Anda di halaman 1dari 53

Informe sobre las

Enfermedades Transmisibles
para Centros Docentes
Programa
Informe sobre les d'Educació
Malalties Transmissibles pera la Salut
per als Centres Docents a l'Escola

GENERALITAT
VALENCIANA
CONSELLERIA DE SANITAT
Teléfonos de
urgencia:

Centro de Sa¦ud
Hospita¦
Servicio de urgencias

Po¦icía Loca¦
Protección Civi¦
Bomberos
Instituto Uaciona¦ de Toxico¦ogía (91) l62 04 20
Fmergencias
Programa
Informe sobre las d'Educació
Enfermedades Transmisibles pera la Salut
para Centros Docentes a l'Escola

GENERALITAT
VALENCIANA
CONSELLERIA DE SANITAT
Fdita: Conselleria de Sanitat
Direcció Genera¦ per a
¦a Sa¦ut Púb¦ica

Autores: José rernando Domingo Campos


Aurora López Taside
Tª Luisa Vicente Raneda

Con ¦a co¦aboración de ¦os Servicios de


Fpidemio¦ogía, Promoción de ¦a Sa¦ud y
Sa¦ud Infanti¦ y de ¦a Tu¡er

I.S.B.U.: 84-482-3409-X
Depósito Lega¦: V-11l6-2003

Taquetación e Impresión:
La Imprenta, Comunicación Gráfica, SL
Índice

1. Introducción l
2. Aspectos genera¦es 7
3. Con¡untivitis aguda 13
4. Gastroenteritis aguda 1l
l. Hepatitis vírica tipo A 17
6. Teningitis meningocócica 19
7. Oxiuriasis 21
8. Parotiditis 23
9. Pedicu¦osis 2l
10. Rubeo¦a 29
11. Sarampión 31
12. Tosferina 33
13. Tubercu¦osis 3l
14. Varice¦a 37
1l. Ca¦endario de vacunaciones infanti¦es en ¦a
Comunidad Va¦enciana 39
16. G¦osario de términos 41
17. Bib¦iografía 4l
18. Pub¦icaciones comp¦ementarias 47
19. Centros de sa¦ud púb¦ica 49
ÍNDICE

1 Introducción

Fs en ¦a edad esco¦ar cuando ¦as enfermedades transmisib¦es se manifiestan


con mayor frecuencia. Los contactos repetidos de un gran número de niños
debido a su agrupamiento en au¦as, comedores y otros espacios comunes
de ¦os centros docentes, son un importante factor en ¦a transmisión de estas
enfermedades.

Fn ¦a actua¦idad, ¦as enfermedades transmisib¦es continúan siendo una de


¦as principa¦es causas de absentismo esco¦ar a ¦o ¦argo de todo e¦ periodo
educativo. La exc¦usión de¦ medio esco¦ar de ¦os niños enfermos corres-
ponde decidir¦o a¦ médico que ¦os atiende, según ¦as características espe-
cíficas de ¦os casos. Fn este ¦ibro so¦o se dan indicaciones genera¦es a¦ res-
pecto. La exc¦usión de¦ niño cuando empieza a presentar síntomas, en
genera¦ no garantiza que no aparezcan nuevos casos.

Fs evidente ¦a existencia de un riesgo de infección a¦ ingreso de ¦os niños


en ¦a escue¦a. Fsta e¦evada incidencia de ¦as enfermedades transmisib¦es
en ¦os comienzos de su esco¦arización, también tiene a¦gunos aspectos
positivos, ya que si se producen en ¦a época educativa, ¦os niños afecta-
dos de ¦as infecciones más corrientes y en mayor medida de aque¦¦as para
¦as que no existe ninguna inmunización vacuna¦, adquieren un grado de
inmunidad beneficiosa. Cuando ¦os individuos no han padecido ciertas
enfermedades durante su infancia a¦ a¦canzar ¦a edad adu¦ta corren e¦ ries-
go de verse afectados de una forma más grave.

l
ÍNDICE

A¦gunas de estas enfermedades como: sarampión, rubeo¦a, parotiditis,


enfermedad meningocócica, hepatitis A y tubercu¦osis están su¡etas a vigi-
¦ancia epidemio¦ógica, tratándose de enfermedades de declaración obli-
gatoria por parte de ¦os médicos que rea¦izan e¦ diagnóstico, con e¦ pro-
pósito de adoptar medidas de contro¦, tanto preventivas genera¦es como
de contro¦ individua¦, para evitar su propagación.

Fsta guía ¦a consideramos un texto de ¦ectura y consu¦ta, para tener¦o siem-


pre accesib¦e que nos da a¦gunas so¦uciones seguramente sabidas, pero
no por e¦¦o carentes de importancia, sobre a¦gunas preguntas de preven-
ción, conducta y contagiosidad de ¦as enfermedades infecciosas de mayor
frecuencia en estos co¦ectivos. Para faci¦itar su mane¡o se presentan por
orden a¦fabético. Cabe destacar, como comp¦emento a¦ presente ¦ibro, ¦a
existencia de numerosas pub¦icaciones, entre ¦as que re¦acionamos a¦ fina¦
una escueta se¦ección.

F¦ principa¦ criterio que nos ha dirigido en su preparación ha sido su sen-


ci¦¦ez en ¦a comprensión y en e¦ mane¡o. Fstá destinado a¦ persona¦ docen-
te, con ¦a idea de que pueda constituir una va¦iosa ayuda en su que hacer
cotidiano.

6
ÍNDICE

2 Aspectos generales

Aparte de ¦as recomendaciones específicas para e¦ contro¦ de ¦as enfer-


medades se¦eccionadas en esta guía, se deta¦¦an a¦gunos procedimientos
genera¦es y específicos para e¦ contro¦ de enfermedades infecciosas que
reducen ¦a adquisición y transmisión de este tipo de enfermedades tanto
dentro como fuera de ¦os centros docentes.

La prevención y contro¦ de ¦as enfermedades infecciosas en ¦os centros


docentes está inf¦uida por ¦as prácticas de higiene persona¦ de ¦os indivi-
duos, ¦as condiciones de sanidad ambienta¦, ¦os procedimientos de mani-
pu¦ación de ¦os a¦imentos, ¦as edades de ¦os niños, ¦a proporción de niños,
e¦ espacio físico y ¦a ca¦idad de ¦as insta¦aciones.

La prevención de enfermedades infecciosas y ¦as estrategias de contro¦ a


menudo dependen, entre otros factores, de¦ hecho de que ¦os individuos
asintomáticos infectados son capaces de transmitir determinados microor-
ganismos a ¦os demás. Los padres de ¦os niños que asisten a ¦os centros
docentes y ¦os adu¦tos que ¦os atienden deben ser conscientes de ¦os ries-
gos de padecer enfermedades infecciosas que ocurren en estos centros.
Tuchos de e¦¦os pueden reducirse siguiendo ¦as prácticas de higiene que
dicta e¦ sentido común.

Fn ¦a mayoría de ¦os casos, e¦ riesgo de introducir un agente infeccioso


determinado a un grupo de niños se re¦aciona directamente con su preva-

7
ÍNDICE

¦encia (frecuencia de aparición) en ¦a pob¦ación y con e¦ número de niños


susceptib¦es en ese grupo. La transmisión de¦ agente infeccioso dentro de¦
grupo depende en parte de sus características (forma de diseminación, etc.)
así como de ¦as características de¦ centro, sobre todo aspectos higiénicos,
prácticas ambienta¦es y edad de ¦os niños de¦ grupo. Los niños que se infec-
tan en ¦os centros pueden transmitir posteriormente ¦a infección no só¦o den-
tro de¦ grupo sino también en su domici¦io y en ¦a comunidad.

Transmisión:

Los agentes infecciosos se propagan a través de uno de ¦os cuatro meca-


nismos de transmisión siguientes: feca¦-ora¦, respiratorio, por contacto y
sanguíneo.

La trancmición fecal-oral, puede producirse de forma directa (transmisión de


persona a persona a través de ¦as manos contaminadas por ¦as heces) o
indirecta (a través de ob¡etos o a¦imentos contaminados). La medida más
importante para reducir ¦a transmisión feca¦ u ora¦ es un ¦avado frecuente
de manos, ¡unto con ¦a educación de¦ persona¦ y ¦a supervisión de ¦os pro-
cedimientos que se siguen en e¦ centro docente.

La trancmición por la vía recpiratoria o aérea inc¦uye mecanismos de dise-


minación como: núc¦eos de gotitas evaporadas y transportadas por e¦ aire,
partícu¦as de po¦vo que contienen e¦ agente infeccioso, aeroso¦es y e¦ con-
tacto manua¦ directo con secreciones, ¡uguetes y otros ob¡etos contamina-
dos por ¦as secreciones.

La trancmición por contacto, puede ser directa e indirecta:

La transmisión por contacto directo imp¦ica e¦ contacto de una superfi-


cie corpora¦ con otra y ¦a transferencia física de microorganismos entre
una persona infectada y una persona susceptib¦e, requiere un contacto
persona¦.

La transmisión por contacto indirecto imp¦ica e¦ contacto de una persona


susceptib¦e con un ob¡eto intermedio contaminado como ¡uguetes, ropa
o bien con ¦as manos contaminadas.

8
ÍNDICE

La trancmición canguínea supone ¦a exposición directa a ¦a sangre a través


de heridas, mordeduras o rasguños, siempre que sean heridas abiertas y
se produzca penetración de sangre o secreciones corpora¦es procedentes
de personas infectadas.

Las recomendacionec para evitar la trancmición de enfermedadec por vía


canguínea, deben centrarse en ¦as precauciones genera¦es a ¦a exposi-
ción sanguínea. Fstos procedimientos deben adoptarse de rutina para e¦
mane¡o de sangre, de ¦íquidos corpora¦es que ¦a contengan y de exu-
dados de heridas en todos ¦os niños y adu¦tos:

Uo intercambiar ob¡etos persona¦es que puedan producir pequeñas


heridas, como ¦os cepi¦¦os de dientes, maquini¦¦as de afeitar, cortaú-
ñas, etc.

Correcta actuación en ¦os accidentes que ocasionen hemorragias o con-


taminación con ¦íquidos corpora¦es con sangre:

1. Uso de guantes desechab¦es no necesariamente estéri¦es, desinfectan-


do y cubriendo ¦a herida posteriormente con un apósito.

2. Desinfección de ¦as superficies afectadas con una so¦ución de ¦e¡ía y


agua.

3. Fvitar en ¦as personas que participan en ¦a ¦impieza de superficies con-


taminadas, ¦a exposición de ¦esiones abiertas de pie¦ o mucosas a san-
gre o ¦íquidos corpora¦es que ¦a contengan y a ¦as heridas o exudados.

4. Lavado escrupu¦oso de ¦as manos después de ¦a exposición a sangre


o ¦íquidos corpora¦es que ¦a contengan.

l. Deben uti¦izarse toa¦¦as o pape¦ desechab¦es, e¦iminándo¦os de mane-


ra adecuada y ¦as bayetas se ac¦ararán en una so¦ución desinfectante.

6. F¦ materia¦ contaminado con sangre debe ser desechado en bo¦sas de


p¦ástico con cierre hermético.

9
ÍNDICE

F¦ contacto próximo entre ¦os esco¦ares y ¦a deficiente higiene persona¦,


especia¦mente entre ¦os más pequeños, proporcionan oportunidades para
¦a diseminación de bacterias, virus y parásitos intestina¦es en ¦os centros.
La contaminación feca¦ de¦ medio es frecuente y más a¦ta cuanto menor sea
¦a edad de ¦os niños.

Iigiene:

La higiene personal constituye uno de ¦os e¦ementos fundamenta¦es para


mantener un estado de sa¦ud óptimo. F¦ cump¦imiento de ¦as normas higié-
nicas estab¦ecidas en una comunidad puede con¦¦evar actitudes de acep-
tación o rechazo por parte de ¦os demás.

Los hábitos higiénicos se inc¦uyen en ¦a educación de ¦as personas desde


¦a primera infancia. Son ¦os padres y tutores ¦os primeros responsab¦es de
iniciar estos hábitos.

Las normas de higiene individua¦ comprenden distintos cuidados:

Ducha o Baño: se recomienda rea¦izar¦a diariamente, uti¦izando ¡abones


neutros. Poniendo especia¦ atención en ¦a ¦impieza de ¦os genita¦es. Los
pies también requieren un especia¦ cuidado, siendo recomendab¦e que ¦as
uñas se corten rectas para evitar ¦esiones por ¦as propias uñas. F¦ secado
conviene que sea cuidadoso, especia¦mente en zonas de p¦iegues corpo-
ra¦es y entre ¦os dedos.

Lavado de manos: debe rea¦izarse ¦avado de manos siempre antes de


comer, después de ir a¦ váter y por supuesto siempre que estén sucias. Fs
también importante que ¦as uñas estén ¦impias, siendo recomendab¦e e¦
cepi¦¦ado de ¦as mismas.

El lavado del cabello: se recomienda rea¦izar¦o 2 veces por semana míni-


mo, ac¦arándose bien para e¦iminar e¦ champú.

Ropa y calzado: se intentará usar ropa de te¡idos natura¦es, que faci¦iten


¦a transpiración y contribuyan a mantener una temperatura confortab¦e.

10
ÍNDICE

Fn cuanto a¦ ca¦zado, se mantendrá e¦ mismo criterio, evitando en ¦o posi-


b¦e uti¦izar un so¦o tipo de zapato y variando de ca¦zado periódicamente.

Se extremará e¦ cuidado, en ¦a ¦impieza de ¦a ropa interior, que se reco-


mienda cambiar diariamente.

Iigiene bucal: se debe rea¦izar un cepi¦¦ado denta¦ correcto con pasta


dentífrica f¦uorada que e¦imina ¦a p¦aca bacteriana (Ver Guía de¦ profeso-
rado. Conse¦¦eria de Sanidad). Fs recomendab¦e después de cada comi-
da y sobre todo a ¦a hora de irse a ¦a cama. Los en¡uagues de f¦úor con-
tribuyen también a aumentar ¦a resistencia de¦ diente, protegiéndo¦o así de
¦a aparición de ¦as caries.

Los azúcares contenidos en ¦os a¦imentos, como ¦as ga¦¦etas, paste¦es, ca-
rame¦os, bebidas azucaradas, etc., son más per¡udicia¦es, que ¦os azúca-
res contenidos en ¦os a¦imentos natura¦es como fruta fresca, horta¦izas, fru-
tos secos, etc. especia¦mente entre comidas, favoreciendo ¦a aparición de
caries.

Los a¦imentos ricos en fibra, como ¦as manzanas, zanahoria, etc., e¡ercen
una acción mecánica de ¦impieza, aunque no e¦iminan comp¦etamente ¦a
p¦aca bacteriana.

Iigiene medioambiental para mantener un medio esco¦ar con buen grado


de sa¦ubridad se requiere mantener ¦impias y aireadas todas sus depen-
dencias:

Baños y lavabos: Ffectuar ¦a ¦impieza y desinfección de ¦os baños y ¦ava-


bos con ¦a frecuencia necesaria.

Suelos: Aseo y desinfección de¦ sue¦o. Fn términos genera¦es ¦os procedi-


mientos habitua¦es domésticos con so¦uciones recién preparadas a base de
detergentes comercia¦es compatib¦es con ¦a mayor parte de ¦as superficies,
resu¦tan satisfactorios para ¦a ¦impieza de vómitos, orina y materia¦ feca¦.
Fn caso de contaminación con sangre o ¦íquidos que ¦a contengan, deben
uti¦izarse ¦os procedimientos descritos previamente.

11
ÍNDICE

Inmunidad:

El concepto de inmunidad, ya desde muy antiguo fueron vis¦umbrados, por


¦as diferentes civi¦izaciones, observando que ¦os individuos que han sufrido
ciertas enfermedades infecciosas están exentos de vo¦ver a padecer¦as.

La inmunidad puede dividirse en: Activa Uatural, que es ¦a producida por


¦a infección; Activa Artificial, que es ¦a ¦ograda tras ¦a vacunación; Pasiva
Uatural, ¦a obtenida por e¦ paso a través de ¦a p¦acenta de anticuerpos de
¦a madre a¦ niño y Pasiva Artificial, producida por ¦a administración de
gammag¦obu¦inas.

La vacunación intenta originar una respuesta inmune protectora de ¦arga


duración, mientras que con ¦a inmunización pasiva artificia¦ producimos
só¦o un defensa tempora¦.

Fn ¦a actua¦idad se dispone de más de 2l vacunas para su ap¦icación de


forma sistemática en ¦os programas de vacunaciones, o no sistemática por
indicación individua¦, en ¦a prevención de muchas de ¦as enfermedades
transmisib¦es.

Fstas vacunas han demostrado ser eficaces y seguras y constituyen un ins-


trumento fundamenta¦ de ¦a medicina preventiva, siendo su coste, en ¦a
mayoría de ¦os casos, soportab¦e por ¦os servicios de sa¦ud. Debido a ¦a
a¦ta cobertura de vacunación, ¦a mayoría de ¦os esco¦ares están protegi-
dos frente a ¦as enfermedades inc¦uidas en e¦ ca¦endario vacuna¦, regis-
trándose actua¦mente una incidencia muy ba¡a de estas.

La inmunización cictemática (calendario de vacunación) a ¦a edad apro-


piada es particu¦armente importante en ¦os niños que asisten a centros
docentes ya que es conveniente que cuenten con ¦a protección adecuada
a¦ entrar en e¦ medio esco¦ar e¦ cua¦ favorece ¦a transmisión de ¦as enfer-
medades vacunab¦es.

12
ÍNDICE

3 Conjuntivitis Aguda
Infecciosa

Concepto

Fs una inf¦amación de ¦a mucosa con¡untiva¦ de¦ o¡o que puede ser de etio-
¦ogía vírica o bacteriana.

Tanifestaciones

Lagrimeo, irritación y enro¡ecimiento de ¦a con¡untiva de uno o de ¦os dos


o¡os, seguido de edema de ¦os párpados, fotofobia y secreción acuosa a¦
principio para convertirse con posterioridad en mucopuru¦enta.

La evo¦ución de estos síntomas sue¦e reso¦verse, con distintos grados de


intensidad, en dos o tres semanas.

Tecanismo de Transmisión

Por contacto directo con ¦as secreciones con¡untiva¦es de ¦as personas infec-
tadas, a través de ¦os dedos, pañue¦os, toa¦¦as, ropas u otros artícu¦os con-
taminados como ¦ápices y materia¦ esco¦ar.

13
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

Deben extremarse ¦as medidas de higiene persona¦ entre ¦os a¦umnos, en


especia¦ e¦ cuidadoso ¦avado de ¦as manos con ¦a uti¦ización de toa¦¦as y
pañue¦os ¦impios o desechab¦es, y evitando en ¦a medida de ¦o posib¦e, e¦
intercambio de materia¦ esco¦ar.

A¦ comienzo de ¦a época so¦eada, evitar ¦a excesiva i¦uminación de ¦as


au¦as.

Debe recomendarse a ¦os a¦umnos que no acudan a bañarse a piscinas,


mientras estén afectados de con¡untivitis.

Fs recomendab¦e ¦a no asistencia a ¦as c¦ases de ¦os niños afectados de


con¡untivitis aguda. Una vez instaurado e¦ tratamiento adecuado, ¦os niños
reanudarán su asistencia a ¦as c¦ases.

14
ÍNDICE

4 Brotes Gastroenteritis
aguda

Concepto

Consiste en ¦a aparición más o menos simu¦tánea en varias personas (niños


o adu¦tos) de un cuadro de infección gastrointestina¦ con heces b¦andas o
acuosas, producido por virus, por bacterias o parásitos.

Tanifestaciones

Se caracterizan por ¦a aparición de vómitos y/o diarrea y a menudo fie-


bre, y do¦ores abdomina¦es. Fn genera¦ son cuadros ¦eves, pero en niños
y ancianos pueden producirse cuadros más graves, que requieren hos-
pita¦ización.

Tecanismo de Transmisión

Por contacto directo persona-persona por ¦a vía feca¦-ora¦ y otras veces por
transmisión indirecta través de¦ consumo de a¦imentos y agua contaminados.

1l
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La me¡or prevención son ¦as TFDIDAS HIGINUICO-SAUITARIAS:

Fducación sanitaria en cuanto a medidas básicas de higiene persona¦:


¦avado de manos con agua y ¡abón después de acudir a¦ servicio, así
como antes de comer. Fs importante transmitir estas normas de higiene
en e¦ centro docente.

Limpieza esmerada de ¦os servicios y uso de toa¦¦as desechab¦es.

Uormas básicas de prevención en ¦a manipu¦ación y preparación de a¦i-


mentos, en ¦os comedores co¦ectivos y en ¦as cocinas de ¦os centros si ¦as
hubiese. (Se puede amp¦iar ¦a información en BOF, RD 202/2000 y
RD3484/2000)

Si existe un brote, es necesario su estudio, por sus características, que oca-


siona ¦a intervención de¦ Centro de Sa¦ud Púb¦ica para determinar e¦ meca-
nismo de transmisión, ¦a fuente de infección y ¦os posib¦es afectados, estu-
diar a ¦os manipu¦adores de a¦imentos y ¦os a¦imentos uti¦izados y buscar
más casos que no hubieran sido notificados.

16
ÍNDICE

5 Hepatitis Vírica
Tipo A

Concepto

Fs una enfermedad infecciosa, provocada por e¦ virus de ¦a hepatitis A,


produce una inf¦amación hepática, genera¦mente de evo¦ución benigna,
afecta con re¦ativa frecuencia a niños en edad esco¦ar.

Tanifestaciones

F¦ comienzo es en genera¦ repentino, con fiebre, ma¦estar genera¦, náu-


seas, cansancio y do¦ores abdomina¦es. Fstos síntomas son seguidos a¦
cabo de unos días por ¦a aparición de ictericia.

Fn ¦actantes y a¦umnos de escue¦a infanti¦, ¦a mayoría de ¦as infecciones


son asintomáticas o producen síntomas inespecíficos ¦eves sin ictericia.

Tecanismo de Transmisión

La forma más común de transmisión es de persona a persona por ¦a vía


feca¦-ora¦. Actua¦mente se está detectando un incremento de Ia transmisión
indirecta a través de¦ agua y/o a¦imentos contaminados.

17
ÍNDICE

F¦ agente infeccioso está presente en ¦as heces de ¦as personas infectadas


desde una o dos semanas antes de iniciarse ¦os síntomas hasta una sema-
na después.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La me¡or prevención son ¦as TFDIDAS HIGINUICO-SAUITARIAS:

Fducación sanitaria en cuanto a medidas básicas de higiene persona¦:


¦avado de manos con agua y ¡abón después de acudir a¦ servicio, así
como antes de comer. Fs importante transmitir estas normas de higiene
en e¦ centro docente.

Limpieza esmerada de ¦os servicios y uso de toa¦¦as desechab¦es.

Uormas básicas de prevención en ¦a manipu¦ación y preparación de a¦i-


mentos, en ¦os comedores co¦ectivos y en ¦as cocinas de ¦os centros si ¦as
hubiese. (Se puede amp¦iar ¦a información en BOF, RD 202/2000 y
RD3484/2000)

F¦ Centro de Sa¦ud Púb¦ica rea¦izará, si fuera necesario, ¦a investigación de


¦a fuente de infección así como ¦a actuación correspondiente.

Uo es recomendab¦e ¦a asistencia a c¦ase hasta una semana después de¦


inicio de ¦a enfermedad. Sin embargo será e¦ médico de cabecera e¦ que,
según ¦as características de cada caso, recomiende y decida sobre este
aspecto.

18
ÍNDICE

6 Meningitis Meningocócica

Concepto

F¦ término 'meningitis' eng¦oba a todas ¦as inf¦amaciones de ¦as meninges.


Pueden ser debidas a infecciones por virus: meningitic víricac (¦as más fre-
cuentes), o por bacterias: meningitic bacterianac (producidas genera¦-
mente por e¦ meningococo, neumococo o por e¦ Haemophi¦us inf¦uenzae).
Fntre estas ú¦timas ¦a más frecuente y capaz de producir brotes epidémi-
cos es ¦a meningitic meningocócica o enfermedad meningocócica, pro-
ducida por e¦ meningococo o Ueicceria meningitidic (siendo ¦os serogru-
pos B y C ¦os más frecuentes en nuestro medio), a ¦a que dedicaremos ¦a
siguiente información.

Tanifestaciones

F¦ comienzo sue¦e ser rápido, con cefa¦ea, fiebre, vómitos y en ocasiones


rigidez de nuca y erupción petequia¦ con manchas rosadas.

Se presentan con mayor frecuencia en invierno y primavera y pueden afec-


tar a ¦os niños y adu¦tos ¡óvenes.

19
ÍNDICE

Tecanismo de Transmisión

Por contacto directo de persona a persona, a través de gotitas y secrecio-


nes de ¦as vías nasa¦es y de ¦a faringe de personas infectadas que se emi-
ten a¦ hab¦ar, toser y estornudar. Por ¦o común causa so¦amente nasofarin-
gitis aguda y ¦a infección que ¦¦ega a producir afectación meníngea es re¦a-
tivamente rara.

Fs importante resa¦tar que e¦ meningococo es un germen poco resistente a


¦os agentes externos, fuera de¦ cuerpo humano, y en temperatura inferior a
37 grados dura escasamente 30 minutos.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

Venti¦ación intensa y frecuente de ¦as au¦as.

La medida más eficaz para prevenir ¦a meningitis meningocócica produci-


da por e¦ serogrupo C es ¦a VACUUACIOU. Actua¦mente dentro de¦ ca¦en-
dario vacuna¦ de ¦a Comunidad Va¦enciana, se administra ¦a vacuna con-
tra e¦ meningococo C, a ¦os 2, 4 y 6 meses de edad. Para e¦ serogrupo
B no existe actua¦mente vacuna comercia¦izada en nuestro país.

Ante ¦a aparición de a¦gún caso de meningitis meningocócica en un cen-


tro docente, e¦ Centro de Sa¦ud Púb¦ica coordinará ¦a actuación corres-
pondiente: investiga ¦a existencia de otros casos, estab¦ece ¦a vigi¦ancia c¦í-
nica de ¦os compañeros desde e¦ segundo a¦ décimo día desde ¦a apari-
ción de¦ caso y en ocasiones recomienda ¦a administración de quimiopro-
fi¦axis a ¦os contactos más próximos, siguiendo ¦as instrucciones de ¦os ser-
vicios sanitarios correspondientes.

20
ÍNDICE

7 Oxiuriasis

Concepto

Infección intestina¦ común por parásitos, que no sue¦e causar síntomas


importantes.

Tanifestaciones

Puede haber prurito periana¦, sueño intranqui¦o, irritabi¦idad y, a veces,


infección secundaria a¦ rascarse ¦a pie¦ e¦ enfermo.

Tecanismo de Transmisión

Los huevos infectantes son I¦evados por ¦as manos desde e¦ ano a ¦a boca
de ¦a misma persona o de una persona a otra, o de manera indirecta a
través de prendas de vestir, ropa de cama, a¦imentos u otros artícu¦os con-
taminados con ¦os huevos de¦ parásito.

21
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La me¡or prevención además de¦ tratamiento de ¦os casos individua¦es son


¦as TFDIDAS HIGINUICO-SAUITARIAS:

Fducación sanitaria en cuanto a medidas básicas de higiene persona¦:


¦avado de manos con agua y ¡abón después de acudir a¦ váter, así como
antes de ingerir o preparar a¦imentos. Fs importante transmitir estas nor-
mas de higiene en e¦ centro docente.

Otras medidas de higiene persona¦, además de¦ ¦avado de manos fre-


cuente, son: mantener cortas ¦as uñas, no morderse ¦as uñas, no rascar-
se ¦a región ana¦ desnuda, ducha diaria, cambio frecuente de ropa inte-
rior, de ropa para dormir y sábanas.

Limpieza esmerada de ¦os servicios y secado higiénico de ¦as manos.

Uo es necesaria ¦a exc¦usión de ¦a c¦ase de¦ niño afectado.

22
ÍNDICE

8 Parotiditis

Concepto

Comúnmente se ¦e conoce con e¦ nombre de 'paperas'.

Fs una enfermedad infecciosa aguda, producida por un virus, que se


caracteriza por ¦a inf¦amación de ¦as g¦ándu¦as sa¦iva¦es.

Tanifestaciones

Se caracteriza por fiebre e inf¦amación do¦orosa de una o más g¦ándu-


¦as sa¦iva¦es, por ¦o regu¦ar ¦a parótida, ¦oca¦izada en ¦a región anterior
a ¦a ore¡a.

La inf¦amación de ¦os testícu¦os, se presenta en e¦ 20-30% de ¦os casos que


afectan a ¦os ado¦escentes, pero ¦a esteri¦idad rara vez se produce.

Tecanismo de Transmisión

Por diseminación de pequeñas gotitas a¦ hab¦ar o estornudar y por con-


tacto directo con ¦a sa¦iva de ¦as personas infectadas.

23
ÍNDICE

Todos ¦os niños, ado¦escentes y adu¦tos que no hayan padecido ¦a enfer-


medad son susceptib¦es de padecer¦a, en e¦ caso de que no hayan sido
vacunados previamente.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La medida más eficaz para prevenir ¦a parotiditis es ¦a VACUUACIÓU.


Actua¦mente dentro de¦ ca¦endario vacuna¦ de ¦a Comunidad Va¦enciana,
se administra ¦a vacuna contra ¦a parotiditis, en combinación con ¦as vacu-
nas contra ¦a rubeo¦a y e¦ sarampión (¦a denominada trip¦e vírica), a ¦os 1l
meses y a ¦os 6 años.

Ante ¦a aparición de a¦gún caso de parotiditis en un centro docente, e¦


Centro de Sa¦ud Púb¦ica coordina ¦a actuación: investiga ¦a existencia de
otros casos y recomienda ¦a administración de ¦a vacuna en ¦os su¡etos sus-
ceptib¦es (no vacunados y que no hayan sufrido ¦a enfermedad).

Uo es recomendab¦e ¦a asistencia a¦ centro docente de ¦as personas afec-


tadas de esta enfermedad hasta que desaparezcan ¦os síntomas, como
mínimo pasados 9 días de¦ comienzo de ¦a enfermedad.

24
ÍNDICE

9 Pediculosis

Concepto

Infestación de¦ cuero cabe¦¦udo por pequeños parásitos, Pediculuc cápitic,


conocidos por todos como pio¡os. Ancestra¦mente vincu¦ada a una ma¦a
higiene, hacinamiento y pobreza. Actua¦mente esto no es así no distingue
nive¦ socioeconómico, cu¦tura¦, edad, ni sexo.

Tanifestaciones

F¦ primer síntoma de ¦a enfermedad es genera¦mente ¦a picazón intensa y


persistente ¦oca¦izada en ¦a cabeza y e¦ cue¦¦o. La picazón es constante y
muchas veces desesperante, ¦¦egando a producirse, por rascado, peque-
ñas ¦esiones con infección por gérmenes.

Fn ocasiones presentan irritación en ¦a nuca hacia e¦ cue¦¦o, coma si fuera


un eccema o reacción a¦érgica. Fsporádicamente, puede aparecer fiebre
con adenopatías.

Tecanismo de Transmisión

Par contacto directo con ¦a persona infestada o por contacto indirecto con

2l
ÍNDICE

¦os ob¡etos persona¦es que haya usado esta en especia¦ ropa, peines, ropa
de cama, bufandas, sombreros, toa¦¦as, ¡uguetes de paño, etc.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

Una vez detectada ¦a pedicu¦osis en e¦ centro docente debe notificarse a


¦os padres de ¦os a¦umnos, informándo¦es de¦ tratamiento oportuno y de ¦a
importancia que tiene su prevención, vigi¦ando de forma periódica y cons-
tante e¦ cabe¦¦o de¦ niño y extremando ¦as medidas cotidianas de higiene
persona¦, inc¦uyendo e¦ cepi¦¦ado diario de¦ pe¦o.

Debe aprovecharse ¦a esco¦aridad para impartir instrucciones a¦ ob¡eto de


que ¦os a¦umnos intensifiquen sus normas de higiene persona¦, inc¦uyendo
e¦ ¦avado frecuente de¦ cabe¦¦o, e¦ cuidado de¦ estado de ¦impieza de ¦os
peines y ¦a uti¦ización exc¦usivamente persona¦ de peines, cintas, u otros
adornos para e¦ pe¦o.

Uo es necesario desesco¦arizar a ¦os niños con pedicu¦osis, siempre que


hayan sido tratados, según criterios médicos, buscando, en caso de ser
necesaria ¦a co¦aboración de ¦os servicios socia¦es.

Tratamiento recomendado para e¦ cabe¦¦o y ¦a ropa:

1. Ap¦icar ¦oción antipasitaria, ¦a recomendada por e¦ persona¦ sanitario,


por todo e¦ pe¦o, especia¦mente en ¦as zonas de ¦a nuca y por detrás de
¦as ore¡as, siguiendo ¦as instrucciones de¦ fabricante de¦ producto.
Posteriormente pasar ¦a peineta de púas ¡untas o "¦iendrera" por ¦os
cabe¦¦os mo¡ados para so¦tar todas ¦as ¦iendres, ayudándose de ¦os
dedos si es necesario.

2. Los peines, cepi¦¦os, adornos de¦ pe¦o, etc., se sumergirán durante cinco
minutos en ¦oción antiparasitaria y se ac¦araran con abundante agua.

3. La ropa, sábanas, toa¦¦as, ropa interior, debe ¦avarse con agua ca¦ien-
te y así evitaremos un nuevo contagio mediante nuestra propia ropa. Fn
caso que ¦a prenda no ¦o permita, e¦ ais¦amiento de esa ropa sin ¦avar,

26
ÍNDICE

en bo¦sas de p¦ástico cerradas durante 1l días también es efectivo para


e¦iminar estos parásitos.

Cuando un niño tiene pio¡os debe vigi¦arse e¦ cabe¦¦o de todos ¦os miem-
bros de ¦a fami¦ia, para iniciar e¦ tratamiento si es necesario.

Uo es conveniente uti¦izar champús, co¦onias y ¦ociones antipio¡os en ¦os


niños en ¦os que no se ha¦¦an visua¦izado pio¡os o ¦iendres, ya que son inefi-
caces, crean resistencias y su uso continuado puede irritar ¦a pie¦ de¦ cuero
cabe¦¦udo.

27
ÍNDICE
ÍNDICE

10 Rubeola

Concepto

Fnfermedad vírica febri¦ de poca intensidad, que se caracteriza por una


erupción macu¦opapu¦ar y puntiforme difusa, que a veces se aseme¡a a ¦a
de¦ sarampión y otras enfermedades exantemáticas. La rubeo¦a es una
enfermedad importante porque puede producir anoma¦ías en e¦ feto, cuan-
do afecta a ¦a mu¡er embarazada.

Tanifestaciones

riebre moderada, acompañada de una erupción macu¦ar. Sue¦en ser habi-


tua¦es ¦as adenopatías detrás de ¦as ore¡as o de ¦a parte posterior de¦ cue¦¦o.

Tecanismo de Transmisión

Por contacto con ¦as secreciones nasofaríngeas de ¦as personas infectadas.


La infección se produce por diseminación de gotitas o por contacto direc-
to con ¦os pacientes. F¦ enfermo puede ser contagioso antes de¦ inicio de
¦os síntomas.

29
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La medida más eficaz para prevenir ¦a rubeo¦a es ¦a VACUUACIÓU.


Actua¦mente dentro de¦ ca¦endario vacuna¦ de ¦a Comunidad Va¦enciana,
se administra ¦a vacuna contra ¦a rubeo¦a, en combinación con ¦as vacu-
nas contra e¦ sarampión y ¦a parotiditis (¦a denominada trip¦e vírica), a ¦os
1l meses y a ¦os 6 años.

Ante ¦a aparición de a¦gún caso de rubeo¦a en un centro docente, e¦


Centro de Sa¦ud Púb¦ica coordina ¦a actuación: investiga ¦a existencia de
otros casos y recomienda ¦a administración de ¦a vacuna en ¦os su¡etos sus-
ceptib¦es (no vacunados y que no hayan sufrido ¦a enfermedad).

Fs recomendab¦e que ¦os niños que padecen ¦a enfermedad no asistan a¦


centro docente desde que aparecen ¦os primeros signos hasta 7 días des-
pués de ¦a aparición de¦ exantema, siguiendo e¦ criterio de¦ médico en
cada caso.

Puesto que ¦a infección por rubeo¦a durante e¦ embarazo puede causar


ma¦formaciones en e¦ feto, es recomendab¦e que todas ¦as mu¡eres en edad
férti¦, especia¦mente ¦as que traba¡an en guarderías y escue¦as, estén
correctamente vacunadas o que sepan que están protegidas frente a ¦a
rubeo¦a. La vacunación puede rea¦izarse tanto con vacuna frente a ¦a
rubeo¦a ais¦ada, como con vacuna trip¦e vírica.

30
ÍNDICE

11 Sarampión

Concepto

Fnfermedad infecciosa producida por e¦ virus de¦ sarampión, fáci¦mente


contagiosa a ¦as personas susceptib¦es (personas que no han sido vacuna-
das y no han pasado ¦a enfermedad).

Tanifestaciones

Los primeros síntomas consisten en fiebre a¦ta, con¡untivitis, tos y manchas


en ¦a mucosa buca¦, y entre e¦ segundo y e¦ séptimo día aparece una erup-
ción característica, con manchas ro¡as parduscas, que comienza en ¦a
cara y después se genera¦iza; dura de cuatro a siete días.

Tecanismo de Transmisión

F¦ sarampión es una de ¦as enfermedades infecciosas que se transmite con


más faci¦idad, por diseminación de gotitas a través de¦ aire o por contac-
to directo con secreciones nasa¦es o faríngeas de personas infectadas.

31
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La medida más eficaz para prevenir e¦ sarampión es ¦a VACUUACIÓU.


Actua¦mente dentro de¦ ca¦endario vacuna¦ de ¦a Comunidad Va¦enciana,
se administra ¦a vacuna contra e¦ sarampión, en combinación con ¦as vacu-
nas contra ¦a rubeo¦a y ¦a parotiditis (¦a denominada trip¦e vírica), a ¦os 1l
meses y a ¦os 6 años.

La a¦ta cobertura vacuna¦ a¦canzada en ¦as ú¦timas décadas ha producido


una importante disminución de ¦a enfermedad, por esto en ¦a Comunidad
Va¦enciana se ha e¦aborado e¦ P¦an de e¦iminación de¦ Sarampión que
tiene como ob¡etivo a¦canzar ¦a e¦iminación de¦ Sarampión autóctono para
e¦ año 200l.

Ante ¦a aparición de a¦gún caso sospechoso de sarampión en un centro


docente, e¦ Centro de Sa¦ud Púb¦ica coordina ¦a actuación: investiga ¦a
existencia de otros casos y recomienda ¦a administración de ¦a vacuna en
¦os su¡etos susceptib¦es (no vacunados correctamente y que no hayan sufri-
do ¦a enfermedad).

Se recomienda que ¦os niños que padecen ¦a enfermedad no se incorpo-


ren a¦ centro docente hasta 4 días después de ¦a aparición de¦ exantema.

32
ÍNDICE

12 Tosferina

Concepto

Fs una enfermedad infecciosa aguda producida por e¦ baci¦o pertussis


(bordete¦¦a pertussis) o parapertussis que afacta a ¦as vías respiratorias.

Tanifestaciones

F¦ comienzo es genera¦mente tos irritante que poco a poco se convierte en


paroxística, dando accesos repetidos y vio¦entos de tos, que sue¦en fina¦i-
zar con ¦a expu¦sión de moco c¦aro y adherente seguido a menudo de
vómito.

Tecanismo de Transmisión

La forma de transmisión más común es por contacto directo con secreccio-


nes de ¦a mucosa de ¦as vías respiratorias de ¦as personas infectadas. Fs
especia¦mente transmisib¦e en ¦a primera fase (catarra¦) antes de pasar a ¦a
fase de tos paroxística.

33
ÍNDICE

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La medida más eficaz para prevenir ¦a tosferina es ¦a VACUUACIÓU.


Actua¦mente dentro de¦ ca¦endario vacuna¦ de ¦a Comunidad Va¦enciana,
se administra ¦a vacuna contra ¦a tosferina, en combinación con ¦as vacu-
nas contra ¦a difteria y e¦ tétanos (¦a denominada DTP), a ¦os 2, 4, 6 y 18
meses y a ¦os 6 años.

Ante ¦a aparición de a¦gún caso de tosferina en un centro docente, e¦


Centro de Sa¦ud Púb¦ica coordina ¦a actuación: investiga ¦a existencia de
otros casos y recomienda ¦a administración de profi¦axis a ¦os contactos
cercanos y ¦a vacunación en ¦os menores de 7 años que no hayan com-
p¦etado e¦ ca¦endario vacuna¦.

Se recomienda a ¦os niños que padecen ¦a enfermedad no se incorporen a¦


centro docente hasta l días después de iniciar e¦ tratamiento antibiótico.

34
ÍNDICE

13 Tuberculosis

Concepto

Fs una enfermedad infecciosa causada por e¦ baci¦o tubercu¦oso (Wy-


cobacterium tuberculocic), que afecta con mayor frecuencia a¦ aparato
respiratorio (pu¦món) y en ocasiones a otros órganos (huesos, riñón,
meninges, etc.).

Tanifestaciones

Los síntomas son en genera¦ respiratorios, pero en principio pueden pasar


desapercibidos: tos, expectoración, fiebre no muy a¦ta. Fn fases más avan-
zadas puede haber pérdida de peso, pérdida de apetito, cansancio, etc.

Uo todas ¦as personas que se ponen en contacto con e¦ baci¦o se infectan,


¦a enfermedad se desarro¦¦a, aproximadamente, en un 10% de ¦os infectados
y esto sue¦e ocurrir e¦ primer año tras e¦ contacto o después de varios años.

Tecanismo de Transmisión

Por contacto directo con ¦a persona enferma, a través de ¦as gotitas que se
emiten a¦ hab¦ar, estornudar y toser. La posibi¦idad de ser infectado por e¦

3l
ÍNDICE

baci¦o está condicionada por varios factores como: ¦a capacidad de¦


enfermo de e¦iminar ¦os baci¦os por vía respiratoria, ¦a convivencia con e¦
paciente, ¦a susceptibi¦idad individua¦ y ¦a edad.

Fn genera¦ es necesario mantener un contacto estrecho y pro¦ongado para


que ¦a trasmisión se produzca, siendo norma¦mente ¦os casos baci¦íferos ¦os
que tienen capacidad de contagiar, desapareciendo tras dos semanas de
tratamiento correcto.

Fn ¦os niños ¦a probabi¦idad de e¦iminar baci¦os por vía respiratoria es


ba¡a, siendo por tanto poco frecuente que un niño enfermo trasmita ¦a
enfermedad. Sin embargo ante una fuente de infección, genera¦mente de
un adu¦to, ¦os niños y ado¦escentes son ¦os que tienen un mayor riesgo de
infectarse.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

La aparición de un caso de tubercu¦osis en e¦ medio esco¦ar supone una


situación especia¦, que requiere ¦a actuación de¦ Centro de Sa¦ud Púb¦ica
en coordinación con Atención Primaria y Fspecia¦izada, con e¦ fin de estu-
diar a ¦os contactos de¦ enfermo y prevenir ¦a aparición de nuevos casos.

36
ÍNDICE

14 Varicela

Concepto

La varice¦a es una enfermedad vírica aguda y genera¦izada de comienzo


repentino, producida por e¦ virus de varice¦a-zoster.

Tanifestaciones

riebre moderada y erupción dérmica que avanza en sentido descendente


comenzando por ¦a cabeza y terminando en miembros inferiores. Fn esta
erupción dérmica comenzará e¦ proceso de mácu¦a pasando a pápu¦a,
que a¦ cabo de unas horas se transformará en vesícu¦a y por ú¦timo en pús-
tu¦a, que permanecen durante 3 o 4 días para acabar formando costras.
Característico de esta enfermedad es ¦a coexistencia de ¦as diferentes fases
de ¦esión, es decir ¦a coexistencia de mácu¦as, pápu¦as, vesícu¦as, pústu-
¦as, y costras a¦ mismo tiempo.

Tecanismo de Transmisión

La varice¦a es una de ¦as enfermedades infecciosas que se transmite con


mayor faci¦idad, especia¦mente en ¦as primeras etapas de ¦a erupción.

37
ÍNDICE

Se transmite de una persona a otra por contacto directo, diseminación de


gotitas o transmisión aérea de ¦íquido de ¦as vesícu¦as o de secreciones de
¦as vías respiratorias de enfermos de varice¦a, también indirectamente, por
ob¡etos contaminados por secreciones de ¦as vesícu¦as y membranas muco-
sas de ¦as personas infectadas.

Tedidas sanitarias en el Centro Docente

Fs recomendab¦e que ¦os esco¦ares diagnosticados de varice¦a no acudan


a¦ centro docente hasta que todas ¦as ¦esiones se hayan secado y estén en
fase de costra.

Uo debe administrarse ácido aceti¦ sa¦icí¦ico (Aspirina®) en ¦os niños con


varice¦a, para contro¦ar ¦a fiebre uti¦izar paracetamo¦.

38
ÍNDICE

Calendario de Vacunaciones

15 sistemáticas infantiles de la
Comunidad Valenciana

Orden 11 de enero de 2001, de ¦a Conse¦¦eria de Sanidad

TFSFS
0 Hepatitis B
2 Hepatitis B, DTP‡, Po¦io, Hib‡‡, Teningococo C
4 DTP, Po¦io, Hib, Teningococo C
6 Hepatitis B, DTP, Po¦io, Hib, Teningococo C
1l Sarampión, Rubeo¦a, Parotiditis

18 DTP, Po¦io, Hib

AÑOS
6 DTP, Po¦io, Sarampión, Rubeo¦a, Parotiditis
12 Hepatitis B (3 Dosis)
14 Td‡‡‡ (Revacunar cada 10 años)

‡ DTP = Difteria, Tétanos y Tosferina


‡‡ Hib = Haemaphi¦us inf¦uenzae tipo b
‡‡‡ Td = Tétanos, difteria (dosis de adu¦tos)

39
ÍNDICE
ÍNDICE

16 Glosario de Términos

- ADEUOPATÍA: Aumento de vo¦umen de ¦os gang¦ios ¦infáticos.

- ASIUTOTÁTICO: Sin síntomas de enfermedad.

- BACILIFERO: Persona portadora de baci¦os (un tipo de bacterias) que


puede estar e¦iminándo¦os a¦ exterior con e¦ consecuente riesgo para ¦a
transmisión de ¦a infección a otras personas. Dícese de¦ enfermo tuber-
cu¦oso contagioso por expu¦sar baci¦os tubercu¦osos a¦ exterior con ¦a tos.

- BROTE: Cuando ocurren dos o más casos re¦acionados en e¦ espacio y


en e¦ tiempo.

- COSTRA: Cua¦quier capa exterior, especia¦mente ¦a materia só¦ida for-


mada por una secreción o exudado seco.

- ECCETA: Afección inf¦amatoria, aguda o crónica, de ¦a pie¦, originada


por diversas causas, que ofrece diversidad de ¦esiones, entre ¦as cua¦es
¦as más constantes son: enro¡ecimiento, edema, vesícu¦as, exudación,
costras y escamas.

- EUFERTEDAD: Resu¦tado de una infección que se manifiesta c¦ínica-


mente (con signos y síntomas c¦ínicos) en e¦ hombre o en ¦os anima¦es.

41
ÍNDICE

- ERUPCIÓU: Aparición en ¦a pie¦ de enro¡ecimiento a prominencias, o de


ambas cosas a ¦a vez; exantema; ¦esión cutánea.

- EXAUTETA: Frupción ro¡iza de ¦a pie¦, mancha cutánea.

- EXAUTETÁTICAS: Re¦ativo a exantema. Fnfermedad que entre sus ca-


racterísticas c¦ínicas está ¦a presentación de exantema.

- IELTIUTO: Gusano.

- IÍSTICOS: Propio de un te¡ido orgánico o concerniente a¦ mismo.

- IUESPED: Persona o anima¦ vivo que en circunstancias natura¦es permi-


ten ¦a subsistencia o a¦o¡amiento de un agente infeccioso.

- ICTERICIA: Co¦oración amari¦¦a de ¦a pie¦, mucosas y secreciones debi-


do a ¦a presencia de pigmentos bi¦iares en ¦a sangre.

- IUFECCIÓU: Penetración, desarro¦¦o o mu¦tip¦icación de un agente infec-


cioso (bacteria, virus, parásito, etc.). Uo es sinónimo de enfermedad. F¦
resu¦tado puede ser manifiesto (enfermedad) o no manifiesto (infección
sin enfermedad).

- IUFESTACIÓU: Acción por ¦a que un parásito macroscópico (visib¦e sin


e¦ementos ópticos) co¦oniza a un huesped (persona). Tipo de infección
producida por parásitos.

- IUTUUIDAD: Fstado en que e¦ organismo desarro¦¦a ¦as defensas nece-


sarias para ¦uchar contra ¦as infecciones.

- LIEUDRE: Huevo de pio¡o, se encuentra pegado a¦ pe¦o.

- TÁCULA: Tancha.

- TACULOPAPULAR: Tancha con e¦evación circunscrita de ¦a pie¦.

- TEUIUGES: Tembranas que envue¦ven e¦ encéfa¦o y ¦a médu¦a espina¦.

42
ÍNDICE

- PÁPULA: F¦evación eruptiva pequeña, só¦ida y circunscrita de ¦a pie¦, ter-


mina ordinariamente por descamación.

- PARÓTIDA: G¦ándu¦a sa¦iva¦.

- PETEQUIA: Pequeña mancha en ¦a pie¦ formada por ¦a efusión de san-


gre, que no desaparece por ¦a presión de¦ dedo.

- PÚSTULA: Pequeña e¦evación cutánea ¦¦ena de pus.

- QUITIOPROFILAXIS: Administración de una sustancia química (inc¦uidos


¦os antibióticos) para evitar e¦ desarro¦¦o de una infección o ¦a evo¦ución
de ¦a infección a enfermedad.

- RESERYORIO: Cua¦quier ser humano, anima¦, artrópodo, p¦anta, sue¦o o


materia (o una combinación de éstos) en donde norma¦mente vive y se
mu¦tip¦ica e¦ agente infeccioso, y de¦ cua¦ depende para su superviven-
cia y se reproduce de manera que pueda ser transmitido a un huésped
susceptib¦e.

- SIUTOTÁTICO: Que presenta síntomas de enfermedad.

- SUSCEPTIBLE: Persona ó anima¦ que no posee suficiente inmunidad con-


tra un agente infeccioso determinado, que ¦e prote¡a contra ¦a enferme-
dad si ¦¦ega a estar en contacto con dicho agente.

- YESÍCULA: Ve¡iga pequeña cutánea formada por ¦a e¦evación circuns-


crita de ¦a epidermis ¦¦ena de ¦íquido seroso.

43
ÍNDICE
ÍNDICE

17 Bibliografía

1. Benenson AS. Wanual para el control de loc enfermedadec trancmici-


blec. Decimosexta edición. Organización Panamericana de ¦a Sa¦ud,
1997.

2. Comité de Fnfermedades Infecciosas. Academia de Pediatría de Fs-


tados Unidos. lnforme del Comité de Enfermedadec lnfecciocac. Vigé-
sima cuarta edición, 2000.

3. Va¦tueña Borque O. Wanual para el control de lac enfermedadec tranc-


miciblec en loc centroc docentec. Dirección Genera¦ de Sa¦ud Púb¦ica.
Tinisterio de Sanidad y Seguridad Socia¦. Tadrid, 1980.

4. Diccionario terminológico de Cienciac Wédicac. Sa¦vat Fditores, S.A.


Undécima edición. Barce¦ona, 1978.

l. Tartínez Uavarro r y co¦s. Salud Pública. TcGraw-Hi¦¦ Interamericana.


Tadrid. 1998.

6. Plan de eliminación del Sarampión en la Comunidad Valenciana. Gene-


ra¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Dirección Genera¦ para ¦a
Sa¦ud Púb¦ica. Tonografía sanitaria serie F nº 3l. 2001

4l
ÍNDICE

7. Eccuela y Salud, Programa de educación para la calud en la eccuela.


Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Dirección Genera¦ para
¦a Sa¦ud Púb¦ica. 1993.

8. Informe cobre primeroc auxilioc para centroc docentec. Programa de edu-


cación para la calud en la eccuela. Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria
de Sanitat. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica. Primera edición
199l, segunda edición 1999.

9. Programa de Salut bucodental. Guía del profecorado. Educación Pri-


maria. Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Conse¦¦eria de
cu¦tura, educació i ciencia. 1999.

46
ÍNDICE

18 Publicaciones
Complementarias

Programa de vacunación contra la Iepatitis B.


Tipo de materia¦: ro¦¦eto
Fdita: Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Dirección Genera¦
para ¦a Sa¦ud Púb¦ica. Servicio de Sa¦ud Infanti¦.1992

sEnfermedades de transmisión sexual? STOP.


Tipo de materia¦: ro¦¦eto
Fdita: Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Dirección Genera¦
para ¦a Sa¦ud Púb¦ica. Unidad de Sa¦ud Sexua¦ y Reproductiva. 2001

Actividades y recursos.
Programa de educación para ¦a sa¦ud en ¦a escue¦a
Tipo de materia¦: ro¦¦eto
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.
Unidad de Fducación para ¦a Sa¦ud.

Accidentes. Qué podemos hacer.


Tipo de materia¦: ro¦¦eto
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.
Unidad de Fducación para ¦a Sa¦ud.

47
ÍNDICE

Iigiene personal.
Tipo de materia¦: ro¦¦eto (Bi¦ingüe)
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.

Día Tundial de la Salud 1995.


Tipo de materia¦: Dosier
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.
Unidad de Fducación para ¦a Sa¦ud. 199l

Día Tundial de la Salud 1997.


Tipo de materia¦: Dosier
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.
Unidad de Fducación para ¦a Sa¦ud. 1997

Yiure en Salut. IV congreso naciona¦ sobre SIDA


Tipo de materia¦: Revista Viure en Sa¦ut º 3l
Fdita: Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦ para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.

Al SIDA, ponle un 0.
Tipo de materia¦: ro¦¦eto
Fdita: Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanidad. Dirección Genera¦
para ¦a Sa¦ud Púb¦ica. Servicio de¦ P¦an de¦ Sida. 2001

Yiure en Salut. Iigiene dels aliments


Tipo de materia¦ Revista Viure en sa¦ut nº 44.
Fdita: Genera¦itat Va¦enciana. Conse¦¦eria de Sanitat. Dirección Genera¦
para ¦a Sa¦ud Púb¦ica.

48
ÍNDICE

19 Centros de Salud
Pública

AREAS DIRECCIÓU TELÉFOUO


1 C/ PFÑISCOLA, 21 12l80 BFUICARLO 964 47 43 11
2 C/ DFL TAR, 12 12003 CASTFLLÓU 964 3l 83 40
3-4-l C/ SAU VICFUTF, 83 46007 VALFUCIA 963 18 48 00
6 C/ PFSFT ALFIXAUDRF, S/U 46940 TAUISFS 961 l4 2l 84
7 PZA. FSCUFLAS PÍAS, 1 46300 UTIFL 962 17 21 11
8 C/ PIUTOR RIBFRA, 28-2º 46900 TORRFUTF 961 l6 14 l7
9-10 C/ LA PAZ, S/U 46600 ALCIRA 962 4l 74 21
11 C/ DUQUF CARLOS BORJA, 9 46700 GAUDIA 962 86 96 11
12 C/ JAITF I, S/U 03700 DFUIA 96l 78 69 12
13 PZA. DF LA SFU, 11 46800 XATIVA 962 27 43 l1
14 C/ ALATFDA, 41 03800 ALCOI 96l 33 00 97
1l C/ VFUFZUFLA, S/U 03l00 BFUIDORT 96l 86 l7 11
16-18 C/ PZA. FSPAÑA, 6 03010 ALICAUTF 96l 93 l2 8l
17 C/ TAGALLAUFS, 16 03600 FLDA 96l 38 72 12
19 C/ AUT.TORA rFRUAUDFZ, S/U 03201 FLCHF 966 67 96 3l
20 C/ CARDFUAL DFSPRADFS, 7 03300 ORIHUFLA 96l 30 06 70

En caso de necesitar alguna aclaración, o ampliar algún aspecto de los


relacionados en esta guía, no dude en ponerse en contacto con el Centro
de Salud Pública correspondiente.

49

Anda mungkin juga menyukai