi
scmper in orc, animoque babent.
Lundem fttmmam conftcutus est.
Summam ex eo munere laudem, eximianvegre-
giam.miram, mirifìcarhjnsigncm, immeníâm,sin-
gularem, vnicam, incredibilem, excellentcm, prae-
stantissimam,amplissimam,3etemam,sempitcrnam,
immortalcm, non mediocrem , non minimam, non
vulgarem consecutusest, adeptusest, obtinuit, tu-
lit, quaeGuit, fìbipeperit, comparauit.
Latida studio/us.
Otnnestuosad laudem impetusnoui, quàm sis
adlaudem propcnsus, inclinatus, quanti Ht apud te
laus, quàm labores de laude, quàm vehementer ad
laudem incumbas, quàm laudi studeas, quo studio
Jaudem sequaris , quae tua sit laudis cupiditas, pra;.
darè noui, habeo cognitum.
Lans gratte causa.
Tantas in me laudes conférs , efíers me Iaudibus,
non iudicio tuo,meritóVe adductus meo,sed vt in-
eas à me gratiam, gratis caufà, ad colligendam Ke-
neuolentiam; gratiam meam his Iaudibus aucuparis,
das hoc auribus meis; largirismihi, non veritati;
auribusinseruis; loqueris ad voluntatem; con hoc
ex
A L D I M A N V T I I. IJJ
tx animo sacis , sed eo consilio , id spectas , id sccu-
tus, meum tibi vtamorem hoc artificio, hoc tuo
quasi merito adiungas.vt mihi gratificcris.
Lans ixfêla virtute.
Tuçsapientix est, veram laudem in vna virtute
positam, locatam, constitutam exislimare: pertinet
ad íâpientiam tuarr, spectatad eam sapientiam,qua
tuexccllis;est.eiussapientiae, qux in te elucet, vi-
getjtuum est,quisapiens&haberis,&es,quiíàpien-
tia praestas,abundas,inquosapicntisplurimumestj
virum sapientem, qualis es tu , decet in animum in-
ducere , pro certo habere , sic habere , ita credcre ;
cxistere veram laudem,nasci,fluere,consistere,pro-
ficisci, manare ab vna virtute ; verum dccus in vna
virtute situm este , locatum, constitutum ; solidam
gioriam non aliunde, quàm à virtute pendérc.
Ltuatio Inclus.
Haec te nonmediocritcrcogitatioconfirmabir;
haec sitibi propones.apudanimum tuum propones,
animo agitabis , animo spectabis , leuabis tuum lu*
ctum,lcuabisteIuâu,xgritudine,ío!icitudine,cu-
ra; sanabis vulnus doloris tui; ipíè te lenies.
Ltiïts.
Vaniorem .inaniorem , leuiorem, dementiorem
vidineminem; nihil est in co grauitatis; nihil est
iilo inanius, vento leuior est, aère inanior.
Leuittr offendere.
Dedi operam,vt eum parcè ac molliter Ixderem;
non id egi,vt eum grauiter otfenderem; nihil paulò
grauius in illum cogitaui; commouere illum leuitcr
Ilff PHRASE*
voluí, non acerbè vexare.-
LtberaltS.
Latèpatuitinprouincia liberalitas tua; tua ex-
celluit humanisas; nemo est à te non liberalissimè
tradatus ; liberalitatem oemo in te desiderauit;
prolixa fuit in primis .acbêneficanaturatua, sic vt
nihil magis; fructus liberalitatis tua» vberrimifue-
Tunt, ad multos peruenerunt,pertinuerunt.
Liber tatis cura,
Nihil aliudà communi libertate, nihil pra*ter
communem libertatem, quaesiui, curaui, secutus
íìim, spectaui, ad vnam ciuium libertatem meas cu-
rasintendi, cogitationes retuli,studiacontuli:pra»-
ter commuaem libertatem , propoiìta mihi nulla
res fuit.
LibtrtatíspMica ratio habita.
Nihil antiquius communi salute, ac libertate iu-
dicaui; omnium rerum milii prima fuitpubJicá sà-
lus 3C libertas ; communi salute ac libertate nihil
mihi potius ; omnia sum atpernatus pras communs
salute ac libertate; pluris apud me, quàm omnes
res , vniucríòrum salus ac libertas fuit ; nulla de
re tantum, quantum de communi salute ac liber
tate laboraui ; salutem publicam ac libertatem ré
bus omnibus anteposui , praeposui, prstuli ; cu-
ìx mihi suit salus ac libertas publica , sic vt nulla
res a»què.
Ltbrì tu'% tn honore habentnr.
Libri tui omnes vigent: egregia de tuis Jibris
opuiio est, existicaatio est; prïdftrè de tuis Jibris
omnes
A L D I M A N V T I I. Ijy
bmnes existimant,sentiunt, iudicant : tui libri ma.
gno apudomnesin honore sunt: omnium iudicio
probantur, laudibus ac testimonijs omantur.- in
manibussunt.inmanibushabentur.mambusterun-
tur, finu souentur, circumgestantur, circumserun*-
tur, assiduètractantur.diligentereuoluuntur, ac-
curatèacstudiosèlectitantur. .
Liceat mihi cubiculo tuo vti-
Velim mihi commodes, accommodes de cubi
culo, fi mihicubiculum concesseris.meocommodo
consules: sine me vti cubiculo tuo: liceat mihi cu
biculo à te conceflb, tuo beneficio frui , tua huma-
nitate, ac liberalitate.
Lu ter* detrtmentum ex morte AlditSHa'
nutij accipiuBt.
.Multum iacturae tulerunt, graue detrimentum
ceperunt, damnum adierunt, subierunt, praedara
litterarurn studiaex morte, obitu , interitu, Al-
di Manutij ; graue vulnus optimis litteris inflixit
obitus AldiManutij ; ictugraui perculsa? sunt, ac
penè prostratae libérales disciplina: , quo die Aì-
dusManutius occidit, interijt, extinctus est, pe-
rijt , obijt, diem obijt, oppetijt, mortem oppe-
tijt, extinctus est, diícessit, à vita discessit, è vitaex-
ijr, vitam cum morte commutauit, morte íublatus
est, morte nobisereptus.
litierç Jemjhr iucunda & vt'tlts.
Mi fili, semper vsui , semper delectationi litte»
rae tibi erunt; sructunrtibi arrerent & voluptatem in
orani vita; nunquam non vciles,nunquam, inquaro,
128 PHRASES
iucundx non crunt; tesemper comfflodis ,sempe?
voluptate afficient; iuuabútparitcr,& oblectabunr,
in vniueríòtuxvitxcursu; vitae tuaepar atqueadeo
longi or li ttcrarum vtilitaserit.
Litteras non committère.
Eiufmodi sunr, cius generis, eius momentî mes
littera;,vteasnonaudeam temerè committere; non
cius generis , non eiufmodi íunt meae Huera?, vt eas
audeam temerfe credere.
Longin^nttas temporisfinm doìoribui
afert.
Dolorem minuit ac mollit dies.temporislon-
ginquitas , vetuslas ; quae nobis à fortuna infìigu n-
turvulnera,íànanturvetustate;vis doloriscum tem-
porelanguescitjdetrahkde dolore dies.atqueadeò
extinguit omnem ,planequetollit; qtiouis dolore
affeâis , quouis malo laborantibus medetur tem-
pus, medicinam dies assert; vetustasopem íèrt, o-
pitulatur, subuenit, auxilio est, subsidio est ; finem
doloris dies assert ; habet hoc tempus, vt qucmuis
dolorem , quamuis acriter in animo insitum, eucllat
atque abijciat; est hoc temporis, vt omnem malo-
rum mcmoriam, omnem aduerfefortunaerecorda-
tioncm ex animo deleat, auferât , eripiat , expellat,
amoueat; dies aufert aegritudinem hominibus.
Lucrigratta cause dtcuntur.
In forum multi veniuBt, vt lucri plurimum faci-
anr, vt lucrentur plurimum, vt quaestus maximos fa-
ciant, lucri cupiditate àdducti , lucelli dulcedineil-
lecti, lucrunj spectantes,lucrumseçuti, lucro coni-
"~ moti,
ALDÍ MANVTIlJ lîp
moti, lucri spe ; multos in forum lucri cupiditas ad-
ducit, ad agendas causas impellit, fa ci t augendoe r'ei
cupiditas, ditandi fpes, congregandarum opum,
comparandarumdiurtiarum , pecuniascolligendx,
vt in forum se conférant , vocem in quaestum cou-
ferant , vtagendis caulìs se dent, vt industriam lu-
aminagendiscausisexerceant.
Lucrum ex re turpi.
Qpxstus maximos, sed turpissimos fecit ; rem
secit turpissimè, diuitias quxsiuit malis artibus;
mulrum ilfe quidem, fed inhonestè, sordide, pa-
rum laudabiliter , cum dedecore lucratus est; cum
insomia lucrum secutus est; tantilucrum fecit, ea
cupiditatead lucrum incubuit,vtexpetendum sibi,
vel cum dedecore, cum infirma , turpi cum fima
exictimauerit .
Lutins perpétuas. ,
Con sic io r lachry mis , fie , vt ferre non poísim ;
Iùctu confumor, contabefcò,modum lugendi nul-
Jum facio; finem lachrymis non impono; lachry
mis me dedo; lachrymis nunquam abstineo; v-
berrimus meus est fletus; assidus lachry ma:, per-
ennes lachrymç-, nunquam nonlugeo;luctum nun
quam inteimitto,nondìmitto,nonomitto; fotus in
luctu versor,afstdux fluurtt ex oculis Jachry mx; co
rnes m ihi vbique lu ct us est; perduntmc lacbrymxí1
nunquam lachrymis non hument oculi.
LhcIus è publtco malo.
Luges Reipub. tempora; tuus stetus exoritur,'
í xislit, manat, prosicifeitur à publicis malis ; lugen
I}0 PHRASES
di causam assert aducrsa fortuna Rcípub. calamitas
publica, publica mala te ad flctum impellunt ; mise-
ris tibi publics laçhrymaí excutiunt.exprimunt.
M.

Iaceo in meerore,acsordibus: asflictusmcerore


iacet.languetacriwxretanimusrneus: pessimè est
animo meo, tristíssimis vexor & conficior curis,
moerore contabesco,debilitor , conficior, obruor,
nihil me tristius, deditus tristitix sum.
Magister scrtpt»r<t.
Magister ícriptura: est , scripturs prœest , vecti-
galibus prxestf, princepspublicanorumest, vnipo-
tissi mùm de mandata veótigalium cura est : ei maxi
me commissa vectigalia sunt : vnusipraîcipuè vecti-
galium curam gent : distinct vectigalia prxcipuo
quodam iure, summo quodam iure exercer.
Magistratut reflè pr<tfttit.
Pater tuus eximiam ex hoc magistratu Iaudem
collcgit ,tulit,cepit^adeptusest, consecutus est}
pr«clárè pater tuus hune honorem geísit : egregiè
sepater tuus in. hoc munere tractaiut: pater tuus
hune magistratum pro fua,reique publica: dignitatc
administrait.
tJMttgiJlratus certus.
Nunquam dubitaui , dubiura nùnquam mihi
fuit, ambiguum mihi nunquam fuit, nunquam mihi
venitin mentem dubitare,arobigere,sufpicari,nun-
quam mihi fuit obscurum aut parum apertum, nun
quam fuspicatús sum fore, vt hic tibi magistratus
non
A L D 1 M A N V T I I. I3t
non descrretur , vt excludereris hocTnagistrîtu , vt
repulsarn serres,vt reijcereris: pro certo íemper exi-
íìimaui , çcriòsurn arbitratus, certa lpes animum
meum tenuit , exploratum mihi fuit , prorfus mihi
pcrsùasi íuturum , vt ad hune honoris gradura par
venues, vt aditus tibi ac via pateret, ne tibi vnquam
eunti adhunchonorcm.via precluderetur: petitio-
nis tus ratio nunquam explorata mihi non fuit , in-
certa, dubìa,ambigua,obscura, minime fuit vn
quam .
Magistratusfummm.
Pênes eum est poicstas,omnia sunt, estimperan-
diius, est in omnesimperium; dominatur, imperar,
régnât; tenet omnia: remtenet publîcam : arbitra-
tu suo cuncta moderatur, ac régit; eius in manu
suntomnia : eiusita potestaslatè patet.vt omnia
complectatur; eius dominatu nihil vacat; ad eum
omnia sunt delata ; eius voluntas pro legibusest; ab
eiusvoluntateacnutu pendent omnes; omnia po-
íîta sunt in vnius voluntate : tantinonest , multis
momlibus imperare , quanti nobiscum hic vitam
ducere .
Magn4t ressftscipis.
Etiam atqueetiam vide, quantum facinusconê-
re, uniir aduertequid suscipias, quid sustinere pok
lis, quàmgraue subcasonus, quantum tibi oneris
imponas, quantamineasrcm.cuiusdiítìcultaíis,cu.-
ius industrie , cuius opérs sit , quàra difficile , du-
rum,spissum,laboriosum, operosum, quantum m-
dustrix, qua.mfa.cultat.ern, quas vires, quos neruos.
tj* PHRASES
quantum roboris postulet id, quod conaris , molli-
ris, tentas, instituis, fuscipis , aggrederis ; in aicem
liuius causa: inuadam, totis vinbus, totopectore
contendam.
tSMagni ttlïimatur.
Multorum nurnmorum cil mea bibliothcca.pre-
cij magni est , plurimi valet, rnagnx xstimationis
est.
Magnitude antmi tbscjtie prudentia.
Soepc, qui magnitudine a nimi prxstant, pruden-
tia minus valent ; sxpc contingit, enenit, vsuuenit,
accidit , fieri videmus, non rarò fit , non parum sx-
pè fit, vt animi magnitudinem comitetur iœpru-
dtntia: vt in nonnullis magnoanimo prxditis.a-
nimoprzstantibus, prudentia requiratur, deside-
retur .
tJMaiorcs nostri diuitias virtuti
postponebant.
Maiores nostri diuitias minimi putabant > vnarn
virtutemsequebantur; apud maiores nostros mini
ma diuitiarum , fvirtutis erat ratio maxima ; nullo
loco apud maiores nostros diuitix fuerunt, virtus
vna vigebat maxime; plurimum semper apud maio
res nostros virtus valuit, minimum diuitix ; opes in
minimis ponebant ; postremx omnium rerum diui
tix illis crant; rem samiliarem.quxquenósbona
appellamus, parui, minimi, nihili reputabant, duce-
bant, xfiimabant, pendebant.sacicbant.flocci fa-
ciebanr, flocci non faciebant (idtmenimJtgnificatHr,
sine »dfit pmieuh no»,) minimi crant apud maio
M. D I MANVTIIi 15}
rcs'noflrosopes.minimîponderiSjnuIlo apud eos
Joco, parui momcntí ; postremum apud cos locum
opes'obtinebant.deopibus minimum laborabant,
diuitias prae virtute contemnebant , insra virtutem
ducebant,posl virtutem habebant,virtute posterio-
rcsiudicabant.
Mmortbm mtnt'tr't tUYfifimumfmt.
Maiorum nostrûm aetate , tempestate , tempori-
bus, quo saeculomaiores nostri vixcrunt , menda-
cium probro maximofuitt mendacium dícere tur-
pissimum fuit : veritas ita colebatur , vt saisi homi-
nes pessimè audirent.
' 1 Maie audit.
Pefsimè tibi omnes dicunt,turpissimê atque aeer-
bissimèdeteloquuntur: turpia quidam atquc in-
honesta in te conferunt: valde te exagi tantjactant,
jnsectantur , vitupérant , accusant , carpunt , vclli-
canc- omnes tibi grauissimè obtrectant, detua exi.
stimationemukum detrahere conantur, Iiberrimè
inuehuntur in te, nesaria qusedamde te dissipant,
diflemínant, iactant: maledictis te onerant grauis-
íìmis: maledicta in te conferunt, congerunt, conij-
ciunt: ita de teloquuntur, vt honori tuo labem in»
serant, aspergant maculas, tenebrasoíFundant,vt
Iionorem tuum turpi labe iníìciant.
Maritima regio me dekBaí.
. In maritimis facillimè sum , iticundè verfbr in
rnarkimis,maritima loca cum voluptatesrcquento,
maritima regione libenter vtor, in ora maritinia
veríâriiucundumest: maritima st; des me capit, ob
I 3
ÎJ4 PHRASES
lectat, tenct : pascor maritimae rcgionís afpectuí
mcisoculis région* maritima tiihil est iucundius:
miram haurio iucunditatcm maritimsregionisa-
speâu. - "
<JMaximoperc rogo.
Singulari studio, quàm poflum studiosiísimè,val»
de hoc ex animoíi te conrendo; hoc â te ïta postulo,
peto, contendo, vt fbrtunas in eo rneas pofitas pu-
tem ; velim existimes quodà tepeto, id eiiismodi e-
íse.vt meae fortunaeomnes agantur.in eoconsistant,
locatîe, repositae.constitutae, fitx sint: sic à te peto,
quasi in eo mihi sint omnia.quasi rationes ex eo mes
pendeant, ad vnum illud referantur.
' Medicus truditus.
Bene doctusest, eruditus, instructusmcdica sci-
cntia, tnedendiarte,medicis litteris; seiens inpri-
misest,peritus,intelHgens,gnarusmedicina>; lon
gé processit in medicinae scientia; nouit penitus me-
dicinam.tenet, possidet, callet: medicina» scienti-
am ita est assecutus, vt pauci : rnedicinae scientia va-
Jet, flores, prçstat, excellit: medicinse doctrina, sci--
entia, peritia, çognitione, intelligentia , eruditione
cum paucisconserendusest, inseriornemini:nota
ei prxclarè medicina est ; parent ei, quae multos la
tent ex medica scientia ; ex medendi arte ; multum
hausit ex ijs libris , vnde manat medicina: cognitio;
medicina; scientiam plané cotnplexus est, mente at-
que animo comprehendit , ingenio sibi aperuit ,
comparàuit, peperit.
MediUri.
s Collu
ALOI MANVTII. Ijj
CoIJigere sc , animum intenderc , meditari accu-
,tatiu$, diligentius animaduerterè,considerare cum
animo suo, veisarein animo, diligenter animo tra-
ctare, agitare animo diligentes, studiosc cogitare,
intento aliquid animo intueri, attcn tius examinate,
perpenderc, ponderare.
AíeiiHgenij homo. ,
Valde mihi aptus est , miré factus est ad naturam
meam , vehementer est ad mex vitae rationem &
consuctudinem accommodatus , conuenit optitr.è
cumirigeniomeo. \
Mtmor bcnefìcij.
Semper roeminero , merooria retinebo , tuebor
mente atque animo.nunquam obliuiícar,nunquam
apudmedelebit obliuio bénéficia, officia, mérita,
crga me tua ; memorem me tibi, quaecunque se oc-
cafio dederit, obtulerit, probabo; gratum me tibi
memoremque praestabo; praestabo tibi eam, quam
debco meraoriam meritorum tuorum ; gratum me
nullononloco,nullonontemporemetnorem,gra- -<.
tix reserendae studiosum senties , experieri$,cog-
nosces; gratianimi laudem in me non requires,non
defiderabiíj non cotamíttam , vt ihgratummeap-
pellarepossis; vt in ilfò oíficio, quod bene meren-
tibusdebetur, iureme ac mémo quisquam repre-
hendât; vt iri vitiurí) itigrâtîaninii incicfamjenitar ne
qúis mihi turpemJngratí arfiir\i rpfàtìs pois i tin u-
rere,ingratianimivjtiam,cri^pen , culpam pòssic *
obijcere; vt ab ingíatfi ^ríirrïi vìtio , crimine , culpa,
turpi infamialongissisûê seiungar, discedam,a.bíìm,
I 4
I}6 PHRASES
valdeprocul absim ; vt ea culpa vacem , vacuus sim»
caream ; eius culpx fini expers, quam commutant,
qui nullam referendx gratis curam fufcipiunt, qui
de reserendagratia minimum laborant; enitar, &,
vcspero,conscquar, vttedemeoptimè esse meri-
tum laeteris, vt officia erga me tua volupratiac la>
titiaetibi sint, vt ex tuis in raeofficijs voluptatem
capias.officiorum tuorum fructum feras, percipias,
coiligas, vt gratii tu* gratiam à me feras, vt parem
tibireferamgratiam, par pari vt referam,vt officia
tua paribus osficijs aequem , compenlem, remune-
rcm, rémunérer.
MtncUx.
Quidquíd dicis falsum est, minime verum, alie-
numà veritate.à veritateseiunctum, abestàvero,
adueriàtur veritati , mendacium est : falfà est omnis
oratio t ua ; quidquid loqueris, fahò loqueris.
Mtns mutât*.
Ad eundem surorem redijt; iterumrdesecit à
fîde,àpristina mente desciuit,difcessit,abductus est.
, Mente captas.
Defipiensest, delirus, sfulrus, démens , insanus,
à ratione auersus , omni ratione carens ; délirât ; dc-
iìpit ; difeessit à mente; descrtus est à mente; desti-
tutus à mente ; mens eum & ratio reliquit ; infanit;
mentem amifìt ; mente captu* est; mentis lumine
obexcatus; mentiscômpos rron est; mentis inops;
, mentis expers; inops à mente.
Mercateres imites.
Rem possident benemagnam, amplissimam , v-
berrimam»
ALBI MANVTII. I37
lerrimam , copiosam in primis mercatoresFloren»
tini; diuitias tenent summas, abundant, affluunt
re, çopîjs,diuitijs,opibus; diuitesoppidòfunt.lo.
cuplctes,opulenti,copiolì, are parati, inítructi.tìr-
mi, benenummati.bene peculiati; amplarcs est,
pi ulix3,copiosa,minimè angusta, benc multamcr-
caroribus Fioren tinis; ampla re vtunrur, prolixa,co-
pioíâ,benemulca.
Mttu hherare.
Abstergere voloanimitui metum , leuare metu,
liberare mctu , à metu abduccre ; con firmare , con-
stituere animum j cxpellere ,ei;cere, auserre me
tum ; efficerc ne quis animum tuum mctus pertur
bes, aíHciat, commoueat, exagitet.
Aldus miser tarant ex belíis.
Harc fi bella durabunt, permanebunc , perpétua,
diuturna, fixa erunt, quo cœpêre cursu procèdent,
longiii^producentur, consistent ;nisibelJis finis im-
ponatur^siat, aíFeratur; nisi bella finiantur, termi-
nentur , ad exitum perducantur ; perij t vniuersa 1 ta-
] ia, desperata òmni s Italiae fa lus eí t ; actu m est de (â-
lute Iraliae; suam salutem Italiadesidèrabit.
Milessortis.
In bcllis ostendit se, probauit, prxbuit, praestitit
acrem aesortem virum; ita fortem, ac strenuem
operamnauauít, vtnugnamexea laudem túlerit;
rem bellicam fortiterac strenuè tractauit.
Milites egregi] aejì.
Periêre milites virtute praestantes ; interijt egre-
gú militum manus fortÍMdine excellens, cuius vir
I 5
I?8 PHRASES
tuticommStti multum poffctj flosexçrcituSj&ro-
bur vniuersum sobolcsq uc militum cecidir.
Miser ob contemples patrmos.
Cecidit,concidit, perditusest, extincrus est,pe-
rijt, c.vitium, pernicieni, vkima.n calamitatem íub-
ìjt, sustinuit , tulit, pcrpefíus êfl , seníìt; extrcmam
fortunam subijt, adiuit,sensitjdeiectus est in miser-
rimara vitam, summas miserias , sommas calamita-
tes, durissima qua;que,àcerbissima quœquc, mifer-
rimaquaeque.postrema quseque, quiaquos maxi»
me debuit, eos minime veriçus est,contempsit,nihiíi
fecit,3spernatusest:nuJ]o.Joco babuit, minimi du-
xitr habuit inpostremis, quos minimè debuit, quos
minimè sequum erat; nullam ratiònem habuit , du-
xiteorum voluntatis, aut commodi, à quibus pen-
dére , quorum voluntatem remque spectare , qui
bus consulere , quorum rationibus consultum velle
debuit: quorum voluntati parére, obsequi, morem
gerere, officio cogebamr.
Mtdtràns studijí vdtbitreBtus.
Si modum sludijs impones, faciès, statues , sitî-
bi moderabis in siudijs, si studia rooderabere , si
tibi parecs in studijs,va!etudine melior fies ; valetu-
dinemeonfirmabis, conualescensquotidie magis,
firmior ac validior fies ; bónae valetudinis , firmita-
tisiVÌrium,roborisquotidie. glus assequeris:ad per-
fectam valctudinem quoridie propius accèdes. • .
Aíolesti*.
Aliquid me mordet, pungit, asficit: est quiddam
quod molestius feram, submolestè seram, in quo
non
ALDI MANVTII. 139
nonnihil offendar.
Molestia libérâtus.
Quod Deo sit gratia, vacuus molestijs nunc qui-
dem forn, sine molestia, cura, solicitudinc, procul
abfum à moleltijs, extra molestiam sum , tranquillè
satis ago: Dei benignitate factum est , contigit , vt
nuncquidem omni molestia vacem, nuilis angar
curis, nulla vexer solicitudine, nulla meum anirnum
paulò molestior, grauior , acerbior exagitet, vexer,
perturbes, commoucat , astìciat cogitatio : fruitur
animus meus tranquillitate : beneest, commode
est , quies est , paxest , tranquillisas est animo meo :
animo sum ab omni molestia soluto, vacuo, libero,
longé íèiuncto^ Dei me benignitasomni mofestia
exemit , ìiberauit , ab omni molestia vindicauit, e-
ripuit.disiunxit. •
Molestia afficiàbene meritis.
Valde sum commotus,cùm eos audiui negoríum
tibi faceflere,molestiam exhibere, molestos efle.in-
fenfos efle,solicitudincm inferre, te vexari, iniurias
accipere , asiki molestia ab ijs , de quibus ipfç bene
meritus es maximè.qui summa tibi bénéficia débet.
Moram autrte.
■ "Caue , ne mihi spatium producatur, dies prosc-
ratur, prorogetur, protrahaturi extrahatur,pro-
íendatur,fiatlongior : ne res longius ducarur, ne.
in aliud tempus reijciatur,protrudatur,reseruetur.
Moram trahen.
Morari diutius, moram facere , moram interpo-
nere, procrastinare , difterre t diem ducere, referre
14° P H R A S S S
me iri aliud tempus, rem proferre , ducere, produ-
cerc,protrudere,protrahere,extrahere,in aliud rem
pus reseruare non poflum.
Moram adhtbe.
Rem sustine, suspende, quoadlicet; moram in*
terpone: rem ducas, producà$,proroges,protrahas.
Morbut ex ittntrt.
Itineris laboremitagrauernsensit, expertus est,
itineris labore ita est affectus , defatigatus,fractust
vt in grauem incider it morbum , vt morbo sit affe-
ctusdifficillimo, vt aegrotauerit periculose, dubia
vitse spe: Jabor itineris itagrauitereum affecit, af-
flixit , vt morbi causam attulerit & eius morbi , qui
vitam in discrimen adduceret ,in quo de vita pror-
susageretur, vita veniret in dubium.
Mortm tibigirtm,
Parebotuis mandatis : exequar tua mandata: ef-
fectum dabo, quod mandasti , tus voluntatipare-
bo, morem geram, obsequar, obtemperabo; scquar
voluntatemtuam.meam voluntatem ad tuamaggre-
gabo,cum tua coniungam<tQ£ voluntati mea volií-
tasferuict: tua mrhi voluntaslex eritatque norma.
Mort.
Optabile est , affecta aetate diem obîre vltimum,
summum obire diem, vitam cum morte commuta-
re, e vita discedere , vita excedere , migrareèvita,
huius lucis vsùram amittere, obire, occidere, inter-
' ire,perire, mori, vitam finire , mortem oppetere ; fi
voccradcxitum vitœ,non saciam ,vthuncsenfum
amittam.
Morofus.
ALD1 M A N V TJ I. X^t
-» ■ ' Moresus,
Cuir netnine prorsus tibi conuenit: tui mores
ab omnium moribus abhorrent: aptus nones, in-
eptus es,minimè accommodatus ad mores,ad con-
suctudinem, ad naturam, ad ingenium cuiusquam:
nescis vti cuiusquam consuetudine: alienus es ab
omnium consuetudine ac moribus: non facile tuos
mores ad cuiusquam mores conformas; morosus es,
nimiumque disficilis in consuetudine & vsu : ita te
morosum disficilemque prxbes in consuetudine,
ita mores aJiorum fastidis , vt nefno te, tu nemine
vtipossis, vtneque tu quenquam, neque te quis-
quam serre possit, vt neque tu consuetudine cuius
quam, neque tua quisquam vti possit.
Mors immatttra exintemperantia.
Multos adolescentes conficit, perdit , irnmatura
morte afficit crudelitas, crapula immoderata, dis
solu ta victus ratio; largiore,vberiore,plenioreci-
bo vtun tur adolescentes , quàm vt stomachus dige-
rere,ferre,sustinere possit, quàm vt vitae conducat;
id quod fa?pe ilJî s immature mort is cauiam attulit.
Morssinesens» est,
K ullus in morte residet.senfús : mors nullum ha-
bet sensum: mortui sensu carent; mortuis nullus in-
estíênsus:extrasensum mors est: sensus à mortuis abx
est: morte sensus amittitur : sentiendi vis morte ex-
tinguitur.
Multi nonsapientessecmdis reluessu
stentes habité.
Multi, cùm. sapientes non estent, sommai tarne»
M* PHRASES
sapientie nomen prosperis temporibus tulerunt,na-
Ûisunt, consecuti, adcpti; multj ,cùm íàpientiacn
habcientnullam, sutnmam tameá possidere secun-
dis temporibus crediti sunt ; in prospéra fortuna,
secundaJœta,sclici,optima, sccundisrebus, rébus
advoluntatemfluentibuSjCÙrn nihil cíîêr aduersi,
cùm rebu* omnibus effet optime, cùmomniafacil*
limocursu procedercm; iucundifsimis, laetiísimis,
optimis temporibus. ;
Multis imftrare vptabik.
Optabile est, itnperium in multos habcre , habe-
rc multos, quibus liceac imperare, qui pareant im-
pcrati, quorum opéra iure tìio, pro tuoiure,pro
potestate, arbitratu possis vti , multis dominari,
multis praeeffe, paratos ad voiuntatcm, ad impe-
rium , ad nutum habere multos.
Munere nfficere.
Donarecuiquam, dona dare, largirr,munus of-
serre cuiquam , donis quenquam afficere , donare
quenquam munere, dona in quenquam ccnferre,
munera conferre, liberalis in quenquam esse , libe-
ralirate vri, liberaliratem exercere non soles, in con-
suetudinenon habes.
Mttntre tgregte ptrfunQuu
Magnificentissimo perfunáus est munere xdiíi*
tatis: prçclarè se tractauit in «dilitatis munere; fdi-
litatem somma cumlaudegessit ; nihil fecitnon e-
gregiè; iustittaîlaude prxstitit; spécimen dédit mi
nime dubium virtutum suarnm ; xdilem se praebuit
cgregium , prœstitit, ostendit; summamex sdili-
tatc
A L D I- M A N V T II. 14 j
rate laudem est consecutus,sibi comparauit,sibi pc-
pcrit,cepit, tulit, retulit.
Mutât sententiam.
Non permanes in eadem scntentia, non persistis,
non perseueras , nonpergis; tuamsententiamnon
rctines, non tueris.non seruas; tibi non constasj dis-
cedis à sententia; labas in sententia ; eadem non est,
fixa non est , infirma est tua íêntentia ; mutas sen-
tentiam, consilium, opinionem; discedis à sententia,
coníìlio, opin;onc; lensus tuus non idem est, alius
nunc est] immutatus est.
Muuta dt pace sententia.
Arino proximo, superiore, pacis autorprxter
cçteros eras, nunc vider is à pristinacausi desciuiflè;
non quod anno proximo , nunc idem de pace sen
tis ; tua de pace sententia cum superioris anni sen
tentia conuenire non videtur; non eadem tua est,
qua; anno proximo , superiore , de pace sent emia ;
pacem vnus omnium maxime tuebaris anno superi
ore , nunc alia tua mens videtur , non idem scní us,
diucríà opinio.
, MutAta ftHttntia.
In sententia non permansisti , sensum mutasti,
aliter exislimas, à pristina sententia desciuisti , à te
dùTentis, diuersam opinionem suscepisti , cepisti.
Mntatio ratioms.
Diucrsà nunc mea ratio est, non eadem est; im-
mutataest ratio rerum mearum;aliusest rerumme-
arum status; aliter se mesres babent , noneodem
loço sunt.
144 PHRASES
tJHuthh nos amamus.
Mutuò amamus , inter nos, paritcr, afquè, simi
li ter , vicissim , amorc non dissimili , mutuo , pari;
par voluntas ab vtroque nostrûra accipitur,ac rcd-
dicur . / ,
N.
NatUTÂ.
Mos hic omnium est,consuetudo est, institn tu m
est, moris est, consuetudinis,instituti,mosobculir3
inualuit j ita sert omnium consuetudo , mos com-
munis, nerao non ita confueuit, omnibus est à na-
tura triburum -, ita natura comparatum est, ita com-
paratum est, habent hoc omnes à natura ; ita sacti,
itainstituti natura omnes (umus>vtvim virepella-
mus, vtab iniuria nos tueamur.
Natura omnibus accommodâths.
Prxcipuo quodam naturae munere aptus erat.ac-
commodatus, apppfìtus erat ad omnia ; factus ad
omnia videbatur ; ingenium acceperat à natura ad
omnes res appofitum , atque accpmmodatum ; co
erat, eo vtebaturingenio, quiduis vt exequi, &
prassiaresatis commode posset; natus ad omnia vi
debatur; dederat hoc ei natura, quidquidaggrede-
retur,vt egregiè conficéret, vt exceíleret; habe-
bat hoc à natura, vt quamcunque ad rem se confer-
ret, quamcunque capefleret, ea non pessimè pcr-
íungeretur, ex ea cum laude discederet.
Natura auarus.
M ultis argumentis inclinatu m,ac natura propen
sum te ad turpissimum , & execrabile vitium auari-
x tiae,
ALDI MANVTII." 14 J
tïae , iudicaui : quod multis arguracntis potuerim
conijcére,colligere,suspicari: adauaritiae vitium
natura propendes tua , te ad auaritiam natura ducit,
auaritix studiosus es hortante natura, naturali quo-
dam studio ad auaritiam inclinas:scqueris auaritiam
quadam natura; inductione.
NeccjiitatipartndunLi.
Sapientisest,sapientÌ3eest,consilij est, rationis
est, sapientem decet, tempori cederc, necessitati
parére , rationemtemporishabere.consulere tem- -
poribus.confbrmaresc ad tempo ris rationem,con-
iilia & actionestempore modcrari,protemporurn
statu & suscipere & deponere, ita se gerere, vt prac-
ciperetempusvideatUT .vttemporis ratio ferat ac
postulet: quafi ducem sequi in agendis rcbus.quasi
consiliarium habere tempus, conlìliario vti tempo-
re nos decet .
Nec vfui, ntc incommoda efe.
Si tibi vtilis esse non polïum , incommodare tibî
nolo; incommodo tibi esse, incommodo te asfice-
re , incommodum tibi aflerre.parere, praebere.
Negotiari.
Mediolani negotiatur, habet negotia , gerit ne-
gotia, mercaturam exercet,res agit,negotia tract*.
Ntmtni fìdendum.
Nemini,vel somma necesiitudine coniuncto.ba-
benda fidesest: nusquamtuta fides: cauendumest,
ne cuiufquam fidei nos credamus, committamus,
res nostras commendemus: cautionis est» íàpientiae
est, coníìlij est, nemini se credere, committere,
146 ^ PHRASES
nemini plane considère, nulliusin fideomnia statu-
ere,poncre,collocare,quis est.quem tibi fìdum prç-
stare possis,cuiusfide nititutò possis,cuiusincerta#
d ubia, infirma, fluxafìdes non fit?
Nemtni malcdtcendum-.
Conuicium cuiquam facere non debemus: ma-
Iè cuiquam dicere non decet : dicere conuicium
cuiquam, iacere conuicium, conferre conuicium
in quenquam , conuicijs quenquam aíficere, vexa-
re.'exagitare, iactareturpe est, laudisnon est.lau-
di non est.
Nemo ab emnibus incommodis liber.
Quis est , qui nihil in vita mali videat , nihil íu-
stineat incommodi , nullam fçrat calamicatemí cu-
ius est perpétua solicitas, nullis interrupta malis?
nemo somma vtitur perpetuò bona : nemini res
ad voluntatem semper fluunt : nemo est cui prospe«
rèomnia succédant , nihil contra voluntatem eue-
niat,nullum accidat infortunium.secunda sint om-
nia , optata omnia cohtingant .
. Nemofine crimine.
Omncs in omnem cu'pam prolabuntur, incur-
runt homines in omnem iniq'uitatem; nulla culpa
estqusenon hodieiubeatur : omnes in omnifcelc-
rum fîagîtíofurrìq; génère volutantur ; omnem im-
probitatem pmn.es amant; nullum hodieflagitium
ignoratur,praEferniittitur.
Nemo tantum habet , quantos fumptHS
facere pojìtt.
Quis ita firmus ab opibus est , quis ita sortunas
bonis
A1DI MANVTIls Ï47
bonis asfluit, atq'ue abundat, cuius tantae diuitiae
sunt , quistantum possidetdiuitiarum, quisopibus
adcò pollet , cui res familians ita copiosa est, cui
tantum sortunalargitaest, de suis bonis impertiuir,
communicauit,vtíustinereiumptumpoísit, vtre-
spondere sumptui possir, vt sumptum serre satis po»
ssit, vt quantum res postulat, tantum faccre sum
ptum , tantum erogare possit l
Ne quiddicam tristius.
Nolotristiusquidquamdicere, noJomalis om
nibus hanc rem prosequi, nolo malèominari.
Nefis auter.
Noli me hortari, cohortarijadhortari, vt hoc
saciam: ne mihi lìsautorhuhis consilij, ne me ra- 1
tionibus ad hoc impellas: ne cohortatiòne vtaris.*
ne cohortationem íuscipias. '
Nihilsine Huminefcelix. ''J' r
-'-Qui suas ad cogitationes Deum non adhibet, '
fuis in cogitationibus non consugitad Deum , sua
conlìlia ad Deum non resert, cuius animus cúm
Deo nunquam loquitur, sepèillum sallit humana
prudentia , sepè is ab humana prudentia in frau-
dem, in eriores inducitur , sepe labitur, aut of-
fendit, aut errât, ab humana prudentia ductus, du-
cem fêciitushumaham prudentíam, humani pru
dentia; ductu, falsá quidam rerum humanarum spe-
cie deceptus. fi- •' • <
Nfhilé latts abillaudatisproftfla.
Ea de lande minimum labòro , eam láudem mi-
njmèputo.reputojsaciojducojaîstimo.pendoiflocci
148 PHRASES
facio, contemno , reípuo , aspernor , nullam puto,
inminimis pono > in postremis habco, ab calaude
non pendeo , ea me laus minimum mouet , parum
assicic, non cangit ,non capit,nonducit : eamlau-
dem non specto, non amo, non curo,non expeten-
damduco, interoptabilia non resero--($-
pafiuis lictt ifsdtm vtrbts conucttert.) q ux-prosicisti-
tur ab ij s , qui ipsi in laude non viuunt , qui Jaudem
ipsi nullam consecuti sunt.qui ab omni laude procul
absunt, quibus ípsis laus nulla tribuitur.
Nuisit ts studiofus.
Nunquam te expient iìudia , tua nunquam ex»
pletur,autsàtiaturstudiorumsitis:nimiusinstud)js,
nimium testudijsdedidisti: prxter modum, supra
modum, extra modum, parutn modicc, immode-
ratè, minus moderatè, sine modo, minus intempe-
ranterstudia colis, tractas,exerces:nimiastudiorum
cu pidi tate flagras : te í tudi or u m amor, & coníuí ru-
do nimium tenet.
Nimium esfiperbus.
Nimium tibi places ; plus tibi aflumis , quàm de-
ceat, quàm liceat, conueniati aequum sit.oporteat,
ratio serat, patiatur, concédât ; nimium te efFers; ,
aftogas tibi plus, quàm licct; altius quàmoportcaf,
ipse teextollis; ita superbe agis, vt ferri non poísisj
superbia es prorsus non ferenda; parem tibi eflb ne-
mincm vis , te cunctis an tcíe^ ; omnes deípicis, te
verò vnum sufpicis-j amas ipse té sine ritiali ; tibi ipse
magnuses,atqueeximius;cJmnia putas eflein te vno
collocata ; fortunam ipsam minus eflè teipso sortu-
natam, :
ALOI MANVTÏI. I4P
hatam putasjpersuasum habes,tuis te sortunis ipsam
fortunam anteire.
<bl*av\®', amans fui.
Nimium tibi tribuis « nimium tibi arrogas: nimi«
uni tibi aflumis: nimium te effers : nimium tibi pla
ces, assentarisipse tibi, te amas : cùmde teiudicas,
rionrátionem, nonveritatemconsulis: largirisípse
tibi plus , quàm veritas concédât , plus quàm veri-
tati.
Nimius labor in studijs, ,
Nimis élaboras, inuigilas, su das, exerces te ni
mis, immoderatè, supra modum, interoperanter in
studijs; nimium laboriosèstudia tractas, colis .ex
erces; íustines laboris, plus quàm íatis est, in Au
dijs exercendis ; sic élaboras in studijs , vt vires tuas
imminuas, consumas, exhaurias, débilites, infirmes,
infligas.
Nobili tjecejfarto vinutifiudendum.
Quicunque honesto.claro, non obícuro, summo
Joco, claris parentibusnatusest, ex nobili familia,
clara stirpe, eimaior , quàm caeteris , colendi pra>
clara ftudiaexerccndarumque laudandarum artium .
nécessitas imponitunhabet hocnobilitasi& familia:
splendor, vt vita; laudabiliter, & cum virtute tradu-
ccndaî.non modò occasionem ,verùm etiamcau-
sam, nequecausamtantùm , sedetiam necessitatem
afferat: quem familia; nobilitas çommendat,opor-
tet cum ad liberalium doctrinarum studia, ad stu-
diumsumma? laudis, ad^omnem laudem.ad decus
çò studiolìusincumbere, ad excellemem omnium
*5
1^0 PHRASES
rerum cupiditatemeòvehcmentiusexcitarhsiquís
cx egrcgia.nobili, prxclara,illustri dorno natus est»
maiore , quàm quiuis alius, vrgctur virtutis cxpen-
denda: ncccssitate.
NoflemstudijS ajfumere.
Vigilarc de nocte.noctu.per noctem studiorum
causa cœpi:nocturnasvigiIias diurnum ad studium
ccepi adiungere.diurnocuro studio coniungere: ad
ftudia iam etiam aliquantum noctis aflumo.
Nolo Rcmpubltcan» in diferimetu
etdducere.
NolosummamRernpublicam.salutemReipubli-
cae , publicam rem in discrimen, indubiam fortu-
nam adducere , deducere : non committam , vt in-
certam sortunam Respublica subeat, vt periclitetur
Rcipublicaesalus, vt in dubium vocetur.in pericu-
lum, in discrimen veniat.
Nome» ex fetiptis.
Si tualcripta ad exitumperduces, perficies, con-
ficies , absolues , si tuis scriptis finem impones, ex-
tremam manum impones , perpétua erir, aeterna,
immortalis tua sama, nunquam deficiet , consenes-'
cet, peribit, obscurabitur, extinguetur , delebi-
tur: nulia dies tuam famam terminabit , nullum
temporis spatium circumscriber, nulla vetustas cor-
rumpet; vigebit inomnes annos tua sama: omnis
te posteritas cognoícet , tuas laudes accipiet ac
tuebitur: nomen tuum immortalitati commen-
dabis , immortalitate donabis, immortalitatis prae-
snium consequeris ; non íîmul cum corppre mors
tuum
A ï. D I MA N VT II. IJI
tuum nomen extinguet , delebit , auseret: tuum
nomen ab interitu vindicabis, in hominum mé
mo ria tenebis, aucrna laudeillustrabis.decorabi?,
afhcies , ornabis : de te poíleritas omnis audiet, ac
loquetur.
Noncontendendum cumfortiorìbus,
Contenderc, certare, pugnare, altercari cum va*
lemioribus non debcmus:aduersus vaIentiores,fir-
miores, robustiores, paratiores àviribus íuscipien-
dacontentionon est.
Non cunUandum.
Si certum & exploratum tibi est, si pro certo exi-
stimas, posté te illitis regni potin", illoregnopotiriV
regnum illud obtinere , non est cunctandum , dif-
fercndumjperducenda res non est, protrahenda,
differenda,proroganda non est,mora sacienda nul-
la clt, interponenda non cst.omnis tollenda mora,
Janguor omnis abijciendus , scstinanter agendum,
indormirenon oportet.
Non dubìto^mnfummussuturasfis.
Non dubito, quin summum atque altissimum
gradum ciuitatis obtineas: nulla me dubitatio tenet,
nihil mihi dubitationis relinquitur, non est cur du-
bitem,quin ea consequaris ,qu£in Rcpublicapu-
tantur este amplissima : quin iuturus in ciuitate fis
honestissimus , amplissimus, eximius , honestissimo
locojsummoloco, singulari loco.
NondumafiiefaSutes labonbus.
"Nondum laboribus aflueuisti : - nondum cs \ la-
boribusaíTucfactus, laboribys affitesactus,afluetus:
K 4
iça Phrases
labores serre acsustinerenondumconsueuistijlabo-
res nondumsatisexpertuses,senGsti,tulisti; non-
dum in laboribus plenè versatus, cxercitatus : rudis
cs, infolens in laboribus ; nondum tibi familiaris la-
borcst.
Nondumplané res absoluta,
Sublata rcstota non est,sed magna tamen ex par
te profl igata : parum abest , quin ad exitum res per-
uenerit : eò res processit, vt abexjtu non longé ab-
fuerit , vtad exitum penè peruenerit , exitum penè
attigerit.
Non est causa mutand*,sententne.
Quid est, quod aliam in partem traducere me
debeam.? curhancopinionem abijciam.' curhunc
deponam sensum ? cur ab hac sententia dcsciícam ,
discedam f cur alite» sentiam f cur à meipso dis-
sentiam ?
Non ejfesûuenào,
Soluendo non sum : non est, vt possim soluere:
non habeo, vndesoluam; non suppetit.vnde credi-
toribus íàtisfaciam.
Non nifisospes proficiscarts.
Ne te viae, nificonfìrmatocorpore , committasî
nifi rectè valeas , ne te in viam des; peregrinandí
consilium, nisi valetudine firma vtaris, omitte.
Nonpunitus.
Pcenam efFugit, elapíùsest, impune illi fuit , im-
punitatem est assecutus, pœnam nullam tulit, fusti-
nuit, perpeflus est; euasit ex iudicio ; abíblutus estj
absoluti o n cm est adeptus.
ALDI MANVTII.
Nonfatis rtligiofus.
Non lâtisdiligcnter, parum piè,minus rcligiose,
quàm conueniat, facris operam das , in templo ver-
saris, Deum colis; íâtis piè non agis in templo; pie-
tas in te desideratur,requiritur; non eam pietatem,
non eam religionem, quasDeo debetur, prastas
in templo.
Nonfui» inconstans,quod bomintm in -
gratnm ntgltge.
Non puto mihi famam inconstantise pertimes-
cendam, si tam ingratum hominem, tam immemo-
rem ofsicij, proíèqui nouisofficijs nolui ; non ve-
reor, ne quis mihi tribuat, adscribat, assignetincon-
stantiae, leuitatî; ne quis in me inconstantis animi,
Jeuis, mobiIís,instabilis, parum firmi vitium con
férât; ne quis mihi notam inurat inconstantia: ; ne
inconstantise nomine malè audiam , íuspectus sim;
ne acculer , quasi parum jn officio constans , quasi
discesserim à pristina consuetudine , quasi desçiuc-
rim à me ipso .
Non ttbi adulor.
Noli putare, me hocauribus tuisdare; gratiam
tuamaucupari ; hoc me loqui ad voluntatem ; me
velle tuisauribus inseruire ; me esse blandum, assens
tatione vti,assentationis artisicio tuam gratiam quç-
rere ; ne me putes fictè loqui ad colligendam bene-
uolentiam tuam; vt gratiamàteineam,te mihivt
adiungam, tuam in amicitiam vt me penitus insi
nuent; me in amicitiam accipias,adscribas,capias,
suseípias.
K 5
154 PHRASES
Non tua.sedmea inttrtst.
Hoc tua nuJlam in partcm intercífynea multum:
tua minimum resert, mea plurimum ; ad te nihil, ad
mevalde pertinet; tua res in hoc nulla, rnea verò
igitur maxima: hoc ad tuas res momenti nihil habet,
vim nullam habet, minimum valet, ad meas valet in
omnes partes, multum intereít, refert, multum ha
bet pooderis.
NoMttatìS CHp'tÂMS.
Res nouas quseris, cupidus es rerum nouarum,
status hic te minime delectat, nouitatem amas, no-
uitatistudes, faues.
Nom tuarum rerumJìatum.
Noui, cognitum habeo , probe teneo statum re
rum tuarum: qui fit rerum tuarum status, opti.mè
ício, praeclarè noui , egregiè intelligo, de tuis rébus
plané mihi constat, exploratum est, exploratum ha
beo, comperturo habeo, mihi dubium non est, ob-
scurum non est : non me sugit, latct, praeterit status
rerum tuarum.
NulU mérita.
Non valde de me mcritus es , non magna in
me bénéficia contulisti : grauia non sunt, extgui
momenti jparuiponderisca.qua» mea causa feci-
sti t beneficium vel à te nullum accepi, vel accepi
minimum : exigua sunt , quae apud me bénéficia
collocasti, posuisti : non magnis ì te íum afFectus
bénéficias : bénéficia tibi debeo non ita magna: ob-
ligasti me, obstriiuisti , deuinxisli mediocribus os-
sitijs.
XLDI MANVTII. 15 j
Nullius pretij homo,
Valderairor, quòd hominis dcterrimi, ac íbrdí-
diísimi confuetudine vtarisjmirari saiis non possum
quòdeius te hominis vsus & consuetudo dele*ctet,
cuius infìma conditio sit,qui fit infimç conditionis,
humíllimi loci, obscuri loci, nullius loci, nuilíus or-
dinis, nullius pretij , despectus ,abiectus, contem-
ptus,terra;fiIius:inopsabomniprorsus existimatio-
nc, nequc àseipíb, neque àmaioribuscommenda-
tus,nulla maiorum lande ,nulla sua virtute corn-
mendatus, honestacus, nobilitatus, insignis.
Nullo in honort effi.
Prorsusiaces , nulla tua exjstimatio est, nullum
apud homineslocum obtines, nullolocoes,nuIlus
es,nullo in honorées, nullius te pretij homines
ducunt. ~~
Nttncjuam tibi dcero.
« A me omnia in te studia.atque officia, quaequi-
dem praestare potero , velim exspectes ; mea omnia
studia, atqueofficiapolliceor; prœflò me tibi sem-
per fore velim existimes ; planeque tibi persuadeas,
iìquid valebo.valebotibi; hoceditumexor3culo
puta, hoc tibi confirmo , acre priflabo, nullum
me fludij genus, aut officij, qupd ad rem tuam-per-
tineat, quod è re tua sit,quod in rem tuam sit^quod
ad rem tuampertineat, quod ad rem , laudem , di-
gnitatem tuam valere videacur, vllo eflè loco prx-
termiû'urum.
Nutiquam tua mérita cimpensabo.
Nullam vnquam tuorum meritorum partem
I56 PHRASES
aflbquar; nunquam ne minima quidero ex parte tuîs
in me meritis satisfaciam ; nunquam omnino tibi
soluam quantum debeo,ac ncvllaquidem ex par
te; officia tua nunquam rependam , remunerabor,
remetiar , compensabo , officijs paribus aequabo;
nunquam non modò referenda, scd ne cogitanda
quidem gratia tuum bcneficium consèquar.
Nhhcìus (înister.
Rumores de illo dunoreserant; aduerlaquae-
dam de illo erant allata ; nuncij vénérant tristes,
aduerfì , infausti , parum commodi , minime lœti,
parum íêcundif grauior de illo fama peruenerat,
dissipata erat, peruulgata; duriora quidam , gra-
uiora erant significata,iactabantur, sermonibus diP
íïpabantur.
O.
Ob auaritiam vituperttur*
Auaritix nomine malè aùdis; auaritix ftagras,
laboras, ínfamia; auaritix tibi çrimen obijcitur, ex-
probratur ; in teconsertur auaritia: culpa , tibi aua-
ritiaé nota inuritur; fuspectus in primis es auaritis
nomine , accusaris, reprchenderis , exagitaris ; vt in
auaritiam pronior.ad auaritiam procliuior ,vt homo
diuitiarum nimisappetens, immoderatèfìtiens,su-
pra modum cupidus , cupidior , auidior, quàm saris
est; vt nimius in diuitiarum cupiditate insimularis.
Obeft valttudini.
Igne vtiíìne valetudinis damno mihi nonlicet,
siad ignemaccedo, obcst valetudini , valetudinis
cum detrimento fit, lasditur valetudo, damnum
facit.
ALDI MANVTII. 157
sacit, infirmatur, incommodo atsicitur.
Ob liber alitatem lans.
Tuumnomen liberalitate extollc$,efferes;tuam
laudem excelíb , sublimique in loco , atque in illu-
striquadam spécula liberalitas coniHtuet, colloca-
bit; ad summam laudem, ad summa, duccmsccu-
tus liberalitatem, duce libéral itate, peruenies.
ObUmjcendum malorum.
Laetior tibivita esset, iucundior.tranquillior ,
tranquilliusageres, fìtuoscasus obliuiscercris j ex '
animotuo, mente, mcmoriadeleres,euelIeres; si
mcmoriam tuorum temporum omitteres ', depone»
res , abjj ceres, ex animo deleres ; si tua pristina ma-
\ la, tuos casus , tuorum temporum varietatem ohli-
uione voluntaria contercres, apudte delcrctobli-
uio .
Ob oculos.
Tota mihi illa regio,in cubiculo meo sedenti erat
in conspect u , ante oculos erat , íub oculis erat , ob
oculos erat, adoculos occurrebat > in oculis erat,
seíè ostendebat, patebat.aperiebatur, exponebatur;
ante oculos verfabatur, sese oculis oíferebat, egre-
giè patebat.
Obfccrauit me vtfidemferuarem.
Meam fidem iraplorauit,suppliciter mecum egit,
rogauit me quàm suppliciterpotuit, vt fidem pra>
starem,tuerer,seruarem,soluerem; vt starem promi-
ssis,vt in ride permanerem, vt promissa pcrsolueré.
Oaumm ire amicitu gratin.
Obuiam ibo , obuiam procedam, occvirram , vt
158 PHRASES.
officium amicitiae debitum persoluam, vtidprx-
íìem, quod amicitia postulat. ;
Occupatononmoleflus.
Nolo tuas occupationes impellere,tibi tam occu-
pato molestus esse, molestiam exhibere.obstrepere}
nolo tuorum negotiorum cursum impedire, tuis ré
bus impedimento este, auocare te àtuisnegotijs,
curis, occupationibus.
Officiofifsiptus.
Erat in oroni génère officij maximè omnium di-
Jigentissimus, omnis oífìcij diligentissimus; vince-
bat, super abat, anteibat, antecedebat omnes, cxccl-
Jebat onmes, antecellebat omnibus diligentia ; par
illi, œqualis, fimilis,cum illo comparandus,xquan-
dus , conferendus, componendusin diligentia ne-
mo fuit.
Ominefurru. -,
Malèveteresominabantur, augurabantur,inf3u-
stum omen, mali euentus omen>aduerfum, calami-
tatem portendens , incommodum significans iudi-
cabant.fìquercus fulmine percuterentur.íerirentur,
fulminis ictum sentirent, decaelotangerentur.
Omnes morti obnoxij.
Paterni obitus dolorem haee ratio depell.it, quòd
omnibus impendet mors.hac omnia lege creata sunt
vt morte deleantur, extinguantur, tollantur.
Omnes omnibus calantitates tncumbunt.
, Ea temporum impendet conditio, vt optime ac-
tum cum eo putem, íìquisantè ex vita discesserit;
omnibus pmnia impendent mala; manet omnes, im
pendet
ÁLDI MANVTIli X 59
pendet omnibus, vrgetomnes,aduentat, appro-
pinquat,iaro adeíìeadcm calamitas; nemini rectè
erit; ncmo erit cui pessimè nô íìt,qui pessimè se non
habeat, qui non aduersa fortuna vtatur.qui non ad-
uersis fortuna; fluctibm iacteturjcommunis eriî,ea-
dem omnium,par,simil)ima fortuna} suum quisque
miseriaruro pondus sustinebitjvexabitomneseadera
calamitas; miserrimè cum omnibus, arque infclicitcr
agetur; expers malorum nemoerit; miserijsnemo
vacabit;malorumincendioflagrabitvnufquisque.
Omnta àtbto tttis ùeneficijs.
Omnia tibi studia , omnia prorsus officia dcbeo
tuis beneficijs ; praestare cogor tua causa quidquid
pofsuai,quantum valeo, quantum confequi viribus
poíïum , quantum est in me situm ; tuain me benc-
t skia, meumomnestudium,meum officium, omnes
àmecuras,omnem indusiriam.omnia denique.que
in me sunt, non solùm postulant , verùm ctiam exi-
gunt;quid est,quod ego tua causa non debeamfob-
íèquituae voluntati, morem gerere, parerc, inscrui-
re prorsus in omni re dcbeo.
Omnti nihihfacit.
Trabantur per me pedibus omnia , non laboro;
nihil me afficit; nihil me tangit; nulla reraoueor;
de quauisre susque deque fero; xquè omnia con-
ttmno, fastidio, respuo ; nulla res apud me pondus
habet ; nullius monienti est , in pretio est , ne mini-
mi quidem est.
Omnts omnibus impeuilet calamitas.
Nulla est acerbitas,qus non omnibus impédeat,
IÓO PHRASES
immineat,qusnon omncs maneat ; aduersa omncs
omma sustinebunt; pari omnes calamitatepremen-
tur ; communis erit omnium , non propria cuius-
quam rnalorumtempeslas, vis malorum, iniquitas
fortune.
Oser* frustrât*.
Nu n c me scntio frustra élaborasse, ínan cm labo-
rem suscepisse, spes mcas infirmis, & labantibus fun-
damentis este nixas ; me ducem habuisse, ducem se-
cutum esse incertam, caecamque spem ; arido solo,
infructuosocampo,arena: femina commifîflè , man
dasse ; imprudeníiam consilij mei exitus rei mihi de»
clarat; (pesom deceptus; ductussuminani studio;
laterem laui j operam malè posuijoleum&operam
perdidi ; studium inutiliter consum psi.Iocaui.
Opin'to wutterat*.
Erat hxc in animis hominum inueterata opinio,
peruetus, diuturna, multi temporis.
Opiner, y
Opinor, arbitror , puto , auturno , existimo,iu-
dico, censeo, duco; ita mihi persuasi, in animum in-
duxi, pro certo habeo, exploratum habeo, minimè
dubito, plané credo, prorsus,omnino,penitus,cer-
tò, pro certo,minimè dubitanter,exitum fore.qua-
lem sumauguratus,quiaugurio meo relpondeat,
quem praedixi.
Oportunitas amista.
Amissumtempuseít:elapsademanibusest,abijt,
praeterijt, rugit, euanuit,amissaest,nullaiamest,
prorsus perijtoccafioitempus)oportunitas: fi com
plccti
A 1 1> I tó A N V T I fc iSi
pic cti hominem volueri s,neminem habebis;CÙm res
tus postulabunt, neque praestan tions animi,neque
maiorisin te beneuolentiœ.
OpulentHtnpátrimonium difperdis.
Pater tuus opes, diuitias,rem,ea,qux tu possides,
qux tibi reliquit,bonis artibus,honestis ra t ionibus,
laudabiliter, honestè bona quaesiuit , collegit , at tu
malisartibus, improbisrationibu$,inhonestè, tur-
piter , per nequitiam , per Iuxum, ac libidinem pa-
trimonium exhauris , dissipas, consurnis , perdis,
malc perdis, disperdis.
Opfts inchoAturrut
Opusnon modo non perfectum,confèctum, ab-
solutum, ad vnguem factura, sed inchoatum, ac ru
de rcliquiíti : tantum abes à persectione operis, vc
principiavixappareant: tantum abest, vt opusad
fine m perduxeris , vt minimum vitra principta pro-
cesseris, vtin ipfis penè principijs conibteris, haîse-
ris: vix opus inítituisl i , vix aggreflbs es , operis ini-
tium fecísti , à fine autem longé distas: rem tu qui -
dem habes institutam,sed perpolitio requiritur: in-
slituta res est, non perpolita: operis tu quideni
sundamen ta iecisti, sastigium adhuc tamen nullum
videmus, nullum extat.
Orifits matrem occtdit.
Orestesparentem Clvtemneslram sua manu de-
sodit, confodit, perfqdit, vita exuit, priuauit,
morte afFecit,puniuit,mu!tauit, vltusest, vindi-
cauit , interfecit , interemit , occîdit , peremit , tru-
cidauitjobtruncauit: parenti vitam eripuit,mortera
i6i • V H RASES
obtulit, attulit, intulit, vim intulît , attulít , manus
attulit, intulit.
Ornatns animi tfrfortuna huis.
Honestus,g;auis,pIenus osficij, bonus plané vir,
& cùm v ii tut ibus, t um etiam fortuna satis ampla or-
natus, animi bonis abundar,nec sortum tamen bo-
na desiderat: animi bonamuita, necfortunaepauca
possidct.
P.
Tarent ah egestatem. ,i
Parcus cs in conferendismuneribuSjquiacopix
tibinon suppetunt:angusla eíí tualiberalitaspro te-
nuitatc copiarum : ideo benignus & liberalis valde
non es, quia non valde abundas , non valde copio-
sus es: quipotest esse prolixa,atque ampla tuahbe-
ralitas.cùm angusta sit res tua familiaris t largiris te-
nuiter , infra modum potius , quàm supra modum,
quia nonsatis.àcopijsparatuses:ideo large non das,
quia, quod des non babes.
Parentes libéras ad virtutts fiudia
cohortentur. -,
Decct parentes iílos, quiliberis consultumvo-
lunt, non eos ad rem cohortari, quam facile nullo
negocio, arbitrât!) suo tum largitur, tum eripit fbr-
turça , verùm ad eas artes quarum vitae par vsus &
possessioeft aurores filijs parentes esse debent, vt
ad eas artes , ad earum artium studiasese conférant,
applicent , animum adiungant, toto animo incum-
bant, quarum poslèssiovitam aequat; impelleresi-
lios parentes debent, incitarc, coníìlio, ratio nibus,
argii-
A L D I M A N V T ï I. j6j
írgumentis adducere ad eas artes, Jaudareilliseas
artcs , oílendere illis earum artium fructum, liorta-
toie:* efle ad eas artcs: id coníìlij dare silijs parentes
debcnt,itatonsulere,eam.susciperecohortationem,
ea cohortatione vti: ea demumestapud fìlios egre-
gia parcntum cohortatio, qua impelluntur ad eas
disciplinas , quarum est xterna poflessio, quarum
nobis fructum vna mors adimit, quarum vsiiSj inte-
ritu vitae nulla repraêterea terminatur.
Pare»lf vim ajserre facwus atroci-
siimunu .
Nullum crirrten,piaculumscelusgrauiusest, aut
detestabilius , quàm patri manus afFerre, vim inser
re? maximo se astringit scelere, graue piaculum ad-
mittit, impie facit, qui parentem violât, laedit : qui
violât eam pietatem qua: parenti debetur: nullum
scelus abest ab eo scelere, in vnoillo scelere omnia
insunt scelera , cùm parenti vis insertur.
Tarentibusfenibus liberifolatioptut.
Parentum itas ingrauescens filiorum in adolef-
centia conquiescit : parentum imbecìllftas filiorum
nititur adolesccntia, parentum senectutemfulcitac
sustentât filiorum adolescentia : subsidio est laben-
tibus parentum viribus adolescentia liberorum: se-'
nio parentum subueniun t adolescentes filij.
Paries labefaflatus.
Hic paries vitium facit, rimam ducit,rimam agit,
Jabefacit, labefactatur.
Parua txtollere.
Maeni oratoris est humilia tollere.eíFerre.ea qu*
. L *
164 PHRASES
iacere videnturjexcitareatqueerigere, obscurisda-
relucem , splendorem afFcrre, obscura iliustrare.
Paruusanimus.
Exhumilianimo, abiecto,pusìllo, exili, ieiuno,
angusto , gloi ix cupiditas , non emergit , cxoritur,
exiJi.it, esfluit : angustos animos, ampJa & prœclara
cogítatio non ingrcditur.
'Pater colcndns.
Debes patrem tuum colère ante omnes homines:
est cur patri tuo prxcipuum quendam honorera
prxstes: tui muneris, tui officij,tuarum partium est,
tuum munus , tuum of fïcium , tuœ partes sunt , hoc
in te cpnuenit , ad te pertinet , à te poí1 ulatur , hoc
tibi omnis ratio suadet , proponit , vt patrem tuum
prxcipuo quodam honore colas, obscruesjtuearis,
officias.
" Tatru res nefcire dedecus.
Turpe inprimis est , dedecus est , in patria pere-
grinari; hoípitem esse in ijs rébus, quxad patriam
pertinent: ea non tenere, ícientia non çompre-
hendere, vsu doctrinaque percipere, in quibus pa»
trixres agitur.
Tatriam ab intérim Itbcraui.
Patriam seruaui: patriam abexitio vindicaui: pa-
trixincendiumextinxi: salutem attuli, peperi.dedi
patrix: opéra mea patria fiat: cadentem patriam su-
stinui,labentcmconfirmauijlabantemexcepi:egosa«
Jus patrix fui: à me salutem accepit patria: patriam
ab exitio, à pernicie, ab intérim, â peste eripui.libe-
raui,tutatus sum: patrix mala íanaui: patriaf salutem
• „ j âttu/i.
ALDI M» KVTII." \gf
attuli , incolumitatem peperi , peflcm abstuli : gra-
uitcrlaboranti patris opem tuli.
, .. tP»tfìmomttm dtjítpart.
Rem consumis, perdis , disperdis, malè perdis,
dissipas.in res inutiles,inanes,leues erogas,partam,
quaefitam, comparatam , congcstam summis Jabo-
ribus maiorum tuorum , quam maiorum tuortim
summa collegit in duslria.
Panis dtsimilis.
Patris tui díssimilis es , patrem non resers , non
imitaris, parentistuiconluctudo in te desideratur:
parenti tuodissimilem teprxbes: tua ratio à patris
I tui ratione longe distat : á patris tui consuetudine
longé discedis; non agnoscitur in te pater mus.
TaHc'uagtndum.
Pluribus tecum agere non debeo : longiorem
orationemtua non exfpectat humanitas,nonpati-
tur, non sert, non sustinet , reijcit, récusât , renuit,
respuit : amicitia nostra minime patitur , vt te plu
ribus rogem.
Tauptrtas honores txcludit.
Sa?pè sicitinopia, vt honores coníèqui non Ii-
ceat: prohibet , arcet , fummouet ab honoribus rei
samiliarisinopia;impedimento egeflasest, quò mi-
nusadea,quç fìintín ciuitate amplifsima.liceatper-
uenire; aditum ad honores intercludit(fei dome-
sticaî facultas; euntibus ad honores magnas disfi-
cultatesobijcit, magna impedimenta opponit, vi-
am obstmit , obuiam it , oceurrit inopia ; impïratis
à re domcstica honores obtinere non facile cíi ,
L 3
\66 PHRASES
multi negocij , magni operisest ; honoruni cu'rfum
împcdit, interrumpitegestas: cgcntibus nonfacilis
est.-nonexpeditushonorum cursus;non patent ho
nores inopiae.
Tecunie dtues.
Bene nummatusest, bene peculiatus, bene para-
tusà pecunia .instructusà pccunia : abundat num-
mis: copiosusest à pecunia: minimèpecuniam de-
íìderat; multum habet in arca:resertus est pecunijs;
pecunia; illi multum est: pecunia: multum possidet:
magnam auri vim argcntique posíidet, in nuraera-
to habet. i:
Perdtti adolescentes in viam redeunt. , _,
Perditis in adolescentia moribusmulti sunt, qui
deinde meliorem adepti mentem,meliorem ad mé-
tem,&sententiam reuocati, rcsipiscentes, honesti-
us vitam instituunt , honestioris vitae initium ordi-
untur, laudabiliorem vitam exordiuntuirmultorum
cstimpuris moribus , improbis , inhonestis , turpisl
fimis inquinata, contaminata, infecta adolescentia;
viuunt multi turpiter in adolescentia , student vi-
tijs, turpem vitam colunt, inhonestè vitariitradu-
cunt, pecudum more vitam transigunt , procliues
ad vitia sunt, turpi voluptate capiuntur, culpam fa-
cHè committunt.
Perdttorumfugiend»[octetas.
Non est cum improbis liominibus iungenda so-
cietas: coire nos societatem , coire in sacietaterrr,
inire societatem cum perditis hominibus, dare sein
societatem perditorum, conserrc se , adiungere se,
appii-
ALOI MANVTII^ fáj
applicare se ad homines perditos, coniungerc se,
vinculo sesocietatis obstringerecum perditis ho-
minibùs, vtilitatis velmaxima speproposita.vel si
Ipes vtilitatis maxima ostendetur, non decer, turpe
est, minime debemus; qui se socium ad perditos
homines adiungit, cum perditis hominibus coit,
perditos sequitur, comitem se prxbet improbis ,
facit turpiter, çontrà quàm decet, minime laudabi-
liter. .• ,
PerfrAtrem tumn agam.
Vtaradomnia tuofratre: vtar opéra fratristui,
fratri me tuo committam,tradam; si quid agendum
erit, pcr fratrcm tuum vt aga tut operam dabo.
Pertculam honoris.
Tuushonoragitur.-honortuusin discrimen ad-
ducitur: de honore periditaris.
Perpétué grains ero.
Dum viuam, quoad viuam, quatenus vitam pro-
ducam,donec viuere licebit,dabo operam diligen-
ter.idagam omni studio, curabo,enitar, conten-
dam , in ilJud studium, illam cur.am,vnam illam rem
incumbam , id mihi propositum erit in omni vita*
eò spectabit animus meus , eò curae , cogkatio-
ncsque mescreserentur, intendentur, eò meacon-
silia dirigentur, vt me tibi memorcm, gratumcjue
probem , parem vt gratiam , par pari vt rcscram , vt
in megratum ánimum desidcraicncpossis, vt offi
cia tuaparibus à me compensée turofsicij s: in om
ni mea> vitaî cursu nihil mihi prius crit , nihil
ajtttiquius, res»mihi non tam erit \ lia proposita»
I dS PHRASES
nulla de relaborabo magis.nullirei studebo magis,
aut seruiam diligentius, quàm vt te de me optimè
meritum esse Ixteris.
Teruer/îtas hominum.
Summa est hominum perucrsitas , grauiori enim
verbo vti non libet : perucrsi Junt hominum mores,
durinimis ,ac difficiles; ingeniofunthominesper-
uerso,difsicili,duro,àrationeauerfo.
Philosopha teadtungas.
Velim te ad eius ícierftia: studium adiungas, vn-
de nafcitur atque alitur moderatio vitae, vnde recta
viuendi ratio atque omnis ordo manat; velim te ad
philosophiam conseras,tuum studium applices; ve
lim philoíbphiam complectaris, philofophiae te dc-
das, tuam operam tradas, tuum studium d ices.
'Philosophas inse, non infartana col-
loc%t omnia.
Hic est mos philosophorum , ea visa ratio , iflud
institutum , non vt à sortuna pendeant , cuius est in
rcbus humanis maxima vis; sedvt in seipsisomnia
statuant, collocent, ponantjomnes in seipsisfítas
ac locatas rationes & ípes habeant, se spectent ipsos,
fuis nitantur viribus, nihil aliunde fpectenr, à feipsis
omnia ; prsíìdia constituant ad omnes caíus, in fe
ipsis omnia.
Pingit tgregti.
A pelles Vencris ca put,& fumma pectoris politis-
íìma arte perfecit.mirè pinxit,egregiè, lìc, vtnemo
roelius.finguíari expressit atque exornauit artificio;
fgregijs picturœ çolorjbus illuslrauft, perfecit ac
perpo
AL DI MAHVTII. \6$
perpoliuit egregiè.
'Pingnes hebttis ingenij.
Pinguis est, obelus est,pinguedine diffluit : ex-
tra modum,quod hebetis, tardi, stupidi ingenij si.
gnuhi est, quod ingenij tardi tatem arguit ; qui po-
test in tanto abdomine , in tam vasta çorporis mole,
spirituslocumhaberefingenioaut menu locus esses
ex iJ/a pinguedinc, illoabdomine,il)o sumine nobi-
Ies, élégantes , prxdars cognitiones minime exci-
tantur.
ftut.
Qjii pius est,religiofus,pius inDeum.qui hono-
jem Deo prsstat, Deum animo ípectat.Dco seruit,
quipietatem&religionem colit.qui sunmanimum,
suas cogitationes, sua consilia ad Deum refert, qui
pie religioíèque viuit,qui cum pietate vitamducit,
qui omnibus in rébus ducem Detira sequitur, duce
Deo vtitur, ad Deum fpectat.^cuius est vitacum pi
etate coniuncta, qui nihitnonpiè, nihilnoncum
xcligione coniun ctum cogitât, ei optata omnia con-
tingunt, féliciter omnia succedunt, nihil non pro
spéré /uccedit.
, Pœnas iudicio perfeqni.
Milo pœnas à Clodio iudicio perféquebatur; id
agebatMilo, vt pœnas à Clodio débitas iudicio cx-
igeret; huius audaciam mérita peena si comprimi-
tis, cauerorùm animos frange tis.
, Pollicitalio officy.
Qúscunque tibi commodare potero, omni en-
ra ac diligent iacoiT!plectar;qii32tibi intelligam esse
L 5
J70 f H R A S B S
accommodata, omnia studiosè pet fequar, diligen-
ter prxstjbo, mcum erga te studium in ijs maxime
declarabo quibus plurimum significare potuero,
tuam mihi exiilimationem & dignitatem carifsi-
niam este ; studium mcum dignitatis tus, vel tuen-
dse , vel etiam augenda; summum omnes intelli
gent : nihil cm tibi tampromptum, aut tam para-
tum, quàm in omnibus rébus, qua» ad voJunta-
tem , ad commodum , ad amplitudinem tuam per-
tineant,opera,cura,diligentia mea: profiteor.atque
polliceor eximium & fíngulare meum studium in
omni génère officij , quod ad honestatem , ad glo-
riam,ad rem tuam ípectetrnulla tibi in re neque stu
dium, neque beneuolentia mea deerit, praestò non
erit: qui antea fui , idem in poslerum futurus fum
in teornando & amplisicando: quxcunque mihi
tuihonestandipotestasdabitur,nihilprçtermittam, ,
quod positumsit aut in ipsare, aut in honore ver-
borum:nunquammihi tui autcolendi.aut ornandi
voluntas deerit: polliceor tibi studium meum, &o-
peram, sine vlla exceptione, aut labofisaut occupa-
tipnis, aut temporisa omnem meumlaborem, om-
nemoperam, curam, studium, -in tuis rébus consu- "
roamjquidquid valeo.tibi valco.vniuersum studium
meum,& beneuolentiam ad te desero; vincam meis
officijs cogitationes tuas.
Polltciutio.
Nihil non agam tua cause ; nullum pro te labo-
rcm , nullum onus aut osficiumrecusabo ; subibo
omnia tua causa ; tuis in rébus toto pectore,cuncti$
viribus
A1DI MANVTII. iyl
viribus contcndam ; neruos omnes, vbi res tux po-
stulabunt.intendam; omniamihi prote íusccpta,
non disficilia, sed iucunda erunt; mea tibi fludia,
atque officia praîstò erunt.
Polltcitatto ftudiorum,
Vbi sc obtuleritoccasio, mea in te studia exsta.
bunt, mea in te studia conseram, ornabo te : omnia
tibi studia praestabo, mea studia non deliderabis.
Ponttfcx.
Pontificum munusfustinet; Pontificis agit par
tes: Pontificem agit; Pontificis locoest; vicariam
operam Pontificis loco prsebet; Pontificis per(ò-
nam gerit, fustinet.
Poji iongum timpm redist.
Aliquando , denique , demum, post diutumum
tempus, longo temporis interuallo ,cùm temporis
multumiam abijstèt, transactoiam multoruro an-
norum spatio, redijt, reuertit, reueríus est, recepit
se ad suos lares, patriam, cunabula, patrias íc des.
Potcstatemsummam obtmere.
Audio te Mediolanum íiïmmo cum imperio ob-
tinere, tuam efleíùmmam potestatem, summum ius
in administrandis Mediolani rébus ; prascûe te Me-
diolanoeoiure, quod ampliísimum eflepotest, ea
potesiate, quaepotest este maxima; ita te Mediola
num regere, vt summo vtaris imperio, liceat tibi
quidquid velis.
Pnclare scripta saut à vtltribttt
de virtute.
Ita vcteres de virtute scripserunt, vt in libris eorú
172 PHRASES
singulis eniteat.ehiceat, emincat, excellât induflría;
prçdara sont à ve ter ib us ad bene viuendum scripta,
de virtutis prestátiatradita.prodita memoria», man-
data.monimcntisconfignata litterarum,saiptisex-
plicata.cóíìgnata.chartis tradita.prodica, mandata,
consigna», commendata, comprehenía, e.xpressa,
txplicata li tteris.
Prtmia virtutis honores.
Si,vt instituisti,perges,si cursuminstitutum tene-
bis,lì tuamconsuetudinemseruabis.omnia quçfunt
in Republ.anipliísima, conscquerisjpraemiumferes
tus virtutis eximios honores; ad summos honores,
adea, qux somma sont in Repub. tua te virtus efíe-
iet, eAtollet ; mercestuorum meritorum ent, am-
pK/sima dignitas ; aditum tibi ad maximos honores
aperies, patefacies , viam strues , munies ; honorem
in Repub. nullum frustra pet es.muhi etiam non pe-
tenti vltrò deferentur.
Pramia virtutisropofita.
Pr£miorumlpcmagna,admodumque sirma ni*
ti possunt ij, quorum vita cum virtute traduciturje-
gregia praemia procerto cxsoectareísirie dubiopol-
liceri , plané sperare licet ijs quivirtutem colunt,
qui rectè atque honestè, & cum virtute vitam agút ,
peragunt, ducunc, traducunt, viuunt; magna sont
rectè agentibus praemia constituta, proposita; som
ma rectè agentes manent praemia; certum sructum
boni colligentjcapientjpercipientíferentsoa; virtu
tis, probitatis, officij, optimorú consiliorum atque
factorura; mercedem actronum suarumexípectare
cerciA
ALDI M A N V T I I. I7J
cerrissiroam possunt,qui virtutem in víta primam ha-
buerunt, quibus in vita virrus fuit antiquissima.
Pro altosoluendum.
Dependendum tibi est, quod mihi pro illo spo-
pondisti, pro illo solues.illiuspromislum prxstabis,
pro illo íàtisfacies, illius promifsio, folutio tua cric-
Probabo me tibi ejfe amiásumnm.
NuIIum erga te osficium hominis amantissimi
prxtermittam ; meam in te non mediocrem , non
vulgarem, eximiam,summam,singulareni,incrcdi-
bilem beneuoientiam re declarabo.ostcndam.pate-
saciamjquouis officiorum génère testificabor,testa-
tam apud te relinquam, tibi probabo ; sic osficijs &
studijs illustrabo, vteam & tu , &omnesclarissimè
cernant, vteatibi, atque adeo cunctis hominibus
clarissimè pateat.
Probatio opinienis.
Probabo tibi meam íèntentiam ; efficiam, vt opi-
nio tibi mca , cum ratione congruere videatur; o-
stendam esse, cur probes meam scntcntiam.
Trocnrat mta.
Meas rationes tractât ; mca négocia gerit ;.meas
res curât, administrât; meus procurator est; mea
négocia procurât ; is est, cui res meas commisi , cre-
didi,commendaui,tradidi, mandaut; fustinetre*
rum mearum curam. '
Prodigalités tttrpis.
Si tuam rem malè dissipaueris , perdideris , con-
siimpseris,in resinaneserogatieris.conieceris, de-
decori tibi erit,insaraiae,ignominix,turpe tibi erir,
174 .PHRASES
intamia consequctur.
Products rem-.
Idagis,vtrernextrahas, ducas, producas,prfl-
trahas, différas, proseras, proroges, protendas,
in aliud tempus rcijcias,protrudas;vt rem suspendas
sustineaSjVtreimoramfacias^oram inijcias.
Trefkifcuntur ad Deiotarum. .
Ibant, profkilcebantur,commeabant,itcr habe-
bant ad regem Deiotarum, conferebant se, recipie-
bant se ad regem Deiotarum j erat illorum iter ad
Deiotarum versus.
Propncjui & affines egregij.
Propinquis & asfioibus flores , à propinquis op-
timè paratuses, munitus es;, propinquis ab un das ;
copia flores propinquorum.
Promnciam cum lande admi-
niflrauit.
Prouinciam rexit prxclarè , egregie admìnistra-
uit, c utn laude geísit j magna virtutis & innocenti*
sama prouinciae praesuit; in illius administratibnc
prouinciç somma virtusenituit; in gerenda prouin-
cia hudes illorum aequauit, quorum nominapro-
pter egregia sacta , singdaremquc iustitiam perpe-
tuò viuent in animis hominum; quorum vigcbit
memoria in omnes annos, multis testata exprelTaq;
recte sactorum monimentis, quorum memoríam
ob iustitia: praeclara sacta excipict , ac_r.ucbir.ur im-
mortalitas,
Tublica ^priuataatjttecuranda.
Débet vnuíquisquc íùam voluntatem ad publi
cain
A L D ï MA N,V T I t. I7J
cam causâmaggregarej Rempub. curare; Rcipub.
curationem habere; Rcipub. rationibus confulerc
eo studio debemus , quo rem nostram familiarcm,
quo sortunosnostras,quo priuatacommoda tueri,
complecti,fouere foleraus; vnusquisquea:quèpu-
blicam rem curet, ac priuatarn.
- , TuerorHta est intempérant!*.
Puerorum hoc est, auidius appetere , vt ad appe-
tcndum procliuiores sint , vt eos ab âppetendo ra
tio non satis arceat, contincat ; vt in âppetendo ni-
misefferantur, minimè sibi tempèrent, fibi mode-
rentur, fibiparcant.
Tulchre faílum.
Nihil à te neque elcgantius, neque ad honorem
prsstantius effici potuit ; facinus sccisti pulcheni-
mum,& in primis hónorificum ; speciosa res est, val-
deque ampla, quam prç flitisti.
PuJìllAuimis.
Summam in eo animi humilitatem cognoui , a-
nimidemissionern,abicctionem, infirmitatem,im-
becillitarem, tenuitatem, angustias ; hominem eíle
vidi exigui admodum animi , demissi , abiecti , hu-
millimi, infirmi , imbecilli , peranguíH, in primis
pufilli, nihil aJtum íuspic!entem,nihiî spectantem in
laudepositum, nihil de hudecogitantem, nullius
laudis ct)pidit3teflagrantem,3iiersumab omni glo-
riae studio, in humiles, planequesordidas cogitati-
ones deicctum, tanquam humi íërpcntem, cogno-
ui hominem.

)
I7<» PHRASES

Çhia causafpertsnonvtàea.
Non video cur spcres, quare, quamobrem , ijaa
causa, qua de causa, quarn ob causam , qua ratione
adductus, qua commotus causa, quo impulfus argua
mémo; quxte ratio, quidrationis in hanclpemad-
duxit,impulit ? cùm in hanc ípem venisli, quam ra-
t ion cm secutus es, qua: teduxit,authortataípes est.'
quid effecit , vt fperares ? tu? spei causam ignorare
meconfiteorjspei tux causa me iatet,prxterit,fugit,
mihi quidem,aperta,peripicua, manifesta, satisclara
non est; perobscuraapud mcest.exploratamihi non
est, obscuri tatis apud me habet plurimum.
Quamprimum status fum. ^
Ab initio xtatis, à primo x tatis exordio , a prima
xtate, ab ineunte xtate, à primis temporibus , à pu-
ero,iam inde à puero,iam inde vsque à puero,à pri
ma pueritia, àprimisannis, à teneris,vtGr§ci di-
cunt, vnguiculis, à die natali , ab ortu primo, I quo
die natussum.ex quo ingreííusin vitamsum,exquo
lucjs vsura srui ccepi, ex quo vitx Jimcn attigi , ani»
mam ducere, spiritum haurire de cxlo ccepi.
Quam tu digmtatem effe exiftimas,
ego infamtamputo.
Qua tu in re dignitatero, ego desormitatçm sta»
mo,pono,loco,sitámcenseo,potìtam,l9catam,con
stitutam ; quem tu dignitatis , eum ego locuro infa-
mtx puto ; quod tu valeread laudem existimas, ego
dedecusin eo,turpitudinemqueconstituo; vndetíi
decus&gloriamsperasexoriripoflc, inde ego, ne
dedecus ,
A í t> I M A N V T 1 1. 1^7
dédecus emergat, neemanetinsamia,neturpitudo
'effluar, magnopere vereor.
Qui tonfoUr't a nemint queat.
Nihil est, quod ïolatium, consolationem praebe-
re , afferre , parerc ; solatio , consolationi esse mihi
pofiit : nulla res est, qua? recrcare , reficere , leuare,
vindicareà dolore, liberaie solicitudine, eximere
dolore, abducere à cura, auocare à molestia , ab?-
trahere.auellere à mœrore animum meumpossitiaf-
flictum à mœrore animum, languentem , iacentem
erfgere, excitare, «onfirmare nulla iam consolatio
potest : affectum dolore animum sanare nulla ratio
' valet : laboranti animo, aegrotanti , pesiime affecto
mederi satis nulla ratio valet : parum apta remédia
reperiuntur: inutilis, infirma , inanis, íuperuacanea
prorsuspmnismedicinaest: quisiamhomo (dice-
remnifiesset impium, quisiamDeus) animo meo
virtutem dolore ereptam restituere possit f quis ea
sanarcvulnera, ijsvulneribus mederi, medicinam,
afferre, remedium inuenire,qu2 mihi fortuna intu-
lit,'imposuit, inflixit? ita dolore obruor, vt cmer-
gere nulla ratione possirmita malis opprimor,pror-
íus vt rcspirâre non liccats respuit iam animus meus,
quasi desperata salute , omnem medicinam, remé
dia cun£ta,omnia consolationum gênera, frustra in
me consolando ponitur opéra: inanem operam su-
mit, qui ad mecôsolandum aggreditur:insitus,in(r-
xus.in animo dolor ita penitusest,vteuclli nulla ra
tione possit: vt nulla visrationum possit esse tanta,
quç4llum,ncdiequidemadiuuante,possiteuel]eic,
178 PHRASES
extiahere,educerc, eripere: fincm sacere dolori
meo, finem imponere.terminum statuere,dolorern
mcdicari, ncque homo est, neque rcs vl!a,qua?pos-
sìr.non eit vt possim in dolore mihi temperare,do-
ìore abstinerc , dolorcm sedarc , abijcere .• ipse me
ad eam hilaritatem, eam iucunditatem, qua m dolor
ademit, reuocare, reserre me ad pristinam animi
aquitatem, in eum statum, vndedoior deiecit, de-
turbauit, dcpulit, detrusit, restituere.
Qhì "Deose dicat optimisant.
Qui íè Deo dicat, addicit .ÍJedit, totum tradit,
optimam partemelegit, rectam init viam , cursum
capit laudabilcm, prœclarè vitam instituit, cgregiè
lìbi consulit , sapientcr facit , qui íè ad vnum Deum
confert, qui suas omnes cogitationes, omniastudia
in vnoDeo figit ac locat : qui abvnoDeopendére
vult, qui vnum Deum curât, contemnit caetera, qui
diuina studia , praeterea nihil colit : [qui christianam
pietatem , non communi vulgarique inflituto , fèd
pioprioquodamstudio,propria quadam mentis in-
ductione complectitur, is omnium optimè suisra-
tionibus consulit ac prospicit.
Quidfuturut»fit ignora,
Quid casurumlìt ,euenturum sit, quidcadere,
qnid conscqui possit , ignoro , 'non diípicio •• quid
tcmpusîatui umíìt,exploraturn nonhabeo : latent
mequsnasci poflunt: sutura mefugiunt.non afle-
quor ea,non assequor coniectura,diuinare non po-
flum.aiit mente percipere, qua; ferre,parere,patcsa-
ccre dies ipíâ potest: suturi casus apcrti mihi ncWunr,
mihi
ALDI MASVTH.' ï^j
mihi non patent, me fugiunt, praetereunt, latent.
QMldUloSMfdii?
Cur acUstorum sermonem aures tux patentfcur
horum scrmonibus aures prœbes ? cur hi tuis auri-
bus vtuntur aequissimis í curtetam facilem habent
in audíendo f cur tan tam audiendimolestiam aures
tuse sustínent ?
Quis RtmpMblkam capejjit tamis propo-
» Jitis fericulis. »
QuisRempublicam attinget, Rempublicam ca-
pessere, suscipere.tractare, adRempub.seconíerre
audeat , tot periculorum metu propofitò , qui sibi
tot impendére,immìnere periculaintelligat: quis
operam Reipub. dare, in Rcpub. versari, Rempub.
gerere, administrare,ad Rempub.sua studia conser-
je, tot pcriculis impendentibus,imminentibus,ani»
mum inducat, facile aclibenter velit.
Qttoanimointefuerimfcio. '
Quo fuerimsemperinteanimo, qui meus fuerit
erga te animus, quo sensu in te fuerim , quo modo
anima tus, teslis i pie mihi sum,teste vti meipsum po-
flìim, teílem habeo conscientiam meam, teste licct
vti conscientia mea, consciusipse mihi sum.
Quodcrefcttminmtur.
Quicquid augetur, crcscit, maìus atqueamplius
fit , aroplificatur: quamcunque fit ad rem accès-
, aliquidaccedit, accreícit; tandem minui , im-
minui, diminui, comminui neceûèest, attcnuari,
cxtenuari , iacturam patj : de ea detrahi , diminui,
adimi.auferri.
M a
l3o P H K A S £ 5
Qittdhonor't 9bfit.
Hjbc honori tuo, tuae dignitati, tua; laudi aduer-
santur, aduersa sunt, noceru , osficiunt, labem infe-
runt , maculas inijciunt, tcnebras offundunt, dam-
no sunt, detrimento sunt» iacturam afferunt,de ho
nore tuo detrabunt, adimunt, auserunt,la;dunrho-
rorem tuum, imminuunt, turpilabeinficiunr.quaíì
tenebtis circumiectis, circuinfufis, oftufïs obscu-
rant . *•
R-
Ratio diuerpt.
Alia mea ratio est, d/ueríà mea ratio est , meaeres
alio loco sunt, non eadem mea ratio est , aliter se ha-
bent res mex, nihil íìmile.nulla íìmilitudo, quid íî-
mile?nihil habet res similitudinis, dissimilitudo ma
gna, diuersa omnia, dissimilia , prorsusalia.
Rationes dtffentientes,
Dissimillima, diuersa in primis reruro nostrarum
ratio est, me« rationes admodum à tuis differunr,
discrepant, distant, diílèntiunt: multum inter res
noíiras interçst:non idem est mearum ac tuarum re-
rum status.-meae rationes aliter ac tuae se habent,dis-
íìmiliter, diuersè, diuersa quadam ratione, prorsus
alio modo. '
Rarò ad meferibis.
Infrequens es in osficio scribendi : rara^ à te lit-
.teras accipio: minus sepèad me scribis, calamo par
tis, officium litrerarum abs te requiro, in te delîde-
ro:impiger admodum in scribendo non es:crebrio-
res à te litteraspostulomon satisfacis ofíìcio tuo cre*
ALOI MANVTII. l$t
britatelitterarum:crebrius vcIJcm ad meícribcrcs.
Rcconciltatm amor.
Cum iniraicis in gratiarn redij^reconciliatus siim,
reiectoodio raeconiunxi , paccm coiui: inimiciti-
as, simultates, odiadcpoluimus,abiecimus, om-
nem vetcrum iniuriarum memoriam, omncm vlcií^
cendi voJuntatem ex animo dclcuimus, pulsò odio
successit amor, odiumamore commutauimus, de»
potitis odijs mutuam beneuolenfiam íuícepimus:
orta est inter nos,veterc proríìisextincto odio.mu-
tuabeneuolentia, animorum nostrorum irramore
mu tua confensio , adamandum mutua propeníìo,
animorum ac voluntatum similitude
RtUum îudtciunu.
A certo & vero seníu iudicas , quod isti, ne faci-
ant , maleuolentia & liuore im pediuntur : non tus
mentis oculosltuor obducit rectum animi sensum
in iudicando sequeris, tuum iudicium ratio dirigít,
ac moderatur, quod ratio prœscribit ac probat, id
iudicas quod istis per maleuolcntiam non Jicet:
quam istis íacultatem eripuit liuor & maleuolentia.
RtditHS importunas.
In alienum rempus cadit rediius tuus : non redis
oportunè, alieno temporc reuerteris: reuei tëdi ma-
turitas nondumaderat, noneratcurhoc tempore
redires: tuum reditum minime tempus postulabat,
ratio temporis improbat aedifluadèt; minimècort-
uenît cum tempore tua reucrsio ; si temporis ratio-
nem spectaflès, redeundi eoníìlium non cepisses,
ay t susceptum abiccisses, improbasTes , vitupérasses»
tSÌ T H R A S Ê 5
reprehet]disses,damnafles,ineptum,abíurdum,auer3
íum à ration c, plané stultum iudicasses.
Rei dtffculus.
Difficilis res est,Iaboriofa non facillima.minimè
ïacilisj difficultatis habet, negotij, laboris pluri-
mum: non ea res est, quse facilè, paruo negotio,
Icui labore , non magno studio possit efsici : magna:
difficultatis, multi laboris, non parui negotij , non
operis exigui; laboriosa,operosa, grauissimà res est,
in qua fudandum sic, sustinendi labores.multum o-
pera;ponendum,vigiJandum,excubandum animo
fit, non leuiter laborandum , studij multum , indu»
striaeplurimum fìtadhibcndum.
Rem méat» non cnrttui.
Nullam hactenus vtilitatis mes rationem habuí,
duxi:spectaui quid esset è re mea,in rem meam.quid
ad rem meam pertincret.in rem meam faceret.con-
ueniret, quid rébus meisexpediret, prodesset, con-
duceret, vtile esset , vtilitatem afferret, vtilitati e-
flet, emolumenti esset, bono esset, sructum pa-
rerct.
Res addutta in optimumJiatum.
Hoc videor mihi esse coníecutus , vt optimam
spem habere, optimè sperare, optima spe niti possi-
mus,eò rem perduxìíïè mihi videor, vteuëtum spe
rare quàm fecundissimum liceat ; rem , vt opinor,
ita constitui, eo statu collocaui , in eum statum ad-
duxi, ita composui, atque consormaui, nihil vt ad-
uersîim timere, nihil contra voluntatem , omnia se-
cunda,qualia volurrms,exnostra voluntate, ex ani
À1DÏ MANVTII. Igj
mî sententia íperare possim us: iacta sunt à nobís fun-
damenta rei, sicinqium, vt certa propemodum in
Ipe reliqua sint.
Res communis.
Communicabo tibi, impertiam tibi rem mearn;
communis inter nos erit mea res , partem capies de
mea re, rei mea: particeps eris,non minus tibi quàm
mihi, tibi pariter , & mihi , œquè vtriquc nostrûmj
non mihi magis.quàm tibi, mea res patebit j vtemur
communi iure, aequo iure, pari potestate, mea re;
iuris tibi tantum, quantum ipsi mihi , erit in mea re;
mecum rem mearn communicabis, communem ha-
bebis .
Res dilata.
In Ianuarium reiecta, producta, dilata, prolata ,
prorogata,protracta,protruíàres est:caue, ne mihi
ïpatiumproducatur, diesproferatur, tempus pro-
rogetur.
Resfamiliaris intégra.
Integra» sunt adhuc res tua; ; salua sunt hactenus
apud te omnia ; nibil dum perdidisti, status idem est
quiantea,rerumtuarum;eodem locisunt, quoan»
tea , fortunae tuae ; nihil detractum est de sortunis
tuis;nullam res aut sortunaîtua'iacturam fecêre,
Tiullum damnum tulere,nullum detrimentum paflae
sunt, nihiladueríîsubierunt;nu!lam partem deíï-
deras fortunarum tuarum ; nihil eripuit fórtuna,
abstulit , ademit , detraxit.
Resfamiliaris tannin uta.
Fortune; tuç difsipantur,res farniliaris tua disper
M 4 -
IÎ4 PHRASES
ditur, disiicitur, immmuitur, perditur, damnis t(-
ficitur,accipit iniuriam.distranitur; detrahitur de
tuis fortunis;iniuriosè tractantur fortunç tue,dam-
■ na inseruntur fortunis tuis; inuaduntur fortunf tuç,
irruitur, impctus fiunt in fortunas tuas.
Retfrntìuo/4.
Nihil est vberius, fructuosius, conducibilius, ad
vtilitatcm piïllantius,maioiiscmolumcnti, vndc.
plus manet vtilitatis, plus emergatcommodi, plus
existât emolumcnti ; nihil est è re magis; nihil magis
ad rem pertinet j nihil pluris est ; tantum continet v«
tilitatis, quantum fortadè nulla res prxterea, quan
tum haudscio an vllaresprxterea.
Rit tu se habet.
Indue animum, indue inanimum, itaesse pro
certo babe , persuade tibi, pro certo exiltima,planè
credas, itacrede, vtminimèdubites.exploratum
habeas, atque omnino certum,pro comperto habe-
as ; fit hoc apud te minime dubium ; fit exploratum
rem i ta se habere , in hoc statu efle, hune este ici sta
tuai.
Ret magna.
Grauis admodumhxc res est, grauitatis, pon-
derishabetmultum, minimè leuis est , inest in hac
ic grauitatis, ponderisquemultum, non médiocre
pondue ...
Res me* meliores tffiut te itfenfott.
Resmeacbene ex sententia successiflent.proíperè
cccidisstnr,nihilin rébus meisaccidiflet incommo
dé, fì tu eas gessisscs, administrafles, tractasses, cu
lasses, .
À L D I M A N V T 1 1. l8j
rafles, procuraflès ; si rébus meis prsfuisses, operam
dédisses; si rerum mearum, fortunarum cura pênes
te fuisset, ad te pertinuiílet ; situa in rébus meis o-
pcra vsus essem; si rationes mex te cura torem, pro»
curatorem habuiflènt.
Res minime impediu.
Res meastibi tradidi satis aptas, explicatas, ex-
peditas, optimèconstitutas, nullis difficultatibus
implicatas; eiusmodi.vtexhiberetibinegocium aut
nullum, aut certi minimum possint; vt laboritibi
esse, aut molestixncquaquam pofsint.
Res opères».
Hsec magni negocij res est, admodum operola,
occupationis non exiguae, eiufmodi.vt curam ac di"
ligentiamnon mediocrem postulet; non leuiter cu-
randa, non frigide, aut languidè agenda.tractanda
videatur.
Res bent confeU*.
Puto rem aut iam esse aliquam,aut appropinqua-
re ; puto aut confectum iam aliquid est, aut inibi e-
sse ; vt opinio mea sert , res non abest longius , non
longé absumus à re, longinqua res non est.
Res pracUra. >
Magnum quiddam spccto, magni momenti,ma-
gni ponderis rem in animo voluo;prxclaraquxdam
admodumquesublimia suspicit , & cogitât animus
meus . . ,'v"
RefpubliCít pcnitus interijt.
Perijt respublica, concidit, nulla prorsus est,for«
mampianèpristinam amisit ; actùm est penitus de
M 5
lS6 PHRASES
Republica: sormam,imaginem, fimulachrum vcté-
ris Keipublicx nullumagnoscas: vestigium Retpu*
blicae nullum superest: fuit Refpublica: commu-
nis res ita dilapfa est, vt ne ípes quidem, melius ali-
quando fore,prorsus vlla relinquatur. periit omni-
noReipublica* lâlùs:non adueríà tantùm est,verùm
etiam penituseuersa fbrtuna Reip.fractae sunt opes
alflict ç vires, amifla dignitas,extincta salus Reipub.
Res reprthtnfa.
Res palàm exagitatur, vituperatur, accusatur, re-
prebenditur,damnatur,acerbè notatur,infamia no
ta tur , improbatur, sermonesea de re minus com-
modi sunt, parum honesti diísipantur.
Ressalua,
Res adhuc tus tibi sunt intégrs , salua;, incolu-
mes; nullam res tua: iacturam tulerunt ; nihil de«
tractumest de tuis rébus; incolumitatem obtinent
res, rationes, fortuns tua:; bene est rébus tuis, ni
hil prxter voluntatem , nihil íècus, nihil contra,
quàm velis.
ResJìmiles.
Rèrummearumimaginem video in rébus tuis:
planères meas intuisagnofco; res tuas nihilà me
is intelligo difrerre : nihil discreparc: congruunt res
tus cum meis: rerum nostrarumeadem ratio est,
nulla difsimilitudo ; qui tuas res intuetur, mcasin-
tueri se dicet ; tux res nihil differunt à meis ; inter
res nostras nihil interest, nihil est quores tus diffé
rant à meis.
Roboreprastant.
Nemi-
, ALDÏ* MANVTIÍU 1S7
Neoainem cognoui sortiorcm,validiorem,in quo
plusroboris.firmitatis, virium ineíTet; qui firmior
efiet à viribus; qui virium firmitate praeítaret; qui
robore corporis illum anteiret, qui viribus magis
valeret; cuiusessetprœstantiorsortitudo.
Rohujius.
Tam firmus es, tam validus , tam sortis, tam ro-
buslus, quàm qui maxime ; ita paratus es à viribus,
vtnemomagis, viribus vales ; nemotibi viribus sii-
perior est,pra:ítat,antecelIit;superiorem viribusne-
minem habes, paucos pares; firmitate corporis cx-
ceílis ; vires in te sunt firmissims ; viriom , roboris,
neruorum in teplurimum est; egregic robustus es,
validus, firmus, sortis. ..
Rogo ntagnoptre.
A te maximoperè pro nostra summa coniun-
ctioneetiamatqueetiam peto & quaesb; precibus
tecum ago quàm poflum diligentissimis:rogo te
quàm studiosè poflum, da mihi hoc , Jargire, fi
ne me hoc à teimpetrare; hoc in me conser gra
tis, hocimpertias gratis; noli pati meas este irri-.
tas, & inanes preces; si apud te meis precibus lo-
cus; exaudi, excipe meas preces; ne me rogan-
tem suppliciter à te reijcias ; meis precibus facilem
te praebe.
Rego vt hunefttfcipias.
Pro eo, quanti te facio.quanti es apud me, quan»
ta mea est erga te obíèruantia, quantum tibi tribuo,
tibidefero, pro mea de te opinion e, pro animo,
volun tate, studio in te meo, peto à te, vt homincm
l88 PHRASES
sufcipías, complcctare, foueas, in tuis babeas.
Rudis.
Non est cur rniremur , si sepèlabituris, quiest
omnium imperitissimus, maximè rudis, maxime in-
sciens ,cuius ignorantia , inscitia , inscientia summa
est, qui omnes inscitia vincit, cui neminem inlcitïa
parem inuenias, quem omnia latent, qui nihil pror-
f us nouit, omnium rerum ignarus est,nihil omnino
vidct, nullam partcm doctrinx tenet.
Rumorcs inctrti.
Rumoressunt, latisilli quidem constantes , íêd
Une autoi c; rumor est, íèd sine capitc, sine autore,
rumore iplonuntio; (êrmones exaudiuntur, pror-
•sus tamen incerti, inanes, infirrri , orti ex voluntate,
qui nu! la veritate nitantur, dissipati sine cau(a,au to
re nullo; iactantur hxc serroonibus incertis; sermo-
ncs ij sparguntur quibus haberi fidcs nulla debeat,
vnde meritosidesabsit, in quibus non sit pondus,
qui nihil certum fequantur , qui neque nuntijs ,
neque litteris comprobentur, quos veritas nulla
confirmer, qui nulla veritate, nullo satis sirmo te-
stimonio , nullo prorfus argumento, ratio néve ni
tantur.
Ruritjfc iHtundum.
Ruri esse, rurihabere, rus colère , rusticari, cum
rusticis esse, in agris esse , rustica m vitam agere, per-
iucundum est ,delectatin primis, iucunditatem ha-
bet , summx voluptatis est , malè affectum animura
recréât, mceror cm fugat, mœroris medicina est.
S.
UDI MANVTI Ù l8p
s.
Salua Republica Lberalis, nunc nimisparcus.
Saluis rébus, rébus nondum perditis.cùm salui
eramus, ante publica mala , dum Reipublicas falus
erat intégra , incolumi Republica , stante Republi-
ca, vigente Republica, cùm Respublica su'um fus
obtineret, fui iuris esset , suum ius possideret, suo
iurevteretur.cùm optimus esset Reipublicae status,"
ante casum Reipublrcae, antcquam Respublica con-
cideret, occideret , periret , liberaliter agebas , libe-
ralitatem colebas , exercebas , liberaKtate vtebaris,
eos, quibus cum tibi res esset , liberaliter tractabas:
nunc in omni re srugaliter,parcè,tenuitet,restrictè,
ìnfra modum potius , quàm supra modum sum-
ptum facis : in saciendo sumptu parcus es & illibe-
ralis: satis moderatè vel angustè potius impensarn
facis : tuos sumptus nimis ad frugalitatem reuocas,
nimis accurata frugalitatis régula metiris.
Salutatorts humantter exciptt. ,
Complefìitur.quisquis eum it salutatum.quicun-
que ad eum honoris cauíà venit,accedit,adit:euntes
ad eurr.salntandi causa, salutanteseú honoris cauíà;
perhumaniterexcipir, hilariadmodum&benigno '
vultu, omni génère humanitatis,quod vultu& ver-
bis exprimi pòssit, quàm licethumanifsimè; fie vt
nihil humaniuseo vultu, qui facile gratiam ineat,
beneuolentiam conciliet.hominum animosamore
dcumcíat ,ad amandumalliciat ,inuitet.
Sanurn iudiciurru,
Optimam partem elegisti, fapienter vitam instî-
igo P H ft A S E s
tuisti.rectum cursum cepisti.optimo íudicio vsus tî
sapienter iudicasti, cìim te ad ingenuarú ar tium stu-
dia contulisti.
Sapiens sutura frauidet.
Sapiçntia prxditi longé in postesum prospiciunt,
res suturas, vt ptxfr n tes, intuentur , tanquam ocu-
liscernunt ; sapientibuseucnta rerum patentante o-
culas sutura su n t ; sapientes pepipiunt anímo fu tu-
ra, coniectura suturas res astequuntur, ea , qux im
pendent, tanquam ex aliqua spécula prospiciunt.
Sat diues.
Satis erat diuitíjs instructus , munitus, para tus à
re, res erat ei samiliaris satis ampla, satis habebat,
satis possidebat diuitiarum, satis ei diuitiarum e-
rat; minime erat ei angusta res domcílica; satis va*
lcbat opibus.
Satis diu vixì.
Iam me ad exitum vitx penè natura ipsa perdu-
xit; xtatis satis supcrque vixi ; non est car me pœ-
niteat, quantum vixerim; vixi vitam setis diutúr-
nam , cursus mihi vitx iam pencconfectus& ab-
solutus est; decursum mihi iam propè vitx spati-
iimestj quantulummihi vitxípatiumrestat? quan-
tulum mihi vitx rcstat , superest, reliquum est, re-
linquitur?tanquam à carceribus ad metam vitx iam
perueni ; vixi quatenus homini licet , quatenus ho-
roini satis essepossit;extremxsenectutis onus su&
tineo; extrcma mihi vitx pars agitur; satisfeci x«
tati; satis longé vitam produxi; satis longum vi
tx ípatium peregi ; cursum vitx minimè breuem
peregi
ALDI MANVTII. Ipi
peregi ; hoc vit* spatio contentus esse possum;
non rr.oriar imroaturus ; non auellar immaturus
èvita. '
Scelus committtre.
Grauiftimè peccas , scélérate agis , summum de-
decus admittis , piaculum committis, maximo te
scelere adstringis , obstringis ; culpam grauem
committis ; iniquissimè íacis : scelus committis ,
perpétras.
Scio quanti hutte astimts,
' Noui locum,quemtenetapudte:noui,quosit
apud teloco, qui sitapud te «quanti eumsacias.
Scribcndo prajtas.
Scribis egregiè,scribendi laude excellis , subti
liserez eleganter scribis, ita fer ibis, ita veríâris in
scribendo, ita teinoptima scribendi ratione exer
ces, tua vt excellât industria : scribis vt pauci; pro-
priam quandam laudem in scribendo consequeris.-
praeclarasunt, quœ ingenio studioque paris ;quae
tua parit industria; mirabiles sont, minimè vulgates
ingenij & industria; tuas fructus.
Seditiopestts Rerumpublicarum.
Multas Respublicas ciuiles discordiae perdide*
runt, domesticœ seditiones, intestina bella, con*
trouersiaeinrerciues, partium contentiones; e ci>-
uilibus discordijs, contentionibus, controueisijs,
dissentionibus,seditionibus multarum rerumpubli-
carumperniciesfluxit, manauit, ortaest.
Státtìopestis vrbìum.
Ciuiles discorde domesticx seditiones, ciuiuro
%9% PHRASES
dissentioncs, multas vrbes , opibus admodum fld»
rentes, euerterunt, solo aequarunr, diruerunt, exci-
derunt,asflixerunt, perdiderunt, fustulerunt: mul-
tis vrbibus perniciem .exitium, pestem ,excidiunv
ruinam,interitum attulerunt, exitio fuerunt.
Senaprudentiores.
Scnum consilia non íacpè inutilia sunc, inania,
íîulta , abíuida : rarò labitur senilis setas in con-
íîlijs; sapicntcr serè consulit senilisaetas -.optimis,
ac fiimitsimis rationibus serè semper nititur seni
lis opinio , sententia : sapienter consulunt senes,
optimam partem eJigunt , non peccant in consi-
lio , non errant, non labuntur, non ofFendunt:
quorum grandiorest aetas , qui Iongius aetate pro-
ceflcrunt , is eorum solet esse sensus , qui à ratione
non diícedat , recédât , procul abíìt , qui cum ra
tione congruat , quem ratio confirtnet , àquo ratio
non dissentiat.
, Stnsus an'mïlatens.
Mentis cogitata , conlìlia, animi sensàriènsûs in-
timos, non est, vt poísim enunciarc , patefacerc,
ostendere ; exprimendis animi sensisimpar oratio
est, animi sensanon susrìciunt, verba défunt. , apta
verba requiruntur ; mentem oratio non assequitur,
ijpn aequat, exprimereíàtis non potest.
Sententia c Reptsbhca.
Sententiaî nostrae, si minus è re tua íunt, Reipu-
blicae rationibu s conducunt : tuam si vtilitatem op-
pugnanr, Reipublicae commodatuentur, si tibi de-
tnmentum,Reipublicscommodum afTerunt : rua
si mi-
A t D I M À N V T 1 1. í
si minunnt, Reipublic. augent com moda : si tuis ad»
uersantur,Reipub. ratiombus cxpediunt.
Sententta àprudenttbus approbata.
Tua sententia magnum apudeos, quirectè iu»
dicant, pondus habet ; plurimi e(í apud intelligen
tes opinío tua, sen lus t uus, ìudicium tuum, id quod
tu probas, id quod placeretibi sentiunt, quod tu
optimum censés , quod testimonio tuo confirma,
tur: grauisest, magni momçnti est, minime le-
uis est.magni ducitur,autoritatis habet plurimum,
non vulgarem obtinet locum apud fapicntçs opi-
nio tua.
Strmo tuus ad meperlât hs.
Tuusad mesermo per honcstilsimos perlatus,
tuum ad me sermonem detulerunt homines ho«
nestissimi, mihi íìgnificarunt , aperuerunt, nar«
rarunt, ipsa mihi verba tua exposuerunt.
Strmo tnhonefìus.
Vx tibí, fi turpiter atiquid dîxeris, fi minus ho«
neste, sitemerè ,parumconsideratè, non vt ratio
praescribit, prater honestatem , contrà quàm con-
ueniat, contrà quàmdeceat, contrà quàm licear,
non vt conueniat, deceat, liceat, minus quàm con*
ueniat.deceat: (écus quàm conueniat, deceat.licear,
aliter atque conueniat, deceat.liceat: fi quod ex ore
tuo paulò turpius verbum exciderit: si oratio tua si-
nibus exce(Teritiis,quos honestum.quos ratio,quo$
modestia pratscribit. t
Sermones nostros d'mitijS tnttftro.
Omncs omnium diuitias cum nostris sermoni-
N
fj>4 P H R A S E S "
bus non'confero: plurisapud me sermones nostrí,
quàm omnes diuitia: sunt; sordent apud me prç no-
ftrisscrmombusomnesdiuitiaej fit modò sermo-
num nofìrorum copia,theíàuros omnes conteitìno.
Seruabopremijïá.
Dabooperam, quod pollicitusfum , vtrepra?-
íìem , exitu praestem., excquar, cíficiam , re confir-
mem, vt prœstem fidcm meam: íbJuam fidem , tue-
ar, serucm, probem: vt promissa seruem, obseruem,
tuear, praîstcm: proraifsisnedesim,ncfides in pro-
roissis mca desidcretur.vt fidei íâtisfaciam, ne de si-
de meaparumvideariaborare, vt à meis verbis , ab
affirmatione mea, à promiffb exitus rèi ne diflènti-
fll .*vt verba res confirmer, vtid, quod dixi, veritas
.prbber, vt stem promiísis, à proraissis ne discedamj
.prœstabo fidem meam,persòluam promiflumj qua;
pollickus fum.exku prçstabo.tuebor fidem.n.eam-,
îeruabo promifla , fidem nonfallam , fidei non dee-
.to\ stabò, satisfaciam promissts.
:'(,<•. > ì. a. ■■■ . .; SvtuAtA dignitott». :
.. . Sit modò digniras incolumi's , adimjde fortuna
non recusb;: liceat modò dignitatem tueri , incolu-
.roem seruare: permaneat dighitas ineodem statu:
modo ne cogarde statu meae dignitatisdemigrare:
íìt eadem dignitas, nemuteçur, ne diminuatur, ne
lidatur,ine qupiniuria.damno, detrimentoasficia-
tur, ne quidiacturae faciát,j nequam iacturam sub-
eat,sustincat, seraj, patiatur: .ne damniquid saciat,
ne de dignitàtedetr3hatur,adrmatur,imminuatur.
-. rm " . Simnl.it10 aima h vira bono. <j -
li Virum
ALD1 MANVTIÏ.
Vírumbonumsimulatio non decer: noncaditin
virum bonurrÉîmulâtio: ab omni fìmulandi studio
vir bonus longé abest: non decet simulare:figmen*
ta non probantur: aliud íentire, & loqui, noncius
cil, qui vir bonus haberivelit: viri boni non estfin-
gcre: artem íîmulandi qui sequitur.bonorùm in
numero non est.bonorum numcro exduditur.Ion-
ge à bonorum consuetudinediscedit.
Sine commoda explorâtM.
Lœtor, quòd mercede non ita magna, Ieui detri-
mento; nonadmodum graui damno, sátis cxigna
iactura , quomodo sis erga me animatus, quoejga
me animo sis , quo sensu sis , qui tuus in me sit ani-
mus, quisitsensus, intellexituumanimum , tuum
íènsumiintelIexi,perípexi,cognoui,aperui,patefeci.
Singulart fatum.
Praecipua , propria , minime communis mea for-
tunaest: singulari sum fato, longe alia conditione
ego sùm, ac casteri : est mea conditio, mea sortuna,
\t conserri mecum nemo possit,vt excmpJum simi-
le plané nullum extet.
Siferotiumpotero.
Si quid otij nactus ero, Hueras ad te dabo;si ott-
um erit:si vacabo:si per occupationeslicebit.'si per
mutent cura;, si quid habucrovacui temporis, si
quiderit spatij.si quodsurriperespatium licebit.si
quid ab occupationibusimpetrare temporis licebir,
nisi occupationes vrgebûtjsi mei iuris ero.íì qua ho«
ra meo arbitratu Hcebit vti,sinegotijsvaeabo,si vin»
culum illud oçcupationum quo & assidue astrin-
N a
jstí P'H RASES
gor,&arctissimè, non dico prorsusexoluetur,sed
paululum modò, paulifper , aliquantum, aliquan-
tisper , nonnihil , aliqua ex parte leuabitur i íi va-
cuus ero, curarum expers , liber à negocijs: fi me
ijs rébus, quibus nunc tencor implicatus ,expli-
cauero: sidabiturocium; siquieserit, siquielce-
re licebic à curis, negocijs, occupationibus, mo-
lestijs .
Si pottro ùbi nauarc opérant, faciam-..
Siaccidet, vtoperam nauarc tibi polsi m,vt ope-
ra mea tibi vtilis eflc.inrem tuam eíTe, è corn modo
tup, ex vsu tuo eflè po/sim: oshcio mco non deero,
satisfaciam osficio meo, ostkium meum prxíiabo,
non committam vt osficium mcum delìderari pos-
íìt, vt meae partes requirantur, si continget , si eue-
niet, si vsu veniet, sierit : si res, si tempus , si occasio
íeret, postulabit,poscet,exiget, requiret , si occasio
seofferet,sedabit, seostendet, ofTcretur, dabitur,
ostendetur: si fortuna seret, occasionem attulerit,
dctulerir, praebtserit, ostenderit , si tempus accidet.
St videturfiersposte.
Si tibi res facultatem videtur habittira,vr id quod
cogitas, consequi possis , si videris id posse conse-
qui; siputaspoflcfieri; sieucntumsperas cumani-
mo tuo congruentem , non alienum , non abbor-
rentemà tuavoluntatc.
Sollicitude.
Grauemcuram fuscepi; grauismeexcepit cura;
grauis in me incubuit sollicitudo ; accrba mihi in-
uasit sollicitudo.
«LOI MANVTII. l$j
Specie capi.
Specie capitur adolcscentia, oblectatur, gaudet,
lxtatur,specicm amant adolescentes.
Spedeietli. . ,.
Ex magna spe detuibati, deiecti, detrusi, depulíï
lacent: ex alta spe decidcrunt: spem illam quam sut
ceperant,abieceriint, dcposuerunt, omiserunt,ípe
non tcnentur,vt antea.non pafcuntur, non alun tur:
non eos, qux antea spes tenet, pascit, alit : spes iam
omnis abijt, discessit, euanuit, nulla proríus iam
est: firma f'enitispeputabant,eaquàmsitimbecilla,
nunc intelligunt.
Spe cxctdi.
Spesmesesellit, opinion e sum deceptus , falla
me spes aluit, falsa lactauit opinio.
Spes bondfamé.
Si tuam consuetudinem tueberis, si, vt instituisti,
perges, optima consequetur fama , hotninum exis-
timatio;prxmium seres, famam.
Spes de vtrtute aìicmus.
Spem assers eximiam íúmma? virtutis ; adducis
me fummam in fpcm eximix virtutis : facis, vtspe-
rem de tua virtute, eaqueminimè vulgari; inclinât
a nimus meus , à te videlicet impulsus , ad optimam
spem tux virtutis eximix: es tu quidera apud me in
egregia ípc virtutis prope singularis.
Spes falsa.
Spesmesrustrata est: aliter atqueopinabar, eue-
nit, accidit, contigit, successit: non is, quem vole-
bam j exitus consecutus est: successit prxter femcn
N 3
tçS PHRASES
tiam, contra voluntatem , non vt volebam, íccusat-
que opinabar: exitum sortita res est alienum àsen-
tentia mea, dissimiJcm voluntati, minîmècumani-
mo congruentem.ab animo meo discrepantcm,di-
uersum,abliorrentem: ípcsmeíesellit.frustrataest»
decepit,delusit:spem meam,non is.quem volebam,
exitus est coníêcutus, non successit vt sperabam:
non processitexanimisententia.-alitér ac sperabam;
cuenit: exitu m reshabuit contra spem , alienum à
spe: inánem fuisse meam spem exitus rei déclarât.
Sprctum aitertus conftlìum .
Non egeo, non indigeotuispraeceptis,admoni-
tlonibus, confilijsf superuacaneasunr, parum vtilia,
nullius emolumenti , minime necessaria ,Iocum a-
pud me non habcnt.à me non requiruntur,non de-
fìdei antur.non exspectantur tua pra:cepta,tuis mi»
lii monitisnequaquam opusest , tuis carerc moni»
tis facile possum.
Standttm promisis.
Deponendum tibíest quod promisifli: volo stés
promissis,promifla serucs, fidem ruearis, fidem íòl-
uas: quod promiíìsti re prestes .• cum verbis tuis fa-
cta consentiant: promiflà tua exitus confirmet : ne
fidem tuam fallas: falsa ne fuerint, inania,irrita pro
miflâ tua.
Sut fententia.
Statui , decreui, hoc mihiproposui, hocdelibe-
raui j cohsilium hoc cepi, quiduis potiusperpeti,
quàm susceptam rem abijcere,abincepto defistere,
institutumomitterc.
*: Sttttis
A L D I M A N V T 1 1. IJ9
Status nu
In hoc statu res est , rei status Lie est , mita se ha-
bet, itares habet,eiu(modiest,hacinreíunt,in cau
sa sunt, hoc loco res est»
Statu s temporum miferrimut.
Nemoestcuirecìè sit in hoc temporum miserri-
mo statu, in hoc tam misero temporum statu, his
temporibus, his tam miseris temporibus, tam ciuris,
tam aduersis, tristibus, infaustis>iniquis,improbis,
perditis, tam alienisabomni virtute, à bonis atti
fa us, ab om ni recte viuendiordinc ac ratione,inhac
tam aduersi, tam dura, taminiqua, tam misera, tam
infelici temporum conditione, intanta prauitate,
atque improbitate, tantisque temporum vitijs, in
hisomni scelere ac flagitio temporibusresertis, in
hac omnium rerum perturbatiotte, malorum collu-
uie,doctrinarum,artiumq; liberalium pernicie.
Stomachi diffìcultas.
Stomachus languet , infirmus est , malè se habet,
stomachi virtus iacet , languet , debilitataest , infir
ma est, imbecilla.imminuta, nullaprorsus, minimè
ad concoquendum apta ; Ianguente stomacho sumj
insinno, imbecillo, malè constitutos stomacho non
vtoroptimè; stomachus iaborat; noncst,qualem
digerendi ratio requin t, qualem optin^a valetudo
postulat. .j
- , Studere rébus kuibuu
-, R,et>u$ leuioribus tuum studium das; tibi placent
Jeuitates: contemplaris, sèqucris,amasinania:con-
tulisti tuum studiunì ad res inaru s : colis ca , qu>p
:. '* N 4
ÌOO PHRASES
non consìstunt, nihil habent firmitudinis : nihil
granitât is , nihil pondesis , inania sunt , leuia , nulli*
us ponderis , infirma , minime solida: amas ea, qux
sohdura nihil habent.
Siudia relintjuert.
Multam Jitteris salutem dicere, in animo est;
prorlus abijeere fìudia cogiro; feiungereme penU
tus à studijs; vsum studiorum in perpetuum dimit-
tere; minime de studijsinpósterurrílaborare; me-
am operam, meum tempus, meam industriam à stu
dijs aliò traducere /transferre, conferre.
Siudia omitttrcob valetadmet».
Cùm sis valetudineinrirmus,me perlibente víûm
studiorum dimittes, somma mea voluntate sludia
depones; hbentissimè tibi largior.perlibenter con-
cedo ; vtiaque manu do, vt à studiorum consuetu-
dine tc íeiungas-, te à studijs discederefacillimèpa-
tior;:n studijs omittendis cumtuo sensu meus quo-
que seníus congruit .
Studiorum in omnibus vtilitat.
Studia nunquam non prosunt,non vtilia sunt,
non vtilitatem pariun t, non emolumento sunt, non
sructum ferunt ; studiorum vtilitatem dies non im.
minuit; non terminatur (patio temporis, nondesi-
nitur vlla die, perpetuaest, eadem est in omni tem-
pore.vitae par est, studiorum vtilitas; studijs res se
conda: ornantur, aduersx adiuuantur ; à studijs dé
lecta tio petitur in íècunda íortuna , salus in aduer-
sa ; studiorum fructus in omni sortuna idem est;
studiorum tractatio nunquam est infructuosa ; ha-
v" bent
ALDI MANVTII. 10t
bent studia quo iuucmur in omni vita.in omni sor-
tuna,in omni loco; ecquando studijs non iuuamur ?
ecquae dics vtilitatcm studior um extinguit, aut im
minuit f de studiorum vtilitate mbilsortuna , nihil
hominum iniuria, nihil ne dics quidcm ipíà de-
trahat.
Studinm pcrucsttganâi.
Vt poé'farum fabulas narrant, diu a c multum Pro-
serpinam filiam,qijam inferorû dcus Pluto furripu-
erat, Minerua perquiiìuit,inuestigauit; multum Au
di) posuit, valde vigilauit Minerua in (ìliaperqui-
renda; omnia loca pcrmeauit, perlustrauitdnueíti-
gauit, penetrauit ; quò non adiuic, non aclessit , vt
filiam Minerua reperiret ; nullum Minerua iocum,
nullas in qusrenda filia lattbrasomifit.
Stadiumfams.
Id est omnibus optandum.vt bene audiant, bene
vtei dicatur: honeltam famam , e^regium nomen,
bonamapud homines opinionem confequatur; vt
ci us nomen fama diuulget,peruulget,circumferat,
circumgester, per orbem terrarum dissipes , ad vlci-
mas cerraru m partes, ad vltimas terras peruehat, vt
eius nomen fama celebretur, omnium scrmonibus
cxtollatur, fit in oreomnium; vt nominis fama ad
cxtremas terras peruadat.
Sttb vtrtute omnia.
Summa virtutispotestasest;przest virtuscunctîs
rébus humanis, régit omnia,tempérât, moderatur,
administrât; omnia sunt in potestatc virtutis; ipsa
ncmini, eiomnes & omnia parent ; virtus latèdo
N5
ÌOZ PHRASES
minatur, régnât vbique socorum , irnperiumhabet
in omnesres , vim habet infinitam , valet ad omnia ,
aíTequituromnia, summum possidet ius, vincit om-
nesopes, omnes superat diftìcultates , duriseima
quaeque pcrrumpit, quaflibet angufiias, quxuis
clauflrapertransit, illustrât omnes tenebras, lucet
in tenebris, puisa loco maner, non surripitursurto,
non eripitur vi.non vetustatesenescit,nonincendio
corrumpitur, nullis capitur infidijs,nullos fortunse
casus extimescir,planè omnium rci um domina,ora»
nium regina est.
Summadctefpertinu
• MápMim quendam atque excellentem virum te
sperancfuturum: exspectáturà tc,quae à summa vir-
tute.ínmmoque ingenio exspectáda sunt: nihil h.u-
mile, nihil vtilgare, nihil angustum, omnia excella,
ampla, mira, diuina prorsus à te exspectantur.
Summum beneficium.*.
Hoccgosummi beneficij loco ponam , numera*
bo , inter maxima bénéficia rcscram ; hoc apud me
non exigui bencficij,non vulgaris gratis Jocum ob-
tinebitjita credam,tulislème beneficium singulare»
gratiam tantam, quanta potesteílè maxima.
Sxmptibus impar.
Qyisitafirmusabopibusest, vt sustinere sump-
tum possit?cuius diuitiç sumptui parcs elfe possin t.?
ferendo sumptui quis íit.? tantam impenfam quis
sustineatPitamagnisumptusfiunt, vtserrinon po-
siint, ita grauis est impensa, vt debilitarc, atque op-
primere quemuispossit:noniscstsumptus,quiserri
possir,
À L D I M A N V T 1 1. 10}
possit ; supra modum immoderatus est.
Sum contentHSpatnmonio.
* Rem mihià pâtre traditam seruare ,conseruare,
custodire, tueri, incolumem tueri , non immihucre,
satis est;hullam patrimonij partem imminuere,nul-
lam adimere , nihil de patrimonio detrahere, patri-
monium in eodem statu retinere, satis habeo; con
tentas patrimonio sum ; de augendo patrimonio
nihil laboro,cogito,curo,solIicitus sum,anxius sum,
curam nullam suscipio, nulla me tenct, nulla sollici
tât, nulla exercet cura.
Sum dubius An'm'u
Ancipiticura distrahor,iactor,versor,animipen-
dco.inccrtus animi fùm,pendetanimus,inclinat hue
iliuc, fluctuât, iactatur , incertus est , quid confilij
capiam, vtram in partem me dem,ignoro,explicare
confilium , expedire me ex hac deliberatione , exi-
tum meaecogitationis inuenire non pofl'um, distra-
hunt me diuersa con silia.in vtramq; partem itamul-
ta succurrunt,vt difficilis admodum sit,minimè ex-
pedita, minime explorata, minime certa, perobícu-
ra, haud satis aperta deliberatio.
T.
Tacere.
Nonfaciam,vtdicam; tacitum relinquam, taci-
tus prîEtermittam , tacitus pertranlìbo, tacebo, íìle-
bo, silentioinuoluam.silentiopercurram , prorsus
hoc omittam 3abltinebo , orationc mea non attin-
gam,verbum non faciairij sermonemhac dere nul-
«lum habebo. • .
204 PHRASES
Tanti me non facto»
Hoc rnihî non sumo, non aflumo , non arrogo,
non adlcisco ; ad hune me sapientia; gradum perue-
niíse non puto; eam mihi sapientiam contigisse non
sentia; sateoreò me sapientix npn peruenisse, ea
me sapientia non este, non vsque adeo mesapere,
non ita mihi placeo; non ita mihi aflentior, non c-
am de me opinionem íuscepi.non ira me efTero,non
mihi tantum tribuo,non in nie tant u m statuo,pono,
loco, non ipfe mihi tanti sum, non ita valde me amo,
non ipfe me tanti facio , xsiimo , pendo , pu to , re
pu to, duc o.
Ttcumsentiam, asenttente pâtre tut,
Aísentiartibi, probabo tuum conlìlium, meam
sententiam ad tuam aggregabo , meum iudicium
cumtuo coniungam>itasentiamquod tu sentis , ita
saciundum iudicabo; (imodò,id vt sacias, suadet,
censet, autor est , consulit pater tuus ; aíïentiar tibi,
assentiente patse tuo, sifacis approbanre pâtre, íì
tuoeum iudicio patris tui iudicium congruit, si de
pat ris senrentia facis, fi pater non diíTentit, si ad tu*
am sententiam pateraccedit .
Ttipso negltflo.gratificarii altjS.
Alienam volunratem vt fequaris, vt aliénât vo*
luntati morem géras, vt alijs satisfacias, tcipfum de-
siituis, aliorum causa te deíeris, derelinquis; de alijs
plurimum.de teipso, tuisque rébus minime laboras;
aliéna tibi curx surir , tua negligis ; aliorum rationes
plurisapud te, quàm tuaesunt; propensiorad alios
quàm ad tcipfum tua voluntas estjquid ali/splaceat,
quid
AIDI MANVTII. 10J
quid aliorum è rc sic, attendis , ratio rerumtuarum
quid postulet , minime cogitas; pra; alijs tçipfum
negligis, vt sequaris alios, difcedis à teipío, deficis,
dekiïcis.
■Timpestasspe£lanJ4 in nauigat'ttne.
In nauigando, tempestati obsequi artis est, parè
re tempori; ád rationem temporis consilia accom-
modare, quasi dueem sequi tempestatem , spect are
quid poOulct , pendére oportet à tempestatc , spe*
tìanda tempestas est, ad tempestatem consilia diri-
gere debemus, habenda tempestatis ratio est; cur
sus nauigationis ad rationem tempestatum mode-
randus, dirigendus, tenendus.
Timpestate fetund* nau'tgabimus.
Qu£ prima nauigandifacultasdata erit, ea vte-
nmr ; nacti tempestatem oportunam, idoneam, ap-
tam, minimè adueisam, prospeiamjsecundamjdik
cedemus, soluemus,proficiscemur, velasaciemus.
Temporiparère sapitntis est.
Tempori cedere , necefsitati parére, res ad tem-
pus accommodare, vti tempore, quaetempus po
stulet, ea íëruare, atque exequi sapientia est,sapien-
tiae est, sapientîsest,conuenit íâpienti, proprium íâ-
pientisest, decetsapientem.ad fapientiam pertiner;
qui tempus consulit; qui rationem temporis habet,
qui nullam rem agit, quam tempus improbare vide-
atur; is verè sapiens est, hune verè sapientem dicaf,
sapientem siquis hune appel !et , non errabit.
Tempus mttttt'tnum.
Primaluce,sumrnomane,diluculo,primornanc,
XOG PHRASES
cùm lucesceret, albcscentedie, inoftu solis, ori
ente sole.
Tempus vtfptrtitiHm.
Aduesperascit, vespertinum crepuículumadesr,
nox aduenrat.lucem tenebrae pellunt,vesperum ap-
propinquat.dieiiamsucceditnox, diesabit nocte
aduentante, ceditiamnocti dies.
Tempus «nni incommtdum.
An n i te m pus non sert,non permittit.non pati tur,
non concedit , non conuenit; alienum est , parum
aptum , adueríùmanni tempus; non licet ptranni
tempus; adueríàturanni tempus; pugnat curhipfa
re temporis ratio ; aliud plané tempus, aliud res po
stulat , desiderat , 1 equirit ; rei maturitas non adest,
non conuenitcum re tempus.
Tenax sententis.
Ab hac sententiadeducinonpossum; hanc de-
ponere,&'aliamsuscipereopinionem,vixìfgrè,nullo
modo.riullaratione, nequaquam, neutiquam, mi
nime possum, prorsus non poflum.
/ , Tibï , tutsejj operam dabo.
Volo, cupio nonsolùm tua, verùm etiam eortim,
qui à te diliguntur, causa ; cupio rem gratam face-
re , gratificari , seruire non solùm tibi, verùm etiam
amicis tuis; seruire voluntati , & commodo non
sòlùmtuo, verùm etiam amicorum tuorum ; inirc
gratiam osficijs meis non àtemodò , verùm etiam
ab amicis tuis ; tuam amîcorumque tuorum osficijs
meis gratiam quaero ; prœstare aliquid, efficerc, na-
uare ,quod tibi, amicisquetuisgratumsit,placcar,
satis-
ALDI MANVTIK, Ì07
satisfacia^voluptatern, iucunditatem, láetìtiam af-
ferat, valde vclim.
Tibt amictstfc tuis gratificaíor.
Cupio , volo non tolùm tua , vcrùm etiam tuo-
rum amicorum causa; studeo aliquid agere , quod
tibi amicisque tuisgratum sit, gratum ac iucundum
accidat, placcat, satisfaciat ; inire gratiam & apud te
& apud amicos tuos ex aliqua re velim : opto grari-
ficari, remgratamíacere, aliquid efficere, aliquid
pixstare, tua, tuorumque amicorum causa , ex quo
tu, & ámici tui voluptatem, iucunditatem , lxtitiam
capiant, fumant, hauriant, colligant.
Tmidfis.
Multos ita puíìlli, infirmique animi videas,inue-
nias,quiad omncscasus extimescant, pertimescant,
timeant , metuant , terrcantur , deterreantur , per-
terreantur, timoré çommoueantur, jnetu pertur-
béntur,affkiaotur»timoremsuscipiant; multos ob
ihfirmitatem,imb£cillitatem,tenuitatemanimi,qui-
libetcasusdeterret, perterret, perterrefacit,metu
aíficit, perturbât, in timorem conijcit,ad timorem
impellit. . ,
. . Tranqmllui animus.
Vix credas, noníacilè putes , aegrè posiis cogita-
tione aíTequi,quàm a?quo animosim, tranquillo,
quieto, ab omni cura vacuo, quàm omni vaeem
perturbatione ,quàm íìtomnis expers cura:, quàm
procul ablìt animus meus ab omni cura ; quàm
tranquillo animo sim , quàm tranquille agam,
quàm tranquille agat animus meus; qua meus
20$ PHRASES
sruatur animus tranquilfitate; quae sit anímî mei
tranquillisas; quàm nulla sit animi meí pcrturbatio,
cura, molestia; quàm parum animus meus cura flu-
at, iactetur, agitesur , commoueatur ; xquitatcm a»
oimi mei , tranquillitatem , fecuritatem , quietetn
vixcredas, haud facile conijiias, assequi cogitatio-
ne vix possis.
TribfMS hoc ameri nofiro vt me houestes.
M eis libris velim, si minus ex animo potes, gratiae
saltem causa suifragsre; meis libris, si minus iudicij,
at gratrx saltem causa saueas quod obtinere à iudi-
cio tuo sortasse non poíìum, impetrem ab amore,
vt mea scripta probes , cómendes, t uearis ; quod ve-
ritati non potes, amori tribue,vtmea scripta tuo te-
slimonio subleues, tua commendatione exornes,
hon estes, in honorem adducas.
Trtb. pl reip. Roman* nocuerunt.
Multa mala, damna, detrimenta.incommoda.irj-
fortunia vrbi Romans peperit, attulir, intulir, tri-
bunorum pleb. creatio; damna tulit, pertulit, suíìi.
nuit , passa est, perpessa est , cepit , accepit , damn is
affecta est, [in damna incidit, incurrit.magnam fui
iacturam fecit, grauilsimis afflicta malis est, vehe-
menter vexara, valdc comminuta ; vrbs Romana ex
creatione,ob creationem tribunorum.
Tristitid ex morte amici.
Magnum mini doiorem.grauem sollicitudinem,
accrbitatis multum attulit, peperit epistola tua de
interitu parentis tui; magno medolore affecerunt
Jittcretux; valde me pertutbarunt , aíflixerunt,
com
aldï manvtii. aop
tornmoueruntjacerbèsum affectuslitteristuis;mo«
lestiae plurimtim, doloris, sollicitudinis , acerbitatis
cepi.accepi , suscepi , tuli, contraxi, hauíi ; legi ma.
gno cum dolore , molcstissimè li tteras tuas.
Tu<t lauâi fatico.
Mirè,mirifkè,mirábiliter,mirumin moduro.mi-
randum in mòdum , admirabili quodam studio
tuam Iaudem, tuum decus*expeto, cupio,opto,
exopto ; pcrcupiotuam Iaudem , sum in dclìderio
tuaelaudis; cupiditatetuaslaudis incredibilitencor;
ardeo, flagro, flim incensus , sum inflammatus, du-
cor, tralior, rapior, amoreflagro,studio sum incen-
sus,alacris animo sum,vt honestiísimum te videam,
laudeflorentém, honoratum; tua mihilauscarissi-
ma est,cordi est, cura est , prima est , antiquissima,
in maximis est , inter prima ducitur inter ea , quai
apudme summafunt.
Tua lïttert grat* et fuerunt.
Lkterx tus, quòd facile cognouerim , intellexe-
rim,seníèrim,coniecerim,iudicauerim,quòd faci
le nosse, inrelligere , sentire , conij cere , conìectura
coníèquilicueritjpotuerim, ei periucundae suerunt;
'summam eiiucunditatem attulerunt, pepererunt,
magna illum iucunditate affecerunt, persuderunt.
Tu* res tanto mihi gaudiofmt ,
quanto tneœ. .
Lanitiam exrebustui&eandem, quam exmeis,
riihilo minorem,quàm ex meis, capio, acripio, per-
cipio . suícipio, haurio, laetitiameasficiunt res tuae
œquèac vaex, pariter ac meg, nó minus quàm mee,
3ÍO P H R A S fi S
non sccus quàm mea:,haud aliter ac mea?,tue mères
efferunc laetitia, gaudium mihi afFerunt, pariunt,
pnbent , voluptateme perfundunt itidcm vt mei,
tuis rébus, vri meis astìçior, quaemeis è rébus, ea-
demmihi è tuis oritur iucunditas , voluptas, dé
lecta tio, Initia , gaudium , tuis rébus ita laetorvt
meis.
Tuarum parttum sur».
Tccum ero ; tecum faciam; te sequar; à te stabo;
tuis inprœsidijs ero; tuas partes, tuam causam sc»
quar ,tuebor; de tuis vnusero; me tuumoumera ;
mede tuis vnum Jiabe; in numerotuorumero.
Tni fffictj est.
Tuum est hoc munus, tua: partes; hoc à te po-
stulatur, tibi conuertit, à te requiritur, exigitur.ex-
spectatur ; tui muneris est , tuarum partium.
Tuis rébus prtfum.
Ego tuas res, pro eoacdebeo, vti debeo, tua
negotia,quidquid ad te pcrtinebit,diligenter agam,
curabo.
Tu mihi es cariftimm.
Summè, vehemcn ter, valde , magnoperè , maxi-
rnoperè , maximè , etiam atque etiam , misère , mi-
rifice, incredibiliter.vnicè, íìngulariter, egregiè,
infignitcr,exanimo,exintimo sensu, cum primis,
in primis, apprimè, pracipuè,admodum, oppidò,
maioreminmodum, minime vulgariser , non me-
diocriterte diligo; in teamando nemini concedo;
qui te vehemétius diligat.concedo nemini; ben e uo-
leotiain te mea ad summum peruenit; amor in te
nieus
AL'DÏ. MANVTïï. ÎII
meus is est ,ita accumulatusest, vt addi nihil possir,
amoremin temeum verbis exprimere quîpoflum,
quemcogitationevix amplector ? cuius magnicu-
dinem vix mente cóprehendo.?amorem in te meura
cogitatione sortasseconsequi,complectiq; poísurn,
verbis quidem exprimere, explicare, expiomere
profectò nonpoiîum: aequè, simíliter, pariterac
meipsum , non aliter ac meipsum, non secus ac me-
ipsum,itidem vtmeiplurh, te diligo: fie te diligo.vt
neminemmagis, ne meipsum quidem: cùm temul-
ti diligant, omnestamen in amore vinco , principa*
tum appeto, primas partes mihi vendico:principem
locum obtineo,fero te in oculis ; mihi es in amori-
bus; nibil mihi est te carius: secundum Deum , post
Deum>exceptoDeo,cùm à Deo discesci.ncmo mi-
Jii est te carior : ego te , vt oculos meos , aut si quid
est oculis carius,diligo:singularierga teanimo sum,
■vtpaterin filium,itaegoin tesumanimatus , habeo
te filij loco,amor in te meus tantus est, quantus po-
test este maximus,ha;res mihi in animojin mcduìlis,
in intimis sensibus , singulari sum in te beneuolen-
tia,primum in amore Deum, te habeo proximumî
nemo est omnium, in quem magis, quàm in te mea
Jfît propensd beneuolentià : qui mihi te íît carior,
quém egovehementius,quàmte diligá : quem ego
jmaiore, quàm te beneuolentià prosequar , magis ex
animo,quàm te diligam.
Ttto confiho rtBifsime vteris.
Tuo consilio íi vteris , teipsum si audies , ipse tibi
íì obteroperaueris, morcm geflèris, obsecutus sue-
O i ■
3li PHRASE. S
ris,niliil errabis , nihil contra rem tuam,nihilà tuis
rationibus alienum committes: non labcris; non
ostendes : non cecidcris, nullam ofFensionem, nul-
lum caíum ant'errorcm timebis , sapientcr sapies,
rectè iudicabis , optimam rationem inibis.
Ttto merito te odi.
Ita de me mcricus es.ita te gessisti,ea commisislj,
cum te praebuiOî , praestitiíîi , vt minimèmihicura;
sis,nulloapudmeloco lis', minimum te curem, mi
nimum de te laborem, nullam propè tui curam ge-
xam, in minimis te ponam.
Turpe àparente dijìentire.
Honestè à parente tuo diífentire non potes: tur
pe tibi est à parente diífentire: no n potes à pâtre fine
iníamia, (inededecore ,fìne grauiculpa, sineturpì
nota diflènt're.
Turpe efi ,Jìbt tantttm viuere. i
Se ipsum curare, nihil prœterea,deseiprotantùm,
sua tantùm vnius causa ]aborare,fibi vni studere,ser-
uiie,prospicere,consulere,prœterea nemini,turpis-
íìmum est, maximè dedecet , indecorum in primis
est.insamiç.jgnominie.dedecori est.dedecus assert,
insamiamparit, turpem famam,opirtionemminimè
commodam^autoptabilem parit :eiusmodires est,
quam summa consequitur insamia, ignominia, tur-
pisinfamise nota, dedecus, accusatio, reprehensioî
fraudi est,vitiovertitur, tribuitur, datur, adscribi-
tur, assignatur. ; • •',
Turpe parentes fenes dfserere.
Deíèrjà te,destitui patrem> totaffectum incom-
- • , modïs,
ALOI MANVTII. jlj
modis, inopise, valetudinis, íènectutis, minime ho-
nestú est,haud aequú est.haud par est.minimè ratio-
ni cóíentaneúest,nôdecet,non côuenit.nonopor-
tet, ius non est , íás non est , nefas est } iaiquum est,
flagirjum est, criminis est5turpe esl:vt parente m dc-
seras,aiflitìuminopia,morbo,senectute, in himnìis
constitutumdifficultatibusinopia; , valetudinis,' se-
nectutis,honestumnon sert,non patitur, ratio non
concedit , non permittit : fi patrem destitues , cul-
pam committes, flagitium faciès, flagitiosè faciès,
inique, iniustè,inhonestè,turpiter, improbè: pra;-
ter honestum, asquum,ius : contra honesiií, sequú,
ius : non vt honestum suadet, non vt a;quumest,
ius est,par est; decet , conuenit.
Uacarc allouantum k stuiijt.
Feriari licetà studijs : postulat tempus, \t studia
intermittantur , tempus sert , vt studiorum víus pa-
iumperdimittatur:deponerea!iquantisper studio-
rum onuslicet, omittere studia Jeuareanimúone-
re studiorum : vacatio datur à studij : auoeare ani-
mum à studijs honestè postumus : séria; studiorum
conceduntur.
Falet apud intelligentes fententia tua.
Magnum apud eos , qui rectè iudicant , tua sen -
tentia pondus faabet , magni fit , magni a-slimatur,
magni penditur, autoritacishabetpìurimum, gra-
uifsima est : rectè scientes in opinione ac iuaicio
tùo plurimum ponunt, opinioni tua; muhumtri-
buunt , multumdeíerunt , facile astentiuntur> ac-
qiiiefcunt.
H4 PHRASES
Paletudint vtor botta.
Benè mehabeo.-mihi benè est: satis commodè,
saris belle liabeo, benè valeo , commodè valeo : va-
Jetudinebonavtor; mihi cst.vtvolo: qualescupio
vires pofsidco : viribusvtorsirmis: rôboris, virium,
valetudinis habeo satis.
Valetudo rtstituta.
Ego te languentem , iacentem , malè afFectum,
ad priítinam valetudinem, virtutemque reuocauir
meo beneficio pristinas vires recuperasti , recepssti,
confirmatus es : factum est à me, vt ex morbo plané
conualesceres, vt exinfirmo validus fieres , vt amis-
saro valetudinem récupérâmes , vtin siatum valetu
dinis pristinum optimum restituereris.
Valetudo adutrja exgula. ■ ■
Non íacilè conualescunt , quibus neque quan
tum comedant , neque quid coroedant cura; est,
qui quod comedant, neque quantum , neque quaíe
iìt,animaduertunt: quibus omnem in cibis modú,
omne iudicium, omnem prorsusrationem gula eri-
puit; quibus neque modusedendi,neque vlla deli-
gendicibi ratio est, qui & plus apperunt in meníà,
quàm satis est, & ex eo génère , quod obsit.
Valetudo nondum confirmâtn.
Nondum vires colligere potui: nondum satis fir
me sumeorpore ; nondum pristina*mihi restituta
valetudo est : confirmatus à morbo nondum omni-
nò sum: non plané conualui: quasmorbus mihi vi
res ademit,abstulit,eripuit,nondumprorsus reçu*
peraui, recepi, reuocaui : pristinam valetudinem
non
ALOI MANVTII. II j
rondum satis mihi videor aflecutus ; paulo adhuc
détenus, aliquanto détenus, quàm folcbam.valeo;
non vt solebam , valeo ; minus belle , nondum
vtor pristina valetudine; pristinas vires; quadam ex
parte defîdero.
Várro doBtor, quàm tloqucntior.
Scripta Varronis exdoctrinapotius.quìm elo-
quentia,magisob doctrinam, quàmcloquentiam,
rcrum causa, non verborum,probabantur ab omni
bus libri Varronis , eaquae Varro cbartis mandabat,
littcriscommittebat,componebat,scribebat, litteris
perscquebatur,!itreriscxplicabat,Iitterarummoni-
mcntistradebat.prodebatjmandaba^committcbat,
commendabat, ea probabant omnes, rcrum fructu
potius , quàm specie verborum adducti.
Vastart.
Prouinciamdiripuit, vastauit, depraîdatus est,
rapinis cxinaniuit,exhauín;prxdas egit c prouincia.
Vthtmtnttr.
Valde, maxime , magnopei è , maximoperè , ve«
hementer, admodum , etiam atque etiam , non me-
diocriter, non parum , in primis ,pra:cipuè.
Vtlim te Atttmum mcttm videre.
Vellem,quaî fit in teanimi propensio ,poflesin-
ípicere; cuperem senfus tibi patêre mtimos animi
mei ; quìm vcllem, quo modo a nimatus erga te sim,
oculis cerneretibiliceret ; nihil r.iihiefletoptatius,
quàm vteas mentis mes partes, quae oculoslatcnt,
ab oculis remotae sunt,oculis minime patent,poflcs
introspicerç.
11-6 PHRASES
Velim /cire quo ammo in mt ■ r
Jint hommes.
Scirevelim, quo quisque in me animo sit, vt
quisque íîtcrga me animatus, affectus, quicuiut
que lìtergame animus, quisenstis,quaE voluntas,
si nsum cuiusque nofle, tenerc , callere velim , patê*
remihi veiim.
Uelim no/Iras à te ht/lorias coaferibi.
Velim à tenostrorum temporum conlìliaatque
euentus litteris mandari, res nostras monimentis
commendari tuis, noitrum nomen tuisillustrari,çe-
Icbrari , ornari ícriptis, valdè velim ; gloriae sempi-
teni3E commendari per te cupio.
Velim abs te amari.
Nepatiarismepartem amoris tuiminimam fer
re; noli committere, vt pai tem amoris tui minimam
capiam , vt exiguum ab amoretuo sructum seram,
colljgam, sumam, percipiam ; sructum amoris tui
velis esse non exiguum, nonvulgarem, non me-
diocrera. \.
Veneti patentes , & ditt'ttes.
Veneti opibus &potentia vaknt,polJenr, vigent,
prsítant, excellunt; affluunt diuitijs, opibus vi
gent; nequcdiuitias.neque opes desideranu
Verni vis port» exclujìt.
Portum reflante vento tenere non potuimus, in-
gredi, inire, obtinere, assequi nonlicuit ; venti vis
aduersa portu nos exclufit, prohibuit, arcuit, amo
llir; reiecti sumus à portu reflante vento; portum
yen tus eripuit ; íummouknos ventusàportuj por
tum
AL D I MANVT IJ. 117
tum inire conantes repulit vcntus; portum inire co-
nantesaduersiventi vis repulit acreiecit; ne por-
J tura obtinere licuerit,cum omni studio conaremur,
ventus effecit.
Verbis impugnata dignités.
Acerba nimis adueríus tuam dîgnitatem eius ora-
tio fuit; inhonestèadmoduni detelocutus estjgra-
uissimètuam dignitatem oppugnauit ; locutusest
in te sic , vt acerbius , aut inhonestius non potuerir.
VtrbosttAS non est éloquentta.
Si, cuiusest prolixior, longior , vberior oratio,si,
quidiutiusloquitur, quilongiorem sermonem ha.-
bet, quiplurayerba facit, is eJoquentiam possidet,
si ei qui verbosior.est, quiplura effundit verba, laus
eloquentias debetur, si verborura in copia sitaest
eloquentia;netuomnium, qui viuunt,eloquentiP-
sinius es, omnes mortal.es cloquentiaanteis.
Ptreorvt fuftineas fpem de tuts Jiudijs
conceptaitt.
Vereor, ne, quan^de studijs exspectationem
concitasti , hancsustinere, ac tueri non possis; ve
reor, vt exspéctattoni tua studia respondeant, ne
tua studia exspcctationi ncfn respondeant, necum
hominum opinione non consentiant,nealium atque
exspectatur, exitum habeant* ne qui exspectatur,
fructum non pariant.-s;
VertÇimile. \ .
Rationiconsentaneum est, cum ratione consen
tit, consèntaneum est ; simile veri, credibile, non
alienum à ratione, cum ratione congruens; ratio
A j
í .;: ; - ^
2lS PHRASES
postulat, vt crcdatur, est, cur credatur, verum putc-
tur*; veri similitndincm , speciem , sormam , imagi*
nem, prx se sert , o stendit ; non discrepat , non dis-
sentit, non procul abest à ratio nc.
Ptritas plufquam amiciti*.
Veritati plus, quàm amiciti» tribuo ; maiorem
habeo veritatis , quàm amicitix rationcm ; pluris est
apud me veritas , quàmamicitia ; amicitíx verita-
tcm antepono ; locum apud me lionestiorem veri*
tas obtinct , quàm amicitia ; apud mccedit amici-
tia veritati ; nihil amicitix Jargior ; nihil veritati
nego.
- Firjiri in re lent»
Tenuîmercede, leuiquxstu ,exiguolucro das
operam in scriptura, operam nauas ijs , qui vcctiga-
lia tractant, vccti gai ibusprssun t.
F/4 nbfiruB*.
Transìtus interdictus est ; intercluíâ via est ; non
patet aditus.
Videne qmd honori tuo décidât.
Da operam diligentcr,enitere,conare omni stu
dio, contende omnibus viribus , intende o ranes
neruos , incumbe toto pectore, élabora quantum
in te est, studium adhibe quantum potes, confer
hue omnia tua sludia,omnem operá & industriam;
age hoc quàm diligenter potes; nequamtuu* ho-
nor iacturam faciat, ne quod ferat detrimen t um,nc
quaminiuriam aceipiat, ne qualabe inficiatur , ne
quam labem aut maculam fufeipiat , contrahat.
Vim à tenonvtdto autrtere.
. Ega
AIDI MANVTII. itj
Ego tibi à vi nihil prastare poflum: vim tibi nul"
lam t'actum iri , illarum iri, alla tum iri , oblatum iri,
pro certo non polliceor, plane non affirmo : tu-
tum à vi te suturum,ne pro certo existimes : nullam
fore vim, explorate , asleucranter , certò promittere
non audeo : ea te cura prorsus non libero, non exi-
mo, eamtibicuram plane non eximo, non adimo,
ponaufero: nequando tibi vis inferatur vlla, ne
quam aliquando vim feras, sustineas, patiare,íên-
tias,experiaris, nequid aliquando pcr vimpatiaris.
Vinàfâ* omisiio. <
Vltionis omne Hbenter consilium àbijcio,depo-
ro,ornitto: omnem accepta; iniuria; memoriam ex
animo deleo; de vltionenihil plane cogitp : ani-
mus meus vltionem non spectat; abducoanimum
àvindict3.
Vtolart pa triant , autparentes» fitlus
turpìfsimum.
Nullum est grauius piaculum , quàm patriam,
aut parentem violare, quàmpatriae aut- parentivim
aíferre, inferre, manus aírerre, inferre , iniuriam fa-
cercj inferre.
Ytr bonus confiant est.
Vir bonus, vtsententiam mutet, nonfacilè ad-
ducitur,impetrare à seipfonullomodo potesl:bo-
no virofènsum rectum deponere difficile est, ma-
gni negotij est: vir bonus in sententia firmissimè
constat, vir bonus à recta sententia desciscerevix
potest. '
firm negltftd.
220 PHRASES
Probitas,integritas,probati mores.vita illa.qus
cum virtutetraducitur,a paucis bodie pròbatur.co-
litur , amatur; pauci funt, qui probitate delecten»
tur, probicaremcolant.ament, sequantur: paruifìt
hodic piobitas , & rcrumintegntas.'quifuùrnftu*
diumin probitate ponant, pauci funt, reperiuntur,
numerantur, paucosque ínuenias.
VtxtUS prœmijí cumuLia.
Magna funt rectè agentibus propofita prxmia:
omncs, quisese inïecta vìuendirationeexercent,
magna merces manet; sructumrctìè sactorum viri
boni vberrimum, ac pieslantissimum serent: prœ-
claram honestamqjvitamres vtilissimç coníèqiiun-
tur: vi\x laudabiliteracta; , cum virtute traducta?,
praemiumestdecus, &earumrerum copia,quasqui
possidetjOptimècum illoagi çxistimatur.
Virtm tgregia.
Tua virtute & magnitudineanimi nihil est nobi-
Iius: íìngularisinte laus obtuam virtutem ,atque
animi prxstantiam consertur : maiorem aut virtutis
autprçstantisanimiopinionemapudhomines,plus
íama: consecutus est nemò.
Virtm magis honore *f(ìciend<t , qitàm diuitU.
Placetmihi, probatur; valdesatis facit mos, &
consuetudo tua , Jaudem tua? consuetudini iribuo,
quodeos colas, verearis, obserues , in honore ha«
beas, honore, obseruantia, studio proíêquaris, ho
nore afficias, obseruantia colas , quod ijs honorem
habeas, tribuas, praestcs, obseruantiam, acstudiurn
prssles.qui virtutepotius,quàm diuitijsabundant,
excel*
A L D I MANV.TH, 221
çxcellunt,émînent,va!ent : cjuisunt à virtute para-
tiores,quàrh.diuitijs, quos virtus potius.quàm di-
uitis commendant.,«}tfí virtutem magis quàm for*
tunaî bona pofsident.
VirtHi extolht ignobtles.
Multos infime conditionis , humillimae sortis,
obscuri loci, nulla parcntum, aut rnaiorum laude
commendatos,obscuroloconatos,ignobili, obscu
re», infìmo génère editos extulit, atque illustrauit
virtus ; multos generis humilitate iacentes virtus
erexit : nobilitanrur atque honeslantur virtute mul-
ti génère ignobiles,& obscuri.
1 Ftrtm jìorens opprejïa mimitorum

Qyo tempore florere debebas : debuit iliustrior


esse tua laus ; altius ascendere, plus consequi digni-
tatis.snaiorem obtinere existimationem , prxstan--
tioie esse loco, plus habcre autoritatis,pIuspoíside-
relaudis, hotiestioresse, clarior esse , maior ac pra:-
starvtior haberi debuisti : tum te tuorum inimico-
rumafflixitiniurra,perdidit , euertitomnibussor-
tunis , oppressif , ad exitium detrusit , impulit , non
rnodòe numero viuentitim , sed plané insramor-
tuorum conditionemamandauit. ,
Fittus vttlts in omni fortuna.
Invtraque sortun3 maximus ex virtute fructus
capitur,percipituriColligitur, virtus tum in aduersa,
tLim m secunda fortuna vberrimos fructus assert:
magnas vtilitatesinomni fortuna parit virtus ;^ad-
uei lis pan ter & sec un dis in rébus commoda proficif-
ltl PHRASES
cuntur ex virtute muJta : semper vtilis & fructuo/a
virtusest:nunquamvtilis virtus non eR j in omni
temporeiuuamurà virtute, imfeecilliconfirmamur,
iacêtes, & aíflictiexcitamur,subleuamur,erigirour: •
ecquando non vtilis virtus est ì ecqua vtilitas cum
virtutis vtilitateconferenda?
' yïrtHsUbortbusparta.
Tuis laboribusac vigilijs virtutem tibi peperisti,
compara(ti,parasti,coníècutuses,adeptus rtuittbt
labores & vigiliae virtutem pepererunt; magnisla*
boribus& vigilijs confècutus es , vt virtutem possi*
deas,vt virtute floreas, valeas, polleas, excellas, an*
tecellas, prestes , íruaris ; tuam virtutem tuis labo-
ribus,& vigilijs rcferre debes acceptam; tibiipsi,
tuisque laboribus tuam virtutem debes ; non hoc
virtutis in te effet, istam virtutem non haberes, non
teneres, nonpossideres.nifi laborcsgrauissimos &
iuscepisses, & pertuliflès.
Virtmt immunis .
Virtute sua consecutus est.nihil vt publicè pende-
ret, fructum vt nullum publicè penderef , vt vecti-
galisnon e(Têt,vteflèt immunis, vtexeorurn numé
ro, qui publicè aliquidpendunt.eximerctur ,nihil
vtpublicè solueret, vt esset expers eorum onerum,
quae publicè imponuntur, vt nullam pecuniam in
commune conserret , vt publicis oneribus vacaret,
tributarius vt non esset, tribuuí vt nullú conserret.
Vtrtute contra fmumm mun'ttm.
Fortunae vim tus virtutis amplitudo vincit ; mu*
nisti te virtute contra fortunam; feptUses virtutis
prsfi-
ALDI M A N V T I I. J.IJ
prssidijsaduerfusimpetus fortune; nihiltibi no*
«re, obesse, incommodare , cura virtute viuentì,
virtutcm colcnti,fortunapotest ; tutus es à fortu
ne iniurij s; securam vitam ducere tibi licet, quia
cum virtute viuis ; non tibi varij casus impendent
humane vit» , qui virtute excellas, que virtus tuca-
tur,tegat, protegat, muniat.
Virtute vacuum fortnná facileprofligat.
Cui cornes virtus non est, isanimo facilè cadit,
àfortuna percussus; ictus fortune ferre non po-
test, qui tectus virtute non est , qui virtute munit us
non est, qui se virtutis armis non tuetur; fine virtu»
teinsirmi fumus, malè muniti ,aperti aduersus for
tune vira ; facilè vincimur à fortuna , virtutis pre-
sidio destitua , absente virtute , nifiadsunt virtutis
opes»
VìrtHÚ aliquttndo honores débiti tributntm.
Veniet tempus, venietilla dies, erit tempus ,erít
aliquando illa dies,illucescetaliquandoilIa dies, die
aliquandoillum'fol afferetmortalibus,eritaliquan-
do cùm (ûus virtuti tribuatur honor , cùm virtuti
honorhabeatur,cùm virtus colatur, tanti sesiime-
tur , quantiest, in honore fit ; cùm virtuti honores
debitiperfoluantur.deferaturplurimum; cùm vir
tus magna in pri mis honestaque íìt , hon est uni lo-
cumhabeat, sitinterea, quç prima ducuntur.
t^ntutis communicant).
Qui virtutem tribuit , prebet, largitur, ostendit,
communicat, istantum offert beneficium , quan
tum esse preterea nullum pocest.
224 -PHRASES
Vtrtutis non précis causa.
Agis hoc non prsemij specommotus,fed huma*
nitate add uctus , benignitate impulsus , studio libe-
raliratis inciratus; non te ad hanc rem vtilitatis ,aut
pra?mi;spes, verùm te adduxit, impulit, incitauit
humanitas, benignitas, naturae facilitas, naturae tux
adhumanitatem ,benignitatem propehsio, indu-
ctio; dedisti hoc humanitati tua;, non prasmi/s;
agnofcotuam humanitatem; débet hoc humanita
ti tua; acccptum referri ; fructus hic est humanitatis
tuas.
Vtrtut't subieiïa omnia.
Omnia funtsub potestateac ditione virtutis , re-
rum omnium regina virtus est, dominatur, vna ré
gnât , summum ius habet , omnia régit ; vii tuti cun-
cta parent , cedunt , mbiecta sunt humana omnia;
virt us valet ad omnia.imperium habet in omnes res,
omnia tenet, possidét,iure ac potestate sua comple-
ctitur ; quid est.quod aísequi virtus non possit ?
f Vita beata in virtute fopta.
Benè fêntire , recteque facere , íàtis est ad benè
beatequeviuendum; vnam qui coíirprobitatem , ei
dVeflc ad selicitatem nihil potest, is ad selicitatem
«ihil desiderat, nihil requirit ; quicunque rationem
ducem in vitasequitur, ei ad selicitatem ampla , ma-
ximeque certa patet via ; probitatem qui poísidet,
iìmul is poísidet summum bonum, nihil ad selicita
tem prxterea requirit ; boni mores , & honestae ra-
tiones selicitatem pariurít; félicitas integritate com-
paratur; siquisin colendaprobitatetotus est , féli
citer
AÍDX MANVTIÏ. Xlf
citer admodum , acbeatissimè cum illoagitur.
VtU CArifsimtt pojï honorem.
Omnium rerum,honore excepto, prima efse,ca*
rissima, antiquissimavita débet: secundum hono"
rem , post honorem , honore excepto , si bonorem
«cxKeperis, nihilesse débet vita-prius , potius, cariqs,
antiquius : primas sibi partes , post honorem , vita
Vendicat: prima; partes vitaedebentur, honore ta-
irien excepto.
Pita & honorJimilitcr curanda.
Sahitipariter&honori consìdendum; ducenda
îîmul ratio est &íàlutis & dignitatjs : nondignita«
tem magis, quàm salutem spectare debemus ; salu-
tis ratio cum dignitatisratione coniungenda: qua;-
renda, amanda, expetenda sine salutedignitasnon
est ; non est à dignitate vita seiungenda : decet stu-
dere dignitati, cum eo tamen , nc studium vîtas ne-
gligatur.
- Vit* fastidiunu
Vits me tedet; vitam sastidio ; vitam mihi accrbS
puro; acerbe yiuo; molesta, grauis, amara mihi
prorsus vita est; aigerrimè.molestiísimè, prorsus
niiserè viûo; quando mihi mors eum eripuit,ex quo
mea gaudia,mcaï letitia: manabant omnes.
. , Vtttegtnus optimum institttisti.
Sapientervitaminstituisii; optimum cursum ce-
pistijoptimampartem elegisti, exordium vitre pra:-
clarurn f'ecisti , egregio vitam principio iniuisti : ra-
tionem prxdaram instituisti , cùm te Deo addixisti.
fitarn miserai» mors praclara confauta.
■ p
Il6 PHRASES ; -
Vt misère vixìt,ita perijt honestè; miserrìmam vt-
tammors prsedara termina uit : vitam infelicem c«
gregio mortis génère conclufìt : acerbitates vttae
multas vna peregregix mortis hora compenlauit:
vitam vixitinsehcé, prsdaram verò mortem obijt:
miíèsiamin vitasuílinuit, decus in morte tulit. *
Vit* quteta.
Praestabotibi otium,quietam vitam,tranquillami
facilcm ; alienam abomni cura,vacuam omni cura,
omnium expertem perturbationurh, ab omnimo-
lestia remotam, sciunctam, fêparatam, segregataro,
disiunctam, nullisrerumhumanarum floétibus ia-
ctatam :csrìciam,vt quietè viuas, vtquieram vitam
duca$,facilem vt habeas,& expeditum vita; cursurrì:
tranquille prorfiisvt agas, vtomn/molestia vaces,
vt otio sruarisiucundissimo,commodissimo,vber-
limo, vt otiosè viuas , efìfìciam, vt quiçtè fruaris, vt
quietèagas, summasitrerumtuarum tranquillisas,
íumma tui animi quies, vt otio tibi frui liccat.otío? è
viuere,otiofàm vitam agere, peragere, duccre ,tra-
ducere, viuere.
fa* rustte* gr*t*. ,
Otium, & quies rustica mirum m modum me de-
lectar,oblectar, recréât, reficit,asficit, capit, dele-
ctationem mihi assert, voluptatem , i'ucunditatem,
hilaritatem, gaudium.Iaetitiam, deJectationieft;de-
lectatione affìcit , rus animo meo iucundiAimum
est, rure, rusticoque otio delcctor, miré paícor ,de-
lectationem, voluptatem, iucunditatem ex rure ca-
pio,percipio,siiscipio,otio illoj atque Ulaquiete.
quam
AtDI MANVTII. 217
quam rustica parit habitatio , liben tissimè fruor , si
vlla re.otio câpior & quiete rustica.animus meus vo-
luptateperfunditur, expie tu r ex otioruflico.
Vttijt dtditui.
Nunquamà vitijsanimum mentem, cogitation
nemabducis, nunquamdc vitij s non cogitas , hx-
xent in animo tuo lludia vitiorum , nunquam tua
mensabimprobis cogitationibus difeedit, abduci-
tur, auellitur ,vitia semper cogitât animustuus.
Vtttis mecHm , nie animum meut»
perfpetlum habes.
Me vterisassiduè.assiduus quotidianus tibimeaí
ìniercedit vsus , consuetudo inter nos assidua est,
veruntamen plane non tenes animum meum,pror-
ïusnon callesmeacôsilia, nonomninomeitibisen-
suspatent.nonpcnitus, non perfectè, nonexomnï
parte, non ysquequaque.
Vnd bonorum Çtnttntì*.
Vnus omnium bonorum cil sensiis , idem omni
bus probatur , eôdem concurtunt omnium sentent
tias, scquunturidcm omnes,ipectant,probant,opi*
hione tuentur, eadem est omnium sine vlla varie ta«
teopinio, opinionum nulla varictas.
Foluptas tx Ubtrorum virttttt. '
Magnam voluptatem è moribus filiorum pater
suscipit , magna voluptate patrem afficiunt bene
morati liberi, magnae voluptati sunt parenti qui
pioribus exeellunt ||îj , capit exhonestis siliorura
moribus voluptatem summam & Ixcitiam pater,
FoluptAs esca malorxm.
P 1
PHRASES
Volnptas ad ea , qua; minus décent homînesalli-
cit; hominibus malorum esca voluptas est ; multi
ducem sequentes voluptatem grauiter ofsendunt:
duce voluptate multi errant miserriroè illecti vo-
lúptatç, dulccdine voluptatis, blanditijs voluptatíi
iiifortunia subeunt, calamitates adeunt , in milerias
incurrunt; voluptate .tanquam dulci veneno , ho-
roincs percunt; iucundam ac duJcem voluptatum
consuctudincm tristisadmodum & amarus conse-
quitur euentus; saepè voluptatem excipit dolor;vo-
luptas dolore terminatur; voluptatis exitus doloris
initiumest.
foluptate afíìccre,
T\ix littera?, quòd facilèinccllexerim , ei periu-
cundas fuerunt.summam voluptatemJaetitiam.gau-
dium, iuçunditatem attulerunt; (umma eum volup
tate tue littera; arTecerunt,exui|prunt,períuderunt.
Vibs PoMpeiawrum pamum fuit.
VniuetlaciiHtas ducem Pompeium sequebatur,
Pompeio regendam'se dederatj ad Pompeij ductu
applicauerant se , contulerant se, adiunxcrant se vi
res omnes ciuitatis. . \
Vtar fratre tu». '.
Vtar ad o^nnia tuo fratre; vtar opéra tui fratris in
omni rejeonfugiam adf'ratrem tuum si quid erk a-
gendum;sratrituo committarn,ad fratrem tuum re-
feramdn fratrem tuum reijciam, eius çonsilium pe-
tam, operam exposçam.
Vt films mihi qayùs ts.
Optimè tibicupiojsicinquam, vtfiliomeo; tua
causa
•Atbi M'ANVTii. uj
tausá cupio.quahtum filij mei cauíà volo ; cùpio ti-
fei íccunda omnia.non minus,ac filio meojasquè tibi
faueo.ac filio meo ; animatus in te íum.vt in filiumj
quo in filium , codcm ergate animo sum.
-K-...;: y--} yu\t tty, trtU
Constitutumiterfìsuscipies, émolument!, vtili-
tatis,commodiplurimum, praestantem fructumca-
pies,fumes,coIliges; valdeeritèretua, valdeinrem
tuam j tuisrationibus vehcmenter conducct; in ep
tibi maxime consuletur j vtilitas maxima conseque-
tur; vehcmenter expediet,proderir, fructuosume-
rit,cum Fructu, vtilitate,cómmodo, emolumento,
bonorerum tuarurn. ' ■"
Vt matores tttos fequaris eperàm
vtrtHû da.
Situorum maiorum laudibus respondere visj-si
"majores tuos referre vis, cupis imitari , si te dignum
maioribus íuis prasbere studes.vt ad virtutem, in vir
tutem incumbas , ad virtutem studiatua conféras,
opus est ; nauari à te opcram virtuti oportet ; debes
virtutem co]ere,tuimuneris, tuiofficij,tuarumpar»
tium est ; non potes non virtuti operam dare : non
licet tibi virtutem negligeré ; hoc ad te pèrtinet , in
te conùetiit, à te pòstulâtur , atquc adeò , tanquam
débitants exigitur.
Ftrunqttt vici.
Vtrunquefacilèfreg^i, atqueabieci,nul!o nego-
tioretudi, victoriam ex vtroque tuli; victoria l'un)
potitus; vterquemihi victus cessit.
FulniratHS.
13° PHRASES ALDI MANVT.
In illapugna , illo certamine grauiter vulneratus
est.perculfusest; grauc vulnus accepit.tulit; plagata
accepit , graui vulnere est affectus,
Vnlnui infAttMt,
Futurum non spero, vt ex hoc vulnere conualcs-
cat ; eiusmodi vulnus est , vt sanari non possit , vt sa-
Jusdcfperanda videatur, vt spes Qlutisnulla saper*
fît, vt medicins non sit locus.
Vnliui dtsientit ab Anima.
Fallit vultus, nentitur.fraudem f acit,in fraudem
inducit,decipit:diflèruit animus à vultu; non con»
uenitanimuscum vultu: index animi verusnonest
vultus, saisi vultus imagine , ficta specie dissimula-
tur animus;aliud vultus prx se fert,a!iud animus ce*
lat , occultât , tegit ; aliud in animo latet: tegit ani-
Mum vultu»: mendax vultus est ,latet animus in vul
tu ; quasi" velo aut inuolucro, animus obtegitur, at-
que obtenditur : veram imaginem animi vultus non
prxfert ; scnsus animi cum specie vultus tnioimè
congruit.
fxer fœcunda.
Multos ex cafiliosgenuit, suseepit, tulit : conr-
plures ex ea filij nati sunt , fiJios ci peperit multosj
ita foecunda vxore vsusest, vt filij s auctus sit multis»
vt filior um multitudine abundauerit. •

FINIS.
O M N I V M* PH*R A S I V M
vtilissimus , cum earundcm Galli-
co-tcutonica inteipretstionc.

A.
ABique mora T'Out incontinent ie C OnDttMrtOftrê
qux manda- ftrayctquetum'cu OM tfûOêbatflhp
stipfrficiá. fol.?. enchirgí. nwbftioUutbt.
mpbeuouttebt.
Abhacculpa va- 3cBcnbenínoete
le nt commis iamais Uíclie
cuus ibidem. cestê faute. nsbhnRihi).
Acerrimus ad- 3íBbebtentn {t.
l'ay vn aducrsairtj taciOigtjín
sert véhément. Vfsr.tr.
ucrlàrius. 4.
Accusor. ibid. On me blasme & ac cqca belthuu
cuse. Dicbtmp.
A consuetudinc le rríefmtrueiUe de ce jírfi wttoonDcre
mpDatgbptieirtK»
digtcdi. ibid. que tu n'en suis U cou- mesnc manier van
stume borne nj envolent.
Ad Ciccroncm leme fuis du tout a ^cbebbeinpgàf
mecontuli. ibid. donne k ïestude de Ci scbciijc bcgtuen ont
Ciccroncm tetescti.
céron. 3tt» en toect níct
Ad fínem ora- le n* fcay comment ie boe ofte vuaet cat
tionis non perue- pourray mettrefin à ce ú nese tcûê cpnûc (ai
nhc f. propos par ou U dois Jt ^
fi"""- ftete bangbenDact:
Ad fine optatú Tespère conduire cest fefc jjljeetnebaoDe.
ïem pcrdueere.ib. affaire sehn mondejir. l£Jbp Vertoeer mp
. Ad iram inci- Tu minâtes k cour- tet tOOíne/alíttOat
tatus , alienus ab roux, bien que mal aise. *"*
iracundia. ibid. ment me courrouce. gcHsaî vvolgê>
Adiungam me I« tesuyueray.iefac- icuûmpbpWocgS
' ''
tibi. 6 compagneray, ieseray de ítHralvgoeseHchap
tiens. soutien.
Ad Muses re< Ie voudroyque tu re- 0r)f> 3cioiIDetociDat
V tecceroititot
deas. ibid. uemffe aux lettres. betstubecé iicgaeft.
Adoleícens in Qiceronen sauuxesjc Gtrerotoasintòv
firma valetu- estait maladif , depettte iáCitWtttetfcUj<,<*
Í4
I N D E K.
dine. 7. santé,& complexion. lutta Béeront,,
Ad omniaap- Il efiapte, ou propre à jft>í> iss bequacm
tot àlle Dingijer.
tus. ibid. toutj. ïftpfetoouyttu.
Ad paupeiiem Il efi réduit en fiex menbe acm scuio;*
redactus. ibid. trême pauureié , qu'il ben/ Dat Dpnieten
n'a de quoy vìure. l;ccft ombpteleuê.
Adstudia redi Ie me remetteray à Jt ftimptucocró
re. 8. efludier aux lettres. > bfiCitr tot stu&erc.
Aducrse'fortu- La fortune m'estfort Kict oiigíjelutH
quelr ma Cteve/aoct)
nx comemptus. contraire, ce non otfiant tans sal itts cuccitc,
ibid. ie porteray confiammêu> lijcft lií&ea al vuat
toutu que Urnefçauroit mp oueccornen can.
aduenir. ïíjct or.gijciiic en
Adiicrsa minus Ceux sentent moins ìjtctt ijact met tìeel
sentiunt , qui ijs les maux, quifont en- arn / ù.ct gfycïoent
a.Tueuerunt. 9. durris. jijn.
3cb canseeroua-
AEgrèscro stul- Ie ne puis bonnemèiu iijchlwrBjagiKnïií
titiain aliorû. ib. endurer lafolie d'aucûs. ùmacsì)ej't bâ Omi*
AEtatis annus. Il efi a egé de douze núgïje menfctjen.
ibid. ans. top íiSCtoîlt" rare"
AEtatis flos. Tu es en U fleur de otisit.
iSbîiîtjttatbestt
10. tonaage. ban utoen icuen.
Afflíctis aJioiû Si tu considères ce qui ^nûtcnghpaen»
cxcmpla solatin. efi aduenu de ce temps à merct taentoac an»
ibid. tetsemblables, tureceu- Dcre feisf sficltícue
diicrcmiit/ gtjpsult
ras vne grandeconsola bactûoojgfjMrooK
tion. tooí&en.
Agasdiligcnter Mets peine de parler laaet unwsticl)}
apud Senatû. ib. aux Sénateurs, omDctuaetgtjceten
Agri vectigales. Ces champs font tri- aente Cpnehen.
£>;t lan&t ijjon»
1 1. butaires. ba tttbuyt.
Alexâder sortis, Alexâdre estoìtvail- aierar.Dtr taas
a: inciîutior. ibid. lant,maispeu aduife. ttetc/matrtìjtioo?»
Alienis vteris le voy que tues de- ûc&tidi.
consilijs. ibid. fiournéparle conseil des Jth metekt oát
gijï'Dorîj an&etlic*
autres. Dêraa omgcsct?t)t.
Alienus ab a- le fuit fans finesse. Jeu cni)ebgccn
flutia. ibid. 1X1)89? afbeftgc&,
INDEX.
•Alijs magis vi- Ils en receuront'plus St» (W'aftít
S'odabitur.quàm de blafmi que toy. meereer ftrjanbe af
bi. n. tjebbra Dan gt)f.
Aliud prae se Il msnftreautrecho . 2Ç)j>8Dciact Dcm
sert, aliud sentit se àson visage, qu'il n'a anfccrsoan bj'Dtct.
_ ' ibid. dans lecœur.
Altéra ha;c ra-» En âpres ie fuis con mpOftalsinco.:tô trooft
tio me côsolatur. ith mis»
solé me resouuenant de ncntijtoiictDcncKf.
ibid. mon temps.
Ambire homi- Tu fadones du toutj iSrootc nccrstic»
Bes studios è. ib. ftqtûoc - m Oc me»
à guigner les hommes, sc;;cntc
mais ie doubte que la cho mír.ucn.
se voufiffe seldto désir. S>»tentsd)ap Die
Amicitia Jauda- L'amitié qui part de tntet Dciiíîrjt com/
ta, quse ex virtute vertu est louable. .1? tcp^ren.
ontur. 13. 3fft bent onreo»
"Amifloequoe- Pour sauuer ma vie mín/&oen«ftmtfn
uasi. ibid. suis eschappé, ayant per peect De.
toioicnfjaû»
du mon chenal. <S&ptK*tDega<
Amiílùs popu- Tu. as perdu la faneur ttcûcsMoicrtìctio*
Ji sauor. ibid. &crédit du peuple , par ten/ii}6ooíb:maec
la faute de tiens , non Doo»0íst:;mt "osoe
par la tienne. mue.
Amorexbene- 3<h ittnít \) ifef
Te fuis induit à fay- tiebbë omDertojift»
ficio 6c iudicio mer, tant pour laplatftr frtjáptoílle Die gbp
profectus. 14. qu'ay receu de toy , que mprjebtgcDaen/cft
■ pour fen iuger digne- ootii om bat gtrôc
Amor ex vir Tu es digne d'estre ay- Soem jíft.
. «5Dp îift bj«et
tute. ibid. mí pour ta douceur Q> Datmeittolíefr>ebbe
courtise. ortiutué belecft!m>c
Amor litterarú Le defìr de apprendre SíìOC Dcmijr.
quotidie crescit. les bonnes lettres croist gthtevabebage.
ibid. en moy de tour en tour. om Itfrr mtttìxt lutt
Icerrn.
> Amovirosex- I'ayme les hommes de 3(U bemimte De
cclsoanimo. ij. grand ejprit ou courage. cìofrîie maimcn.
Ângustiïitine- Par les Alpes Apen ©P De gebcrcbtí
ris iu Alpibus A- nins ily a des lieux bien ton aipcflí 3pm.
penslini. ibid. fafcìieux, nins 5t|ii toegen Oie
(cccinoej'ClÉícftjqn.
P $
INDEX.
Angustix num- Taulte de deniers. &tbltt Va Jtf»
morum. lí.
Animi proba- Auíefoinieteferay "^SSSSÁ-
tio. ibid. freuue de mon ajsectto.^ ^ mcttct xata. bí-
Animum abij- Tu ne peus abatjferto tonsett.
cere turpe. ibid. courage fans vncgrande Ibet t*uflan6t6ï
i..,.. menbenmoet Vw-
Animum indu- le ne me fiaurois de -,CD foulx mr
cere. ibid. tant commander que de nítr ccrwfii beglje-
tne tromur en fa fuis- uett/ommjtínglje-
sance. ucrjtcte comen.
Animum laxa- le vay aux chamfs ommrjnen 3d» 8>e bupfta
jftcèate
re. 17. four me recréer ïeïbrit. Wtttiafcen.
A nimus cxcel- Vay cogneu la haul- ^cncbbetKgroat-
sus. ibid. tettrae ton courage. hcìtninesse'woctiï
Animus despc- Tu asfaia reprendre teeen hennm.
rantium pcr te c-
tectus. ibid. stotent hors d'espoirfar lo^ugmié/ntattoí
tes beauxfaiSs. moír ûoen ntnwn.
Animus since- Vay laconfciece bon~ iEtntiíoom ent)«
tus. ibid.
Animus perspe- Mm deffeìngs tefont ffltjntooetnemë
ctus. 18. entièrement cogneue. i* \j benneti?»
Animus metu ffibpbebt
Tu nras osti toute tycese teoomen. myatk
liberatus. ibid. crainte.
Animus abie- tftrpmbebtgce-
Ju n'as foint de cou nenmoct.
ctus. ibid. rage. ,
Annonx cari- L'annee est chere, il «xt tóOierê tifs.
tas, t ?. saiàl cher -mure.
Annuç admini 3tìi heb \)tt faee
Vay acheué l'annee de tooic;nùtwmmi|ní
strationis finis .ib. mongouuemementj. Dienft.
Apollonius Apolm aidait beau BvpUonucd u>ajt
Crafti studijs a- coup à\':estnde d* Cras- Ctafflj for bcljnt-
ptus. ibid. sut. pícb ím stuDeten.
Apptobatû ab Tu feras cela au gré mettôbpf'Ut ûatooí
tuíflebancen-
omnibus, ibid. dfvncbascun, pcgbtltíctKn.
A principio ïe recherceray d'vn ^csalmtínViOoj
lepetam consilia feu flut longla cause de nemtn ttec^alêbap
INDEX.
mcn entreprise. Denetrftenacn.
Apuerísamici. Nous femmes omys VE>p jrjn 1
ibid. dés nojlre ieunejse. Man iotitr af.
tfbpbebt eecgfe-
A puero gloriz Des ton ieune nage lu. ticb sf)ttticeB ban
eupidus. ibid. us esté cupide degloire. Wr.tts béent af.
À pucrfi alicui De mi enfance terne iDanbec kkiBtt»
studio deditus. 21. fuis adonné a cestescien af rjcbbcícrt my tot
ce. Sefe leennge bege-
nen.
. Arcta amícitia, Uy a eftroìRe amici- a>aer {{fseetenge
ibid. tié entre lity d? moy. bíientsrtjap tufferjê
Arctissima a- Nous nous entraymos ì)tm etibe mp.
rnicitìa. ibid. grandement. BDy rjcbbenma!.
tarrocten rcer Uef.
Artes merito Les ars ne font pas ho- accSOêentoo»»
honore carët. 22. mre^comme ils deuoiet. oenníet BDeeertlbo
A ícntentia de- Tay esté contrainci fy bfDoojcn.
pulíìis alioiù ma< changerde opinion, par Jcfc fieb geotaô.
kuolentia. ibid. leur mefdifance pleinej gben gDetocettinij-
neimpíiíngetetoer-
d'enuìe. anbeten / Don ha
AÍTaieratio cû le te iure qu'il est moettniilfcrt quaet-
iuramcnto. ibid' ainsi, fpieUcntoRnanoete.
Assiduus nimiu Tune cesse sTestu- 3rKstoeereb ûat
in studijs. 2j. diér. bctalsois.
lôDpcnftonDtriî
Astuti ii-àMê- Vn hommefin nefait opban Oit&eren.
ìuíÌíxoi. ibid. rien qu'àson profit, &m scbalch en
A fummo di. restois au plus hault boet níct ban tot
gnjtatis graduad lieu d'honneur, mainte- Gjnen pjofrjte.
ìnfimû decidi.24. nant ie nefcay ou autir 3ch tuaef fn De
ftoorhste Ktiitche
place. pluerfiv enbcmien
Atrox hostis. Tu nouspoursuis trop taeet fch biaet aen
; ibid. cruellement. gheraften.
A tuis Iitreris Cela ne rejpond à tes «Dp betboîeftt
alienum. ibid. lettres . ou ne conuientu, 0)10 te toiccoeirjcB.
t>ít en beoaet/
nes'accorde mm tes let norD en oueccomC
tres. nier met utue gtje-
Auarítia hodie L'auarìce cemtnande lecrrbept.
dominatur. 15. auiourd'huy. «ftíericbert gaee
terjawflínfruancB.
Auctot es maíi Tu es autheur d* tt ctfrPîrJtoM&efce
huius. ibid. tiaobít qiwct,
INDEX.
Augerc impe* Pompée a dilaté &
rium. ié. atreutEmpire Romain. toermeeroett en tot'-
ìsí'C rcinclje.' wcó«
Auxilium ser Aide a ton pays. sc., c crish.
patriç. ' ibid.
Ie fuis content de ce lanût uooí.
que ïay. ^ 3 (S ben te fejfOë
met rgftene Dat itfc
(Kbfce.
B.
BeIK rdiquias Aye cela enretoman- natta ©oct ticerOíc!^
toanûet 001=
«xtinguendae. ib. dation de ne laijser vnc togiic nict cca Dat
seule efltncellede Liguer ouct cn blitue.
re. ' s>e ellenOc Ots*
Belli calamitas. Laguerreapporte be trijrtjjï.
»7- aucoup de maux , (y de íflen tojcett Dat»
bieri grans- ter cen groorc 00*=
Belli me tus. On craint qu'iladule logfoe opstslcn sel.
Cencit trnet) aen
ibid. nt une grande guerri. te gant / iS gtoote
Bellum suscipe- Oest vne chose teme- GnbetmrrjtfartKpr :
re temerariú «st, raire,que d'efmouuoir la mactfcccc DeueQW<
fìnire virtutis. guerre, mais bien ver liStli oaer ban etn
ibid. tueuse que d'en -venir a tpnOt te malien.
bout. roeuwen.
Bellum renoua- Lepidus reconrmeú- 3cU salgtîcoatt)»
ic. / i« soit laguerre ciuile. tíenítfnDcr witent*
Beneficij mc- Vauray souuenanceJ scoapDíeír ontfan-
mor. ' ' ibid. du plaisir que i'ay receu. SOcn bebbe.
3ch bebbe t)ê aile
Beneficiû col- Ieluy ay fait tout le Wictuftrjap íeBaen
latumíìnespe re- plaisir quei'ay peu, sans Ose itn» mogïjeítfch
munerationis.'t?. espoir de recompense. fe>ajS/ ionisée (jepe
Boni ciuis est Vn bon citoyen doìtu . toanCm \jcrgb£lt)in(5i)e.
goctUo?u,ct
publica curare.30. auoir fiing du bien pu moef 00: tacmciȒ
(ibid. blic. ne befte so?ghen.
- Bonus ciuis esto. Soit bon Citoyen'. noeetteen joeDt
Breuiter. $1. J^ue cherches tu d'A 2eotgl)er.
vantage ì ooat (tactu &)?
mtst;
INDEX.
Cçsàr du* optî- César estât vn tres- CeCat iaas cen
ffius. fol 3 fi bon Capitaine. ajoeot capiteyti.
C*(ar#vicit l'ô- Ctsar surmonta Po- Cesatbeeftioô-
peium. ibid. fet encorequ'ileut moins pciuiH oitettoonní.
de gens. Cefar hecft seee
Cassp.ris huma César a esté humain bclccft gbcuiccS.
nisas. 32. sur tout. ìoe gefooertte BesS
Calamitatunt Vaccoustumance du q.img beeft g&e-
consuetudine fën- mal m'en a osté le senti maerut Dnt icb t;ct
íùs amíttitur. ib. ment. níu en gijsUoeic.
CamiliiwJ rjccfc
. CamillusRomâ' Camille a deliurc Ro Wootncnciitsetban
exobsidioneGal- me du siège des Gau- het betect) Oct fris-
lorû liberauit. ib. loys. trjoyftn.
Candor. 33. Jouant tu auras co- aiíSaD? mrfnen
sietigl)ebo;ett aerot
gneu mon naturel, tuco- fuit tcp;ceft t)tbí;c/
gnoistras que nefuis soit too fuit 8l)t» tijeten
trompeur. Bat iffí gijeen tut-
Caputrei. ib. Toute la chose consiste Ortfctter cn ben.
en ce point. , 3D«-aâlits(i;ísî>cf-
HCtjJDíeefiigeieijê.
Castra metari. ll est campe deuantj 0?V beeft Ctfnen
ibid. Padoue. IcgctgcKsgcn w>o;
. jCasu causa ce- l'ay perdu ma causc^
cidi. 14. par vn accident. J(b Ijfbbe boa;
' Cato Censori- Cato Censorin est ad- ongclticli rrrjnpjo-
«# tìecloicn.
nus omnium in- iourné , ou appellé en Cato Ccioimnsí/
nocentiisimus in iugement , encor qwil Ijcctol Dat Dp ia cê .
iudicium vocatur. soit Cvn des plus hom' tnoomerman/íaìre
ibid. mes de bien. rftbtebccopen^ofte
gljcDncrijt.
Cettò scias te Sois ajfeuré qu'il n'y £>iit ÌKtÛBCtf D|
aman. ibid. en a point qui t'ayme^i retnfemâten is Oie
d'auantage que il saiil. biticctbcrmtoábp.
■ Cicero prarter Ciceronportatrop im Cicero 'a-no bo
modû doluit mot patiemment la mort de um maten Biocnc
omocoootvaìijijii
tua fìiia. iy sa fille: Oocluet.
, Cicero Sc. Cato . Cicéron & Caton e- Ciceco erî Caío^
amici. ibid. fioient amis. tuntégecûe bjtcoê."
Cicero agëdaiû Cicéron pkidoit bien Cíicrobrlcr&cBe
causarû artif'ex. ib. vne cause. faerfie í ; rccínc \xso ■ '
OetlijcHehjcl,
Cicero splêdidè Cicéron mût vn lt- ClmetDtesfMfa
tiabitauit. fol. 36. gii magnifique. fm luOíatK.toom-
stcûc.
CicerO Platonë Citeron suiueit Plat» Ctccto" valdjftt
sccutus est. ibid. ilt tien prêt. lûlíitoncmsetre.
Citò. ibid. It commenceray tout 3tti fal tecttonût
nconttnenu. begninnen.
Ciuilis discor- La guerre cmile est lot ii nolanotsthe
oojioglje uïgeepn-
diafopita. ibid. ajsofie. bíflber.
Ciuirascx vit« On estoit fait citoyen ífien trxrte boj«
tutedonata. 37. it Rome parsa vertu, et gbec ban Koorne
non far richesses. Doo»ton)micbcr*eft
Cbtus in repu- C'est vn homme tres- nictooo» trjchûom.
Bxtíaicenrjectttjc
blica. ibid. ïlluíire bien cogneu , & matiDíetuel besent
expérimenté aux affai i0/enì)C ertìsren in
res de la république. De abouche tacçttc.
Clarus apud ci - Tu es en honneur en- iSbp îHt stKecrc
utS filos. 3g. uers tes citoyens. omS uine bojtgncrjî.
Clarus in patria. Tu as beaucoup au- <5fjp fteut groorc
ibid. thoritéenuers tes citoyes. attttjojircj't bjMiiue
bojgtero.
Cogitatc mu* £mplcyex.\vostre es Erenct op De on-
tationes rerû hu- prit à penser quelle est CctwtttjtpDt tan Dec
manarum. ibid. tinconstance de h sor- foMune/oftujftrU-
tune. lijctsc (aeeSen.
Coiïoqui cum On ne me persuade ÉQtn&lmpSaee
toe ntmetmeer bii-
illo non possum. ra iamais d'aller parde- atenoatícitbpDeni
ibid. uers luy. íalgaen.
Cornes perpé le feray toustours ton Jtb salalrrjDt to
tuas. . )9- compagnon. meDeg&eieíle jwt.
Commcndatio le te le recommande 3.H betwit beta
diligentifsima. autant qu'il m'est possi nvivams soo Cect
ibid. ble. ■ < . aUìmo^)cli)cUí<ï.
Commédo tibi U terecommade mon 3cbeV>eUfcmrjnt
hanc rem. 41 • affaire. sacrUe.
Commoda & letitfay rien que pe 3chcnPcr:cficrrt
honor tuus cura: ser à ton profit & hon Dan op b pjofrjt est
mihi sunt. ibid. neur, eeee.
^cftentjeb mrfn
Cómodis meis le rt'ay pas pris garde niofiitnictsacvss«-
non coníùlui. ib.
I S D S X.
Cômunis m6s. l'vsage & droUt de tatetonpA est
*' fol. 41. testemontagne est com «rbttá Deítnberct)
mun entrerions. íg onocc on* gtjt*
Conatus in ma- mepne.
Ceux qui entrepren IDcgOeneDieeen
gnis laudandus. nent quelquebeUe entre groote saerheboien
.. . 4*- prise , ils en doíuent estre nemen / jrjn nact af
Iom^, encores qu'ils rit tepjrjseivalíí&tûaí
viennent à bout. fp bat nfet en tool-
Concessio. 43. tycngticn.
Permettre, accorder, Zottama.
concéder.
Conciil cquitcs. Les gis decheualfont »e ruptetpc tó
ibid. defaiBs entièrement. gamfrbeiifcgeaags.
Condusio epi- Ieferay fin dejerire^ 3cftsal opl)ouD£
stolae. ibid. âpres rauoir prié du banscbtfucn/bge-
beDenuebbenDe/oat
triafsmer. gtjt>rm>|íefr)etot.
Coniectura as- Cognoistre par conie- EOttcn Cooj gis-
sequi. ibid. Hure: CenieHurer.
Consensus opi- tesuis de teladuisque 3th bottbet met
nionum. , ibid. toy. b.
£>at te mrjnen
' Consilij seopus. C'est le but de mm
44- aduis. 3tn tafteb.
Coníìliû dare. le r«conseil. <een torjs man
Coníìliû in du- L''hommesage demi- beraíetrxmintujij»
felífeheCaccften.
bijs petendum. de conseil és choses dou Bat fs mrmen
ibid. teuses. raeût atjetoefst.
Confilium. 4j. C'a esté mon aduis. 3cft binDe utven
Côíilium pro- le trouue bonton ad racût goebr.
baturn. ibid. uis. íiDtríasuiaecDaec
af te raoen.
Confilium ar- Ilefl difficile d'en dé 3ch bebbe hem
duum. ibid. libérer. * aengt)e8cnvoajecn
Con stans. ibid. le taycogneu homme gestaDítl) eft sebíctj
entier r§> rassis. man.
- Cóftantia Iau- Si quelqu'vn demeure S-o peinant bol.
nâw'ítjbîijft mjríri
danda. 46. ferme en son opinion il gheboclen/ntenbe-
mérite grande louange. rjooit Itère p itsen.
, . Confuetudine CeUestv'sìté. bat tó t;et gtje.
iatroductum. ib. b>u;>cft.
3rft gebocleínei
Concernai ab Iecogmu bien que tu 5«shp bSaliemâ
I H D H A
omnibus, fol.47. es méprise de tous- bttat!)t)fj(. .
Contcmno al- le nemefinete du iu- 3ct» «1 artjte try
terius iudicium. gement. que tu fias de íuat gtjp bat» mj>
oowcclt.
ibid. moy. JDcrentttiia b«ft
. Contcntio. ib. Ceste noise a duré glicouett tonnées
iufques à la nutcî. rwcbt.
Continens fis. Aye la continence en <5he6etirt aense.
ibid. recommSidation. bíchtyt taìx gema-
níeríbept.
Continere se. le désire que tu te re JcH begctreSat
ibid. frènes. gt> b afitfeerftct.
Contra votum La chose a en autre lot saeene in an-
lei cxitus. 48- issue qwen ne prctëdoit. rjtts afgrjelocpen/
tranmen mcwiíic.
Copia: in dis- César a mis Varmee Cesac J)ceft Sri
ciimine. ibid. de l'ompee engrâd dan r)CMles$et ban joô-
ger. p.ing in groot pé
Copi« gencrc, Varmee de Cf/àr e. ri)die! griffer..
non numcro fu stoitpuissante non en no Joen legbec ban
ma?, ibid. ire de gens : mais peur César tueg marty
tiebniet m menicijtc
la vertu d'iceux. ban bolcfic : macs
CrasTusRoma: Crajfus estait blasmé omSerOeucbt.
ob auai itiam mâ a Rome pour son aua- CtaOiis tu rit te
le audiuit. . 49. rùcj. IRc orne quatrjc çje-
mogen cm ji)n aie-
Culpa vacuus. Je n'ensuis pas cause. tírtjept.
Cum fratre lo- Tay parlé long temps Jt ta IjebbírgeS
cutus. ibid. auec ton frère. scl)i'. t «cn.
Cum impêrio ï'ay eu de beaux gou- 3«t bebbclang?
eílc. ibid. uernements. ttfDrmctiitor bjce*
• ' Cupiditas re- ûcr giîespîo> cn.
ï'ay dompté fin ap Jc bcb&e gcbící
prefià- 5P. pétit désordonné . gehaotouetstoote
Curadubius.ib. Te fuis enjoubte- saerticti.
Cura ex amici le fuis en grandfou- 3(0ebtfjncr!Orf-
beiicoílifcteêUift gc-
rnorbo. 5 1 . cy & peine de ta mala Mutt.
die. 3cft tbjifffde.
Cura tuam di- Efforce toy fur toutj §t b? setr belaitë
gnitatem. ibid. de maintenir ton hon- met b steíhte.
neur. * ÎDOCtníetOieljcft
Curameas res. 6 b eeretcb-honïtf.
Prengarde a mes af JBcncetttftljtituíri
faires. Caeche.
m d e x.
Cura: mihi e». u pense toufiours h 3cftbcncheaWf<
fol.fi. toy. ■ opta.
Cura mihi tirç le pense incejfammet 3cUî)cnalníjtl)c«
rcs iiint. ibid. à ton profits & hon- cominett ma » p>s-
fqtír.ûctcrc.
i

Pamni corn- Trens garde que tu Sîtt toetmesfib


bergciîmigc crnctjt
pcníàtio. . ibid. sets récompense du dom fcáûcfti.aOeOieìIjj»
- ' ■■ mage que tu as reeeu.
• Damnum in rç l'ay perdu mes biens. tjcbt gijdciicn.
3t btb tnr)n<jcet
familiari. bsrlc;eu,
\ JDamnû à for- Ta vertu récompense K> ûDutl)traem!)ï
tuna^ compeníat ra le dommage quefor Bfiûcn fal oc ftbaûc Da,
yinus.' ibid. tune t'a apporté- bpocfojtiia
'•• ÏÌ a employé a ten ne jbesebict.
' Débilita» vl ts?f becfttegbenaS
nocere. ibid. contre demoy , fipeu de mp gcbíupasoiuu
poiiHoir qu'il auoit. teimac)»/ abjap
. Debitor meus. Mo» debteuf , celuy baûíe.
ibtd. qui medoièt. &tònsei)uB>cnaer.
ODf moeicn og
- Díícst amicis Nous dînons secourir W(c! Ocnbrttaen.
lubùenire. f4- auxamis. * 3íftto?cese ùacíc
' Dee^cituconfi- le double d'auoir en fal besiacn prtiucn,»
lij metus. ibid. trepris, ce dont ne me-> nirt t««ne Daer «H mp
fiaisrois dépêtrer'. en fal connut af
ontaaen.
" Defidealteritrs • ' Sítu ne tefies k moy, 28p l'oo torrtc 3b!»
dubitare. ibid. prie ton pere- mpnieten betromv
Dcfiquium ani- Le coeur lny efifaiUy. bfòt uuien tuecc.
mi. ibid. Cberie us bem
De malè merir Vay bien dit de toy, bejtoe'iCit.
_■ 3cft Deí) ban toi
StS. yt bien que nt-> taies mé Muent abelepût /al
rité. en ìjàx abijt tues
De rchus tiiis Tais moyfiauoir, & titraient
sac mecertioiem. m'adhtrtis de tes affai bantooet mp tncten
«toc (aecttetu
ibid.-' rés. '
m vr-> ledefirt iestrtenh gcfthegeeretistí
bis. ibid. ust'Ctfweien. '
I N D B X.
3c6r)Cb\)aCeIrít
De tuo confi- tayarrestéde nefaire tooo>gt)Ci-.omentuct
lio decretum. rien sans ton conseil. tecoen fonûctuuiê
fol.5S- rstcût
Dcus optimus. Dieu est trefbon. iSoùtfsíoe bette.
5«. &oDt beipt tswt
Dcus prjesto in Dieu nous aide en no- utmtfaitejeníbott.
•dùeisis. ibid. stre aduerfité.
Deus adest Ia- Dieu aide aux affii- Éoûtstaet bpDê
borantibus. 57- gbenen site bswut
Dcus acta for- Dieu vueiHe que ctj jom .
tunct. ibid. qui est faíB vienne k l»etiêodi gheuesiat
tocl matrjmet»
bien. ' « S?.en Dattcc sesiatn
Dicscit. ibid. II commence kfaircj W.
iour. , î • ■ ïftet toejt siatb.
Diesconslituta A certain tour pré icsencrcncaae.
" . ibid. fix. l5bp bébé bco»
Difficilia im- Tu as accoustumí de ecnmamcceùat gbp
peras. ibid. me commander ce que te mpguebtcùt tgîjcne
nepuis accomplir* D»t nft níct cu cm
Dfsficilis in cô- tu es trop dijficil à
iiietudine. jS. gouuerner. ; fibpjitttemoeye.
bïth omteeeten.
Dignitas immi le fuis merry de fo 3 tu Un Oíaene
nuta, ibid. que hon detraiíle de ta Ca.>ncn utoc toxett
dignité. ,. " "• Dirbcytttermt'nsiert..
Dignitas spectâ- En premier lieu icj ^tb betmane m
da. . ùat gby tcn.cíTstrn
ibid. padmoneste que tu réfè alle&íutbtaenrfcb-
res toutes choses h la ta. ci *
vertu* "'f
Dignitas inuiíà. Il y en et qui sonu - fcacr fflee ose
I ' ,.':.«:,Vî^ marris mon hon rrtjn cetc bcntjïicn.
neur. ... ... • • «-
• Dignttatc inje- ■ £9 langeais (c
Vourueu que ma di incetenben/sotn
gra,forttina: dam gnitésoit grande ', te ne artît ic sien ríjcùcm
na contemno. me donnepoint de peiné
ibîa. de mes biens. C'tî'n cere enac
Dignitatis mez Mon honneur est pro- tnettoarííS sicoít».
auror es. ibid. ttenudetoy. . ^cbblmttnbeslt
Dignitati tua; le m'efforteray rfp sioen/soosiaí jfwnì
INDEX.
leruiet. fol.Jj, sorte que français ncj ír)0)*tifetîM«Iiírl
penser»finon a ton ba en set ùanoptocuc
tteur &dignité. fnié taieetîMrjeyt.
Digrms qui a- Il eíl- digne tsrstre-j 2t>p tjjttjccrttmt
metur. . ibid. aymé. mentjemlíefbcbbe.
Diligcntia de le désire que tu sois 3tft begrere Dat
siderata. 6a. diligent-* à escr'tre. Sbpnccrttítí) ;ift(n
Discídcre. ib. Vay délibéré dépar fscrîirjacn.
tir. 3cftbetJbetoo»«
Sbcnotncn te toee»
y. Biíìunctio. ib. Romprevne amitié. trechen.
' Disiumpituf Venuie tormentoitj it>jícatseí)ap bu»
fnuidia.- ibid. grandement Cicéron. hen.
Diuersa occo- Le gottuernement de gequcltmetCfcaofDBÉf se»
nomta. 61. ma maison, Ou ma ma wJDr. rjae:ent
nière de viure est diffé Sflifn manière t>3
rente dela tienne. rjirptbimDtn ost le*
Diucríâ ratio, Notune sommet dzj iieti/tflanDerjs Dan
ibid. tnesme opinion au gou Dett>r> crise.
en ;an niet
vernement deceste pro- toangbeirícfcenabe.
uince. taorten/ int rejurtft
; Diueríàî sentë- ìì'os opinions font dì~ banûcren lanoe.
tÌ3C in concordi- utrses , bien que soyons Oníèmeprangov
bus animis. ib. amis. ost opinitii jitiiíê*
CbcpOcn / boEtael
Diucrix opi- Nous sommes de di- oat top getojienfjen
oiones. ibid. uerfe opinion. m. r
Diuftcs gratio- Les plus riches ont U aop5f}n\jSbft»
siorps., 61» plus de crédita. ftfjtí'Oeii átbofien.
1 Diuitiirû hoc, Cela froutentplustost meea £>e rijctse jrfn
aeirgnertame.
lion vimitis est. des rubéfies que île la IDatfômceeoor»
ibid. ■vertu. DcncrfcOó/Dáoooí
Diuitijs pluri' U faut pour le tour- ìe oeuerjt,
mùm tiibuendû d'huy faire cas des ri tjeeitomDentrjcB» C$en moet nu
ibid. chesses. Dom bonOcrt. -
Eiuturnam vi - ■ ^uiefieeluy qui ne nptefuer Die ni«
tam omnes expc- deftreviure longuement. enbcgbccctiansete
tunt. ibid. ieuen.'
Dolco protêt Jefuis marrypourta- omutaent 3* ben Duent
roille.
te. ibid. detcy>
INDEX.
3cft en totet nfct
Doleo cxitio Ie nescaypas qtfau Oat fcmanîit trxcc
patlia:. fol. 63. cun ait este plus marri bctyoeft íg etwtta
du dommage díj- fin om î>c uDa&e ban
pays. îtjnbaoetlanot.
Dolores ninai- 3th íri-oc fo veel
Ie supporte au tantj stui<rice«st0 atumo»
oslustineo. ibid. de douleurs qu'il est p*J. S!)etócfttó.
sible. 3cb tutuc ban
Dolore extin- Ie meurs de douleur. stnfltiDCf't.
gui . ibid,
Dolores tut le fuis bien marri de ue 3c ben Star Stat
cm titoeittiatíc-
niihi sixnt acerbi. tes maux. 1 Dtpt- ...
ibiti. ©nmarigl)cUe«.
* Dolor, iramo- Vne douleur démesu stucec / cv.be m« te
dicus. 64. rée , insupportable , ex-
cejstue.
Dolor expatrias Ie suis extrêmement tengtìjioeuíit)
ben iiîterma*
om oe
miíèrijs. ibid. marry de la calamité de
mon pays.
Dolor ex alte- Ie fuis marry de t» Jttt ben Dtoeue
riusdolore. ibid. fafcberie. omuvue 'octïMet-
Dolor renoua- Tu m'as renouuelìé f6t)p i)cbt mijnê
tus. 6%. ma douleur. touo>e \xumut.
Domi lates. Tu ne fors iarruàs de íBt)j'Cngactnem«
_ * ibid. ta chambré. mertiícetuirfíjiipse.
Dubia in aliud Il fauìtfiuhaiter que eScnmoïtïoe»'
tcmpus vita. ie fuisse viure iufqwà scíKti iisv icft tot Oiê
ce temps là t#ttoemoct)ieienc.
j-b ta u<cet ntct
Dubito de ca-: • Ie ne scay qWarrester oftntt gi)ítaoen í£
pescenda repubti- fi ie doibs entreprendre ìx tí-icr^abc occ
<;» ••• ibid'-1 le gouuernemenu de la gnntìeyr.ten aen tt
Bemcîi/ottrtíet.-
Dubiurrtdestu- Itdoubte que tu m JïbKéftOátgrnJ
ries ta suit also tort
dijs alicuius. 66. revendes a hjperance,- Icerc/ailmêtwpHtie.
qu'on a dettsesludes.
Dubius animi. Iefuis en grand dou- jcfcbeiiínírootc
..... ibid. bte. tu>í(8ïltnueî>(cr)*{>fc.
' Dubius bellt L'ijfue de h guerre jset eynfie oea
cxitus. ibid. est incertain. -
I N D EX
Duxadvirtutê. Toute
t i ■ » * ma
a pensée -tend
_ -SKSfâffiSK
fat ttrccfien oact toc
fpU7. * « «wrç/îwr & ver- mv tomt ûeu(1)t
te Icpôen.
E.
Egestas hono- Sien soufrent la pau IDcfttraoeOetie-
ribus impedimé- vreté ferme le chemin tctDfciuuXtotOate
to. xbid. déshonneurs. tecomen.
Egregiae éque A peine croiras ìu «Qualtfcb CouD?
stres copia:. Ct. combien font nécessaires gcioouen tjae noo»
en guerre les bandes de Oíci) OatOemï>tetye
J tóinticnmfcrj.
gendarmes.
Egregiè. ib. Merueilleusementj , ODon&etlijcfuii
seet.
• E labore im grandement^.Lapeine que tuprens ©cn atbcpDt Die
mortalisas, ibid. maintenant-, rendra ta ^nuDottCalutne
cerc onttnfitjc ma-
gloire immortelle. lien,
Elatus es diui- Tes richesses te ren lOtoe ttjcaommê
tijs. 6£. dent orgueilleux. maiten to boouor»
Eloquenria Cf. L'eloquence a esté Dîcfj.
ceroni ftuctuoía grandement profitable à 3bc íoeUpfcftcnts
tjcyt bccft cftétoní
fuit. jbid. Cicéron. seec mtt gijeïueeíl.
Eniti summo leferay en ceste cause 3csalt)ictiti ûoe
studio. 70. tout ce que il me sera al Vt>ae mp mogeítjc
possible.
Errorpemicio- le t'asseure qu'vne^i een míCòaet ijS
sus. ibid. saute est dangereuse. scljaociijrfi.
Esmihicaiissi- Vous estes mon mieux
rnus. ibid. aimé. ûtelìcfíl.
Ertor pueritia% tn enfance , en ieu-
ibid. neffe , onfaicl beaucoup enî>efcttcht)cftmir<
Dcctmen DícîïìmíIíï
de petites fautes. ín rlcpnesaiciierf.
Est tibi fìlius Tu as k» bon fils. íSW i)cbi* ecnert
frugi. • 71. * gocoen scot;.
E studijs mor- Il est malade de tmp Ttop íg Eetft tan
bum contraxit. tttoeclftu&ttett.
. ifaid.
3ji
I tí D E X.
Euentam sclî- Dieuvùeille. Coît bosfterr
cemopto. fo!.7í.
Euentus reise- Vijsue de ceîl affaire S>e tiytccinft tóS
lixciit. 71. fer» heureuse. Hefalaeiftesalgoct
Euërns dubius, lcnescaj filafinde
ibid. teste affaire série telle 3* en taset met
ofttìttcjm&ctíáDe-
que le cemmetuemtntj. sen fal tocsen atd
Exalterius vir. Tes beaux faits ont-, i;ct begtjínfH.
tute/pes. ibid. derme coeur à ceux qui JDtxxiofhjctieba*
aucyentj perdu fejpe- ftenUcbUeneenijett
rance. gtacucn/ocnícnei»
Dicocn moettja&Dê
Ex auaritu De Tauarice prouien- toctlejcn gDeacum.
milita mala pro- ' nentbeaucoup de maux. 10CfI qimcta rôt
ucniunt. ibid. uvt De gWerícDcyt.
Ex bello caia- De la guerre ■vien locìeelicnïpiuo»
tnenngfoeoo^osc.
mitas. 7î- nent plusieurs calatni-
tex..
Excandeícentia Il brufie de courroux. tpp bíaiict ban
ibid, gramfcDappe.
Exccliens vir. Vn personnage excel £cn uytnemenK
ibid. lent & accompli. IcffWictt man.
JJcBtjebmoctop
Ex concordia Noftre concorde me t>e\>icto?feDoojon-
íp« victoriae. ib, faiB bien efyerer de h sc ecnBptcbt.
victoire, ©toc &nt(ct)uU
Excufatio non Ú n'estoit in besoin òfngtK crttoasir.íet
nooDtct>bpmp. .
nçccslàna. 74. de ton excuse en mon
tndreUl. en&ettníet
Ex digniiate ' Tu n'asriensaiiJqui gI)CtwëDat mctccr«
sactum. ibid. ne soit digne r^honno- liicU enOc IcffdifcB
rable. en 5.
Si tu manges tant-,, 3n&im a'>y Cou
Ex gula obcsus. \ieelect/8»f fuirai
tu deuiendras tropgras. te t>rt tnoíOsti.
Ex inimkorum L'iniure que tu as re- iBl)p suit tìcrecrt
inuidiaiaus." ib. ceu de tes ennemis illu tooíBcn Dom Deit
strera tagrandeur. haetntoctttpanûí.
£>Dy tjcbt Don*
Exiniuriaglo- Tu as rcceu honneur onîf»eb4cHeece\w#
ria, ibid. par iniure.
Ex intcllccta Cognoijfant qu'il 0 oat
t ft ft 1 t
fraude delperatio.
este trompé, ilaestéeo»' !)pbcttt08Dentaft#'
• fol.7«.
traintse dtsiùre. soo hectt r>p toa-
tUJlftfcit.
Existimatioho- Tu seras en honneur, &bp suit (n ton
Jiesta in íeuatu.au sénat , fi tu romps raeStgtjceert
Dcii/meisns^'bcc tooî- •
tentrefrise de tes aduer-
ibid.
faires. toootnetnen utocc
Exitìj tuoium Tu es cotisede la ruine topanbcntyctcht.
û31)p 5iji ooísacc-
autores. ' ibid. des tiens. hcDftf tìccùcrfsï bi
aile bit acngacn.
■ Ex longa deli- C'est long temps dé Eoetíáte tans!»
betatione nihil. libéré fans rienfaire. . bctaûen
«c Oocn.
(onDec ru'ít
ibid. Jtftbcn ban «11
Ex minore cu D'vn petit Çoucy icj (IífncsejgtK ínetn
ra in grauemeô- fuis tombé en vngrand. grootc gttailat.
iectus. 77.
Ex omnibus aile Oíngenea-
Toutes choses m'ìnmr Senmptne
causis tibi amicus ttnt k t'aymer. tiemm-
neiu
sum. ibid.
Experjétia ma- On apprend beaucoup CH«i Itert ttfcl
gistra multarum de choses far expérience. Díngt)cnal DocnOc/
icium." ibid. oftcmtttcrûacîií.
Experictia va- Tu n'es pointexpéri eupítiîijt nie»
cans. 7 8* menté. ■ croaten.
Expertus litte- II n'auoit aucuntj Zbp cn rjftCûí gcê
rarura. ibid. tognoiffance des lettres. gftelccrtbept.
E.x rei euentu * Selon Vissue de -ton jCemenfttjcsul-
riominesdetccx- entrefrise les homes in lentoantonojiDcctat
nac oen uj'tgantlt
istimabunt. ibid. gèrent de toy, r sanoccfaetHen.
■ «Ijprjebtmpge.
Ejcfpectationc Tu m'as frustré de tac: an&eeg; Dante
mcamfefcUisti. mon ofinion. inepnDc.
79- fQctcIlttaf Wtiirt
Exulauit aequo Metellus quitta son mcibtìDísibíp ìiin
•nimo. ibid.. pays ioyeufement , fy f* liaDeelât/ct) Diocrfj
porta constamment eíìat ljemmannclfíc/ûc-
absente. ìuijlc D.i bp ii('í
toaíf.
Extra côie.ctuiá Jise faftlt taire de ce, f^en mott tiuí}-
poftta non fçad ou il n'y a point, de con- gé van feue ûaetaí'
I M P £ X'i
taadi- íbl.79. iecture.
Lxtremè atti le fuis extrêmement 3« ben upterma»
nor. 80. tourmenté, lefuis fort tensee* gbcquelt.
fafché,
Extrême insc- le fuis le plus mal Stftbflt&conae-
lix. ibid. heureux et infortuné de îiuftfffjstí mensitoe
tous les viuans. toa'!t«t >vittìt,
Ex valetudine le fuis ioyeux de ta 'c - ben btíjoebí
amici voluptas. santé.
81. aux ente gioííí
Ex virtutc glo- Lugloire accompaignt comcntatctOeutbt.
ría. ibid. la vertu.
Ex vúltu hp- Selon que ie puis iuger is>ae ost îtk npt
îijn a.'Srbt oojDee^
mocognitus. ib. àfor, visage , il me por Icncnn/(soo:ae<1)t
te mauuotse ajseciion. iiv «tp an quacot
bote.
P. ...
Faciès honesta. llavne bonne phifio- arbeefteengoet
il. nytft. n.
Facile. ibid. Aifement-> , facile-
mentj.
Familiarisas Il y a hng temps be컩nertote'tifatjï
t'en met bernée*
diuturna. ibid. •ueïvfe&e fafamilia- mqmsibnp gcbaût.
rit,
Fatum acerbC. le fuis destiné k tow- . 3e ben «songe*
ibid. tnalheursj -, ™ lKtfcj55ebo.cn.
Feliciterpugnas. Bannibal combattait ïbamtftai ttoeeb;
85. auee grand honneur co mn ccre teai)cn De
tre les Romains, — iíomcjniea. .
Feriari à- nego- Maintenant on »c «5en beo,ijíì nu
tiis. *«d. trauaille peint aux af nirt.
faires , on est en repos.
Festiua pratio. Il est fi facétieux, ïbpffifsoobegatfif
ibid. qu'il excite vn chacun <* ífitspí fccn/ Bat np
ccnrvcgtlrjc'rtc OOCt
Feftiuus puer. tarhen.
Iln'y arien phugen- 3&«r en tónirt
ûlqueluy. , ftaeperjí fewMN
Z N D fi X.
Fídes dubia, On damer* de u fi. «î«i fol ttaifffe,
fol. *j. délité. lai ban titoe gtx»
Finis cogitatio- Voilk le but ou tend troittotcbcpt.
S>at igí tKt c^rtoe
num. 84. tout ce que te pense. banal batte Dette.
Foi tis pro íàlu- Ú S'est monstre digne 2t>(? fjerfs betoont
te patiiac ibid. .de grande louange dea- OJtjp PíqscflUJC.rt
uoir vailianteme.it de. ig / Dctìbcnîie jtfn
fendu son pays. tanot cloechdtjc be,
Fortuna sccun- Tandis que tu auras sebermt.
Solangìjc aia b
fis amicos babct lafortunefauorable, tu toelgaetuiiûp uttl
plutimos, ado t. auras beaucoup d'amis: tojuenoen bebben :
ÍZ nullos. ibid. Mais fi elle t'est con- man gaer tjet b
qualtHhgbyatCnl»
. » traire, tu n'en auras au- ter atjcenc bebben.
,r, cun.
Fortuna deípe • u te voy reduit en tel 3cbfieDattttm?
rata, *f. estât qu'il n'y a homme b Cottettc getomen
viuantqui tepeut fau stDc ib /Dartetgeenmê*
m leeft / Die b
uer. betpen can.
Fortuna vrbes II y a des villes bien teesiDtrlDfreirjc»
ampliísimas eucr fiorisantes , qui seront OclrcOc VoojDêtoe!
tir. ibid. ruinées par l'effort dcj toctûoíuêbooj qua«
fortune. De fortune.
aï V»at ttft ghe,
, Fortuna extre- ' l 'ay perdu tout ce que crcáDca hsûDt soo
mavtor. %6, ïmois acquis , tant par om nrjciutt / alst
ma diligence , quepar la boot neerfttchepût/
fortune. beb ich twtloíen.
Fortuna omni 1 3De fortune nefí
Lafortune efface ai- líchtcltjrB toecb Be
Gamma, cuertit. sèment les plus grans aiûctlotfelucrstemá
ibid. hommes. * nen. , .
Fortuna; incon- D'autant que ie con- 3chcn salmpn?
stantia animad fiuere íinstabilité de la laten opDentrjcBDomj6*
ucrsa. / atrtOenDe be
jbid. fortune, dautant moins ortçrhcttaoichcpt Dec
. te mefieray aux riches, ítutuprien.
ses
Forrunaî non le ne blafme point ton , 3th en mtTturjst
fdcnduifl, 87. entreprise de ce que tu metbatítn'b
ter coopma.iscbap
tnt.
t'adonnes * la marchd- begbíeft: ntaeeìcB
• . . . eìife: Mais te.t'muer- U)sei("ci;otia)C\jîiat
INDE X',
tanda. fol.79. iecìure.
txtremè an> le suis extrêmement 3c ben npterma.
gor, ÍO. tourmenté. lefuis fart tentât gtpcquelt.
fafché,
Extrême infe- le fuis le flus mal grtibm&eonge-
lix. ibid. heureux et infortuné de hìMttfit mcn&tjc
tous les -viums. ba-ifn: 'vctclt.
Ex valetudine le fuis ioyeux de « 3c:i ben bltfOcD»
amici voluptas. santé. jftj) toelïwert.
f 81. <îere ente gtoííe
Ex virtute glo- Lagloire accompaigni comcntotrt&euct)t.
ria. ibid. la -vertu.
Ex vùltu hp- Stlon que ie puis iuger if)«í ast ích ttrt
mocognitus. ib. àfor. visage , u me por $ifn affidji oojDefe
te mauuatse ajseSio» . Icncan/seofracrtif.
In' mpeen qirac&t
(me.
F.
Faciès honesta. Ilavnebonnefhifìo- »5V!)«fteengoet
8i. nomie. _ •■
Facile. ibid. Aifemtntj , facile- jUtjtcîíictt.
ment-,. OtterbeftÇofít
: Familiarisas Il y a Ung temps, hcbícftmrtftfmíje»
diuturna. ibid. que i'ufe de fa familia tttcjmstbap flebaûc.
rité.
Fatum acerbC. U fuis destiné k toi ebetitotongc»
ibid- malheurs. ' , .» ; gtjebo.eiT.
FeUciteïpugnás. Bannibal combattait 'tosmtfbai P.oecfí
83. auee grand honneur co mi ecte tegljen De
tre les Romains. " Wotncvneti.
Feriari h nego- Maintenant on »o SP.en befcijíi nu
tijs.. trauaille point aux af niet.
faires , on est en repos.
Festiua óraTio. Il est fi facétieux , ïivtósoobcsafff
ibid. qu'il excitevn chacun k tr-tspí.ftcn/ Bathj»
rire. ccnívcgclijcHc ùoet
Festiuus puer. indien
Iln'y arien plusgen- Dfier en tónfct
iilqueluy. ftacYttfS ûani;p.
Z N D S X.
Fides dubia. On doutera de ta si. £3<n (al ttujjft,
fol. t%. Mité. lot ban uvuc gtg,
Finis cogitatio- Voiíla le but ou tend troulnicbcpt.
Bkuib betepnoe
num. 84. tout u queu pense. ban al Datte Serbe.
Fortis pro íàlu- Il rest monstre digne íopbccft bctoom
tc patus. ibid. .de grande louange de«r ojtjp PMjféjï toettt
iss t UcbbenDc ;tfn
mir vaillantement dé ianfltciocchcltjc
fendu son pays. be<
Fortuna secun - seuctmt.
Tandis que tu auras &ts\msmt sIO n
da auiicos babet lafortunefautrable , tu toel gaet suiDp Mctl
plurimos, adu-r. auras beaucoup d'amis: toittenoen bebben :
la nullos. ibid. Mais fi elle t'est con mact gaet r>et u
qiiawtftijl)vcnftn=
traire, tu n'en autos au ter abeene bebben.
cun.
Fortuna deípe- le te voy reduit en tel 3 ta fie battit m»
rata. 8f. estât qu'il n'y a homme u sotìcttc gecomen
niuantqui te peut sau sche m / flatter geenmé*
m iecsi/ Dub
ner. belpcn can.
Fortuna vrt»es Il y a des villes bien ©eaiccr-ioffilttf»
ampliísimas cuer florifantes , qui seront Rcitcûc toojoê tiiti
úu ibid. ruinées par l'effort dtj De bctûaiiiíbooí qua«
fortune. fuítimc.
311 «Mt ttft 8hc
, Fortuna extrc- Voy perdu tout ce que oxsben Daflae soo
ma vtor. %6. ïmots acquis , tant par Díioj 5l)cliicB / aia
ma diligence , quepar la ûoo> neeruirrjepùt/
fortune. ijtb ictt Vicrlojen.
Fortuna omnii ©e fortune neft
Lafortune efface ai lírfttclijrB iuecb De
surama cuei tit. sément les plus grans atbetloftejqtïftemá
ibid. hommes. * nen. . , ,
Fortuna; incon- D 'autant que ie con 3chcn faltnpnj
stantia animad sidère íinstabilité de la iatctt/ opDentijcBDomjtì*
atr.Scnbcsie
ucrsa. ibid. fortune, dautant moins ongtKstaoícbeptDec
u mefieray aux riches foítuphen.
ses
Fortuna; non le ne blafme point ton , metbat 3íb en mísprôlí
^bp u tot.
fìdendiiai. 87. entr 'prise de ce que tu ter roopma.istbap
t'adonnes i lamarchd- bcabstft: matrtctt .
dtfc : Maute t'muev uwœscijOHípeuûat "
t y D s r.
tisdtnetefiertn Infor tìjp b níet enter»
laec npDcfcjjîuvnc.
tune. 0}cn can cmsf
Fortûnx bona On nous peut aife- I;cl)teliícftenbai«më
inccrta. fol. 87- mtnt esterles biens dela bet gocDt Dtt for-
fortune. mptien.
Fottunatus. ■ II n'y en a peint de* . ©acren Iceftgcë
ibid. plut heureux que toy. eUcliJcfcig;)cc men-
fíheDatig!)p.
FertMnis & di- le fuis ioyeux de te T.mjcnblijOeBï
voiraccreude honneurs fc&bsie grootglx-
8onitate auctus.88. & de biens. toojDcniiicaccnoe
Fiui. ibid. Iliouit defes biens. tiítHbom.
Ftuor animo Yay tesprit tranquil Stoeòt.
tianquillo. 85». le, lefuis en repos d'e- 3cfc ben gfjcruO
Jfrit. ban Dcttcn.
Funus íplendi- Il lu/afait desfuné ï{j}>Deeffftêl)of-
dum. ibid. railles magnifiques. feliìcften begrauen.
£3!>t)«ft t)ê met
Fustc percutcre Il a frappé d v» bo eenen OoíftB«is3f.
ibid. ston.

G.
Vempire des Romxms Txi iftoomfrfje
Gentes íùbactx tijehisin co?tc tn>
ibid. en peu de temps 4 eilé &ê berriset mfoc
augmentée de beaucoup lelanDen.
de pays.
Geometra. 90. Vn Géomètre , qui afc 6e a>nft ban
feait lagéométrie ouart merouan.
Gigantes itn- de mesurer. ffíetiCcattiatw
niensï magnitu- Ondtt que les Céans lacuicn oc «root»
dinis. ibid. font les plut grans de ?i)n ban alte wen-
Gloria ex mu- tous les hommes. sctJCTt.
Si tu accomplis bien 3nMer.grm Dete
nérebtnegesto. tacttubaeOeutc bt-
ibid. tost ceste chargt tuyau srljtcfct/ gbpfuUee
ras honneur. eeccafbcbben.
Graecè & Lati Tu entent le Grec.& <5!)j> berltact
le Latin. l5JíesrenCeB.attjn.
ne doctus. 9l- gel» btmtmreb/
Grata salus al- le te porte bonne af- cm Díitg!)? I)t»n Ut
terius nomine di- feclien pour, ce que su mijnen naem 3ÍK-
1 N D S X.
:cta. fol.91. sas salué en mon nom. gtoef, bebf.
Gratia reconci. Nous tuions délaissé 00? bebben aile
liata. ibid. toute haine. tipanûiscijapafaije.
Gratia cxcidc- fcpt.
Tu as perdu tout ton
realioHim culpa. crédit, non par tafaute: loouc gant* toetio-
ibid. mais parcelle des tiens. ten/ níetûoojntue
Gratus cro. Tu recturas auec a- sebult : maecOoo»
ibid. bondance le profit que bit to amgaen.
fSbyfiilt oner-
tu attendes de moy. WocCelijcft onrfan-
Grauissimè me . Entre toutes lêiiniu- gtjetwbetgoeotDat
laeíìt, quòd ami' res que ïay recettes de S&ptoanmpj&bert.
cum ignominiosè luy , il riyen a point eu OnSetaiijct on-
afiècit. * pz. . qui niait eslé plusgrie- Sbcltfch bat bpmp
DceftacnseDam/tà
tu, quequand ila recer- «nbecftmp níctsoo
chi à dejhonnorer vn sccrcberSjoten/Oan
mienamy. atôbvbccftgeíbtbt
teonrcctêeenê inij-
nen tyíenot.
H.
Habitu Hiípa- Jlestvestu à ÏEspa ïbr ig sedeetop
nienfi. ibid. gnole . &etSpacniìt>.
. Hannibal belli- toaumbal toast
Hannibal estait tref. fcteertiaraiínoojt»
cx artis peritiíïi- expert en guerre. lOOCbseftC setCBOU
mus. ibid.
Hictibi íìtsco- Propose toy tousUurs UaetbûataseijDt
pus. 93. cela deuant les yeux. booí aa8i)cn oacit.
Hiems horrida. Ilsait vn vilain , & ^VxtisstaunOtê*
. ibid. horrible byuer. gbcnioíntcr.
Hoc sapicnti nô Cela riadulent ia- *>« «ngbcsibfít
obucnit. ibid. maisà vn homme sage. eentmtë man niai--
Homo mibi ex- le cognoy le personna inctmcec.
©en man íjfmp
ploratus. ibid.ge. tud bcîsenot.
Honcstum ytili Ilsault plusfaire d'e Êtjcnmoet ma
anteponendum. stime de ce qui est hon- achreiftabene dm
.94' nefle, qtse dece qui est «fflcis/Oantanw
oatmitig.
'Wilf.
Honor. ibid. Honneur, bonne ost' «ère.
t
INDEX.
Honore affice- Bien que te t'ay es- 2bot fuel m U»
K. fol. 94. prouue feu constant à toníctafrrtteDith eri
l)cbgD toor.arn/ein
entretenir nofire amitié, onse vutemCchap te
neantmoins u te bonno- bcDcuDcn/tfhsaltj
reroy de têut mon fou- nocfjtatip toewetetw
uoir.
Honorem It soufiiendray tm. 3rfcsa! i-toe ccre
dtfendam. 95. honneur.
Honoris tui ra- En toutesthèses ïau- 3n aile Oínghcn
tioncm habeto. ruy ejgnrd à ton hon talícftaen orne ccre
ibid. neur. ìnnehen.
Humanitas in Entre toutes Us ver OnDcr allcDcutÇ»
Dcnso to.tyicCclrJc.
primis colcnda. tus l'humanité,& dou i)cytc: Dcsoctiti;cpt
ibid. ceur est U mieux séante onDer ìx menftt)er»
à thomme. reírtuclboc-iDEiiDe.
Humanus. 96. le rien ay iamais to- jîìoptenljeb ítt»
gneu de flus doux & gbecnc geben&t Die
bcIcefDetenoetojuc*

I.
Iactura rei fa- Si tu regardes de fres 3ntu'engltt> nau<
miliàiis deprehé- tu cognoistras la perte de iretoeít t/gl;pfuU
sa. ibid. ton bien. bétonné ttteriíejítoá
Idem omnium Chascun en tugeainsi. utoengocos.
enyegcliíc ooj.
in reiudicium. ib. Deeltftalujaf.
Idem fuit nostri Ila venge nostre tort Zbj> beeft onse
doloris autor & fusfìymesme. Dnqncltfrhiíbettno*
hcnot)l)emscluen.
vltór. 91- í&DPîííttetoncft
Ignasus rerum Tu es trop rude, enDccntoeter.Deín-
gerendarum. ib. rwuueauaux affaires. fcerfaerSe,
Ignauus. ib. Lafche , couert , fui- • Jiuep..
nan.
Ignominia af- Tu m'as apporté dés i5í){>bcî>titn>0t-
honneur. cttt.
fectus. $8-
Ignominia af- le suis marry de u ÉHr «uriner ont
fèctus immeritò. que tu as esté dis"
|jid. sanseaujse. * ^cjijt oiiteerr.
INDEX.
Tmmeritòaccu- Tu m accuses À tort «ÍPWuW**
satus. fol. 98. tyjanscauje. fenbeeteoen.
. lmmcritò mo> , le suts tourmetesans j(ìl tnatbe glje-
lcihjs afficior. tauoit mérité. quelt Conûei: mt)n
99-
Immodcstus* Pourson impudente./ . fopcntó íntbof
ibid. il ri» esté rtccu en Ut báiíoomemetcnt*
court de Rome. fangften ghctoceH/
Impares in a- om îtfn ongOcma-
Nous sommes diffè nrmt>cpt.
moie. ibid. rent en amour. rst>v t.
Impedflmt stu- Mes amis qui st fiu- (n ltefbetr.
dia làlutationes uentmtviennêt saluer, SgiMi tatenOrn
amicomm. 100. me dtftoumêt du tout de tóempfo Bítfitoíto
(Ouien bcsoecftc/ïiíí
mon tstude. belcttcn mpgantsdj
Imperator. ib. Leconducteur ou chef mtìn (htóerat.
de ïarmée , « du tout ©e jicvfirsmaiv
destourné safantafiede oftoppettoelînDee-
« tianfien le$)et/
laguerre. Ijceft gants jtjnsm*
• Impcratum quod Tu me commandes te nen Canner oojloge
prxstarc ncqucas. que ne fuisexécuter. gbeheert.
• . S*. iS&p betoeclt nn>
Impei'nlm an' lesuisauhoutdeîan tgene fiat idt n; en
nuum conficcre. de mon gouuernement. can liclbjtengbcn.
3c l;cbbct)stia«
ior. mtincjs Oíensttooi»
Impetus consi- Ta sagesse ropra îef
lio rcprelTus. ib. fort des meschans. JD totjfljeyDt fa!
Importuné epi- ll ne m'a pasadpor- hctgrtBdt Derboo»
fc moìCdicn bíchcn.
stola reddita. ib. tés lettres en temps & jpay en ^ccftDe»
lieu. bíicfníctghcbíactjt
Improbandi. le rtappreuue point íntijût en Sonne.
ibid. cestefacon de faire. IDefc manière toan
Improbiex iu-, Les meschans efcha- Doenentotnoe ic 19
goeBt.
dkijs clal untur. pentles iugemens. £>e alBctboeíle
ibid. mcnfcbm ontcomcti
Improbi punié- llfault punir les me siiclrttiiUf De galijhe.
di. 102.' schans. £3êmoett>eboo»
ímprudcns. le t'ay cogneu trop té seíïtaflfen.
ibid. méraire. - al te 1
INDE X.
Impudent. Siiestttsaufsì'mpu- uetcbaemt ooact lAtoon-
fol lot. dent que toy. ais &v*
l6ljpenr>cbtgetn
Impudêtcr pec- Tu m'as aucune honte scí^îiantc ban qnatt
cas. 103. demalfaire. Ooen.
In acie cccidc- Ils sont morts en cefie tœt Jifa mut-
nint. ibid. bataille bien deux cens senflact) gbebleuetv
meeeoanruietrjoh-
troues hommes. Dectrloecke manne.
In aducrfà for. Bien que la fortune. %\ ftceft my 06
turu bcne anima» me ait esté tout , te ne ftnwtve altoí om-
tus. ibid. perdraypointcourage. ntsmat/ nofbciiíal
In aduersis ca> On a decouflume de úk Ben «noet nies
tetltnen gíicuen.
him respicimus. leuerlesyeuxvtrsleciel, aWtteenicDon-
104. quand il aduient quel Hftelucuatjerajtegt/
que infortune. ìfirtinen gemeyn-
In aliqua cx- En peu de tours tu te Wc&naetea&emtl.
3n eojten tifet
istimatione este. asfaiBcognoistre. f)tbtçl)i'u«i!ítiaí
ibid.
Incendìum. ib. 11 test allumé ceste a»ícttóBeSnari)t
nuief vn grand feu qui eenen u ant asnse-
a brûlé beaucoup demai- gaen/ Die V>cel i>w»
len neseOchf (itcfr.
fons. ïbec cn «f mette
IncrediKúc. ib. llriesl pas crédible. gtjeìooucn.
Incurfiones ho- On dit que le pays est OSen tegf)f/6« •
stium. I8J gastépar les courses des het lansit vcrOojiîá
ennemis. fjí/tlOOJfetttOOÇCH
Indignus amo- Indigne d'estre aymé, CctVî'anDetì- jntet toceraící»
ic. ibid. bem'ínt te jrjne.
Indignus benc- Tu es indigne de tel <5bj»en ?#c met.
ficio. »bi(1- plaisir. fotecCicrjbatmen to
Indignuslaude. Tu es indigne de lo CuUv.en cierifi toct.
iSljp en jtít ntet
<Io6. uanges, ■' ,
taectt gçejjjetèn te
ïn diuitijs querê- Tu ne penses qu'à te luoiícn.
«4is pccypatHS. ib. enrichir
In eodem for- Tu es en mefme dan tíjrKc gcîiá op / Pan ont
tunae pcriculo. ger. Il t'en pend au te tooforn.
<5hv}!îti!)tsa«e
1 07- tant à Iceil. períjcftci.
Ineptus studijs Il
Incprui» uuuij» xi nn'est
ejt propre
yrupre a*# Tt-
» *- tápentôn'etbe-
piximbccilla va- fiudepourfapetitecom- quactnom stuûctrn
I H D E X.
Irtudìne. foi. 107. flexion. UOOtîiJn «nacbepi.
lnfamis. 1 08. Tu es diffamé à ta- ornent.iSDp jrjteen>tiíjc
mais. «bpooct accote
ïnfamiâ aíper- Tu prens bien de la moepte cm mp te
gcre. ibid. seine àme diffamer. onttcten.
Inscliccs se ptc* Ily en a beaucoup qui iDdemcynentat
roi cxistimant. íeHiment mal-heureux Ipongclitchícftîijn/
omtat sparm stin.
pourestrepauures. XiDactom rai fch
. Infcríori. non. Fotrrqaoy cederay'te à ecnentutjcben /ofte
çederc. ibid. vn moindre, quetnoy. plastic snaben/ bit
In fijgam eon- Apres aueir quelque mintet iti nan úft.
ucrsi. ibid. temps combattu ils ont tìfbtsi jRawDattytoat
acfttcûê Dao<
pris lafuite. Dcn/(bi)(biKn(p Se
Ingcnïopratstâs ■ Amon aduistu ei de Wiidit gbenomen.
. \> , »«<>• fi bon cjprit , que bien <íDp 1 cbtfo gou
peu font à comparer à eentoerOar.Ct/ tiaee
mtfrt gocûtoitrifhêV
toy , ér aucun ne tesur batter locpnitiHtjn
passe. tptì tebcrgclitthr/
■ Ingratîara re letafcheraydeme re cnwetotcboiicijac.
dire, ibíd. mettre en tagrâce. 3(b fat ntcrltíct»
Jngiatitudo de* í'ay en haine lingra- Doc/cm ín itocgta-
«ictocDctomteCaí.
testapda. 1 1 1. titudti. .. .... 3c Date ortOanc-
■ Jn"ratus es.
/••J ibid. lesTu ne recognois point bactbept.
platsrs que te fay ighp m bebenbt
faiàs. *.. . DcU>icn6tscbapnict
Inbntnanus- . le ria) ueu onques dieJctobeb gtjc&acn.
cttbeWsenopt
ibid. hommefiinhumain. onbclftfCrc intúhe
ïniníitniâpror- ■Il est deuenuteUernèt Sbesicn.
sus incidit. ibid. fol & fafcherie, que ia- ï»p íssso Dtoactt
ccho>0enCOo.»6CÉ-
mats il n'a peu retour melfjrbytrjbprtopf
ner en son bon sens.
Iniquus. 1 1 2. .Mtte^mc. faicf pas ertbeeft cennenrijn
goebeOnncbecomf.
àroiU'. ïhpenDoct irpnj
'".Iniuriaafficerc. A bonJroiB .tu me recht.
ibid. fcrois vniel tour, fiau «bpsoutmpfnlne
trefois it t'euffe faicJ rcrccfytebcê/babBc
í(KV» anDmrjBton.
tort. jjbeiitcHsbeoaen.
Iniuria com- Tu tiras faittttru, *Qbp bebt tng
I N D' E £
pensata. sol.ru. mais U te rendray U pa- laoágljebaen/fflaetf
U CàitìUJCljôaelOë.
teille.
Inhiriam vkisei. Ie te rejidray bien la
(Cf. pareille. 3chcnact)te riiet
Iniurias novl- le n'eHime rien plus toffeìijcfterDimîcen
dfci.laudabik ex- louable, que de n'auoir «i)t te nnnêopljcc
istimo. ibid. efgard aux iniurcs , que ongftctocB Ont men
tm ooa.
on a récents. 2ilUÎ>eucWc?rjn
In iustitia vir- Toutes les vertusfont t'nDe KttotuíecDttt»
tutcs omnes.it*. comprises en la iuftice. begtrpen.
In liberos non Nous ne deuons eflre ï©,) en mogbcti
nittatiîfrtnoíott-
sxuiendum. ib. feutres entiers les en- (éfcinoctcn.
fans. îDes ifienfctjoig
Innumcris pe- Laviedeshommes est taien m ontaii^cse
riculis exposita est exposes à Tine infinité pertithcieii (more*
vitabominû. ib de dangers. tuojtpcu.
3nttemen fóscê
Inofficiosus,& Ilest esoigné de tow bdceftDít ma al!?.
inhumanus. ibid. te humanité. •• '. ££cnmoerr«i)t-
In Rcpubltca iu-- Tour gottuerner là re- ucetîHtOc t tonlgen
istitia scquenda. . publique il faut future obi an ôDemtpmt
iuftice. K regreen.
toyishnutuii'.r)
Insanus. ibid. Il est deuenufoldéee gt)Ca.oiûcn om Pat
qu ila perdu son procès.
Ialciusmiertor.. Ie retourne aux cbdps
ibid,; fans y penser. 3c.issTCtoc5om
lnsectari. ibtd. Les Stoïciens accusent* te wtiDe (onoer be*
OCîWBcn.
Epkurus de ie poinM. ÌDC £>tOÌCÌ bC'
Insidiati mihi Ceux en que mefiois ft'inlMgoeit &ret «<
sunt , quibuS po- m"ont trompé, ou trahi. tfnictitu'g.
tissitriuœcredidi.. fi>e geneoiícr Uft
ibid» mr op uecttoutoc/
tTbbr n.pjeDjOií/
In somnia Ja* le n*ty peudormir ce* bftuerraoen.
boi are. 1 1 «. ste nuiS. Jth ta nebbe te
Insontcm accu Tu accuses vn inno nacotniergítiapen.
sas, ibid,. cent. fgi)î>bestrmloitt)e
Institut îi tuum Pour fuis comme tu Den onnoosclen.
tt>cruol.:)tejclrfc
vrge, siita'expc- as commencé }Jic'est tgn ÌKìA bcìOitnc/
in. í ibid. profit. Dfílifiitìfft
INDEX,
însummas edes ll est fuy au plus
aufugit. foLii7. hault aucoupeau aufeste ut van ben rjuyfc
de la maison. eOdoopen.
Intemperantia Tes exee^ font rendu idsx'.c mictBabíc.
Iangucfit corpus. tout débile. ftept mivuipsctjeyï
ibid. tjcùba'j Inel leDc»
Inuidiá premi- llest opprimé par en loojs (tbcmaec&t.
tur. ibid. vie. tbytstea btijaet
Inaídia ex di- Ily en a quifont mar enoc bcnsCit.
«Daer itTrr oie be.
gnitate. ibid. ris de me voir enstgrád miûetv car (pinyin
honneur en ceste repu oe& Sbtmepnw in
blique. êtres Ocn.
Tn virtutis stiíï Nous deuons teUemet ocurtit ì3Dv moctî.i te
fn tuUHux
dio vaktudo cu- fuiure la vertu que nous manícren nacttool-
landa, i * 8. négligions pas pourtant et>en/oatíripoacr5
nostresanté, t omçxíomimtmet
Iracundè com- Ce que tu feras par tn toergoetcn.
aoat gl)p ooojr
mi íTum dcdccus. cholere feraktondefho- Btamsirjap eoet fal
ibid. neur. btotoncctîheotcn.
Itacundia mul- Certainement^ la îroríiuacc / De
torum malorum courroux est cause de be« gtamstbap ca oo>»
cailla, ibid. aucoup de maux. MfKV£\KclqiiaQjr„
Iter difficile. Le chemin elifafcbeux StQcnOemocpclcjc.
119. difficile.penible.
Iter omitten- Il nefe faut mettre «3ea moct betn
dum infirma va- en chemin, ne estant ea nier bcg:)euen tee
letudine. ibid. bonne santé. t;yCe alfincn tram*
iH.
lot fnrgljen jrfìi
Itincra hieme Les chemins fonts»- oea tóutccSafct)!*
odiof.t. ibid. fcheux en hyuer. moevdrfctt.
Iucuuda côiun- Vejpere que ceste a- 3cftr)opeOat6c«
ctio. 1 20. toìntance, nous apporte- fd scgímr^scijaponá
úljeacsecyre b?,
ra du plaisir. bsc^ben.
Iudicium àna- le ne fuis encore bien ■Jch enuitctníct
tuiánc.anabarte. résolu , fcauoir st le iu- tooci •>*«/ cft()ec
co»i> i fcanûercô»
ibid. gement prcaient d'art, V,c(0>\::/
ou de nature. ost trptce
natuete.
lus diccre. ib. Il tient k parlement, ï»? beûicntlîîí
K
INDEX.
// rend le droit tantost ectbt/ eu&eíuQícíc
en cesse ville £è , tantoíì iuiinùtsC/
anOet ttafit.iámccn
■*
envne autre.
Tustitia scqutn- Au gouuernementj cacnmottsltecn
da. fol. 1 20 Avne Républiques , il acht nemtn op bee
fault feulement auoir gl);r.e bat tctinis
rejgard à ce qui est iu- tnt tegeten baneen
gi>ctncfmc>
sic.
lustitia cura: ll y a bien peu de mtttbim heaíf-
paucis. 121, gens au temps présents Da:ct)& lutta ities-
qui se soucient de la in sitjèntiíítjen b«S-
«wttnmct 6c gbe-
flue. rec&ticbei*.
luuabote.vbi le t'aidera ou il sera gcíàib brttr.ctii
opus cri t. ibid. besoing. CamCil tBnnooOe
Iuucntus im- Situ ne cognois point aï cnftcnBîgf)?
nier De perífcftilcn
prouida. ibid. les embusches denostre Otvfcjí îeuetlsS/Dái sn
vie : ie ne me estahis bertuonoen my> bj
point , considéré ton ieu- aengcué uïuc ítmu
ne aage. W- .... ... .

troic tó t» men-
Labi ptocfiue. Qui est celte/ , qui Crts oie m Comtiita
' '« Viî. Juelqut stis ne fault e- cn bals ûstuiîlc l)ct
«ti . ; ant la vie de {homme leuenbc0rnerrrrb<n
4' » . - * fi lubrique. " - , fa aíbbcracOtufttfi
Situ l'entreprens, tu 0H(lAr>tbAí3íci>fsr.
Labor. ibid. íJnDíen ghp suler
ibid. auras fort affaire. acmîecmt/siîî'snlt
Labor finitus. Je fuis hors oudeU- Vcf1. te ooen bebbe.
uré Avne grand peine. 3 :U ben ban un
le fuis venu au bout groot berDiiet tut-
Labor ad fincm loft.
perductus. 113. (f«í chose bien diffi 3chbt.T tftifpnûe
cile. gbxta.cht ban cm
Lassos imméri Tu m'as sait tort. îtoatc fytdic.
té, ibid. i&hphcwmvon.
g!;eítîciî çt efcucn.
Lxtitia aílcctus. Ton pere a esté tout »> îcaûee bccft
: . ibid. rempli de ioyt , tnten- Jjcm (ère bcrblqfit/
ï N D E X.
dont cefie nouuelle de ta toíeOiîtiiDeOíft ma
dignité. te tian nuis tteer.
Largítio iruii. Les gens de bienfont DieB>ícpt.Bege%l<eii«-
êio'.i. fol 12.3 marris de tu largesse. CCSlîíjîI ÙtïlíUCOllCC
La troncs cx oc- Les voleurs bri mi •.. tbew .
culto inuadút via- gands affaiìlent_, , fur- BemoiîiOcrsïo-
tores. ■ ibid. preignent les paffanspar tteruallcnsicKcseiK
embufebes. t«lícù£ûoo>bcûet-
Laudare. 124. Tout le monde te_j 2Wc De futfétt
loue- pjrjst bcm.
Laudem siim- Il a receu beaucoup top Dtcft gtoorê
marn consecutus de louange de cefie char lOftKTiBOJUCn 0001
est. ibid. ge, Csscnlao.
Laudis studio- l'ay cogneu tes defìrs lua3thí)tWieu%«n
ínûebegljceita
tus itjìd. à la louange. tot lof siìmatcbt.
Lnus gi ati ç cáii- Tu Me donnes louan ctftppMfttmp'om
sa. ibid* ge pour acquérirfauev.r. guttOe tetjcr-cnf?ê,
Laiis ex sola vir- bat ie tu mue
Cela gift en ta pru bootficDtícrjept
tute. 125. derie! de référer U vrayi leglîcn/Darft.,. ge*
rgtn „„.
Den
louange à la vertu OPKttKC lOf IÍU)ict
I-euatio luctus. Cefie pensée t'allegr* tottec oeucfjt.
ibid. grandement. Joitqepci'nsf&n»
Leujs. ibid. le ne veis iamais'h}- gwotclrja mofê.
Scften fart» nope
me plus volage.
Leuiter ostëdc- J'aytafché » ne tof lifte.
re. ibid. fenser guerres. 3cRf)íi>begí>eai:*
Libéralis. 1 16. Ta libéralitéa esté co- bepbt om fjem seec
ìucfnitt) te bfngràv
gneue. men.
Libertatis cura. le rìay rien procuré JDtoemfl&tríjept
ibid. que la commune liber tó beftcnòt çtwai.
té. cm. '
Libertatis pu le n'ay rien eu en plus ^tBcnhcbnietge-
ìmoiSc» Dan tsjtjr-
blic* ratio habita. grand ricommandation mejti bette.
ibid. que lebien e§> -utilité co- jlîtctenbccfímp
mune. meet ter berten gc*
Libri tuiiri ho- T(s liures font bien toaeêgacn / atss tjet titel.
nore oet gnncpnte.
Joae voce!! : to
"M; 6ctiá')cp;:fat,
I N D H X. ;
îjceat mihî cií- Permets que U me h- **** m? foritot
biculo tuo vti. ge en ta chambre. tamet Qttbct$)m,
fol. 117.
littcrx detri- les lettres perdent-. ÌOt (ht&icn ter»
mcntum ex mor beaucoup pour lamort de ttctén Dreí Doome
te Aldi Manutij uíldeManuce. ûooDt Wn 2liDu>l
accipiunt. £r)amtttu#>
ibid.
Litterae scmper Mon enfant les let mUnCoonìe ge,
iucundx & vtilcs. tres Rapporteront touf- lecrttjci't faHiaitijt
ibid. iours profit & plaisir. pïof;it cft senoedjte
Litteras non Mes lettres font de_> gijenen.
commutât. 128. ífiun toíenê tfn
telle importance , que it ton su sfiftiiìccríic/
ne les ose bailler fans Dar itft òie met en
fcauoiràqtd. i-erf qhcixtu sonOtï
Longinquitas Le temps amoindrit-, toeltctueren mien.
íempoiis finem la fafeberie. JDen ttjot néant
doJoribus aftert.
ib.
Lucrigratia cau- 'Beaucoup degens s'a îOíle bcgljcueii
sx dicuntur. ibid. donnent k plaider des Ijaettct i}« ûúìjjc»
in tecí)tc / ùm ùcjí
causes pour levain. grje-ï í::îjj l'jílic.
Lucrum ex re Ii a beaucoup gaigné, ïbphcc&feeeJ et*
turpi. 129. mais ce a esté par moyës teonnni / maec l-,ct
illicites. ifS Doc; ung&eooí»
. Luctus perpe- Iefuisfi plein detrU Icfoe miD3e!en.
Jch ben sco Viol
tuus. ibid. fttffe , que ie n'en puis DjofR)e?r^Oatlrt»t
plus. niet ineer en tuntij.
Luctus èpubli- Tu pleures voyant U i6t>í>wettw/0tn
to malo. ibid. republique en fi piteux ûaraljvîie gancpne
estât. sacckciìctínsuicnen
ûccrlijc&en Oaet.
.* 1 '•.
m:
Mcereo. 130. lepUurJemedeuU
, Magister scri- IIestfermiergênerai, jrç>p ailctQt
fUir*. ibid. ou grand amodiattttr du Œollenacc ïicp CO~
Sp/. nincp.
INDEX
Magistratui te- Ton pere a rapporté . 10 baDet fttcft
ctèprxfuit. grad honneur de ce ma grooic cccc towtte,
fol. 130. gistrat. giKn tìanoeseeâa-
Bísttatcn.
Magistratuscer- Sans doute tu obtien iSbp fuit Gratta
tus. ibid, dras cest estât , ceste di ttDiffôl Oescn Oact
gnité. Bijctciîgljai.
Magistratus Il afouueraine puis mat&t.
summiis. 131. sance.
Magnas rcs su- Regardes diligemmet Síctíucltoetoai
scipis. ibid. que c'est que tu entre bat go;» mmtemtj
prens.
Magni xstima- Ma bibliothèque -vaut SHúu boectten
tur. beaucoup, & est degrad }$n\Kti iucm/ eft
toan geootec pjifre.
pris.
Magnitudo ani- Bien fouuent les plus Jot tloeOfmiO)*
mi abíqueprudc- magnanimes ne font pas fietân DíchauíWOe
tia. ibid. lesplussages. tmjtte ntet.
Maiores nostri Nw ancestres pofi- Onse ouítste
diuitias virtuti posoyent les richesses à actjtcecti be Deuityt
postponebant. U vertu. iticet/ ûan ùcn rtjc=.
ibid. Dom.
Maioribus më- Du temps de nos an. Onse OuDerjá
ndjccDcn De leugcn
tiri turpifsimum ceftres on estimait la toooí rat gi-oote
fuit. 135. menterte vne chose -vi scljanûttìlctiic.
laine.
Malè audis. Tuas mauuais bruicf. iSOp i>ebt eracn
ibid. ûtaûcn name.
Maritima regio le me plais aux lieux îdc plaetsm b$>-
medelcctat. ibid. proches de la mer. I'ay- bcr jíegclcgé ttacn
me à demeurer pres la mptoelaen.
mer .
Maximoperc Je te prie affeUion- 3c biaise ul;crf-
8tonùcli)(H.
rogo. 134. nément.
Medicus crudi- C'est vnfiauant mé 2Çwtfócen gèlent
tus. ibid. decin. Sfeoeafii.
Mcdifari. ibid. Penser à partsoy. îpf tjcmfeluê oc«
Mei tngenij ho- Il m'est bien commo Díncke:!.
»p oient mpsece
rno. 13J. de u«l.
K*
INDEX.
Mcmotbenefi- Vauray tiufioursfou- liîClDaûcn Ote grj?
cij. fol. 1JS- utnance des plat/ìrs que m? DactgcDúictutu
tu maifaiil.
Mendax. 136. Tues vn menteur. £3U!';rjt cen Int.
Mens rnuraia, Il est retourné x fa ghenaer.
ibid. folie. £>j> iS toeDctsffl
vert)silest in îd«
Il est fol , insensé, btnaesfycyt.
Mente captus.
ibid. defpourueu de sens & ïtjpentSnjtoBg/
entendement. (wfeísijnDerj&stíirir.
Mercatores di- Les mardians de Flo tanjotìflownctn
ConjíiieDen
jgn
uites- 1 ?7- rencefontfort riches. rcettrjcfce.
Mcm libérate. le te "veux ofter cefte 3rft tott \j fcese
ibid. crainte de tesprit. totcsenptenett nt-
Metus milcria- Si ces guerres durent, roen.
rum ex bellis. tItalie estperdue. ^nOfí Ccfm ectittì
ibid. tmett/Go 10 italien
tortouten.
Miles foitis- Il s'est monstrefort., ehp heeft getbo8t
ibid. ■vaillant gendarme. Dur' Dp cen eteetft
Milites egregi; Les plus vaillantsge- trtfthftttanijí.
cisi. ibid. darmes font morts* BKctoccttetrilct»-
Miser ob cón- Il est ruiné pour ria- lieDenîìjn DooDt.
jbptsvjersicilien
tí-ptes patronos. uoir honnoré ceux qu'il om6îbvn?cn'>ccft
138. deuoit. geectt Bie bj> ffhul»
Modéras studijs Tu te porteras mieux ìsid) hia?.
valebis rectius. estudiant motennement. batcjta!»fuit bette
gt)ptna«
ibid. teftftn stuOcetf.
Molcstia. ibid. J^uelque chose mt->
fafche.
Molestia libera- Dieu merci , te fuis 3cbcn/«oWb«b
-tus. 1 39' à présent delturé de tout lof/ nutoerlosttì&n
txtl qucUittghc.
ennui frfafcberte.
Mokstia asfìcià Vay este merueilìeu- geh W> fortoec-
benemeritis.ibid. fement efmeu , quand twoiiûttt gDètoeeO/
fay cuy dire , que ceux t)oc»en0c0atCiC2eê
qui t'eftoyent redeuable bietnott>acengt)e>
hCllBfD/ t> booft-
' tetourmentoyent. jmece aenDcûen.
Moram auerte. Oflé toute longueur Set nièt ian^tt
ibid. de tê'ps ou ne diffèreplus. ypt.
T N D E X
' Moram trahir*, Je ne puis dilayer en 3cfe enmwwnj
fol. 13 9. autre temps. langauj'tfmcn.
Moranvadhibe. Prolanges ceft affaire
140. tant que tu pourras. tx& sa&e u^tio lan
Moibus ex i ri— [la esté tant trauaiìlé ge ais ai» meuctjt.
nete. ibid. du chemin, que U en est i\)?is cp 0^ iuicì)
tombé fort malade. ta wrmoept sjstoecst
Dat Dp Dncr nf ttf
Moremtibigf- Vobeiray k tes corn- ctaucH gí.ciuoiDcii,
rain. jbid. mandemens. 3ctìsal » onûct-
Mon. ibid. On doit désirer dcj Ëam'ci) xvc&tt.
mourir en [on dernier 0íê moet ucgcc.'
aage. reii ic Bcruc (n; bs-
ûî iíííiss si«9cri)ô8í.
Moiosus. 141. Tu es vn hommefaf- <F>rjp3ítt ez gec-
cfjeux y difficile , auccq tncliííá enDe. jíuaec
lequel on ne peut con- míkiwîkKunl nict
uerfer. en caumcíe teûocri
Mors immatii- La gourmandise fait fycbben.
ra ex mtempcran* mourir beaucoup de ieu- tôiiifltijcr-t Ooel
becl îo«o!J- ticfcen
tia. ibid. nes gens , auant-i leurs Qmm Vjooihaïíii
tours. ttfor.
Mois sine sensu Il ne reste aucunsen jrcact ce sonat
est. ibid. timent âpres la mort. en i)tcftmen gîjeen
giiefcoeien meer.
Multi non sapi- Tlufieurs ont obtenu irele Die nict Uitfst
entes secundis rc- U nom detrcfgrandesa cnto.iren/5iJnV>oo;
bus fapientes ha- gesse durant leurfélicité te;;á ge&ouíengc-
biti. ibid. combienqu'ils nefussent tocca/sciangfjcaïií
t>eE tjact: tneigíntè.
fiassages. Once tieletege-
Multisimpera' C'est -Jìie chose defì- bíeocnAS tta Tafcliî
reoptabile. 141. derable quecommander Decrmcn btijca-.De
ìt plusieurs. qjii te íucnseljen.
Munercafsicere Paire vn présent, vn jeet.c sii;e ;í Dcc-
ibid. don. tp? t>ecft ìitmin
MunerC tgre- Ils'est fort bien porté îqu officie Mnae-
giè perfunctus. en fa charge d'AEdile. oiííjs feer luel gt);,
ibid. Djag'ín.
Mutas scntttiâ. Tu changes d'aduis. <8tn> becanBcct
ban Banc.
•I .-' M3-
' Miitata oc Ceste tmnce passée tu ttKt j«t úttet. ■
I « D Ê X.' '
pace sententia. dtfsrots la paix fur tous leîatbcsíîicctScsSp
sol. 14J. mitres , maintenant tu ben peva bouen au
semblesamirchâgé d'o UanOere/nusibíint
oac 8 v utnen sin
pinion. IjebrtocranDect.
Mutata senten- Tu n'es pas demeuré <5tj? en jijtnict
tia, ibid. ferme en ton opinion. toast in to boo?ntmê
Mutatio ratio- Vcej changé d'opinion. gt;cb!euen.
nis. ibid. 3cR ben berati»
ícrtbanûnne.
Muruò nos a- Nous nous entreay- opj'hcbbcnma!-
mainus. 1 44. mons. canOcrcn ííef.

N. jsxt íg tien aert


tan aile man.
Natura. ibid* (Test la coustume de t?v tcass ìmn rm<
tous. tv.ee.ntoegcr.ut est
Natura omni Il estoit de f* nature bequaem booléen»
bus accommoda- propre ou apte à tous. îtghemcftcn.
fus, ibid. 3m Dcbbe Doc?
b !e reccAcncn on-
Natura auams. l'ay cogneu par beau oerbonoen/ Bat afog
ibid. coup de ftgnes , que tu ban natucren gìje-
es de ta natureadonné à nert&ttfít / tot ftet
ce vilain fje execrabltu fcUan&cUJc ac'jKcft
ban efl)tcttcber>r.
vice d'auarice. JDfeujiíBto/cçceft
Nccessitati pa- Lesage obéità la ne- Ccnnoorplactsc.
rendum. 14s. ceffité. &o icb b sbcm
Nec víui, neç Si ne te puis porter pjoftjtencanoocn/
jncommodo eilè. trftensAiboocgcen
proffit^ , net'apptrteray srbaoe ooea.
ibid. point de dommage. zkyroopmSícïjapt
Ncgotiari. Il trafique k Milan. te «tflanen.
ibid. fp.e mac!) op trie*
Nemini fìden- llnefefautfiera fer- mancen bctrouforV
dum. ibid. fonhé,quelque amyque teat biícnt car i)tt
OOCftîî*.
cesoit. £rlen mars» me*
Nemini male- Il mfautin'utrierpsr- manœn sitmlr)cMr»
dicendum. 146. sonne.
Ncmo ab o- œicíGcrOícnfct
Jôhiiest eeluyqui en ecnfcl)
mnibus incom- aiment 8»K=*
toutefavie n'aitejfcrott- smaecM en !;ccfc tn
ttiodis liber, 'ib. ué aucun mal f jifa leuen !
I N D B X.
N emo sine cri- Tous les hommesfont KHtmetitají jíjti
mine, fol. 14S. fuieBskfaillir. Dec mútwet ortxt*
Nemo tantum ®>ui est fi riche que too>p«i.
ODíeMRr-fimttff,
habet , quantos depouuoir supporter de Irt/Síe sb grooîc co«
somptus facere fi grands frais, que U ttcn soude tonnai
possit. ibid. chose requiert. Dfagen/algoesaec-
Nequiddicam le ne veux rien Atre bebcrcpftfyt.'
tiistius. 147. de plus triste. 3el» en ail níet
ônocuertf aentoerê.
<En sp;ccctcr m?
Ne sis autor. Ne men parle,plut, nîincccaf/cnqucl»
ibid. ne m'en sollicitefbis. ter mp níet mcee
Nihil sine nu- Jt>ui ne metJoncteur meDe.
Bic fiin l)tcte n)
mine felix. ibid. en Dieu, tombe engratis en set op iSoot/Dte
dangers. baltingrootepectf*
Nihili laus ab le ne mesouciede ro beien.
illaudatis profe- strepas loué de ceux de' Jt en passe Bâet
cta. ibid. yuilavie n'est pas loua- opr.ictalentoojDc
tcH níet grjepiicsen
ban De gtjene Díciwl
Ítimis es stu- Tu Kesìamais las d'e. leuen níet en i$ te
ùs. »48- studter. VtWtn.
Nimium es su- Tu es partrop super t&trp enjtjtním»
pcrbus. ibid. be. mccmeee termocyt
ban stuDcren.
Tu fattribues trop à í5tjp î«t tacel te
amans fui. 149. toyniefmtj , tu t'aymes booucctDicrj.
trop.
Nìmius labor Tu prens trop de pei se!uctcv-ecltoc/g!)p
rjebt bselttmtefief.
instudijs. ibid» ne à teftude. &t)p ooette beel
arbcpWímsiuDetë.
Nobili neceflà- Çeluyqui est nobles, S>e gijcne Die cDd
riò virtuti studen- doit s'adonner à la ver iâ/Dicmoet iîcmbe.
dum. ibid. tu. gtué tottec Ueutljt,
Jt bebbebcgon»
Noctem studifs rm commencé à •veil ncn ocá nacbtst te
aflìimere. 150. ler de nuiB pour estu- ioítitcn / cmtcQu*
dier. Dtten.
Nolorempubl. Te ne veux mettre en Jt entDtìDege>
mepnrefngtjeen pe-
jndiscrimeii ad- danger la république. njcHri udlen.
ducerc, . ibid.
R/
INDEX.
Nomenex ftri- Si tu mets fin a tes 3a»fcn alJP - 1»
ptis. fol. i jo. efirips ton renom en se • fcitftjitën íjoicpofct-
ra immortel. 1 get, íb CuìDi' cci'.cj
tcutoígl man itq-
Non contcn- Une fcuit de battre gçer..
dendum cumfor- auetplusfors que foy. ífien raoct met
tioribus. 151- Ssq&ë ntet esté Die
stetcUet iii t»an ijp.
Non cunctan- Si tu tognois que tu 3nMI tueet
dum. ibid. puisses obtenir ce Royau bat jjijp Bat rijese
me, il nefaultplus tar connet ucrm),jteri/
der. (b m mon gíjynící
Non dubito, It ne deubte pointa langer teeuen. .
Jt* en ttoift&le
quin íummus fu- sue tu ne montes au plus ntet/ oft gfty en fuit
turus fis. ibid. auit-i degré d'honneur cSmentotûëftoorti.
quisoit en la cité. tteu staet Die ii;ùe
Nôdum assue- Tu n'es encore aciott- CaOt i3.
factu» es labori- jlumé aux tratmux. i5f>?>en?#ín«l)
to-acn arbeyt r.ítt
bus. ibid. gíjetoent.
Nondum plane Lacbefenesîdutout ïdc saecttt en ig
tes absoluta. pavacheuie. nocbm'ec Dect Mcl»
15t. bacn.
Non est causa Vourquoy changeroyie ooaecom soutte
icft bîtanaeten w-n
mutandx senten- d'aduis. Utrnt.
tix. ibid»
Non esse soluê- Ie n'ay pas de quoy ^cftenbebbentet
do. ibid. payer. om mcDeicbctalcn.
Non nisi sosoes Nete mets pas en che Cttbegcrfttomct
tot Pet ecpsc/fciiïf»
proheiscaris. ibid. min que tu ne fois bien batgkpível sttccîî/
fort, que tu ne Uportes efitoet te paffcjtít.
bien. ïby i3 te gaiaìjc
Non punitus. Il est eschappé desup ontloopen.
<cty tn ìtít met
ibid. plice. met allcn oeuoot.
Non satis reli- Tu n'es guerre deuot. 3ch cn mtfttt nj
^osiis. ibid. gìxaríit te tooiDen
Non íiimincó- îene pense pas efire Vmoj ongfcestaîrtct)/
stans , quod ho- réputé inconstant , pour omEnt ic(: sac on-
tunthearê' mcnftije
minçm ingratum ne ■vouloir faire plaisir gjjecn tajíestîitfctjap
ncjigo. ijj. à v# hommep ingrat-*. bocnei.tsiUle.
IRDIti
'Non tibiadulor. U ne teflatte pointa• 3cli cn phtpn.
fol.jjî. CnfctteuMtt.
Non tua, íed Cela ne tatouche en fcaten gacîUnj
mea intcreil. rien, mais bien à moy. aen/inactmp,
I T4-
Nouitatis cu- Tu es curieux de nou- <5I)? tfteenltef»
pidus. ibid. uelletê. ticbbcr. banmeiiuie
N oui tuaru m le fcay bien en quel fatJc chen.
toeet toel i>oe
rctum statum. estât fora tesaffaires. fcattetmet uvue sa-
ibid. feen Oacr.
Nulla mérita. le nefuisgueres tenu
ibid. à toy : tu ne nias faiíl nier3cft en ben ut to
gcíjouCcn/ gi»>
beaucoup de plaisirs. en Ijebtmp mettes
Nullius prctij le fuis fort efbahi. totfcnDtsrlwp gcoaí.
homo. 1 5j. comment tu hantes vn 3ch beetnonfiere
hommefimefehant , á> mj>seerc/i)OíDîgr>p
dejbonneste. met sofnoo&cnmf»
Nullo in hono sirtje bectteert.
On ne fait de toy au ctitnaíljt M niet.
re este. . ibid. cune estime.
^citïofiDat grjp
Nunquam tíbi banmpaUgjggoetfF
le veux quetu atten fcerbepût.
deero. ibid. des de moy tout debuoir. ScenfbitOcnftn-
Nunquaai tua le ne feaurots reco- metmecr ecn Dec!
mérita compen gnoistre aucune partycj connen toerafieltien
sab o. ibid. des plaisirs que ray ré toanDetîjienDtscrjap
aux, de toy. Diegbpmpbebtjjc-
Nuncius sini- îmtn. 1
Ces nouuelles estaient JDittoacenctua&t
ster. i j6. mauuaifes. níeuinaren.
O.
Ob auaritiam Tuesblafmépourton tJZ^SÍ^
vitupeiatur,
ibid. auartee. nOycpt. • >
Obest valetu- le n'ose me approcher - 3*ai!Wf*p*
dini. ibid.
ni vu v J~ r , , BDttbiarjíyt.
Ob hberalita» T«/#r« i>«é par ta tàty suit om
X N D B X.
•temlaus. fol. 177. libéralité. irtnc miiaicrstyr qc
, Obliuifcendum Tu vittras mieux en pjesen tociûcn.
malorum. ibid. oubliant tes maux. iEftpftit bette te*
ucnlefìicn'atógbp
Oboculos. ib. Estant aflìs en ma V) qnaet totrgfyctct.
chambre, ie voyois tout . Suicnbc inmtfn
ee pays. cerner / icH Tact) alie
Obsecrauit me, IÍ m a prié de garder DítlanDrfr&np.
ïbp t>ccfrmp gí-
Vt íìdëseruarc.'ib. tnafoy. te&c/bjit itufnue*
Obuiá ire ami- l'trayais deuantj. lOftC silUOC tjûUDf.
citi* gratia. ib. 3tU Cal om aile
Occupato non le neveux point em- tyicruscliappc u.ti-
molestus. i 5 8. pefcher tes affaires. lcîcgl)fmoct çacn.
3cft en faril uïoe
Ofsiciofissimus. Ilfaisoitjort bienson sacitica r.íct bcîcttê.
ibid. deuoir. 3DPí> qucetfyë sert
Ominoíìim. Les anciens preuoyent fOCL
ibid. à mauuais fresage files Be ©uDcriï na
cbesnes estaientfrappez ntir tooo? een quaet
de lafoudre. feecfcêalEíDeCpcUê
banoc biírem Vucr>
Otnnes moni Tu dois laisser la dou cen gbeuaguen.
obnoxij. ibid. leur que tu as dt la mort iStjpmceìûi. bjoef
de ton pere , dautar.tj tieptiatentoaren oie
que chafquvn est fui ghVbebttáDeboet
tecï à la mort. bat ecnpeçWtícft t»c
Omnes omni Letemps nous mena ûoot on8U)£»péúar.
bus calamitates ce de tant de maux , que lot tifsit D>evct)t
incumbunt. I J9- festime celuy bien heu tmg metsoatoeeiei.
reux qui est mort par cy IciiDf enbe tìctDïtct/
Car fcft ghelurfiisH
douant. arbre tv» grneti trie
Omnia debco Je te doy rendre tout VoojtCcsen tnïstge.
tuis beneficijs. debuair feruice, pour Oo'.ucníá.
ibid. les plaisirs que tu irtas 3cfcmoet b allen
Dícntí beuriftén om
saisis. eetiíKtsmapofcgijp
Omnia nihili Ie ne mien donne de my bebt betoeícn.
facio. ibid. peine de riens. 3« en qneiiemv
Omnis omni Il n'y a malheur que ricrglictui meoe.
bus impendet ca• chafqwvn n'attende. , îDaererriaí gtjeen
lamitas. ibid. eBcn0eDtci'.îernj7c-
gclijc onercome; câ,
Qp«a fiustra- le cogneis maintenant 3cfc betóuoc m*
I tr D B X.*
ti~. fol. 150. eouAr trauaillé en vain. bat s&fccrtoíciut.
Opinio inuete- Cefit opinion estoit de btpt Dcbbe gtHae»,
rata. ibid. long ternis enracinée en Bit gctooelêtoaa
bâ oubtí ItiDct m?>
bejprit des hommes. fcrtfnljcrtengegríf'
Opinor. ibid. Jepense, iecrey, te- m-
fiime. ^chDencftc.
Opportunitas a- L>'opportunité est pas
tnislà. ibid. sée. 3DC beqttacmrjept
Opulentum pa- ígboojbj'.
Tu es peu digne d'vne atrptn jíft nie»
trimoniù difper- belle succession. tpeet&íci) een sceOe
dis, iíi. tttkmss.
Opus iuchoatû. Tant s'en faut que tu &oo betre íssrt
ibid. ayes acbeué , que tu n'as DaaafDatgfipfout
SCDacnDebbcn/Dat
encans commencé. Sí)ViiOct)nîcnl)cl)t
Orestes matrê Orefte a tué fa mere. begoa
occídit. ibid. Orcacjjfjceftîiín
ctjoeûcr btrmoojt.
Oinatus anîmi il est honneste graue toptó eent
& fottunœ bonis. homme de bien , Çp de-> lifeh man/ Oei
" , ifii. vertus, á> de richesses. Itjcfc/cnOenícfce.

P.
Parcus ob ege- Tu es chiche à cause iSby îtft bjrcfc
statcm. ibid. de tapauuretépour ria- 6001 utueamwe&e/
uoir dequoy donner. om&at gijp níet m
. Parentes liberos C'est aux parens À Ijcbtaocrafgrjpac*
ad virtutis studia inciter leurs enfans à uensonût.
îDeOnDctÉímoc»
«ohortentur. vertu. ten BehínDctí v>«;«
ibid. manftortctùcucbt.
Parenti vim af- Il n'y a crime plus fcaerentoaheen
ftrrcfacinusatto. grand, que de tuer son gtoo:ermi(fcact/ûá
îúnen baoet oucr.
tissimum. 163. perc. iastteooen.
Parentibus íè- La veillejsc des p*.~ B™ onbcr&om
nibus liberi sola- ynssereposesurlJdo- SSSSSS
tio sunt. ibid. hfcence,outeunemgede btptlWWnDeCOI,
leurs enfans.
I N D B X.
Paiieslabcfacta* Cefte muraille est j&crenmueeUSfc»
ws. fol. 163. ereuacee. spleten.
Faiiia cxtollcre. Cest à vn braue Ora ïbcttS ijotainpt
I64. teur de faire que petite toan eenen goeoer?
chose semble grand cas. ©íatajremaaenrji
Pnruus animus clepnc ùtechi gtoot
Courage vil, & ab- setpfiKn.
ibid. ieSt. Clepucn est fcet-
Pater col end u s. TU doibshonnorerton art)rcn moct.
ibid. pere , fur tous les hom í5t)F mocnj'nni
mes . baba ctten bouai
Patriae rcs ne. Cela est vilain d'élire aileïbetmcnsct)cn.
íecengcaote
(cirededecus. ignorant de ce qui ap scrjànocnieuctuctc
ibid. partient à son pays. r>ct grierte siat íi?n
Parfum ab in- Vay gardé, rjr sauné toaBerlanDtaensact.
teritu libciaui. monpays. 3cX Dtbbi mij;i
ibid. lDarjenantUcínacrt
Patrimonium Tuprodigues ton bien. cnDe.Sifn bcbouDcx
goíDî ora-
di/sipare. ifif.
Patris dissimi-; Tu ne resembles hto iK)i' en (jtjciiicut
lis. • ibid..; pere. ... .. ^ ....... ? uvctsi Viaoec níct.
Paucis agendú. le ne doibs pas z/fer nfet3cU en fcc!)oeuí
booiDci: met v>
ibid. de plus long propos auec te tp^eScn.
toy.
Paupertas ho ■ Bien souuent la pau- fcc armoefie be«
nores excludit. ureté empesche -de par- Ict Dícftwiis tot Sa -
ibid. uenir aux honneurs, te / ofte officiers te
"Pecunix diaM.' ccincn. ,
en argent. títíctttbanstUie.
166.
Perditi adolcs , Les ìeunes gens def- Jbe 5ongcts! ùie
cernes m viam bauchez,se remettent au toeriet>t$rjn/fteewti
redeunt. ibid. bon chemin. tncùctom op oeu
gaesien ínccl).
CHen moct tjet
Perditorum fu- XIfouit fuir la com Stieretscrjap ber on»
eiendaíbcietas.
S ibid. pagnie des mefehans. Djtomeu seboutnen»
Per fratre tuum IeferaJ celaautc Vai S001 grtiGdDAt boen
agam. 1 Sy. de de tonsrere, ou par le utaimbiOîìw, dm bc'.:uip viâ
moyen de ton frère-
. INDEX.
Pcriculum no U y va de ton hon ïçxt sact b ««
uons, fol. 1 67. neur. aen.
Perpétué gia- Je t'en\ scauray gré k 3ch Eìlûcrbmi-
tus cro. ibid. iiur.ais. telijcK fianças tue*
Peruersitas ho- Laperuerfité des ho tau
minum. itt. mes est biengronde,-. 2Dt boogbept fin
Philosopbiaíte l'aydefir que tut'a- tncnftbcn ifs (ta
adiungas. ibid. donnesk testescience de cjroot.
TdtÇKft « «Ot OC
laquelle riaift la maniè pbtlosopîiíc / upt
re de lien iiiure. bjcldicccttitficma*
Philofbphus in Vn philosophe se re njercbámclteicué.
se, non in fortuna pose sur sey de toutes <EeniCi!)í!osoopij
collocat omni;<. choses, nonfur les for toertaet hem in atte
Oíngc op l)cm»i«í/
ibid. tunes. • • enbe nict epoc toj-
Pingit egregiè. Appelles feitvnpeur, tupnc
ibid. traià excellent de la te SpcHcîfmacsnte
ste de Venus,auec le haut een fraep bctit ban
de lapoicfrine. ipemieooofr/met
Ijet oppctaíVanfice
Pingues hcbctìs Il es~l bien gras c'est bo>0.
ingenij. 169. signe qu'il est de lourd jfcp ig seee bet/
esprit , de peu d'enten i)tt ie un tecchc dj
dement. Ijpnj tjcei beniâtsî
enheeft.
Fius. ibid. Celuy qui sert Dieu, jftie fien toíttg
prospère en toutes cho fiícnt / tic íg in al?e
ses. bingêbooíspoeblcl).
Pœnas iudicio Milopoursuiuoit Clo- €&RO\XtUOlfi)K
pciseq\ii. ibid. dius en. iugement pour Ciofiiutn ín Kttstt/
cm hem te boen
kfaire punir. litaSoi.
Pollicitatio of- Tout ce que ie pour- 211 tuât tentera
íìcij. ibid. rayfaire à ton profit, te maentot atocOíciíc
le feray soigneusement. fiat Cal ten gbecrue
Pollicitatio. Iln'y a rien que ie ru' Docn/ cii necrstekje.
Î5actenú»m fiat
179. face pour tamour dej frttboo; b njcnCal
toy. tioen.
Pollicitatio stu- ®>uand "occasion se aw net sa! tí
fliotum. 1y J. présentera ie teferay co- passe «mien/ (osai
gnoisìrema bonne affe. ícBtomijníoifflMa-.
ten Hennin.
(lion.
I N D K X.
Pótisor. sol. 171. II est Politise.
Post longum A la parfin il est t topfjïcptlclicgeí
tcmpus redijt. cornen.
ibid.
Potcstaté sum- On m» dit que tu ÉRé&eefttttysç-
main obtinerc. commandes à Milan. &J>^">a, 8Ûf> « W*
ibid. iancnrcgccw.
Pracclarèscripta Les anciens ont ira- ©„bttól)*-
sunc à vctcribus uement eferit de la-ver- bca íxieitjljctc^iCtK
devirtutc, ibid. tu. toaneeïDcuc&r.
Premiavirtutis Si tu poursuis comme gact ai(b0 8in>t)ébt
honores. ) 71. tu as commencé , tu ob begoft/ abpsuitOe
tiendras des plus grans tesictiffictf toecetp-
honneurs en U republi gen uiûe gcmcjmte.
que. îccacncS caci;sl).
Praania virtuti Ceux la doiuent estre Sdifctt bebìstn chc.
propesita. ibid. appuyz.fur vne fermes i«ft / moctcnbaec
estterance de grande re tocrlaten bebbenop
compense qui ont Tiefcu. ccnseb£t t)opc van
vertuefement. BrootevcigcUUngc.
Proaliofoluen- íBtwmoctmvbe-
H saut que tu payes taîeittoantgafe cat
dum. 17Ì' cède quey tu m'as tes— (thp\3C0í ftemlKbt
pondupourhty. afs:.rfpiDiic»/of«
Prohabo me ti- Ie te monflreray quej bt» -in ehcì'lcncn.
bi esle amicíssi- te te suisvrayumy. 3ch sal thooni?n
mum. ibid. tu tc(t to «r. rec&t
ffitnitben.
Probatio opi- le feray que tu ap- 3rhûl mal'.f tmt
nioms. ibid. prouueras mon opinion. gtyniuínçbc'cieclen
Piocurat mea. 11 procure mon bien, tiltfopbercHtfrerjn
aoct bítt&en.
ibid. il eSl soigneux de mes sBCcRen/^visfoKft*
affaires. tmlînct) "ocot mqn
ProdigaHtas Si tu prodigues ton (acchen.
turpis. ibid. bien, tu feras estimé in 3nCíf çtëj'kgeet
fâme. Ucrooet / ç&p sait
Producisrcm. Tu dilayes > ou pro tCf8rt)t<BWÎ!Cn.
éIìv scect tx lun«
«74- longues cesl affaire. Denngijc.
Proficiícuntur Ils t'en vont vers h £>s gacabp foi
í M D E Xí
»d Deiotarum. "Roy Deiotarus. confnc&âotatufft
fol. 1 74.
Propinqui & Tu as beaucoup d'al-
affines egregij. <5I)p Ijcbt toeU
BocDe bjtientai.
íbid-
Prouinciam cú Il afort biengotmer- a>î>!)ecfnímiMií
laudeadministra- né fa prouime. sect tocl 3l)crc3Ccrt.
ìiit. ibid.
Publics & pri- Il fouit soigner four CRcnmoeíOesí-
uata acquècwan- le bien public , commej mepnc saerften bc«
, ibid. pourfin propre. $cttíg&en algf jqti
Puerorii est in- C'est le propre des en- fclfsf.
tctnpersntia. fans d'estre conuoiteux. Xítt in ìKt» acre
ïJftftinOcrcn beaeí»
tícbtetoefen.
Pulchè factum. Tu as bien fmS.
ibid. Daen.
Pusillanimís. Jcft fjcb Dm gc«
le Tay apperceu bien benoen
ibid. lafche décourage. sect cíepn»

Qua cauíà fpe- je ne voy point pour JOteu Bt met


res non video. quoi tu dômes ejperer. btacc op im gt>y
175.
Quatnprimum Des que ie fuis né. Ipan míínDct 8c=
natussum. ibid. booîtesiaf.
Quam tu di- Ce quetu estimes ho toct acneBatgl)?
norable , ie le repute "vi fieghdiícfc acfytet/
gnitatem este ex- rehenc fcft sc&an&e»
istimas , ego in- lítfi.
famiarn puto. ib.
Qui confolari à le nefuis receuoir au 3cu cn can bat»
neminiqueat. cune consolation de per npemanoen eemgeii
sonne. ttoost ttettacruen.
ibid. " S>ta Dernseltioi
Qui Deo se di- Celuy qui s'addonne i5oHc oucrgljccft/
«at.optimèfacit. à Dieu , choisit la meil oie Dccft tjet beíïe
178. leure vie.
Quid futurum le ne fcay ce qui ad 3cfcen toces nies
fît , ignoio. ibid. , viendra.
INDEX.
Pourquoylts escortes tjoactom tgptft
Qmá illos au- gt)}> tjenlicDen fttje-
disî fol. 179. tu>
Quisrercpu.ca- -6hu prendra legou- BDie salt)et régi*
pcflvt tantis pro- uernement de la Répu mentuansie ganep»
poíltis periculis? ne seetfte aennsmen
blique , y voyant de fi
pans dangers ? alGnen Dacc in foo
ibid. çjtoote pcriíchetai
Qun animo in lefeayde quelle affe
uet?
tefucrim, scie, ction ray esté enuers toy.3th tocet toaí
ibid. ì)ttte oatícftto De»
Quod crescit, Ce qui prendaccrois
minuitur. ibid. sement , vient * decroi- CatZUuiat toencêf/
neemtooebaf.
stre.
Qaoà henori Ces choses nuisent À ©esesiínatnbec-
obsit. 1 80. ton honneur. mtttcetcii \> ccwt

R.
Ratio diuersa. Mon opinion est au man sftetXKten
• ibid. tre. teanDerg.
TUtionesdisscn- Nos opinions & ma' Oust marner?nt
nieresfont différentes. eft opintentân Dí.
tientes. ibid. uerícU.
Rarò ad me Tu nefaisgueres bien £t>f> en qnfit U
(cribis. ibid. tondeuoirde me refiri- niet metaHêttiflínt
re. tctjtifuen.
Reconfiliatus le fuis reconcilié auec 3c ben mctmOtt
mes ennemis. topanoenouetromê'.
amor. 18 1. iSAjv ooifeelct
Rectum iiidi- Tu iuges raisonnable tecbt/betgheneOat
çium. .ibid. ment ce qui n'est permis anDcre níet en con,
de faire at:x autres patnen gt)cftoen ûooí
enuie. Ijaetcnoe ttijot.
Ton retour ne nous 10 tueîercotnttt
Reditus irr.por- cn comt onjí nia
tunus. ibid. vient à propos. tnei te passe.
Rei difficultas. Vne ebose difficile. iEen jioate (aec«
i8ì. ne.
Rem meam nô Far cy douant ie riay Ibíer booirijatjí
curaui. ibid. aucunement prinsgarde enbébfcKnrifnpïo*
fift niet gaûcgcOa.
k mon profit.
Res adducta in le pense efire venu à 3(t)0pc totem
INDE xl
optimum íhtpm. ce point , auquel nous Sfjcccmcn teíntfav
fol. i S 2. dtuons bien ejperer. ùatrwtael îrfnfal.
Res communis. le te communiqueras SSM3ch fa! b misn
yemej>n mitìtê.
.8}. mon bien. sw Cseche ia upt»
Res dilata- C'est affaire est remis gelct toi in 3anua-
ibid. aumoisdelanmer. río.
Rc9 familial is Tes biens font encores 30 gacattó iioti)
intégra. ibid. en leur entier. ínjftn gfjeijeele.
Res famiiiaris Ton bien se perd.
imminnta. ibid. Ic;oi.
Res fructuo'a. Ilny a rien fins vtile. çaer en (g níct
>8+. Píoftjtetfjcncf.
Res ira sc haber. Croy qu'il estainsi.
ibid. <5í;c!oofíViU-rj:ìt
Res magna. Çct alfa ifs. (
Ceste chose eíl A'im nxtisttm&Qi-
ibid. portance. feertie.
Res méat me- Mesaffaires m'tussent «ltftisaeehêra;i-
liores estent te de» bien succédé , fi tu en IienlKtcEdal/ t)tíQ-
senlbre. ibid. eufjeseu lemanìemeut. 6e gijp ocseiuege-
Rcs minimèim- Mes affaires ne f»nt-> 6ífuen/eii0eaerjan,
Delt.
pedita:. 1 8j. point embrouillées. CUSnfaecftcnjflîi
Res operofà. Ceste chose est labo net cnoecíaec.
ibid. rieuse. ^&eûheíflîmocf'e-
Res penè coo- C'est quasifaiB. yyttigbvna gc,
fecta. ibid. Caen.
Res preclaia. Ie pense vne grande 3chfrc»en:hecen
ibid. chose. gcooícsaccUc,
Rcspublica pe- C'estfaicl de larepu-
jiitus interijt. ib. blique elle est ruinée. mepntcstKBaen/so
Res rcpreheníà. On reprendceste cho- tógf)efcf)onoen.
186. fi- aîcn rjcrneíttrt
Rcs sains. Tes choses font en besesacrtc.
iDítieraecften5í!a
ibid. seurcté. bctscJîcrt.
Rcs íîmiles. Ievoyque tes affaires 3cH St îiat uítte
ibid. font semblables , aux raccacn jijn aiz os
miennes. tníjiw. -,
Roborc praestás. Ie ne veys iamais ho fîcciïìccgel» en sac&nopf
iiocl) Bcrc
ibid. meplus fort & robuste.
Si
I N D B X.
Robustus. Tu es aussifort qtcan
sol. 187. tre qui fi trov.ue. ais rcmaiiot aicmê
tín&t.
Rogo magno- le te prie tresaffeBió- ^cUbtti&c'ulKf. 1
pctè. ibid. nemertt à causette nostre tcIrícôonfcrgoeDei:
amitié. buMtivippê taille.
Rogo vt hunc le té supplie four la 3cu biDOe t> ont
íuscipias. ibid. reuerence que ie te porte, gt)P iX&a omfa-Kt
tnt aftetal \janî>în
de le receuoir au nombre uiseii/naebaticlito
de tiens. tsettoutue.
Rudis.'( 188. ll ne ft failli efbahir ï et cn tó nícr te
s'il bronche ft fouuent, betàicnùtt? Ost hp
<veu qu'il est lepC lour- ta Oicíuitë Curftclt/
acngcSsM Dat Ijpsa
daut de tous. plornp isi.
Rumores in- Ce bruiíi dure ajfez, ìûcten recpwt*
íerti. ibid. long temps, mais on ne txhìrt iangbe- gtje-
scait qui en efi l'auteur. noctt) / ma« men
Ruri esseiucun- Ceft vn grand plaisir tocetnict taiïwe.i
Dat hpcomr.
tium. ibid. d'estre aux champs. Ibet Car HtOtcr) inc
txit'teâKfen.
S.
Salua Republi- sjfhtant Us choses e- 3'á oc çmepiK
ca Iiberalis , nunc stoyent en fauueté , tu làSê berseftert tai
ni mis parois. eftois libéral : mainte rai 1 Dat ruacrt gbî»
189. nant tues deuenu ciche. mi ce/ nu Jijt ghp
Salutltores hu- ll reçoit humainemet bîîcìì g icnioiûeii.
maniter excipit, Ex» ontfá3tv>í
ceux qui lesaluent. tc'nHSt Ci; l)Cilt t)í»
Cbecftcn.
Sanwniudiciií. Tu es esté bien aduisé. cthy#t Voelbc
ibid. Dacht.
Sapiens sutura tecii tutfsí man
Vhomme sage preuo'tt barficthrr gcncOj
proeuidet. 190, les choses aduenir. te giicsc .ícDcnstslct.
Sat diues. ll estoii ajfezriche. c.-y vaft triche
ibid.
Satis diu vjvi. Yayaffe^éfiu. ^
ibid. _
Sccîus commit- T« « /a« wj .gjvwrf jgjjp 6octctijetaff.
, . ' , 8l)cnoerti
b çjroo*
.*•«• 191. dejìionneur- tconcetcasu.
INDEX
Scio quanti hûc le scay bien quel cré 3chtoeetiueii>oe
estimes, fols 1 91. dit il a amers toy.
Scribendo piae- Tes efirits font ex. lUOit.Cn' &t»tfst ùtt
stas. ìbid. ccUsns. tort.
Seditio pe(hs La sédition est la pe
rerum pubhcarû. ste des republ. peíie Dec Síinepiuí.
ibid . 2>e ttoefùjBcbt
Seditio pestis ieíséditions ont rut* l)ccft Dcic fc!)oatte
Vrbium. ibid. né beaucoup de villes
fioristmtes.
Senes pruden- Les vieillardsfont plus tìe Ontttg jtju
tiorcs. 192. sages. toiser.
Sensus animi 3c« tn tan ntet
le ne puis exprimer Ufisp^ehíiiDctscne
Iatcns. ibid. ce queïay pensé. bat u rjcj i,cCai:;t.
Sententia è re- St nos opinions ne te- 3 noie cmscuooj»
publica. ibid. denti toupraffit elles ^ noncnpíofijK/
i.ín en tss m
toc
tendent a celuy de la re- (aiijiesOcta.eme?nte
publique. , vo&K-:ti|ch Mîii.
Sentêtia à pru- Ce«x q»«ífont de bon tc^íjcccbictuct
dentibus apprê ingénientfont cas de ton oojoccLn/ bíerjou»
ta ta. 193. opinion. ben toccl tain moe
Sermo mus ad Tes propos tríont esté !Dtvt'raoc?3c$ij;i
mcpcilatus. , rapportez, par dejhon- itn> cet ooteti gteo-
- ibid. nestes gens. men/beo» liai met
Sermo inhonë- Malheur tepuijfead- eeteit.
stus. ibid. uenirsi tu dis rien des- petxx>ct\> / foogbp
honneste. onctrtiía- / ofte
onbelceft «pícectu.
Setmones no- Je prise plus nos dé 3ctt acijtc rater
slios diuitijs an- nis,que toutes les riches onlctlameiirp^tn^
tesero. ibid. ses du monde. iïtjen/Danbeiirijcft.
■ Seruabo pio- l'occompliray ma pro- Dom.
^miflà. 194. meft. 3csiì(mt)nttioo;í
Seruata digni. Pourueu que mon e- fijoo Dette mp n;
tate- ibid. fiat ty dignité nesoiu te tort cn gcscíjictDc
intéressée. acn tmjr. ccie.
Sinutado alic- Vn home de biëest esioi- tmengaét £cninanmetce«
met geè
nt à viro bono gné de simulation, n'est
ibid. poi/Ujaint
ointjai) ousimulé.
INDEX.
Sine incommo- Je suis aise Nantir 3cbbenb!$iety
do exploiatus. defcomert , fans dom- {cttnere sctjaûcbcj -
iioníen ocbie / toat
fol.ifS. muge quelle affection tu tuni.-c oat gftp tot
mefortes. mpA8ct;a tuaccbt.
Sin^ulare sa:û. Il n'y a point de telle juiemar en Ijctft
° ibid. destinée que la mienne. fillette bpibnaecccâ-
j. Si pcr otium Si tay quelque peu de Hiticnaisiitt. Sowrwícfcce-
potero. ibid. leyfìr ie te refcriray. tifroen tifot &wbe/
Si potero tibi Si te te puisfaire plai tek (al t> tococcom
n.niarc opcram, sir te le seray. {ctjíqucn.
faciam. 1 9 6- Canicatotyii't-
CcljapOoE/icCaîtDcê.
Si-vidctur fieiì Situ penses obtenirce íjoo toetre <flj]>
posse. ibid. que tu prétends. meynt te mogêbe-
Sollicitude1. -'• ' I'enaypris gradsein. comíii i)tt genc Dat
ibid. Sjljp in ûcn Uii l)fbr.
Spccie capi. 3íì: t)cbs s«oie
La ieunefse est cfprinse fojgljc
197; par semblance, ou sous gnci;act.
ìD£ ioncitbeyDt
ombre de quelque chose. luo>rb<ban£cDoo;
Spe dekcti.. -■ v Ils ont perdu touiiu ftacptt^ipt.
t: ' espérance. Sp beuben aile
Spc çxcidi. le fuis deceu démon Ijope actlown.
3tt» bcnbcôîogí
ibid. espérance. bâûatíc bci'foecpte.
Spcs bonae fa^ • Si tusais , comme tu
mx. ibid. as commencé , tu auras B*et nífo gbp bebt
bon bruicf. bcgonr.cn /sofulOp
Spcs dcvirtute Tudones bonne espé cenen gceûcn 11ae.11
aîicuius. - ibid. rance de ta grande -ver i;cb:)ei:. #bj>gfiecffg8c-
tu Oc \jop: ban uiue
Spes falsa. Vay esté deceu de mon giootefccucljt.
:; -ibid. espérance. geh tjebbcaemtB
Spretjirn alte- Ie riay que faire de bâ ^catDrtiócmet
: atte bcrfjacprc.
tius coiìííijiuii. ton conseil ou aduertif- ntoccaet/cfttuaer*
-, ; ". W- .» 1 98. fementj. Crbouttitnge ntet te
Standum pto- Iltefaut accomplir ta Doeii-
missis. :"; ibid. promesse. ^.■jvmcctb be-
Stat scj>tçntia. Cela est arresté , mon lofteboHi.engticn»
ibid. aduis est tel. E^et úS alCo glx.
floten.
Status rci. 199. La chose est tel. £*Gkc1u: «Saisis
I N D E X
Status tempo- lltpya personne kqui t>m en ísf nie*
rum miscnimus. les affaires aillent bien inar.ùt in ûcfen ellí*
ûigen tíjOt Dict toel
fol. 19p. en ce temps fi miséra gaer:
ble.
Stomachi díffi- Vay mauuais estomac. 3cE)cbeenqnat>e
«ulta^s, ibid.
Studcte rcbus Tuemployés ton estu- <ô'w beOeeOt u*
leuibus.' ibid. de en choses trop friuoles tue smûcccnm face -
legeres , & petites. ■ KenDîc KWûmw.
Studiarelinque- I'ay affebltë de quit 3c bcntoanunfìe
re. ' îoo. ter les lettres. mijnlJuûcrê tctìccî
Studia omirtc. D'autant que tu es iarc:;.
fflcíu-jle Hat gfy;>
ìe ob valetudiné. maladifie te permets de Gccbciucft jtjt/icrò
ibid. quitter tes eftudes. teìMCDenoBC8i>t>sie
Studiorum in L'efiude profite touf- ttuSic lace Uarcu.
omnibus vtiiitas. iours. 3»e UtKleecttwpt
ibid. comtaitijDt tcpíu-
ft)tc
Studium peiue- s Minerue (comme les Saínema (br&t
stigandi. £01. Poètes racompter.tS) a langtKnttjDt (aííoo
long temps cherché Vro- Depoctcnbcrtcllê)
ferpine fafille JUtfacUe hacc ûoctjtcc io;to-
serpina / Cc lueliUe
Vluton Dieu des enfers #>luto De iBoCt Dec
auoit mute. ijcilrn ontsc!;nccht
Studium famé, Chafqrì'vn âoibtde* (jaùoe. ■ i
ibid. firer d'auoir bonne re <£ctu>egeltjcmset
nommée. . , soccRencenensocOs
naemteljebbcn.
Sub vittutc o- Toutes choses fontj
mnia. ibid. fiuz. la puissance de la onDccDcOeiicljt 2e»
■vertu. sttít.
íumma de te Tu donnes vne gran agcnî)ccft8ocìie
ípeiant ìoi. de espérance de toy. Ijope toan i>.
Summum bc- l'estimerày cela vn 3th Cal Dat cen
nefíciuni. ibid. grand,ousingulier plat- BrootcWicnDtscOiip
sir. attjten.
1 Sumptibus im- ®hà est celuy tant ri noie ísset sa tijf.«
par. , ibid. chesoit il. qui peutsup bc D.csoscoo:cto-
fien souDe conncu
porterfigrands frais ! Diagen í
Súcôtcntuspa- Cem'estafje^degar- 'îttSWPSiJCIWCíi)
S*
I W D E
ttimonio.so!. ïoj. der mon oaticU mífti VsftBK*
Sun» dubius a- Ut UjcK aoíût bctuare.
3:ft MU ttotitó-
nimi. ibid. prit. moeoicú.
T,
Taeere. ibid. lenelediraypas. gc&fairujija&en.
Tanti me non Je ne présume pas tat
facio- Í04. mpCctum Gt tact15
Tccum sentiam Je rríaccorderay auec toc
assermenté patte toy ,pourue:*qiíctonpe. 3ctt feU tnett»
tuo. ibid. rey consente. fyouScn / ia&icn t»
tracée te vutOenUi.
Tdpso ne^lc- Tu te merise pour i50p taratKít >»
cto , gratificaris faire plaisir aux autres. selucn / om anCcte
alijs. ibid. Dimft te Doen.
Tempestas spe- JSn nauigeant il faut
ctandain nauiga' céder àla tempeste- moetmeu ijct onïsc-
205. Dccmijacn.
tionc.
Tcmpestatc se- Nous seruirons de la ttof sullftt bati
eunda nauigabi- première commodité de met ijet eetde goet
mus. ibid. nauiger , quise présen toeaer.
tera. ztrtt tóf groott
Tempori patc- C'est vnegrande sa • íuqsOcv&t !)cra te
re íàpientis est. gesse cfue s'accommoder íc&ietwanaoenttfi.
ibid. au temps.
Tcmpus mam- Dés le point du tour. raetaen.
tinum. !dì>(.
1 erapus vesper- Le soir vient. £>enattcn( comt.
tinum. 206.
- Tempus an ni La saison Tfe/l pas ften ttjût toanOeti
iroimtnodtï. ib. propre. tare c i latctníettoe.
^chentan mttncn
[e ne puis eíìre de- finr,iecV>ctanDcrc;i.
Tcnax scnten-
t'ue. ibid. stourne de cesse opinion.
Ttbi,tuiíc|iico- Je désirefaire plaisir, 3cft begbeere M/
pcrám dabo. non seulement À toy: eríOt usae tteícnoen
^ ibid. mais auffi à tes amis. incnsttoEoe.i.
jcHsaito enDcu<
Tibi amicisque Jeferay plaisirà toy, íoe tyienOen cita»
luis gratificabor. Osâtes amis.
107,
INDEX.
^Timidus. Onveoit plusieursges CSleit 8tt bceì
fol. 107. de si lafihe courages, cïtpiîí;ett!Bí)e men-
qu'ils s"effrayent à tous fcìjen Oie rjacr toct»
ícrjiitììeii in altnat»
accidents. tcrgtjcscftict.
Tranquillus a- Tu ne scaurois croire 15!)!' en tout met
nimus. ibid. combien mon esi/rit est 3t)c!oouent)oe gt)c.
tranquille. tutt DM ícAben.
Tribuas hoca- le te prie defaudriser JOt lúDOetomtjti
mori nostro , vt mes liures au moins pour boectten gumíict; te
mehonestcs.xo8. tamour de moy , fi tu locsen emmers om
vois qu'ils ne le méri mtfncnt totlle/ m»
tent. Dicn gtjp sietbarsp
íalre nícc toectt en
Trib plcb.reip. Les tribuns du peu jijn.
Romans; nocuc- pleont portédommage à lot Çttbura Des*
runt. ibid. larepubl. de Rome. boktbebbenoege*
Tristitiaex mor Les lettres de la mort incpnte v.á ígoome
te atnici. ibid. deton pere m'ont appor- Wjaûrtijch geíocctt.
JDebn'euentoâSe
. tégrande triftejfe. ocoot uj0 ua&ct#/
Tuas laudi fa- le désire ta louange. Ijcbbcn mp geome-
uco. 20p. Ujcr bebjoefV
Tuae litterae Tes lettres ltty ont esté ^cftstíthe utoen
"rata ci fuerunt. aggreables. PWscnDekif.
IDtocUiajérieb»
ibid. ben t)tm aci, gjenaê
Tax res tanto le fuis aussi aisedcj gljctocctt.
mihi gaudiosunt, ton bien, que du mien. 3£benalsob!tfbe
S quanto meae. om utae bicíbacn/
om bc mtfne.
ibid.
' 1 _ Tuarum partiú le seray des tiens , te ?cit seit met to
sum. ii o. suyueray ton party. ijouDen. '
Tui officij est. C'est ton debuoir. aettóbtocefft.
ibid. 3c(t soigne boot
Tuisrebus prx- le conduis tesaffaires. niai sac tUen.
sum. ibid.
Tu mihi es ca< Tu mes trop cher. 3(h!)cbbcb son-
riísimus. ibid. Dertasfxlfef.
Tuoconsiliore- . Teconseillât uymes- i&&>'sufctoeiooê'
b>> vifciuentaetne.
ctissimc vtcris. me, tuferas bun. menoe.
Ss
INDEX.
Tuo meiítote Tu mérita bien cjue Ment van mp i "
òdi. fol. ii z. te te haysse. t).icr te îMii.
Turpe à paren Tune feux honnête ícby en commet
te diffentire. ibid. ment estre en diffèrent sont)» oneete met
auec ton fère. unie uaote tmíttict)
Turpcest, sibi Il est deshonneste de íxtísfleeutc bat»
tantùm viuere. ne valoir quepoursoy. mê nicniáûc oeuerjí
ibid. en boct/ oanbem»
Turpc parentes Celé n'est pas hon- scfiiett.
feues deseretc ib- mtstek toy de biffer ton Ctt)atvoe )Dat tógrooce
bat «t»> u-
pert affligé de pauurcté feien va&etuetlaet/
de maladie,& de vieil bcnouttnttaetmoe-
lesse. bc/siccHtecnoe ou-
v.
Vacare aliquâ- // est permit de don ÉRcn math toit
tum à studijs. ner quelque relasche à somtiîOtsniaentoâ
ses efludes. ttuûetcn.
. Valet apud in Ceux qui iugentsai ©egeneDiebet»
telligentes senten- nement ,trouuenttono- Uáott)}tín/DieWn-
dch b oo^Dtelsoet.
tia tua. ibid. pmion bonne.
Valetudine v- le me porte bien. 3cft ben nid te
torbona. H4- passe.
^thfKbbcWDie
Valetudo resti* De maladie te t'ay re cramltìaett/seCont
tuta. ibid mis en bonne santé.
Valetudo ad- Ceux là neguérissent jjliunactht.
jt>e grjetieMcnfet
uctsa ex gula. pas aisément qui ne se Daíctncrcnb?Egeii
soucient combie ny quel mat' o»tr>oebeelD$
le chose ils mangent. spcttr./ìrie engents
Valetudo non- It ne fuis encore bien Cmnietlitbtc.
^ìciicn bennoct)
dum confirmata. reforci. nfetstcuH.
ibid.
Varro doctior, Varroestoit plus doftê loatrorutó ntet
quam eloquëtiot. que laquent- foo tutl lbitcbcr.De/
115. al# 'tic: grjicicccr.
ïbpbeeftjrjniant
Va dare. ibid. Il a pillésaprouince. becooft.
: Veiiementer. - V>m santtljtc
ibid. betícn.
I N D B X.
i Velim te âni- Ie voudrais que tu ca 3ttoiIScÔ8t çrrp
nium meú vidcrc. gneuses ma banne •vo inqu i;oct Ijctcc bc-
fol. 21 J. lonté. Dct.
; Velim sure quo Ie voudrais fauair, gctoílbeínelhic
animo in meímt quelle affection me sor ten tuât rjme Oat
homines. 2 1 fi. tent Us hommes. inf De mcíisc!)c &;ta-
Velim nostras levoudrois bien que 3* íníiec tìiei
à te historias con- tu efiriuejfes Us histoi Bat aby De ijiOciíe
íciibi. ibid. res de ncftre temps. ban onfcn icuen be»
Velim abs te a- Fais que ie me ressen sctìjccft.
mari. ibid. te de ton amitié. f4n«htDat íeti
V<neti- potcn- Les Vénitiensfont ri utoe Iicfûea&eajaec
tDOJCf.
tes, 8c diuites. ches & puiffans. atcvwn lDenegíê
ibid. îtjn maíntìct; enec
Vcnri vis por- Nous nouons peu ntch.
tu exclusir. ibid. prendre port à cause du xropwbebiic&oct
vent. tien iuínt a«n Dr»
uoiconncit rtqg.-n.
Verbis impu-, Il a parU tropaigre top «jefiFe te bit-
gnara dignitas. ment contre ton hon tcclijcií Síîtfpwihca
neur. tciìtjrn mue ttre.
Verbositas non Le caquet n'est p*se- X>al pjeittclnt/
ofrclappi/cníjcigeg
est elocjuentia. loquence. tucispjcftcii.
ibid. 3* we& Dat-
; Vercor vtsusti- Iedoubte que tu ne_j mtnaoi tìníetucn
neasspem detuis rejpandes à beïperance ensàlbetgeneDat«
studijs conceptâ. que ton a conceue de tes tiicn tìan tttue au»
Dicnrceîrjnaoctoeto
ibid. estudes. tjoept.
Verifimile. llestvraysemblabU. toctííftoacrarbi
ibid. tid).
Veritas plus- Ie désireplus à la ve- 3c!t íiííc-ffljt
cjuam amicitia. wé qu'à hamitié. ociuactijcft ban oe
tojtitnïjtltbap.
ni. Tour bien petite récom
Vcrsari in tç «Dm tenta c!m:
leul. ibid. pense tu t'addannes à Ioo!ibe3betft<û)j>u
tefiriture, tet bet s, ijîijiièii. .
Lepassage est fermé. îoen tuccijistgs-
Via obstiucta. Qotcn.
ibid.
INDEX.
Vide ne quid J>ren bien garde que Sítttot oatftp
honori tuo déci ton honneur ne stit m- sien tittic cere gbcen
ftrjaOe enlrjdet.
dât, sol. n S. terrejp, jeh encan » rrj
Vim à te non le ne puis empefeher onbeícbaûicljt tjou*
valeo auertere. oudéfendre , que tu nt-> ben.
ibid. foisforcé. 3ck m begheere
Vindicte omis le n~ay aucune enuk mp uict te t»;efcen.
sio. 21 9. de me -venger.
Violare patrta íl n'y a crime plus feacren is geen
aurparentemsec- grandquede violer son mttiotc qufKt / oan
lus turpissimum. jtaupaberi lanùtte
(cíicpnben.
ibid. «enmanmttef.
Vir bonus cô- Vn homme de bien ne rcnen utanùctit»
ftansest. ibid. changegueres d'opinion. toan Orme.
Virtus neglccta On ne tient comte de íí>êacl)tbîDeurbt
ibid, la vertu. net.
Tac brtuoningbe
Virtus premijs La recompense de U toati bec ûcucljt ig
cumulata. vertu est grande. gtoot.
110. ©tt)eûeitt!)ttt)Oit
i Virtus egicgia. Ta vertu est bien esti se» gbeatbt.
ibid. mée. 3tK piqsctoCarc
tebatâtjpmeeteete
Virtus magis le festime de ce que bciuiífct De beurt).
lionorc afficiëda, tuhonnores plus lesgens belette oan De risc-
qu'am diuitiae. vertueux que Us riches. bt tnenseben.
T '. ■*>■ ibid. E>í5ruci)tr)ccfccc
La vertu a ejleué be toele/bieannuiateti
Viftus «xtoilit toti}03^en ttatege»
ignobiks. U f'. aucoup de gens de baffe
condition. JDoen gttt» alDcr-
Virtus florens Quant tu demis le mte3 iKl)oo;ûct mcl
oppressa inirnico- plus florir , ©» exceller te tonmunDe bous
d'auantage, ta esié lors anbereupctenemê/
'ruminiuna. ibid. bat bccrtuùcnljact
que tenuie de tes enne enniîDtuu3CtV.van=;
mis t'a ruiné. Díi» bcbojuen.
; Virmsvtilis in En la bonne fr mau- £^en Vietctrjcljt
fimni fortuna. ' Haiftfortune on recoic tocel áoe&tótoanOec
beuebt/ (oo tort tn
ibid; vn grand profit de la booispoct/atsí wte-
vertu. gtyemaoct.
Vútus labpri- Tuas acquis la vertu m? fcebt Coo»
! m d e x.
Imspnrta.fol.2 2ii par ton labeur. utnen arbcpDt Oe
\ Virtute immu- Il estfranc fursu -ver Dtncftt totm-egbái,
siis. ibid. ft>pi0typorii)t}n
tu. Dec Deiîc'ot.
Virtute contra La gradeur de ta ver- fcc acootf)er>Ot
sortunam muni- tu , a surmonté tejsort ban uteee ûeuct)t
tirs, ibid» de lu fortune. Dccft ouertrefí De
Virtute vacuû Celuy qui n'a la ver rracrjî toan ectfct-
fortuna facilèpro- tupne.
tu pourcompagne , a in r E>cgene Dfctiíce
fligat. 223. continent le courage ab- metter Deucbt \xt-
batupar lafortune. sîl&lsapt cn iiS/ Cte
Virtuti aliquâ- Vriieur viendra qutj toerltefrrerftotit Ccn
ào honores debiti lavertusera bien autre raoct Deo; De foi»
tupne.
tribuentur. ment honvoree. EcntrJCt fal ro-
ibid. men DatDc scittîjt
Virtutis com . Pour communiquersa teclanDee^raluioi.
municatif), ibid. vertu. Dcngíjíccrt.
Virtutis non Tunesais pas cela en Sfln Deitdjtge*
mevnimahen.
precij causa. 124. effcrantede recompence, <5bjȔ>oǞstt Uf
mais y estant incité par Booiliepetoantoee,
ton humanité. ShrtDfngljc / macc
Virtuti subiecta Toutes choses fintD Dacr toc ueCtnecht
cmnia. ibid. fouz. la puijjance de la jtfnne doci nuw
bioombetíícbcyt.
/vertu. Hllc Díngcnîtín
Vita beata in En la vertugift la vie Dcr Dcucfyt ortDcr»
virtute posita. bienheureuse, ou l'heur rocr.pen.
ibid. denostrc_vie. 8>c talvmprt m-,
Vitacanssima tess icuciur ig in De
Apres l'honneur la Dcucht çjr)cleçif)cn.
post honorera. vie nous doitestre cher ext lcuon incftê
22^. fur toutes choses. topmcDc ecrbsct<
Vita 3c honor, Ilfiiufpouruoirà fin fKpBt botwn al be.
fimiliter curanda. bien & à son honneur minnen.
ibid. tout ensemble. sgenmcetrjet le
ucncr.Dc De ectegp»
Vifaîfastidìum. Ie suis ennuyé devi- IrjtfierttcftsaScnai'.
' ibid. ure. J <í ben Detf le*
Vitaegemis op Tu as choisi la meil ttcrtjf mocDe.
timum instituifli. leure manière de viure. i5Y>? ijCbtDtbe.
Jhwar.íct.: tó»a te*
ibid. uentehoteu.
Vitam misera . ,,D'autant quesa vie Sijnooot t'sísa
I N D I X.
mors prxclara có- «esté misérable, sa mortbceï te ftettliítttc?
gemecll/atjïjtjnie-
sccuta. fo). 116. a estéhonnorable. uen elicnOicb.
Vita quieta. Ietemetteray en r#« 3ch faibínnistt
ibid. pos. Rellen.
Vita rusticagra- La vie rustique est ïùetimenintWlt
ta. ibid. plaisante. issecrliitv.ct).
ctljp etifcccrt u*
Vitijs dcditus. Tu ne destourne ia- tue atoaciKCa nim»
117- mcnneett)âtqt:a«.
maii ta pensée des vices.
Viuis rnccum, Tu vis auec moy , & íSrjj'iecfrmctinp
ncc animû mcum ne cognois sas encore mamaec gbp en fcnrot
pcrspectû habes. notl)mqn.ê sinntet.
volonté, mes meurs. aile DcaDelqthe
ibid. menltrjen îtjn wui
Vna bonorum Tous Us gens de bien Bien ftiwc.
sentent ia. ibid. font de cest aduis. CoiX 13 CCtl ©1T.
Voluptascxli- Vn pere reçoit grand Scrsf een gtoote.
Wucót/ ais f;
berorum virtute. plaisir quand il voit ses 6curi)0e:ijche fiín»
ibid. enfans vertueux. Derenbebbcn.
Voluptas esca La volupté allèche les H>c tnrlluil tcc-
maloium. ibid. hommes à ce qu'il no cloedttbemenftben
ctnuient faire. omteootn bat nia
Voluptatc affi. Tes lettres (àcequo enbetaeinr. EHue biais beb-
ccre. 118. tay peu cognoiflre) luy bcnbemreetacnge*
ont eiïéfort aggreables. nacmge'ioccty bot»
Vrbs Pompcia- Rometenoit la partie (b toeet ató tcli beb
aarutnpartiûfuit. de Pompée. conrtcn íuet'ten.
Koomebieitbet
ibid.
Vtarsiatreiuo. Iemesermray detai 3cft salîDíïWoe-
ibid. de de tonsrere, en toutes betsbi'lpesebiupt-
choses. hentoactúh tan.
Vt filius mihi le t'aymecomme mon al?Jcft bcmtimc w
rotin MMt,
cauiscs. ibid. proprefils. Sogbp b gctfe
Vtilc tibia it. Si tu temets en che opSenïuecb/alfc»
2X9• min, comme tu as déli gbj> bebt boo-gbe-
béré , tuy auras bien du nomeV&ít&lbpío-
proufit. ■ ftjtîtfrt.
SrtjtcBt b tottee
Vt maicrestuos Adonne toyàla vertu bettcbt/ opbatgbp
sequaiis opeiam afin que tu enfuyues tes nu>e oubccfï iraec
victuti da. ibid. ancestres. toolcbt.
I N D E X.
Vtruquc vici. le les ay tous deux 3tb fjebfc btpBe
fol. 119. vaincus bien aisément. oucttuonnen.
Vulncraius. Il a esté grandement ihy i0 ín ùic íìrcI)
scct gl)ctoont g&e-
ibid. blejsé en ce combat. toeett.
Vttlnus insana- le ne pense point que , ^cenDenchc níit
bilc. 130. ùpnais il guérisse de ce- Bat l)î» ncmmcrtttccï
steplaye. toan Dcsc tuonûe (al
. m diflcn- Le visage eSì trtm' 8l)cntscn.
dju aeng&cíïdjtt
titab anirno. peur. (g bt&Hegljelijcft.
ibid.
Vxorfoecunda. II a eu beaucoup d'en- ^Pbtfftloeelhfa-
ibid. sansdecesteserJ,^. |J«MW*WI-

FIKIS.

Anda mungkin juga menyukai