Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
* - -
* * *-----
--- --

{
*…***
- - - - - - - -
----- ----+-------------- ---- –
|
.. • - - -
| �
|
|
|
|
---
 s AN cri
| AMB ROS II
JM EDI O L A N ENSIS
E P I S C O P I,
IN P s A L M v M DAV ID CxVIII,
t - E N A R R ATi O N E S »
„Ad peterum mmf, exemplarium
jidะทäíä?mg çura & dili
*
gentia reftitutæ.
‫سساحت‬-‫سسس‬-‫مم‬-----------‫ح‬
|
º

Depræſidentium conceſſione.
R O M A E .. .
Ex Typographia Dominici Baf*.
M D LXXXV,

M.
 →*~
_

-
-
-
-----
t -

-
·

*
 AD LE CT ORE M.
è$55S? N I v E R s AM moralë dofiri
Ý/&## e

多a\V4 quitur Pfalmus hic

$ cxv111. Qui per octonarios
confcriptus cft iuxta ordinem
litterarum alphabeti Hebraici:eftq. ipfe
velut alphabetum quoddam pijs omnibus
difcendum, vt nouerint vbi fita fit vera
felicitas & beatitudo. Sicut enim non
poteft quis ad legenda verba texendaq.
procedere, mifi priuae ab elementia cape
rit:ita & inſcripturis ſanctis non vale.
mus ea quæ maiora funt noffe , nifi ab
ethica habuerimus exordium.im eo etiam
Regius propheta multas preces, quas in
varijs vita difcriminibus, diuerfisq.fta
tus fui mutationibus ad Deum effude
rat, fimul colligens atq. conneótems,fide
les edocet, vt quidquid illis accidat, ad
diuinam opem femper confugiendum effe
meminerint. Cum itaq. omnem Chriftia
mi hominis perfe£iionë diuinus hic Pfal
mus comprehendat,atq, ob eius praftan
tiam ac vere caleftem dotírinam infan
tia Ecclefia fingulus diebus ad Horarum
camomicarum officium decantetur ; rem
A z gratam /
gratam cunéiis præfertim in Dei fortem
adfcriptis fääuros nos effe putauimus,ß
illum cum pia fimul & erudita S. J4m
brosij epifcopi Mediolanenfis explicatio
me curaremus excudi, paruis chara£teri
bus, & emcbiridij forma, vt omnes com
modefecum geftare, & in manibus affi
due poffimt habere. Delegimus autem præ
veteris humc S. J4mbrosij cömentarium,
quòd eum tum verborum elegantia, tum
3rauitatefententiari quæ ad veram vir
rutem o Chriftianam pietatem excitan
dam quämmaxime conducunt,tum etiam
mira profundos fcripture fenfus inuefti
gandi fubtilitate mulli alteri fecundum
eſſe arbitremur, atq. interprecipuas ip
fiufmet J4mbrosij lucubrationes facile
primum locumtenere. Nofirum igitur
zonfilium atq.laborem,Chrifliane leétor,
benigno animo fuftipe: & fiquid ex eo
vtilitatta perceperis (non mediocrem au
tempercepturum te effe confidimus) id
totum Deo acceptum feras,ad cuius glo
-riam & honorem omnia dirigere femper
る"。
 - y
S• A M B R O S f f
MEDIO L AN ENSIS
Е Р 1 8 с о Р 1,

I N P S A L MV M D A W I D CXVIII,
E N A R R A T I o N E S.

J4rgumentum in Pfalmum CXVIII.

1cer myſtica quaeq.
veluti tubae fono in-Pal.83.
crepuerit Dauid pro
pheta : tamen in co
: quantũ excellat cthi
§ ca , Pfalmi huius de ~ *

clarat gratia.Siquidé
cum fuauis omnis do&rina moralis fit, Eccli. 4z
hæc tum maxime fuauitate carminis,&
pfallendi dulcedine dele&at aures,ani - *

inumq. demulcet. Vnde plerifq. locis

ੰ fententias Pfalmorum tam
quam ftellarum lumina, quæ lucét atq.
emicantin orbe, fanctus Propheta dif *
fundit. Centefimuen vcro & o&auum
decimum Pfalmum, velut pleni lumi
nisſolem meridiano feruentem calore,
in perfecta libri cóftituit ætate: vt neq.
matutini ortus femiplena exordia,neq.
vcfpertini occafus quidam fenilis defë
άus, claritatis aliquid perfe&o fplcn
dori decerPerent. Quem per fingulass
- A 3 He
 -

6. S.JAmbr.enarratio
Hebræortam digefsi* litteras, vt quem
admodum parüulorum ingenia primis
litterarum elementis legefidi vfum ad
difcunt ; ita nos huiufmodi elementis
vfum difcamus viuendi. Litteris autem
fingulis oĉtonos verficulos adfcripfit,
Aći. 17. vt timul & vnitatem doceret, (vnitaš
enim coercet omnia & regit, cui fubie
čta funt) & purgationem legitima fan
&tificationis adftrueret. Oótaua enim.
Lewi... 12. die folemnis purgatio ex lege eft: & o
Öta ua die circumciſienis ſolemnitas im
pleri ftatuta eft:quia totus mundus co
inquinatus erat peccatis noftris,& totis.
feptem pollutus diebus. Vbi autem re
furreétiónis dics aduenit, conuiuificati.
Pfl. 19. Domino feſu ſurreximus, & erecti ſu
mus, in nouitate vitae ablutionis gra
tiampræferentes. Meritoq. primogeni
Num
8. ta offerimus Deo in figura primogenia
Letzt. 1». ti filij Dei,& pro eis caftitatis & fimpli
citatis animantia (fpiritale facrificium.
Deo acceptum) non quarta aut quinta.
die, ne immundü aut inconſummatum
Leui.,.. fit;fed o&aua,qua omnes in Chrifti re
ſurre&tione non ſolum reſuſcitati, ſedi
etiam confirmati fumus.Vnde licet in.
c.i.f.. baptifmate Plena fit flatim Purgatio:
tafhen quia ablutionis ipfius facrificijq.
rationem baptizatus dcbet cognofce
Leui. • ,. re, non offert facrificium , nifi octauum
ingrediatur diem:vt innuat quðd infor
mátus agnitione facramcntorum caele•.
* - ftium,
 in Pfal. cxviii, oči.j.
£ium,& non quafi rudis, fed quafi ra
tionis capax,tünc demum fuum munus
altaribus facris offerat , cum coeperit
eſle inſtručtior; ne offerentis inſcitia
contaminet oblationis myſterium.
Titulus TP/almi CX V I I I.
Alleluia e”

Titulus Pfalmi, Alleluia eft:hoc eft,

laus Deo.In ijs enim vere Deus lauda
tur, in quibus eft pcccatorum remifsio.
Deniq. in fuperiore Pfalmo pafsio Do IյնI. 17.
- mini,quæ totum abluit mundum, præ
miffà eft , vt dignos faceret populos qui
Deum immaculato ore laudarent. Ipfa
, quoq. litterarum elementa, vt omnia
'. Hcbraea nomina , non funt rationabilis
interprctationis vacua atque immunia: .
-quorum fignificationes lócis fuis ape
iriemus.PfaImus centefimus decimus mi Pſal. 1 ſo.
.hi ita fcriptus videtur : & centefimus
-vndecimus per has litteras in Hebraeo Pfal. 1 1 i.
-in principijs verficulorum digeftus eft,
« eft totus ethicus.Deniq. vicenos &bi
11os verfus habent,& fingulis verfibus
fingulae explicantur fententiae. Vnde &
per metra afferuntur eflè dcfcripti.
Im primum otfcmarium enarratio.
. R Aleph.
Prima littcraAleph dicitur,cuius in
4 ter
 8 s. Ambrenarratio
terpretatio doctrina et. Solicitus ergo
auditor plenos do&rinae vcrfus efîe qui
fequuntur,debes praefumere.
‫عنه لا‬
Eati immaculati in via,quiam
bulant in lege Domini.
2. Beati qui ſcrutantur teſtimonia
eius,in toto corde exquirunt eum.
Quàm pulchcr ordo, quàm plenus
dottrinae & gratiae. Non prius, COui
fcrutantur feftimonia eius,] dixit (po
tuit enim cóuenire fecundum litteram)
fed prius, [Bcati immaculati in via.]
Ante enim vita quàm do&rinaquæren
da eft.Vita enim bona etiam fine do&ri
na habet gratiam, do&rina fine vita in
5.1pi. 1. tcgritatem non habct. In maleuolam
etenim animam non cadit fapientia.
Pro4. I. Ideoq. ait:Quaerent me mali,8 non in
S4Ðቛ. 2. uenient:quia improbitate cæcatur mé
tis oculus, & caligante fibi iniquitate
myfteria. profundãinuenire nó potefł.
Primum ergo exercenda eft vitæ mili
tia, corrigendi mores. Cum hæc infti
tuerimus ad curfüm debitum, vt fit o£
fenſionis correćtio, puritatis gratia:tűc
ad ftudia percipiendae cognitionis ve
niamus fuo ordine & via. Prima igitur
funt moralia, fecunda myftica. In illis
vita,in his cognitio: ita vt fi perfectio
nem requiras, nec vita fine cognitione,
nec cognitio fine vita fit. Vrrumq. ad
ftipuletur alteri.. Ideoq. ait fcriptura :
-* , C-.
 in Pſal. cxvii.očt.j.
Seminate vóbis ad iuftitiam, vindemia- oße. 1o.
te ad fru&um vitæ , illuminate vobis lu
men cognitionis. Non prius illumina
te, ſed ſeminate : nec ſolum ſeminate
prius ad iuftitiam, fed ctiam vindemia
te, inquit, ad fru&um vitæ, & fic illumi
na te lumen cognitionis: vt perfectio nó
folum confiti§, fed etiam receptis fru
&ibus approbetur.In primo quoq. Pfak Pfal. ms.
mo hunc ordinem tenuit, vt in via am
bulandum doceret prius,& tunc in lege
meditandum . Qui enim non abijt in
confilio impiorum, vtiq. de pietatis via.
& iuſtitiae ſemita non receſsit:meritoq.
in via ambulans beatus pronuntiatur; -

& die ac no&e meditationem legis exer

cens,habet gratiam beatitudinis.Quam
inftitutionem fecutus Salomon,librum
de Prouerbijs fcripfit, in quo moralem *
Jocum vberius exprefsit, naturalem in
Eccleſiaſte, myſticum in Canticis can
ticorum. quanquarn fi diligenter difcus
tias , & in Prouerbijs myftica pleraq.
reperies, & in-Canticis moralium fuaui- , *

tatem. Nam vtiq:

tia ædificauit, fibi myfticum
dömum , eft: Sapien preu. 罗﹑•
& fubdidit -:

columnas fepté, interfecit fuas hoftias. -

In Canticis canticorum & myfticum, &

morale , in quo-blandiciarum fuauitas
& affcctus amantis exprimitur. Ofcule- c„„, FI
tur me ab ofculis oris fui,quoniam opti º

ma vbera tua fuper vinum , & odor vn

gentorum tuorum fuper omnia aro*
. . A* 5. mấta. .
 IO: S.JAmbrerarratio.
mata. Conftitue ergo virginem defpon»
fátam multo tempore, & iufo feruien
tern amore , quæ multa prçclara opera.
dilećti probabilium teftium affertione:
cognouerit, defiderijs fufpenfam, dila
tam frequenter,iam non ferentem mo
ras, quæ omnia feciffet vt fponfum vi-.
deret, aliquando votis potifam fuis, ad
improuiſum fporfi aduentum gaudio
turbatam , non quærere primordia fa
lutationis, non verborum vices, fed fta.
tim quod defideraffet exigere. Ita ergo.
& fančta Ecclefia,que in primordijs mű.
; , Ephef,3. di deſponſäta in paradifo,
in diluuio, annuntiata perlegem , vo
cata per prophctas , diu redemptionem
hominum , Euangelij decorem, dile&i.
expeétaffèt adüentum, impatiens moræ
Gant. I •. in ofcu!a ruit, dicens: Ofculetur me ab
ofculis oris fui. Et dele(tata ofculis ad
Ibid. ijcit: Quoniam optima vbera tua fupcr
vinum. Et, vt.moralius dicam, us,intel
lige mihi carnem illam quæ madefaéta
Gem, 3s fùerat in Adam ferpentis veneno, quæ
criminum marcebat foetore,quæ proce
Eſa. 3. debat in filiabus Sion alta ceruice , &
nútibus eculorum , & itinere pedum.
trahens tunicas, & pedibus fuis ludens,.
crinium cincinnis & compofitis vulti
bus, atq. redimiculis & omni affe&ato.
decore plus dedecens : eamdé plurimis,
cdoctâ oraculis quôd véturus eſſet qui
ferpétis illecebris exclufis,ſansti Spiri
- - - - - - - tuSs
 in Tſal. cxviijot.j. I I'
tus infunderet gratiam, vt omnis caro Efa. 4«..
videret falutare Dei, omnis caro ad Pfal.64.
Deü veniret;inarſifle deſiderio: ſed me
tuentem nevt impatiens, v t laſciua, vr
-Juxuriofa,vt querula,ficut ante fuerat,
difpliceret, &longiore quàm ferre iami ' *
poterat , morantis aduentus Dominici Maaß,., 5
-expećłationc quateretur: non immur
rnúrantem tamen, nec tranfgrediêtem,
fèd leuantem in omni loco puras ma- ,. r;„
- - - - - - - e 2 *
nus fine ira & difceptatione, in habitu
ordinato,cum verecundia & fobrietate
• oi nantem fe, non intortis crinibus,aut'
auro, aut margaritis, aut vefte pretio
fa,fed ijs quæ caftitatis & bong conuer
fationis decerent gratiam, orare dicen
tem : Ofculetur me ab ofculis oris fui', C,…, ,.
quoniam optima vbera tua fupervinü.
Iam volebat adhærere Chriftö caro, iã
feſtinabat innubere, vt eſſet vnus ſpiri
tus,& fieret caro Chrifti, quæ erat ante r.cor. g;.
rfieretricis.Ofculetur,inquit,me.Ofcu
latur nos Dei verbum , quando fenfum;
noſtrum ſpiritus cognitionis illuminat.
Et tamquàm defpiciens omnes iucundi
tates* & dele&ationes fuas, cæleftibus.
cupiens inhærere mandatis, ait: Quo
niami optima, præcepta teſtamentorum.
tuorum ſuper omnem appetentiam car
nis, & fæculi voluptatem. Meminerat:
enim fe in Eua ante fic lapfam : at dum.
វ៉ែ corporis præfert mandatis
cæleftibus, ait:Vnguentum exinanitura Camt. rv.
- A6
‫س‬ no‫م‬.
 - -

蟹型 S. Amhr.enarratio
nomen tuum. hoc eft,Totus immundis
impuritatibus diuerſorã facinori foe
tebat hic mundus ; nunc fpirat vbique
fuauitas pudicitiæ, vnguentum fidei,
flos integritatis. Et a moralibus vcnit
klid. ad myftica,dicens:Introduxit me rex in
cubiculum fuum,exultemus& lætemur
in te,diligamus vbera tua fuper vinum.
Simplcx cft enim ofculum,ncgotiofum
autcm cubiculi fecretum.In ipfo quoq.
Euangelio pulcherrimus dc moralibus
locus eſt, vt vnuſquiſq. vas ſuum mun
Matth.2; det, dicente Domine: Phariſæe cæce,
munda prius quod intus eft calicis & pa
ropfidis,vt fiât & id quod foris cft,mun
dum. Nam nifi fe vnufquifq. intus mun
•* . „ daucrit ; etiam fi foris fpcciofus videa
ibid. tur, & iuftus, fimilis erit dealbatis fepul
chris , vt foris quidem iuftus vidcatur ,
intus vcro fit fœtidus. Sic cft doótrina
fine vitae innocentia. Sed nec ipfa do
&rina poteft mcrccdem habere, vbi gra
Pſal. 49. tiam non habet innocentiæ. Peccatori
enim dixit Dcus : Quarc tu cnarras iu
flitias meas? Sedreuertamur ad propo
fitum Pfalrnum. -

Bcati (inquit) immaculati in via,qui

ambulant in lcge Domini. Bcati qui
fcrutantur teflimonia eius,in toto cor•
de exquirunt eum.] Primus verfus mo
ralis,fècundus myfticus.Quis hoc dicit?
JPropheta vtique , qui fungebatur car
nis álloquio, & dicit hoc poft cum Pfa!
• * - -- ITAllIn -
ੋਂ - -

in Pſal. cxviii. ott.j, I-3

mum quo defcripta eft Dómini noftri Pſal. 117
Iefu Chrifti pafsio . . Vbi ergo & diuina
facramenta reuelata funt, &induit Do
minicæ refurrectionis lætitiâ , & Pafsio- . ., .;
nis deguftauit gratiam , vidit iuftorum *
congregationes , Populorum rcdéptio•
nem, perditorum falutem, mortuorum
refurre&ionem,fančtificationem facra
mentorum, exclamauit dicens: [Beati
immaculati in via.] hoc eſt:Ecce males
diéta terra in Adam coepit habere beati- Gem. 3• .
tudinem , fi tamen legem Domini non
derelinquat. Ecce immaculatus eft ho
mo,quierat ante pollutus, Quàm pre
tiofum cft cuftodire præceptum Dómie Prow. 3..
ni, quàm pretiofum etiam præcepti ip
fius fcire myftérium.Sedquis eft imma
culatus? Non vtiq. qui in quacumq via
ambulat, fed qui in Chrifto ambülat.
Ipfe enim dixit:Egofum via. In hac via Ioam. 14•.
º qui ambulat,errare non nouit,fi tamen
ab hac vianumquam rccedat. Eft & lex Pro*, 6• .
via:& idco duum qui in lege.Domini am
bulat,immaculatus eft; ncc ambulare in
hac via definat,ne immaculatus efle de
fiftat. Non dcclinet in dextcram aut Deut. $«
lauam,non titubet,non refiftat, nő ex
pestet, ſed ambulet ſuperiora obliui- Phil. 3...
fcens,& ca quæ funt anteriora appetés,
ad deftinatum fequatur brauiumi: fefti
net,contédat vfq.in finem. Finis cnim Rom. 1o.
legis eft Chriftus. Multi volunt ambu
- latc in via » fcd non v$q. ad fincm. Non
- - άτι}*• -
 I4 S. Amhr, enurratio
' ambulant Iudæi vfq. ad finem, qui noh'
vfq. ad Chriftum ambulant. Noii ambu
lat Manichaeus in via, qui legen refu
Kom. 3, tat:fed ambula t vcra fides,qug & legem
fufcipit, & plenitudinem legis agnofcit.
Si quis erg6 in via ambulat, fërutetur.
teftimoniâ Domini. Quod licet myfticú
fit,tamen etiã moralia in fe habet:quo
niam melius poteft ambulare in viâ qui,
fcrutatur Domini teftimonia*. Nam vt
quis intemperantifsimo captus adulte
finæ cupiditatis æftu, & viótus libidine,
vel indulgens flagitijs, qui repugnare
nolit appetentiæ fuæ carnis, conuerfus
huc atάilluc, fi neminem forte videat.
fagitijfui teftem, in facinus ruit: idem
tañeríquarnuis inueniat paratam occa
fionem potiendi, explorat diligenter
omnia, in diuerfum oculosfuos, incu
riofus iuftitiae,folicitus fame,detorquet.
frequenter,erubeſcens teſtimonium er
roris, qui non erubcfcit errorem : ac fi*
器 fortem fpeétatorcm cognouerit:
facinoris fui, verecundia fequeftrat in
temperantiam: & quarnuis cum ancilla'
vel meretrice vulgäri, vbi nullü fit dc
$rehendendi periculum,tentaméta mo
體 libidiniŝ,pudore tamen incceptū
deferit:quanto magis fi quis alleugt mé
tis oculôs, & confideret plena efe an
gelorum omnia,aera,terrâs,miare,cccle
Арос. 2. fias,quibus angeli præfunt (mittit enim
P[al, 33, Domiinus angelos íuos ad defenfionem*
-

€OIuu!k
-
 in Tſal.cxviii.oft.j. 15
eorü qui heredes futuri ſunt promiſſo
rum cæleftium)concepto poteft renune
tiare peccato?Vnde iſta turba innocen
tium, nifi ex illis peccatoribus 3. Eadem
natura eft'omnium,fed diuerfa difcipli
na. Circumcifio nihil eft,& gentilitas i.cap. グ・･
nihil eft:{ed obferuantia* mandátorum
Dei;naturae ipfius auget gratiam; meri- . .*« *i
ta commutat ille quidicit: Tenebræ in Eckl;, *3- -
circuitu, & parietes mc operiunt: pec
catorum meorum non erit memor altif'
fimus. Non reueritus effes angelorum ' . ;.
praeſentiam, ſi praeſentes eſſe crederes?
INon metueres non dicam fácere;fed lo
qui, aut etiam cogitare quod'prauum.
eft,fi tibi diuina fcriptura fuafiffet,quia:
Deus cogitationum arbiter, fecretorá*
teftis eft verax,ficut ipfe ait:Eftote mi- Efa. 43..
Hi teftes , & ego teftis, dicit Dominus.
Deus,& puer mcus qucm elegi *Homi
nem vereris praefentem,Dei patris & fi
lij nonvereris præfentiam ? Sed non viss
crederc,ne pofsis cauere:non vis audire. _
cum legitur quia Deus nouit occulta. Pfal.43..
hominü , ne incipias fcire quod timeas,
& timere ne pccces.-Audi ergo fcriptu
ram diuinam , vt conuertaris avia pra- E??ch. 33..
ua & maligna'.- Noli ficut cæcus odalis
corporalibus , aut ficut furdus (qui eo
quòd nó poteft videre, nec audire præ
fentes, folum efië fe credit, & in pjuri
morum coetu , dum putat nullum effè , ... *

-
præfentem, Perpetrare adoritur: quod:
arbi
i
 I6 S.Ambr.enarratio
arbitratur effe fecret6. non poteft enim
videntes videre qui non vidët,) fimili
ter & tu mentis cæcatus oculis æflimare
quód fine tefte delinquas,quia hominis
præfentiam declinare potùifti. Plures
.* funt qui redarguunt,qüám quos cauere
- potuifti. Ipfum te fugere tui accufato
£om. 2. rem non potes, queri conuenit propria
confcientia : Et fí negas aiijs , tibi non
negas. Et fi homini inficiaris, Deo fate
ris. Et fi volueris negare,tuæ te cogita
4 Reg. 6. tienes reuincunt, Eliſeo adſſtebant an
geli, quos videbat : & ideo agmina ho
ftium nó timebat; fed timebat puer cius
qui angelos non videbat. Aperuit ocu
los eius ad vocem prophetæ gratia Dei, ,
vidit angelorum exercitus , & credidit
-: . eße præfentes,quos antea, quia non vi
debat,putabat abfcntes. Et tu lege pro
hetam vt videas, lege vt apcriat ocu
δs tuos, nec te hoftilis legio pertcr
reat,& obfeffum effe te credas,qui liber
es, qui munitus es ſpiritalibus turmis,fi
prophetam nom derelinquas. Cum tibi
- Propheta loquitur, quia Deus dixit:
*******3*. £g6 caelum &'terram compleo:cum tibi
4-*&* 6. propheta dicit, quia plures nobifcum
funt,quia in circuitu noftro angeli süt:
attolle oculös mentis, & videbis non
Cant. folum angelos,fed etiam Deum,qui di
5* cat tibi: Âperi mihi foror mea,proxima
^£?*• 3• • mea. Pulíat ad ianuam etiam quando
- tu dortuis:fi taman welcxgitatus euigi
- * - -
‫اذن لم‬ 3*
 in pſal.cxviii. off.j: 17
Hes, vel uocatus ianuâ tui pe&oris ape
rias, introibit. Quod ſi fugias lečtioné
propheticam , fi domi non legas,in ec
* clefia audire noiis : nonne ficut illc quis
auerfo cóniuct obtutu ne videat quod
pofsit videre , claudit oculos ne afpi
ciat,cui poteftas videndi eft:aut ficut in
furorc plcrique iniccere manus oculis
ſuis:ita & tu primo auerteris conniuéti
magis difsimülatione,quàm refragatio
nepraerupta? Nam cum ad eccleſiam ve
nis, & Chriftianum te afleris, fanus vir
deris, aperis oculos quibus pofsis vide•
re:fed dum audire difsimulas quæ legúr
tur,claudis ne videas tibi,etfi alijs vide
re videris: inijcis etiam quafdam perfi
diæ & intemperantiæ mánus oculis ani
mæ tuæ, & çaecitatem infers cordi tuo
(quod eft grauius) voluntariam, vt vi•
dens non videas , audiens non audias. Efà. g.&
Putas te ſolü eſſe cumfornicaris,& non Matth. 13
fecordaris quia oculi Domini vidét.or- Prou. 1 §.
bem terrară? Non audisdicentem: Ecco Ioan, 16.
venit hora vt difpergamini vnufquifq.
in fua,& me folů relinquatis:fed nỗ fum.
folus,quia pater mecum eft ? Adeft ergo
pater,adeft & filius, adfunt miniftri,ad
ſunt Cherubim & Seraphim, qui dicût:
San£tus,fan&us, fan&us:plenâ eft terra Eſa. 6«.
maieftatis tuæ.. Plcnus cft enim mun
dus fanétarum virtutum, quia plenus
eft nequitiarü. Plenus cfl ofbis ferrarü i.Ioan. z.
remedijs,quia Plenus eft laqucis. Putas Eccli. 9, ,
*= . .. - - quòd ***
 18 S. Ambr emarratio
quôd in lupanari Chriſtus te n6 videat,
'quem videt lupanar ingredientem ? Pu
tas quòd in adulterio fe non deprehen
* dat,quem videt adulterium cogitanté 2’?
Num parietes refugit,qui fpectat erro
res3& fecretum criminis auérfatur, qui
fcená criminis intuetur? An putas tunc
primum te intrare meritorium, cum for
nicem meretricis ingrederis?Intrafti iâ,
quando cogitationes tuas meretrix in
troiuit.Intrafti iam,quando ad potien•
dæ proftibuli cupiditatem greffu men
tis intrati. Pulfati lupanaris fores,
quando ad mulieris concupifcendæ de
corem oculos mentis aperuifti.Et fi ve
rum audire vis, quomodo te in lupana
ri non yidit Chriftus, quando te vidit
qui រ៉ែ in corde tuo te ipſum
- lupanar effecifti? Deniq: ipfe dicit Do*
*h- 5. minus feſt（videit mulièremad
-

~ * concupifcendum eam , iam adulterauit

- eam incorde fuo. Vnde tamen tam re•
· · · · · · ligiofus in opinione,qui tam probrofus
in criminc? Sed acquiéfco tibi quòd Ie
fùs te nolit videre,nolit reuincere,qui'
hohit accufare ; nolint videre & angeli:
fed videt diabolus,qui tecum introiuit,
immo qui te introdüxit.vident miniftri
** eius qui te circùdederüt, ne videres an
gelosDei.vidit Belial,vidit legio,qui te
- impulerűt,ne quis reuocaret,ne quis te
- nefet.Noli putare quòd colludium tibi
Ap°t. 12 prœſtet ſilentij, qui volet tecü ſupplicij.
habere
---

in Tſal.cxviii. off.j. 19.

º fabere confortium.Studet plures fimi
les fui videre, & in eo habet gloriam
quòd plures perditos fecerit.Ipfe eft
incentor, ipfeaceufator, ipfe in Iudam Luc. 22.
introiuit, ipfe eum ad proditionem im- Matr. 27.
pulit,ipfe miifit ad laqueum.Quanti-di
&uri {unt in illo die aduerfus eum : Tu.
nos circumueniti, tu impulifti. Exem
plum quaeris : Accipe dicentem Euam, Gen. 3..
praeuaricationis fue auctorem fuife fer- -

pentem. Sed illum implicuit,non fe ab

foluit. Cui refpondit Dominus: Non Ibid.
praeceperam-neĝuftaretis de ligno foło,
çuod eft in medio paradifi?Refpondebit.
& pluribus: Diabölü audiftis fuadenté
noxia, me non potuistis audire vitalia '•
mandátem? Et ideo operemur iuftitias.
' Non enim quioperantur iniqui. 3.
tatem,in vijs eius ámbulauerunt.
Tu mandafti mandata tua cufto-4*
diri nimis. . . .. . . . "
Non folum mandafti, inquit, cufto
diri mandata tua, fed étiarì- cuftodiri - --

nimis. Quando hoc mandauit? In para- " "."

difö quidem mandauit Adæ vt cuftodi- Gem. z..
ret mandata. Sedfortaſſe non manda
uerat nimis cuftodire:& ideo lapfus cft,
ideo inflexus voce mulieris fuiæ, ideo Gen. ;..
deceptus erat a ferpente, putans quòd
ſi in parte aliqua recedereta mandato,
non penitus erraret. Sed quia femel â :,
femita mandatorum recefsit,totam de- •. •
- ſeruit
---

20 S.JAmbr.enarratio
Вис. і о. féruit viam, inuenit cum ferpens cxtra
viam,& expoliauit, omnibusq. nudum
reliquit. Ideo Dominus, quia lapfus
erat qui in paradifo erat, poftea te per
- W. legerì,per prophctas, per Éuangeliüm,
Per Apoftolos nonuit , vt nimiüm cu
ftodias mandata Domini Dei tui. Om
Matth. 1 .
ne,inquit,verbum otiofum quod locu•
tus fueris,reddes pro eo ratiönem.Noli
matth. 5. dif§imulare : ab aliquo mandato iota
vnum aut vnus apex non præterit,No
li recedere de via. Si in via ambulans
vix tutus es a latrone : quid facies fi te
extra viam vagan tem inuenerit 3 Diri
gantur greffus tui :& ne infirmus fis ad
Pſal. 5. dirigédum, precare vt dirigat Dominus
vias tuas, ficut hic Propheta optat. i
-
-

- Vtinam dirigantur viæ meæ ad

cuftodiendas iuftificationes tuas. '
6. - Tunc non confundar, cum per
fpiciam in omnia mandata tua.
Vtinam dirigantur viae meae. J. Alibi
Pſal. 39. dicit: Expeétans expe&aui Dominum,
-
& exaudiuit me:& ftatuit pedes meos in
*-i- -

pctra,& direxit greflus meos. Roga er

go & tu vt Dóminus dirigat veftigia
mcntis tuæ, quo pofsis Domini cufto
dire iuſtificationes. Non confunderis
cum refpexeris in omnia mandata eius,
Ante enim confufus es in Adam & Eua
Deniq; nudus fastus es, operuiſti tཨཱ་༔ཧཱུཾ་
------ ‫و؟{ل‬

|
 in pſal.cxviii. oà.j. 3. t
Hijs,quia confundebaris:abfcondifti te a
confpc&u Dei,quia crubefcebas, ita vt
tibi diceret Deus:Adam,vbi es?Cum il
li dicit, tibi dicit. Adam enim interpre
tatione Latina homo dicitur. hoc eft ,
Homo,vbi es?Et Adam repondit: Ti Ibid. '
mens , quia nudus cram , & tota mente
confufus,ante confpe&um tuum venire
non aufus fum. Ergo ne confundamur,
cuftodiamus mandata Domini, & cufto
diamus omnia.Nam fi quis vnum man Iacob.I.
datum cuftodiat,& aliud præuaricetur,
nihil ei prodeft. Cuftodiüit fe aliquis a
fanguine, non cuftodiuit ab adulterio;
vtiq. in vno conui&us , punitur etiam
legibus ſecularibus:nec prodeſt ei alte
rius criminis abftinentia,fi in altero fue
rit deprehenſus.
Corifitebor tibi in dire&ione 7.
cordis, in eo cum didicero iudicia
iuftitiæ tuæ.
Iuftificationes tuas cu(todiam : 8.

non me derelinquas vſquequaque.

In dire&ione cordis.] Aduertis quas
vias dirigas.[In eo cum didicere iudicia
iuftitiaetuae. Iuftificationes tuas cuto
diá:non me derelinquas víquequaque.]
Hoc loco myftica plenius cognoícere
fe velle teftatur, vt ingrediatür penc
tralia myſteriorum caleſtium, & ape
siantur fibi thefauri {apientiæ & fcien* colºfa.
--- - - tlø
 22 S.JAmhrenarratio
tiæ in Chrifto abfconditi. Vnde & Sa
Cant. I. lomon ait: Attrahe nos poft te: in odo
rem vnguentorum tuorum nos curre
mus. Introduxit me rex in cubiculum
fuum. Etfortaße illud quod ait (upra:
Ibid. ' Qfculetur me ab ofculis oris fui: figni
ficat Spiritus fanćti fuperuenientis gra
tiam, ficut angelus ad Mariam dixit :
Лиce. I. Spiritus fanêtus fuperueniet in te,& vir
tus altifsimi obumbrabit tibi. Quando
autem introduxerit eam rex in cubicu
lum fuum , pafsionis tempus, lateris
compunčtio declarat,ſanguinis effuſio,
ſepulturævnguentü, reſurrectionis my
ſterium; vt oſculum quaſi ſponſa acce
perit, in cubiculü autem Chrifti fit in
trodu&a Ecclefia , non iam quafi tan
tummodo defponfata , fed etiam quafi
nupta: nec folum thalamum fit ingreß
fa , fed etiam legitimæ claues copulæ
confecuta fit . Ideoq. quafi in thala
Cant. I.
mo fita ait : Colligatio guttæ frater
meus mihi , intermedia vbera mea re
quieſcit . Quöd ſi cubiculum quaeri
Matth. 6. mus,ipfe nos edocet qui ait: Tu autem
cum orabis,intra in cubiculum tuum:&
claufo oftio ora patré tuum in abfcon
dito., Cubiculum Ecclefie , corpus eft
Camt. 1. Chrifti. Introduxit eã rex in omnia in
teriora myſteria,dedit ei clauesvt ape
riret fibi thefauros fcientiæ facramen
torum,claufas antea fores panderet:co
gnofcerct quiefcentis gratiam , defun&i
- fom
 in pſal.cxviii. off.j. 23
fomnum, virtutem refurgentis. In illo
cubiculo iuftitias Domini Iefu nupta
reperit. Quæ funt illæ iuftitiæ ? Vtiq.
facramcnta baptifmatis, ficut legimus;
quia cum vcnienti ad baptifmum dice
ret Ioannes : Ego a te debeo baptizari, Matth. 3.
& tu venis ad mic?refpondit Iefus: Sine
modo. fic enim decet nos adimplere om
nem iuftitiam.In illo cubiculo iuftifica
tiones Domini didicit, cognouit con
filium Dei,ficut fcriptü eft:Quia omnis Lис.7.
populus audiés, & publicani iuftificaue
runt Deü , baptizati baptifmo Ioannis:
Phariſei auté & legiſperiti conſili Dei
fpreuerunt in fe , non baptizati ab eo.
Quod illi fpreuerunt, nos eligamus , &
fejuamur ἐonfilium Dei,quo nihil po
teft effe fublimius. hoc enim diuinum,
quo fit remifsio peccatorum.Cum didi
cerit itaq. iuftitias Domini, Deum ti
mens non confundetur. Deniq. & Pau
lus ait: In nullo confundar.Et quia nul Philip. I.
lus poteft perfeótus effe fine fauöre Dei,
neq. tutus: ideo rogare debet ne peni
tus eum relinquat Deus.Nam fupra ro
gauit Dauid ne derelinqueretur,dicens:
Ne derelinquas me DomineDeus meus; Pſal. 37
hic ait: [Ne derelinquas me vfquequa
que:]hoc eft,multumi.Supra forte quafi
adhuc imperfe&us,& in magnis pertur
bationibus pofitus fe derefinqui time
bat : hic autem iam fortior n6n timet
derelinqui vt tentetur, fedrogatne pe
* . . mitus
 24 S.JAmbr.enarratio
nitus derelinquatur.Plerumq. enim de
relinquit Deus quos vult probari:peni
tus aütem derelinquit quos deferit. De
<roam.i 3. reliquit penitus Iudam : non dereli
Iob. z. quit autem fanétum Hob , in cuius pa
trimonium ius tyrãnidis aduerfario tri
buit , in cuius corpus poteftatem dia
bolo dedit;in animam autem non dedit.
Nam fi dediffet in animam, penitus de
reliquißet eum. Numquid non ideo de
Iacob. 1. reliétus eft Iob, vt reliétus probaretur,
probatus coronaretur? Dereliquit igi
Ioan. I 3. tur Iudam,cui ait:Quod facis, fac cele
rius . Dereliquit enim penitus quem
fceleris fui permifit effe&ui. Alios au
tem non dereliquit Apoftolos, quos
cü vidiffet effe türbatos, quia dixerat:
Ioan.13. Quo ego vado, vos non poteſtis veni
re; addidit: Non turbetur cor veftrum.
Ibid. Et infra : Iterum venio , & accipio vos
ad meipſum, vt vbi ſum ego,& vos ſitis.
- Deniq. turbatus Petrus qui derelinqui
Ioan. 1 1. timebàt, ait: Domine, quo vadis? Vidit
Dominus turbari eum , & refpondit ei:
Ibid. Quo ego vado, non potes ne modo fe
ui:fequeris autem poftea.Sic& in ma
Matth.14. fi cum titubaret, clamauit ad Chriftü,
- & porrexit ei dexterå Chriſtus , ne pe
nitus dereliçtus periret. Nemo autem
debet inflari quòd numquam dcrelin
quatur, vel dolere quòd àliquando de
relinquatur. Si quidem ipfe filius fe di
f/af.zi. cit deieliäum, ficut habës: Deus Deus
IIlCԱՏ
--- - - -
 în Pfal. cxviii. ofi. 5. aş
meus refpice in mc,quare me dereliqui Matth. xy
£i ? Et ille quidem numquam dereli&us
a patre eft,cum quo pater femper eft,
Scriptum eft enimi: Ecce iam venit hora Ioan. 16.
vt diſpergamini vnufquifq. in fua,& me
folumi relinquatis : £d non fum folus,
quoniam pater mccum eft.Sed fecüdum
corpus,inquo eft traditus pafsioni,vox
ifta procefsit , quoniam derclinqui no
bis videmur quändo fumus 1n periculis
conftituti. Vnde & Paulus ait de patre
Peo : Qui filio proprio non pepercit , Roт.8.
fed pro nobis omnibus tradidit eum.
Dereliquiffe videtur, quia non peper
cit qui tradidit morti : fed non peni
tus dereliquit, cui dicitur: Quja non Pſal. 15.
derelinques animam meam in inferno, Aći. 2.
nec dabis fan&um tuum videre corru
ptionem.
In otionarium fecundum enarratio.
in Beth.
Vperiorum oftoverſuum non abſura
da nobis cecidit difputatio:ideoq. &
fequentia perfequi ftudium fuit.Et pri
mum litterœ ſecundœ, hoc eſt Beth, in
terpretatio confideranda eft, quæ in La
tinum conuerfa , confufio dicitur. Sed
qui viam fuám corrigit, non confundc
tur.Verum quia is qui corrigit , ante in
errore fuit (quomodo enimicorrigitur,
nifi quod antè deflexit ?) vtiq. inTapfù
pofitus,& adolefcentiæ luxu,ác lafciuæ
- - Ᏼ ætatis
 26 S.JAmbr.enarratio
setatis captus illecebris,vbi ad iuuentu
tis prouectus confinia fobria mente re
ßpüit,tamquã cófufus animo , quomo
¢o erubefcenda deponat , & plena pro
bitatis affumat,diu fecum voluit, & di
uerfis fluftuans cogitationibus librat
rhilip. g. atque examinat, que retro funt obli
uifcens, & ea quæ fünt anteriora ap
ណ្ណ viam fuam cor
figat,offenfionemq. adolefcëtioris gta
tis feria iuuentutisfronte pretexat.Vn
de ne diu dubitet huiufmodi , & in in
certo hæreat , dat Propheta confilium,
quafi cum eo ipfe delibêrans. Tüc enim
ſalubriora conſilia credimus,ſipropen
ſiore meditatione examinata videatur.
Sed ipfa deliberationis furceptio doćta
definitione diftinguitur, vt diuerfarum
cogitationum anfra$tus conuerfus au
ferat, dicens:
,, . In quo corrigit iuuenior viam
fuam ? In cuftodiendo verba tua.
In quo corrigit,&c.]Hic deliberantis
eft finis, quo viam fuam corrigat. Et
refpondet: [In cuftodiendo verba tuaJ
Et bene ad Deum conuerfus refpondit
deliberanti , quafi prece atq. orationc
delata confilium hóc Domini infpira
tione reperiret, vt non praeſumptionis
humanæ , fed dignationis diuinæ remc
dium crederetur. Mens enim noftra ver
-borum cæleftium confperfà feminibus ,
º -- º: - Գաa:
 in pſal.cxviii. off.j. a7
- 蠶 ante degenerabat in ftirpibus, me
ores cultus edere, fru&ufq.afferre in
cipit. Dirigamus igitur femitas noftras,
néc tortuófi ferpentis fequamur anfra
&us. Viæ enim Domini reétæ $peruerfæ Оje. 14.
autem viæ errãtium , de quibus dicitur:
Væ qui reliquerunt femitas re&as. In Prow. 2.
ordinem feges laeta porrigitur, atque in
verfum quemdam vineta ponuntur;cer
uorum curfus dire&ior, vulpeculæ fle Ibidem -

xuofus. Ideo de Herodedicitur:Ite,di

Lºc. 13.
cite vulpi illi : quia deflexerat a via re
&a , nec iter fuum in iuuentute corre
xerat: dignus Hieremiæ threno, quo Thre. 3.
deflentur peccatores , qui iugum verbi
in iuuentute fufcipere recufarunt. Ideo
captiui duĉti funt, ideo deplorantur Baruch. 3.
tamquam mortui, quia vitæ nefcierunt
£emitas,& digna opera cadauerum bu
fto non declinauerunt. Flens ergo mor
tem perpetuã Iudaeorú dicit Hieremias:
Bonum eft viro cum tollit iugum in iu- Tbre, 3.
uentute: ſedebit ſingulariter, & ſilebit,
quia tulit in fe. Non folum tollere iu
gum verbi, fed in iuuentute debemus
tollcre.Si enim fero tollamus, incipi
mus pgnitétiam fuperiorum magis ha
bere, quàm tenere gratiam. Præuenia
mus ergo iuuentutis annos corre&ione
<ôgrua, vt magis dicamus finguli: Deus Gen, 48.
qui pafcit me a iuuentute niea. quam
recördationem habentes lapfuum, de
flcamus dicétcs:Delićtaiuuétutis mcæ, Pſal. 24.
2. &
 28 S.JAmbr.enarratio.
& ignorantiæ meæne memineris. Hoc
debilitatis cft remedium , illud robur
falutis. Salutis medicina vulneri quæ
Thre:3. ritur : gratia fanitati, ideoq. ait: Bonâ
eft viro cum tollit iugum in iuuétute.
:Ei autem qui poft decurfae iuuentutis
annos iugü tulerit, non eft ftatim per
fećtum bonum.Stimulátenim cum pec
cata fua, exagitat concientiam con
fuetudo peccándi,& vfus erroris infta
bilein facit. Lu&andum eft diu huiuf
smodi viro, vt abolefaciat inueterata
atq.diuturna. Huic in periculo res eft,
Ibid. illi in bono. Deniq.fedebit ille fingu
lariter, quaſi is qui facile non inueniat
aequale , fingularibus donatus praemijs:
& filebit quietus & fcriatus ab ómni in
terpellatione mundanæ ſolicitudinis
aut voluptatis, & diuinis vacabit ora
culis, quæ folent fingulariter fedenti
bus reuelari, ſicut ſancto Dauid, qui
Pſal,4, ait : Quoniam tu Domine fingulariter
in fpe conftituifti me. Et hic quidem
non in ſecreto ſolusſedebat, cum prae
effèt populis 5 fingulari tamen gratia
3.Reg;19. prgminebat.Elias folus fedebat,cum ab
ángelo,vel etiam coruis cibum deferen
tibus pafceretur. Solus, non folum fe
cretus a turbis,verum etiam fegregatus
‫میمه و‬ - a meritis plurimorum. Deniq. reuela
tiones illi diuinæ gratiæ refülgebant,
cuius muneris fru&ü pro mercede adi
ፑbr*· 3. pifcebatur: quia a iuuentute fua iugum
-- verbi
 in pſal.cxviii. off.j. 2த்
verbi fufcipiendum putauit,nec traherí- -

da longo diutius füne peccata. Poteft Eյն, հ.

iuuenior ifte qui fecit b6num, tollendo
jpjuuentute iugum verbi,nondum per
fe&tus ; fegregáns yero fé a colloquijs
$equalium (quæ plerumq. corrumpufit 1.Cor..i$
bonos mores)& contagia volens fügere Eccli. s.
peccantium,ita intelligi fingulariteífe
dere & filere, ne rudis ætatis facilitate -

*labatur: fedintendere feniorum diais, ecct, 39.

IProphetarum oraculis ; Apoftoloruní • *
'magifterijs : laudandus eo, quia prius -

yuft loqûenda cognofcere, quàm prò- Ecei;, ig.

sferre quæ fentiat åntequã loqui dií:ae, Tº
timens ne multiloquio peccatum con Prou, c.
'trahat.Vnde puto & Pythagoram illum
'Philofophumíimitatorém iüuenis huius
蠶 inftituiffe fe&am,vtdifcipu
*fjiquinquennio non loqûentes;án- .
zo filentio loqui difcerent; cum præ
#ertim & Dauid fuperioris etatis quànt
Pythagoram fuiffènon dubium fit,qui
*ait: Dixi , cuftodiam vias meas, víaón Pfal.3*.
delinquá in fingua mea. pofui ori meo
* cuftodiam. Et 蠶 forte aliquando ali
quid locutus effet incautius:ideo poftea
' a Deo poni ori fuocußodiam poítula
uit. Eſaiam quoq Pythagoricis ante
riorem fuiffe quis nefciat? qui cum ad
nt) diſſet, Clama: non prius clamauerit, *յն. 4ծ
quàm audiret quid clamare deberet.Re2
lſº fpondit enim: Qgid clamabo?Et di&um ,
fbi eft ci: Omnis caro fœnü: verbum autem Ibid.
“. . В 3 IDomi- -
 -
--
器 S.JAmbr. emarratio
Domini manet in æternum. Et prophe
tica voce clamauit. Vterq. igitur iüue
nis prædicandus: ille tamen ferius, hic:
cautus : ille feipfo contentus , & num
quam fibi folus; ifte pulchrâ ætati la
bricae difciplinam adfcifcens filentij:
nec adhuc 器 abundans, fed alijs fe ti
mens credere : quærens tamen a iuuen
tute congregare quæ in fene&ute & fibi
& proximisſuis profint,ne dicatur ei:
Icrli. 25. Quæ in iuuentute non collegifti , quo
modo inuenies in fene&ute? Ergo is, fi
sapi. 8. in confilio feniorum federit, manti ad
hibebit ori fuo : vt audiens fententias,
colligat quod fibi ad maturiorem fer
uetaetatem: quemadmodum Maria cum
1se. z. verba Chrifti audiret , conferebat ea
omnia in corde fuo. quemadmodum
‫ما‬،‫ ت‬. I 3• Ioannes cum caput fuum fupra pe&us
Jefu Domini reclinaret, hauriebat pre
funda fecreta fapientiæ. En tibi iüue
fiem qui viam fuam in iuuentute corre
xit. Pifcatos erat cum fratre fuo, vidit
Dominum Iefum cü plicaret retia fua,
Matth. 4. & audiuit dicentem: Venite,faciam vos
: pifcatores hominum : & reli&is retibus
fuis & patre , fecutus eft eum. Viam
£;culi cœperat currere, fed auditis Chfi
, fi imperijs deferuit viam mundi , fecu
tus eft Chriftum : probauit quia in eo
corrigit iuuenior viam fuam , fi Chri
Cán#, I fti verba cuftodiat, dicens ad eum : Di
ligamus vbera tua fuper vinum. Sic ta
-- Mulefu
 in Pſal. cxvij. otj. 3r
men bibebat, vt nő abforbereturvino:
fed gratia eius lætitiâ cordis hauriret, Pßl, ieg
nó ěorporis ebrietate titubaret.Deniq.
i bibens hoc vinum aperuit oculos fuos,
& vidit viam re&am , reliquit tortuo
fas vias, dicens:Aequitas dilexitte; hoc Cant. 1.
eft, non flexuoſa itinera te fequuntur, -
-

fed folus ad te poteft iuftitiæ trames

peruenire. Qui énim diligit iuftitiam,
hó fe auertit a Chrifto.Quomodo eaim
arbitrum iuftitiæ,remuneratoremq.me- • •
ritorum innocens metuat confcientia?
In hoc ergo iuuene viam fuá corrigente
fpe&ato magna myfteria , quæ in Can
ticis canticórum fan&us Salomon re
醬 Domini fpiritu refultauit. Con
itue Dominum Iefum recumbentem .*

in conuiuio , reclinantem fe Ioannem Ioan.rş.

fupra peçtus eius , mirantes alios quòd
feruus fe fupra Dominum reclináret. , .
quòd caro illa peccatrix fupra templá . . .

verbi recumberet,quòd anima illa car

tis vinculis innexa, aulâ diuinæ pleni
tudinis fcrutaretur. Hæc ergo miranti
bus alijs,refpondit anima Iöannis: Fu- cant. £
fca fum,& decora filiæ Hieruſalem. Fu- *｡

fca per culpam, decora per gratiá. Dí

eit & caro : Fufcafum & decora. Fufoa
puluere fæculari,quem certando colle- * -

gi:decora oleo fpiritali,quo mundi hu

jus puluerem fqualoremq. deterfi. Fu
{ca per vitium ;fed decora iam per la
wacrum, quod abluit omne deli&um.
B 4 Fuſca
 $2. S.JAmbr.énarratio
- - Fufca fum, quia peccaui ; decora,quia
... • ' . iam me diligit Chfifus.quam relegaue
rat in Eua, recepit ex Virgine, fufcepis
•ex Maria. Dicit etiam fynagoga, cuius
myfteria hoc loco plerifq.videntur cx
primi: quæ cú fe reijci iam videret pro
pter totius plebis impietatem , {olaba
tur fe tameh , quia ipfum Chriftum de
opulo fuo non tantum, fed& Petrum,
oanncm , Racobum , Chrifto adhæren
Aem.3. tes videbat : quia habebat eloquia fibi
cant. 1. credita.& ideö dicebat:Fufca fum & de
cora filia: Hieruſalem. Fuſca per incre
dulitatem, decora perlegem: fufca per
kapfum; decora , quia dilexit me fol, &
prior fa&a fum congregatio Dei. Noli
- te refugere me quia fufca£um. ideo fu
**alach.4. fciafumte, quia fòlme reliquit iuftitiæ,
- qu an illuminare confùeuerat. amifi
coloré vultus mei,obtufafa&a eft acies
oculorum meorum , quibus ante folem
raan.u. videbam. in tenebris ambulo, quia diem
Chrifti nefcio. Nolite tamen, defpicere
ame, quoniam qui reliquit, pot
. eft rur
.. , fum aípicere,mifereriiterumi Solet com
ERHch. 34. gregare diſperſos, deſertos require
- Fe, colligere deftitutos. Omnes tribus.
Iſrael conuenite, aſpicite me decoram.
C«mf. x. ante,dile$iam.Nolite afpicere me quo
- niam obfufcata fum. hóc eft, non hoc
{olum afpiciatis, quia obfufcata fum.
Non eft intuitus nie fol,& ideo obfu
gb,- g,
&a--- - -
{katafum. Sed lucet fol fuper ini
-
igsos.
iufuft &
 in Pſal. cxviii. off.j. , 33.
iniuftos. Super iuftos pro gratia , fupe?
iniuftos pro mifericordia : illis merce
dem meritorum tribuens, iſtis peccata
dimittens. Et gentibus non lucebat an
te, nunc lucet.Nunc illis eritur, qui
oriebatur mihi: qui illis remifit, remit
tet & mihi . ម្ល៉ោះ arbitrari quoniam
ebfufcata fum.quòd penitus reliquerit,
me fol,& iam non intueatur, nec reui
fat nigram. Disfimulauit a me, quia nö
feruaui mandata eius: reconciliabitur
cum viderit mcorum paénitentiam deli
éorum. Non vidit me fol, quia non re
cepi aduenientem, non aperui fèneftras
vt lumen vitae intraret. Cum aperuero, --

illuminabit oculos meos, qui venit vt

totum mundum illuminaret,& videant Ioab, r,
etiam non videntes. Filij matris meæ cans. rv.
pugnauerunt aduerfus me, pofuerunt
ime cufłodem in vineis:vineam meam nô*
cuftodiui. Putant aliqui hoc de illis di
ci, qui ſynagogam ad legis praecepta
«conftringunt, vt legem cuftodiat,vi
neam fuảm tueatur, quam cuftodire nỡ
potuit. Deniq. cuftödiebat vt faceret Ef&.£
vuas, fecitautem fpinas. Quæ fit igitur
cens : Vineam ex Ae
盐
vinea, venit Dauid teftificari nobis i -

o tranftulifti, Pſal. Ze
eieciſtigentes, & 證 eam. PofTunt. pl. zo.
& Apoftoli effe filij matris eius, qui ve& ,
re impugnauerunt ynagogam, dicen
: Ecceconuettimur adgentes.&na-A:13i.
tionibus verbü Dei ſeminare coºperuns.
--- B- 5. Postung“
 34 S.JAmbr.énarratio.
Poffunt & prophetæ intelligi, qui mo
nendo denuntiandoq. vt vineam fuam
cuftodiret fynagoga,nihil profecerunt.
*P. 5. Fecit enim fpinas improbitatis , quæ
virtutis vberes fru&us deferre debue
rat.Et ideo confitetur,quia populü fuü
cuftodire non potuit . Meritoq, fero»
quaerit tenere, que cum teneret amiſit,
ைே;.;. multo disfimiliör eius quæ dicit: Inue
mi quem dilexit anima mea, tenui eum,
& non relinquâ eum. Deniq;illa inuitat
in hortú fuú fpófum,hæc vbi pafcat re
Cent, 1. quirens,dicit ad ipfum : Annuntia mihi
qué dilexitanima mea. Cur qué dilexit
anima mea dicis,& non qué diligit? Cur
dimififti quế tencbas?Dilexifti patrũ fi
de,amififti incredulitate: tencbás chari
tatis vinculis, amififti longo func perfi
diae. Ideo nefcis vbi pafcat,vbi maneat.
nam fi fcires,non quæreres. Dicis enim:
Vbi pafcis?vbi manes in meridie? Meri
diemnoſtieſe Eccleſiá,que tenet Chri
ftü : & tu eum in no&ibus quæris? Dic,
inquit, mihi Chrifte,rcfponde vel pro
pter id quia ante carus fuifti atq. dile
çtus mihi,etfi ego»tantæ prærogatiuam
charitatis amifi:tu tamen quafi pius re
£ponde mihi,Vbi pafcis? vbi manes?Re
liquifti me, abijfti ad gentes, recesfifi.
-longe a me:& illis própior fa&us es,a
quibus longe eras :fedfa&us es prope,
quia crediderunt in fanguine tuo. A me
secesfifti , quia ego crùcem tuam nen
 in?fal, cxvii].08ł.łį. 33
fafeepi vt mundi redemptionem, fed
: vt noxijdamnationem. Quj autem re
ceperunt te Domine ficut falutis au&o
rem,in meridie funt. Illis luces, illis re
fulges, illis calet gratia tua ficut meri
dies. Mihi matutinus eras cum adhuc
crederem: fed non credebam plene,quia
non £um inuenta in meridie, ficut Io
feph qui cum fratribus fuis cenabat me- Gen.43•
ridie.Illis mcridies fa&us es,qui pafcun
tur in diuitijs tuis,& in te fperant. Idee
vt dixit Dauid, Deduces eorum iuftitiâ Pſal.3%
tamquam lumen, & iudiciü eorum tam
quam meridiem. Quæris ergo tamquam
aliena , quæ proxima eras : tamquam
pauper,quæ diues fuifli. Vis fequi quas
præcedebas: atq. vtinam vel fequâris
quos præcedere debuifti. Mercenaria
effe defideras , quæ ante mercenarios
eolligebas. Mer$enariæ vtiq. vox ifta
dicentis eft: Ne forte fiam circumdućta Cany.z.
fuper greges fodalium tuorum. Quæ
Profelytos ex gétibus ante fufcipiebas, Exod. ra,
nunc ipfa in nationibus vis te profely
tis fufcipi , & tamquam aduena congre
gari.Refpondit {eíus: Nifi nofcas te de- Camp. i.
cora inter mulieres. Qujd eft fe nofcere,
mifi vt fciat vmufquifque, hominem ad.
imaginem & fimilitudinem Dei fa&um, Ges. r.
sationis capacem , qui terram fuam ex- Gews,
coleretamquam bohus agricola debeat
aratro quodam & falce fapientiæ, vt,
: veldura findátur,velhuxuriantia reci
- - - B & dan
 36. S.JAmbr.énarratio
antur, qui inferiorem fui portionem
animi imperio debeat gubernare ? Vnde
****, 15, 蠶 fcriptum cft: Attende tibi
ne fiat: verbum,
r abfconditum in corde
tuo. Tibi,inquit, attende; non vitiq. di
cit pecuniæ tùæ,nó poffesfionibus tuis,
non viribus corporis , fed animo tuo
ac menti tuæ, vnde omnia confilia, fa
&a, cogitationesq.dimanant. Tibi ergo
attende ibi, vbi potiorem effe te noſti.
Nofce te ipfum. quod Apollini, Pythio
asfignât gentiles viri, quafiipfe auétor
fuerit huius fententiæ, cum de noftro
vfurpatum adfua transferantº, & longe
anterior Moyfes.fuerit, qui fcripfit Ii
brum Deuteronomij, quâm philoſophi
qui iſta finxerunt.Vnde & Salomon
oraculum diuinum fecutus fcripfit in
Sant, i, €anticis-canticorum :-Nifi {cias`te de
cora inter mulieres;hoc eft, nifi cogno
fcas. te mortalem , ratioaalem, &Tcito
ஆ. 43; tua peccata fatearis , cito dicas iniqui
tates tuas vt iuftificeris, nifi conuerta
Frau. 1 8. ris , & prior, accuſes deli&a. tua 5 venit
dies mórtis , & iam nullum conucrfionis
remedium eft, præueniris dum non coe
ÀMatth,25 gitas, Accende facem tuam priufquam
£ponfi tibi claudatur ianua, qui expe
Gare diu non ſolet negligentes. Niſi
§ast.1. fcias te, inquitydecora inter mulieres,&:
dicas:Fufca fum,feddecora. Fufca fum,
quia peccaui: fcd decera, quia diligor,
தி: Pet, 2. quiaggnasfùs Abrahæ, eleâum 曜
 in Pfal. cxviii.oti.ij. 7

dile&um Deo: nihil tibi proderit pa

trum gratia.potens etenim Deus dela-Matthe 3>
pidibüs iftis íufcitare filios Abrahæ. Et
álibi in Euangelio legifti, quia Abrahæ Lhc. 13,
filiam ligauit diabolus nequitiæ fuæ
vinculis,quam foluit Dominus die fab
bati. Nifi ergo fcias te , nihil tibi pro•
derit. Et fi dicas: Abrahæ fum filia, quae
non credis, quæ errorem non corrigis:
Abraham quidem faluatur, fed te nobi
litas generis non iuuabit,nifi fidem fer
uaueris. Non te decipiat data-patribus
repromisſio. Non ſuſcipio perſonam,
hominis, non fufcipies prærogatiuam
generis, niſi videro congruentem gene
fi morum nobilitaté,vt fiat iufti-gene
ris electio. Quod ſi ſciaste, & cogno
fcas quia pcccato obnoxia es : exeun
dum in calcaneis gregum eft tibi. Exi -

ergo nuda pedes , & pafce hoedos tuos Cant.tj.

in tabernaculis paftorum.©g;æ fine pec
cato eft;agnos pafcit, oues pafcit. Quæ
autem peccato obnoxia eft , pafcit hoe
d9$,quia finiftris funt, non enim poteft Musib., g.
effè ia dextera paßoris boni. fequatur
. magis dícentem Petro-: Veni, retro me Marc. 8.
fatana. Sequédo Petrus in dextera me
ruit collocari. Ideoq. ei dicitur: Päfce Ibam. 214
agniculos meos. Sed quo exeat, audi,
Ad tabernacula,inquit, paftorum, hoc Camt,1·:
eß,adgentes ,ad difperfionem.Ideoq, ,
dixit:Percute paſtorem,&difpargentur zach, 132
qucsgyegis.vt repleatur totus Qrbis ter
." º º razum
àe
 38 S.JAmhr.enarratio
rarum grege Chrifti. fignificans tüc fo
*»m.i 1. re faluâm fynagogam , cum fe huic di
fperfioni & ipfa fociauerit, quæ repleuit
6mnem mundum. Tabernacula enim pa
florum,regna funt terræ.ideoq.prophe
-ta Dauid nationes annúntians creditu
rgl. 67. ras,ait. Regna terræ cantate Deo. Ergo
fciat fe iuuenior, vt corrigat viâ fuam.
Sed dicis: Qui poteft cognofcere viam
£uam iuuenior vt corrigat , cum Pro
Prow. 3o. pheta dicat:Tria funt imposibilia mi
體 iatelligere,& quartü quod non agno
fco: veftigia aquilæ volantis, viam fer
pentis in petra , & femitas nauis naui
驚 , & vias viri in iuuentute ? Si Sa
mon fatetur quòd non cognofcat.
vias viri in iuuentutc, quomodo poteft
iunior cognofcere ? Cui refpondebitur
quòd illæ viæ viri in iuuentüte nen co
gnofcátur, quæ funt fecus vias ferpen
tis in petra, & fecus femitas nauis flu
&ua ಶ್ಗ volantis aquilæ,quæ
vngues afperos habct,prædam includit,
& fupra nubes volat, in aere errat, in
mari pifçem interficit: & tamen impof.
fibile non eft hoc quartum ficut*illa,
a.rim. 2. **** Cognofcit enim Dominus qui funt;
- ** ipfius,& vult vt fciat fe vnufqui{que,
ſciat ſe pepulus Dei. Sed eſto non co
nofcantur errantium viæ, ficut dicit:
ww.is. ម៉ូមុំា vos, diſcedite a me
* , operarij iniquitatis. hic autem iuue
aiov
** if
qui poteft corrigere viam fuá,for

.
 in Pſal.cxviii.oft.j. 3罗
taffe iuuenior fit ætate, non moribüs,
& habeat in primo flore iuuentutis fuae . .
fenilem inteIle&um , de quo ait : Cani- S4p*. 4
cies auté eft intelleçtus hominibus,qui
bus maturitas confilij, grauitasqfuppe- .
tit. Vnde & Hieremiæ dicitur : Noii di- Hiere.*
cere quia iuuenis fum. Et vtiq.erat æta
te iuüenis,fed prohibet eum iuuenem fe
dicere, qui eſlet maturioris prudentiæ.
Daniel quum puer effet , acccpit fpiri- Da*. 13*
tum quo dignus fene&tutis primitijs ha
beretur, vt redargueret fenes , ipfe non
fenior lögæuitate,fcd gratia. Erat enim
in illo ætas feneëtutis vita, immaculata. Sap. 4•
Cui bene competit Dauidicum illud di
cere : Super féniores intellexi. ideoq. Pfal. 1 1&
tamguam deveterani conſilij, & ſenilis »er.1oo«.
fcientiæ viro diuinü pronuntiauit ora
culun: Qujs prudentior 體 àm Daniel? ERéch.2.3
Nunc illud aduertamus , fi posfibile ef*
vt corrigat iunior viana fuaun , an non.
Si non eft,ergo mentitur Propheta: fed
quia non mcntitur, posfibilc cft.Ita ta
men posfibile, vt quod imposfibile vi
deatur, fiat posfibile, fi cuftodiat iu
nior verba Dei:fi autem non cu{todiat,
imposfibile. Vnde ilíud Euangelicum:
Facilius eft camelum per foramen acus Matth.19,
tranfire, quâm diuitem intrare in re
num cælórum. Quod quamlibet im
posfibile effè dixit , fic tamen intelligi
mus imposfibile efîe, quia diuites non.
cuftodiüt mandata Dei; fi autem cufto
---
 S.JAmbr.enarratio
diant,fit posfibilc quod imposfibilc vi
debatur. Hic eft camelus qui intrat per
anguftam viam : quæ illum ante capere.
non poterat congupifcentem, capit cu
ftodientem mandata diuina. cuftodien
Σκod. 7. tem autem verba Dei Moyfen quafi fe
niorem elegit: &nunc quibus hoc £piri
tu Dei committitur officii, vt eligant
feniores viros, eligunt fine dubio inter
feniores iuuenem corrigentem viam:
fuá in cuftodiendo verba Dei . Et fi fe
nioris ętatis virum elegerint:non quafis
longæuum, vtiq elegerunt, fed quafi cu
蠶 quod fi reperitur.
in iuniore , vtiq; & ipfe eft eligendus.
Eiquet igitur cx his quòd non fene&u
tis longauitas eligatur, fed cutodias
verborüm Dei. Deniq. ipfe Moyfes Ie
$Num, I4; fum Naue & Caleb iüuenes præ ceteris.
approbabat, quorum conſilium inter
τæ ele&ione magis quàm multorum fe
nigrú & ipfe fequutus eft,& Deus præ
tulit. Vnde & illud de Iacob quod fu
Gen. 48. pra diximus : Deus qui pafcit me a-ius.
üentute mea; manifeftat nobis de eo di
Tbre,3. &um,qui tulerit iugum verbi in iuuen
tute fua ,& recedens-ab Efau & ßmili--
bus eius , fedit fingulariter, in fe tem
Hebriz. pus expeftans, quoposfit cum difciplie
Еja.5о. na proferre fermonein;&propterea ípi
ritali et donatus alimento, adhuc acui
• integer , fed veteranus confilio. Neq.
eaim dignum eftvt credamus quòd taâ
‫مے‬-- .

\\
 in Pſal.cxviii.ott.j. 41
tus patriarcha de corporali cibo dixe
rit:Deus qui pafcit mea iuuentute mea: Gen. 48.
quia nec corporalem, panem defidera Gen. 28.
bat quum diceret:Si Dominus Deus me
cum'eft,& det mihi panem manducare» -

--
.# -

& veftem indui, omnium quae das mihi,

decimam decimabo.tibi. Nam fi patres
noftri ſpiritalem efcam manducauerűt, I Cer, 16
& ſpiritalem potum biberunt; quanto
magis fan&us Iacob cibo paftus eft fpi
ritáli ? Ille quoq. intelle&us hoc loco
fuppetit , néc alienus a vero eft : quia
iuuenior ex congregatione gentiti po
pulus : qui antequain in Chrifto crede•..
ret, tortuoſo errabat anfraćtu; in eo
corrigit viam fuama,quia Dei verba cu
ftodiüit, quae noluit cuftodire populus
Iudæorum : & ideo ille viam falutis in•
uenire non petuit. Conſideremus & ſee
quentem verfum. " • * *

In toto corde meo exquiſiuite,

ne repellas mea mandatis tuis.
.. Si Deus repellit vnumquemq, quem
repellendum putat, videamus ne excu
ſationem eitribuat, qui cum ſequi Deſt
velit], repulfus fit. Ét primű quemad
modum bonus Deus repellit fequens
tế, nifi ipfẽ mercatur repelligficut ipfc
Dominus ait: Vulpes foueas habent5& Matth.$.
ideo quafi vulpâ repellit, & alibi:Quja Matth. 2$
omni habenti dabitur: ab eo autem qui
non habet,& quod videtur haber
- rea
 42 S.JAmbr.enarratio
feretur ab eo. Cui addendum,nifi ei qui
toto corde exquirit Deum,vt quod de
eſt naturae, id Dei operatione acquirat
& gratia 3 ficut Salomon , qui ex toto
3. Reg. 3. Corde exquirens Deum, fapientiam po
- ftulauit: & quia non opcs fibi regias,
fed diuinæ munus gratiæ depopófcit,
accipere meruit fapientiæ difciplinâ,re
pletus eft Dei fpiritu, vt cognofceret
mandata omnia. Qui autem non habet,
vt in corde fuo exquirat Deum,& facit
uidem opus Dei,fed negligenter facit,
maledi&o fubie&us eft , ficut legimus:
§ere.48. Quia maledi&us omnis qui opüs Dei
TT * facit negligenter. Merito ergo repelli
tur,quiá maledi&o dignus eft:quiâ pol
luit magis & impedit opus quód négli
醬 putauerit exequendum. Confi•
remus ergo vtrum bonitas fit, repells
ab opere negligentem,an vero retineri.
& imaginem rei huius ex alijs fumamus
artibus. Curat-medicus ægrotum, fed
鷺醬 : deſidia medici virus alta
vulneris ferpit. Quanto igitur melius
remoueri huiufmodi medicum qui tem
pusterit, cum profeâum nullum fen
fiat vulneratus, vt curandi officium a&
eum medicum transferatur qui matu
rius posfit aegroto fua diligétia fubue
nire? Nonne clementior éft qui reper
fit nihil proficientem , quàm qui reti
net ad diferimen ægroti: Constitue ali
quem præpofitum ædificantibus , vel
- etiam.
 în Pfal.cxviii. oti.ij. 43
etfam texentibus, qui debeat fummám
9peris explicare, vtrum is tibi probabi
lior videtur fi in id diligéter infiftat, ac
fiquem forte incuriofum aduerterit de
ijs qui operantur in domo aliqua con
ftruendã, repellat eum, melius credens
nó aedificare;auâm hiantibus rimis aedi
ficata diffolui, atq. aliquem in eius fub
ftituat locum qui cum diligentia ædifi
cet3Similiter etiam textrifii præpofitú
repulforem negligentium,yt fubftituat
diligentes, neloñga textrinů corrum- .
at incuria, non magis probabis quàm
illum qui defides in fua ಶ್ಗ per
feuerare patiatur? Tranfinünc adTeos
qui mandata ædificant,& legem inte•
xunt,& animam vniucuiufq receperút
fànandam. Nonne fi quis eorum ædifi
cat domum Dei cum iuftitia » texitin•
dpmentum eum diligentia, ßnat aniraâ
cum gratia, opus bónum facit? Si vera
incuriofus ac femiffus aliquis fabri,tex•
toris,medici fpiritalis locum occupet,
wt ſacerdos ſummus, vi presbyter, ve
minifter altaris facri: nonne commo•
dius eſt non fubire vnűquemq. id mu
meris quod implere nofi queát , quàm
ſubeuntem neq. ipſum ſtrenue ſuſcepto
fungi munere , & eripere locum, alteri
gui nauiter eú posfit tueriQuid qučd
etiam ipfi confukitur,qui remisfior cum
fit repellitur, ne plus offenfionis con
trahat?Quid fit autem repelli,confide
FCIIaujº,
 44 S. JAmbr.enarratio
гаі.8;: remus. Le&um eft *enim : Sicut vulne
rati dormientes proie&i in monumen
tis, quorum non meminifti amplius , &
quidem ipß de manu tua repulfi funt.
Aduertamus igitur quos vulneratos &
proieétos in mönumentis repellit, quo
fum non meminerit amplius. Ifti íunt
qui a mandatis Dei repelluntur. Pecca
Pſal.49. tori autem dixit Deus: Quare tu enar
ras iuftitias meas?Etqui â mandatis Dei
repelluntur, repelluntur vtiq de manu
Dei.Et bene pr6fpexit ne quis de manu
1oan. io. Dei videatur eripi : quia nemo poteft
quemquam rapere de manu Dei.Quj e*
go priüatur muneris fufcepti officio vel
atia,non rapitur, ſedreijcitur, vt di
mattb.z33it Dominus Iefus ad Hierufalé : Qu9
tiens volui congregare filios tuos,&
noluifti? Ecce relinquetur vobis domus
veſtra deferta - Abſtulitillis fanétifica
tioné,altare thymiamatis,& orationis
ſacrarium, propitiatorium, altare ſa
- crificiorum , facerdotum & Peuitarum,
'minifteria:& tamen cum hæc fáblata;
effent omnia quæ fecundum legis man
இem.11. data habebât, ait Apoftokus: Numquid
repulit Deus hereditatem fuam? Non,
inquit, repulit, fed conclufit omnia iri
ihcredulitáte, vt omnium mifereatur.
Sunt ergo qui ad tempus a mandatis
propter mifèricórdiam repelluntur, fi
cut&illis confulitur qui vomútur.Ná
squemadmodú manens in corpore quod
*"…” - - - V QII)Cm
 in pſal.cxviii.ott.j. 45
• vomendum eft , plus acefcit: ita qui de
| bet excludi , fi retineatur, ncc ſe corri
gat, totum corpus cxulcerat. Merito ‫ר‬

itaq.angelo Laódiciæ dicitur : Hæc di- Apoc.3•

cit teftis fidelis & verus:Scio opera tua;
quiâ neq. frigidus es,neq. calidus. vtinâ ,
: frigidus efies, vel calidus: fcd quia tepi
dus es,incipiam te euomere ex ore meo.
Aperte negligentiam grauiori damnat
iudicio quàm[imprudentiam . Frigidus
eft enim qui fidcm nefcit:calidus eft qui
Spiritus fàn&i feruore fuccéfus eft. Qui
efiim calorem fidei non habet , tolera
bilius illi fuerat fidem non accepifle , 2.Pet.z.
quàm neglexiffe. Eft enim tepidus pe
ior frigido , vt Iudæus qui fibi videtur
fidem habere quam non habet. Quanto
tolerabiliorem caufam gentilis habet, Rom• 2*
qui poteſtdicere: Non cognoui legé,n6
audiui prophetas,ideo nô credidi:quàm
ille qui legit omnia,ex quibus venturü
Icfum crederet,& non credidit? Neuter
quidem excufatur, nec ille qui legit,
$ec ille qui legere noluit: fed plus de
linquit qui négauit quod legeràt,quàm
çuiopeianorífécit quæ fáëïéná'non v.Pet.*.
nouit. Quanta autcm fidei & iuftitiæ
gratia eft, vt in ore Dei fit qui fidem te- .-, : :
net,& opera exercet iustitiæ:&quátum
amittit quem euomuerit ex ore fuo - … :
DominusIefus,& ex fuis vifceribus eie•
cerit? quàm pius tamen, qui & iuftos in
ore fuo tenet, &iniuftos non ante euo•: . ,a
a - mit
 46 S.JAmbr. emarratie
mit quàm denuntiet euomendos, vt vel
huiufmodi admonitione cöuerfi, dignú
aliquid cfficiant quo non vomãtur.Nüc
tertium verficulum confideremus.

1I In corde meo abfcondi eloquia

tua,vt non peccem tibi.
fob. 12. Propterea èrgo myßeriú regis bonum
eft abfcondere. Peccat enim IDeo, qui
*Matth. 7. commifíá fibi myfteria putauerit indi*
gnis ele vulganda: Periculum itaq et
non folum falfa dicere , fed etiam ve
ra, fi quis ea infinuet quibus non opor
* tet. Quod vitium quadripertitum eft,
vel adulationis,vel âuaritiæ,vel ia&an
tiæ,vel loquacitatis incautæ : quia dum
adulari vult aliquis ei cui loquitur, ef
* fundit myfterium. Nonnulli etiam ftu
dio lucri mercedem proditionis fequun
tur,vttegenda filentio vendāt loquen=
do. Alij,vt plura noffe videantur,& fci
entiam fuam ia&itent , aperiunt quod
celare deberent. Pleriq. dum fine iudi
cio loquuntur,verbum emittunt;quod
Iob.38.& reuocare non poffunt. Idco}vir laüda
Prow. Io. tur ferius , & non otiofus. Erat homo
abfcódens fermones fuos, vt Apoftolus
Efa. 5o. Paulus, qui nouit quid ို့ီ; fingu
lis, & quándo quid loqui debeat. Vhde
1. Cor.3.& Corinthijs dicit: Lac vobis potum
dedi,non efcam. nondum enim potera•
tis,fed nec adhuc quidem poteftis. Ideo
s.Cor. 16 hqs in tráfitu vidit: unanet autem apud
_
Ephe
 în Pfal.cxviii.oti.ii. 47
Ephefios, quòd oftium fibi magnum a
pértum effet , notum facere gentibus
Îayftcriú Chrifti. Ideo & Salomon tem- Eccls. 3.
pús tacédi, & tépus efieloquédi docet.
Præ ceteris autem Dominus Iefus in
Euangelio declarat fuo , dicens fimile Matth. 1 3
efïè rêgnum cælorum thefauro abfcon*
l dito in agro. Vtiq. non aurum, non ar
i gentum, non pccunia comparari poteft
h Fegno cæloruin : fed eloquia Dómini, Pfal, I r.
elóquia cafia,argentum igne examina
º tura, quibus ipfum regnü acquiritur.
Hunc ergo thefaurum fapientiæ & co
gnitionis abfconditum iri agro, in quo Matth. 13
| lantata funt verba fcripturarum cæ
រ៉ែ inuenerit homo,abfcon
dit illü in corde fuo, nec diuulgat eum,
fciens quia fi diuulgauerit Babylonijs
thefaurum Dei, magnam offenfàm có
trahet, vt dicatur ei ſermone prophe
$ico: De femine tuo accipient & faciét Efa. 3o.
{padones in domo regis. Per quae figni~
ficatur , quia is qui prodiderit diüina
myfteria , pofteritatem animae fuae , fe
minariumq. meritorum habere nö pof
fit. Caue ergo ne diuitias tuas perfidis
: prodas : & fi amicitiam fimulent, non
illis aperias interiora domus tuæ, non
! referés thefauros regios, quos Babylo- I եւ -

nij fcire non debent, ne veniant & ca

piant pofteros tuos,& feminarium vir
tutis ábfcindant. Hoc eft quod etiam
‫أنا‬ in Euangelio dicit Dominus: Nolite Mutth. a.
: - mittere
 48 S.Ambrenarratio
, mittere margaritas veftras porcis. Ideo
bene facit qui abfcondit eloquia Do
** * mini in corde fuo , ficut abfcondebat
iwc. 1. propheta Dauid, ficut Maria quæ com- |
feruabat omnia vcrba Domini Iefu in
corde fuo. Etenirn fi bonum cft viro fer
Prow. 25. mones fuos abfcondere , quanto magis
fermonem Dei cordis noftri gremio 鑒
bemus operire, debemus abfcondere ?
Quarto verfu dicit:
12. Benedictus es Domine, doce me
iuftitias tuas.
Mattb. 7. Non enim quicumq. dixerit: Domi
ne Domine, ipfe intrabit in regnum cg
1orum, fed qui voluntatem Dei fecerit.
Ideo ifte qui correxerit viam fuam a iu
uentute fua , cuftodierit verba Dei in
toto corde, quæfierit Dominum Deum
ſuum , nec repulſusſita mandatis Dei,
& dignus habitus cui committerentur
arcana fapientie,abfcóderit ea in corde
fuo,ne peccaret Deo; quafi habens elo
點 Dei, gratias agit dicens: [Benedi
us es Domine.]& fic defiderat ipfum
goStorem habere, cupiens cognofcere
fecreta legis. & quemádmodum inter
Exod. 21. pretationem habeat: Si emeris puerum
醬 & feruierit tibi annis fex,&c.
quibus premiffum eft , has iuftitias di
{cere , quas proponit in confpe&u fi
liorum Iſrael: ha ca Domino querit di
£cere, quæ homincs docere non pote
**** *** rant»
 in Pſal. cxviii, ott.j. 49
rant, nifi Deus ante docuiffet: quæ pó
ftea quam a Chrifto didicerunt Apo
ftoli, Ecclefia dicit : Introduxit me rex Cant,2.,
in cubiculum fuum. hoc eft,in illud fe
cretum fuü, in quo funt thefauri fcien Coloſs. 2

tiæ & cognitionis fuae. Idco tibi dici

tur: Cum gras,intra in cubiculum tuü. Mattb. «
器uod fignificat mentis animiq. fecretü.
hoc cubiculum iuftitiarum fponfa fé
popofcit induci , cum poft odorem vn Cant.1.
guenti excurrerit,quod femper fluit, &
numquá deficit.Ideo quafi edo&us Pro
pheta iuftitias quinto verfu dicit :
In labijs meis pronuntiaui om. 1;.
nia iudicia oris tui.
- Et quomodo alibi dicit:Iudicia tua fi Pſal. 3 .
cut abyffus multa?Quofhodo Apoftolus
ait:O altitudo fapiëtiæ & fcicntiæ Dei: Rom. 1 1.
quâm infcrutabilia Íunt iudicia eius,&
inueftigabiles viæ eius ? Qujs enim coa
gnouit ſenſum Domini?Si inſcrutabilia
funt iudicia , quomodo ait Propheta:
[Pronuntiaui omnia iudicia oris tui?]
Sed fortaſſe non eadé ſunt iudicia Dei,
uae iudicia oris eius. Si alia funt, bene
រ៉ែ tuis quis fimilis Pſal. 39.
erit ? Et ideo infcrutabilia funt iudicia
eius : quia ex parte ဣန္မာႏိုင္ရို့ & ex 1. Cor. 1 3
parte prophetarnus. Si autem eadem,
nullus nifi Chriftus hoc dicit , qui po
teft dicere : Ego & pater vnum fumius. Ivan. 10.
Diftinguamustamen, nec vereamur ne ~
-

- C impu
 yo S.JAmbr.emarratio
impugnet fe velut contrarijs fcriptura
venerabilis. Confideremus enim quia
Pſal. 35. non dixit: Iudicia oris eius ficut abyffus
multa: fed,Iudicia tua, dixit. nec Apo
Rom. II. ftolus pofuit, Infcrutabilia iudicia oris
. eius: fed,Infcrutabilia iudicia eijus.Pof
fumus enim iudicia Dei aeftimare , quæ
occulta nobis non patefecerit : iudicia
autem oris eius , quæ annuntiauerit , id
eft , quæ per os prophetarum loquutus
eft. Os enim Dei pröpheta intelligitur,
Pſa. 4o. cui dicitur:Clama. Et ille ait:Quid cla
mabo: Et inſpiratum eſt vf diceret:Om
nis caro fœnum. Quod vtiq. loquutus,
oris Dei funétus officio cft, quia loquu
tus eft iudicium Dei. Ergo prophetica
oracula iam non ficut abyffüs , fed etiá
Apeſ. 3. ipfa abyffus : quia nemo potuit in cælo
& in terra aperire librum, nifi Chriftus.
Veniamus nunc ad fextum verfum.
14. In via teſtimoniorum tuorum
deleétatus futn, ficut in omnibus
diuitijs.
Alij in auro, ali in argento, alijin
veſtibus, alij in poſſesſionibus, vinetis,
oleis , fegetibus, alij in operibus piétu
ræ;marmorum,in diuerfis deniq. fingu
li delectationes habent : fpiritalis in via
teftimoniorum cæleftium delc&atur ,
tanquam omne pofsidés patrimonium:
in omnibus diues,ficut Apoftolus dicit:
*• Cor. I, Gratias ago Deo meo fempcr pro vo_
bis,
 in Tſal.cxviii.ott.ii. 5r
bis, in gratiâ Dei quæ data eft vobis in
«ChriftöIefu, quia in omnibus diuites
fa&i eftis in ipfo , in omni verbo & in
omni fcientia. Tantum do&rina Apo•
ftoli Corinthij profecerunt,vt qui ante
non poterant nifi ficut paruuli lac fo- i. Cor. 3•
lum bibere, poftea in omnibus diuitijs
abundarent cognitionis & verbi. Dele
&abatur ergo Dauid in omnibus diui
tijs cognitionis, ſcientiae, ſapientiae, &
in omni a&u bonorum operum. Et fi ,
quis nunc intentus diuinis , triplicem
illam fapientiæ hauriat difciplinâ, $ua
μητικήν , πρακτική , λογικήν , bonus
ſtudio percipiendle cognitionis , Pul
chrior érit exequendæ rationalis mo
ralisq: doctrinæ gratiam tenens . Qui
prophetica ænigmara Dei fpiritu reue^
**
Îante cognouerit , Euangelij altitudi- .. *- -
* *

nem in operibus comprehenderit & cô -

filijs, apoftolici fermonis moralitatem
aduerterit : is tamquam in omnibus di
ues, vberem capiet voluptatem . Et
quia fuauis eft corporalis vóluptas,ides
non quafi pro gratiæ qualitaté cum fpi
ritalibus comparatur, ſed quaſi ad te
ftimonium fuauitatis arcefsitur. Siqui
dem & Apoſtolus docer inuiſibiliä & Rom.I.
fempiterna Dei a nobis per ea intelle&a
eſſe quae facta ſunt. In Canticis quoq.
habemus fcriptum : Equæ meæ in cuf- c„„,, ,.
ribus Pharaonis afsimilaui te proxima
mea. In quo dum velocium équorum
C 2. curfui
 52 S.Ambrellarratio
curfui fimilitudo Ecclefie cóparari vi
detur, aeftimatur diues cius gratia.Non
igitur vnam equam diuitis regis acci
pias, fed abfolüte pro equitatü,vt fæpe
virgil. 3iximus ; qualis oüis illiüs eft pro grege
eclog-3.
ouium. Pharao 蠶vt potentifsimus
rex & prædiues ,habebat equos poten
gxod. 1 5. tes:vnde & fcriptura dicit: Currüs Pha
- raonis. quafi potentifsimum genus ad
bellorum vfum, & fubfidium præliandi.
¥wod. 14. Deniq. his curribus Pharao fugientes
Hebræos facile comprehendit.Sičut er
go equi iunéti concorditer trahüt cur
rum, & patienter fufcipiuntiugum, &
體器 congrua cum gratia, & iugi il
ius fufceptione máfuecunt: fic & con
gregatio nationum gentilibus indomita
moribus fe ante ia&abat. Vbi vero fu
matth.i i. fcepit iugum dicentis : Tollite iugum
meum fuper vos, quia leue cft :& onus ,
£xeum, quia fuaue cft : & cœpit fponfa
Chriſticoncordia & manſuetudine po
pulorum effe fublimis , & toto circúm
Cant. I. ferri orbe: tamquam currus equis velo
cibus fupra mundum rapta afcendit ad
fponfumi. Denique & in pofterioribus
Camt, 6. Canticorum partibus dicit: Pofui te fi
- cut currus Aminadab. Multos currus
habet in fe Ecclefia, quos omnes fpiri
talibus habenis Dominus regit:& vna
anima multas cogitationes habet , quas
Domini habena reftringit & reuocat,ne
quod in præruptum nofter hic currus
- - feratur.
 in Tſal.cxviii.ott.j. 53
feratur. Aminadab autem interpreta
tione , fignificatur Pater beneplaciti,*
cuius filiüs legitur in Numeris Naafon Nan». a.
princeps popüli. Quis fit, intelligis in
terpretatione, ferpentinus: & agnofcis
iftud, fi repetas: quia ficut ferpens, pe•
Pédit in ligng qui te redemit.Ergo ani- Ioab. 3.
ma currus eft Dei, vt ira eius,&libido,
& timor , & omnes fæculares concupi
fcentiæ refrænentur. Ecclefia quoque
currus eft Dei, quæ regenda eft guber-,
naculis Chrifti,fie diuérforum pópulo
rum motus eâ diffenfionesq.perturbent.,
Ille quoque Naafon bene intelligitur “१*-- -
Chriftus , quia virga Aaron conucrfa in Exod.y.
ferpentem I, illos ferpentes Aegyptios
deüorauit.Has ergo diuitias habeamus,
his dele&emur, vt currant nobis equi
rationabiles,& commoremur in præce- .
ptis eorum. Et ideo ait: - • **

In mandatis tuis exercebor,& r g.

confiderabo vias tuas:
Et in tuis iuftitijs meditabor, nö *6,
obliuifcar verborüm tuorum.
În mádatis tuis exercebor.]Qui exer
cetur in verbis Apoftolorum,Tefti Do
mini mandata cognofcit., & confiderat
vias eius, quibus finis eft Chriftus, qui Apoc. r.
ait:Ego fum via, CEt in tuisiuftitijs me Ioan.I4
ditabor, non obliuifcar verborum tuo- .
rum.]Admonet hic locus memores fcrt
pturarü nos efle debere, & iuftitias eius ,
3 non
 54 S.JAmbr. enarratio
non folü fermone, fed etiã operis imi
tatione meditari. Non enim qui difpu
1**m**• • tant legem,& nó faciüt quæ légis fùnt,
fed quifa&ores legis funt,iuftificantur.
In 0{fomarium tertium emarratio.
å Gimel.
Ertia littera fecundum Hebræos.
eft Gimel , quæ Latine retributio
dicitur. Deniq. Primo ftatim verfu hoc
dicitur: -

- Retribueverba
7. cuftodiam tuo, viuam, &
ſeruotua.
: Retribue feruo tuo. J Quomodo fu
pfäl, toz. pra ipfe Dauidait:N9n fecundum pec
- cata noftrareddas nobis,neq.fecundum
iniquitates noftras retribuas nobis : &
hicTpofcit retributionem? Illa videtur
vox peccatoris efTe , hæc bene fibi con
fcij, qui præmia boni operis င္ရန္သူဖ္ရင္ဆိုႏိုင္ငံ
Vnde poffumus etiam hoc inteIligere,
quòd de eius perfona Pfalmus ifteTfor
nùetur, qui natus ex Virgine pro totius
mundi rcdemptione ad dexteram patris
Matth. 16 federe præfumat, ficut ipfe ait : Amodo
videbitis filium hominis fedentem ad
dexteram virtutis. Non eft tamen alie
num , nec arrogans , fi etiam Dauid re
munerationem a Domino Deo fuo pro
z.Tim.4. egregijs laboribus poftulet. Præroga
tiua cft fidei atq. iuftitiæ , de Domini
- fauore
 in Tſal. cxviii. ott.iii. 5;
fauore mercedem vſurpare. Deniq. re
prehenditur Petrus, quia fuper flu&us Matth. r4
ambulans, humano magis dubitauit af
fectu, quàm apoftolica auctoritate praea
fumpfit. In Euangelio quoq. docemur Інс. 17.
habere fidem,& nón hæfitare de ijs quae
fupra hominem funt gerendis. Merito
ergo Dauid in fuperioribus quafi ad Pſal. 1o2.
hüc imperfc&us, fecundum peccata fibi
reddi réfugit atq. declinat : in hoc auté
Pfalmo qui eft pofterior , quafi funda
tus virtutis proceu, retribui fibi fe
cundum fidei operisq. certamina depre
catur. Siquidem etiam Paulus, qui ante
dixerat: Non fum dignus vocari apo r. Cor 15,
ftolus; poftea ait: Repofita eft mihi co 2. Tim.4
rona iuftitiæ, quam reddet mihi Domi
nus in illa die iüftus iudex : non folum
autem mihi, fed & ijs qui diligunt ad
juentum eius. Et Apoftolus ibi po]lice
tur, hic autem verecundius adhuc p re
catur: quod vtiq. non infolentis arro
gantiæ , fed innocentis eft confcientie,
ab ipfo cui feruieris , petere mercedem:
quam defperare , fegnitiei eft materia:
fperare autem ,incentiuum laboris eft.
Pete igitur cófidcntcr, fi merita fuffra
antur, vt talia petendo ftudiofus ela
ಛಿ: ea petitione fis dignior.Quis
athleta fi defperet coronam, defcendat
in ftadium ? aut fi eam poftalet viétor,
offendat? Probatio fpem fácit, fpes có Rom. $.
fidentiam.Iufti ergo talis oratio eft.De- .
C 4 lectatur
 46 S.JAmbr.enarratio
Ieétatur Dominus tali precatione , vt
pro puritate confcientia vtaris auéto
ritate. Tamen quo minus videatur pe
titio arrogans, bene addidit, [Seruo
tuo;]in quo & humilitatis eft gratia, &
I, cor.7. præmium feruitutis. Qui enim vocatus
eft in Domino ſeruus, libertus eſt Do
mini . Quare non praefumat fauorem
Domini, tam pretiofo emptus fangui
Fſ. 8. ne?Magnú tibi eft vocari puerü meüm,
quafi ad feruum dicitur.Si quis ergo eft
feruus , & bene feruit Domino, & nihil
Ivan. 8.
facit quafi feruus peccati, fed qui dicit:
Luc. 17. Seruus inutilis fum ; quod debüi facere,
feci:bene is dicit,[Retribue feruo tuo.]
Gloriofa feruitus, qua pro nobis ferui
uit & Chriſtus. Beata ſeruitus, qua &
tu feruis: fed ita , fi nihil pofsit aduer
farius de tuo ſibi ſeruitio vindicare.

Canf. 1.
Amat ergo Chriftus boni libertatem
feruuli. Deniq, in Canticis dicit: Quàm
fpeciofie fačta funtgena tuae ficut tur
tùris, ceruix tua ficüt redimicula. Vul
tus liberior eft vbi eft caftitatis cófcien
Matt!i.r i. tia:& portare Chrifti iugum fuaue eft,
ſi ornamenta putes ceruicis tuae eſſe,
non onera. Attolle ergo oculos femper
ad Dominum Deum tuum , & quære
Deú,& inuenies. Erige ceruicem, redi
micula non yincula geris.. Muta quoq.
animalia redimiculis gaudent,& phale
rari fibi magis quàm vinculari vidétur.
€amt.t. Genæ ficut turíuris præfcrent infignia
Węrea.
 in pſal.cxviii.ott.ij. fy
verecundiæ, redimicula ceruicis liber- -

tatis attollent fiduciam. Leue eft enim Matth. 1 *

iugum Chrifti,& ideo ceruix eo non - -

premitur , fed leuatur. Similitudines,Cant.*•

inquit, auri faciemus tibi ex diftinétio
nibus argenti , quoadufq. rex eft in de
elinatione füa. Éx ijs enim qui ex lege.
funt & prophetis,mediocriter ante cree
diderant gloriam Domini Iefu : fed he
reditas eius diffufa per popules , quo
frequentius examináta,hoc ampliuseft
approbata. Crebræ enim perfecutiones
Ecclefiæ , iuftorum nobis titulos, mar
tyrijvictorias ediderunt. Itaq.ficut au- 1. Ger-3=
rum bonum', ita Ecckfia quum, vritur, .

detrimenta nö fentit; magis fulgor eius

augetur, donec Chriftus veniat in re
gnum fuum , & reclinet caput fuum in * -

Ëcclefiæ fide.Qui quú veniffet ad oues Matth. 1$.

perditas domus Ifrael,non habebat vbi Matth. 8•
caput fuum reclinaret:nunc autem iam -

redolet fides,ideoq; dicit Ecclefia:Nar- Camt. ■* .

dus mea dedit odorem fuum. Et di
git cum praefumptione, expeôtans retri
butionem . Fragrat vnguentum gratiæ,
ex quo Virgo gencraüit, & Pominus
Iefus fàcramëtum incarnationis affum- -

- 醬 Colligatio , inquit, guttæ confo-

rinus meus mihi : inter vbera mea. re
Ibid.,
quiefcet. Corpus enim fufcipiens Do
sninus Iefus , charitatis fe vincalis illi
gauit,& non folum fe membris neftris.
& pafsionibus naturalibus,fed. etiam
4 crucii
 ------- --

| 58 s.vambrenarratio
-

Philip. z. cruci vinxit: ideoq. ficut colligatio in

- Ecclefize fide, & morali requiefcit gra
camt. 1. tia, Botrus Cypri, confobrinus meüs in
vineis Engaddi. Engaddi,fi locum quæa.
1•/*• 15- rimus , regionis cuiufdam quæ in Iudæa.
- eft , locus fic dicitur, in quo opobalfa
mum gignitur: ſi interpretationem,ten
* - tatio ILatine fignificatur. In illis enim
vineis lignum eft,quod fi quis compun
蠶 fru&tus eſt
igni. Si non incidatur lignum , non ita
fragrat & redolet: quum autem com
pun&um fuerit artificis manu, tunc la
• . . . . erymarn diftillat. Sic & Chriftus in illo
Hebr.$. tentationis ligno crucifixus illacryma
bat populum,vt peccata noftra dilue
ret , & de vifceribus mifericordiæ fuæ.
aac. z 3. fundebat vngüentum,dicens:Pater di
iſ - mitte illis, quia nefciunt quid fáciunt.
| Adami. 19. Tunc ergo in ligno cöpun&us eft lan
| cea,& exiuit de eo ſänguis &aqua,om
- ni vnguento fuauior, accepta Deo ho
º £ia, per totum mundum odorem fan&i
| || ficationis effundens:& quaſi balſamum
ex arbore , ficvirtus, exibat e corpore.
a-«, 3. Vnde ait: Sentio virtutem exiffe de me.
- Inde opobalfamum exprefsius dicitur,
eo quòd compun&tione lignibalfamum:
percauernam pun&ionis erumpit.Com
Qun&us igitur fefus odorem remif$ionis:
! peccatori & redemptionis effudit. Nam.
& conféri&us erat, verbum cum eßet,
a-Cor. 8. homo fàétus:& pauper fa&us , cum di- *
U3C8S
 in Pſal.cxviii. off.iii. 穷罗
ues effet , vt nos illius inopia ditare
mur. Potens erat ,& defpiciendum fe
præbuit, ita vt Herodes fperneret eum, Luc. 23.
& illuderet ei. Terram mòuebat,& hæ Matth. »7
rebat in ligno: cælum obducebat tene
bris, mundum crucifigebat,& crucifi
xus erat:inclinabat caput,& exibat ver.
bum : exinanitus erat, & replebat om
nia . Defcendit Deus , afceñdit_homo: Ioan, 1.
verbú caro fa&um eft , vt caro fibi ver
bi folium in Dei dextera vindicaret.
o đ** • I9e
Vulnus inffi&um erat , & flucbat vn
Habac.z.
guentum. Scarabacus audiebatur,& De
us agnoſcebatur.Refpondit & Chriſtus: Cant. I.
Ecce es bona proxima mea, ecce es bo
na. Quoniam cognouerat Ecclefia my
flerium, & pro tótius múdi redemptio
ne crucifixú Dominum Iefum prædica
bat , meruit audire : Ecce es bóna, quae
me bonum dicis : & ipfâ bona es, quæ
vidiſti gloriæ meæ decorem, & ipſa ſpe
ciofâ es & decora.Qgid eft autem Chri
ftum dicere , Bona es , & decora es, niff
ilIud euangelicum: Conftans efto filia, Matth. 9».
remiffâ funt tibi pcccata tua ? Ergo cui
Chriftus peccatâ donauit, re&è dicit:
[Retribue ſeruo tuo, viuam, & cuſto
diam verba tua.]Non habet in retribu
ဖွံ့ႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္တို႔ႏိုင္ရ
fus venit mun
quia Dominus Ie
um faluare, nő perdere. L**-9"
Ideoq. immemor eft iniuriæ , memor
gratiæ, ficut in prophetico Iibro teftr
ficaturigfe,diccns : Ego fam, ego fum Eß,4g.
- - - C 6, º
qui -
 6o S. Ambr.enarratio
qui deleo iniquitates tuas,& memor n5
êro. tu auté memor efto, & iudicemur:
dic tu prius iniquitates tuas, vtiuſti
ficeris. Quicumq.ergo dicit iniquitates.
fuas Deo, iuftificatur: & quicumq. iu
ſtificatur, retribution é non timet, ſed
expoſcit:qui retributionem non timet,
viüet. Sed quare dixit,[Viuam:] & non
- dixit,Viuo? Quja hæc vita non eft loco
Pſal.87. præmij, quæ in loco mortis eft. Dolet
Pſal. 2 I. Propheta in puluerem mortis fe effè
Åom. 7. dedü$tum.Apoftolus cupit ex hoc mor
tis corpore liberari: & putamus quðd
de hac vita fibi blandiatur Propheta?
Omnia hic plena mortis funt. Intrat
${iere.9. mors per feñeftram , intrat per ofłium,
Pfal. 14o. nifi Dominus oftio tuo ponát cuflodiâ.
Prom, io. Deniq, ex multiloquio peccatum na
fĉitur.Lege mádata Legis ,imuenies fcri
}Noem.. 19. ptum: Qui viuenrs mortuum contigerit,
inquinatur.Quátos tangimus mortuos?
inter quantos mortuos verfamur? Ideo
NMatth.8.. tibi aü&or vitæ dicit:-Relinque mor
tuos fepelire mortuos fuos. Ideo tibi
*phef 5. alibi dicitur:8urge qui dorrnis,& cxur
ge amortuis. Quomodo tibi diceretur:
ီ|ိ a mortuis, nifi inter-mortuos vi
ueres? Ponamus te mūdum effe ab opea.
ribus mortuis, & peccati colluuione.
Qupmodo mundus es, qui in corpore
mortis es,qui inter fepulchra viuis mor
xfä. 49. tuorum?Oportebat primum loqui mor
tuis,yt prodirentde fepulchris{uis. In
- digemus
 −

- in Pſal.cxviii.očij. ér
digemus ergo purgatione, quia tetigi- -

mus mortuos. Lex nos mundari iubet. Nwm.19

€}uis tantus, vt fupra legem fit? Ipfum
Mazaraeum fančtum Dei lege, fi is'teti
gerit mortuum, lex immundü pronun
tiat. Ideoq. radit caput fuum , & dcpo- Num.-6.
nit capillum quafi mon fan&tum, & ite
rum orat vt exaudiatur,qui ante prop
ter mortui atta&um orare non pótuit;
irrationabiles duxitdies, quia irratio
nabili appropinquauerat. Deponit igi
tur mortua , & fuperflua capitis fui , vt
* Chrifto reconcilietur. Ergo fi Naza
reus purificatur,& nos purificari opor
tet.omnes cótigimus mortuü.Quis enim
gloriabitur caftum fe habere cor ? aut Prow. zo.
quis audebit dicere purum fé a pecca
tis? Sit aliquis fortaffe qui in fermonc Iaeob. 3.
non dcliquerit, licet rarus fit ifte , de
quo Deus dicat,ficut de fan&o Iob:ille Iob, i..
non peccauit labijs fùis:tamcn nó fem
per habcre potuit mundas cordis fui co.
gitationes.inijcit fe diabolus in cor ho
iminis , Pone, parata femper& peruigili
euftodia quifquam cor fuum fepferit,
tamen in medio' peccatorum. ver{atur,
neceffe habet etiam ipfè purificari , vt
Efaias cum dixiflet: Miſer ego, quoniá Eſk, ó
immunda:labia habeor, & in medio^ po
puli verfor imműda labia habentis: fa
tim defcendit vnus de Seraphim, & cố
tigit labia eius carbone, vt immunda
eiùs labia raundaret.Non vnum eft ba
- ptiſmar
 -62 S.JAmbr.enarratio
rifma:vnum eft quod hic tradit Eccle
fean. 3. fia, per aquam & Spiritum fan&um,quo
neceſſe eſt baptizari catechumenos. Eſt
aliud baptifma , de quo dicit Dominus
Luc. I 2. Iefus:Baptifmo habeo baptizari , quod
vos nefcitis. Et vtique iam baptiza
AMatuh. 3. tus in Iordane fuerat , ficut fuperiora
declarant : fed fit hoc baptifmum paf
fionis, quo etiam fanguine fuo vnuf
quifq. muridatur. Effetiam baptifmum
in paradifi veftibulo , quod antea non
Gen. 3." erat : fed pofteaquam peccator excfu
fus eft , coèpit effè romphæa ignea,quam •
pofuit Deus,quæ anteà nó erat,quándo
peccatum non erat. Culpa cœpit,& ba
ptifmum coepit, quo purificentur qui
in paradifum redire cupiebát,vt regrefsi
Pſal.65. dicerent:Tráfiuimus per igncm & aquã.
驚 aquâ, illic per ignem. Per aquâ,
vt a6luátur peccata: per ignem,vt exu
rantur. Sed, quod eft grauius , & hic
ignem , & illic fuftinemüs. Quis eft qui
in hoc igne baptizat ? Non prcsbyter,
Matth. 3. n5 epifcopus,non Ioannes, qui ait:Ego
vos baptrzo in pœnitentiam: non ange
lus, non archangeIus, non dominatio
nes,non poteftates, fed ille dc quo Ioan
Ibid. nes ait: Qui venit poft me , fortior me
eft,cuius n6n fùm dignus, calceamenta
porra re : ipfe vos baptizabit in Spiritu
fán&o.& igne. Habet ventilabrum in
manu fua,& permundabit aream fùam,
&cõgregabit triticum in herreum fuű,
Palcas
 in Pſal.cxviii. off.iii. 6;
-- tཤ་བཟ༔ autem comburet igni inextingui
ili. Non de hoc baptifmate , quod fit
per facerdotes Ecclefiæ,diítum ipfe Do- ' '
minus teſtificatur. Siquidem poſt con
fummationem fæculi mifsis angelis qui Matth. 1 3;
fegregent bonos & malos, hoc futurum -

eft baptifma , quádo per caminum ignis

iniquitas exuretur,vtin regno Dei fule -

geant iufti ficut fol inregno patris fui. Ibid.

Et fi aliquis vt Petrus fit, vtIoannes ,
baptizatur hoc igni. veniet ergo Ba
ptifta magnus (fic enim eum nomino ,
quomodo nominauit Gabriel , dicens:
Hic erit magnus) videbit multos ante Luc. 1.
paradifi ftantes veftibulum , mouebit.
romphaeam verſatilem, dicet is qui a Gen. 3.
dextris funt,non habétibus grauia pcca Matth.2.3.
cata: Intrate qui præfumitis, qui ignem
non timetis. Praedixeram enim vobis : ' .
Ecce venio ficut ignis. Et per Ezechiel Eß.66.
dixeram:Ecce proficifcar in Hierufalé, ER#ch. 2*
&infufflabo in vos in igne iræ meæ, vt
tabefcatis a plumbo & ferro: Veniat er
go-ignis confumens , exurat in nobis Deut.4-.
plumbum iniquitatis, ferrum peccati, Malach. 3
faciatq; nosaurum fincerum. Vrat re
nes meos & cor meum, vt bona cogité: Pfal.z. §.
ea quæ caftitatis funt,concupifcam.Sed -

ia hic purgatus,iterum, neceffe habet.

illic purificari:illic quoq. nos purificet,
quando dicat Dominus : Intrate in re- Matth.25;
-
quiem meam. vt vnufquifque noftrum,
vßussomphæa illa flammea,non exu
º,
-
#us,
 64 S.JAmbr.enarratio
ftus,introgreffus in illam paradifi amo*
nitatem,gratias agat Domino fuo, di
Mſal.65. cens:Induxifti nos in refrigerium. Qui
ergo per ignem tranfierit , intrat in re
quié. Tranfit a materialibus atq. mun
danis ad illa incorruptibilia atq; perpe
1. Cor. 3. tua. Alius ifte ignis,qucrexuruntur pcc
cata non voluntaria,fed fortuita,quem
parauit feruulis fuis Dominus Iefus,vt
eos ab ifta cómoratione, quæ permixta
eft mortuis, etnundet : alius ille ignis,
ué deputauit diabolo & angelis eius;
AMatth. 25 麗 quo dicit:Ite in ignem æternum.quo
Luc. 1 6. ' ille diues ardebat,qui ftillari fibi de La
zari digito pofccbat humorem. At ve
ro Lazarus in Abrahæ finu recumbés,
vitam carpebat æternam, quam fibi pro*
mittit Propheta,dicens: [Viuam,& cu
ftodiam verba tua. ] Viuam , ait, quafi
nondum viuens. hic enim in vmbra vi
- uimus. Ergo ifta vita in corpore,vmbra.
rob.8. eft vitæ afq. imago,non veritas.Deniq.
Pſal. 38. in imagine ambulat homo, 8 in regione
Efúie 9. vmbrąémortis gonfiftimus. Sed fiquis
non ad terrena oculos mentis intendat,
fed adfpiritalia erigat, vt posfit dicere:
rbre. 4. Spiritus ante £aciem noftram Chriftus
Ibid. Dominus:dignus erit qui dicat:In vm
Ioan. 14. bra eius viuemus. Chriftus enim vita
eft:& ideo qui in vmbra Chrifti viuit,in
vmbra vitae eft. Meritoq. ahbi dicit fàn
£ffil. 1 6. &us Domino: In vmbra àlarum tuarum -
protege me. Omnes-ergo, etiam {an&i,.
ina
 བས་----------- -───────།

in Pfal. cxviij. o&.iij. 6$

in vmbra ſunt quàmdiu ſunt in corpo-2.Cor. 5.
: re:non perfectevident, ſed ex parte co
gnofcũt. Ipfe Paulus ait:Ex parte enim 1, cor.i 3.
cognoſcimus. Ipſe vas electionis, cui Act.9.
Chriftus oculos reddidit, & fua illumi
nauit gratia, nô facie ad faciem, fed per
fpecufum videbat. Et Dauid reuelari ї. уerf.
oculos fuos petit, vt remoueretur vm- Јед
bra, quæ internum oculorum impedie
bat obtutum. Regionem autem hanc
mortuorum effe quis dubitet, cum fan
&tus ipfe dicat: Placebo Domino in re-Pfal. 114,
gione viuorum ? Qgia perfe&e hic pla- , . . T
cere nemo poteft,vbi etiam fi fieri pof
fit vt fua peccata non habeat , in ipfa
tamen mortuorum regione viuendo,pu
rificatione indiget, quæ at.contag igne Num.19.
ಳ್ಗ huius abfolua
eum In vmbra -

盟 ic viuimus, & ideo in wmbra cu -

odimus verba Dei.Et vt exemplo vta- º

mur,vtiq.ante eramus ſub vmbra-legis,
quádo cutodiebamus neomenias & fab Colofz.
bata,quæ funt vmbra futu*#orum : ficut
hodieq. Iudæi, qui veruffifabbatum nó
vident, qui exeinplari & vmbræ defer- Hebr. s.
uiunt.Nes quoq. fecundum Euangeliü
nunc viuentes, vmbram fequimur ver
borum Dei. Nathanael fub arbore fici Ioan.I..
videtur, Dauid in vmbra alarü Domini Pfal. 1 6.
Iefu fperare fe dicit,Zacchæus in arbo- Luc. 19.
rem fycomori afcendit vt Chriftumvi
*
deret. Nobis quoque expandit manus Efa.6$,
fuas Iefus, vt totum müdum obumbra
- rets.
 66 S. Ambr.enarratio
Cant. z. ret. Quomodo non fumus in vmbra ,
qui crucis eius protegimur velamento ?
Quomodo non fumus in vmbra , quos
crucifixus a malignitate fæculi, & cor
poris ardore dcfcndit * An nefcimus
quoniam verbum Dei veniens in hunc
'mundum , non ficut verbum aduenit ,
foan I.
quale in principio erat, quale erat apud
Philip.z. Deum,féd femétipfum exinaniuit, for
Eſa. I ‫ه و‬mam ferui accipiens ? Venit in nube le
ui:& cum effet virtus altifsimi , obum
Lис. I. brauit Mariæ, vt transfiguraret corpus
Philip.3. humilitatis noftræ conforme fieri cor
pori gloriæ fuæ - Sicut ille ergo muta
uit forma cum ex Virgine naſceretur;
ita & nobis fermones 揽 transfigurati
videntur cum leguntur in Euangelio ,
cum fpecies eorum videtur in fcriptu
ris ஆ per fpeculum , quia tota veri
s.Cor. I3. tas*hic non potcft comprehendi. Cum
autem venerit quod perfe&um eft, non
iam per defcenfionem, non per fpeciem
vt transfigurati, fed integra atq. expref
fa veritatë refplendcnt. Neque te fio
ueat quod ait:£Et cuftodiâ verba tua.]
quafi multa ,& non vnum verbum. Nä
qui vhum verbum cognouerit, multa
verba cuftodit. In vno enim multa süt,
& in multis vnum eft. Probandum eft
點 quomodo vnum verbum multa
nt , & multa verba vnum verbum fit.
· Nec eſt difficile doceri,cü dixerit Apo
Celeff-r- ftolus quia ipfe eft imágo Dci inuifibi
lis»
 în Pfal.cxviii. otiiii. 67
his, primogenitus omnis creaturæ, in
quo creata funt omnia in caeleftibus &
in terra,fiue vifibilia fiue inuifibilia, fi
ue fedes,fue dominationes, fue princi
patus,fiue poteftates, omnia per ipfum
& in ipfo creata funt. Vnum eftigitur I •Cer. $3,
verbum quod operatur in fingulis:&
cum in fingulis operatur, operatur om
nia in omnibus. Hoc verbum vnicum
apud patré fe diffúdit in plurima , quia
de plenitudine eius omnes accepimus. Ioan. Ie
Itaq. fi videas fingula omniü quæ crea
ta funt in i; 醬 in fingulis vnum
verbum effe omnium, cuius pro captu
noftro participes fumus. In me verbum
eft humanum*, in alio verbum cælefte,
verbum angelorum. pleriq.funt qui ha
bent verbüm dominationum & pote
ftatum. Verbum eft iuftitiæ,verbum ca
ftitatis,verbum prudentiae, verbum pie
tatis, verbum etiam virtutis. Sic vnüm
verbum multa funt, & multa verba
vnti ſunt. Nec vero arduum iſtudaeſti
mari,cum legerimus quia omnia poteft Sap 7.
fpiritus fapientiæ. Itaq. ficut alij datur 1 , Cor, Is.
per fpiritum fermo fapientiae,& alij fer
mo fcientiæ fecundum eumdem fpiritû,
alij fides in eodem fpiritu,alijgratia cu
rationum in vno fpiritu , alijoperatio
virtutum,alijfpiritus cognitionis , alij Eſa. I 1 »
fpiritus confilij plenioris, alij fpiritus
fortitudinis , alij pietatis fpiritus,& in
omnibus vnus atq. idem fpiritus eft,di I. Cors I2.
- uidens
 68 S.JAmbr.enarratio
- uidens fingulis proutvult : ita eft fpiri
*cli 7. tus prophëtarum, eft fpiritus Apofto
lorum,eft etiam artificum fpiritus,ficut
£*od. 33. & Befelcel & Ooliab, quos impleuit
-
Dominus fpiritu diuino fapiëtiæ & fcié
tiæ,& omnis artis , vt facerent ami&um
& tabernaculum atq. altare fecundum
fenfum quem dedit his Deus, fed etiam
ceteris fäpientibus intelligere & facere
omnia opera fecundü omnia que Deus
Exod. 36. imperabát. Itaq. fecerunt quæ non di
dicerant,nec viderant, fecüdum ea quae
his fpiritus Dei demonftrabat. Et ple
rifq. videturalius Apoftolorum fpiri
tus, alius prophetarum , & diuerfüs in
m.Cor. ix. fingulis : fèd non eft diuerfus , fed vnus
eft fpiritus,diuidens genera diuerfa vir
tutum. Vnde non dubium videri debet,
fi alijs verbum apoftolicum , alijs pro
醬 alijs euangelicum, alijsver
um operatorium eft datum: & vnum
eft verbum diuidens fe fingulis pro no
ſtra poſsibilitate, vel proſua volunta
ria largitate. Hoc verbum igitur, quod
eft caput omnium,hic per fjcculum vi
dco,& ideo verba Dei hic cuftodire n6
s.Cor. 3. poffum : fed cum videro gloriam eius
reuelata facie,tunc viuam,& ita viuens .
etiam verba diuina cuftodiam. Ideo er
go fecundo verfu dicit. - -

sg. Adaperi oculos meos, & confi

derabo mirabilia delege tua.
º - ui
Գայ
 ੋਂ

in Pſal. cxvii.ot.i. 69
Quj adaperirifibi oculos petit,vtiq.
&grauari iatelligit . Neq. enim medi
If cum rogat,niß qui remedium ægritudi- Mattb. 9.
t
ni fuae pofcit. Dicit ergo iftc ad medi
cum vénientem de cælo: [Adaperigcu- Pfal. uos
los meos. Si turbatus et 蠶
le dolor omnis fedatur collyrio. ſin ve
ro acies eius humoris fuffufione præte
xitur, maiora remedia quæruntur. Eft
ergo ficut in oculis corporis , ita etiam
in oculis animæ huiufmodi quædam paf
fio, quæ ingrauefcatncceffe eft,nifi bo
nus medicus velamen illud abftulerit,
& nebulam quandam concreti humoris,
quæ impedire,vel potius operire 2ne vi
deat quæ videbat,mentis æftimatur ob
tutum . Irrepfit ægritudo veteris fer 1. Cor. 5.
menti,eo quód
> nonexuimus vel genti
lem , vel Iudaicam fuffufionem , quum
primum vcniremus ad Ecclefiam , non
audiuimus dicentem boni medic i difci
pulum : Expoliantes veterem ho mnncm Colof: 3•
cum actibus ſuis , induite nouum , qui
renouatur in agnitione fecundum ima
gincm eius qui creauit cum. Su
ftiuit ergo fe aliquis, non expo體下
ia uit :
2. Cor.5e
ferpit grauior ægritudo, grauât oculos
diuturnum velamen , non potcft quif 2. Cor. 3•
quam illud auferre , non angelus, non
virtutes,non dominationes, non pote
ftates.Manet velamen,le&ionem impe
dit, vifionem obducit, quod non rcüe
latur,inquit Apoftolus, hoc cft, a quo Ibid.
cumq.
 ‫ל‬oitarrane.rhmAJ.S .
eumq. alio, nifi in Chrifto fuerit eua
cuatum . Quum vcro conuerfus huiuf
modi fuerit ad Dominum , auferetur
velamen. Habes igitur quomodo aufe
- ras velamen quod manet fupra oculos
cordis tui. Conuertcrc ad Dominum,&
velamen cadet. Conuerfus cft Paulus,
A{h. 9. ad benediétionem Ananiæ velut fqua
mæ ceciderunt at, oculis eius : & vidit,
qui per triduum ante non viderat : fi
mul oculus corporis animæq. fanatus,
uia medicamentum ei medicus demon
ಸಿÏ ilic de cælo, de quo fcriptum
Pfal. io6. eft : Mifit verbum fuum,& fanauit eos,
& ex omnibus infirmitatibus fuis {ibe
Eccli. 38. rauit eos. Nó eft medicus ifte de terris,
qui onnes curat infirmitates, & popu
los integre fanat. Mitte ergo pater me
dicuin ಸಿÌ! verbum tuum,ape
riat oculos meos. Et Apoftolorum ocu
L*• 34• li claufi erant, nifi eo§ lefus aperuifïèt.
Denique duobus ex his euntibus in ca
ftellum cui nomen Emmaus, quum in
terpretaretur fcripturas, & benediceret
Ibid. eos: Aperti funt, inquit, oculi eorum,
& cognouerunt eum. Ergo nifi fefus
aperuiffèt nobis oculos, nemo vidiffet:
nifi Iefus fufluliffet velamen,nulli Euam
gelijgratia refulfiffet. Et Petrus clau
fos habebat oculos,& loannes claufos
Habebat oculos, & Iacobus claufos ha
Matth. 17. bebat. Deniq. in monte grauati erant
fomno,fed excitante maieftatis fulgore
 în Pfal. cxviii. otiiii. 7r
diuinæ , oculos cordis fui aperuerunt.
Et quia fiti in corpore, plene videre nö
poterant,obumbrauit cos nubes,ne cor Ibid.
oris oculos gloriæ cæleftis fulgor he
etaret. Qgis igitur tantus vt aperiat
oculos, & legis videat facramenta, nifi
ei Chriftus demonftret ? Non Moyfes
tantus. Deniq. iubéte Domino virgam Exod. 4.
proiecit, & faéta eft ferpens, & fugit ab
ea : apprehendit iterum caudam ferpen
tis , & fa&a eft virga : & adhuc non co
gnofcebat myfterium , quo declaraba
tur defcenfurum in terras Dominum
Iefum, qui quum fe exinanifIet,poni in Philip. z.
crucem, & proijci pateretur in tumu
lum, quafi ferpens dé virga fa&us : quia
in tumulum proie&us, de quo fecüdum 1. Cor, 15
oracula legis refurgens,in gloriam Dei,
diuinaeq, fedis regale cófortium de fer
pente remearet . Apprehendamus ergo
& nos caudam ferpentis illius crucifixi,
vt poteftatem eius regiam pofsimus
agnofcere. Et illa quæ in pedes eius mi
fit vnguentum,tenuit euih.Caudam er Matth. 28
go ferpentis apprehendit Moyfes , & Exod.4.
apertum eft os eius. Non erg6 locutus
effet de eo , nifi ipfe Dominius os eius
aperuiffet. Dauid adaperiri fibi oculos
hic petit,& in fuperioribus dixit : Quis Pſal.4.
oftendit nobis bóna 3 Erat fub lege nu
tritus, fciebat quia lex vmbramThabet Hebr. 16. -

futurorú bonorum : ipfà bona iam non

Per vmbram , fed apertis oculis videre
@以°
 72 S.JAmhr, emarratio
£febr. 8. cupiebat . Nouerat quia exemplari &
vmbræ cæleftium myfteriorum feruie
bant,qui fecundum legem Moyfi defer
uiebant . Volebat ipfam cultus diuini
comprchendere veritatem , & ideo vt
2• Cor, 3
ab oculis fuis velamen decutcrct, con
uerſus ad Dominum deprecabatur, di
cens: [Adaperi oculos meos,& confide
fabo mirabilia de lege tua.] Intellige
bat vere militiam eflè cæleftem, quám
pofsit vnufquisq. ex lcge cognofcere,
cui tamen Dominus reuelafTet . Qgjs
enim dc terrenis ad cæleftia, de vmbra
ad claritatem, de exemplari ad penetra
lia veritatis humano gradu fine diuino
' du&u poffet afcéderc? Qujs potefl con
£f&. 86. fiderare altare illud cælefte,verumq. il
lud templum,facerdotes & leuitas,non
iftos fecundum carnis officia , fed illos
fecüdum fpiritus gratiam? Deniq. hanc
folam fibi gratiam pro maximis optauit
Pal. 26. Dauid, dičens: Vnam petija Domino,
hanc requiram , vt inhabitem in domo
IDomini omnes dies vitæ meæ : & vt vi
deam deleçtationem Domini , & confi
derern templum eius. Qujs poterat co
Deut. 16. gnofcere quòd offerret diues magnum
munus , fecundum quod poteft manus
* eius, vt ioluatur eius peccatum ? Quis
poterat intelligere, fi non habcret quis
Leui, 14. offerre, verbi gratia, arietem, quia non
foluebatur eius peccatum ? Qujs pote
Leui. i 1. rat aduertcrc quæ cfient illae immundi
- tiæ,
*
 in Pſal. cxviii, ott.ij, ‫יגל‬
tiæ , quas foluit non lex quam putánt.
Iudæi, fed lex fpiritalis , quam Paulus Rom. 7.
agnouit? Quis poterat videre remifsio
nes peccatorum veras, quarum exem- Lfwi. z.ya
plar in lege, veritas in Euangelio eft, `
dicente Domino Iefu: Dimiffâ funt tibi Luc. 7.
peccata , non per hircorum fanguinem, Hebr. 9.
fed per hoftiam fui corporis ? IIle vtiq. -
diues in lege, qui perfe&tæ maieftatis in
Chriflo plenitudiné confitédo,& quafi
eam quibufdam ad illud altare cælefte
fidei manibus offerédo, peccatum fuum
foluerit. Ille videt verùm facerdotem, . . •,
qui videt principem facerdotum : ille `
templum verum confiderat , qui audit
dicentem - Soluite templum hoc, & in Ioan, 2.
triduo excitabo illud . Magnum tem- s, * *.
plum, de quo virtus exibat , & curabat Luc. 6.
omnes. Miirabile illud altare, in quo
vnius agni facrificiă tulit peccata mun Ioan, I.
di. Ille præftantifsimus leuita,qui venit
non vt miniſterium exigeret, ſed vt om Luc. 22.
nibus exhiberet fuæ minifteriü pafsio
nis,cui portio Deus,qui hic nihil poffc, Num. 18.
derit,vt qmnia pofsiderct. Quid áutem , .. ;
dicâ de Hcbraeo, quem lex fex tantümo Exod. x i.
do iubet feruire annis , & feptimo an
no exire a feruitio ? Quis ifté Hebræus
feruus? Qujs Hebræus libcr poterat in
telligi? Quis tätus, vt annos æternos in Pfal.7 3.
mente habens,videat verum Hebræum, ,s ', ;
qui non in perpetuum manet feruus 5 `
fed (ex annis fcruili funâus obfequio,
*.
D fepti
 74 S.JAmbr.enarratio
feptimo anno gratiam libertatis adipi
fcitur ? Cuius videtur Ifaac patriarcha
feruitutis & libertatis nő ignoraße my
Geb. 27• ' fteriü, qui ait: Seruies fratri tuo, & erit
cum depofueris & folueris iugum eius
a collo tuo.fignificâs fore tempus, quo
& fi quis feruierit hic pofitus fratri fuo,
Leui. 25. poftea tamen exa&is annis , qui fex iftis
diebus, atq. iftis quos hic cxigimus men
fibus colliguntur, foluat iugum a cer
uice fua , quod fit feptimo anno remif
fionis. Conijcere poffumus verum He
ees. 39. bræi typum in Iofeph, qui portauit fere
uitutis iugum,fed eum culpa non cepit,
non carcer inclufit , non Âegyptus'de
colorauit.Conijcimus in Petro,Ioanne,
A&t. 13. Iacobo , qui creati & inftituti fub iugo
- legis,foluerunt tamen fratris fui Iudái
cum iugum,vbi legitimæ tempus quietis
aduenit, quando refulſit his remiſsio
peccatorum: & hoc tamen hic in vmbra
adhuc geftum comparatione cæleftium.
Quanta autem quies illa , quæ ex lege
conijcitur, in Euangelio reuelatur,di
Ioan. 17. cente Domino Iefu : Volo vt vbi ego
fum, & ifti fint mecum ? Quåm beatus,
qui iftius habitationis fru&um , quietis
confortium illic. potuerit promereri?
Tunc intelligit quid fit aperuiffe ocu
los vt videret mirabilia de lege Dei.
I.uc. 3. Bene admonuit leétio Euangelij quæ
- decurfa eft , in qua fanatus eft leprofus
ille, qui ait: Si vis, potes me mundare:
- in
 in Pſil.cxviii.ošij. 7-5
in voluntate Domini cóftituens pote
ftatis effe&um. Cui refpondit fimiliter:
Volo, mundare. Præmifla pietas volun Ibid.
tatis, fequuta potcftatis au&oritas eft.
Omnibu3 dicit Iefus,Volo: qui nóvult
effe peccatum. Velle Chrifti,commune
in omnes eft: mundari , fidei eft creden
tis in Chriftum. Et tetigit eum. Tangit 1üd.
eos,quorum fide tangitür.Deniq. dicit:
Tetigit me aliquis. fentio enim virtuté Lut.8.
'exif[ède me.Habes operationem imma=
culati corporis, habcs remifsionem di
uinitatis.Sed vt plenius fanaretur, ape
ruit oculos eius , diccns: Vade, oftende Luc. 5.
te ſacerdoti. Multos ſacerdotes habe Hebr. 7.
bat fynagoga:fed qui oculos aperit, fal
fos non vidit facerdotes,verum afpicit.
Qujs eft verus facerdos , nifi ille qui eft
facerdos in æternum ? Et ideo patcr di
xit ad eum: Tu es facerdos in æternum. Pſal. 109.
Aperuit ergo oculos eius,& vidit, & in
tellcxit quäle munus pro emundatione Lис. 5. -
ſui debcret offerre. Beatus qui audit Арес,1 •
hac, quanto beatior qui videt, qui ſe
vero poteft oftendere fácerdoti, vt non
: habeat quod timeat in fe videri , qui fc
prius aſpicit facie reuelata? Nam niſi
ipſe ſe prius viderit , non audebit ſe
6ftendére, ficut Adam qui fe occultare gem. 3
cupiebat, quia fe non agnofcebat. Sed
iam etiam id quod fequitur confidc
'remus. - -
-
- -

-
* * * * * * * * * **, *:: * :
: - - D z Ad
 S.JAmbr.enárratio.
19. Aduena ego fum in terra: neab
fcondas a me mandata tua. .

- Non cuiufcumq. vox ifta eft,fed eius

qui terrenis renütiauerit voluptatibus,
& omnis mundanæ cupiditatis exuerit
affeétum. Ille eft in hac terra aduena ,
philip. 3. qui poteft dicere: Noftra autem con
Pfal. i4i. uerfàtio in cælis eft, qui fuam habet in
Domino portionem, qui poteft dolere
rfal. 1 1 9. quòd diutius viuat in terris , qui vitae
huius longæuitate laffàtur, cui proli
xitas habitationis huius faftidio fit,quâ
Арос.8. fan&us auerfatur , & dicit : Væ ijs qui
habitant in terra. Qui diſſolui non ti
Philip. 1. met & fi ſoluatur, praeſumat ſe cum
hrifto futurum:hic vere peregrinus in
Ephefz, terrº eft,quia fanétorum cft citiis, & do
A{,,;,. 3. mefticus Dei , & thefaurum fibi condit
in cælo.Non vtiq.is exiens de Aegypto,
Num. 14. in hanc intelligibilem Aegyptü femea
re defiderat, nec depofitæ feneétutis &
mortis pauefcit confinia , nec horrea
ILwc. 12. ftruit mefsibus recondendis,iam alienis
vićturus actatibus, ſed ſola diues virtu
tum fœcunditate , ea cögregat quæ fibi
nec fene&us perditum daré, nec mors
posfit auferre. Meritoq. dicit:
. zo. Concupiuit anima mea defide
rare iudicia tua in omni tempore.
• Quod vtiq. non facit nifi libera vin
culis,nec folüm a vinculis folicitudinis
faecularis , fcd etiam a vinculis çharita
-
- -

* ~*
-

&
rr
&l tis

-
 in Pſal.cxviii. off.iii. ‫לל‬
# tis humanæ. Vincula complura funt in
hoc faeculo : vincula funt defideria vi*,
: . uendi , vincula funt obleétamenta vo
luptatum, vincula funt hon9rú,vincu*,
la coniugij. Deniq.dicit tibi bonus.ma-,
: gifter: Sólütus es áb vxore 3 ne quæfie- 1. Cor. 7.
ris vxoré.iNec tamen, peccat qui vxoré.
acceperit,fedinne&it fibi vincula men
tis, quia folicitus eft quomodo Placeat. IbiJ.
vxori. Beatior eflet, fi Deo foli placere,
defideraret. Cernis autem quia ligatus.
eft, quia fui non habet corporis pote - .

ftatem. Ergo quia mandatum Dei eft, ാil...

quod Legis oraculo , & Apoftolico fer- Matth. io
mone depromptum eft,ne quis vxorem,
diuitias,honorem , necefsitudines Deo
præferat:qui autem prætulerit , fit ob
noxius iudicijs Dei: ideo ಶ್ಗ
: ne abfcondat ab eo Deus mandata fua.
Quj enim mandata Dei cognouerit, &,
cuftodierit, non refugit 醬 diuina,
£ed defiderat; meritoq. tamquam reue
làtis Gbi mandatis ait: [Concupiui de- .:
fiderare iudicia tua in omni tempore.]
Non dixit,Concupiuiiudicia:fed,£Cö?
cupiui defiderare.] Sicut enim vita vi
uere plus eſt quàm viuere (viuere nam
que commune etiam huius eft yitae, vita,
áutem viuere beatorum eft) fic concu
pifcere vt defideremus iudicia Dei, plus
eft quàm defiderare iudicia. Concupi
fcimius enim defiderare, quafi non fit.
poteftatis noftræ defiderium,fedgratiæ.
:4' ... ‫هﻭ‬ .D 3 Dei
 •78 S.vAmbr. enarratio
IDei. Cum enim Dominus oble&ari nos
viderit cupiditate defiderij iudiciorum
fuorum,fóbrium auget affeStum. Cum
autem peccamus , non concupifcimus
deſiderare iudicia Dei. 醬 enim ægro
tus vri defiderat , vel incidi, vt pofsit
recipere fanitatem. Refugit qui grauius
aegrotat,ne vratur,ne incidatur,ne alli-.
- getur, ne abſtineat a cibo. Qui autem
' íalutarem habet valetudinem, medico
fecurus occurrit. Vnde etiam Dominus
fac. zz.: nö otiofe ait: Defiderio defideraui hoc
pafcha manducare vobifcum.nő folum
defiderans, fed etiam geminato defide
rio concupifcens remiſsionem tribuere
peccatQrum. Concupifcamus ergo &.
nos deſiderare iudicia Dei. Bona con
i. cor.i , fcientia, quæ cum examinatur, proba
tur. Et concupifcamus defiderare in
omni tempore , vt nullum momentum.
bonæ prætereat vacuum cupiditatis.
•1. Increpafti fuperbos: malediéti
qui declinant a mandatis tuis. ;
phitip.z. 7 Cum Dominus Iefus per obedientiâ
genus humanum redemerit , iuftitiam
Gen. 3. feformauerit,ferpens autem per inobe
dientiam peccatum introduxerit , quid
vitij habeat fuperbia,hinc æftimare pof
1.Ioam. 1. fumus, cuius au&or diabolus eft, quiem
Efa. 14. : inducit Prophcta dicentem:Ponâ throa
nú meú fuper nubes,& ero fimilis altif-
ſimo.Itaq cum ſit nequiſsimus, vt ho
• *- C taOr€Dù
 in Pſal. cxviij, ott.iii. 79
noré non dederit Domino Deo noftro,'.
pciores tamen difcipulos erudiuit. Ille .
enim fe fic exaltauit,vt vellet æquari &
: fimilis effè altifsimo: difcipulus autem, :
eius, vt fignificatur ab Apoftolo, indi
gnaturus éft æqualé fe fimilcmq;æftima
: íi Deo.Scriptú eft enim: Cum reuelatus 2.Theff.x.
fuerit homö iniquitatis,& filius interi-,
tus, qui aduerſatur & extollitur ſupra
omne quod dicitur Deus. ಶ್ಗigi
tur ſimilé honoré præſumit, hic ſupe
rioré. Ideoq. & Dóminus ad difcipulos
fuos dixit:Maiora his facietis.vt quibus Ioan. 14.
ferpés plus ademerat, quâm ipfe ämife
rat, maiora Chriftus facere donaret ,
: quàm ipfe in terris fecerat. In fe enim
voluit principé mundi fallere, in difci- Ibid.
pulis triumphare. Itaq a tanto volés cri
mine vindicare humaná genus, introdu
xit Pharifeum & publicanú in templo Luc. 19.
orantes:& docuit, etiam fi bona cetera
'habeat, quòd magis fuperbus offendat,
quàm humilis qui nullâ virtutum dote
fubnixus fit. Studet enim fupplantare
diabolus bonis opcribus interitòs.Quá
tum laborauit Pharifæus ille ne rape
ret aliena,ne iniuſtus eſſet,ne adultcra
ret?Quantü laborauit ne peccaret,ficut
ф.
peccabat publicanus?Quantü laborauit
vt bis in ſabbato ieiunaret? Quantüla
borauit vt decimam daret omnium qu£
*
acquireret? Qujs noftrum hæc facit?
Quanti habent poffefsiones, & foli in
D 4 cubant
 $o S.JAmbr.enarratio
1st 12. cubant frućtibus, & ſolis fibi meſſes re
<condüt ? Aduertit hoc diabolus,& per
£udit eum vlcere graui, vt non teneret
Coloß. 2. caput,mente carnis inflatus : & in co in
uo laudabilis fore crederetur, ibi re
prehéfibilior iudicaretur. Agebat enim
•Iwc. 18. gratias Deo quòd non effet raptor,adul
ter, iniuſtus. Quåm noxie ei luétatus
eft ferpens , & grauibus eum fpiris liga
uit ? Superioré fecit, vt de altiore deii
ceret : inferiorem fe praebuit , vt fubli
miorem cafu grauiore profterneret. Má
- la ruina eft arrogantiæ,quæ fuperiorem
- {ubruit. Mala hæc lu&ta ferpentis , qua
. fe in 醬 torquet anfraëtus. Inf!a
re volcbat& Paulum. Quem Paulum ?
6alat.1. • Illum vtiq. Apoflolum non ab homi
nibus,neq; per hominem, fed per Iefum
Chriftum. Et pæne deceperat,ita vt fti
z.Cor. 1* mulum carnis fuae,qui fe humiliabat,ro
garet auferri. Sed bonus Dominus, 鸞
Paulum infirmitatibus vellet facere for
Ibid. tiorem,adhibuit ei angelum fatanæ, vt
fuis diabolus artibus vinceretur. Non
luc. 18. mentiebatur Pharifæus,immo etiam ve
-ra dicebat:fed omnis qui fe exaltat,etiâ
fi vera dicat,offendit.Deniq. probatior
Ibid. Pharifæus ingreffus eft templüm, quàm
publicanus:& tamen condemnatus exi
uit. Quantum crimen ſuperbi,vt ei etiá
Matth., 1 adulteri præferantur.Deiiiq. I)ominus,
Iacob.4 qui alijs donat,fuperbis refiftit,& tam -
<quam congreditur ijs qui fe exaltan ta
biq.
 -
-

in Pſal.cxviij.oč.iii. 81
fibiq. hoc certamé vindicat:& qui alijs
compatitur, arrogantes increpat: quia
nihil grauius, quàm vt fratres noftros
paupères fuperbo oculo defpiciamus,
conformes nobis intolerabili repellae
mus faftidio, noftra indignos gratia iu- .
蠶 funtinopes : quum pau
pertas facilius fit Deo quàm thefaurus
àcceptior.[Malediéti,inquit,qui decli
nant a mandatis tuis,] Supra dixerat : .: . t

Ne abfcondas a me mädata tua, & ideo ;.ver. vs.

quafireuelata fibi mandata cognofcés,
condemnat eos qui declinauerint a má
: datf$ cæleftibus.Et bene dixit:[Qgi de•
clinant.jdire&tum enim mandatum eft :
ideo ab eo nemo defleétat. Mouet auté
qua ratione hic dixerit : Ne abfcódas à ... •

-
me mandata tua.Quod enim abfcondi
tur, obſcurum fit & occultum ; cum ſu- , , ,
pra dixerit:Mandatum Dominilucidă, Pfal. 18. `
illuminans oculos. Si lucidum manda
tum,quomodo abfconditur,cum lucere
nam nemo ponat ſub modio? Niſi forte Luc. 11.
lucidum eft vnum mandatum, multa au.
tem mandata abſcondita ſunt. Namiu
dicia tua , inquit,{icut abyffus multa. Iյոl.3 5* +
non iudicium ficut abyflus , fed iudicia. -

: dicuntur. Vide autem ordinem. Supra

ait: Ne repellas me a mandatis tuis, in-;. »er.to.
ſequenti ait : Ne abſcondas a me man-verſ. 19.
data tua, hic ait: [Malediéti qui decli-,
nant a mandatis tuis, ] Vere malediéti,
qui declinant amandati§ tuis , qui re- ,..,.„, ,
-
* - - - --- Ꭰ ferre
5 '
 -

- º

82 S.JAmbr.enarratio
ferre gratiam debuerunt : primo, quia
non funt repulfi:fecundo,quia non ab
fcondi a fe diuina mandata meruerunt.
IDeclinat ergo aliquis quod optauit.
22. Aufera me opprobrium & con
temptum:quoniam teftimonia tua
exquifiui.
Si contemptus opprobrij loco duci
1. Cor. 1. tur,quomodo fcriptum eft:Contempti
J ' bilia mundi elegit Deus ? Sed confidera
quia mundi contemptibilia dixit, non
Dei. Quod enim in hoc mundo contem
tibile, hoc pretiofum eft apud Deum.
enique humilitas in hoc mundo con
temnitur , fed Dci iudicio cóprobatur.
Luc, 18. Et fi publicanus fe humiliauerit, exal
tatur. Audi quem pro nihilo nó habeat
Pfal, 14. Deus: Quicumq.fan&us eft,qui fine ma
- cula viuit,veritatem cuftodit, non ap
petiuit proximum fuum,ad nihilum de
du&us eft in confpe&u eius malignus,
omnia quæ malitiè funt reprobaüit: ta
}is etiam fi fit gentilis, deuotione humi
}itatis a Deo comprobatur. Supcrbi au
*£.4o. . temyelut pharifæus,arrogãtia fua pro
nihilo ab illo æftimantur. Deniq. gen
tilitas non eft,deuotio autem manet in
aeternum.Caue ergo ne Chrifto oppro
. brio fis. Nolo mihi quicumq. màledi
cat,8 quaſi peccatorè deſpiciat.Ouàm
;raue, fi Chriftus dignuin opprobrio
1-к. по, at* Væ tibi,inquit, Corozaim &
 in Pſal.cxviii.ott.ij. 83
„ Bethfaida, quæ condemnanturquia nö
: egerunt pænitentiam deliſtorum fuo
rum. Nos ergo agamus, vt a nobis au
feratur oppróbriüm.Quis autem eft qui
non eſt opprobrio dignus!Qui exquiſi
M uit Domini teftimonia. Multi quidem
u £unt qui volunt inferre opprobrium fer
uis tuis, fed ipfi funt magis probrofi ,
quia pro nomine tuo patioPprobrium,
gloriofum eft. Et ideo ait : -

Etenim federunt principes, & *3*

3, aduerfum me detra&abant: feruus
*\ autem tuus exercebatur in iuftifi
* cationibus tuis.
Vox martyris eft, qui perdu&us ad
iudicium perfecutorum,cum cogeretur
! idolis immolare, & conſtanter reſiſte
| ret:iudices autem fedentes in tribunalia Sap. $•
岐 bus (tipati officijs, indignates quod fuis Aći. 5.
º non obſecundaretur imperijs, cum con
* ferrent quo dignü fupplicio cenferent,
!!! ſtabat intrepidus dicens:[Sederunt prin
º cipes,& aduerſus medetraćtabant.] Eſt
岐 etiam Domini vox ifta, cum cóueniffet
幽 presbytcrium plebis, & principes facer
" dotum & fcribæ,& ad confilium Iudæoe
# rum deductus eſſet dicentium:Quidad- Matth. 26
fi huc defideramus teftes? audiuimus enim -

* de ore ipfius. Et cum ftaret ante præfi- Matth. 27

# dem,&3uceretur ad crucem, quid pul- Ioan. 19.
in chrius diceret, quám,ISederunt princi
ß pes,& aduerfum me detra£tabant?] hoc
- 6 I eft,
 84 S.JAmbr.enarratio -

'eft,me ftante federüt principes. Et quia

tribunalium fubcro fublimes erant, Do
minum non videbant. Sedebant ergo
elatifatigio principatus, nec principé
tincipum cogitabant. Sed parum hoc.
器 me, inquit, detraâabant. I}
Ego eorum redemptor adueneram, ego
veneram vt omnium peccata mundaré, .
Efa. 49. vt recuperarem amifïös,reftituerem pa
, radifo fanóti Iacob hercditatem : & illi
* * [aduerfus me dctra&abant.] Et ideo
º imitatores mei,difcipuli mei, nolite in
Lwc. 1o. iuriam erubefcere,{i fteteritis ante prin
cipes pro nominc aueo, cum ego ftete
rim pro vcſtra falute . Deniq. traditus
in cuftodiam Petrus cum ceteris Apo
- ftolis,& poftera die ftatutus ante cóci
Afr.4. .. lium, cohftantcr diccbat:Principes po
puli,& feniores frael, fi nos hodie diju
dicamur quòd benefa&um fit homini .
infirmo,in quo ifte faluus fa&us fit,no
| ;, tum fit omnibus vobis,& omni plebi
Ifrael, quòd in nomine Iefu Chrifti Na
zareni , quem vos crucifixiftis , quem
Deus fufcitauit a mortuis, in hoc ifte
| adftat coram vobis fanus. hoc cft , vos
- eftis qui ftatuiftis & Chriftum. Gloriae
loco ducimus iftam iniuriam , quia ar
蠶 pro ægroti hominis fanitate :
anchereditatem feruulis Saluator om
- * ... " nium dereliquit. At illi confercbant
inter fe, dicentes: Quid faciemus iftis
hominibus 3 Et dimiferunt eos. Glo
c. * * * ‫این‬ - ria
 2

in Pfal.cxviij. ost iij. S;

iń riabatur ergo Petrus , & vnufquifque
Apoftolorum , quia digni habiti fünt A£f. $•
qui iniuriam pro Chrifti nomine fufti
nerent. Re&te ergo tunc dicerent fin
guli: [ Etenim federunt principes , &
aduerºus me detractabant. I Sederunt
principesaduerſus Eſaiam, & diſputa
uerunt vt ſecaretur: ſed non timebat
eos qui dicebat: Audite principes Sodo Efai« 1.
morum.Sederunt aduerfus Hieremiam, Hiere. 38.
vt mitteretur in lacum . Sederunt ad
uerfus Zachariam, qui occifus eft inter z.Par. z 4
templum & altare. Sederunt aduerfus
Sufannam, & contra caftitatis feminam Dam.i 3•
iudicabant. Sed vt oftenderetur princi
pum bonum non effe concilium , exci
'tauit pueri fpiritum Dominus,& quam
principes ream mortis pronuntiauerát,
eandem propheta totius innoxiam cri . .
minationis abfoluit. Sunt & alij princi
es qui aduerfus nos detraćtant,de quis
.icitur: Qgoniam non eft nobis col Ephef.6.
luftatio aduerſus carné & fanguinem,
fed aduerfus principatus & poteftates,
: aduerfus múdi huius re&ores tenebra
rum harú,aduerfus fpiritalia nequitiæ»
quæ funt in cæleftibus.Ifli fedent & ex- .. *

plorant qui iuftus fit in hoc fæculo, qui

Сhriftianus intéte Deo feruiat, ftudio
fus boni operis & fa&i. Detra&ant de r
eo, dicentes : Infidiemur illi, impedia- sψi. *.
mus eum , prohibeamus eü efficere quæ , r

defiderat: conteramus eius menté, fran *

« .. . gamus
 86 S.JAmbr.enarratio
amus animum eius aduerfis frequenti
體 ac repentinis:& fi Deo probátus eft
propter iußitiam , rogemus dari nobis
tentationes eius. Ncq. enim in tantum
løb. 1. prophetam , tentationü eius quas plu
© 2s fimàs fubijt,poteftatcm habere potuif
fent, nifi Dominus probandi fui militis
anfam dediffet, vt maiore eum gloria
1. Reg. 1 8 coronaret. Quis igitur regcm Saul exci
- tauit in eum , nifi fpiritus malus , ficut
1. Reg. 16 legimus , qui fe dolcbat excludi quo
- tiéfcumq. Dauid vel citharæ fono, vel
bonorum confiliorum opcrumq.fidibus
ac ncruis mentem regis animumq. mul
1. Reg. 22. ccbat ? Quis excitauit Doech Syri ne
quitiam, vt fanótum virum proderet,
& hoſpitalem humanitatem deduceret
in periculü facerdotis? Qujs inflamma
2.Reg.13. uit ardorem Ammon, vt domum ince
ftaret propheticam, & contriftaret ani
mum patris alterius inccfti libidine,al
terius iniuria,& qui alijs prophetabat,
domus fuae mala prouidere nön potue
2.Reg. 15. rit? Quis armauit furorem Abeffalon,
vt patrem domo excluderct,& parrici
dali perfequereturpraelio?Sed cũ prope
2. Reg. 17. viribus regni iam effet fan&us inferior,
hoc vno incé£a aduerfum {e diaboli re
ftinxjt fpicula, quòd cum filius necem
2.Reg. 18 Peteret patris , ille tamen falutem filij
pietatis mandabat affe&u. Ergo princi
2ఎReg 11. P8 populi,vt Achitophel,& Ceteri bel
ntium ducesfederüt. Tra&abant prin
: º - cipes
 in Pſal. cxviii. off.iii. 87
cipes populi cum Abeffalon aduerfùs
prophetám. Et ideo dicit:[Etenim fe
derunt principes, & aduerſus me detra
&abant:feruus autem tuus exercebatur
in iuftificationibus tuis.] Aduertimus
arma iufti , quibus omnes aduerfariorü
repellat impetus.Alibi ait: Circuierunt Pſal. 1o8
me,& expugnauerunt me gratis: pro co
vt me diligerent,detrahebant mihi,ego
autcm ႕ီ . hic ait quòd ftudium ei
non exercendæ ad belli artes fuerit iu•
uentutis, non decipiendi aduerſantis
aftutia v}la cordis, vtillũ vinceret quế
vidcbat : fcd aduerfum eos præliabatur
quos non videbat ; maiórq.in co pietas ,
quàm virtuscorporis militabat. Itaque
in Dei exercebatur iuſtificationibus, vt
contrario iétu diabolum vulnerarct. llle
eum ab intentione iuftitiæ & ftudio de=
uotionis, occupationibus bellicis cona
batur abducere;hic magis fe diuini ope•
ris & cultus meditatione occupabat.
Itaq. Dominus protexit eum , in quem
fperauit,cum quo loquebatur,cui toto
adhærebat affeétu. Iuftus enim aut cum
Dco loquitur qrádo, aut diuina loqui
tur opera laudando: & femper loqui
tur opera Dei, ne loquatur os ſuum Pſal. 16.
opera hominum. Nihil terrenum iu
£ùs loquitur,nihil mortale agit. Ideo
que dicit: - -

Etenim teftimonia tua medita-,4.

- * ** uo
 88 * S.JAmbr.enarratio"
: tio mea eft, & confilia mea iuftifi
catio tua.
Aduertis quid doceat , quòd hæc de
beant cfTe cónfilia iufti , vt meditetur
mandata Dci, & exerceaturin Dei lau
dibus & oraculis, vt iuftificet Dominű
femper. Qui facit quæ Deus mádat,quæ
驚 Deo placere, Deum iuftificat.
Quod ex le&tione Euangclij poffumus
Luc. 7. intelligere, dicente Euangelifta , quia
Phariſei ſpreuerunt conſilium Dei, non
baptizati baptifmo Ioannis : Publicani
autem iuftificauerunt Deum, baptizati
ab co. Ideo Dominus ad Ioanné diccn
Matth. 3. tem: Ego a te debeo baptizari,& tu ve
nis ad fiie?refpódit: Sine rnodo, fic enim
oportet nos implere, omnçm iuftitiam,
Qui ergo facit inandata Dei , iuftificat
D€um , quia facit eius iuftitiam: & bo
num eftvt confilium Deifequantur hos
minum confilia : quia Dei conſilità cer
Sap. 9.
- tum femper, noftra autem Plerumque
incerta éonfilia cx rerum Probantur
cu Cintu. . . . .

In obfonarium quartum enarratio,

-
: " Daleth.
2 *: * : in .
. . .
. . . . .

Ο varta littera fecundum Hebraeos

Daleth , fignificat Latine timo
- rem,vel(vt alibiijuenimus)natiuitaté.
4. sed
‫ي ة في‬
vtrúmq; poteß congruere & conue
ベnire
 in Pfal. cxviij. oči.iiij. 82
nire fenfui. Natiuitas enim eorum eft
quæ generantur in hoc faeculo , per quâ, , , ^?
intelligimus corporalia & materialia,
體 funt caduca : & ideo a timore non
iftat. Ex corporalibus enim & mate
rialibus nafcitur timor. Quid enimi eft
terrena natiuitas, nifi timor?***
:
Deniq;in
, ? *､*､*
de coepit verfus: ` ്
s: . :*.

Adhaefit pauimento anima mea: 23.

viuifica me fecundü
-
verbü tuüm.
- - º y

Per pauimentü terram intelligimus, ** ***

per terram materialia.Peccatori autem ,; r.**.*?
diάum eft: Terra es,& in terram ibis.eo Gen. 3.
guöd diuínis mandatis inhaerendum nő .: :-*
ម្ល៉េះ fed in materialia & corpera- .. .
ia deflexérit, cui iiiiprcffa fuerif vitæ - -

huius fæcularis deleétatio. Deniq.eie- .; * * * **** *

άus de paradifo, hoc eft , ex illo fubli- Ibid.

mi & caeleftiloco, adqué raptus eft Pau
dus, fiue in corpore , fiuc extra corpus z.Cor. 1»
nefciens:ex illo ergo eminenti loco de- *
- -

ie&us in terram, déplorat Adam, dicés:

[Adhæfit pauimento anima mea.]Sicut
alibi ait : Humiliata eſt in puluere ani- Pſal.43.
ma mea , adhæfit in terra venter meus.
Pænitentiam gerentis hæc vox eft, qui
neminifet adherétem fe Deo nečife,
nec potuiſſe diſcernere (quod non di
ſcreuit & Paulus)utrû in corpore eſſet, 2.Cor.1z
an eXtra corpus:ita infirmitatem pigri
tiamq. corporis minime fentiebat, cui
Domini adhærebat præfentia. Spiritus
* - ergo
 90 S. Ambr.enarratio
- - 蠶 propheticus,qui doloré expreſsit,
*ß.33. uel Dominus, qui fufcepit eius infirmi
tatem, perfonam repræfentat Adæ, &
affumit eius affe&um. Loquatur ergo
Adam:[Adhaefit pauiméto anima meâ.]
Qui ante beatifsimus auram carpebat
ætheream,curas uitæ huius & tædia ne
fciebat; is nunc folicitudine mundi hu
... ius, luxuriæ fludio , pecuniaeq. cupidi
tate curuatus, vt vulpesfoueisfe infe
rit,latibulisq terreſtribus. Merito ad
hærebat pulueri, qui fe leüare non po
roan. i z. terat, nifi eum fupra crucem fuam Chri
.* ſtus leuaſſet. Merito adhaerebat paui
cen. g. m£nto, qui fe abfcödebat a Chrifto.Nó
ioam.i. adhæret pauimento, cui dicit Iefus: Se
quere me. Non adhaeret pauimento qui
pewt, io, audit & fequitur legem dicentem: Poft
- Dominum Deum tuum ambulabis,&
ipfi adhærebis. Quomodo ergo paui
& - mento adhereat vnufquiſque, quomos
s. cor, g. do Deo, audi dicentem : Qui âdhæret
- meretrici, vnum corpus eft: qui autem
adhæret Deo, vnus fpiritus eft. Terra
ifta quam gerimus, meretricijs quibuf
dam nos illecebris capit,& quafi vultus
ម្ល៉េះ voluptatum, corporaliumq.
ele&tationum fucis illinit, vt lateat in
his veritas, & forêfi quadam fpecie de •
s cipiant appropinquantes.Sed quum in
teriorem'óculum mentis ad tempus ob*
duxerint, poftea tamen dccufo velut
quodam Puluere voluptatü huilಾ €
-
 in pſal.cxviii.ott.iii. 91
άecore, quàm fit inánis, grátia faeculi Pfal.7a:
huius aut corporis , facile deprehendi- - -

tur. Bonum eftigituradhaerere Deo,nec

inflexam ceruicem habere ad iugű mun
di. Ideoq. Eccleſiae, vel forti anima di
cit Sapiéntia : Sicut turris Dauid cer- Cant. 4.
uix tua, quæ ædificata eft in Thalphi- • *;

oth; mille clypei pendent in ea , omnia *

iacula potentium.Ereóìa enim ad Deum
ceruix,& iugo Chrifti habilis, quæ nul
la in terras illecebrarú inflexione cur
uetur,ficut Chrifti regalis eft turris,cui -

iugum fuü Nabuchodonoſor non poſ- Hiere, 27.

fit imponere. Condidit enim turrim il- i.Par. 11. .
lam Dauid ,ille manu fortis , & fupra 1.Reg. 17
murorum ædificauit excelfa.vt fubfi- - - -

dio pariter & decori fit. Sងៃ quia

hoftem præuidet&repellit: decori,quia • s -,
non ſolum interhumilia, ſedetiam in
ter excelfa fupereminet.łta tamen ßub
fidio vel decori , fi habeat in fe verbi
dogmata velut quædam phalerarü mo
nilia : habeat etiam iacüla potentium
prophetarum,quæ aduerfus ömnem ex• z.Cor. 1o
tollentem ſe altitudinem lacertis qui- -

bufdam fidei diriguntur. Noli igitur in

uluerem mortis dcducere animám tuâ, Pfal.zi.
cui Dominus etiam naturalem altitudi
nem tribuit, & vigorem quo fe excitet
& affurgat. Vnde etiam dé hac coniun :
&ione animæ & corporis di&ü oppor
ch tune accipitur,eo quòd in naturali vitæ
noftræ myfterio cönexa anima corpori . . ,
velut
ſ |
92 S.JAmbr.enarratio.
- velut humi reptet,& pauimento adhæ
2.Cor. 3. reat: partim propter hoc terrenum ha
Gem. 2. bitacülum, partim quia corpus iftud de
terra eft. Et regionis igitur diuerforiú,
& materia ipfâ corpóris noftri huiç
** *** *' concurrit fefitentiae. Ideoque pulchre
Rom,7. Apoftolus de mortis huius corpore li
berari cupit:quia carcere quodäm clau
dimur, & in quodam luxuriæ gurguftio
fiti , tenebris inuoluimur deliâorum.
Ergo fecundum voluntaté Dei ambu
| lemus, vt adherere dicamur Deo. Nam -
| &m,8. ' qui fecundum corporis appetentiâ vi
fi. , …. iiit,caro eft: qui fecundú præcepta Dei,
. fpiritus eft.Non ergo fiat anima noftrâ
caro, hoc eft, vt dicamur caro, ficut&
illi qui in diHuuio perierunr , de quibus
;g
Gén,6, diétüm eft, Quia caro funt: fed magis
- - 8 ,
*" caro notra obediens animae guberná
} . culo , fiat anima,& hoc appellari me-
reatur nomine,ficut appellata eft fami
'lia'ºpatriarchae Iacob ;& generationis
eius fan&a pofteritas. Sic enim fcriptű
dem,4g. eft : Hi filijBalæ quam dedit Laban Ra
chel filiæ fuæ $ peperit hæc Iacob ani
mas feptem. Et ibidem : Omnes autem `
• • *•, animæ quæ intrauerunt cum Iacob in
Aegyptum , quæ exierunt de femoribus
illiùs, præter vxores filiorú, fexaginta
Εκod.Ι. fex.Et in principio Exodi legimus: Erät
autem omines animæ de Iacob quinq. &
{eptuaginta. Ergo illi qui habitabant
Gem.46, cüm Iöfeph,& de Aegypto exierunt,
an 1ſnæ
-* * *
 in Pſal.cxviii.ott.iiij. 93
animæ funt. Qui autem cum effentan- .
eli Dei, hoc eſt, vitæ probitate ange
醬 imitantcs gratiam(qui enim non Matth. *
ducunt vxores, & quæ non nubüt, erüt
ficut angeli in cælo)qui ergo cum ange
di viderētur,capti funt decore femineo,
hi caro funt,ficut Dominus Deus dixit:
Nó pcrmanebit fpiritus meus in homi Gen,6 , !
nibus iftis in æternum,propter quod caa
ro funt. Et merito expertes libidinis
angelis cóparantur5caro non funt,quia
noh funt in carne, fed in fpiritu,quales
erant illi qui do&orem Apoftolum fe
quebantur, quibus ait : Vos autem non Refp. 8• ;
cflis in carne,fed in fpiritu. Qui autem
corporea feminarü capiuntur libidine, Gen, 6• :
caro funt:atq. vtinam caro tantum , &
non etiam equi adhinnientes, quia in Hiere.$.
vxorem, inquit, proximi fui adhinnie {
bant. Rogat ergo qui deieétionem ani
mæ fuæ fentit ad pauimentum vfque
curuatae , vt viuificetur fecundum vêr
bum Dei , quod animas ad fe trahit
quafcumque, & miferatione fui leua .e. lººt
re cupicns, abducit a terris. Viuifica
tur auté anima quæ vias ambulat Chri
fti, peccato mortua » Deo viuens, ita Rom.g.
vt miors peccati dominatum in ea poft
hæc habere non Pofsit , pofteaquam
confepulta cum Chrifto, iüftificata eß .
a peccato. Scd qui viuificari cupit, vias
fùas ante pronuntict. Ideoq.fecundo
:vertuait , ‫ د‬-:ً‫ا‬. ‫ ده‬. ‫ ده‬. ‫ه‬:،‫ ر‬. . .٦ :‫ د‬، ... : ،‫ر‬
- ‫فهد‬ -
Vias
 94 S.Jmbr. enarratio
Vias meas pronuntiaui, & exau
difti me: doce me iuftificationes
* :* ~ : tuaS.
- Pulchro ordine ad iuſtificationes
Dei perueniendum putat, vt primum
fua peccata fateatur.Sic enim docemur
Ε/α:43. & alibi: Dic iniquitates tuas,vt iuftifi
ceris. Itaq. fciré debemus quid fit vias
fuas ambulare hominem , & vias Dei.
Quj facit voluntates carnis, & viuit fe
cundum concupifcentiam müdi huius,
vias fuas ambulat , quibus dele&tatur &
Ioan. 6. gaudet. Qui autem venit voiuntatem
facere patris fui qui in cælis eft , cuius
Ioan.4. cibus eft vt mandatum Dei compleat,
~ qui non quærit quod fibi voluptati fit,
-
fed quod placeat Deo: ille viâ Domini
Ioan. 14. pergit, illam viâ quæ ait : Ego fum via,
veritas, & vita. Vides ergo quia ille vi
uit fecundú verbum Dei , qui viam am
bulat Chrifti. Ipfe ctiä Dominus Deus
in Deuteronomio docet quomodo in
Deut. ro. vijs fuis ambules, dicens: Et nunc Ifrael
qüid Dominus Deus petit a te,nifi vt ti
meas Dominü Deum tuum, & ambules
*
in vijs cius,& diligas eum,& feruias Do
mino Deo tuo ex toto corde tuo,& ex
tota anima tua cuftodias mandata eius
& iuftitias eius? Liquet igitur alias vias
effe carnis, alias Dei: & fi quis velit am
- bulare vias Dei , fciat ei prius effe vias
carnis & corporis & fæcularis fapientiæ
* * *,
defe
---------------------------

in Pſal. cxvii.očt.iii. 95
deferendas Relinquensitaq.eas Dauid,
pronuntiat , & apud Deum non tacet.
Confitetur errores, non tacet lapfus.
Simile illi hoc dixit : Annuntiabo ad
Pſal. 31.
uerfum me iniquitaté meam Domino.
Si enim fe accufauerit iuftus,vocem pa
rati accuſatoris excludit,qui ſolet acer
uare peccata , & vniufcuiufq. exagge
rare flagitia. Obftruit ergo os eius, qui
ipfe de fc fuerit ante confeffus , & præ
ಸಿÏ veniam confitentis. Verecundia
•excufat reum, pudor fuus accufat au
ôtorem . Qui enim fua deli&a nó tacuit,
videtur in fe doluiffe quod fecit, in dia
bolo prodidiffe quod fuafit. Ideoq. ait
fcriptura: Iuftus in exordio fermonis ac Prow. 18.
cufator eft fui.Qui fe accufat, etfi pec
cator cft , iuftus effe incipit, quia`nec
fibi parcit,& Dei iuftitiâs cofifitetur,
quem putat latere nihil poffe. Vtinam
Adä fe prius accufare quàm celare vo Gen. 3.
luiffet.Sed non fatis eft vt confiteamur
errorem : verumetiam fi corrigi volu
mus » a Domino poftulemus vi doceat
nos iuftificationés fuas,ne poftea errare
pofsimus. A Domino 蠶 doceri pe=
tit, quia vnus eft magifter nofler, vt ait Matth. vg
Chriftus.Nec otiofe hoc petit.nô enim
ille beatus quem docet homo: fed quem
tu erudieris Domine. Vbiq.meminit fui, Pſal.93.
nec putat fatis effe vt doceat eum iufti
ficationes fuas Dominus Deus nofter,
fed addidit: - º,
- - Viam
 த6 S.JAmbr.emarratio
27. Viam iuftitiarum tuarum in
finua mihi , & exercebor in mira
bilibus tuis.
Vide ordinem. Prius eft vt difcamus
Domini iuftificationes , deinde vt gra
dus quoſdam iuſtificationum & 巒
nouerimus, quid prius,quid confequés
effe debeat.Nam fcire quid facias,& or
dinem nefcire faciendi, non eft perfe&ae |
cognitionis. offendunt plerumq. præ-
Prou. 18. poftera.Deniq.iuftus eft qui fe in exor
dio ſermonis accuſat: iniuſtusauté,qui
quod prius ncgauerat, confitetur. Ille
verecúndiæ inuenit gratiam, hic notam
incurrit impudentiæ. Ita ordinis igno
rantia conturbat negotiorum naturam,
formamq. meritorum. Ille autem qui
didicerit primo myfteria Dei, deinde
ordinem myfteriorum , exercetur in
mirabilibus Dei. Græcus &J ox sax£ora
ofuit, quod dicit Latinus , hallucina*
or.In quo videtur eflè aliqua fermonis
offenfio fecundum vulgarem confue
tudiné,quia &J ox* zyjaa , vulgo eftima
tur, vel hallucinari,plus quàm oportet
aliquid loqui, & fuperfluü dicere quod
audienti faftidio fit:& videtur effe præ
ter ordinem, quum ordo rerum videa
tur afferre faftidium 5 vt fi caufam velis
enarrare aliquam, & ordinem non fer
ucs, auditor autem ad rerum feftinet
exitum, fuperiora faftidit. Scd non 監
. . ; ºr
te
 -- -
----

în Pfal, cxviii.otiiiii. ... 27

i, teft plene inftrui , nifi qui ordine fuit.
cun&a cognouerit,vnde non folum fa
ctum deprehenditur, fedetiá facti pon
dus, & facientis affectus. Ideoq. Dauid -
„ quafi bonus fui iudex atq. arbiter, Pro- '
„ fe vfq. adfaftidium vult doceri,& ver
;„ fuperfluo immorari tempore, quäm nee
$ ceffarium ordinem pretérire, & σοxw*yjw
Q. enim vel hallucinatio, videtur longæ
§: ಕ್ಡಲ್ಲ eſſe meditatio, & moroſa quae
am mentis intentio : a quo non longe
, abeft exercitiü vel animi vel corporis.i * * *
s Namvt illc qui exercet membra fua pa
j laeftra, diutius exercet vt roboret: ita • • • '
a qui exercet menté ſuâ in ſcripturis diui
I, fiis vel in confilijs, diutius excrcere de
„ bet.Exiuit in campü Ifaac.Græcus dixit Gen.x*.
φ ανολεσχίσαιρ Latinus deambulare , vel
£ exerceri. Rebecca veniebat,t pus in ea
, præfigurabatur Ecclefiae, រ៉ែ nu
„ ptiæ, in quibus facramentum foret ma- EpbยุR5.
a gnum. Videns patriarcha iſta myſte
„ ria, exiuit in campum, diffundens âcri
„ moniam fuæ mentis , & deambulans in
, innocentia cordis fui.Diuerfis vtiq.'co- Pfat. ioo
ì gitationibus exercebat animum , & in
j íirabilibus myfterijs deleétabatur: cu
, ius vt imitator euaderet fan&us Pro
, pheta,doceri iuſtificationes Dei, & via
í iuftitiarum cæleftium cognofcere ge- '
, ſtiebat, vt non dormiret ánima eiu§ fæ
3 culi iftius fomnum, nec mundanæ ca
, ptus vanitatis illecebris, a perfequenda
ſt E vcritatis
 98 S.JAmbr.enarratio !
veritatis intentione difHueret. Qua ra
tione ergo doceri velit, ſubtexuit di
CCIìS: -

a8. ' Stillauit anima mea præ tædio:

confirma me in verbis tuis.
'Stillauit.] Aliqui, codices habent ,
dormitauit, quia ενύσταξεν & έσταξεν
duabus litteris diffonant. Potuit inter
pres vel antiquarius fcriptor hic falli.
vver4 e dormire eſt, orggey ſtillare.
IPerfe&us non dormitat,qui diuinis ani
mum intendit myfterijs.deniq. ipfe alibi
pfal.131. dicit : Si dedero fomnü oculis fieis,aut
palpebris meis dormitationem.fed vi
caut.5. gilât femper:& fi caro dormit, cor vi
- gilat, Non ergo dormiebat, qui templú.
condere Domino cogitabat verborum
cæleftium exædificatione,non lapidum.
Verbum enim Dei repulforium tædio
rum eft, quo fomnus animæ, fopor men
tis excluditur.Ex triftitia enim & folici
tudine fæcularium fomnus irrepit. Quj
autem adhæret Deo,curarum fugitans,
voluptatem capit cognitionis æternæ,
nullám illic mutationem rerum fæcula
rium pertimeſcens.Qui facilioribus igi
tur laborum vtuntur compendijs, dor
ar mitauit , accipiunt: fed Origenes , qui
multorum interpretationes diligefiti
diſcuſsit indagine,ſtillauit, ſecutus eſt,
eo quòd perfecti anima quaſi bene com,
pofita & confirmata non ftillat, vt fa
- stigia
 in Pſal.cxviii.ott.iiij. 9タ
£ ftigia culminum quæ bene te&a atque
i münita funt: cetefum incompofita cito
ftillant , Inde vfurpatum eft: Stillicidia Pren. 27.
is eijciunt hominem in die hiemalide do- I.”
mo fua:in qua frigoris afperitate,&fre- - **,

quenti aeris mutatione tentamur. De

it, jiq. docemur Prouidere,ne fuga noftra Matth. v4
á fiat hieme vel fabbato. Paratos enim iâ Luc. z i.
3. nos dies debet reperire vel iudicij vel
li mortis , ne viduatos viriditatibus pro
* {perorum, & omni fpoliatos fecundorű f
ii, flore fucceffuü exitus mortis inueniat. 2.Pet. 3.
íi Caueamus ergo ne vnufquifq. noftrum -

$t: eijciatur de ftatu mentis fuæ, & natu

vi rali quadam manfione, fi habet foram:
f na manfionum , e quibus fluentia ftul- . •*
ji licidia tamquam ex fundamentis, fub- -

it ruant hominem nulla fapiëtiæ folidita

m te fundatum. Ideoq;ait Prophgta : Fili, Prov. ;.
6. nc defluas. Confirmanda eß igitur ani- &｡
-

,“ ..
: ma noftra ne ftillet , & indiuidua virtu
i: tum compage folidanda, vt pofsit regis
y æterni feruare myfterium , Ceterum is …
§, quicumq. eft facilis in verbis,velut ple
码 nus rimarum , hac atq. illac efHuens, --

i interiora euacuat fua , & exterioribus -

j. pafsionibus inundatur , tegere fe ne

.. íciens,nec tenere verbü quod acceperit, --
j ficut fanéta Maria quæ conferuabat otn Lис. 2.
j nia verba in corde fuo, ne quod ex eius
ore deflueret. Tali ſe munitam dote -

virtutum Ecclefia loquitur, vt digna . . .”

videatur in cuius inuitatus fponfus fuc
-. E 2 cedat
 -
1oo S.JAmbremarratio
cedat hofpitium. Hinc primum fe præ
fumit effe placituram, fibene teëtam,&
fida feruanté filentia Christus afpiciat.
Gant. I. Ecce es, inquit, formofus confobrinus
-- meus,& quidem pulcher:acclinatio no
ftra opaca , trabes domorum noftrarum
cedri, lacunaria noftra cuprefsi. Lau
dat fponfi decorem Ecclefia,quem plus
vnuſquiſq. tacito laudat affectu,8 fidus
myſteriorû interprestacendo plus prae
prov. 27. dicat,
*
Nam qui arcana diuulgát,immi
nuit Chriſti decorem. Ideonemo mit
.

marsh. 7. tat margaritas fuas Porcis, ne concul

cari faciat ornamenta pretiofa. Non
ergo in tabernaculo loquacis & garru
Prov. 1o. li, quia multiloquio peccatum admitti
tur; ſedin viri ſerij, qui ſit parcus allo
'quij, nec fermonis internpcrans,& ver
; . . . borúm fobrietate temulentiam loqua
1, a. 13. citatis guitans,caput fuum Chriftus re
clinat. Et merito opacam fignificat ac
'clinationem, quia in Ecclefia conftitu
tos virtus obumbrat altifsimi. Hac vm
I.не. I•
bra Dauid protegi fe poftulabat, ne eû
Pfal.12o. per dié fol vreret ,vel luna 體 nočtem.
Häc vmbram fpiritalis miniftrat gratia,
torrida fæculi huius , & mundiTaeftiua
caat. 1. fugientibus. Opaca igitur reclinatio
--- Cfirifti& Ecclefiæ funt quibus Dei pa
-

tris æterna illa requies afpirat. In hac

caus. ,. crgo requicfcamus vmbra, peccatorum
*nöftrorú æftibus fatigati. Si quos aduf
gt libido, hos Dominicrux refrigeret,
* . . * .* - - - in
 in Tſal.cxviii. off.iiij. , 1or
in qua ſe reclinauitvt noſtra deli&a ſue
fciperet. Si quos culpa laffauerit, hos
Iefus gremio-fufcipiat fuo, & molli fo
ueat amplexu. Vnde audeo dicere quòd
caro Chrifti acclinatio fit, Ecclcfiae.
Trabes domorum noſtrarum cedri. Ce- Capt.y.
dri fpecie, maiorum qui iufti fuerunt,
蠶 declaratur. Iuftus enim vt palma Pſal. 91•
orebit, & ficut cedrus quæ in Libano
eft , multiplicabitur. Sicut enim cedrus
non putrefcit, ita nec maiorum gloria
vlla vctuftate corrumpitur. Lacuna
ria noſtra cupreſsi. Genus hoc arboris Cant, 1.
numquá amittit viriditatem fuá , hieme
iuxta, vere atq. æftate comam pafcit,
nec diuerfo colore mutatur. Solâ hanc
arborem ventus fuo numquam honore
deřpoliat , fola numquá weteri exuitur
ami&u , aut nouo flore veftitur. Sic
Apoftolica quoque gratia nefcit defe
&um, fed venuítate fui floret. Anima
ergo corrumpi nefcit, quæ forentibus
meritis vigens ,{emper iuftitiæ cetera
rumq; virtutum culmina patienti ma
gnanimitate fuftentat: & ideo non de
fluit neq. deficit, quia nihil in ca rimo
fum eft ac remifIum, nihil mobile , nihil
lubricum , nihil quod vitio fermonis ex
ea pofsit effundi.Ideoq. confirmari fe pe
tit in verbis fuis Propheta, ne mouean- Pfal.7z.
tur pedes eius, ne effundantur greffus
eius. Quæ , fi quis re&to vigeat corde,
snon patitur , féd radicatus atq. funda•
3 tULS
 1o2 . , s.vAmbr. enarratio
|Mattb.7. tus aduerfus omnes pafsionum flu&us
immobilís perfeuerat.Confirmatus igi
º
.tur in verbis ait: -

29. Viam iniquitatis amouea me,&

lege tua miferere mei.
Non dixit,Amoue me a via iniquitae
tis: fed,IViam iniquitatis amoue a me]
quafi in nobis fit , & nobis ineffe videa
tur.Quâmdiu enim exercemus aliquod
improbum, via iniquitatis interius mae
net,& non recedit a nobis : ideoq. ftu
diofe agamus vt eam a nobis feparemus.
Sed quia hereditarium iniquitatis glu
tinuim mentibus inhæfit humanis , opus
et liberantis auxilio, Precare & tu,
Rem, 7. dicito: Infelix ego homo , quis amoue
bit a me iniquitatis via? Gratia Dei,per
* Ieſum ម្ល៉េះ Dominum noftrum.Et
pulchre viam dixit iniquitatis, non ini
quitatem, eo quòd non quaſi naturalis
iniquitas fit in nobis, fed maiorum poft
• peccata currentium fitattrita veftigijs.
sapi. 1 6. Meritoq. quia vulnus grande ac vetus
eſt & diu ſerpens, perfections medicinae.
remcdia depofcit, obfecrans vt Domi
ni legitima miferatione curetur. Cito
enim`refricatur vulnus quod fanatum
-

• *-
medicinæ
ferioré lege non
curátio fuerit,
fentit immo Ideoq.
profe&um. etiam
fi virus in interiora proferpit, medica
menta foris appofita non fentit. Exigit
ergo medicinæ ratio, vt aut fectione,
... " ՅԱt:
 in Pſal. cxviii. oti.iii. 103
aut aduftione curetur.Nifi enim putre
faéta recidantur,aut humor inutilis de
coquatur, fruftra medicinæ manus ad
hibentur ad vulnera. Ideoq. bonus me
dicus huiufmodi ægrum legitime dicit
effè curandum, vt pofsit medicina pro
ficere. Lege ergo miferetur,qui cum iu
ftitia fapientiaq. miferetur,vt ea dimit
tat quæ fcit iure poffe dimitti:ne cum al
terius miferetur,feipfum legi faciat ob
noxium . Agag poftquamTmiferatione i.Reg. i$.
donatus eft,fecit peccáre Saul. Peccauit
enim in ipfa mifericordia, & ideo pec
cauit poſt miſericordiam. Conſidere
. mus etiam ne & ipfum deterioré facia
mus,cuius miferemur iniufte. Plerumq.
enim non coercere delinquentes,maio
ris aufteritatis eft , quàm fi vlcifcaris.
Traduntur enim in paſsiones ignomi- Rom. r.
niæ, qui cum aliquid inhoneftuin com
miferint,nullum culpæ pretium ferunt.
Deniq. eos qui cognitorem Deum fuo- fob.zm.
rum fceleruun nő putabant,& quafi fine
iudice & fine lege viuebant, trádidit il- Rom.i.
los, inquit , Deus in reprobum fenfum,
quia elegerunt viam iniquitatis,viam aü
tem veritatis eligere nóluerunt. Sed
propheta qui finccro conucrti voluit
affectu,inquit:
Viam veritatis elegi, iudicia tua 3o,
non fum oblitus.
Non poteft hoc dicere qui errat in
Е 4 Wano
 feA : S.JAmbr.enarratio
Yano dogmate.Non poteft Arianus hoc
dicere,non poteft Sabellianus,non Ma
gichæus, nón poteft dicere auárus, qui
fecularia & materialia concupiſcit,non
Poteft dicere qui negotiatuf.nofiTeíí
enim via veritatis,habendi ßudium,cu
Piditas Poſsidédi.Quomodovia verita
1**. **• tis, cum ille diues in faeculo nequeat fe
cum fuas transferre diuitias, &incipia:
*** 14. mendico illo Lazarò egentior efſe poſt
mortem 3 Non eft via`veritatis honor
faeculi,folicitudo mundi. Deniq. qui viä
5.**•37. veritatis elegit, paulo poft dicit:Auerte
oculos meos ne videant vanitatem. va
nitas temporalium eft, veritas æterno
rum. Si volumus igitür ambulare viam
2.Cor. $. veritatis, peregrinemur feculo magis
1.Cer, 13 quàm Deos & ambulemus per fidé, ԳԱյ
egim per fidem ambulat, f)eo præfeH$
sft : qui auté ambulat per fpeciem,adeft
fæculo, peregrinatur â Doinino.fèd hic
$ito confunditur. Vnde refugus ab hu
iufmodi viro dicit Dauid:

31. Adhaefi teftimonijs tuis Domi

ne,ne confundasme,
Adhæret teftimonijs Domini qui eius
mandata non refpuit,iudicia nofi obIiL
uifcitur,nec voluptatibus indulget fuis.
* a • Qui adhæret Dofiini teftimonijs,renú
Philip.3. tiat mundo, fuperiora obliuifeitur, ad
priora contendit, vt perueniat ad öra
uium, quod eft infigne viétoriæ. Non
tº - - - ergo
 in pſal.cxvii), ott.iii. 105
ergo confiunditur quem mundi huius
illecebroſa non ceperint: non confun
ditur,etiam fi erubefcenda commiferit,
qui veniam deliétorum pofcit a Chri
fło. Ideoq. refpondeturei:Dimifa funt Luc. 7.
tibi peccata tua , vade in pace. Sed ita
non confunditur,fi fuerit in eo operata
peccatorum remifsio,vt non folum pec
yí:! cata, fed etiam peccandi affe&um aufe
rat. Iuftitia remittat iniquitates, for
titudo timorem, temperantia impuri
tatem ; vt non ſolum temporalis, ſed
etiam pcrpetua fiat remifsio peccato
rum. Intrét in animam tuam Chriftus,
' inhabitet in tuis Iefus mentibus , vt in
tabernaculo virtutis peccato locus effe
non pofsit.
Viam mandatorum tuorum cu- 3°
curri, cum dilataris cor meum.
Neque enim poterat viam currere, fi
cor eiüs coartaretur anguftijs. Deniq.
currétibus viam Domini ait Apoftolus:
Dilatamini & vos,& nolite iugum du- 2. Cor.
cere cum infidelibus. Et de fe ait : Os. Ibid.
noftrum patet ad vos o Corinthij , cor
noftrum dilatatum eft. Ideo & de Salo
mone dicitur: Latitudo cordis eius, fi 3. Rºg.4.
cut arena maris.Et vide diftantiam:Via
fit anguftior, cor latius, vt patris & fi
lij & fpiritus fanóti fuftineat manfioné: Ioan. I4.
ne veniat yerbum Dei,& pulfet,& vi- Apoc, 3.
dens cordis eius anguftias dedignetur
5 ha
 yo 6 S.JAmbr.enarratio
, Prow. 1. habitare. Deniq. fapientia in exitu ca
nitur,in plateis autem cum fiducia agit
Plateæ latæ funt. Non igitur in vijs,
ſed in cordis latitudine ſapientia decan
tatur . In hoc igitur campo interioris
hominis,non in anguftijs inentis curré
gum nobis eft , vt comprehendamus.
1. Cor. 9.Scriptum eft enim : Sic currite,vt com
preĥendatis. Deniq. comprehendit qui
z. Tim.4. ita cucurrit vt diceret:Curſum conſum
maui. Cucurrit enim vt bonus equus.
Si quidem habet equos fuos Chriftus,
Habac. 3. de quibus dicit Propheta : Immififti in
mare equos tuos, turbantes aquas mul
tas:eo quòd gentium populos,qui mo
uentur vt aquæ multæ,& excitantur vt
Pfal.92. fluétus aquarum multarum,euangelizá
‘’, do commouerint Apoſtoli, vt aſſurgen
tes a terrenis idolorum caeremonijs in
Habac. 3. Chriftum crederent. Et fupra ait : Afcé
difti in equos tuos,equitatus tuus fani
tas. O bönorum equorum duodecaiu
今 . gum mirabile , quibus fræna pacis , ha
體 funt charitatis, conftričti interfe
'. * concordiæ vinculis, & iugo fidei fubie
ERéch. 1. &,quattuor rotis Euangelij myfterium
totius orbis finibus inuehentes,bonum
aurigam portantes Dei verbum ; cuius
flågëllo fugata funt illecebre fecula
leas. 14. res,exterminatus mundi iftius princeps,
' ' " iuftorum curfus impletus eft. O ratio
** '- nabilium equorum grande certamen, o
mirandum myfteriumirota intra rotam
.* * * * -*. - CUIJK -
 –ਨ਼ਵਕ਼ੈ।

in pſal.cxviii.ott.iii. 107
currebat,& non impediebatur. Nouum
teftamentum in veteri teftamento erat,
intra illud currebat, per quod annun
tiabatur. In quattugr partes ibant ro- Ezek. ie
tae, & non conuertebantur retrorſum,
quia fpiritus vitæ erat in ijs qui curre- \

bant in quattuor partes totius mundi,

& fine offenfione currebant, quia bona -

equorum via quadrabat. Currebant igi - i

tur equi, quia non dormicbat qui afcen Pſal-75."
derat equös. Animarum igitur noftrarü
auriga lefus, qui nos quoq. vult afcen
dere equos noftros, hoc eft, noftra cor
ora, & vigilare ſemper,ne dicaturno
體 Dormitauerunt qui afcenderunt e» Ibid.
quos. Tranfeundum eft hoc mare im
pigre: vix tranfitur a vigilantibus. Si
quis autem dormierit, tranfire non po- -

terit,fcd demergetur vt Aegyptius,cu- Exod. 13,

ius & anima & corpus interijt. Equum
enim & afcenforem proiecit in mare,
qui non fequebantur legem , fed perfe
guebantur.
Im ottomarium quintum emarratio,
T. He.
Equitur quinta littera He,quæ Lati•
S né fignificat,Eft; vel vt aliôi inueni
mus,Viuit. Conuenit fibi vtraq. inter
pretatio. qui enim eft, viuit: & qui vi- º
uit,eſt.Deniq.
non viuunt,fedgentiles
mortuinon
funt.ſunt,& ideo Eſå,4e
Iefus auté g º
-

. . .. E 6 heri

-*.
 по8 S. JAmbr.emarratio
Hebr. 13. heri & hodie ipfe eft,& in fæcula : & qui
EKech. 33 eft, viuit. Viuo enim ego, dicit Domi
nus . Quomodo enim poteft non effe
qui viuit 3 Viuit autem Iefus, qui mor
Rem.4. tuos viuificat, & vocat quæ non funt,
tamquam, ea quæ funt. Nihil mirum fi
Domino cedit natura , vt viuificentur
& mortui,&incipiant effe qui non erät.
Et ideo quia via ctiam vitâ cft,fecundú
Iaan.I.4. illum qui ait: Ego fum via, veritas , &
vita: viam quæramus, vt vitam habere
mcreamur. Audiamus ergo illum qui
Galat. 2. viuit in Chrifto. Viuit autem qui ait :
Pfal. I 13. Sed nos qui viuimus , bcnedicimus te
E)omine. In Chrifto enim Iefu etiam
Jean, I I . quicumq. mortuus fuerit,viuit. Audia
mus,inquam,quid dixit vt viueret.
33, Legem mihi conftitue Domine
viam iuftitiarum tuarum , & quæ
ram illam femper.
Miles qui ingreditur iter, viandi or
dinem nön ipfe difponit fibi, nec pro
fuo arbitrio viam carpit, nec volunta
ria captat compendia , ne recedat a fi
nis,fed itinerarium ab imperatore ac
cipit,& cuftodit iIlud,praefcriptoince
dit ordine,cum armis fùis ambulat, re
€taq. via conficit iter,vt inucniat com
meatuum parata fibi fubfidia. Si alio
ambulauerit itinere,annonam non acci
pit, manſionem paratam non inuenit,
quia imperator ijs iubet hæc praeparari
- Qp--
- -
 in pſal.cxviii. oči.e. 109
W. omnia qui ſequuntur, nec dextera nec Deut. $.
j- finiftra a præfcripto itinere declinant;
ſi merito q. non deficit qui imperatorem
r- fequitur fuum. Moderateenim ambu
t, lat, quia imperator non quod fibi vti
fi le,fed quod ómnibus pofsibile, cöfide
If rat.ideó & ftatiuas ordinat, triduo am
t, bulat exercitus , quartó requiefcit die.
í Eligütur ciuitates,in quibus triduum,
& quátriduü,& plures interponátur dies.
: fi aquis abundant,commercijs frequena J

ui tantur:& ita fine labore cóficitur iter, -

t: donec ad eam vrbem perueniatur, quæ

tt quafi regalis eligitur,in qua fefsis exera
ſ citibus rcquies miniftretur. Hanc legé
i viandi effe praeferiptam Chrifto ducen
te fanĉtis cómeantibus recognoſcas ve
lim. Profeéti funt enim & pâtres noftri Num. zo.
de terra Aegypti per longa fpatia ter
.* rarum,quorum ftatiuæ omnes, manfio
nesq. defcriptæ funt, donec Cades, id
!. eft,ad fanétam terram perueniretur.Ifte
0. funt ftatiuæ filiorum Ifracl,quas defcri Num.33•
pfit Moyfes ex præcepto Dómini. Ad
uertinus ergo quis hás ordinauerit mâ
fiones , quomodo ambulare oporteret
filios Ifrael. Præibat enim illos Deus Exod. 13.
per diem in columna nubis , vt refrige
raret viantibus:no6tu autem in colum
na ignis, vt viam oftenderet ambulan
tibus,& tenebras dimoueret. Lex viarű
columna erat & ignis & nubis. Deniq.
in columna nubis loquebatur ad •့ • Pfal,98,
+ W ÞᎥ
 i to . S. JAmbr.enarratio
vbi volebat exercitum requiefcere a la
bore itineris, non mouebatur columna
蠶 tranfibat nebula lucis. Quan
o autem volebat exercitum moucre,
prouehebatur & columna ignis in no
Cte , columna autem nubis in die. Illa
* Exod. 13. autem columna nubis fpecie quidé præ
cedebat filios Ifrael,myfterio autem fi
Eſa. 19. gnificabat Dominú íefum in nube ven
turum leui,ficut dixit Efaias, hoc eft in
virgine Maria, quæ nubes erat fecundú
hereditatem Euæ , leuis crat fecundum
virginitatis integritatem. Lcuis erat,
què non homini quærebat placere, fed
Domino.Leuis erat,quæ non in iniquia
Luc. I. tate căceperat, fed ſpiritu ſuperuenié
+…
tegenerabat:nec in delicto,fed cum gra
- tia parturiebat. Aliter quoq. hanc in
terpretationem fumere licet. Venit in
Е/a. 19. nube leui Chriftus in Aegyptü,hoc eft,
venit in fufceptione corporis in hoc fae
culum.In nube venit,quem nebula cor
poris obumbrabat. Sed leuis erat caro,
quam nulla fua grauabât deliéta.Quo
modo enim peccatis grauaretur fuis,
qui auferebat omnium peccata popu
Mô 4m, I • lorum? Ecce,inquit Ioáfies,agnu$ Dei,
ecce qui tollit peccatum mundi. Ante
Zach. 3• hefternum leétum eft, quia ftabat Iefus,
& habebat veftiméta fòrdida, mea enim
1 •Pet, ն, peccata portabat. Sumpfit veftimenta
noftra , vt nos fplendore immortalita
tis induerct. Venit in nube leui quafi
- - iu~
 in Pfal, cxviii. oti.v. 1 in
| ' iuftitia:iniquitas enim in talento plum Zach.3."
mi beo fedet, Chriftus in corde iuftorum, -

$i quos peccata non onerant. Et ideo be

$ ne lectum eft hodie:Qujd retribuâ Do- Pfal. I 1 5.
i* mino pro omnibus quæ retribuit mihi?
iii Pro nöbis verbum fùfcepit carnis infir
Ę mitatem,pro nobis cfuriuit,vapulauit,
$ crucifixu$ eft, mortuus eft, vt fiobis, in 1.Pet. 3•
£ quibus ante vita ignobilis & degener
ii habebatur, inciperet mors effe pretio
á ſa.Scd reuertamur ad confeétionem iti
ut neris,& ordinem manfionum. Et tu fe
£ quere fpiritaliter hanc legem viandi, vt
[& exeas ex Aegypto ; & inde promouens
uj fige tabernaculum in Socoth. haec pri- Exod. 12.
i& n5a tibi ftatio fit. Socoth prima manfio
;n eft,fignificans tabernaculum. Fige ergo
1. tabernaculum quod in te eft , mentisq.
in tuæ ftationem confirma, vt radicatus
i, atq. fundatus maneas in fide Chrifti. Colof. z.
£ Sequitur manfio in Mara , hoc eft , in Exod. 1 jº
® amaritudine. Non omnes manfiones -

C, æquales funt. Inde ventum eft in He

» lim,vbi fontes duodecim funt,& feptua
§ inta arbores palmarum. Poft amafitu
蠶 populus deficeret,debuerunt
amoena & foecunda fuccedere.Inde Ra- Exod. 17.
: phidin, quod eft laudatio iudicij s inde
fequitur Sina, habés in fe & populi ten e,,,,, l ‫ه‬g
tationem,& legis promulgationê. Va- '
riantur meritâ mânfionuin, quia nulli
'iugis in hoc fæculo viuendi poteft effe
fucccffus, Bonus igitur imperator alibi
* ---- “ - III3Il flâ
 II 2 S.JAmbr.enarratio
Exod. I 6. manna efuriéti ႏွစ္ခုႏိုင္ရ miniftrauit; aki
Exod. 17. bi potum de petra fluere,quo fitim po
puli reftingueret, augufta prouifione
Exod. 1 o. præcepit;aIibi legem dedit,alibi trium
Exod. 1%. phos donauit, vt his, beneficiis fQtus
exercitus, nullum prolixi itineris fenti
1.Cor. 1 o ret laborem. Itaq. in illo populo typus
fuit, in nobis veritas. Nos igitur com
mittamus iter noftrum duôtui Domini
Iefu,qui legé primo introduxit , & an
tea per Iefùm terram repromifsionis in
poffefsionê populo fuo dedit. Sed etiá
quando Moyfès videbatur duétor effe,
aderat illi Iefus: aderat autem illi non
palam,nec aperte duétorem aut princi
pem populi fefe gerés.Expeétabät enim
donec Moyfes tempus expleret fuum,
quo completo fuccefsit Icfus. Itaq. fi
Gen.6. confideres fcripturam dicentem: Erùnt
dies eorum anni centum viginti:videbis
myfterium plenitudinis temporum ex
centü viginti annis, poft quos & Moy
pewt. 34. fes in mónte requieuit,& Iefus manife
fte manfionum fufcepit principatum,vt
iam non fub legis timore fit populus,
fed refufcitatus a mortuis fru&u vitæ
fruatur æternæ. Ambulemus igitur fe
cundum legis doârinam : via fiobis lex
- Dei fit. Hanc viam ambulans Ecclefia
Cant. 2. dicit : Ego flos campi, & lilium conual
lium,ficüt lilium in medio fpinarum.In
Pfil. 18. totam enim terram fides populi creden
Pfäl, 3o. tis exiuit, &infpatiofo Pofuit 醬
UlQS
 in Pal. caviii. otiv. I 13
fuos Chriftus. Et ideo pulchre ait flo
rem fe effe campi. Flos erat etiam Pau
lus, qui dicebat:Bonus odor Chriſti ſu 2. Сөт. 2.
mus Deo. Et vere flos, qui poterat no Mattb. 1 3
ua & vetera de fui cordis proferre the
fauro. Pulchre etiam lilium dicitur Ec
clefia. Sicut enim lilium fulget,ita ctiá
fplendent opera fan&orum. Pulcherri
me etiam di&um eft, Lilium conualliú,
quia in humilibus magis elucet gratia.
Sed hoclilium in medio pinarum, hoc
eft, inter Iudæos & hæreticos, hoc eſt,
inter folicitudines huius fæculi,quae mê
tem hominis animumq. compungunt.
IPoffumus etiam aliter áccipere,qüia fi
cut lilium interfpinas eminet,ita fupercant, z.
omnes cóuentus Ecclefia Dei refulget.
Refert etiam confiderare quòd hoc li
lium fplendorc circumfufum fit, intus
autemîquod habet, rubeum fit, boni &
ipfum odoris,eo quòd caro Chrifti ve
lut morali diuinitatis claritudine cir
cumfepte caeleftis habuerit prote&ioné
gratiæ Dcniq;in pofterioribus ait : Fra- cant. ;.
ternus meus candidus & rubeus.Candi
dus claritate diurna, rubeus pecie colo Eſa.63.
ris humani,quem facramento incarna
tionis affumpfit.Meritoq;& ipfum quod
eft rubeum,bene olct,quia caro Chrifti
fine peccato eft, quam perfidi contre
&tantes,manus fuas inquinauerunt,fan
6ti venerátes, pietatis odore fragrarſit.
-
Accepit hunc odorem Dominüs 鑒 rq
 ττ4 S.JAmbr.enarratio
Cant. s. fragrátis Ecclefiæ fuæ,& ait: Ecce proxi
ma mea bona. Et Ecclefia dicit ad Chri
Camt.z. ftum : Ecce bonus fraternus meus,ecce
es bonus,tamquam malum in lignis fil
uæ. Huiufmodi pomum odorem gratú,
habet,vt ceterorum pomorum fragran
tiam vincat.Chriftuŝergo affixus ad li
驚 ficut malum pendens in arbore,
onum odorem mundanæ fundebat re
demptionis,quæ peccati grauem deter
fit fœtorem,& vnguentum potus vita
nbid. lis effudit. Tamquam malum,inquit,in
-
lignis filuæ,ita cófcbrinus meus in me
dio filiorum ; eo quòd fuper prophetas
& Apoftolos intima corda hominú ver
borum ſuauitate mulcebat. Sed non ſo
!um odor, verum etiam cibus fuauis in
malo eft. Ergo cibus fuauis eft Chriftus.
Ibid. In vmbra, inquit, eius cőcupiui & fedi.
Legcm enim ácceperat, hanc fequeba
tur,hanc currcbat viam. In legeitaque
requiefcens,in vmbra Chrifti requiefce
bat. Bona vmbra , quæ nos ab iniquita
tis fole defendit.Cui autem dubiü quòd
Hebr. 1o. lex vmbra fit Chrifti ? Qujd cft lex diei
Coloſ8. 2. fefti,ncomeniae,fabbatorum,nifi vmbra
futurorum ? Qgi dies fecundum legem
Exod.zo. Moyfi,vt videam fex dies,& iterum fe
ptimum diem , & fic perpetua fæcula ?
Num, z8. Qgi menfis fccundum legem Moyfi, vt
fciens menfem.,fciam primá menfis neo
meniam,& vera fanftain neomenijs of
ferenda 3 Qgi fccundum legem Moyfi
2!o•
 in pſal.cxviii.ott.”. 11 5
Oi annus, fex illis diebus conftat, de qui- `
¥ bus ait : Sex annis feruiet Hebræus, & Deut. 15.,
£ feptimo anno liberabitur:vt inuenian- -

fi tur fex anni quibus aliquis opcratur ter . .

si ram, feptimò autcm ahno rémittit illâ L****$•
fi profelytis, & pauperibus, & beftijs ter
fí ræ3Qgi feptimius annus quo concedun
YI, tur debita omnia Hebræis ? In hac vm
f* bra requiefcebat patrum fides, prophe
* tarum fan&a deuötio. Dicit ergo con
* gregatio religiofa, vel fànóta anima : In Cant.**
;: vmbra eius concupiui & fedi. Vmbra _ .
r* eius eft iubileus annus. Quis enim eius Leui, 25.
a myftica videt, vt facie ad fáciem cogno
vt fcat,quæ anno quinquagefimo complen
ï °da lege praefcripta funt 3 Vmbra funt • -

ii dies feftifecundum legem primo menfe, Lewi. 23•

is decima die menfis vfqad quartamdeci
i mam, & inde vfq. ad vigefimamprimam - à -
4. men fis. Qgze vmbra 醬 celebritas illa
£ inter primum & feptimum menfem , in
3 tempore illo anonymo?Vmbra eft,fan- .,.
v &ifiçata libertas in fabbato. vmbfa eft ibid.
j| dies feftus fcptimi menfis neomeniæ, &
d memoriale tubarü feptimi menfis, dies
a decimus , dies expiationis. Vides quia
monas & decas duo fefti dies. Ité quin
. tu fdecimus dies , dies tabernaculórum Ibid.
$ per oéto dies. In vmbra hæc omnia. In
: vmbra prima dies vocata, & oétaua dies
. vocata in vmbra , quæ in fcenopegijs
praefcripta fecundum legem. Conftitue
inihi aliquos ex circücifione credentes,
lſº
+ II 6 S.JAmbr.enarratio
in lege do5tos,obferu antiae folicite wi
...” ros,& núc Euangelij agnitione illumi
- natos,fpiritali faginatós gratia. Dicit
in his Ecclefia quæ videt Chriftum,quae
fponfum recipit, quæ cibo eius pafci
Cant. 2. tur:In vmbra eius concupiui & fedi ,&
fru&us eius dulcis in faucibus meis.
Qui fru&us eius dulcis, nifi prædicatio
F/al, 126, f)óminicæ pafsionis,vt ipfe ait:Ecce he
reditas Domini, filij merces fru&us ven
tris?Qui enim dulcior fru&us poteft ef
fe in faucibus noftris, quàm remifsio
peccatorum ? Et bene flos eft Ecclefia,
quæ fruétum annuntiat; hoc eft,Domi
nium Iefum Chriftum,dc quo di&um cft
£.vc. r. Mariæ : Benediéta tu inter mulieres , &
benedi&us fruétus ventris tui. Ergo vbi
guſtauit fruštum ſuauitatis, impatiens
cant, 2. ad perfectiora feſtinat, dicens:Introdu
--- cite me in domum vini, conftituite in
me dilectionem, confirmate me in vn
guentis,ftipate me in malis,quia vulne
rata charitatis ego fum. Laeua eius fub
capite meo, & dextera eius compleéte
tur me. Adiuraui vos filiae Hieruſalem
in virtutibus & fortitudinibus agri , fi
fufcitaueritis & excitaueritis dile&io
nem vfqucquo voluerit, Merito quaerit
eum, mérito defiderat,quia bene omnia
in hoc curfu atq. itinere difpofuit im
perator nofter. Primum omnium fidei
fundamento tabernaculum hoc confir
mandum putauit. Deindc fi qua cft ".
lS
 in τ/al.cχνιή.οξί.», ττ7
º bis aſpera atq arida & praeruptaman
ார் fio,imperatoftamen ifte turbata difcer
M nit, arida irrigat,deferta foecundat. Si
quid amaritudinis , fi quid tentationis,
僻 fi quid infirmitatis eft, du&or nofter &
amara temperat,& ſolicita mitigat,du
ra difloluit,& inualida confirmat.Sicu
bi vult requiefcere rex terr£ exercitum
fuum,non ignobilem vicum, non com
meatibus indigcnté,nó arerofa & nuda
gignentium,fèd vrbem ædificijs nobilé,
refertam & vberem copiarum,aut agrüt
amoenum & virentem pafcuis, aut ne
morofa & cápeftria ftatiuis opportuna
decernit.Ergò fi reges terræ norunt cö•
moda prouidere ſequentibus ſe, quanto
magisT)eus quibofius eft,nouit quem-Lwc. 11. *
admodum profutura difponat diligen
tibus fc? Ac primum fi incognitum car
pendum eft iter, duces eligútur viarum,
qui præcurrant agmini. Sed hoc impe•
ratores iſti iniurioſum ſibiarbitrantur:
Deus autem Præibat cum Hebræiface-Exød. 13.
rent iter. Deniq. in columna nubis lo- Pfal.gg.'
quebatur ad eos. Et vi ſcias quia præi
bat:Deus,inquit, præibat illos:inferdiu Ex,d. 13.
quidem in columna nubis oftendés illis
viam, noétu autem in columna ignis:&
non deficiebat columna nubis interdiu.
Hanc præcedétem nobis columnam fe
ម្ល៉ោះ deficientem,ne ipfa
eficeret, vmbra eius refrigerabatur, &
idco dicit : In vmbra eiusconcupiui,& Camt. z.
* , - fcdi,
 118 S.JAmbr. enarratio
fedi, & fruétus eius dulcis in faucibus
pfal.zz. meis. quia a Domino paſcebatur,& de
uéta in locum pafcuüm, & aquam re
· Camt. 2. feétionis. Introducite me in domum vi
ni, Ijs copijs præparatis quærit progredi
ad aliam manfionem,in qua myfteriorü
gratiam , & lætitiæ capiat fuauitatem.
- Hinc quoq. promouens verum iter,ait:
Ibid. Conſtituite in me dile&tionem. Bona
ftatiua,vbi plenitudo eft charitatis. Có
Ibid. firmate meinquit,in vnguentis, ſtipate
me in malis. Habes alias manfiones , ad
quas Ecclefia cú dele&atione fuccedit.
Iftae manfiones funt crucis Chrifti & fe
pulturæ,in quibus vulnerata eft Eccle
fia,fed, vulnere charitatis.Vulnus enim
Ie4m. 19. eft quod Chriftus excepit, fed vnguen
tum eft:quod effudit., Pomum cft quod
pepèdit. Hoc pomum guſtauit Eccleſia,
Camt. z. & ait : Et fruótus eius dulcis in faucibus
- meis.Et vt fcias quia pomum eft Domi
Ibid. nus, legifti fupra: Tamquam malum in
"… lignis filuæ, ita confobrinus meus. Nos
r. Cor. I, qüoq. vulnus fatemur cum prædicamus
2. Cor. 2. Chriftum crucifixum : fed bonus odor.
i.• Cor.
*
fumus Deo,Græcis
1. fcandalum, quia crux Chrifti
ftultitia, Iudæis
nobis auté
virtus Dei atq. fapientia efl. Hoc vul
ncre Ecclefia vulneratur, cum Saluato
ris fui prædicat mortem,fed hoc vulnus
eſt charitatis, Deniq qui non credit,ne
gat: qui diligit, confitetur. Manichæus
negat, Chriftianus fatetur,& ideo fcri
r ptum
 in Tſal. cxviii.ott.”. 119
ptum eft:Vtiliora vulnera amici, quàm Prou. 27.,
voluntaria ofcula inimici.Pulchre ergo
dicit Ecclefia: Quia vulnerata charita- Cant.2.
tis ego fum. Nudemus membra noftra
bonö vulneri, nudemus fagittæ eleétæ.
Sagitta hæc, Chriftus eft, qui dicit: Po- Efa.49•
fuit me ficut fagittam ele&am. Bonum
eft ergo hac vulnerari fagitta, Non me
diocris mâfionis ifte proceflus:non om
nes poffunt dicere quia vulnerati funt !.

:
#
dileétione. Dicebant Apoftolicum pro A't. ;.
Chrifto lapidarentur, & Chriftum præ=
dicarent. Dicebat Paulus cum ter virgis 2. Cor. 1 1
caederetur, & die acnočte Chriſtum ado Act.2o.
randum gentibus difputaret. Dicút hoc.
martyres,qüi vulnerantur pro Chrifto:
&, quia vulnerari pro eius meruerunt,
nomine , plus, diligunt. Ad hanc crgo
veniens manſionem Eccleſia, ad hung
ဗူ့ႏို့ vt prò Chrifto filios fuos of
ærat , vt excipiat vulnera charitatis ,
quafi bona fideialiméta repericns , pie
tatisq. fruétus,guftauit ipfa,& hortari
ccepit ceteros;dicens:Guftaté,& videte Pfal. 33.
quoniam fuauis eft Dominus ficut ma
lum. Et in malo vulnus eft, fed tamen Camt. 2. ;
fuaue eft. Venit iterum ad vallem Bo- Num. 1;.
tryonis, vidit ingentis vuam magnitu
dinis, quam duo portare vix poterant,
!
vnus qüi præcederet,alius qui fequere-,
tur. Guftauit myfterium in Iefu Naue,
guftauit in Caleb, qui digcbant Populo:
Vidimus tcrram Profluétem mel& lac. Ibid. ,
. . . . ... --
º "" ' ' ' ' Gu
 --- ---

（2Ⓞ S.JAmbr.enarratio
ffal. 33. Guftate , & videte quoniam fuauis eft
-- Dominus. Et addidit Ecclefia dicere:
Camt.z. Læua eius fub capite meo, & dextera
eius compleótetur me. Adiuraui vos
filiæ Hierufalem in virtutibus & forti
tudinibus agri, ſiſuſcitaueritis & ex
citaueritis charitatem vfquequo vO
luerit. Etifte manfiones funt via re
gali incedentis Ecclefiae. Multae enim
Ioan. 14. funt manfiones apud patrem meum:te
Ibid, ftificatur Dominus Iefus,&:Ecce venio,
& accerfio vos. Bona manfio fapientiæ,
& fiue in læua eius,fiue in dextera, bonâ
manfio , quia via regalis eft. Ideoq. fa
:Num, 2o. pientes nuntijdicunt Via regali ibimus,
non diuertemus in dextera neq. in ſini
ftra, quoadufque tranfeamus terminos
tuos. Hoc dixerunt mifsi a Moyfe nun
tijad regem Edom, hoc eft, térrenum:
quia terrena omnia, fiue in dextera,fiue
in ſiniſtra, mala ſunt. Mala manſio infi
pientia, mala manfio intemperantia, &
- ideo pertranfit has manfiones Hebræus,
; ,; non diuertit ad eas, fed pertranfit vt
perueniat ad finiflram fapientiæ & dex
2.Cor.8. teram, & in ipfis maneat; vbi diuitiæ
fimplicitatis, vbigloria, vbilongitudo
Prou. 3. vitæ eft. Lógitudó enim vitæ in dextera
eius , vt ait Salomon : in finiftra autem
eius diuitiæ & gloria.In dextera uita eft,
in ſiniſtra requies. Vtină ſuper finiſtram
eius requiefcam, ne quæram ceruicalia.
Exech.13. Væ cpiia ijs qui affuunt ctrical్య
- Chic
-

N
 in Tſal.cr.piii. off. p. 121
chiel dicit. Has máfiones præparat Ec
cleſiae ſuae bonus duótor, & per uiasſa
pientiæ dirigit iter eius. Deniq. laudat
fapiens uias eius. Viæ eius uiæ bonæ, & prou. s.
omnes femitæ eius in pace'. Sed quia fa- .;. '3
pientia, honeftas, claritas , ita perfe&a
funt,fi habeant chajtatg (Plegitudo Rom. i ;.
enim legis charitas eft)fufcitari & exci
tari uult charitatem. Sufcitari in ueteri -

teftamcnto, excitari in nouo. Charitas

Deus eft, ut legimus, charitas Chriftus r.r.a, 4°
eft. Sufcitatur ut leo, & catulus leonis, Gen. 49
ut Iudæ afcendat ex germine. Refufci- -

tatur ut dormiens, ut recumbens:quia

non humana, fcd fua & patris maieftate
eft fufcitatus a mortuis. Vnde ait fcri
ptura:Quis fufcitabit illum? Non enim Ibid.
poterat illum aut angelus, aut poteftas Ofee. 6
fufcitare aliena, cum ipfe alios refufci
taret.Ergo cum hic dicit : Si fufcitaue- ca,,.,.
ritis aut excitaucritis charitaté ufque
quo uolucrit : de ijs dicit qui refurre
ctionem eius poffunt cógrue prædicare,
ut audientibüs ardoré fidci & deuotio
nis accendant. Vel fufcitatur Chriftus
in ijs qui primum accedunt, excitatur
in ijs qui poftquam accefferint,dormie
runt.T)ormit ergo Chriftus negligen
tibus, fufcitatur in fanétis. Habet érgo
Ecclefia per quæ gradiatur,habet taber
nacula mianfionum , in quibus requie
fcunt fan&i, de quibus iffe eft qui dicit:
[Legem mihi gonftitue Domine viam
/ F iu fti
 1.2.2. S.JAmbr.enarratio
iuftitiarü tuarum.] Bene ait: [Confti
tue;]vt in peétore eius immobilis & fi
xa permaneat, nec aliquo feculi turbi
me ab eius conuellatur affe&u , vt ipfe
vm.s. lex fit fibi , opus habens legis fcriptüm
in corde fuo.[Et quæram,inquit, illam
femper.] Non cft cnim mcdiocrc quòd
reqüiritur paradifi gratia,Dei regnum,
angelorű confortium,immortalitatisq.
domicilium. Non ergo vno die quaeri
tur, ncc duobus , aut paucis menfibus,
fed quæritur femper , & quæritur per
omnia: vt meritorum multa concurrât
fuffragia. }us vayväs enim & omnc tem
pus fignificat,& per omnia. Cum dicit
igitur: [Quæram femper;] fine fine di
cit eſſe quaerendum. Sed non ſatis eſt
quærcre , nifi intelligas etiam quod re
quiris. Ideoq. ait :
34. Da mihi intelle&um,& perfcru
tabor legem tuam, & cuftodiam
illam in toto corde meo.
Quærendum primum, deinde intelli
gendum perfcrutandumq- legis omne
Ihyfterium , & in corde cuftodiendum.
Quis auté poteft cuftodire legem Dei,
nifi intelle&tum acceperit ? Qui autem
intelligit & fcrutatur , fcrutando in fe
mitam mandatorum deducitur. In quo
illud aduertendum,quia lex eft iuftitia,
mandatum iudicium;ficut & in hac lit
fiere.6, tera legimus, Eft legis via: State º vij s
cgis,
ཁས་པས་ས་ག་ས་ག་ལས་པས་ས་འདུ་བྱམས་ཁཁས་ -ས་མས་ས་

in Pſal. cxvii.oët.v. 12 १
la legis. Eft via iuftitiarum, fecundum pri
fi. mum verſiculum. Eſt & teſtimoniorum
bi. F. ver.14,
via:In via teſtimoniorum tucrum delee
* étabar. Eft & via mandatorum : Viam *.»er. ;i.
in mandatorum tuorum cucurri. Interro
|血 gemus ergo has vias , vt dicatur nobis:
à State in vijs legis , & interrogate fcmis Hiera«.
m, tas æternas, & videte quæ via melior,&
ς ambulatc in ea. Quum omnes igitur
i ambulauerimus vias, veniemus in om
呜 nium finé viarum, qui ait:Ego fum via. Ioan. I4
; Chriftus ergo finis viarü. Ipfe enim eft * * *
ä finis legis ad iuftitiam omni credenti. Rom. io.
* Hinc aüdco dicere, quia finis iuftitiarü
id Chriftus, qui efl iuftitia : finis teftimo- - -

* niorü Chri{tus,de quo diétum cft:Eftote Eſa-43.

& mihi teftes,& ego teftis,dicit Dominus,
p, & puer meus quem clegi . Aduertimus
igitur quantum nobis ámbulandum fit
vt veniamus ad Chriftum. Ambulandú
in lege,quia finis legis Chriftus eft.Sine Rom.io.
Jege ergo non peruênitur ad Chriftum.
Vnde manifeſtum eſt quôdhæretici qui
| legeth vcteris nô acci5iunt teftamenti,
7. etfi dicant quôd Chriftum teneant, ta
º men non poſſunt tenere finº qui inititi
ya non tenuerunt. Ipfe Icfus cft initium & Арос. 1.
2 finis, Oportet igitur yt ambulemus fe- *
3. cundum legem fpiritalem, vt veniamus
呼 ad legis finem Dominum Iefum. Opore
# tet vt fequamur teftimonia, vt perue
j, gire pofsimus ad magnum teftimonium
j Dominum Iefum. Oportet etiam vt in * * *
τί;
;
-
- * - F 2
*
præ
 1 2 4. S.JAmbr.enarratio
preceptis Domini ambulemus , vt per
- ueniamus ad magnum præceptumi, de
Matth. ;. quo legifti : Di&tum eft antiqüis, Non
-- ôccides: ego autem dico vobis. hdc eft,
fuper omne præcéptum dico. Itaq non
, vfurpatorie dixerim , fed vere , quia fi
Εκόa:3ο. cut funt fančta fanótórü,ita praeceptum
cy 4o.' ' eft præceptorum. Scd vt ifta fefuare
pofsimus, intelleétum petamus a Domi
, no. Intelligamus quid fit circumcifio.
Iefù. 5. ' Circücidit Icfus petrinis gladijs , & ab
- ftulit opprobriú Aegypti a filijs Ifrael.
i.Cor.ro Petra Chriftus eft. Circumcidat te ver
Hebr.4. bum Dei, & gladius oris eius,& fic Ae
gypti carebis opprobrio. N6 igitur cor
Rom, i. poris, ſed cordis intelligenda eſt cir
cumcifio. Si intellexeris Iegem, ferua
bis eam in corde tuo. Iudæus in corde
legem non feruat, fed in labijs legem
, recitat,& legem ignorat Deniq. popu
Efa. 29.' lus hic, inqüit, libijs me honorat: cor
Matth. 1 5 autcin eorum löge eft a me. Quomodo
poteft legem tenere , qui longe eft a le
gis au&6re? Tertius vérficulüs quid ha
beat, conſideremus. -

35.
Deduc me in ſemitam mandato
rum tuorum, quoniam volui eam.
_ Qujs hoc dicit , nifi qui fequitur
Chriftum? Non poteft alius hoc dicere,
nifi qui illud exequitur quod fcriptum
pewt, Io. eft : Poft Dominum Deum tuum ambu
labis,& ipfi adhaercbis, quiá ipfe te dc
º - ducit.
 in Tſal. cxviii. off.y. 12.5
ducit. Quomodo deducat, audi: Nifi Matth. io
quis tulerit crucem fuam, & poft me fe•
quutus fuerit , non eft me dignus.Præ
cedit ergo Chriftus , vt nos fequamur,
præccdit verbum. Principium Chriftus
eft, idco fapientia dicit: Dominus creaa Prov. 8.
uit me principium viarum ſuarum. Ad
uertimus quòd & principium Chriftus, Арос. 1.
, & finis viarum fit. Non vcreor ne quis
dicat: Creatum ergo Chriftum afferis?
Rcfpondebo: Ita creatum dico , quem
admodum faétum legi, hoc eft , façtum Galat-4.
ex muliere, faétum fub lege: hoc eft,fe- - *

.cundum fufceptionem carnis creatum, * --

fecundum quod eft natus cx Virgine.
Creatus eft, vt redimeret creaturas:ho
mo faéîus eft , vt homines a morte per
petua liberaret. Creatus cft vt vias mi
Jhi demonftraret æternas , quibus homo Hier.6.
redire pofsit ad Dei regnum. Ergo quia
principium eft viarum Dei, hoc princia Iob.40.
pium fequamur. Primus viam noui in*
greffus eft teftamenti,vt viam deuotio-,
inis fterneret nobis. Si ieiunamus, ante
nos ille ieiunauit:fi pro nomine eius fu Ma,,!,. 4.
ftinemus iniurias, prius ille fuftinuit , Petr. 2
pro noftra redemptione. Ceruices fuas நீர் 5o --

þofuit in fłagella , maxillas fuas ¡n pal• °”°

mas:afcendit crucé, vt doceret mortem
non eſſe metuendâ. Deniq. quaſi praece
$ens ait Petro:Tu me fequere. Et ideo i.,„.,,.
Petrus cursú cófummauit,quia fecutus -

eft Chriftum. Sequitur verfus quartus, . -

-- - - F 3 ^ Incli•
 126 S.JAmhr.enarratio
36. Inclina cor meum in teftimonia
tua, & non in auaritiam. -

,, - Vtilitatem alij habent: & puto quòd

ideo mutatum fit,quia vtilitás bonæ rei
videtur effe expetenda potius quàm de •
clinanda. Sed quia pleriq. lucrü m pecu
niarum vtilitatem fuá putant effe , ideo
fi legimus vtilitatem, non animæ vtili
tatem accipere debemus Prophetam de
clinare,fed vtilitatem pecuniiae.San&us
enim lucra ifta nö nouit, (ed omnia hæc
Philip.3. detrimentum arbitratur, vi Chriſtum
- lucretur; & re&e. Quod enim putamus
hucrü efſe pecuniae, damnum eſt animae,
quia virtutis eft detrimentum. Ergo £e
cundü eos qui ita acceperunt, vt optet
Prophcta inclinare cor fuum in teftimo
siia,& ñon in auaritiam,& nos congruie
mus affenfu : atq. vtinam precem fan&i
fequentes & oremus quod ille orauit,&
quod oramus imitemur effe&u. Quid
enim mihi prodeft fi orem vt auertat
cor meum Deus ab auaritia, & ipfe die
bus ac no&ibus pecuniæ quæram com•
pendia?Si oramus ſermone, compatia
mur & mente. Audit fenfum noftrum
Iefus, & cognofcens duobus iftis non
conuenire, ſermoni, ង៉ុនែ្ត 1Υ ΟΙΛ

Iacob. 4. exaudit loquentem. Et ideo qui bene

1.Cor.14• volebat orare, dicebat : Orabo fpiritu,
orabo & mente:pfallam fpiritu,pfallam
& mcnte. Ita miagis audit orantem » (i
- - afPer
 in pſal.cxviii. off.y. 127
afpernetur auaritiam.Sed quia inualidi
fumus, & plerumq. volentes auertere
cor noftrum a pecunia , vel auro , vel
argento, capimur afpedu; & agrum aut Michæ.2.
ædificium vidétes alienum concupifci
mus, bene addidit Propheta,dicens:
Auerte oculos ineos ne videant 37.
vanitatem: in via tua viuifica me.
* Etenim qui in via eft Dei, vanitates
non afpicit. Via pcrfeéta Chriftus eft.
Qui igitur in Chrifto eft,quomodo po
teſt vanitates aſpicere, cum Chriſtus in
carne fua omnes mundi huius crucifixe
rit vanitates? Auertamus igitur oculos
noftros a vanitatibus, ne quod oculus
viderit , animus concupifcat. Myftica Matth. g.
enim differamus interim. Vtinam hac
interpretatione pofsimus reuocare ad
diuerfa Circenfium ludorum atq.thea
tralium fpectacula fetinantes. Vanitas
eft illa qüam cernis. Pantomimü afpi-_
cis, vanitas eſt: luctatores aſpicis, va
nitas eft , quia eernis eos de Vili lü&an
tes corona. Illi enim veri funt lu&ato
res, qui aduerfum huius faeculi lu&an
tur º capiat oculos tues
palaeftra membrorum JEquos currentes
áfpicis, vapitas eft : quia vane currunt,
qui aſcendentem ſaluare non poſſunt.
Ðeniq. recurfus ipfe te doceat quia va
ne currút, qui non dire&um cofificiunt
iter, obliuifcentes fuperigra,& ea quæ Philip.g.
4 an
 128 S.JAmbr. enarratio
anteriora funt appetentes, Ante nos eft
Chriftus,ante nos brauiü eius, ad quod
*. Cer. 9. Peruenit qui nó in incertũ cucurritonec
reuocauit curſum ſuum , ſed incita uit.
Ad hunc dirige oculos tuos, auerte ab
fpe&aculis , Tauerte ab omni fæculari
pompa. Sicubi populares cognoueris
plaufus , auertc oculos tuos 麗 his, in
flečte , deprime, & ferua eos, vt erigas
melioribüs, Erige ad cælum, vel noCte
ftellarum moniIia,orbé lunæ decorum,
uel die folem afpice. Speóta mare, ter
ram circumfpice , ut opere faéta diuino
omnis creatura te 臘 . Quæ forma
rum gratia in ipfis bcftijs? Quantus de
cor in hominibus ? Quanta in auibus
ಶ್ಗ tudo? Haecintuere,& non uide
Pſal.54. is iniquitatem & contradiétionem in.
ciuitate. Hæc uide , & non introibit
Hiere. 9. mors per feneftras oculorum tuorum,
M4ttb. 5. i uidëris mulierem ad concupifcendú
eam,intrauit mors per feneftram. Si ui
Prou » *3. deris poffefsionem minoris aut uiduæ,
& concupieris diripere eam , intrauit
mors pef fèneftrafh. Si uideris alien a
Deut. 7. monilia , aurum, argentum , & concu
器 ut extorqueas,intrauit mors per.
eneftram. Claude ergo hanc feneftram,
Prot!. 6. cum uideris alicnæ mulieris pulchritu-.
dinem , ne mors pof$it intrare. Oculi.
Prou. 23 tui neuideant alienam, nec lingua Per
uerfum loquatur. Tuam ergo feneftrâ
claude, ne morti pateat intranti. Sed
z- - etiam !
……ས་ཁ----ཨཱ་ཟ-----------

in Ρ/al. cχνίij.oξί.ν. . 129

etiam alieriam, feneftram caue. A fene
ftra enim domus fuæ intrat fornicaria., Eccli. x6•
A feneßra fua intrat , cum aliquem Pe
tulantis oculi tentat lafciuia. Occlude
igitur hanc feneftram verbi qftiô, ne
palpcbrisoculis
cápiaris eius. meretricis
Sed non eft3&
unaabfiPigris
feneftra
Prom. 4.
pcrquam mors confueuitintrare. Eft &
íencftra verborum, per quam fermones
commeât meretricis. Et ideo te ab alie
na uxore cuftodi,ne te fermonibus gra Prou. 7.
tiofis adoriatur.a feneftra enim domus
£uæ intrat. Intrat mors per ofcula : &
ideo caue, ne te laqueis labiorü fuorü Ibid.
alliget. Intrat mors fi meretrix te ofcu
letüt. Intrat mors fi cito acquiefcas * *

Joquéti, Intrat mors ſi multü loquaris

Multiloquio enim peccatű incurritur - Prom, 1o
Intrat mörs etiam fi non loquaris s &
Chriftum timeas confitcri.Ore cnim cô Rom. I o
fefsio fit ad falutem. Intrat mors etiam
per caucrnas aurium;& ideo aures funt
£pinis fepiendæ, vt illecebras meretricij
fermoni§ excludas. Haec moralia. Sunt;
etiam myftici oculi , quos auertere den
beas a vánitate.Eft enim & fenfuum va Ec-t;, 28.
nitas, quam oculi animæ tuæ videre nô
debcant,quia illi eam vident,quos Apo.
£olus darìnat. Vnde ipfo magis auéto-
re difcamus quæ vanitas , & qui oculi
fint. Manifeftum eſtenim eſſe pleroſq. 7.

qui vanitate ſenſus ſui obſcurati ſunt քրեմ4- * :

corde , & alienati a via Dei propter

: - F $ igno
 130 S. JAmbr.enarratio
ignorantiam quæ in ipfis eft , propter
cæcitatem cordis eorum : illos tamen
genggs Apoftolus dicit. Ignoret igitur
le quod non didicit, igâoret
quòd non credidit;tibi ignorare non li
cet quod confiteris. Chriftus non in va
nitate venit, fed in virtute: non in an
tiquitate, ſed in nouitate: non inflauit
fenfum hominis, fed viuificauit:non cæ
citatem cordis, {ed illuminationé men
tis operatus eft.Inflammauit cor tuum,
vt comprehenderes quæ mandatorum
cæleftium ratio,quæ animæ fubftantia,
quæ vitæ futuræ gratia, in quo ftatu
poft hæc erimus. Erige igitur mentem,
Gen. Re vtere naturali ingenio.TAdimaginem
Dei factus es,vt ſuperna aſpicias,8 ter
rena non quaras. Noli curuare cerusice
tuam mundi premendam pondere, noli
inhiare auro atq, argento, ne te ſeculi
vinculis alligandum præbeas. Ideo di
ÀMarth. 1o xit Dominus : Nolite pofsidere aurum
atq. argentum;ne nos auri atq; argenti
eupiditas auara pofsideat. Noli crgo
inferere collum tuum diaboli laqueis.
Strangulat auaritia pauperé in hoc ſæ
culo, fed in perpetuum diues {uis la
queis fuffocatur:cuius fenfus in vanita
fc eft,in tenebris ambulat, qui in ijs la
borat quæ fibi prodeffe nqn pofsint.Va
nitas éft folicitudo vitae huius. Vnde
non in crapula & ebrietate, non in de
licijs corporis » fed in cognitione prae
* Gº
 in pſal. cxviii. off.”. 131
ceptorum cæleftium dele&tationem no
ftram debemus ponere.In vanitate cur
rit, qui fibi fuccefsibus videtur afHtiere
faecularibus, qui tamquam vmbra prae Pſal. 145.
tereunt. Auerte igitur oculos tuos, ne
vanitatem videant. Sed non ſatis eſt vt
tu auertas, ne forte velis & non pofsis,
fi offundat tibi diabolus vanitatüm fpe
&acula, incentiua inferat voluptatum;
pete vt Dominus auertat oculos tuos.
Et haec gratia Dei,& hoc munus eft Do
mini, vt oculos animæ noftrae a nego
rijs mundi huius auertat. Beatitudo
enim omnis a Domino eft. Beatus autê
vir,cui nomen Domini fpes eius,& non
քյաl.39.
refpexit in vanitates & infanias falfas.
Qji non refpicit hæc, beatus eft:qui au
tem refpicit, infanus atq. furiofus eft:
& ideo řefipifcat vnufquifq.a furore fae
cularium cupiditatum,quæ ita mentem
animumq perturbant, yt compos fui
eſſe non poſsit.Si in nauigio fluctuante
fis cöftitütus, auertis a fefitina oculos,
ne vomitum moueat tibi. Si in ciuitate
ambulans aliquid fœtidi odoris offen
das,longe 蠶 atq. declinas. Si quid
occurrat quod horreat oculus tuus,
clauditur aut auertitur. In falo faeculi
huius flu&uas, influit fentina vitiorú.
In hoc nauigio tui corporis mouctur
æftus cupiditatum, & non auertis ocu
los animae tuae ne videant fentinam li
bidinum,
-- I
ne afpiciant mundi
F 6
huius fter
Coras
 I 32. S.JAmbr.énarratio
cora,ne foetor immundus nares repleat
tuæ mentis , in quibus Spiritus fanctus
lab.27. cflè confueuit,vt pofsis dicere: Spiritus
diuinus qui eft in naribus meis ? Nares
igitur animæ tuæ a foetorc auertantur
criminum diuerforum. Eft cnim in his
velut quoddam infigne iudicij. Vnde
Cant.7. dicitur `fponfae : Nares tuæ, ficut turris
Libani,Profpicicns faciem Damafci. eo
uòd vnguentum veri faccrdotis,quod
Pſal. 132. defcendit de capite in barbam, hoc eft,
odor ille diuinus , odor gratiæ fpirita
lis, qui de patre in Chrifto erat , & fa
cramé to incarnationis deſcendit in ter
ras,vt omnia fufo replerentur vnguen
to,cmineat præcclfi poteftate iudicij,&
narcs repleat anima,vt bene olentia di
ſcernat,& foetida:olentia ſanctorû (qui
2. Cor.2. poffunt dicerc:Chrifti enim bonus odor.
fumus Deo)a fœtidis peccatorum. Hæ.
Camt. 7. funt nares ficut turris Libani præcelfæ
fupra mundum, & ideo profpicit faciem,
Damafci , gcntilem fcilicet populum ,
odorans fidem eius,cuius gratia delicto
rum fuorum detegit foetorem.Facies igi
tur Damafci , fidcs eft gentium nullo,
obumbrata anićtu,nullo adoperta we
ſtitu,nuda ac libera,calo magis intenta
quâm terris, Hanc fpeculantur.& Pro
fpiciunt nares Ecclefiæ, quod fuauc in
ea & odorum eft afpirationis & gratiæ
colligentes. Et bene nares eius ficut
thilip.4 turris Libani , quia in facrificijs odor.
fua
 in Pſal.cxviii.687 p. т$3
:a: fuauis Ecclefiæ efl, in quibus eft boni
以 odoris hoſtia, remiſsio peccatori. Su
U﹑ me igitur has nares o homo, vt a graue
『C}} olentibus floruléta fecernas,& tunc vi
lll uificabit te Dominus. Cum enim ad
ji: uerterit quòd de ipfo petis , vt aucrtat
id: oculos mcntis tuæ a vanitate,coopera*
f时 tur animæ tuæ,vt fi fpecie aliqua capi
fi £ur,aut duritia aut infirmitate non fle
º: ętitur,fle&at eam iugo verbi,& habenis
í, ſuis regat,vt volſitate Dei abducatura
3- vitijs,& vitae odoré capiat eternae. Nő
ſº enim hæc vita perfecìa eft, fed eft uita Iob.8.
ţ. in vmbra. Idco vt homo Chriftus Iefus
t; ex Virgine nafceretur,obumbra uit vir Luc. 1.
# tus altifsimi matrem futuram , quia in
º vmbram defcendit, ab vmbra incipiens
º opcrari falutem horninis,& confummaa
‫ان‬ .9.türus
claritate folis .inretæ Vmbra eft Eft
捻 ergo vita hæc: feftina ad folé , vt te de=
s fendat ab vmbræ huius frigorc,& cale- I ob.8. , ;
e rcm tibi profundat æftiuum. Et ideo
吋 fuadct orándum ne fiat fuga noftra hie Matth.z4
:0 me vel fabbato, non tempus diemq.fi
锣 gnificans,fed frigcrc nos ñeritis prohi
j, bens, & bonorum operum eſſe ieiunos.
ť- Difce nunc quemadmodü aucrtat ocu
1:4 los cius cui mifereatur Dominus, a va
:0° nitatc.Ex his enim quæ fequuntur,hoc
4 intelligere poffumus. Subiccit enim:
ſj4 Statue ſeruo tuo eloquium tui 38.
º in timore tuo.
4” - fni
 * 34 S.JAmbr.emarratio
pfal. 1 io Initium effe fapientiæ timorem Do
mini dicit Propheta. Quid eft autem
initium fapientiæ,nifi faeculo renuntia
re ? Quia fapere fæcularia , ftultitia eft.
i.cor. 1. Deniq. fapiéntiam huius mundi, ftulti
tiam effe apud Dcum , Apoftolus dicit.
Sed & ipfe timor Domini nifi fecundum
fcientiám fit,nihil prodeft, immo obeft
plurimum.Siquidem Iudæi habent zelü
Rom. io. Dei,fed quia non habcnt fecundú fcien
tiam , in ipfo zelo & timore maiorem
contrahunt diuinitatis offenfam. Quòd
circumcidit infantulos ſuos, quod ſab
bata cuftodiunt , timorem Dei habent:
Aom.7. fed quia nefciunt legem fpiritalcm effe,
circúcidunt corpus non cor fuum, Ignê
fabbato adolere formidant, cũ lcx fan
&tificationis die libidinum ignem prohi
beat accédi. Et quid de Iudæis dicö?Süt
etiam in nobis qui habét timorem Dei,
Aem. Io, ſed non ſecundum ſcientiam, ſtatuentes
duriora præcepta,quæ non pofsit huma
na conditio fuftinere. Timor in eo eft,
quia videntur fibi confulere difciplinę,
蠶 virtutis exigere: fed infcitia in co
eft,quia nó compatiuntur naturæ, non
aeftimant pofsibilitatem. Non fit ergo
irrationabilis timor. Etenim vcra fa
Eccli. 1. pientia è timore Dei incipit, nec eſt
ſapientia ſpiritalis fine timore Dei: ita
.• timor finc fapientia effe non debct. Ba
fis quædam verbi eft timor fanétus. Si
cut enim fimulacrü aliquodin bafi ſta
tuie
 in pſal.cxviii. oft. v. 135
tuitur,& tunc maiorem habet gratiam
cum in bafi ftatua fuerit collocata,ftan
diq. accipit firmitatem:ita verbum Dei
in timoré fan&o melius ftatuitur , for
tius radicatur in pc&ore timentis Do
minum,
ri, ne labatür
nc veniant verbum
volucres, de corde il-
& auferant yi Luc. 8.
ju3 de incuriofi & difsimulantis affeétu•
Sed etiam verbo Dei timor ipfe aptari
ad vtilitatem & conftabiliri videtur»vt.
non'fit alienus (cientiæ, ficut bafis ac
cepta ftatua non eft aliena gratiæ. Ti
mör ergo verbi eft locus , ficut in pacc Pſal.75.
locus cjus. Timor quædam ftatio verbis
verbum timoris eft difciplina. Plenus
enim difciplinæ timor nofi nutat adla
pfum. Et quia bafim verbi timoré dixi
inus : ne qùid alicnum á fcripturis Po
fuiftè nos'quifquam putet , açcipiat!e
aum de Dei verbo in Canticis cantico -

tum : Crura eius columnæ marmoreæ C4nf• $• ;

fundatæ ſuper baſes aureas . fignificans -

columnas ete Eccleice Apololos, qui

fundati funt in timore fafiëo. Nam fi
cut Petrus, Iacobus, Ioannes & Barna- Galat. z.
bas columnae eſſe videbantur Eccleſiae, -

£c & quicumq. vicerit hoc faeculum,fit Apoc. 3.

aeolumina Dei , quam c9nfirmat qui di
cit: Ego confirfhaui columnas eius : ita Pſal. 74
& baff aureatimor plenus difciplinæ, Canf. §.
quia initiá fapientiæ eft.In timore ergo Pjal. iio,
fapientium Apotolica prçdicatio ta →
qüam fuper bafim auream columna
* - - -
fir
Iſlatur a
 136 S.JAmbr.enarratio.
matur.Chrifti igitur eloquio & apofto•
lico ſermoni 醬 eſt timor iuſti , &
bafis aurea plena prudentiæ, fimula
crum autem bonum tamquam effigies
veritatis,fermo fan&orü. Et vide tam
quam bafim aurcam effe fan&orum ti
morem. Lcge Efaiá:vide quantis fubie
cerit timorem, vt faceret irreprehenfi
Eſa. I I. bilem & bonum timorem. Spiritus, in
quit, ſapientiae & intellectus, ſpiritus
confilijatq. virtutis, fpiritus cognitio
nis atq. pietatis,fpiritus tiinoris Domi•
ni. Quantis timorem ſubiecit, vt habe
ret quod fequi pofsit 3 informatur per.
fapiêntiam, inftruitur per intelleĉtum,
confilio dirigitur,virtute firmatur,co
gnitione regitur, pietate decoratur.
Tolle timori Domini ifla,& cft irratio
nabilis & infipiens timor, vnus ex illis:
2.Cor. 7. Foris pugnæ,intus timores.Quibus af
fiétus cffet & Paulus, nifi habuiffet Do
minum confolantem. Nec otiofun eft .
Prou.2 . in Prouerbijs:Tunc intelligestimorem.
Domini . Qujd cft tunc 3 Cum fapien
Ibid. * tiam inuocaueris , & prudentiae déderis
vocem tuam:& fi quæfieris illam vt pe
cuniam, & vt thefauros fcrutatus fue
ris eam , tunc intelliges timorem Do
' mini. Et ideo tamquám fuper bafim bo
, nam dicit: [Statue feruo tuo eloquium.
tuum in timore tuo.] Plena difciplinae.
oratio , per quam doccmur , queimad—
modum debeamus orare vnufquifque,
* . - Ser
 in Pfal. cxviij. oči.v. 137
hy Sermo do&rina eft deprecandi. Et quia
docuit nos orare, qui fit iftius oratio*
nis effc&us,oftendit feptimus verfus.
Aufer à me opprobrium meum 39.

quod fufpicatus fum:iudicia enim

tua dulcia. -

uod fufpicatus fum. ] Subobfcure

di&um videtur,fed explanauit Apofto
lus quod hic videbatür obfcurum , ubi
ait: Nihil quidem mihi confcius fum » 1. Cor. 4.
*
ſed non in hoc iuſtificatus ſum. Sciebat
enim fe effe hominem,& fibi cauebat ut
poterat,ne poft fufceptá baptifmi gra
tiam peccaret: ideoq. deličti confcius
fibi non erat, fed quia homo erat, pec
catorem fe fatebatur , fciens unum effe
Jefum lumen verum, qui peccatum non I.Pet.z. .
fecit,nec cft inuentus in ore eius dolus3
ipfum folum iuftificari qui vere alienus
effet a lapfu. Similiter ergo Propheta
etfi peccátum declinare cupiebat,tamé
quafi Deum repulforem peccati effe fui
cupiebat. Volébat auferri opprobrium
quod fufpicatus cft, vel quiä ëogitaue
rat in corde,& non fecerat, & pęniten
tia licet abolitum,fufpeétus tamen erat
ne forte adhuc maneret eius opprobriú;
& ideo Deum precatur vt illud auferat,
qui folus nouit quod nefcire poteft etiá
ipfe qui fecit. Deniq. alibi ipfe dixit
Propheta:Scis opprobriű meũ. Quam Pſal.68.
quam iftud opprobriú Chrifti fit, quod
h0n
 1:8 S.JAmbr.enarratio |

non eft verum opprobrium, fed gloria

p. Cor. 1. Dei. Crux cnim Chrifti Iudæis fcanda
lum,Græcis ftultitia. Illis ergo oppro
brium,mihi virtus eft, per quám aduer
farium repello,faeculum vinco. Mihi fa
pientia, per quam infipientiæ laqueos
H.},. ii. euado. Hoc opprobrium thefauris Ae
gypti 蠶 prætulit,maius æftimans
Aegypti thefauris opprobrium Chrifti.
Si ópprobrium tuum gloria eft Domi
ne Ieſu,quanta eſt gloria tua? Tua igi
tur gloriæ participatione quid erimus ,
cuius fumus opprobrio gloriofi ? Dor
zf . 5o. fum meum pofui in fiagella, maxillas
meas in palmas, os autem meum non
auertia côfuſione ſputorum. Ecce op
probrium tuum Domine, in quo falus
.eft vniuerforú,in quo múdi redemptio:
器 quod opprobriú coepimus non eru
eſcere qui erubeſcebamus:nó côfundi,
qui confundebamur. Deniq.fcriptü eft:
rſal. 33. Acceditead eü,& illuminamini,& vul
tus veftri non erubefcent. Hoc oppro
briü auferri a nobis nolumus, oppro
briü'crucis Domini Icfu, quo noftra au
ferútur opprobria. Sicut énim maledi•
Galat. 3. άύ fa&tus eft , vt noftra maledi&a dele
Phil. z. rct;homo fa&tus eft,vt leuaret hominis
pfal. i. infirmitates:ita opprobriü fa&us eft, vt
omnium auferret ópprobria. Non vno
tempore,non fcmcl abftulit opprobria:
aufért quotidie. peccatum incidimus,
Pſal.43. non vnum , fed multa, cooperti fumus
op
 in pſal.cxviii. off.y. 139
opprobrio & confuſione. Venimus ad
bäptifmum, dilutü eft omne peccatum,
& cum peccato opprebrium. Abſtulit
opprobrium meum Dominus Iefus op
próbrio fu9, quia crucifixus eft mihi:
蠶 quicumq. baptizati fumus in Chri Rom.6.
o,in morte ipfius baptizati fumus.Nô
habeo igitur quod aùferri petam , fed
f poſt baptiſmum incidi opprobrium,
႕ိမိ agere pænitentiam,vt dicâ:[Au
fer a me opprobrium meum.] Si non
agam pænitentiam, quomodo dicam;
[Aufer a me opprobriüm meum;] cum
: hoc ipfum peccati opprobrium fit,quia
non ago pænitentiam? Si autem pæni
tentiam vt oportet ago,re&e dico:[Au
fer a me opprobrium meum quod fufpi
catus fum : iudicia enim tua dulcia.1
Ogid timeo confiteriºquid timeo dice
re peccata mea? Quid vereor opprobrij
mei mentionem facere apud eum, cuius
iudicia dulcia funt ? Qgod feuerum in
alijs , in Chrifto dulceeft , in Chrifto '
fuaue eft , quia ipfe fuauis eft. Deniq.
guflatc & videte quoniä fuauis eft Do Pſal. 33.
ininus. Dulcia iudicia confitenti, quia
ipfe dicit: Ego.fum, ego fum qui déleo Eſa.43.
iniquitates tuas,& memor non ero : tu
autem memor cfto,& iudicemur:dicini
uitates tuas, vt iufti£ceris. Dulcia iu
icia agenti pænitentiam , quia ipſe di
xit:Gaudiú erit in cælis fuper vno pec Lис. 15.
catore Paenitentiam agente, quàm in
* * * Ա0ո
 140 S.JAmbr.enarratio
nonaginta & nouem iuftis qui non in
digent pænitentia. Si dulcia funt igi
tur iudicia Domini, fuauitatis fructus
percipere elaboremus. Vis fcire quàm
Pſalm. 1. dulcia iudicia Domini ? Non rcfurgunt
impij in iudicio. Qui auté iti iudicio re^
furgunt, habent fpem veniæ : quoniam
crediderunt. Impij non ſunt,peccato
res effe poffunt,fidem habcnt : & fi cul
pam non declinarunt,per fidé credunt.
Ioan. 3. Qui autem credit in ipfum,non iudica
tur. Dulcia ergo iudicia credentibus.
Qui autem non credunt,non Chrifti iu
Ibid. dicio damnati funt:qui venit non vt iu
dicet mundum,fed vt faluet & redimat:
fed impietatis fue fubiere iudicium,qui
in remifsionem peccatorum credere no
luerunt.Non enim poffunt ad eius per
itinere beneficium, quem cognofcere re
futarunt. Ergo qui non crediderunt in
eum, iudicio eius videntur indigni. Iu
dicium enim eius quid fit, agnofce dicé
Ibid. te ipfo : Hoc autem iudicium eft, quia
lux venit in hunc mundum. Dulce er
go,quod lux eft : dulce iudicium, quod
præcedit mifericordia. Sic enim fcriptü
Pfal. Ioo. eft: Mifericordiam & iudicium cantabo
tibi Domine. Et quia cognouit dulcia
iudicia,dicit: *- : -

40. . Ecce concupiui mandata tua,

in tua iuftitia viuifica me.
Bona iudicia auâoritate agit. Ecce
â Dnat
 ■

in pſal.cxviii.ná.”. 141
amat libertátem fidei , qui libertatem -
dedit. Diligi fe gaudet , qui ideo tignit
in hunc mufidum , quia hunc mundum Ioan. •3
dilexit. Amari exigit , qui omnes armat,
quia charitas eft. Cócupiuit mandata I.Ioan. 4
蠶 ut bonus feruus, ut cultor fedulus.
Concupiuit non ut amator meretriciã
copulam,non ut auarus Peguniā;n9n •*
„t'luxuriofus lafciuiam. De illis enim
1ex dicit: Non concupifces. Dominum Exod. zo.
autem Deum præcepit diligendum » & Deut. 6.
tencro , id eft , tenaci quodam atq. ma
gcrno amandum cupiditatis affeétu. Et
quia amicus eft qui diligit , feruuseft
«jui timet;quafi amicus qui ongia fece
rit quæ præcepit ei Dominus: Vos, in- Ioan. I 3.
quit, amici mei eſtis,ſi feceritis quæ ego
ræcipio uobis:[tn tua iuftitia uiuifica
ira vita , quæ& viuit
inejiudet di&it ;fecundum
eo quòd illa fit ye
Dei iuſti
tiam,qua'viuebant Apoftoli, immo qua <!
viuunt. Sunt enim qui viuentes, mortui I. Tim.5.
fünt : & qui mortui, viuunt. Denique
alij defcendunt in infernum viuentes, Pfäl. 54.
alij cum fint corpore mortui, meritis -

£uis viuunt. Sunt enim qui non gufta- Matth. 1 6

bunt mortem,donec videant filium ho
minis die iudicij reuertentem 3 quan
docum gloria ſančtireſurgent. *
1. Cor.15.
it ." . .
.*, *:
-
‘. . . . . In
 14? S.JAmbr. enarratio
In offomarium fèxtum enarratio.
W Vau.
Exta littera Vau, cuius interpreta
tio cft,Eft & ille. Alius interpres ait,
Non eft alius.
41. Et veniat ſuper memiſericordia
tua Domine, falutare tuum fecun
dum eloquium tuum.
Quid fignificet interpretatio litteræ,
quoniam fubobfcura eft,ex Pfalmi ferie
colligendú putaui. Nam cum Propheta
poſtulet:[Veniat ſuper me miſericor
dia tua Domine, veniat falutare tuñ:]
non eft dubium quem videre depofcat,
hoc eft, in quo fru&us & mifericordiæ
veniat & 醬 in ſuperiori
bus idé popofcitin Pfalmo očtogefimo
Pfal. 84. quarto,in quo euidentius Domini Ie£u
- rophetauit aduentũ. Nam terram quả
醬 poftulet,fatis notum eft,illam
videlicet quæ peccatum in Adam con
Gen.3. traxerat, cui dicitur:Terra es,8 in ter
- ram ibis. Maledixerat autem Deus non
elementum terræ,neq. fubftantiam aut
naturam carnis , fed in elemento carné
præuaricatricem. Bencdicitur ergo in
Chrifto terra , hoc eft caro, vt a priore
Rom. 8, maledicto ſoluatur. Benedicitur caro,
quam benedi&us filius Dei affumpta ho
minis conditione ſuſcepit. Et ಡೇಲ್ಡ್ರ蠶
idit:
 in Tſal.cxviii.68t.vi. 143
didit: Deus tu conuertens viuificabis Pfal.84.
і nos,& plebs tua lætabitur in te. Often _ `
de nobis Domine mifericordiam tuam,
& falutare tuum da nobis. Audiam quid
ioquatur in me Dominus Deus, quoniã
loquetur pacem in plcbem fuam, & fu
per ſanctos ſuos, & in eos qui cóuertũ t
ad ipfum cor fuum. Verumtamen Pro
e fimentes eum falutare ipfius , vt in
ே gloria in terra noftra. Totus
hic locus Iefum Dominum fonat , qui
viuificauit mortuos, Lazarü ante paf- feam. 11.
fionem,plurimos tempore propriae paf- Matth. 27
fionis. Ipfe eft mifericordia, vtpote re
mifsio peccatorum.Ideo dicit:Oftende;
quem videre poßet in corpore. Nam
Deum in maieftate fua videre non po
terat,quia Deum nemo vidit vmquam, Ioan. 1.
Auidus Propheta defidcrat videre, qué
fperat tcnerc: quem fi viderit,defiderat
§ proprijs manibus cöprehenderc. Ideoq.
ait: Et falutare tuum da nobis. Saluta- Pſal. 84.
re Dei virtus eft , falutare Dei Chriflus
eft,& ideo prope timétes hoc falutare.
Longe erat Chriftus a nobis,longe erat Ephef.z.
a nationibus: defcendit in terras, fa&us -

eft prope, coepimus non timere. Nam

醬 Chriftum timet, non timori eft fub
itus,fed deuotioni. Pietatis hic timor,
non infirmitatis eft. Deniq. nihil deeft Pfal. 3;.
timentibus eum. Quomodo autem fa
&us fit prope, audi: Vt inhabitet, in- Pſal.84
quit,gloria in terra noftra, Qgjs efi glo º

ria,
 144 S. Ambr.enarratio
ria, nifi Dominus Iefus ? Vnde & Apo
2.Cor. I. ftolus Pau!us ait : Deus Domini noftri
Iefu Chrifti,pater gloriæ. Merito com
Matth. 3. placet in eo patef, quia patris gloria
eft. Hunc quia patre feparat, maiorem
patri iniuriam facit,quem vult effe fine
gloria. Hunc quifqüis æqualem patri
non putat, inferiorem & patré iudicat,
cum alio verbo patrem plus laudare nó
Hebr. 1. pofsit, cuius fumma laus gloriæ Chri
ftus eft. Rogatur ergo vt veniat faluta
re Dei. llle eft qui rogatur, hoc eft,Do
minus Iefus , & non eft alius , ficut ha
bet litteræ interpretatio:& vel fic non
folus pater rogatur. Eft & ille, hoc eft,
& filius qui rogatur,& rogatus aduenit,
& falutare mundo dedit. Ideo ••*»p,
hoc eft faluator, ideo Iefus,ficut ange
NMatth. 1. Ius dixit : Quia faluum fecit populüm
fuum. Qgì inuocaret igitur Propheta,
aderat: vt probaret illud , Quia adhuc
Eſa. 58. loquentibus nobis dicit, Adfum. Adeft,
quia fufcitatus a filiabus Iudæ, & quafi
excitatus a filiabus Hierufalem , áudit
| Cant.2. Ecclcfia fonum vocis eius,& dicit: Vox
confobrini mei: Ecce hic aduenit faliés
fuper montes, tranfiliens fuper colles.
Manipularis eft liber, multas habës per
fonas nobiles , velut manipulos trium
phales: multofq. a&us figfiificans, quos
intelligere magis quàm expreffos tene
re poffümus. Ná quafi aduenienté fpon
fufh audierit,cü aliquibus pariter vian
tº -- tibus
 in pſal.cxviii. oti.vi. 145
tibus colloquentem dicit fponfa : Vox
confobrini inei. Dum loquitur cum fi
liabus Hierufalem,& rogat vt excitent
& fufcitent fponfum , fubito tamquam
de longinquó miffæ vocis fonum fen
tiens,dicit:Vox confobrini mei;annun
tians quế nuntiari fibi ante quarebat,
qué cupiebat ab alijs fufcitari,fua prece
refufcitatü a patre venire iam credens,
læta dicit: Vox confobrini mei. Bene

i addidit,Confobrini mei;vt non ali£,fed

confobrina fola fibi eius vindicaret ad
uentum. Ecce inquit, ifte aduenit. Ad Ibid.
huc cgo eum quæro , & ille iam venit;
adhuc ego fuffragia capto vt veniat , &
ille iam proximus eft. Ego fufcitari mi
hi charitatem cupio, ego me vulnera
tam charitate puto, & ad me plus cha
ritas ipfa feftinat. Ego dixi, Veni ; ille
falit & tranfilit. ego rogo eum venire
cum gratia , ille gratiárum operatur
augmenta : & dum venit, incrementa
gratiæ fecum vehit,& veniendo acqui
rit , quia ftudet etiam ipfe fuae placere
dilectae. Salit fuper excelfa, vt afcendat
ad fponfam. Sponfae enim thalamus tri
bunal eftChrifti.Salit fuper Ecclefiam,
tranfilit fuper fynagogam. Salit fuper
gentes, tranfilit fuper Iudæos. Vidéa
Imus falientem. Salit de cælo in Virgi
nem, de vtero in praefepe, de praefepio
in Iordanem', de Jordane in crùcem , de

: cruce in tumulum » in cælum de fepul

chro.
 146 S.JAmbrenarratio:
chro.Proba mihi Dauid falientem,pro-,
καιρίts. ba currentem.Tu enim dixifti: Exúlta-,
uit tamquam gigas ad currendam viam,
a fummo cælo egrefsio eius, & occur
fus eius vfq. ad fummum eius, nec eft,
qui fe abfcondat a calore cius. Ergo &
nunc falit,& nüc currit de corde patris
fuper fandos fuos, de Oriếte fuper Oc,
çidentem, de Septemtrione ſuper Meri
Pſal. 67. diem. Ipfe eft qui afcendit füper Oc
cafum,ipfe fuper cælos cælorú åd Orien.
Cant. *. tem. Ipfe afcendit fupcr montes, ipfe.
fupercolles . Vtinam ego mifer dicám,
dicat anima mea : Ecce ifte aduenit,&
aduenit non ſuper terrena, non ſuper
valles, fed aduenitfaliens fuper mon
‫م‬Reg.3 .2 Ο tes. Deus enim, Deus montium eft.Vbi;
ergo falit? Super mótes ſalit.Si ſis mós,
falit fuper te. Salit fuper Efaiam, falit
fuper Hicremiam, falit fuper Petrum,
Pfal,12.4. Ioannem, Iacobum. Montes in circuitu,
eius. Si non potes mons effè, nec præua
les, eßo vel collis, vt fuper te Chriftus
aſcendat & fi tranſilit,ita tranſiliat,vt
te tranfitus eius vmbra cuftodiat. Dixi
mus de Chrifto & Ecclefia , dicamus de.
Sepi,8. anima & verbo. Anima iufti fponfa eft;
verbi, Hæc fi defideret,fi cupiat,fi oret,
& oret aſsiduo, 8 oret ſine vlla diſce-.
ptatione, & tota intendat in verbum,
fubito vocé fibi videtur eius audire qué.
non videt, & intimo ſenſu odorem di-.
uinitati; eius agnofcit:quod Patiuntur,
' ' ' ( ‫نیه‬ -Ple
 - -
==-

in pſal.cxviii.68.*j. , 147,
3, plerumq. qui bene credunt. Replentur ,. ...
í íübito nàrès animæ fpiritali grátia,& ** * *
s fentit fibi præfentiæ eius flatú afpirare
, quem qugfit,& dicit:Ecce ifte quem re
d quiro,ipfe quem defidero. Nonne cum
„ áliquid de fcripturis cogitamus , & ex
plahationé eius inueniré non poffumus, .
dum dubitannus,durn quaerimus, fubito ,
nobis quafi fuper montes altifsima dog , • •
mata videntur afcendere: deinde quafi .
fuper colles apparens nobis , illuminat ,
ménté,vt infundat fenfibus quod inue-
niri poffè difficile videbatur? Ergo qua
º fi ex abfente fit præfens verbú in cor
dibus noftris. Et rurfus cum aliquid no
bjs fubobfcurum eft , tamquam fubdu
citur verbum, & tarr,quam abfcntis ad
uentum defideramus. Et cum iterum ap -

paret,oftendit fc nobis, tamquam præ- „ .

, Íens fit nobis in ijs quæ rcquirimus co- '
„$ gnofcendis. Salit ergo in vniufcuiufq.
cordc frcqucnter:tranfilit & exit,& re- caas, , e

ì vertitur , fi fequaris , fi requiras, fi tibi

I, fidelium gratâ difceptatione do&orum.
, vcrbum quod exierat atq.tranfierat po!
ftules exfufcitari,ficut illa quæ quefiuit * . . .

j & inuenit,quæ dixit:Frateſ InCuS tran- cant. 3."

幽 fiuit, anima mea exiuit in verbo eius.
(* Ergo & fi fuper montes falit, fequere:& º

ரி fi ſuper colles , fequcrc Reperiuntur

# enim in mótibus & in collibus venato
ά". res Domini, qui inueſtigant eos quica- -

t!!! piuntur ad vitam. Sic enim dixit per * *

|: -
-: , ; G 2 : Hie
f
148 S.JAmbr.enarratio
pájar. 16. Hieremiam Deus : Ecce mitto multos
pifcatores,& multos venatores , & ve
nabuntur eos fupcr omnem montem, &
fuper omnem collem. Ibi ergo populus
Dei quaratur, & inueniatur in Petri &
in Pauli doétrina,gratia,difciplina , vt
rfal. 83. non in conualle fint, vbi fletus, fed in
Pfàlm.75. montibus, a quibus vnumquemq.Chri-
ftus illuminat. Et cü Petrum legimus,
Chriftus illuminat. Et cum Paulum lea
- gimus,Chriftus illuminat. Curauit Pau
Ağ. 28. Î;Chriftus illuminauit, quoniã inuo
cato Domini Iefu nomine refurrexit,cu
A£t. 9. ius fanatus eft munere. Sufcitauit mor
tuam Petrus, Chriftus illuminauit. Et
pfal.75. ideo ait:Illuminans tu mirabiliter a mó
tibus æternis. Nos igitur qui mötes effe
^ non poffumus , ftemus in montibus vel
Hiere. 16. in collibus, vt cum miferit pifcatores
fuos Dominus, & venatores, vt venen
tur eos qui fuper omnem mótem funt,
vel fuper omnem collem,id cft,in Legis
& prophetarum præceptis , & nouiT&
veteris teftamenti cognitione omnem
habentes conuerfationem , inueniant
matthi; nos paratos?& velut bonas colligant
fpicäs opportuno mifsi meffores tépo
re: quia fi quis extra monté aut collem
fuerit repertus,colligi velut bona fpica
` non poterit ab ijs, qui(vt comparatio
nis faciamus alterius mentionem)triti
Matth.3. cum a paleis feparare mittentur. Pluri
marum igitur operationum folertes mi
- Ιλι
 in Tſil.cxviii. oft.*j. ... 149
M
niftros Dominus habet. Ijdém pifcato
ſt res, ijdem etiam venatores funt, atq}°
º meiföres. Siin tempore mefsis, 9u9di
毗
riguntur ifti meterė 3 maturus expe&tes,
ಸ್ಲಿ in montibus poteris intueri»
& vidcbis Dominum Iefum ſimile in ca-Cant. z.
preolæ,aut hinnulo ceruorű fuper mon
tes Bethel. Salit enim fuper Eccleſiam,
quæ eft domus Panis, co çuòd fidelium Pfal. 1o3.
&orda cafirmet. Merit9 ficut capreola,
quia caprea in altis pafcitur. Dorcas di
citur avidédo. Dorcadon etenim vifus
acutior eft.Qujd hoc aptius Chrifio,qui
patré 蠶 vidit nemo? Aut fi quis Ioan. 1 •
$iiitin Chrifto,ipfe filius reuelauit.Me- Matth.it
º

rito ficut hinnulus ceruorum:hinnulus Cant. **

quafi filius, cui paterna inoleuerit vis
fiaturæ,vt
pentes éum ócculta non
fugiant,venena non lædant.
lateãt,£r
De
fiiq.eduâüs de latibulis fuis ferpens qui Matth. 8.
edúcebatur ex homine, dicebat: Qgid
venifti ante tépus torquere no$$SPectet
mus ergo falientê hunc hinnulű, vt nő
ofșimus timere ferpenté.Non timebat
នុ៎ះ his dicebat ferpétibus:
Et refpódebo exprobrátibus mi. 42.

hi verbú,quia fperaui in verbis tuis.

soQuaſi bonus ceruus qui bibifİet de Pfal.41.
¥anti5us aquarum »nequaquam huma
norum ferpentium fpiras, & maledico
pam Venena metuebat.Coluber illi non
£t noxa,fed præda.Cibus erat ferpéti
‫ﭩائﻤ ہے۔‬ G 3 ' ` ni
 rşo S.JAmbr.endrratio
ni virus alloquij, & cibus laudis.de quo
Pſal. 1o8. dicebat : Deus laudem meâ ne tacueris,
quia os peccatoris & os doloß fuper me
' apertum eft. Saginabatur venenatorum
fermonibus. Illi fibila obtre&ationum
Tbid. ' ora tollebant, & ſermonibus odij cir
cumdabant innocentem. Bonus ceruus
inter multos colubros pofitus non ti
Prou. 5« mebat , ceruus amicitiæ , & pullus grae
tiarum. Simulabant charitatem, fünde
Pfal. io8. bant obtreétationem:ego auté, inquit,
orabam. Bonus ceruus in medio vipe
rarum innocuus pafcebatur. Illi trifuf
cis ore linguis micabant , hunc autem
fan&a pafcebat oratio, immo cibú ob
trectantibus offerebat.Refpondit obtre
{tantibus fibi verbum. Verbum enim ci
Matth.4. bus eſt. Deniq non in pane ſolo viuit
Ijal. io8. homo, fcd in ómni verbo Dei. Viderüt
me,inquit,& mouerunt capita fua.Ma
ledicebant,ego auté benedicebá. male
dicebant qui obtreétabát, benedicebam
qui verbü Domini prædicabam. Quàm
bonum cft ferre conuicium , & non re
ferre ? Deum præfulem acquirit , qui
-
' conuicianti nefcit irafci. Deniq· quan
Ibid.
ta patientiae gratiagicentis: Maledicêt
ipſi,& tu benedices# Beatus qui maledi
άa non fentit : beatus quem maledicta
non permouent. Non enim poteft ma
1edi&io moueri, qui maledi$tã hominum
diuinæ munerc benedi&ionis excludit,
i ‫هماهن‬fentire malediétum, quibet
Non poteft -
ha
 în Pfal. cxviii. oti.rj. 1 şi
bet verbum:& non poteft referre male?
dictum, cui in ore ſemper eſt verbü. Sed
eft etiam bonus ferpens, qué ifte ceruus
non lædat. Eftotè, inquit , aftuti fia Matth.r•
cut ferpentes. & : Sicut Moyfes exalta- Ioan. 3 -
uit ſerpentem in deſerto, ita exaltari
oportet filiú hominis. In ferpente æneo Nam, ar.
figuratus eft meus ferpens. In ligno illo
exaltatus eft meus ferpés. Bonus ferpés,
qui de odore ſuo remedia, non venena
fundebat. Poteſt non timere ſerpentes,
qui hunc nouit adorare ferpentem. De
hoc ferpente dicit illa quæ diligit: Ecce C4mt, 2•
hic ftat poft parietem fioftrum profpi
ciens per fenêftras,eminens fuper reña.
Refpondit confobrinus meus , & dicit
mihi: Surge,veni proxima mea,formo
-fa mea , columba mea , quia ecce hiems
præterijt,imber abijt, difcefsit fibi, fo
res vifi funt in terra. Serpens profc&o
eft , qui decurfa hieme amiétu corporis
{e vólébat exuere, vt fpeciofo décore >
vernaret.Idem ergo eft Ceruus &ferp&s.
Ceruus habens cornua legis & gratiæ.
cornua eius duo funt teftahentaî velox
ſº
greffu, impiger inceffu, qui totum facile
eſ orbem percurrat vno momento, vbiq.
坪 celebrabilis.Serpens quoq.bonus,cuius
priora dentes legis immofdeant, pofte
3 iiora non vulnerent Euangelijlcriitate.
iſ:
Capur defendit a vulnere, qui legem ve Mirtfb. 3.
it.
nit nô foluere » fed tueri ab interpreta
14 tionibus perfidorá. Caudam in flagella
* * * G- 4 dif
 152 S.J4mbr. enarratio ·
difundit liberam, cupiens aduerarios
magis flagellare quàm perdere. Bonus
coluber in gremiü dilc&iæ,atq. in ipfum
, • . *. s.;, intimæ finum mentis facilis illabitür, &
atta&u nullo implicans ignem ofsibus,
praecordia ipſa depaſcitur. Pulchre le
Matth. το άum eft hodie : Ecce ego mitto vqs fi
cut oues in medio luporum . Celebra
mus enim diem quo reuelata funt po
pulis corpora fan&orum martyrum,qui
velut boni ferpentes depofitis cariis
exuuijs, tentationum hiemalium rigo
, ** re fuperato, & Spiritus fan£ti renouati
gratia,aeftiua mundo luce fulfere , mifsi
Luc. Io- vero vi agni in medio luporum. Lupi
funt enim perfecutores,lüpi funt hæré
tici omnes:docere nefciunt> vlulare cỡ
fuerunt. Sed nemo moueatur fi in me
dium luporum mittitur, Beneficio Chri
Gcm. 49. fti & lufius ipfe mutatus eft. Beniamin
lupus râpax , Apoftolus Paulus, fa&us
Ioan. 1o. efí, non`iam infidiator ouium Chrifti,
fed defenfor&cutos. Cum hoc lupo
verfari libet,per hunc lupum faétum eft
vt fimus tutiin medio luporum. Nemo
iam veretur lupos, cum his pafcimur ,
Eß.65. ficut fcriptum eft: Tunc lupi & agni fi
mul pafcéntur. Sediam confideremus
quid fit quod ait Propheta: #i,

* 43. Et ne auferas ex ore meo verbú

yeritatis vfquequaque , quiain iu
dicijs tuis fperaui. … *... s

!-- -- Vi
 in Pſal. cxvii.oé.wj. 153
viderat Ecclefia , vel anima iuftifa
lienèm ficut hinnulum fuper montes: Cant.z.
repente proximum
tem domius afpiciens poftPcr
fuæ, profpicientem Pari$
fe
nefiras,eminentein fuper retia,exultat
& gaudet, quia etiamjpfa amatura fpő
{o}qui tamquam
ritatis decore, & ipféprimo
dile&tae vulncratus,cha
cum abeſ
fet,ad ofcula rogatus adfuerit(rogatur
ením cũ dicitur:Ofculetur me ab ofcu- Cant.1
iis oris fui.)
diciaſq non deinde preces fponfae
ſpreuerit,dilecta blan
ſibi vbera
醬 tis,atq. in interiora domus eam.
enignus indúxerit. Deinde tamquam
lafciüiéti ludens amore, quia velit pere
tentare fenfus amantis,f£pe egrefTus vt
quereretur a ſponſa, ſepe regreſſil: ve
iìuitaretur ad ofcula, adftiterit Poft Pa cä,e. ,
rietcm, proſpexerit per feneftras, emi
nensfüger rétia , vt non totus abeflèt,
nec quáfi totus intraret,& ipfe ad fc
{ponfam vocaret,vt veniendi ad fe in
uicem fierentgratiora commercia, 8mo
rifq. vim mutüis adolerent fermonibus.
Exurge,inquit,veni proxima mea,for Ibid.
mofa mea,columba mea.Et tu fi habeas
fundatum parietem, non illum medium Ephef 2.
qui domus vnius feparet membra , fed
#dificatum fupra fundamentum Apo
ftolorum & prophetarum,vt compagi*
nata eius ftruétüra crefcat in templum,
nec difterminet eius interna , fed mu
niat.Sihabcas ergo in te ædificationem
t 5 Dei,
 *34. ... 's vºmbrenarratio .
4-8*3.'3. Dei,& ad Orientem pareant femper fe
9***• ncftræ tuæ,venit verbum, fiat poft tuú
1/a/. 33. Parietem (oculi enim Domini fuper iu
flos)Profpicit per feneftras tuas: guae
funt feneftrae iftae?Legimus feneftras,đe
Hiere. 9. quibus dicit Hieremiás : Intrauit mórs
Per feneftras. per quas intrauit auaritia,
intrauit libido. Oculus tuus fene£râ
Matth
4. . 5. eft. Si videris mulierem ad concupifcem
e

dun cam , intra uit mors per oculum

Prou. 23. tuum.Si videris poffèfsionein viduæ vel
minoris,& concupieris inuadere, inde
fenfam putans ætatcm effe vel fexum,
(fed nQn funt indefenfi, quos Dominus
vult cffe defcnfos)intrauit mors per fe
fccli. 25. neftram . Si videris decorem múlieris,
Rrau. 6. aut thefauros minoris,& tuas excitaué
* * * rjs cupiditates:intrauit mors per fene
ftram. Sicut ergo per hæc intrat mors,
intrat & vita. Si decorem puellae aſpi
ciens facr£,venereris Dominum Ieíuín,
uòd in teneris annis venerit ætas fene
S4P4. άutis , vita inimaculata : & ipfe filiam
ι •, tuam offeras , vt pio confecrétur vela
mine:fi poffèfsionèm minoris non tam
- quã folicitus inuafor afpicias,fed quafi.
º parens ſedulus religioſo tucaris affe
醬 : per has feneſtrās profpicit Chri
Cºnt. z. ſtus, vi uocct ſponſam eminens ſuper
*-Pet. 2. retia, Bene eminens;quia folus eft quem
retia non inuoluerint peccatorâ; Om
nes intra retia erant, immo adhuc intra
*b.14. retia ſumusiquia neneica
& -- ... --> - folus
 in tºſal. cxviii.ott. wi. 1; ;
fofus Iefus , quem non cognofcentem z.Cor.$.
peccatum,peccatum pro nobis fecit pa
ter. Etenim tradidit eum laqueis , tra
didit cum retibus , mittens eum non in
* †
peccato, in quo erant omnes homines,
íed in fimilitudine carnis peccati, vt de Rom. 8.
peccato damnaret peccatum in carne. -

Peccatum erat caro fecundú illud, quia Gen. 3. !

hereditario erat damnata maledi&o,Pec
catum erat illecebra & miniftra pecca- - -

ti. venit Dominus Iefus,& in carne pec *

cato obnoxia militiam virtutis exer
cuit. Faéta funt membra noftra iam non Roni.&^*
arma libidinis,fcd arma virtutis.Namq.
vbi erant incentiua libidinis, ibi nunc •* . v 2
funt domicilia caftitatis. Hic ergo ve- -

nit ad laqueos , fed voluntarius: venit

ad retia,fed fecurus. Plena erant omnia … , … *
Iaqueis,referta retibus. Audi dicentem:
In via hac qua ambulabam , abfconde- Pfal. 14t.
runt fuperbi laqueum mihi. Et in libro : &; ;.4
Sapiëtiæ Syrach moneris vt cognofcas Eccli. 9.
quia in medio laqueorú ambulas.Quot . . .
yitias tot retia:qüot peccata,tot laquci .* \.'.i
hereditarij iam te nexus tenébant. Ve
nit ad laqueos Iefus,vt Adam folueret:
venit liberare quod perierat. Omnes Luc. ro.
retibus tenebamur,nullus alium eruere : 3 ` º,
poterat, cum feipfum non poffet erue&
fe.Talis ergo neceffarius fuit quem viri
cula generationis humanae deſićtis obi,
noxia non tenerent, non cepiffet aua
ritia,
‫? یہ ﻧام‬
non ligaffet dokus , Fsfolus eraé
- ... --

- 6 Iefus,
 I 56 : S.Ambr.enarratio
Jefus , qui cum huius carnis fe circum
dediflet vinculis,captus non erat , non
º grat alligatus : fed difrumpens ca'atque
diffolueñs ,ad fe magis vocauit Eccle
Camţ, 2. fiam, Profpiciens per laqueos , eminens
fuper retia, vt & ipfa difceret vinculis
non téneri. Deniq. coufq. non longe a
Eſa. 5 3. vinculis fuit, vt pro nóbis fubirét &
mortem t fed tamen non feruus mortis
rյեl.87. effe&us,fed liber inter mortuos. Liber
1.Tim. I. enim erat,qui foluendæ mortis potefta
tcm habebat. Deniq. ipfe te docéat,qui
Iаат,2- ait : Soluite hoc templum, & in triduo
fufcitabo illud. Audiámus itaq. quid di
Cant. 2. cat:Exurge,veni proxima mea. hoc eft,
furge a mortuis,exurge a vinculis,qui
bus circumdata tenebaris. Exurge, quia
Eſa. 52. ego refurrexi tibi:folue vincula iniqui
tatis,quia ego iam folui tibi:vcni, quia
iam retia tibi foluta funt. Virgo pepe
Matth. r. rit,puer natus ex virgine eft. Nihil de
bet muliebri hereditati, quia quafi fi
lius mulieris non tenetur. Cerne mediü
Ερbe/: 2. parietem maceriæ iam folutum,qui in
ternorum affe&uum concordiam diui
debat, & in diuerſum excitabat diſſen
fiones corporalium pafsionum. Veni
Gant,z, ergo fecura, cupio videre faciem tuam,
& audire vocem tuam : veni vt iam me.
non per retia videas,fed facie ad facié
vultibus amatorijs dilećka potiaris. E
thice ifta decurfa fint. Myftica autem
illa, fi poffumus, vel lineâ intucamur.
- - C区→
 in Pſal.cxvii.05.vj. 17
extrema. Sedebat intra domum fponfa
deuota Domino, intra parietem legis
& prophetarum fpiritalium lapidú cx- Ephef, z.
aedificâtione fundatum , qui claudebat
atq. vallabat domum regiam plenam iu
cunditatis atq. lætitiæ. Mirabatur the
fauros regios,& intuebatur folicite, cu
piens fapientiam , quæ has fibi diuitias
demóftraret,adfcifcere. In fecreto erat,
fed fecreti ipfius interpretem require
bat. Venit Dominus Iefus faliens fuper Cant. z.
montes. Nobis fero videbatur venire,
fed ille properabat. Saliebat deniq. &
tranfilicbat, vt Iudæorum corporalia
& faxofa dogmata tranfiliret.`Adftitit
poft parietem domus,quæ erat in vete
†i tc[tamento,profpiciêns pcr legis fene
ftram,prophetárum cauernas. Nondum -

erant domius illius aperta veftibula,nó- -

dum claues fcientiae portarum clauftra

patefeccrant , quibus lcgis claudeban
tur interna. De fuperiore tamen, hoc
eft,fpiritali parte profpcétans, Ecclefiá
vocat,vt per legem & prophetas, Euan
lijvertice îublimis äíîařgens,retia Iu
daicae interpretationis,& nodos intrepi
do calcet veftigio. Idcoq. proxima v6
catur,vtadhaereat Chrifto,mundana nõ -

queratideo formoſa,wt ſpecioſos cuan Rom, Io.

lizantium pedes proferat: ideo co
驚 , vt ſpiritalia petat, terreſtria
derelinquat. Ecce » inquit, hiemsវ៉ែ Cant. z.
றி terijt,imber abijt, difccfsit fibi , f 鷺
- Wi

へ
 158 S.JAmbr.enarratio
vifi funt in terra. Ante aduentum Chrf
fti hieins crat.vcnit Chriftus,fccit æfta*
tem. Tunc omnia erant florum indiga,
nuda virtutü:paffus cft Chriftus,& om
nia coeperunt nouae gratiae foecundari
germinibus. Imbcr abijt luxuriæ pro
fłuétis,& ntbila tetris ora fłagitijs,æfti
ua iam puræ confcientiae ferenitate la
Matth.24. xantur.Ideo non euadunt, quorum fu
ga hiemc fit , quia non fequuntur Do
Lºc. 14. mini pafsionem : non tollunt crucem
ſuam,& Chriſtum ſequuntur. Imber im
pedit ffores , at nunc florcs vidcntur in
2. Cor.2. terra.Boni ffores Apoftoli,qui diuerfo
rum ſcriptorum atq.operun ſuorum fu
Cant. 2. derunt odorem. Tcmpus fecandi aduc
nit,quo matura in borrcis fruméta con2
Ioan.4. duntur: & qui metit, mercedem accipit.
Pſal 83. Vox turturis audita eft,quia inuenit fie
bi nidum . Ecclefia enim `domus eft ca
Luc. I 3. ftitatis. Ficus , quæ proptcr infœcundi
tatem iubebatur excidi,fru$tus iam fer
Pſal.79. re ccepit. Vinea tranflata ex Aegypto,.
iam mó macerijs defłru&a depofitis, in
curfatura beftijs,mec informis fentibus,
fed odora iam floribus, quæ folebat fa
Eſa. 5. cere ſpinas, frućtu curueſcit vuarum."
Merito igitur fan&us Dauid pafcha Do
mini celebrans, & feruentifpiritu tem
Zach,8. ora ingreſſus a ſtiua, qui in verbo Dei
ை. . . . ructus varios colligebat,hiemis aduer
fa declinans ait : [Ét ne auferas ex ore
saeo verbú veritatis vfquequaque,quia
 în Pfal.cxviii. otivj. 159
C# ih iudicijs tuis fperaui.]Qgäntus labor
础 cft,vt vérbum percipias?
ruin periculum, Quantum
fi amittas? £t ideo it$*
tibi
dicitur: Noli n egligere gratiana quæ in 1. Tim. 4.
te eft. Excole diligenter quaſi bonus
agricola campum tgum • V* pafcantur Prou. 27.
agni tui, & fata tua floreant. Non aufe
Εύr e< ore tuo verbum,ne forte faétis
verba tua non congruant,& deforinent
iniquitatis opera fíagifteriü difciplinæ.
Toilitur ex ore verbum , cum dicitur
peccatori : Quạre tu enarras iuftitias Pfal.49.
meas: Et ipſa obmuteſcit facundia, fi
agra fit conſcientia. Veniunt aucs ‫و‬lac Lac:s.
«jam ipfae tollunt verbum ex ore tuo.
Sunt enim tempora tentationum; quae
collunt verbi femen e faxo» ne radicemi Ibid.
habentes , ncc etiam fruétum afferant.
Nunc confideremus , vtrum etiam cx
corde pofsit auferri verbum veritatis
içìåíçìea enim verbum atq. dePreffums
§infixum mentibus noftris, difficile au w

fcrri poteft. Deniq. dictum et a Domia , . . . ;

no:Gerare tu enarras iuſtitias measęNó Pfal.49.
*
3j.i€Quare cogitas með
affumis teftamentum iaftitias
Per meas? Et
os tuum?
-
v.
-

mion
aHxit, Per cor tuum. Sermo mihi
ரி.
JHbetur indigni animi»non obſtruitur
nitentia: in ſolentiam prohibet, non
excludit correctioné. Cauendum tamê,
„ß ne & ipfa interius corda turbentur,
& offundat tenebras malitia, vt cor va
ris cogitationibu* obca:eatum.lucé ve-i
*** * *
‫صح‬pita
 16o S. JAmhr:enarratio
ritatis amittat, fulgoremq.verbi capere
non pofsit. Si igitur Dauid orat ne au
feratur ex ore fuo verbum,& fi aufera
tur,noh vfquequaque, id eft, non peni
tus auferatur:quis tantus eft,qui in po
teftate fua gratiâ difputationis effe com
memoret, præfertim fi vita rcdarguat
quod do&trina præfumat; & iudicio Dei
damnanda committat ? Is enim qui in
iudicijs Dei ſperat, ſeruare poteſt ver
bum veritatis: quia dum veretur pœ
nam,cuftodit gratiam. Ideoq. ait:
44 Et cuftodibo legem tuâ femper,
in æternum & in fæculum fæculi.
Semper in æternum & in fæculum.]
Duo dixit, cum vnum ſatis eſſe poſſet,
fi vnum fignificare voluiffet. Sed quia
non folum in præfenti vitæ huius tem
pore,fed etiam in futuro poft huius vi
tę curriculum cuftodiendalex promit
titur : ideo arbitror quia & fecundunv
Hebr. 8. eos qui exemplari& vfibræferuiüt cæ
leftium,& fecundum eos qui in cælefti
Phil. 3. bus fiti fecundum veram legem cultus
Deo deferút, pollicetur ſibieſſe viuen
dum,vt & hic& ibi legem cuftodiat.Hic
1. Cor. 13 in exemplari, in ſpeculo, in aenigmate:
illic in ipfà facie veritatis. Poffumus &
illud intelligere,quia ^ua v&yr3c non fo
lum id fignificat quod dicitur, Semper,
• fed etiam id quod, Per omnia: quia ille
Per omnia legem cuftodiat, qui cum fit
-, * : CEԱ
 în Pfal.cxviii. ofi.vj. , I61
eruditus inTege,fub lege natus,& fuPra A£i.zz.
legem deuotiónis fuæ gradú promoués,
liöeratur a lege. Chriftus cnim nos ge- Galat.3.
demit a maléîiâo legis:& ideg yga fige
lege Dei, fed in lege faétus eft Chrifti. 1. Cor. 9.
Aüt certé fic per oiììnia legem cuftQdie- * * *
mus , fi legitimam pueritiæ atq. adole
fcentiae difciplinam,iuuentutis conuer
fationem, fenectutis maturitatem, tra
mitemq. fingulis præſcriptum ætatibus
nequaquam vitae noftra vfus excedat.
siniiliíer etiam animæ noftræ quædam
effe videntur ætates,Per quas, ercurrit
& tranfit,vt pofsit diëere: Curfi;£39;- 2. Tim.4.
; ììimaui. Déniq. animæ ætas eft illa,de . . . *
qua dicitur: Et ętas fene&utis vita imi- sapi. 4.
jaculata. Per omnia ergo legii cuftg
ait, qui & in his corpóíis nöftri£tati- -

: bus,&in illis animæ fioftræ procefsibus . . .

non deuiarit a lege- . . . .

Etingrediebar in latitudine, quia 43

. .

teſtimonia tua exquiſiui.

Qui fecundum mandata angufiam & Matth.7.
artam graditur viam, ambulat in lati- "… .
tudin€Vnde legimu$: In tribulatione Pfal. 4.
dilatafti mihi. 醬 燃 .. 7.
inuocaui Dominum,& exaudiuit mae ia -. .' .
ambulat innocétia,
Iatitudine. Sapiens&enim
de eius
in fonte
cordis fu-;
fui Ffal.ioo. e.

1ſ.
perefHuawt aquæ fuper eiusiplateas,qui Prou. $.
御 mentem ſuam non intra corporalia &
‫أثا‬ terrena congludit, fed dirigit ad c&le
‫این عه‬ - ftias
 16, s. Ambrenarratio
Philip. 3• ftia,vt conuerfatio cius in cælo fit. A u
2• Cor. 4. di nullas anguſtias ſentientem: Preſ
furam, inquit, patimur; fed non angu
ftiamur. Et quomodo coanguftari po
3. Cor. 6. terat, cuius os femper patebat, ne cre
dentcs coartarentur?Ipfe exponit quid
fit ingredi in latitudine. dicit enim :
Ibid. , Quia etfi corpus anguftatum eft,cor no
ſtrum dilatatum eſt. Non anguſta mini
in nobis: coartamini autem in vifceri
bus veftris . Coanguftari in Paulo non
poterant , in quo erat altitudo fapien
ti£,& fidei latitudo.Quomodo enim po
‫و هذا‬ terant coartari in eo, qui erat vas ele
&ionis æternæ?Sed coartabantur in fe
-3.

metipfis: quia improbus in feipfo coar

tatur, malitiæ fuæ laqueis ftrangulatus.
AConftitue mihi auarum, villarüm quo
Eſa. 5. tidie terminos proferentem, ម្ល៉េះ:
tem vicinos. vtrum is tibi dilatari, an
****
- -
coanguftari videtur, qué terra ipfà non
capit ? Quantumcumq. fpatia domus
fuae porrexerit , clauditur anguftis opi
nionis fuæ finibus,cui quod habet, non
eſt ſatis. Sed non talis eſt qui poteſt di
cere : CEt ingrediebar in latitudine..]
Addidit etiam caufán : [Quja teftimo
nia,inquit, tua exquifiui. -

Et loquebar de teftimonijs tuis

in confpeétu regum , & non con
fundebar.
-* *
Grate conuenit ifta vox martyri,qui
ΥΟ
 in pſal.cxviii. off vi., §
„ vocatus ad facrilegium , exprgbranti
M bus fibi regibus crücifixum Iefum non A&.$.
呼 erubergebät : fed magis gloriabatur in
ôïe Chrifti , & illarí fiundi falutem
# eſſe teſtimonijs caeleſtibus adftruebat.
, Hos vocat Chriftus in fponfa,dicens in
Canticis canticorum : Et veni ò colum C4m*.2.5
; ba mea in tegimento petræ iuxt:Præ
munitionem. hoc eft, veni iuxta Euan
gelium. Propugnacula fidei tuæ ,gefta
Å› Chrifti : miuri tui fubfidia , verba
f£ funt Domini:pafsio
£ua virtus dominici
eft.Oftende corporis,
mihi facié tuam, ,,,
Ibid.
& infinua vocem tuam: quia vox tua
, fuauis eft, & 驚醬 . Suauis
, ef vox, quia oye confefsio fit ad ſalu. Rom-Io
tem & decora facies,quæ nő erubefrit
f áu&orem, non confunditur redempto
# re. Oſtendit ergo faciem fuarn , figna
in culum crucis præferens:&infinuat vo
cem fuam, auâoritatem prædicationis
卿 aßumens. In- tegimento enim corporis ..
Chrifti,qao redempta eſta peccato,mu
nimentum gratiae fpiritalis inuenit, vt
% falutaria fibi & sétias & loquatur.Sua
uis ergo vox, quæ in diuinis teftimonijs
此
loqueba tur: decora facies,quæ in con
fpectu regum non confundebatur. Pof
íümus & illos reges intelligere , quibus
ti dicitur a Petro: Vos autem genus ele- i.Pet.z.
s aum, regale
populus facerdotiumSunt
in adoption£m. 5gensenim
fanéta,
re- -

º ges qui offerunt in Hieruſalem ſapien- Pſal. 67.

- - - tiæ - -

# -
 164 S.JAmbr.enarratio:
tiæ fuæ munera, quibus data eft gratia
verbum loqui , & quadam poteftate re
gali fiečtere populos,& animas mulcere
fan&orum,non erubefcentes in eo,quia
nihil alienum ab honeftate loquuntur:
quos nemo redarguat & repellat, quafi
z.Car. 3. nó fint digni quos idoneos Chriftus mi
niftros noui fecerit teftamenti,& iam in
illo non erubefcétes, eo quòd non me
tuerent ne confunderentur difceptan
tium contraria afIertione fuperati.Rex
igitur eft qui non erubefcit, ne in aétu
st: reprehendatur , redarguatur in fermo
nibus, eo quòd & vitâ debeat effe fun
datus & verbo. Itaq. quamuis perfe&us
ita effet Propheta, vt non erübefceret
in confpeétu regum: tamen meditaba
turin pra-ceptis Dei omni vitae fua tem
pore,& opera fua eleuabat, nihil agens
quod terrenis cupiditatibus adhæreret.
Ideoq. ait: -

47. % Et meditabar in præceptis tuis,

quæ dilexi nimis.,, „,, , ..."

Pulcherrimus ordo ifte,vt primo me*.

ditemur,& eorum pręceptorum quæ di4q
ligimus,fit nobis affueta meditatio: Mee;
ditatione enim maadatorum cæleßium,
opèris bòni vfusiùolefcit': Náú fitu?'
meditationi verborá 獸 memoria eft,
vt quæ meditamur verba, teneamus: fic
meditationis præceptorácieleſtium in-1
tentio vel finis operátio eß,a&usq- di-i
-** rećius
 in Pſal. cxvii.očt.vj. 165
珊 re&us ad impléda præcepta diuina: quæ
ſtſ nifi quis diligat , implere non poterit:
岐 nec folum diligat, fed etiam nimis\dili
冰 gat. Ideo prius pofuit : [ Et meditabar
邮 iii præceptis tuis, quæ dilexi nimis. ] Et
ſº ſubiccit:
Et leuaui manus meas ad præce: 48.
pta tua, quæ dilexi nimis: & exer
cebar in iuftificationibus tuis.
Et leuaui manus meas.] Poft medita
tionem etenim bonum eft leuare a&us
noftros ad præcepta Dei, atq. id facere
cum charitate & gaudio, vt non ex ne 2. Cor. 9.
cefsita te fit bonum noftrum : non cum
mærore atq. naeftitia,fed voluntarium:
quia feruus inuitus facit,amicus volun Philem.
tarius. Nos autem ftudeamus, vt dica
tur nobis: Iam non dicam vos feruos, Ioan.1 5.
fed amicos:quia quafi amici mandatum
Dei ex voluntate feciftis . Qui autem
meditatur & diligit,& aétus ſuos leuat,
vt faciat quæ placeant Deo,is debet nö
negligere nec tranſcurrere mandata di
uina , fed exercere fe in his, immorari
ſº
plurimum , iuftificationes Dei crebro!
ti reuoluens folicitæ mentis
affe&u. t
- • *.
此 In očłonarium fºptimum emarratio.
t! î Zain .
Ittera fecundum Hebraeos Zain , fi
i gnificat Latine, Duc tc ; alibi figni
 I66, S.JAmbr. enarratio -
ficat, huc , Quid fibi velit ifta interpre
tatio,nó fatisliquet:nifi forte vt vnuf
quifq.fe regat, & ipfe fui du&or fit.Vel
huc, id cft, quò litteræ huius verficuli
yocant, dirigat iter. Mcritoq.in primo
ftatim verfu requiem fuá pofìulat, quia
, ipfius litterae feptimus numerus eft quie
* tis. Qgæ autem maior requies,quàm vt
in verbo Dei requiefcat, âtq.eiüs fe gra
tia & confolatione demulceat ?
49. ' Memento Domine verbi tui fer
uo tuo,in quo mihi fpem dedifti. .
.< < > ., . Verbü Dei deie&os nos atq. depref
fos ad caleftem gratiam prouocauit, vt
z.Cor. 4. defidercmus ætérnitatem, defpiciamus
præfentia,temporalia recufemus, futu=
ra & inuifibilia requiramus. Vocat igi
s’ tur nos ad fe Dei verbum , ficut habcs
Matth. 11. fcriptum : Venite ad me omnes qui la
boratis & onerati eſtis, & ego reficiam
vos.Ideoq.ſequamur vocantem Domi
num lefum, vt a fecularibus ad perpe
tua tranfeamus , nosq. ipfos regere va*.
• leamus. Ergo Dauid vocatus erat ver
bo Dei,& fpem in eo habuit , ណ្ណ
fæpe refpófís erat inuitatus cælcftibus,
quibus femunerationem fidei merito
rumq. fperaret fore, ficut habes fcriptü
diccritc Deo per Nathan prophetam:
2. Reg. 7. Accepi te de ouili ex vno grege syt fis
in principem-fuper populü meū Ifrael,
& eraua tecum in omnibus quibus in*
"‫"دُﻤ۔‬ ** * -gre
 in pſal.cxviii.ott. wii. 167
grediebaris: & exterminaui omncs ini
micos tuos a facie tua. Et infra : Et re- Ibid.
quiem tibi dabo ab omnibus inimicis
tuis. Quo refponfo accepto ait Dauid:
Quis fum ego Domine Deus meus, & Ibid.
quæ domus mea, quoniam dilexifti me --

in his, & minorata funt minima hæc in --

cófpe£tu tuo Domine,& locutus es pro -

domo ferui tui in longinquum? Et infra

ait:Et nunc Domine Deus meus,Domi- 1bid.
ne tu es Deus, & verba tua funt vera,&. -

locutus es pro feruo tuo bona hæc:&

nunc incipê & benedic domú fefui tui,
vt ſit in aeternum in coſpectutuo, quo-,
niâ tu Domine Deus meus locutus es,
& benedi&ione tua benedicetur domus'
ferui tui in æternü. Hoc igitur refpon*'
ſo &alijs inuitatus Dauid ſperare non
defiuit, & propheticæ fidei àuétoritate,
conuenit Domiinum,vt mcminerit pro•
miſforum fuorum, quorum immemor Ezech. 18
efle nö foleat. Sançtis enim quodcumq. leìì. 1 s.
ſpoponderit,implere conſueuit,noſtra
rum immemor iniquitatum,fuarum nő
immemor fponfionum. Deniq.fcriptű
tatesEgo
eſt: ſum,eg
tuas,& o ſumnon
memor autem Eſa. 43. .ºf
deleotuiniqui-
quiero:
memor e fto, & iudicemur. Vult obliui
ſci quacumq.minitatus fuerit peccato
ribus, fi vias aliquando cóucrtant:vult
etiam, conueniri svt fi quis propofita Efa. 1,
ſecutus virtutibus praemia bene certa
uerit, fruktűremunerationis expectet,
- ‫ ن أ ف‬.‫م‬ - -quin
 168 S.JAmbr.enarratio
-- ಡ್ಗಿ exigat,ficut habes fcriptum:
z.Tim. 4. Certamen bonum certaui,curfum con
fummaui:repofita cft mihi corona iufti
tiae. Non eſtenim arrogans vſurpatio,
Hebr. 6. fed fidelis:quia verum Deum non poffe
fallere confitetur. Idcoq. admonet &
2. Reg.7. Dauid, dicens: Vt mcminerit Dominus
verbi fui;quo nos ad fpcrandum prouo
, ., cat, vt terrenis renuntiemus , inhærea
***** mus caeleftibus. Dicit ergo Dauid: Cer
tamen ccrtatus fum,brauium peto ver•
bi tui , quod promififti mihi: memor
efto proniifforum tuorum,quæ fpopon
diſti ſeruo tuo. Non vſurpatorie ſpera
ui , quæ vt fperarem ipfe fccifti. Seruus
fum,cxpeéto alimentum a donmino : mi
' les fum , exigo ab imperatore ftipendiú:
vocatus fum,poftulo ab inuitante pro
miffum. Verecunde autem au&oritátem
fuæ fidei temperauit, dicendo fe feruü:
Pfal.ixx. quia oculi feruorum in manibus domi
- ; ' norum fuorum. Hæc ex perfona Dauid
propria bene prompta funt. Ceterum fi
quis informationem cuiufq. hominis
confiderat, potcft Leuitis communia
Deut. 33. promiffâ librare, ficut habes:Date Le
ui veros eius,date Leui manifeftos eius.
Poteft etiam populis credentibus , po
pulis electis alloquium ittud aptari,po.
teſt & ſurre&turæ Ecclefiæ cöuenienter
aptari, cui per typum Ioſeph primo in
typo eius nominis, deinde per tribuum
in primae electionis heredes träsfuſa eſt
- diuina
 in Pſal.cxviii.oãºff. , 169
叫 diuina promifsio , dicente Moyfes Pr£. Ibid.
[侧 mogenitus tauri decor eius,cofnua vna
รูitt cornui cornua eius, in ipfis gentes ven
* tilabit fimul v fq. ad terminum terrae .
讀 Vnicum enim verbum Dei hoc prophe- ;
ol tatur oraculo,toto per gentes orbe fun -
Cf. dendum. Hoc ergo furre&turæ Ecclefiae

* promifium Dauid verecundus fui, im

慣 patiens vero communis profeétus mo z
测 rantis exigere videtur.Et addidit:
10t Hæc me confolata eft in humi
此
應
litate mea,quoniam verbum tuum :
viuificauit me.
º& Hæc fpes, quæ verbo tuo obuenit mi
|0
hi,conſolata eſt me, vt tolerarem acer
應
ba præfentium. Dum facit Paulus con Аći. 9.
tra nomen, non habet fpei confolatio * - -

nem:dum patitur pro nomine, haurit - - - - -- - -

de fpe confolationem , & fidelis fa&us 2 Tim. I.

quómodo nos confoletur accipe. Quis Rom.8.
nos feparabit,inquit,a dilc&ione Chri * *, * *
ftiş tribulatio,an?nguftia, an perfecu !

tio,an fames, an periculumí, an gladius?

ficut fçriptum eft: Qgia pröpter te mor Pſal.43.
ti tradimur tota die, æßimäti fumus vt
oues occifionis. Et qua ratione illa pa
tienter tolerari pofsint,addidit: Seà in
his omnibus fuperamus, propter eum Rom. 8.
' qui nos dilcxit. Ergo fi quis vult aduer
叫 fa fuperarc, fi cft perfecütio,fi eß peri
‫الا‬ culuin,fi mors,fi £gritudo grauis, iiin.
伯体 curfus latronum,fi facultatüm profcri
‫اننا‬ H ptio,
 17o S.4mbrenarratio
ptio, fi quidquideorum quæ putantur
în iRo aduerfa feculo: facile fuperan
tur fi fit fpes quæ confoletur. Nám etfi
illa acciderint, tamen grauia effe non
Ibid. poffunt dicenti : Exiftimo enim quòd
indignæ fint pafsiones huius temporis
ad futuram gloriam, Qgifquis enim me
liora fperat,numquam leuioribus fran
gitur. In tempore igitur humilitatis no
Кот 5. ftrae fpes confolatoria cft , quæ non có
fundit:tempus autem tentationum,tem
s humilitatis animæ noſtræ arbitror.
អ៊ីរ៉ាវ៉ៅ enim anima noftra dum tra
ditur tentatori, duris cxaminanda labo
ribus, vt luάetur & exerceat, congref
fum contrariæ experiens poteſtatis:fed
in his tentationibus viuificatur allo
quio Dei. Hæc eft enim animæ noflrae
º Deut. 8. vitalis fubflantia, qua aliturs Pafcitur,
gubernatur. Nec quidquam aliud eft
quod viuere faciat rationabilem ani
mam,quàm alloquium Dei, Sicut enim
Epheſ. 4. augetur ſermo Dei in anima noſtra di
fufĉipitur,dum intelligitur, dum com
rehenditur: ita etiam vita eius auge
tur. Et quemadmodum e contrario al
loquium Dei deficit in anima noſtra,ita
& incurrit eius vita defe&um. Itaq. vt
connexio ifta animæ & corporis noftri
ſpiritu vitali animaturato alitur & tee
netur:ita verbo Dei & fpiritali gratia
anima noftra viuificatur. Vnde omni
genere ftudere debemus, vt reliqua om
nia
 in pſal.cxviii.ott.º. 171
* nia pofthabentes ,congregemus nobis
# alloquia Dei, & congeramus in Princi
di pale noſtrá,in ſenſus, in ſolicitudines,
conſiderationes,actuſq. noſtros:vt allo
quijs diuinarum fcripturarum faéta no- .; ..
ſtra conueniant, nec à ſerie praecepto
rum cæleftium a&us noftri difcordare
videantur, quo pofsimus & nos dicere:
|à [Quoniam
nos .J eloquium tuumy viuificauit
Superbi inique agebant nimis: 51.
, alege autem tua non declinaui.
} Maximum peccatum in homine fu- Eccli. io.
£ pcrbia eft,quandoquidem inde manauit
i noftri origo deličti. Hoc telo nos pri
£ mum diabolus vulnerauit , & perculit. Gen. 3. -
º Nam niſi homo ſerpentis perſuaſione
|
. deceptus ſicut Deus eſſe voluiſſet,& ve
rum falfumq. cognofcere,quod penitus
* difcernere humana fragilitate non po- 1. Cor. 2,
* terat : ideoq. quod fequeretur accepe
# rat,ne temeraria vfurpatione de illa pa
: radifi felicitate decidêret:nifi, inquaih,
g homo fuis non contentus finibu§, in
á terdiéta temeraffet , numquam feralis
¿ culpa ad nos tranfiffet hèreditas. Et
i3 quid de homine dicam? Ipfe diabolus
# per fuperbiam nature fuae amifit gra- EXech.* s
§ îiam.T）eniq. dum dicit:Ponam thřonŭ Efā, 14.
in meum fuper nubes,& ero fimilis altifsi
ad mo:confortijs excidit angelorum,cuius
ijs criminis digna mcrcede damnatus, ho- ,
H 2 minem
 17? S.JAmbr.énarratio
minem fibi participem requifiuit,in quë
conſortium ſuae transfunderetur offen
fae. Quid igitur hoc pcccato poteft effe
deterius, quod a Dei coepit iniuria ?
Jacek.4. Ideoq, fcriptura dicit:Dominus fuper
bis refiftit. Tamquam fuæ contumeliæ
propulfator, veluti quoddam fufcepit
aducrfus fuperbiam fpeciale certamen.
Tamquam dicat: Meus ifte aduerfarius
eft qui me lacefsit, mihi debetur ifta cö
grefsio. Vndc & Apoftolus multiplicis
culpae materiem eſſe ſuperbiam declara
1. Tim. 6. uit,dicens de hærctico: Quia ei quæ fe
cundum pietatem eft doçtrinæ non ac
quiefcit fuperbus,nihil fciens, fed lan
uefcés circa quæftiones & pugnas ver
orum,ex quibus oriuntur inuidiae,con
tentiones,facrilegia, fufpiciones malæ,
confli&ationes hominum mente corru
ptorum,& a veritate alienorum,exifti
mantium quaetum efe pietatem. Quan
torum itaq. exprefsit caufām effe deli
ćtorum ſuperbiam ? Vnde Dauid com
mendarevolens deuotionem fuam nő
nulla ſuperborum iniquitate attenta
ម៉្លេះ inique agebant 點圈
Non folum iniquitatem agentium, fe
etiam nimiam iniquitatem pariter de
clarauit,quæ cóueniret fuperbis. Quo
rum ne aliquo tentaretur contagio, au
*թl, too. di alibi dicentem:Superbo oculo, 8 in
ſatiabili corde, cum hoc non edebam.
Jtaq. quoniam, quanta vis mali in fu-.
. - perbis
 in Pſal. cxviii. off. Vij. 17 º'
perbis eſſet, expreſſerat : quemadmodü
; vinceretur,debüit nos docere.Meritoq.
蠶 bonus doćtor demonſtrat reme
ium, qui exaggerauit venenum. Audi
ergo quomodo excludas virus fuper
biæ:[Â lege,inquit,tua non declinaui.]
Lex igitur Dei fola poteft fuperbiæ vi
rus hébetare,quæ informauit virum de
uotioni deditum, docens quali fe rege
re debcat cautione.Multi enim non fo
lum alienia fide , fed etiam qui vidétur
non mediocria fcripturarum præcepta
ஆ tentari folent profperis fuper- Hier. Iz.
orum procefsibus, videntes cos qui
præuaricantur legem, impietatis arbi
tros,arrogantes, contemptores fideliū,
extollentes fe aduerfus éos qui humi
liât cor ſuum ſecundi timorem Dei, &
præcepta cæleftia , abundare in hoc ſæ Pſal. 72.
culo diuitijs,præconijs,honoribus, po
teftatibus,eifq. quo grauiora commife
rint, affluêtiores fucceffus cómodorum
ſœculariû fœcundare: côtra auté iuſtos
viros plerumq. laborare inopia, amif
fionibus filiorů,fterilitatibus coniugű:
•quo exagitati atq. turbati,fenfum men
tis inclinât,vt putent Dei in hoc quod.
dam errare iudicium , non tenentës ca Coloſſºw
put veritatis: quo euidentifsime com
prehenditur non in hoc ſeculo, ſed in
futuro repofitam notrorum remunera, 2. Cor, ga
tionemeile meritorum. Sed paucorum
eft iftud aduertere. Deniq. in principijs
3 ctiam
 174 S.JAmbr. enarratio
etiam Dauid ipfe tentatus eft, ficut ha
ºſal.7 2. bes fcriptü:Ecce ipfi peccatores & abun
dantes in fæculo,obtinuerunt diuitias,
& dixi: Ergo fine caufà iuftificaui cor
meum , & laui inter innocentes manus
meas, & fui flagellatus tota die? Ita igi
tur & noſtrû vnuſquiſque, qui perfecti
non fumus,haec vidés dicit:Vbi eft pro
uidentia Dei? vbi iuftitia? Superbus ifte
abundat,arrogans ifte 鸞
pius ifte beatus & potens eft : iuftus au
tem ille vides quemadmodum iacet de
ie&us atq. defpe&us, quemadmodum ip
fo vistu indiget, afficitur contumelijs
Habac. r. ab ito impio, abito infolente concul
catur,excluditur? Non mediocris vtiq.
ifta tentatio eft, nifi ad ea quæ funt vem
tura profpicias, nifi præcéptis plenius
cæleftibus inftruaris. Deniq. & Dauid
putabat fe ante hæc cognofcere;fed ne
ïciebat:& ideo anxius Buĉtuanti animo
Pſalm.72. laborabat. Vnde ait: Et æftimabam me
cognouiffe,& hoc labor eft ante me,do
nec ingrediar in ſantuarium Dei,8 in
telligám in nouifsimis. In quibus Per id
quoäfe extulerunt fuperbi, vidit pro
phetico fpiritu deie&iores fore , & ait:
ibid. Öuomodó fa&i funt in defolationem,
fubito defecerunt, & exterminatifunt
propter iniquitatem fuam,ficut fomniü
êxurgentis? Cognouit igitur impiorum
ſucceſſus in hoc ſeculo ſomnij eſſe ſimi
les,non veritatis,quorum emolumenta
tam
 ------------བྱས། ----- -

in pſal.cxviii, ott. wift. 175

„ tamdiu videntur efle, dum dormiunt. -

Vbi edormierint ſomnum ſuum,qui vi- Eſº, 29.

debantur fibi potare, iam fitiunt: qui -

epulabantur, efuriunt:nihil folidum ex

ifto fomno perfe&umq. referentes. Et
bene ſomnum ſuum dormiunt ſaccula
i res viri, qui licet fæculo vigilent, Deo
º dormiunt. De quibus bene fan&us Iob,
3 qui eorum antc affluentiam mirabatur,
3
y
ait:Quia
& ficut turbine
ſicut puluis paleæ iaétantur a vento, Iob.2
diſsipantur:mo- 'º' 1.
, - riuntur autem cum amaritudine animæ
- fuæ,nihil manducantes,nihilq. boni ha
3 bentes.Iuftus autem habens bonæ fidu
| ciam ccnfcientiæ,in fuis magis nouifsi
mis gratulatur, & fe vitæ huius exitu à
% • laboribus intelligit liberari, mercedéq.
• boni operis & fa&orum requirit, dicés:
• Repofita cft mihi corona iüftitiæ,quam-, ,.rim. 4 •
„. ' reddet mihi Dominus in illa die iußus
“iudex. Non folum autem mihi, fed &
, °9mnibus ijs qui diligunt aduentü eius.
í, *Sed hoc ille ait, qui poterat dicere : [A
i, lege autem tua nön declinaui.] In qüo
- nón folum boni operis elucet gratia,fed
etiam intimæ puritas confcientiæ. Lex
enim non folú agendi munus informat,
* verumetiam fecretæ emundat mentis a£
à feétum. Non enim folum in operibus,
# ſedetiam in ipfis occultis ſecundum le -
, gem Domino militamus, quia lex dicit:
`Non fiat verbum occultü in corde tuo, Deut. 14.
■ * iniuftitia : vt non folum nihil in opere
" - H 4. fa
 176 .S.-4mbr.enarratio
factisq delinquas cum fuperbos videris
*
e: gloriari, nec ſermone labaris; ſed ne in
* cordc quidem intimo, dum de Dei iu
dicio difceptas, contrahas iniquitatis
offenfam : quæ quo putatur occultior,
eo frequentior effe confueuit : quia pu
to hoc viri fan&i effe propofitüm, quo
器 vnufquifq. quòd huiuſmodi di
çeptatione velut င္ဆိုႏို့
vifceribus fuis,
is confcientiæ fuæ credat,cum ipfe fui ac
К*,2а cufator in die iudicij fit futurus 5 qua
reuelantur cordis abfcondita, teftimio
nium perhibcnte cófcientia accufatio
nibus noftris.Cujufmodi igitur fit pro
pofitum viri fanéti,hoc euidentius loco
exponitur. Primum enim memor eftè
debet promifIorum cæleftium , fecundú
quæ viuentibus merces ftatuta debetur.
Dcinde aliud propofitum viri fanéti eß,
-vt etiam fi in periculis & in aduerfis
£tus fit;fpe tamen quam haufit ex ferie
giuinarum fcripturárü, fe debeat conío
lari. Tertium propofitum , vt etfi im
pios & facrilegos videat,& fuperbos ini
Pfal 72. que agétes, abundare diuitijs in hoc fae
culo; non quaſi incredulus declineta
lege,fed in eius ferpitis pcrfeueret,& fua
giat fuperborum contagia. Contami
fiat enim omnis immundus : immune
dus autem fuperbus 3 de quo fcriptum
frou. 16. eft : Immundüs ante Deùim omnis tu
midi cordis. Quartum propofitum vi
ri fàn&i,vt meumor fit iudiciorum cæle
-
ftiuma
 in Pfl. cxviii.očvii. 177
fìium, ficut Dauid afferit, qui dicebat:
Memor fui iudiciorum tuorum 5°
quae a faeculo funt, & me confola
tus fum .
Nifi enim vnufquifq. legis inftru&us
& formatus exemplis, credat femper
vera effe Dei 1udicia , cito declinat a
lege . Qui autem præterita repetit ,
& diligenter colligit feriem vetuftatis,
cognofcit quòd neque peccator pce
nain fuae improbitatis euadat, neq. iu
ftus æquitatis fuæ præmijs defraude
tur. Retexit enim ánimo quòd ab ini
tio Adam propter mandaticçleftis præ- Gem. 3.
uaricationem de paradifi eie&us fit in
colatu ; & Cain parricidabis fceleris Gen.4.
pretium diuinæ fententiæ au&oritate
damnatus exoluerit: quôd Enoch pro» Gem. 5.
pter deuotionem raptus ad celum,ter
er renæ malitiæ viruseuaferit: quòd Noe
propter iuftitiam diluuij vi&or , ge- Gen.7.
neris fa&us fuperftes humani fit: quò
Abraham propter fidem feminarium po Gem. 1 $•
fteritatis fue toto orbe difuderit:quòd
Ifrael propter laborum tolerantiam,po Gem. 32•
pulum credentium proprij nominis fi
gnaculo confecrauerit: quòd ipfe Da•
uid propter manfuetudinem regali ho- 1. Reg. 13.

:
k
nore donatus, fenioribus fratribus an
*elatus fit : quòd Elias propter zelum 4-Rega•
1Dei , curru eleuatus in aerëm, cæleftis
fedis hofpitium noui genetis acquifie
H 5 rit
 178 S.JAmbremarratio
rit incolatu. Haec qui nouit retexere,
habet vnde gratiam fuæ confolationis
acquirat: ccontra, qui non nouit, non
habet vnde confoletur. Quapropter
cuftodiamus iudicia Dei, quia iudicia
Pfal.13. Dei vera,iuſtificata in ſemetipſa, deſide
rabilia fuper aurum & lapidem pretio
fum, & dulciora fuper mel & fauű:ete
nim feruus tuus cuftodit ca.Cuftodien
ti igitur dulcia funt diuina iudicia, ne
醬 autem ea amara effe non du
ium eft : quia non aduertit in oppro
brij turpitudine pcccatorum própofi
tum fibi diuinæ euentum effe fententiæ.
Qui autem bene fibi confcius eft , non
Rem.8. turbatur vtique,dicens: Heredes fumus
T)ei, coheredes autem Chrifti: fi tamen
compatiamur, vt & fimul glorificemur.
Scd quis noftrum huiufmodi,vt fe diui•
norum iudiciorum ſerie cóſoletur?Ter
ribilia funt peccatoribus etiam humana
iudicia, quanto magis diuina formidini
funt?Deniq.vt hoc illa quæ æterna süt,
colligamus exemplo, videmus in hoc
fæculo innocentes lætos ad iudicium fe
ftinare, odiffè moras, celeritatem affe
Apae. 22. étare iudicij: reos auté refugere & paues
re,differre, vitare, macftificari deniq. cũ
diem iudicij audierint confitutum. Bea
tus itaq. ille qui illud cælefte iudicium
ALw¢. 2f. lætus expe&at. Scit enim fibi regnum
cælorum, angelorum confortium,coro
2. Tim, 4. nam quoq bonorum repofitam eleme
-- - rito
 in Pſal. cxvij.ot.wij. 179
ritorum. Confideremus nunc quod fit
aliud propofitú viri fan&i,& ex fequen
tibus æſtimemus.

Pufillanimitas detinuit me a pec 33.

catoribus derelinquentibus legem
tulatiºn .
Non eft hoc commune cum multis.
nam plurimorum eft contriftari fi quam
ab aliquo patiantur iniuriam , fi læfi, fi
appetiti, fi decolorati fint. Noftra enim
caufa eft : nos infirmiores fraudi nobis
aliquos dolemus fuiffe. At vero qui for
tior eft , non propriâ contumeliam do
' let, fed aliena peccata: & in fua iniuria
lapfum alterius ingemifcit,& caufam fe
fuiffe deplorat lædentis erroris. Exem
plum accipe Apoftolicum, Paulus enim
peccatum flebat alienum, ficut ipfe ait:
Nam ex multa tribulatione & anguftia 2.Cor. 2.
cordis fcripfi vobis per multas Tacry
mas. Et cum ipfe triflaretur, eos ipfos
quos arguebat,contriftari nolebat.De
niq. addidit : Non vt contriftemini, fed Ibid.
vt fciatis quam charitaté habeam in vo
' bis abundantius.Contriftari enim vole
bat vſi ad paenitentialapſos, non vſq.
ad maeftitiam profundiorém, tantum vt
eorum qui arguebantur, maeftitia gau
dium fieret arguenti. Vnde ait: Si ënim
* ego contrifto vos , quis eft qui me læti
ſº * ficet,niſi qui contriſtatur ex me?Arguit
帅 itaq. vt alleuet diuturnitatem maefti
|W 6 tiae»
 190 S. Jºmbrenarratio
2.6'er. 7. tiæ, quo pænitentia fieret in falutem:
clamnat, vitabfоluat: excludit, vt reci
piat: non ignofcit,vt liberct. Ideo talis
Aći,22 . Paulus , quia bene peritus in lege, co
gnouerat præceptum dicentis:[Pufilla
inimitas detinuit me a peccatoribus de
relinquentibus legem tuam.] Dolcbat
Pauid, non quia contemncbatur, non
quia ipfe appetebatur, fed quia lex Dei
relinquebatur : & eorum qui hoc facie
bant, damnum dolebat , quód perirent
Dco. Sicut bonus pater in phrenefi
constituti filij, cum ab eo maledicatur,
verberetur, afficiatur iniurijs, non ſua
fed ægroti deflet ærumnam ; & contu
meliam dolet, non quòd fibi fit irroga
ta, fed quia per furórem, quid faciat æ
ger ignorat: ita vir bonus cü videt pec
catorem non reuereri, non honorare
Ֆի, 4. etiam canos fenioris, quo præfente fa
ciat aliquid indignum,non agnofcere
quada un peccandi infania,quàm indeco«
ra & inhónefta committat ; quafi mori
turum dolet, quaſideſperatum a media
cis ingemifcit:.& vt bonus medicus pri
mo monet , deinde etiäſi grauia patia
tur, tamen tamquam ille àgrü, etfi cae
datur , fuftinet : & fi maledicatur , non
relinquit:& quidquid poteft medicinæ
**, adhibere, nofi denegat: nec tamquam
contumacem deferit, fed tamquam bee
ne de fe meritú omnitudio fanare con
aendit; cxercens non £olum artis Pcri
-- - º, i --- -- -- ‫ومكة فا‬
 in pſal.cxviii. off.vii. 181
tiam,fed etiam métis benignitatem. Ita
ergo etiam iuitus & cum contemnitur á
peccatore, non auertitur: & cum laedi
tur,furoris illud putat effe,non impro
bitatis: magisq. vulneri eius medicinam
afterre defiderat,& compatitur & dolet;
non propter fe , fed propter illum qui
defperato laborat incommodo, & dicit
hunc vnum ex fratribus fic laborare, fic
affici,vt faciat mihi iniuriâ:qui fi agno
ſceret me,honoraret vtique, non la de
ret. Quid enim?Læ£us eft meo fa&o, vt
habeat laedentis affe&um? Ergo cum nö
fuppetit caufa lædendi, non poteft cul
器 cffe propofiti. Ergo fi iuftus fum, af
cior prepter charitatem , propter di
lectionem, propter Ecclefiæ damnum,
propter corporis detrimentum. Poßum
etiam illud dolcre,quòd etiam fi ego lae
f dentem non hæferim,& non fim mihi
confcius quòd eum in me aliquibus in
iurijs excitauerim, tamé caufa illi fue

:
º
rim lapfus eius, quòd innocenté me læ
dendo delinquat,quöd factus ſim ei ma
teria peccati. Hoc ergo dolet Dauid, & |
ideo dolet, quia cuí vnum membrùin i.Cor.1*
patitur, & cetera membra compatiun
£ur. Ideo forte & illud pofitum éft: Iu- Prou. 18.
ſtus in exordio ſermonis accuſator eſt
£ui. Nam etfi pofsit iuftus habere nihil .
in fe quod accufet , & iuftus non effe :
(quia nemo fine peccato praeter vnum Mare, io.
Dcum)& poßit ctiam peccator hoc 器 .* *
 182 S. JAmbr.enarration
fo iuftus effè, quia accufàtor eft fui, fe
Efa. 43. cundum illud: Dic iniquitates tuas, vt
iuftificeris: attamen forfitan etiam aIi
uibus non videatur abfurdum vt etiá
畿 illo di&um fit, quòd iuftus fit qui fe
i accufat pro alio, etiam fi in fe nihil ha
bcat quod accufet. Quàm igitur in his
omnibus fanéto Dauid viri iufti perfona
conueniat, confideremus. Accufauit fe
nullo accufantc,peccatum confeffus eft
proprium, quando percuffus eft in cor
de, eo quòd numerauit plebem. Qui &
1.Par.z. 1. dixit ad Dominum : Peccaui Domine,
quòd fecerim hoc verbum: & nunc Do
mine aufer iniquitatem ferui tui, quòd
deliqui veheméter. Itaque quamuis fcri
•ptura habeat quòdappofita eft ira Dei
vt irafceretur in Ifrael , quò regis pro
Iapfio excufari videretur: tamen cum
vidiffet angelum qui ftragem plebis ef
ficiebat, percutiétis iétui ſeipſum obie
2.Reg. 24. cit, dicens: Ecce ego peccaui, & ego pa
ftor malignum feci:& hic grex qüid fe
cit? Fiat manus tua in me , & in domum
Prov. 18. patris mei. Qgafi iuftus ergo accufator
"'*' * fui fuit in ipfo fermonis exórdio,& pec
catum fuum agnouit , & iniquitatem
- - 器 confitendo , iuftificatus eft in
èmetipfo. Alibi quoque de Vriæ morte
3.Reg. 12. coargutus a propheta ait: Peccaui Do
- min6. cui refponfum eft, propter pæni
** tentiam ablatü a Dominó eiüs effe pec
*•Â£g, 16, catum.Itcm alio loco cum Semei male•
- dice
 in Pfal. cxviii.oti.vii. 18;
diceret ei, & lapidaret eum ſeptumbel
latoribus, per quos vindicare fe poflet,
patienter ferebät , ne verbo quidem re
ferenscótumeliam:quinetiá cum Abeſ
fa dux eius caput maledicentis vellet
auferre, ait rex:Quid mihi & tibi eft fili Ibid.
Saruiæ ? Quod maledicit mihi , Domi
nus dixit ei maledicere Dauid. Primum
igitur culpam eius excufauit, & caufam
ad Domini retulit voluntatem. Secun
do in ſuum meritum retorfit,vt non il
lum erraffè, fed fe mcruiffe fignificaret.
Tertio maledi&ionem illius fibi non fo
lum non nocere,fed etiam prodeffe mea Ibid.
morauit, ficut fcriptü eft : Et dixit Da
uid ad Abeffa , & ad omnes pueros eius:
Ecce filius meus qui exiuit de femine
meo,quærit animam meam:quanto ma
J[!
gis filius Ieminæi ? Granditer impetum
:f,
fregit vltoris. Quomodo enim maledi
{tum extranei pro rcgis iniuria vindica•
ret, cum filij adhuc parricidium inultú
maneret?Nó vtiq.extranei maledi&um,
& filij parricidiü œqua eſſet lance pen
fandum. Et addidit :Sine illum maledi Ibid.
cere, quoniam dixit illi Dominus , do
nec videat humilitatem mcam , & retri
buat mihi Dominus bona pro maledi
άo. Eft & aliud iufti propofitum longe
omnibus perfe&ius & pótentius, inter
uenire pro |ိ & excufare
peccantes 5 quod legimus in Euangelio
dicéte Domino Iefu cum crucifixus #:
- - - - - Čt
 184 S.JAmbr.enarratio
ist.23. fet a perfidis:Pater dimitteillis,nőenim
fciunt quid faciunt. Liquet igitur his
magifterijs doéìrinæ cæleftis quòd iuftus
fe accufare malit, quăm alió deforinare.
º Beniq. de Iofeph cui defponfata erat
Aatth. r. Maria mater Domini, fcriptú eft quöd
-cum eam grauem vtero vidiffet,cum cf
fet iuftus,noluit eam traducere:& vtiq.
nullum adhuc audierat oraculum. Ita
-non folum ab vltionis atrocitate, fed
etiam ab accufationis feueritate perfoa
na iufti aliena eft : potiufq. ducit fuam
remiſsionem accuſari quòd non vindi
cauerit, quàm alienum crimcn vrgere.
- Sed dices: Quomodo dixit ipfe Däuid:
*J*!. 37. Lætabitur iuíus cum viderit vindistam,
impiorum? Mihi videtur quia lætetur
'quöd ipfe euaferit, non quia impij pu
niantur. Quaeramus aliud propofitum
ex fequentibus. Itaque dicit :
34. Cantabiles mihi erant iuftifica
tiones tuæ, in loco peregrinationis
meae ,

Merito peregrinationibus non fran

gebatur, füperbos declinabat,eorumq.
proſperis ſucceſsibus non mouebatur.
Confolabatur fe in iudicijs caeleftibus,
angebatur in alienis peceatis, quia can
tabiles habebat iuftificationes Dei.Quæ
enim bene tenemus, cantare confueui
mus : & quæ melius cantantur, melius
noflris rent ſenſibus, Nò ergo per
- - fun
 in pſal.cxviii.ott, wii. 185
m1 fun&orie tranfeamus quæ legimus , vt
tunc tantum cum legimus ea,in memo•
riam eorum redire videamur: fed etiam
cum abeft codex manibus , tamquam
.animantia quæ probantur & munda ha Lewi. ii,
bentur in lege, etiam quando non pa
fcuntur, ruminare confuerunt, ex fe
metipfis alimenta fibi recondita pro
ferentia : ita & nos de noftræ memoriæ
thefauro, de interioribus noftris rumi- Matth.15
nandum nobis pabulum fpiritale pro
mamus.Hymni nobis,canticü nobis,pfal
mi nobis iuftificationes Domini fint.
Pfallamus fpiritu, pfallamus & mente: 1. Cor.14
ne ſi obliti ಸಿನಿ: tempore necef
fitatis dicatur vnicuiq. noftrum : Abie- Pfal.49.
ciſti ſermones meos poſtte. Ideoq. vt 5 ..."
expelleretur & eliminaretur obliuio a "
.domo fanéta fua, cantores ßbi fecit rex 2. Paral.g.
唱
.verus Salomon,qui toto fpiritu inqui- .
rendae cognitioni diuinitatis intende
rent,ne pfallétes dceffent Ecclefiae fuae,
quorum cantu nequam fpiritus fugare
tur, ficut Dauid fan8i docemur exem- 1.Rºg. 16.
plo , quo pfallente malus illc fpiritus -

|
蠶 , qui Saul regis corda ve- :
xabat.Propheta quoq.vt prophetarét, 4. Rºg. 3.
器 llendi Pcritü iubebant pfajlere, quo
uaui inuitata dulcedine fpiritalisin
funderetur gratia. Et in Euängelio legi- Luc. i ;.
mus in domo patris illius filiüm recü
Perantis PercrepuifR: fymphoniam, qua
ePulâtes dele&abantur fidclcs, perfidus
- 3AU LEITA
+
 186 S.JAmbr.enarratio
auté impatienter audiebat. Dulcis igi
tur cantilena , quæ non corpus effeiïi
nat, fed mentem anirnumq. confirmat.
Ideoq. canticum dicitur Domini tefta
mentum, quia remifsionem omniü pec
-catorum,Dominiq. iuftitias in fcriptu
- ris Euangelijfuaui mentis exultatione
concinimus. Ipfe quoq. Dominus non
ise.7. dedignatus eft dicere: Cantauimus vo
bis , & non faltaftis. Cantauit nobis in
- Euangelio veniam deli&orum: debue
i runt Iudæi mentem attollere, non hi
• ftrionico corporis motu,fed £an&o fpi
, *•**^ •* ritu. Non fecerunt, ideo reprehendún
-tur. Sed etiam corporis faltatio in ho
norem Dei, laudabilis habetur. Deniq.
‫ه‬. ‫گ‬R ‫ به‬faltauit Dauid ante arcam Domini , &
*vidit Melchol filia Saul eum faltantem,
. . . . . ."
º
& percutien tem in organis itu, epsi, att
-jn confpe&u Domini,& ait ad eum po
ºfteaquäm fe domum recepit:Quid vtiq.
• honòrificatus eft rex Ifrael, quia denu
-dátus eft hodie in oculis puellarum fua
rum ancillarum, ficut vnus ex faltato
ribus ? Et dixit Dauid ad Melchol: Sal
tabo in cófpectu Domini.&: Benedictus
Dominus qui elegit me fuper patrem
tuum , & fuper omnem domum illius,
vt conftitueret in principem fuper ple
* bem eius Ifrael & Iuda: faltabo in con
fpeâu Domini,& dcnudabor adhuc fic,
& ero nugax in conſpectu tuo, & cum
puellis cum quibus dixifti me nüdatum,
glo
 in Pſal.cxviii. off.wif. 187
glorificabor. Et Melchol , ណ្ណ , filiæ Ibiá,
Saul non erat filius vfque in diem mor
tis eius. Euidens itaq. exemplum quòd
Propheta qui & percutiebat in organis,
& faltauit ánte arcam Domini, iuftifi
catus eft : & illa quæ reprehendit eum,
fterilitate damnata eft. Sed non fatis
eft vt aliquis cantabiles habeat iuftifi
cationes Dei , nifi terrenarum exuat fe
vitio folicitudinum. Ideoq.addidit: [In
loco peregrinationis meæ.] Conuenit
fibi. fiquidem & alibi ait : Aduena füm Pfal.38.
ego in terra hac. Vnde & Apoftolus nó
vult nos in domo Dei , fidei vocatione
aduenas eſſe & peregrinos,ſed ciues ſan Ephefz.
&orú & domefticos Dei. Qui enim do
mefticus Dei eft, exul eft mundo : qui
conuerfatur in cæleftibus , peregrinus z. Cor. ;.
eſt terris. Peregrinabanturin hoc mun
do Hebræi tres illi pueri, naturam in- Dani, 3.
cendij non ſentientes.Cantabiles habe *-

bant iuftificationes Dei, cum hymnum

Deo de creaturarum laudatione canta
rent. Deinde qui cantat, vacuus eft,&:
diuerfarupn cogitationú curas releuat,
culpas relegat, fequeftrat auaritiam,
& non folum corporis voce, fed etiam
mentis fuauitate fe mulcet. Non enim
tamquam maeftus inopiæ folicitudine,
fed tamquam liber ab omnibus corpo
ralium affeétibus pafsionú cancbat idé
Propheta: Pfallá íibi in cithara fan&ius Pfal.7©•
Ifrael. Gaudebunt labia mca cum can
tՅԱGա
 188 S.JAmbr.enarratio
tauero tibi,& anima mea quam redemi
fti. Cantabat hæc lætus tamquam his
melioribus epulis pafceretur, Epulaba
tur enim animus piæ deuotionis alimen
to. Non folum itaq. hymni & pfalmi,
fedetiam legis praecepta cantabilia fan
Bxod. 15. &is funt. Deniq. cantauit Moyfes qui
legem accepit, cum prætergreffus pedi
büs mare feruati populi dü&or iuftifi
cationes Domini prædicaret. Supereft
adhuc propofitum egregium viri iufti:
uia omni tépore circa Dei laudes eſſe
Pſal. 1. bet intentus, nó folum die, fed etiam
noste. Ideoq; addidit: f

s: Meumor fui no&e nominis tui

Domine, & cuftodiuilegem tuam.
w Videamus fi & ille memor eft qui vo
cat Dominum verbo , non cuftodit au
tem mandata diuina. De quo di&um eß
Matth:7. fatis,quia non quicumq. dicit,Dormine
domine, acceptus eft : fed qui operibus
bonis fidelem fuum probare potuerit
affe&um. Fides ergo,probitas,innoeen
-
tia memorem probát. Quod autem ait:
[Memor fui nominis tui,] plena deuo
1. Cor. 12.
tio eft : quia nemo dicit Dominum Ie
fum,nifi in Spiritu fan&o. Hoc nomen
inuocetur diebus ac no&ibus, nullum
tempus prædicandi vacuum finat fan&a
deuotio præterire . Si ftudentes igitur
do&rinis faecularibus perparum fönno
indulgent: quanto magis qui Deum cu
- Piunt
 in Pſal.cxviii.68t.vij. 189 -

* piunt cognofcere,nó debêt fomno cor

si poris impediri,niſi quantum naturae ſa
# tis eft?Dauid per fingulas no&es lectum Pſal. 6.
# ſuum lacrymis វ៉ែស៏ etiam
J. ver.62. •
A no&is mcdio, vt Domino confiteretur:
4 & tu totam no$tem fopori exiftimas de
• putandam? Tunc 器 tibi orandus eft
Dominus,tunc præfidia poftulanda,cul
à pa cauenda, quando videtur habere fe * . .
crctum : tunc maxime quando tencbrae
', in circuitu meo,& parietes me operiüt, Eccli, *3
confiderandum 點 Dominus omnia
, intuetur abfcondita . Ne dixeris ergo
circumfufus tenebris : Qujs me videt ?
, & quem vereor feptus parietibus & in
* clufus ? Quia vultus Domini fuper fa Pfäl.33.
£ cientes mala. Deinde fi arbitrü non vi
„itidcs,teipfum non non
e teſtimonium vidcs? Tuae confcien
verefis? Nefcis il Rom. ն
lam caliginem no$tis, non opertorium,
#ſed incentiuum eſſe peccatº Cum ſom
# no & cibo feruent córpora , tunc etiam
vigor mentis fopore laxatur , fomno
refoluitur, tunc irrepit impuri libido
j£oncubitus » tunc perturbatur cor,
ſqualor immunditiam non veretur, ca
. ftitatis puritas non confideratur, pu
dicitiae gloria non recenfetur. Nox
ºrat quando ludas prodidit, quando Іоan, 18,
{Petrus negauit. lllo igitur praecipue
tempore iuftificationes Dei animo re
* texéndæ funt, relegenda mandata hor
tatoria • Illa de cai itate Praecepta non
- - -- - - - - -- ab•
~. --
 196 S.JAmbr.enarratio
abfint, vt his occupata mens flagrantiâ ;
libidinis,carnis reftinguat ardoré.Tene
Pſal. 6. illud animo:Lauabo pcr fingulas no&es
lc&um meü. Quis enim ftupris deditus,
flagitijs inuolutus , lauat per fingulas
noëtes lečtum ſuum ? Neſcit flere qui
flenda committit:& cum fit ipfe lacry
mabilis,non habet culpae lacrymas fug.
1. Cor. 9. At ille qui caftigat corpus fuum , & füi
folicitus gubernator eft, atque ingemi
ſcens & dolens lapſus ſuperioris offen
fam , quærit quomodo abluat fletibus
Pſal.6. pænitentiæ : hic lauat per fingulas no
&tes le&um fuum.Non dormiámus ergo
totis no&ibus, fed maximam partém
earum leétioni & orationibus depute
mus . Audi Ecclefiæ vocem quærentis
Canf.3. etiâ in noĉtibus Chriftum:In cübili , in
quit,meo in noëtibus quaefiui qué dile
xit anima mea. Accipe fecundú litterâ.
Quaefiuit in noétibus orando,deprecan
do,etiam lacrymis deplorãdo.Qùæfiuit
Pſal. 17. in no&ibus,quia pofuit tenebras latibu
lum ſuum,vt querere eum ſolicitius di
fceremus. Quæfiuit igitur in prophetis
Ecclefia ex gentibus cógregata,& ideo
credidit. Denique aduentus Dominici
teſtimonia de Prophetis Euágeliſte pſal
Pfal. 18. misq.pofuerüt.Vnde fcriptum eft,quia
nox noéti indicat fcientiâ. Quæfiuit in
no&ibus , in perfecutionibus & aduer
fis, in tribulationibus & laboribus du
ris, Nox eft omnibus quibus nó eft per
-- - - - - fećta
 in Pſal.cxvijoët.vj. 191
, fe&a fecuritas. Vnde ait Dominus: Ve- Ioan.9.
niet nox,quando nemo poteft operari.
Cü in hoc müdo fum, lux huius mundi
fum. Nó ergo operemur in tencbris. Si • • ' . .
enim lucent opéra noftra,nô operamur Ioan. ;
* in tenebris,fed in lumine. Dies eft qui
f busadeft Chriftus:nox eft quibus fe'de- Ephef.3.
negat. Non magnü ergo fi tunc Domi•
' nd gratias agas, quando in profperis &
" #c#dises:ſeäſi tuncadhareas Chrifto, •
: quádo te perfecutor exagitat, quando
§ ûliqua procella
liuin? In perturbât.
illo dolore,in Amififti illa
illa noéte,in fi
deftitutione meméto Domini Dei tui; . . .
' ne quafi non exauditus, ingratus fis, & .
* in tua preuariceris aerumnaïPulfus es in %

? exiliufi ? Memento Domini Dei tui,ne

* patriz interdićte charitatem Deo pre
' feras. Alicuius diuitis oppreffus potcn
!
ę
tia amififti proprias facultates, indiges
fumptu ? Memento Domini Dei tui, ne
nox te egeſtatis abducat a deuotionis
affe&u. Hoc eft enim mandatum lcgis,
vt in no£te magis quæras, quando ma
gis exaudiaris a Domino,& pofsis dice
fe:In tribulatione inuocaui Dominum, pfal., 17.
º & exaudiuit me in latitudine. Sed nec
quærere Perfunctorie abundat ad gra
f ĉiam,fedvt infiftas & intendas muñeri.»
* Deniq. ifta vel Ecclcfia vel anima, quæ
rcquifiuit in cubili,quefiuit in noctibus5 cant. 3.
primo non inuenit, quia fortafle in cu
bili qualiuit: fed Poiteaquam furres?
 192. S.vAmbr, emarratio
& abijt in ciuitatem ( vide ne in illam |
ciuitatem , in qua Dominus celebra
turus Pafcha difcipulos deftinauit , di
cens : Ite in ciuitatem ad quendam )
AMatth. v, 6
pofteaquam in foro quæfiuit ( vbi o
мatibas. leum venditur,quod expeétantes fpon
fum emere confuerunt 5 vbi ius,vbi le
*mz. ges. Silex fpiritalis, & forum eft vti
que fpiritale , vbi difputant periti les
gis æternæ. Quod forum non litibus
tumultuoſum cſt,ſed Chriſti tribunali
bus gloriofum . Vbi quæfiuit , inquam?
ln foro, & poft quæfiuit in plateis, de
Lис. 14. quibus hi qui ad patris£amilias euange
lici prandium conuenirent,colligebän
tur: qui vocati excufandum fe ab hu
iuſmodi epulis non putarunt.) poſtea
quam in foro,inquam, & plateis quæfi
Cant, 3. uit ,incidit in eos qui circumeunt ciui
tatem , & tunc demum potuit inuenire
quod quæreret, fortaffe quòd in tribu
lationė & metu pofita magis inueniat
Ibid. gratiam. Deniquc pofterius ait: Inue
nerunt IIIC ༈ || circumeunt ciuitatem,
tulerunt mihi palliü. Habuit ergo cer
tamen, fed qua rationc fupra non tule
runt pallium, hæreo reperire, nifi forte
Ibid. quia ibi interrogaffe fe dixit: Numquid
quem dilexit anima mea, vidiftis 3 Quæ
Chriſtû loquebatur, nec exuta eſt pal
lio, & quem quærebat inuenit.- Difce |
quemadmodum quæratur Chriftus. Ab
tiis vtiq. quiaop perfunâoric quærunt,
vio-
 in Pſal.cxviii.oã.”j. 193: . .
violenter retinét: ſicut iſta qux ait:Te-' Ibid.
nui eum ; & non dimifi eum · Fide inue
nit, meditatione conftrinxit. Si bonos
cuftodes accipimus , vtiq. anggli funt,;
Quj vero angelos tranfiuit,verbum in
uenit : ideo hon multum interualli fuìt
cum tranfiuit ab his, & inuenit Iefum.
Quomodo ergo ififra tulerunt pallium, Camf. $
nifi forte quia proceffu operis fiue fidei
Ecclefia dum nudatur, a Domino
amatur,expolians fe veterem hqmincm Celf. ş.
vt nouum induati, quem non operiunt, } . " ‫ان‬
-indumenta, fed mgntis-fecreta: claribi
cant. aut quia amiétum fapientiæ fæcuai ; i , ì»\t
laris ad Chtiftum ventura?ep6fuit.Et
Noe exutus cft palliü pofìeaquam cœ- Gew,g.
pit effe perfe&ior.Simus:crgo memores?
iuftificationum cæleftium , vt dum eas .* i.* ^t
ſecreta mentis voce cantamus, memo- .. . .
res fimus in noéte nominis Domimi , &
dicamus vt fcriptum cft: , ,. . . . p , .;<..…
o Hecfa&a eft mihi, qudhian iu? $6.
ftificationes tuas exquifiti.….…...
. Haec faäa efi mihi.]Hoc eft,haec me* < . ; At
moria fačta eft mihi, vt memor cffetn & '
in nocte nominis tui, non ebrietate ſos “.31. Ai
pitus,non epulis refolutus in fohnum,
nó*curis f¢çúlaribusioccupatus,ne obli+
uia mihi tuæ, venerationis irreperent?
fed quotidiana meditatione membra ca Colof. 3,
ftigans, & intëationémentisexércèns, :
vt aßiduitate fiat nobis corústiße fd.
- ‫ب‬ “1 , -lem
 194 s...Ambr.enarratio
.*, * léinhis, vt Dominů Iefum etiá in noĉti-º
bus toto veneremur affeétu,cui eft glo
ria,laus, perpetuitas a fæculis,& núc,&
*{emper,& infgcula fgculorum. Amcn.
‫ه‬f -‫قدیمیت‬ - -

ìmoäonarium otiauum enarratio. .

- is . . . . . ... - **::::
.*.*.*5.” ‘’’ it n Heth.
^ ctaua littera Heth,quæ interpre- !
O tatione Latina dicitur,Pauor.San.
„ * , &torum pauor effe confueuit, Denique
cen. i;. pauor cecidit in Abraham, cum facrifi
ciun oficrret plenum myfterij pirita-i
Pfal. 1 1 5. lis.Ipfe quoq; Dauid ait: Ego dixi in pa
uore meo,ornnis homo mefidax. Refi
.. •:; gionis enim rcuerentiam fignificat ma
is quàm infirmitaté timoris: licet etiã
Pfal.i 8. ipfe timor fecundum Deum fanétus fit. I,
Ecclj. 1. Pnitium enim fapientiæ timor Dotnini.
Ergo qui timent Deum,fapientes funt:
Tfal.93. qui autem fapientes,beati. Beatus enim^
º qué tu erudieris;Domine,& dc lege tua
* döcüeris eüm. Hi quoq. qui timét Deú,
beati funt,ficut exempli extat auôtori
Pſal. 127. tas, quià beati omnes qui timét Deum.
Hoc ita colligitur, quia timcntes Deú,
Pfal.18.* & fapientes fùmt,& bcati,San£tus igitur
timor Dominiyquia vere fan&torum eft.
Pauor. Deniq. præmiffâ hac littera,fta
tim fequitur perfona iufti, dicens: si !
**«*. Portio mea
37. _Pqrtio mea Dominus.d ixiccuº
Dominis, dixi
‫هسته ساعتها‬ ‫؟‬ ..‫" أنه من الله‬
Сc
 in pſal.cxviii. oči.viii. 195
Codices pleriq; hunc verficulum qui
primus eft litteræ o$tauæ, vltimo loco
iitteræ habent feptimæ. Sed fecundum
Hebræos emcndátus apud Græcos Pfal
* morum liber hunc verfum docuit nos
o&auae litteræ copulandum.Deindc ore
do ipfe & numerus verfuum ita conue
nit , vt ab eo incipiat o&taua littera.
. [Portio,inquit, mea Dominus.] Qgäm
rarus in tcrris qui potcft dicere: [Por
tio mea Dominùs;] quàm alienus a vi
tijs,quâm fegregatus ab omni labe pcc
cati, qui nihil habeat commune cum fæ
culo, nihil mundi huius vindicet fibi,
cui non ſit corporalium poſſeſsio cupi
ditatum , quem non inflámmet libido»
non ſtimulet auaritia,non laſciuia effe
minet, non luxuria decoloret, non ſtera
nat ambitio, non maceret inuidia, non
aliqua negotiorü faeculariü cura foliciæ 2.Tinº. 2.
£et,verus minifter altaris, Deo non fibi
natus. Leui enim(vt habet interpreta
£io) fignificat,Ipfè mihi affumptuS;figni
ficat&, Ipfe. meus; fignificat & tantú,
Aſſumptus;fignificat &, Aſſumptus mi
hi. Ipfe idé & mihi Leui & Deo éft:quo
£modo idem & mihi facerdos & Deo eft;
& mihi aduocatus, & Domini dcpreca
tor;pro me offerens facrificium, & idem
, fe offerens Domino.Deniq & alibi Lc
ui interpretatione dicitur,Pro mc. Ete
nim fi a me nominetur Leui,pro me eft.
Si pro me offerat, pro me eft? fi pro me
- - - --- I 2 in
 196 S.JAmbr.enarratio
interueniat,pro me eft. Sin autem vo
cetur a Domino, ipfe mihi dicitur : hoc
cft, nó alij tributarius, non decimarius,
non de poflefsione munificus.ipfe mihi,
hoc eft, tamquam abundans:pro his om
nibus,non ab hoc decimas,non fru&us,
non dona quæro,non munera: ipfe mi
hi pro munerc cft , ipfe eft pro tributo;
, non in poffèfsione fua munificus mihi, ,
, {ed ipfe mihi poffefsio, ipfe meus fru
&us, ipfe meus cenfus , affumptus mihi,
*vel affumptus a me. Non poteft hoc fi
ne diuina effe gratia. Sicut enim peffef
fio non poteft mea effe nifi emerò eam,
fic non poteft effe Leui, nifi fuerit aßü.
Ptus a Domino. Cum enim affümptus
fuerit, re&e dicitur ipfe meus. Denique
<um Moyfi diétum efiet vt populo lu
«dæorú pér tribus fingulas diuidcretin
colatus , & diftribueret fingulis tribu-
bus portiones, tribum Leuiticam exce
peut. 1o. pit Deus,dicens:Filijs Leui non erit por
£io neq. fors in medio fratrum fuorüm,
quia Dominus Deus pars eorum eft. Et
peus. 18. alibi:Ego Dominus portio eorum. Nc
atur fiis terrena diuifio,vt ipfi dum fæ
ãularem fìbi nó windicant Portioñem,
r.u;. i8. fiant cæleftis poffefsio. Vel hoc folum
nouerint poßidere,hoc eft,fidei & deuo
tionis obíequiü, multo ditiores quàm
ui poflefsionum fuarum fpatia ampla
diffundunt. Quantumlibet fines ſuos
extendant , & terra deficit , & mar£ in
- 1 - cludit.
 in Pſal. crvii.oſt.wii. 197
cludit infanas cupiditates , & pendunt
tributa maiora quàm fru&us funt. At
|!!) vero ifte nihil pofsidens, nulli nifi Deo
militat , fupra terram cius eft portio,
non eum terra deficit', non mari clau
ditur. Cui portio Deus eft , totius pof
feßor eft náturæ. Pro agris igitur ipfe
fibi fatis eft,habens bonum fructum,qui
numquam pofsit perire. Pro domibus
fatis eft fibi,vt fit habitatio Dómini ,&
templum Dei,quo nihil poteft effe pre- r. Cor. 3.
tiofus. Quid cnim pretiofius Deo? Aut
quid deeft ei viro qüi poteft dicere : Nô Galat. 6.
côtingat mihi gloriari nifi in cruce Do
mini noftri Iefu Chrifti , per quem mihi
mundus crucifixus eft , & egó mundo?
Non poteft in hoc princeps mundi hu- Ioan. 14.
ius fibi confortium vindicare, in quo
nihil fuum inuenit. Ideoq. Dominus
qui venit docere vt fieret. nobis Deus
portio, ait:Venit enim huius müdi prin ibid.
ceps & in meinuenit nihil. Meritoq.
imitatores fui effe volens, ait: Nolite Matth.io.
pofsidere aurum,ncg. argentum, neque
pecuniam. Vnde Pétrus oftendens in .
β Deo portionem fibi efle,non in faeculo,
ait:Argentum & aurum non habeo, fed A&i, ;.
quod habeo, hoc tibi do: In nomine Ie- -

ſu Chriſti Nazaraci ſurge & ambula.

hoc eft, Hæc eft fors meâ,id eft, portio
mea Chriftus eft. In nomine igitur Chri
fti Iefu furge & ambula. hoc éft, in por
tione mea diues fum, inportione mea
3 po
 19° S. Ambr. enarratio
potens fum:merito tales præfumo fru
&tus iftius portionis,vt falus & vita do
netur: quia hoc cft iftius patrimonium
portionis quam elegi mihi. Dixit hoc
1};J. claudo , & furrexit qui erat claudus ab
vtero matris fuæ. Quomodo ergo Pe
trus poterat portionis fuæ damna fen
— tire,qui naturæ damna reparabat? Qua
re non habeas argentum arq. aurumTe
tre, dic nobis : dic etiam quid fit iftud
'* quod habcre te dicis , quia omnia quae
habebas , te reliquiffè dixifti. Sic efiim
matth.iy. loquutus es Domino : Ecce nos omnia
dereliquimus, & ſecuti ſumus te hoc
cft,non quafiuimus qua feculi funt,nô.
quæfiuimus partem de poflef$ionibus,
- fềd te elegimus portionem. Reliquisti
ergo omtiia Petre quæ habebas, vnde
habes quod habere te dicis? Surgit clau
dus,& ſono tui ſermonis erigitur. Sani
taté alijs donas , qui indigebas ipfe tuae
faluris auxilio. Reliquiftiergo quæ ha
bebas,& cepifti quae non habebas.Chri
ftus tibi portio ,Cbriftus tibi poffefsio
. eft.Illius nomen tibi munificum, illius
nomen tibi eft fruótuofum, illius nomé
- •* ' tibi tributa dependit , & bona tributa,
non pecuniae,fed gratiae. Portio tua nö
ariditate ſiccatur, non imbre diluitur,
non frigore vritur, non tépeſtate quaſ
Pſ.t. 12o. ſatur. Per diem fol non vret te,neq, lu
na per noétem. Scrua portionem quam
elegifti.Ea eft enim portio,quam terre
“. . . . . nae
 º

in Tſal.cxviii.ott. witſ. 199

mæ partes æquare non poffunt. Quid
cnifi eft qu6d conferri poßit his , de
quibus Deus dicit: Et inhabitabo in il- Lewi.16.st
lis ? Quid magnificentius hofpite cæle- z. Cor. 6.
ftj?Qujd beatius poffefsione diuina ? Et
deambulabo,inquit,inter eos, Alij que ibid.
runtur de fui ruris anguftijs, in te Deo
eft ampla poflefsio, in quo deambulare
fe dicit, hoc eft, laxa*patia habitatio
nis inueniens, qui terram includit ma
nu. Sic enim fcriptum eft: Qujs menfus քթ. 4e.
cft manu aquam, & cælü palmo,& vni
uerfam terram claufa manu? Cui mun
dus anguſtus eft, tu ei ampla es domus.
[fortio, inquit, mea Dominus.] Dicit
hoc martyr. Ipfi ergo viuamus,cui mo
ri e(tgloriofum. Alijs verbis quàm bene
dixit hoc Paulus, oftendens nullam ha
bere fè in hoc feculo portionem? Sic
enim fcriptü eft: Vfque ad hanc horã & i.Cor.4•
efurimus, & fitimus,& nudi fumus,& со
laphis vapulamus , & inftabiles fumus,
& laboramus, operando manibus no
ftris. Maledicimür,& benedicimus:per-·
fecutionem patimur,& fuftinemus:bla
fphemamur , & obfecramus. Tamquam
purgaméta huius mundi fa&i fumus om
nium luftramenta vfq. adhuc. Fortaffe
moueat quòd purgamentum ſe eſſe di
xit. Non enim cft, fed hoc fæcularibus
videtur,qui putant fummam in diuitijs
effe gloriam, vel decorem. Nonne ifti '
vniuerſos purgamenta eſſe Putant,qui
- 4 cum
r をむ○ S.JAmbr.enarratio
cumq. illis obfequuntur propter diui.
*, * : .
tias , & mirantur cos propter opes, ti
* nent proptcr potentiam , laudant pro
•• • •-'-• pter nobilitatem 3 Sed hæc omnia Éau.
.,, Ius detriméta magis putabat efíè,quàm
Philip. 3. £ommoda. Ideoq. ait: Quæ mihi fucra
fuerunt,hæc duxi propter Chriftum de
trimenta eſſe, propter eminentem ſcien
-tiam Chrifti Ief£)omini mei, propter
quein omnium detrimétum paffus íüm,
*}• •'. & æftimor ftercora, vt Chriftum lueri.
- faciam. Aeftimor, inquit: non eft hæc
inea, fed aliena fententia. Frequenter
Sapi, $. enim æftimatur pauper ille irridendus
:& exccrandus propter illuuiem veftiú,
aut vulnerum cicatrices,eo quòd in ter
*a nullam habeat portionemj, & tamen
portio eius in cælo eft. Anima ejus ibi
fibi patrimonium collocauit, quia au
A4at:h. 6. diuit Iefum dicentem: Nolite thefauriâ
vobis condere in terra : fed thefaurum,
inquit,vobis condite in cælo. Sed hoç
diüites audire non poffunt. Claufas au
res habent , & Coho- aeris obtufas: num
mus magis illis refonat, quàm verba di
Lat. i8, uina. Deniq. accefsit quidam diues ad
Dominum, qui portionem Dominum
nó habebat. Habébat enim multas pof
fefsiones,{èd Dominus non inter multa
humeratur, non enim dignatur habere
2. cor, 6, €um fæculo confortiü. Quæ enim por
tio iuftitiæ cum iniquitate 3 Dicit ergo
iac. 18. hic diucs : Qujd faciens vitam வஜ
- - . - po -
 in Pfl. crvij.olt.vij. 2on
ii poſsidebo:Reſpondit ei Dominus:Man
data nofti?Non homicidium facies,nori
):0 adulterabis,non falſum teſtimonium di
…. ces:oftendens vitam æternam in his effe
}- mandatis. Atille iuftificare fe volcns,
A dicit:Hæc omnia feci, quid mihi reftat* Ibid.
. Ad quem Dominus ait,volens ei fe fieri
$a portionem, non pecuniam, non poflef
|t: íioncs,fed vtiq. verù Deum : Si vis per- ibid.
fectus effe, vende omnia quæ habes , &
gi, da pauperibus, & habebis theſaurum in
j, caeIo,& veni fcquere me. Verum ille cui
ita portio aurum atq. argentum erat, fine
j quibus cfle non poterat, & cum quibus
3 Dominus illi Portio effè non poterat, -
-
-

contriftatus eft. Vnde Dominus pro- **

ga nuntiauit impoſsibile eſſe vt diues in
is tret in regnum cælorum : fed quod im
pofsibile per humanas cupiditates,hoc
ri er diuinam gratiam ſolam poſſe eſſe
º pofsibile. Alibi quoque ait: Qujcumq- Matth.19.
Ę reliquerit patrem autmatrcm , domum
„ aut fratres aut forores, centuplum ac
„. cipiet in hoc faeculo, & vitam æternam
批 oſsidebit. Forſitan dicas:Vtiq. qui re
j Jinquendo domum (per domum âutem
totum céfum intellige) qui relinquen e
do propinquos Deuin fècutus fuerit,
portio Domini eft, & portio Deus illi
eft;habet etiam vitam æternam:& quia
º centuplo fit in hoc ſaeculo di
ues:diues,inquies, intrat in regnum cæ
ఘొ ſi centuplum dat Domi
. I ; nus
 2 o'º. 'S. Ambr. emarratio
nus corê quæ etiam fimpla impedime
tum afferre confucrunt ad perceptioné
hcreditatis æternæ:centum'ergo poffef
fioncs rcddit pro vna poffefsióne, ccn
‫را هم‬
tum pondcra auri pro vno pondere .
Multos quidcm in hoc fæcu!o qui fua
pauperibus donauerunt, vberiore the
fauro locupletatos fuiffè cognouimus.
Eft pulcherrinius locus, vt etiam ad mi
ſericordiam prouocentur. Se d non de
bent a Domino ſaecularem huiuſmodi
exigere mercedem,nec ſperare que mun
di funt: fed magis quia ijs qui omnia re
liquerint, Deus portio eft.Ipfe eft vtiq.
Matth.$. n;êrces perfe&a virtutum, qui non cen
tupli chumeratione, fed perfcétæ pleni
Gen. 17. tudinis eſtimatione cenſetur. Ego, in
quit, Deus tuus fùm. Non dixit,ero, |

fed iam fum,iam inhabito, iä pof$ideo.

Aufertdilationem,vbi inuenitiuti con
. 23. fefsioncm.Sane alibi ait: Hodie mecum
eris in paradifo.Futurum promittit,fed
id quoá futurum eft, vnius dici fpatio
nofi patitur protelari.Depig. Potuit di
cre:Mecumieris in paradifö: fed addi
dit,hodie; ne dilatiohc gratia minuere
tür.Scd non illi foli diçit Dominus fe
£ùs, Hodie mecum eris in paradifö : fed
& tibi dicit , Mecum eris in paradifo;fi
confitearis Dominum Iefüm,fi eius pa
trocinium tibi pofcas, fi & ipfe dicas:
Memento meiììominé dum veneris in
iegium tuum.Sed
* * -
tibi non dicit,Hodie
- - Δεν

-
 in pſal.cxviii.oči.viii. 103
mecum eris:dicit martyri , Hodie mecά
eris in paradifo.Tibi non dicit,quia ad*
huc in hoc febrienti corpore conftitu
tus es, in hoc concupicenti,in hoc ter
rena adhuc dcfidcraiiti; fed cü potueris * --

dicere : Dirupifti vincula mea Th9c éft, Pſal. τίτ,

foluifti curfum iftius vitae, liberaltime
ex hoc mortis corpore, tunc tibi dicet: Rom. 7.
Hodie mecum eris in paradifo. Habes
igitur homo inter multa propofita etiá , , ,
huiufmodi portioncm. Propofuit tibi ''
Dominus in portione poffefsiones, in
portione aurum , in portione argen
3tum,in portione honores, in portione
nobilitatem. Propofuit ctiam in pore
tione feipfum. Habes igitur plurimas
portiones, clige quam putas , Non te
humerus perturbet, fed excitet gratia:
non te laborauertat, ſed fruêtus inui
tet. In portione diuina gemitus & la
bores funt. Vnde & fan&us Apoftolus, ,,
cui portio Deus erat, ait: Heredes fu- Rom.g.
mus Dei,coheredes autem Chrifti: fi ta*
men cöpatimur, vt fimulglorificemur.
Vides quia vbi hereditas Chrifti eft; ibi
debeat
patitur, perfunctoriei autem
compafsio.Qu
effenon com- sº... ºf
compatitur: t

:fed vt pafsionés Chrifti in corpore fuo Coloſs. 1.

impleat,ficut implebat & Pauluis,Implé . ‫ ج‬. ‫ج م م ي‬
.bat & Hieremias,qui ait ſub hacipſa lit
• teta: Mifericordia Domini eft quòd nó Thre. ;.
• defecimus, quia non, funt confumptæ , 7 .
mifcrationes eius,
- ‫محیه‬
renouabit
‫ به‬g
illas ficut
‫سیر‬ r
***
*… .. I 6* - lux
r +
-

2 oA s. Ambrenarratio
lux matutina. Multifunt gemitus mei,
& cor meú defecit. Sors mea Dominus,
dixi : ideo fuftinebo eum. Quj ergo fu
ftinuit Dominú, fors Domini eft.Vnde
39 & Dauid qui ait: Suftinui Dominum,&
***** * refpexit fie : hoc loco portionem fibi
* -- Déum effè profitetur. Qgäm rarus qui
… *' : iftud vfurpetfibi. non nobilitate, non
- diuitijs vfürpatur. Denique rex ille di
sapi.7. ues ait: Surfi quidé & ego mortalis ho
mo ſimilis omnibus, ex genere terreno
illius qui prior faétus eft ,& in ventre
រ៉ែ fum caro : decem men
fium teiiipore coagulatus fum in fàn
guine ex femine fiominis, & dele&a
mento fomni conuenientis, & ego na
tus haufi communem aerem,& in fimili•
£er fa&am dccidi terram,& primam v9
cem fimilem omnibus emifiplorans, in
- inuolumétis nutritus fum, & curis ma
sbid. gnis. Et addidit : Nemo enim ex regi
- “. . . . . . 獸 habuit aliud , natiuitatis initium.
vnus ergo omnibus eft introitus ad vi
£5 ,& fiìilis exitus. Et quia vidit cqm
mune eſſe natiuitatis exordium, elaboe
rJ. rauit effe portio Dei , & inuocauit;&
T. vehit in eüm fpiritus fapientiæ:§§d lu
** •''*''- suriofi aliam parté elig;int,qui, dicunt:
sapien. ,z. vino pretiofó &vnguétis nos implea
mus , & nó præterea;998 flos temporis.
•* •*'' corónemus nos rofis antequàm mar
nHig. cefcant. Et infra:©goniam hæc Pars
:::::Qణుకొ -------"

---
*
 ---

in Pſal.cxviii.off. whi. 2 of
temnere diuitias,fed quàm rarum hoc :
ipfum eft. Vtique & Moyfes potuit re- Exod.z.;
gis efe fuccefor, nutritus a regis filia.
Potuit ergo effe non folú quafi Pharao,
fed ipfe Pharao potuit effe. Vterque -

enim homo : fed omnis potentia homi- *

nis in affe&u eft. Moyfes noluit rex effe
cum poſſet, ſed opprobriſ Chriſti the-Hebr. 11.
fauris Aegypti arbitratus eft præferen
dum: & fugiéndo potentiam, potentior
faétus eft `Fa&us eft, enim in äeum regi Exod. 7.,
Pharaoni. Rex erat Pharao , fed deus
non erat:Moyfes fa&us eft illi deus,hoc
eft, regi ipfi terribilis, quem rex metue
ret & timeret. Sed hæc erat potentia
fan&itatis. In taliü congregatione deo* Pfal. 8i.
rum Deus ftat atq. difcernit. Et tu fi vis
tamquam Deus péccatoribus effe terro•
ri,regibus reuerentiae,vt tamquam Deo
tibi videantur effè fubieéti, quia opera
ris in Dei nomine:contemne quæ fæcu
li funt, & Dominicæ paſsionis oppro- -

brium contende omnibus praeferre diui- Hebr. ir.

tijs. Opprobrium dico quodillis vidca
tur opprobrium , hoc cft, Iudæis fcan- i.car, r.
qalum,gentibus ftultitia, nobis autem
virtus Dei atq ſapientia. Sed hoc Pha
'rao opprobriûm putans, hoc eft, ino
piam;ignobilitatë,contumelias, maluit
•diaboli eße quàm Dei portio:& ideo
º eſſe nolebat, interceſ
oni hominis ipfe fefubiecit.Ergo quia
portio Dei erat säöus propheta Dauid,
 zoº; S. JAmhr.enarratio
re&e ait:[Dixi cuftodire legem tuam.]
*•m.7. Spiritalem vtique legem dicit , ficut &
Paulus oftcndit. Nam qui corporaliter
łegem interpretatifunt, non cufłodiüt
legem , fed præuaricantur. Veniamus
ad f&cundum verfum, qui ita eft:
58. Deprecabor vultum tuum Do
mine in toto corde meo: miferere
mei fecundum verbum tuum.
Exod. 3;. . Legimus in veteri tefiamento quòd
deprccatus fit Moyfes vt vultum Dei
videret , & rcfponfum fit ci: Nemo vi
debit faciem mei & viuet, Myftice hoc
- primum intelligamus. Moyfes lcgis fi
Galat. 3. guram accepit:lex per occulta myſteria
nuntiauit Chriftum , non aute in facie
ad fáciem ficut Euangelium demonftra
uit. In ipſo enim facie ad faciem loque
batur. Nam licet in Euangelio homo
natus ex Virgine apparuerit: verbum
r•an. i ;.. tamen fe per ópera denonßrauit.& for
· · · ` ' . taffe hoc3eclaratum fuit Moyfi, quòd
populus Iudæorum moriturus cffìt ,&
z. Cor. 3. çuòd cum facie ad faciem Chriftum vi
diffet , non crederet. Quòd fi ad legem
referas, etiam finis legis Chriftus eft,
Rom. ;o. fecüdum illud Apoftolicum : Finis enim
Iegis eft Chriftus ad iuftitiam omni cre
denti.Et mortua eft legis interpretatio
corporalis, vbi Dominus Chriftus Iefus
fpiritalem eius gratiam demonftrauit.
Vel certe quia omnes qui Chriftum芯
:
*** *,
 în Pfal.cxviii.otiviii. zo/
&fimus, & baptizati in Chrifto fumus, Rom, «.
-mortui fumus peccato , quia viuentes
legis vinculis tcnebamur . Vbi autcm in
Chrifto mortui fumus , mortuficati v ti Rom. 7.
ue fumus legi per corpus Chrifti , vt
醬 altcrius qui ex mortuis refurre
xit. Sed hoc myfticum eft. Morale auté
hiftoriæ veteris facit nos meminiße de
bere, quæ eft dc fan&o Moyfe , qui ro Exod. $3
gauit Deum vt ſe demonſtraret ei,& fa - --

cie ad faciem eum videret. Norat vtiq.

fanctus vates Domini quòd inuifibilem
Deum facie ad facicm viderc nó poffet:
fed deuotio fan&a menfuram fupergre
ditur , & putauit Deo etiam hoc cffe
pofsibile, vt corporeis oculis faceret id
quod eſt incorporeum comprehendi.
Non reprchenfibilis hic error,fed etiam
grata cupiditas atq. inexplcbilis , quòd
Dominum fuum velut manu tcncre , &:
obtutu oculorum videre cupicbat.Scie
-bat enim ad imaginem & fimilitudincm Gem. r.;
*T)ei faétum effè hominem.Quando enim
*eleétus a Domino Deo eft ad populum Exod. 3.
liberandum,impletus eft fpiritu fapiene
tiae. Viderat angelum illum,& facicm
eius in gloria. Denique fulgête cius Ju
*mine pauefa&us eft,& vidit rubum vri, Ibid.
*& non exuri.Vifu cepit fulgorcm, qué
miratus accefsit, cupiditate & gratia
*prouocatüs: vt diligentius fulgorem il
lurm in rubo ម៉ែរ៏ .Itaq. fi tan
'tum accepitapdorem,tantam fubijt cw
* --> --- - Pidie
 zo 8 S.JAmbr.enarratio
*
piditatem cum angelum vidiffet in Ham
ma ignis de rubo,vt licet pauore appre
henſus conſiderare non auderet, conſi
-: derare tamen vellet: quanto magis vul
tum Domini corporaliter videre defi
derabat, dicens intra fe: Vultum illum
plenum lucis , plenum gloriæ , plenum
virtutis, plenum diuinitatis quem effe
- dicam?Non plus poffum dicere vel fen
£ccli. i8. tire de Deo.öum'enim confummauerit
homostũcincipit:& cũ finierit, tũcapo
riabitur,vt fcriptum eft;quia incompre
henſibilis eſt Dei aeterna maieſtas. Irri
' tus quidem erat poftulationis effe&us;
ſed affectus probabilis ſerui, qui vltra
naturam fuam deuotione progreffus de
'Domini angelis æftimabat, quantum de
Domini vultu plus defiderafet, quo cu
piditatem fuam geftiret explere. Noue
íat in ipfo homine aliam poft mortem
futuram gloriam , aliam claritatem.Si
*•C**• 13 cut enimjìella differt a ftella in clarita
te, ita & refurre&io mortuorum. Quæ
etfi ſeminatur in corruptione , ſurgit
tamen in incorruptione , furgit in 蠶
ria, furgit in virtúte, furgit corpus fpi
* ritale. Qui ergo hæc fcire poterat , me
rito praeſumebat vt vultum Deividere
euperet, qué eſſet obita corporis mor
te vifurus. Talem certe-etiàm formam
receperat , talem Dominus iam pr9ba
bat, vt non diftaret ab ángelis cæleftis
minißer &.executor oraĉuli. Et CU?
*... . --‫س‬-- -- -
ideo
--- (I}
- -- -- -
 în Pfal.cxviii.oti.vii. * o9
cum fciret quia angeli pufillorum quo- Matth. 18
tidie viderent faciem patris qui in cælis
eft, putauit quòd iam eam videre debe
ret, tamquam oblitus corporis , & car
ne depofita,ficut ille qui in corpore ad
huc pofitus, cü raperetur in paradifum, z.Cor. iz.
vtrum in corpore,fiue extra corpus ra
ptus effet ad tertium cælum , nefcire fe
dixit. San&i enim etiam cú gerunt cor
pus, non funt tamen in carne , fed in Rom.8.
ípiritu , quoniam qui in cupiditate &
cöuerfatione funt carnali,Deo placcre "a
non poffunt.Sanéti autem conuerfatio
ne in carne non ſunt, ſed in calo, ſicut Philip.3.
Paulus oftendit. Et quid dicamus de
probabili defiderio vultus diuini ? Ho
mines qui funt; fi quem nobilem, fi
quem fortem , fi quém fapienten effe . .*
audiunt, tamquam fupra hominem are
bitrantes, concupifcunt videre. Proce
dit Imperator, cui ius regiæ datum eft
poteftatis, cui commiffa pars eft orbis
terrarum, concurrunt omnes, & in tan
ta multitudine illum folum afpicerege
ftiunt,& de fulgore purpuræ plus 蠶
dam effe in vultu Imperåtoris exiftimät.
Miraris fi Dei defiderabilis vultus eft,cú
conformem fui hominem humanus oma
nis miretur affe&us* Hinc datur intelli
gi etiam illud, quòd Imperatori vnuf
{"
quifq. nullius réus crimìinis geftit oc
currere. Nam & fi crimen habeat con
frientia, tegunt illud tamen cordis gc
* * , , culta,
 2. TO S.JAmbr.enarratio
culta,dummodo publico non fit inuo
lutus reatu, nec fit aliquod eius crimen
expreffum.Deniq. vbi rei aliqui fuerint
adnotati , & imperatori fe & ipfis iudi
cibus offerre prohibentur, quëmadmo
dum turpes lenonú meretřicumq.per
fonae a confpeétu vel iudicis, vel impe
ratoris arcentur, ne turpiſsimorum vie
fus offendat vultus regij claritaté. Qui
autem bene fibi confcius eft,nullius cri
minis reus, quafi innocés prodit in me
dium. Ex his ergo fanSti Moyfi compre
hendamus affe&um. Videre Dei vultum
', quafi innocens volebat , volut quodam
vultu confcientiæ defiderabat aperire.
ei faciem mentis internæ. Cognofci ple
nius geftiebat & Moyfes,& ipfe fanétus
Pſal. 26. Dauid,qui alibi ait: Proba me Domine,
& tenta me. Non enim vellet probari fi
in fe crimen agnoceret, nectentarifi
paßionibus gráuibus fe fciret obnoxiú.,
Liber igitura pcccatg , Dco fe cupidus
offerebät. Sedfortaße quia adhuc fre
quentioribus Dei viſitationibus mun
dus à vitio non foret, nec fuerit in prin
cipio perfeétus, xု့ cui ante paulu
Exod. 3. luìm dictum erat: Solue calccamcntum
pedum tuorum : illud vtiq. calceamcn
tü quod de Acgypto detulerat, hoc cft,
corporeae conuerſationis inuolucrum.
Quândo autem id di&um fit, confidera.,
Exod, 7. Nondum ei di&um erat : Faciam te in.
deum regi Pharaoni, Adhuc homo crats.
* *
- pro
 în Pfal.cxviii.oti.viii. 2. ir
oceffu ei debeba tur vt in Deum fie
3:et,& ideo diétum eft ei : Solue calcea- Exod. 3.
mentum. De homine dixit:Defifte ho- .. * !
minis habere peccata, & videbis faciem Exod. 33°
meam.Qui enim faciem meam videt,de- . * * .
bet effe fine peccato. Sed quia homo fi
ne peccato effe non poteft , ideo vt in
Dei appellatione pofsit excrefcere, có
monetur. Et quid de Dei appcllatione
dicam ? Efto angelus,hoc eft,diuini mia
- niſter imperij, obſeguere mandatis Do
mini. Cum fueris angclus, videbis fa
-ciem Domini. Magnum eft videre Dei .
vultum, Lex tibi dicit vt tertio te offe- Exod. 34
. ras coram Domino.Ipfe Dominus Iefus
.ait:Bcati mundo corde:ipfi enim Deum Matth. $.
-videbunt. Aduertis quid a te exigatur, . . . .
.vt vidcas Deum ; cui vitæ propofita fit •**
• prærogatiua videndi Deum. Emunda -

igitur`cor tuum, vt quafi nouus creeris Pßlm.3o.

renouato fpiritu. Oannes pollutas co- -

gitationes de corde tuo abijce, nihil fit

— quo tuus inquinetur affeétus: fimplex
rnens, pura finceritas fit. Talibus fe Do
minus cum inuolucrum corporis depo- -,
fuerint,demonftrare dignatur. Nunc de
reliqua ipfius verfus parte dicamus.
[Miferere, inquit, mei fecundum verbú º,
tuum. ] Mifericordia quidem iuftitiæ
醬 , vt fi velis donare pauperi
us,hæc mifericordia iuftitiæ cft,fecun
: dum illud : Difperfit,dedit pauperibus, Pfai. 1 1 s.
iuftitia eius mahct in ætcrnum Deinde
- quia
 212 S.JAmbr.enarratio
quia conformis tuus,iniuftum eft fi non
adiuuetur à ſocio,quum praeſertim Do
Рfai.113. minus Deus nofter terram,hanc poffef
fionem omnium hominum voluerit efîè
Сен, I. communem , & fru&us omnibus mini
ftrare:fed auaritia poffeſsionum iura di
ftribuit. Iuftum eft igitur, vt fi aliquid
tibi priuatim vindicas quod ម៉្យា
mano, immo omnibus animantibus in
commune collatum cft, faltem aliquid
~inde pauperibus adfpergas: vt quibus
~iuris tui confortium debes, his alimen
ta non deneges. Eftetiam mifericordix
donare peccatū:& mifericordiae eft,& iu
ftitiæ eft. Deniq. iuftitiae adfcribitfcri•
pturagiuina veniam peccatorum,fecun
տաքi: 14, dum illud quod hodiè le&um eft:Bene
diétum lignum per quod fit iuftitia;ma
lediétum autem quód fit per manus ho
minum.Superius ad crucem Domini re•
* tulit, pofíerius ad errorem gentilium,
qui ligna venerantur. Iuftitia auté quæ
* éft crücis,nifi quòd afcendens illud pa
“tibulù Dominus Iefus Chriftus , pecca
Colof3. 2. torum noſtrorű chirographum cruci
fixit,& totius orbis peccatum fuo cruo
re mundauit? In quo ergo iuftus Deus,
Gen. 2. niß in eo quia fciuit quöd de limo terrę
“hominem figurauit,quæ terra vtiq. cor
“ruptelae obnoxia eft , ac, vitio lubricae
pafsionis?Propterea ergo Dominus,qui
Gen, I • fecundum animam te ad imaginem &
fimilitudinem fui fecit,hoc eft,rationa
- lem,
 in pſal.cxviii.ott, wiij. 2.13
im \em, iuftum, pudicum, (in eo. enim ad -

|) imaginem Dei es, fi fis iuftus,vt fis ima- Sapien. s.

鷲 go iuftitiæ : fi fis caftus, vt immaculata
i曲 in te figura præfulgeat.) fcicns ergo fe
cundum corporis fragilitaté corrupte
lae patere hominem, quafi iuftus fragili
: nelubricaeq:
恤
naturae delicta concefsit . Ac
forte dicat aliquis: Cur ergo Adam Gemef.3.
maledicto ſententiaeq. ſubiacuit? nutn
呼 quid iniuftus Deus? Nó vtique:fed quia.
岐 quafi fragili atq. infirmo quid caueret Gemef. z.
ante praeicripfit , ( infirmus enim, non
vfurpare dcbct, fcd obedire mandatis)
ideo præuaricationis réum tenuit, qué
prolapfioni addixit. In illum igituriu
ita feucritatis Prqcefsit fententia, quia, Genef. 3•
fcire voluit quod fcire non profuit.No
bis auté qui hereditario vificulo tene
mur adftri&ti , qui in hac carne, fumus,
quæ priorum præiudicio dctrita iä atq.
affuefaéta peccatis, non poterat emer
gere, quafi iuftus indulfit. Iufte cnim
, ignouit heredi , qui praeiudicio labora
bat austoris. Eftergo iufta mifericor- 2;. 14:
dia,eftetià iniufta mifericordia. Deniq. eſt innuſta«
（kgទុcriptic dequed Non ºf Deat g.
beri5illius Et in libri§Regnorum legis,
quia Saul Propterea cótráxit offenfàta, i.Reg. 15.
quia miferatus cft Agag hoftium rogé,
quema prohibuerat fcntétia diuina fér
uari.Vt fi quis latronem filijs dcprccan
tibus motùs,& lacrymis coniugis eius …....;
indexus, abſoluendum putet,cui adhug
«“ í - í . latro- -
 - - -
---,--

» 14 - S.Jzmbr.emarratio
º *
latrocinandi afpiret affettus:nonne in
nocentes tradit exitio , qui multorum
liberat exitia cogitantem 3 Certe fi gla
dium reprimit, Vincula diffoluit, läxat
exilium ; cur latrocinandi qua poteft
clemehtiore via non eripit facultàtem
qui voluntaté extorquere non potuit?
•* • * Deinde inter duos, hcc eft, accufatoré
& reum pari periculo de capite decer
- nehtes, âlterüm fi non probaffet , alte
•* _ rum fi effet ab accufatore conui&us,nö
id quod iuftitiæ cft iudex fequatur , fed !
dum miferetur rei,damnet 'probantem:
- aut dum accufatori fauet' qui probare
. non pofsit,addicat innoxium.Non po
•.':• teft hæc dici iufta mifcricordia . In ipfa
Ecclefia,vbi maxime mifereri decet,te
neri quám máxime debet forma iufti
tiæ , ne quis a communionis confortiò
abtentas,breuilacrymula atq. ad tem
體 parata, vel etiam vberioribus fieti
us communionem quam plurimis de
I. Cor. 5. 蠶 temporibus,facilitate fà
.* : : : cerdotis extorqueat. Nonne cum vni
.……* indulget indigìo , plurithos facit 'ad
-, , , prolapfionis contagium prouocari? Fa=
cilitas enim veniæ, inténtiuum-tribuiii
-: : . 1. delinquendi. Hoc ideo diétum eft, vt
fciamus fecundum verbum Dei, fecùn
dum rationem difpenfandam effe mife
ricordiam debitoribus :Medicus ipfe fi
Eccli. 1o. ſerpentis interius inueniat vulneriscia
catricem,cum debeat refecare vlceris
*** -- ~ * vitiums
 in Pſal.cxviii.oči.viii. 11;
,, vitium,ne latius ferpat,tamen a fecan- • *' **
: di vrendiq; propofito lacrymis inflexus Y =

i; ægroti, medicamentis tegat quod ferro

§ aperiendum fuit:nonne iłła iûutilis mia . . ;
fèricordia eft , fi propter brcuem inci
fionis vel exuftionis doloré corpus om:
netabeſcativitævſus intereat? Recte er:
&facerdos vulnus graue, ne latius.
ferpat;a toto corpore Ecclefiæ quafi bo
„ nus medicus debet abfcindere , & pro
dere virus criminis quod latet , non fo
; uere:ne dum vnum excludendum non i.Tim.;.
putat,plures faciat dignos quos exclu
熔 dat ab Ecclcfia., Iure ergo Apoflolus di +, Jат
úino nos hortatur exemplo, dicens:Vi- Rom.1 1.
噸 de ergo bonitatem & feueritatem Dei;
in eos quidem qui ceciderunt, feuerita
j tem:in te autem bonitatem, fi pernan
feris in bonitate. oftendens ludæorum
Oſt
populum iure efle a corpore Ecclefiæ
te:
fepara tum, ne perfidiae virus contami º

} naret Ecclcfiam : populum autem gen

„ tium bonitate Doniiai receptum,& obe
diétiæ munerc gloriari.;iuiè igitur huic
diuinâ pietas fuffragatur, quamdiu in Ibid.
j diuinâ bonitate períangat. Si vero &
* #pfe defeifcat, pro criminis fui qualita
7 te daihnabitur Qua gratia Dofiinus &
º lux & ignis effe defcribitur, vt in tene- ioam.8.
ſº brisambulanti luceat quafi lumcn , ne oeut. 4.
j diutius pof$it errare qui quærit luminis
claritatêm. Ei auteá quîi multa fucri;
» fèd
operatus quæ manere nön dcbeaat-arde
• »‫ ﺑه نی‬.
 z 16 S.JAmbr. emarratio
Hebr. 12. ardere,ignis eft Dominus,vt operis noa
I. Cor. 3. ftri fœnum ftipulamque confùmat,at
ue vtili nos faciat faluos detrimento,
1.Petr. I. ficutaurü , quod dum excoquitur, plus
probatur. Fortaffe dicat aliquis,quâ ra
tionc fcripferit Propheta : [Miferere
mei fccundum verbum tuum?]Verbum,
enim, Dei, iuftitia eft. Si igitur iuftitia
fretus erat , cur mifericordiâ ante præ
mifit? Aut fi mifericordiam rcquirebat,
cur eam ad menfuram iuflitiæ putauit
. efle pofcendam? Qui enim bene ágit , &
bcne viuit , opus non habet mifericor
Tob.4. dia,quia mifericordia, a peccato liberat.
• I I. º. º. Deniq. non diuitibus, non fortibus &
felicitate fubnixis mifericordia confer
ri£onfueuit a nobis, fed egentibus vel
debilibus, velijs qui ex diuitijs in pau
Pertatem,aut captiuitatem, aut necef
fitatem aliquam deciderunt. Ergo qui
Matth. 9. cget mifericordia,peccator cft:qui aüté
Peccator non eft, vtiq. iuftus cft,& non
êget mifericordiâ Dei. Sccundum quid
igitur, ynufquifque , hoc eft, fecundum
uem flatum egeat mifericordia, aut iu
醬 babeat,confiderandú eft. Aliter
enim eget iuftitia l)ei angelus , aliter
homo, Aliter eget mifericordia archan
gelus,aliter homo, Angelica enim natu
ra nó vtiq. ita corruptclae obnoxia e[ì,
vt naturageneris humani:& ideo illa e
et mifericordia Dei,ne pofsitcrrare,&
j a fc Deigratia labatus in vitiú •
-3% is - ‫مِہ‬
 in Pſal.cxviii.oft. vii). 117
Homo autem etfi iam firmiore propo
fito eft,tamen propter contra&torum fe•
riem peccatorum, miſericordiam Dei
quærit. Itaq. etfi vterque mifericordia.
Dei indiget, aliter tamen angelo mife
ricordia, aliter homini debetur. Leue -
enim vitium in angelo iudicio grauiore*
cenfetur.Peccatum quoq. adolefcentiæ:
in homine,mitiore fentétia quàm pecca.
tű fenečtutis aftringitur,& citius relaxa
tur.Prophcta igitur in ifto verficulo die
uidit caüfas,vt & mifericordiâ quafi ho
moPgftulet, quia pemo fine fqrde Pec- iob.14.;
cati;& iuſtitiá quafi propheta depoſcat: 4.

vel certe, quoniã licet peccauerit ficut

homo , & quafi peccator mifericordia
egeat, tamen correxit errorem,pæniten
tiam gefsit,abftinuità temulentia delin
quendi fobrietate virtutis.Petit ergo iu
ftitiam fecundü verbum Dei, quia verbi
Dei ſententia eſt,vt conuerſis venia do ΕΚρch.18,
netur, filegitime eftfačta conuerfio. e9 33.
Cogitaui vias meas , & conuerti $$.
pedes meos in teftimonia tua. '
Diuiduus fenfus 5 aut quia vias fupe-. :.,. , ,
riores meas cogitaui plenas lapfus atq.
pcccati , & ideò vt refiifsionefh peccá
torum pofsim mereri, morum cónuer
fione, ſtudioq; virtutum [conuerti pe
des meos in téftimonia tuâ,]vt non iam
meis grefsibus, quibus antefum lapfus,
fed teftimoniorüm tuorü itineribüs am
K bula
 z18 S.JAmbr.enarratio
bularem,quo tuorum ſemitae mandato
rü me errare non finerent, nec veftigiô
in deuia & tertuoſa defle&erem. Fre
quenter enim ignorantes iter, fi ftrata
viarum fequantur, perueniunt quo de
fiderant peruenire,& carent erroris ane
fra&u. Sin autem vfurpent fcire quod
nefciunt,&putent aliqua fequenda có
pendia, a püblici a&us itinere receden
tes,erroris labyrinthos frequenter in
«urrunt, vt eos de itineredeflexifle pæ
niteat: & ideo poft multa laborum di
. . fpendia ad iter quod reliquerant, redire
contendunt. Hic ergo fenfus vnus eft:
alius autem ita. [Cogitaui vias meas;]
nó fuperiores,fed futuras,vtante meos
a&tus cogitationibus præuenirem, ne
inconſulta operatione progreſſus, ali
醬 in ipfis á&ionibus öffenfionis inci
erem:vt fi agere aliquid velim,ante co
^ ' ' gitem vtrumi agendüm fit illud quod
-

, defidero, aut qùo agendum modo:fimi

Reeli 33. liter ſi alloquendum,vtrum alloqui de
" beam ; deinde publice an fecreto loqui,
præfentibus aliquibus, aut nullis: ficut
matth, 18. illud cft , vt fi velis fratrem corripere,
primo folus corripias; fecundo præfen
tibus duobus aut tribus teftibus 5 ter
tio,fi nő audierit, coram ecclefia. Itaq.
fi prætermiffo ordine velis coram eccle
fiâ fratrem increpare, quem ante mo
nere debueras, erratum ipfe cognofcis.
Essli, 18. Omnia igitur cum cogitatione facito»
- Vt
 in Pfal.cxviij. ost. viij. 2 19
vt nő te paeniteat operis tui. An verofi Eccli.3z«
viam ingreffus,cum veneris ad compitü
aliquod(ita enim appellatur plurimarü
velut quidam concurfus viarum ) fi ne
fcias quod iter ingrcdi debeas , ftas ta
men & cogitas ipfe tecum , vtrum pri
mam,an fecundam, an tertiam, an quar
tam , vel certe quintam , fi ita eft, viam
eligas quam fequaris , nec putas prius
adöriendum iter, quàm animo definie
ris, & pleniore mentis intentione deci
deris. Stas igitur cogitans quæi fit via
quæ in ciuitatem ducat , ad quam tibi
putas effe pergendum. Quanto igitur
magis animo debes ac mente confiftere
qui ad regnum cælefte contendis,& co
gitare tecum, quia non omnis via illô
ducit,non omnis via illó dirigit ad Hie
rufalem illam quæ in cælo άSę viæ Hebr. 12.

. quæ malos exitus habeht , quas diaboli

tentamenta triuerunt: & ideo exitus
earum, exitus mortis funt. Hæ nempe
funt viæ , de quibus legifti in Prouer
bijs : Quia funt viæ quæ videntur viro Prou. 14.
re$tæ effe, vltima autem earum afpiciüt
in profundum inferni.Eft autem via an- Matth.7.
guftior illa quæ ducit ad Dei regnum :
Volens ergo eam ingredi viam quæ ad
- Deum ducit, non circumfpicies, nó te
cum ipſe tra&tabis,non conſiderabis, ne
facili capiaris affectu, ſi via latitudine
prouocatus ingrediaris iter quod ad in
ferna deducat{Cogita ergo ánte atque
2, per
 a zo S. Ambr.enarratio
Matth, 5. perpende quid facias. Qgiyiderit, in
quit, mulierem ad concupifcendum eâ,
iám ádulterauit eam in corde fuo. Hic
vtiq. cogitauit vt videret mulierem, vt
vidéret äd concupifcendum : fed mala
hæc cogitatio relinquat vias fuas.Alius
non cogitauit quidem, fed fubito afpe
xit,& cáptus eft,& vidit;& concupiuit;
& iàeo läpfus eft. Quòd fi fragilem fuü
¢ônfîderâfîet affe&um,& ante timuifiet
ne cum vidiffet mulierem oculo,capere*
£ur animo , vtique non င္တူ ad
mulierem,ne concupifceret eam. Vidés
ergo mulierem non direxit Pedem fuű
inîeftimonia Domini : qui fi ante la
pfum fuum cogitare potuiflet, forfitan
áirexiflet. Vnufquifq. ergo prius cogi
*et quomodo
videat videat muliercm
ad concupifcendum eam,, vt
autno;
nő
attendat in eam. Si autem videns repé
£e,vel bona cogitatione fundatus diri
•i * ,
gat pedem fuum ad tcftimonia Domini,
ne in captiuitate permaneatº vtique ei
rofuit cogitatio.Poftrgmo amans mu
蠶 aüerterit non tantum pedem,
' £ed & ríentcm, vt diligens & concupi
• £eris Chriftumi,confideret iudiciú eius,
3eftimonia eius de præmijs caflitatis»&
relinquat vias côcupifcenti£» fequatur
$íörjfii: & habébit laudem ih eis,fi
contemplatus Dominâ Iefum contem
natcarfiis ardorem , flammamq. libidi
nis quafi quodam fonte reftingua
e- - - - -- ே
idat
 in Tſal.cxviii.oft. viii. 211.
\idat teneras & infirmas cupiditates ad Pſal.136.
h petram Chrifti. Cogitet ergo, vt eadem
fepetam,quemadmodum videat,quem Eccli. 33
| admodum loquatur.Bene cogitauit qui
dixit:Pone Domine cuftodiam ori meo: Pſal. 140.
ne forte dua mens inflammat ardorem,
lingua fermone labatur , aut multilo Prou , Ios
quio incauto etiam quod mens non co•
gitauit, incurrat loquendi facilitate:co
gitet quemadmodum pedem fuum diri
gat,manum ad fe ferat,ne impetu indi
nationis impulfus, cum repellere de
at iniuriam,ipfe alteri iétum notabi
Jis cardis illidat. Cogitandum eſtigitur
: quid geramus. Vbi enim præcedit co Eccli, 32,
gitatio, maturitas operationis adhibe
Eur. Itaque pes ifte, fidei veftigium eft,
quem mcditaticne perpenfa a corpora
libus motibus ad teftimonia diuina de
鸞poftea
igitur profit cogitare ante, Prou. 4. '
verficu
quod fa&urus fis,docet
lus qui ſequitur.
Paratus fum, & non fum turba бо.
tus, vt cuftodiam mandata tua.
Vbi cogitatione quis præuenit quod Eccli, 31 -
a&urus eft, femper paratu$ ad agendum
9fł,femper fixus & walidus, vt nó queat
fubita aliqua accidentiú offenfione tur
bari. Nulla eum flabra fcopulofae nimis
ambitionis excutiunt, nülla procella
: atq. tempeftas iniuftae inuafiohis exa
gitat,non Petulantis oculus meretricis
K 3 illa
 2, 22. S.JAmbr. enarratio
Prew. 7. illaqueat. Oculus enim meretricis, la
queus amatoris cft. In aliena mifer capi
• , ; tur poffefsione, qui improuifo igne præ
uentus, poffefsionem fuæ mentis amit
tit. Si perfecutio ingruit , inuenit iam
鬍 vt vbi pofsit efle perturbatio
alutis incertæ, ibi fperata facri corona
certaminis,prouida futuri meditatione
demulceat. Sed maledi&is obtre&ato
rum frequëter obroditur. Cogitet quia
Matth. 1o. non eft difcipulus fuper magiftrü, 紫
feruus fupra dominum. Si füpra Dei fi
Pfal.68. lium opprobria exprobrantium nefan
da ceciderunt , quemadmodum feruus
exortem eorü ſperare ſe poterit?Ideoq.
mentem fuam præpararé debet, vt cum
ifta acciderint, turbare fe non queant,
Præparet animum,& meditatione com
ponat,vt pofsit dicere, fi tamen pofsit:
Rºº. & Quis nos feparabit a charitate Chri
fti ? Tribulatio, an anguftia, an fames ?
&c. Quare autem non feparetur adie
Ibid. cit: Sedih his omnibus fu peramus, in
- quit, propter eum qui dilexit nos, Me
Ibid. . fitoq. coiifirmatus ait : Confido enim
- quia neq. mors , neq. vita, neq. angeli,
fieq. pofcßates,neq. præfentia,neq. fu
tura feparare nos poterunta charitate
Dei,quæ eft in Chrißo Iefu. Multa Apo
N

քքեյ: 6. ßolu$ dixit,contra quæ luéta nobis eft;

fed alia facilia funt,vel certe non huius
temporis aut loci, vt difcutcre omnia.
debcamus quæ fint quæ nos feparare
‘. . . . . .. - gofsint
 in Pſal.cxviii.ott. wilj. 2.13
pofsint a charitate Dci, nifi diligentius
refiftamus.IIlud nunc quod videtur oba
fcurius,non prætermittimus , quia ait :
Neq. altitudo, neq. profundum ನಿಧಿ Rom. 3,

: ſunt grauia tentamenta. Deniq. habes

a

in Efàia fcriptum ad regem Acfiaz:Pe- Eft. 7. `

tc tibi fignum a Domino in profundü,
aut in altum. Refpondit ille: Non pe
tam, neq. tentabo Dominum. Myfticú
illi propófitum eft , fed non intellexit,
& veritus eft ne. tentare Dominum vi
deretur fi fignum peteret in altum, aut
in profundüm. Dominus autem volens ;
grauia tentamenta remedio ſupplanta
re diuino, ait: Ecce virgo concipiet in. Ibid.
vtero. Hoc eft magnum fignum , quod
!. altitudinis & profundi tentamenta de
ftruxit. Dominus enim Jefus non rapi, Philip.z.
nam arbitratus eft effè fe æqualé Déo,
neq. quæ fua funt requifiuit,fed formâ
ferui accepit,humiliauit fe vfq.ad mor
tem.Itaq. neq. elatus eft poteftate,neq.
mortis quadam deieétionc turbatus.
Hoc igitur fignum proponitur regi, ve.
petat fibi remedium,per quod nec regiæ
poteftatis extolleretur fupercilio, fiec
certe ærumnæ alicuius exceptione per
turbaretur,vt erat corde tufbatus &um
bellum fibi videret ab Affyrijs inferri. Eß 7.
Diuini igitur exéplo oraculi volumus.
oftendere quæ effènt hæc grauia tenta
gnenta , quibus remedium folus potuit
Chriftus afterre. Verumtamen & pro
4. phe
 224 S.-Ambr.enarratio
Phetico fermone facile cf. docere ſarci
83m quandam horum tentamentorì,.
Haec £nim tentamenta duo mâÉÉÉ
* étus Salomon oratione Propria decla
rauit,& rogauit vt poſſet excludere,di
*.ա. 3º cens:Diujⓥs autºr． & Paupertatem ne
dederis mihi, fed ordinä mihi quæ opus
funt,& quæ abundent:ne repletus men=
dax fiami, & dicam, Quis me Vidéêïí.
P3uPer rapiam,& periurem nomen Dei,
Potes igitur tu iftà tentamenta có tema
- nere,que formidauit Salomon, qui ſa
3*^*&3. Pientiàm poftulauit & mefîè 3 Diues
<at> timuit extolli:pauper fieri formii.
dauit » ne Paupertatis nécefitaíííííí
$entiæ gratiam non teneret.Quäm muI
ti qui videbantur ſancti eſſe, ceciderunt
ab altitudine cordis fui? Quâm multi
aliqua necefsitate deie&inô potuerűt
contenti effe in iniuria, qui fuêrant vir
tută exercitioroborati? Rarus Iob in
Iob. i. uenitur in terris, qui& diuitias áfíífis
& filios , & vibicibus corporis exaraba
* tur,cum vermes toto corpore fuerent:
a Dei tamen charitate nón potuit fepa
rari. Paremus igitur affe&um noflruin,
ae imparatum vis repentina perturbet.
Deniq. fciens Domihus cito'nos frangi
ł•4n， I4. folerešait etiam Apoftolis: Non turbë.
`' tur cor veftrum, neq.forfìidet, Si te cu
piditas åPPeténtiaq. tentauerit , lege
Euangelium, dicat tibi Iefus: Non tur
hctufcor tuú. Si quis tcrror ingruerit,
“ . . .. - dicat
 in Tſal.cxviii.ott. Vij. 2.15
dicat tibi Chriftus : Non turbetur cor
tuum, ncq. formidet . Si qua fupplicia
erfecutor inflixerit,lege Euangelium,
dicat tibi Iefus: Non turbetur cor tuü,
neq. formidet. Lege Apoftolum dicen
remì : Indignæ eniiii paísiones funt hu- Rom.8.
ius téporis adfuperuenturam gloriam.
Si in marinauiganti grauis fluctus ina
furgat, tempeftas atra defæuiat,tibi di
cat Íefus·Ego fum,noli turbari.Veniens Marc. 6.
igitur in certamen aliquod magnum &
graue, dic prius: [Paratus ſum, & non
íum turbatus, vt cuftodiam mandata
tua.]Et quid de fecularibus dicam?Efto
paratus non folum aduerfus ea quæ vi
des, fed etiam aduerfus ea quæ non vie
des. Foris , inquit, Pugnæ, intus timo- 2. Cor. 7•
res.In te ipfo tibi bellüm eft,bonum cft Rom.8.
vt in trãquillitate fit animus tuus,& in
quadam ferenitate. Sed gubernator il
le melior eft , qui in tempeftate nauim
gubcrnat. Rcge igitur te ipfum,quando
turbatur animus,mens flu&uat. Lauda
uerim virtutem gubernatoris qui nul
las procellas fenferit, & curfum nauigij .
diréxerit nulla tempeftate ia&atus? Sed
illum laudauerim , qui aduerfus ventos
renititur,inſurgitaduerſus fluctus,non
timet vel cum in altum eleuatur vndis
nauigium, vel cum ad profundi ima de
ponitur.Ita & ille រ៉ែ eftguber=
nator fui,qui ea quae aduerfa funt, vin
cit Paticntia, virtute fuperat , fccundis
** - . K. 5 IlQt*
 226 S.JAmbr.emarratio.
non extollitur, aduerfis non frangitur..
*ջե:Ք6. Bellum tibi eß etiam aduerfus ncqui
tias ſpiritales.Aduertis cum quantisti
bi eft prælium?Et idco meditare ifta tuo
animo, vt procedens ad praelia dicas:
[Paratus fum, & non fum turbatus , vt
cuftodiam mandata tua.] -

61, -
Funes peccatorum circumplexi.
fùnt me, & legem tuam non fum.
oblitus. * -

Funes peccatorum &c.j Hoc eft, fu-.

nibus me çircumdederüt peccatores, vt,
mea implicarent, veftigia, ne pofsim in
curfùs corum præuidéndi celéritare eui,
tare.Non ergo illi £unes funr,de quibus
Pſal; IS fcriptum cft : Furies ceciderunt, mihi in
præclaris. Sunt etiam funes illi quibus.
vtuntur qui terminos metiuntur agroa.
rum,limitesq. diftinguunt,& poffefsio
numfpatia ឆែ្កព្រៃ tr
go illi funes quoad* poffèfsio vniufcu
1)емі, 32, fufq.diffunditür. Sic fa£tus eß funiculus.
hereditatis fuae Ifrael. Boni ergo illi fù
nos. Ifti autem funes quibus trahuntas
Ef&. 3, peccata, vi fune longo, 8 vt loro iugi
Vitulæ, iniquitatcs.Vitula enim indó
mita plus feiaćtat & excutit cum tene
tur, ñec acquiefcit imperio, hec adftria
gitur vinculo, fèd magis cú loro retrahi,
tur,exafperatur.Itaq.nec coa3afe fubija.
cit,nectamé libera vinculorſ eſt. Sicut.
erg9 trahit. vitalalorum iugi, quae etfi.
-
- - 酚剑斯瓦
 ~a

in Pfäl: cxvii.očt.wii. 227

non tenetur è proximo,tenetur tamen,
nec fe explicãt & abfoluit: ita trahit:
vnufquifq. peccator indomitis mori- P»es. $.
bus iniquitates, qui putat fe liberum,
quia non eft iugo fubditus , fubie&usq.
iudicio: & nefcit quòd non fit exutus, • • • .
fed magis vt illa vitula & ipfe fc impli
cat fuorum nexibus peccatorü.Hi fünt ,
ergo funes deli&orum noftrorum, qui- .: : •
buŝ-inuoluimur & ligamur. Etideo Šal
uator, qui habet in poteftate peccatum Lue. g.
dimittere, dicitijs qui fünt in vinculis:.
Exite.Vtinam & mihi dicat: Exi de vin, Efa, 49».
culis tuis , exi de nexibus peccatorum
tuorum: folue funes erroris tui, quibus ‫مفعوه‬afE
circumdatus & ligatus es. Etfi enim ne- * -

uifsimus fim omnium, & deteftabilis,

fim vfu peccatorum,illo tamen iubente
liber ero, qui ſub vno momento latro
cinij damnatum reú füpplicio eripuit » Luc. &ః.
conftituitq. in regno fuo.Süt erg6 vin
cula quibus conftringimur, etfi videa
mur nobis liberi. Beátus qui hæc foluit.
fibi vincula. Et ideo Dauid ait:Dirum- Rſalia
pamus vincula eorum , & abijciamus a. 7 * *
nobis iugum ipforum. Non manu vtiq.
vifibilia vincula dicit effe rumpéda, feä Hiere.3o.
inuifibiles criminum nexus morum con
verfione & fidei profefsione foluendos.
Aut fi manu $ & $unc opera manus tuæ -

eroga pauperibus, debiles eleuatos re- Efi. 43.. '

dime câptiuos :&íoluifti vincula tua. ' . . …
Eleemofyna enim a peccato liberat. Eri Tobi 4,
-- " - - K. 6 Pe
 228 . S.JAmbr.emarratio
Prow. 24. pe eum qui ducitur ad mortem: hoc eft,
eripe eum intercefsione, eripe gratia tu
- ... , facerdos; aut tu Imperator eripe fub
ſcriptione indulgentiae:& ſoluiſti pecca
ta tua ; eruifti te à vinculis. Vinculis
fr•*•$• enim peccatorum fuorú vnufquifq.con
stringitur, ficut ipfe legifti. Ligat nos
vinculis carnis illecebra.VincuIum no
Iacob. i. flrum auaritia eft, vinculum noftrum
ebrietas eft , vinculum noftrum concu
Rom.7. 體 eft, vinculum noftrum fuper
ia eft. Sunt & diaboli vincula. Deniq.
Luc. 13. fcriptum cft : Hanc autem filiam Abrae
- hæ, quam ligauit fatanas deccm & o&o
.. … , annis.Ligat nos diabolus crimiaum ne*
xu, ligat nos vinculo fornicationis,vin
¢ulo adulterij , vinculo perfidiæ, qua
Chriftus negatur: vinculo inuidiæ, qua
frequenter etiam frater appetitur: vin
. . .,, • culo crudelitatis,qua nonnumquam fo
- cius & conformis; occiditur. Hæc funt
vincula quibus ligatus vnufquifq., ita
inclinatur, vt animam fuam leuare non
„, . pofsit,nec obtutus ad cælum mentis eri
klid. : gere, niſi ei dixerit Dominus Dimiflus
es ab infirmitate tua 5 & munere eü fua
• ., benedičtionis erexerit Haec funtfcele
ratorum vincula, quibus dure peccato
res ligant diabolus & miniftri eius: vel
6en. 10• certè Nemroth, hoc eft amaritudo: vel
Gene£*3. certe Efau,hoc eft,terrenus & callidus.
c* *7. Ifti enim venatores erant, qui feras la
queis captare conſueuerunt s & muta
‫ع‬ailk
 in Pſal cxvii.oé.vij. 229 -

anìmantia vinculis illigare. Inutiles ve -' '***

natorcs,qui capiát beftias,quæ in pom
pam ſpectaculo populari prebeant mi
nifterium crudelitati. Denique nullum
inuenimus in diuinarum ſerie ſcriptu
rarum de venatoribus iuftum . At vero
alia vincula funt Domini lefu , quem
fequuntur,inquit,alligati vinculis: hoc Eſa. 45
cft,vinculis adftri&i charitatis, fidei vin О/?е. і 1.
culis alligati. Licet fic pofsit intelli
gi : .Alligati vinculis Chriftum fequun
£ur : hoc eft, peccatorurn & criminum
vermifforem , fontem indulgentiarum,
redemptionis aučtorem. Sequamur er
go vincula Chrifti , fugiamus vincula
venatorum : ne dum iñcedimusº, dum
ignoramus, laqucos eorum pes, noftrae
mentis incurrat: ne animæ noftræ cerui
cem nexibus inferafnus.Infidiátur enim
quafi pefsimi venatores: & quádo pro* Hiere. ј
{perorum euentu animum relaxamus,
ac fecundis rebus remittimus, nec excu
vias cautionis habemus intentas , tunc .* .
Phusia&ant laqueos fuos,aut in via qua Pfal.141.
ambulamus abfcondüt , vt cum fuerint
eorum laqueis innexa veftigia, trahant , .* …
quo fecurum fupplantent viantem, vel
collo adſtricto ſtrangulent commean
tes.Noli ergo alta atibulare ceruice,fi- Efi. 3.
cut filiæ Iudae. Altis enim ceruicibus ci
to laqueus innodatur. Noli ad fæcula- , • • • .
jamentí animumq;defigere,fedcircum
fpice oculis animæ diligêter (quia *
--
 z 3o S. JAmbrenarratio
Pfhl.19. laqueos fuper peccatores) ne cadentes
illigare te poſsint:quos poteris euitare,
fi lcgem Dómini non obliuifcaris. Ete
nim ctiam qui ligatus eft, fi fibi fit cor.
fcius libertatis, obliuifci libertatem fuă
•non definit, & caufam nonnumquam.
dicit è vinculis,eamq. fibi legum præ
... ^ a fcripto defendit, ac iudicio frequenter
-
„ ,, abfoluitur, Ergo & tu fi peccaueris,mea
morefto-legis:ß peccawerisymemorefto
Ε/ά. 43. Chrifti,qui te liberat, dicens.Ego fum,
cgofum qui deleo iniquitates tuas,&
nemor non ero. Ipfum dicbus ac no
άibus tene , ipfi tua confitere peccata.
Docet te Propheta quomodo, teneas
Dominum Iefum.
62. Media nocte ſurgebam ad con
fitendum tibi, fuper iudicia iufti
tiæ tuæ. -

Non fatis, eß dies ad deprecandum,

furgendum, eft & no&e,& media noéte.
Lяг, 6, Ipfe Dominus pernoâauit in oratione,
vtte proprio ad deprecandum inuita
• *; * . . . . i
ret exemplo:& vtigº peccatis tuisille
Hebr. 7. indulgentiam poſtulabat. Poſtulabat a
patre, operabátur propria poteftate.
Non tibi dicit Propheta,vttantummo*
---
- do media noćte ſurgas,ſed vi ſurgas no
άe,& maxime no&e media. No&e enim.
*»er. 33..furgendü antc præmifit , dicens: Memor,
fui in no&e nominis tui Domine. Po
teſt vauſquiſq memor eſſe , & non ſurr
- *- geres
 in Tſal.cxviii.oft. viii. 23r
gere:poteft vnufquifq & fürgere, & cũ:
íurrexerit , ea quæ proprio arbitrio fe
derint,poftulare. Addidit: [Media no
éte ſurgebam, J docens te ſurgendā effe
º
media no&e. Nec otiofum eft quod ad -

iunxit: [Ad confitendum tibi.jhoc eft,

vt illo maxime tépore deprecari Deú,
& propria debeamus deflere pcccata :
nec folum præteritis veniam póftulare, ' . '.?
fcd ctiam præfentia declinare,futura ca.
uere.Multa enim illo in tempore tenta
mcnta profcrpunt. Tunc féruet carnis.
illecebra,tunc tentator illudit: coqui- \
. tur cibus.potusq. digeritur.Stomachus.
æger, mens fomnolenta, animus occu
pa tus eft: Itaq, aut quiefcenti calor foe,
poris augetur,aut vigilanti nódum ple
iiior refüfus eft vigor, qui errorum ca
aere pofsit incurfus. Tunc igitur ten
earor adfiftit , tunc retia iacit , quibus
*urbare pofsit m eat&improuidá.Tunc
ſpirita!es nequitie tenebras offundunt, Epheſ. 6.
tunc omne ncfas fuadere contendunt, ! r

quando nullus arbiter culpae,nullus cri Eccli.23i.

minis confcius, nullus poteft effè crro- -

ris tcftis. Túc varias difceptationes pe

(tori dormitantis in fundunt, vt primo.
de ftatu , tmentis deijgiant relu&antem,,
& aliquorum qui fan&i habentur, pro- -',
ponatur exemplum , quòd illi aliqüan
to deliquerint, fedipófteaveniam fint.
adepti,& texerint füperiora delicta.Nãi
etfomasm emendationem noftri inimi;
* * Q&
>
 231 S.JAmbr.emarratio
cüs exofus fit, tamen ad tempus,vt fo
briæ mentis virum pofsit elidere , præ
tendit futuram indulgentiam , vt prae
fentia peccata perfuadeat:& cum impu
lerit aliquem ad erroris affenfum, fi vi
derit eum iam non amore virtutis a cul
pa,ſed poenae contemplatione reuocari,
inferit varias difceptationes , vt dicat
Eccli. 23. fibi: Quis me videt?Et tenebræ circum
dant me,& parietes: quem vereor?Non
videt altifsimus, non ad eum peccata
noſtra perueniunt, non dignatur ſpe
&are quæ turpia funt. Hæc vtiq. vfu
exemploq. cognofcimus. Nemo enim
poteft effe expers tentationis. Itaque
vt tempus habile hoc tentamcntis,ita
etiam tempus eft poenæ : quod ex le
Ctione diuina poſſumus edoceri. Non
enim otiofe Dominus Deus nófter cum
poſſet quocumque momento primitiua
Aegyptiorum extinguere, hoc tamen
tempüs dolori & lu$tui peccatoribus
opportunius iudicauit. Sic enim fcri
Hxod. 12, ptum eft:Quia media noste primogeni
ti Aegyptiorum ab exterminatore fint
interempti, Ideoque fan&us Moyfes
ហ្គ្រ , vt hoc præueniret tempus,
ac fine Hebræorum fraude tranfiret,
ibid. agnum ante immolauit, hoc eft vefpe
ri, vt manducantes eum, & pafcha Do
mini celebrantes , non occuparentur
' exterminatoris infidijs , ne inermes &
vacuos fpiritalis alimenti nočturna 監
- . CԱl3
 in Pſ *ij. 233
ali.cxviii.oft.im ec
cula tene br of hoft oppr erent.Ha
is
diligenter intende, prudenter intelli
ge jfolicite requ,ire. Non perfunéto
fieifta dicuntur fed diuina tibi myfte- «
ria declarantur. Praeueni & tu infidias
ura
tentatoris,infta prius cælefte conui
uium .I nd i& tű eft ieiunium , caue nene
gligas. Et fi te fames quotidiati num cogit
ád pr an di um vtmc
, ta te
inn mp er an a decli
ncfici un iu m, i
cæleft magis te fe*
uato conuiuio. Non epulæ paratæ exa
torqueant, vt celeſtibus ſisvac uusſ
cramentis. Differ aliquantulum , non
longe finis eft diei: imtno plerique funt
eiufmodi dies, vt ftatim mieridiánis ho•n
ris adueniendum fiat in ecclefiam,cane
<di hymni,celebrád oblatio. Tunc vti•
que paratus adfifte,vt accipias tibi mu*
riiméntü , vt corpus edas DominiIefu,
jn quo remifsio peccatorüs,ef& t, poftula
liationi přoteĉčio
±io diuinae recóĉipe
nis æternæ.Sufci ante Dominá Iefum
tuæ métis hofpitio. Vbi corpus eius,ibi
Chriftus eft. Cú bofpitium tuü aduerfa
rius viderit occulipa tum tis cre
gens caelef fulg
præfentiae,intel m locum tentamen
tis fuis interclufù effe per Chriftum,
fugiet ac recedet,& tu miediam no&em
ſine vlla offenſione tranſibis. Admonet
etiam facrificium vefperti num,vt num
uam Chriftum obliuifc aris.Nonpotes
obliuifci, cum le&um afcendes,eius Do
mini,cui in occafum precé fuderis diei,
* - - qui
 234 S.JAmbr.enarratio
qui efurientem te fui corporis epulis
-expleuerit. Etenim quod vcfperi cogi
taueris, cito cum euigilaueris receníe
$phef. 5. bis. Excitabit te ipfèT)ominus Iefus,
* admonebit vt furgâs,& eo tempore ar
ma orationis affumas, quo folet incur
{are tentator. Vnde non otiofe Paulus
Aốh I 6. Apoftolus & Silas trufi in carcerẽ,cũ in
neruo pedes haberent, mcdia tamen ho
óte furgebant métis vetigio, exorabant
Pfal.49. Dominum ,& laudisfacrificium defere
bant.ldeoq. vbinon defuit deuotionis
officium, adfuit etiam folutionis reme
Aºi.16. tlium . Subito enim media noéte terræ
£motus fa&useft grandis , ita vt mota
fint fundamenta carceris,valuæ apertæ,
omnium vincula foluta fint.Audis qué
admodum fi ligatus fueris, quibusmae
unibus, quibus operibus ipfc te foluas,
器uemadmodum cuftodes timere nő pof
Surge igitur ad precandum. Ea ho
ra eft , qua tentator nocere confueuit,
& nequitia confueuit irruere. Ea hora
eft,qua folet aduerfus tentationes gra
ues remedium venire cælefte. Excuban
dum tibi eft , ne qua fraude vincaris :
prouidendum yt co tempore quo potes
vincere , ncquaquam vincendi tempus
omittas. Et quia orationem fubeundam
media no&te diximus , non minus etiam,
de eiufinodi hora diei diccndum vide
tur. contraria enim diei nox cft. Quid
a.car. 6. enim luci commune cú tenebris?Etidco
--
ad
 in Pſal.cxviii.ott. witj. 2.35
aduerfa fibi eadem no&urna eft diurnæ.
Sicut enim media noéte primitiua Aegy Exod. iz.
ptiorum exterminator occidit,& ex eo

i çognofcitur quòd ea maxime hora ope

retur aduerſarius: ita è contrario quod
meridiano tempore virtus diuinae lucis
operetur.Vnde & Abraham circa meri- Gen. 18.
diem fobrias tendebat excubias, & boni
aliquot expećtabateuentus, leuans ocu
los fuos, ac finitima perluftrans, quòd
: eo tempore aduenientem gratiam fibi
quæreret. Illo 蠶 tempore,cü duo
busangelis ſuis diuinus ei hoſpes adue
nit,illó tempore Chriftum fufcepit hoe
: £pitio:illo tempore illa quæ legis & in
telligis,celebrata myfteria funt.Quan
do enim magis debuit fidelem virum di -

uina illumiííare præfentia , quàm quo **. -

{ux diei plenior refulgeret ? Meritoque

etiam fanétus Iofeph receptis fratribus, Gen. 4;.
&accerfito iuniore germano, quem ma
xime diligebat,meridie inftaurat conui
uium , Erat enim meridies in fan&i Io
feph pe&ore, quando lactas epulas fra
tribus fplendehtis gratiæ mifiiftrabat,
fuauifsimiq. cibos álloquij diuidebat:
vt cum illi poenam fratris metuerent
appetiti & venditi in ſeruitutem, ille di
uino iudicio ipfis diceret effe prouifum, Gen.43. '
vt in Aegyptum dedüceretur , qui fa
mem fußinêntibus alimoniam nön ne -
---

蠶 ergo in nobis meridié.

eridies eſtei, cui iuſtitia ſol refulget, Malach.4.
越
 236 S.JAmbremarratio .
-
& cuius opere bono,vel cogitationibus ,
innoxijs,& pura mente atq. fincera pa
ſcitur §. Ðifce igitur quemád
Pſal.36. modum tibi ipfi fias meridies. P euela,
inquit, Domino viam tuam , & fpera in
eum, & ipfe faciet,& educet ficut lumé
iuftitiam tuam ,& iudicium tuum ficut
meridiem. Vbi enim vera eft fides,ibi ve
iri luminis gratia eft. Vbi innocentiæ ,
prolixior cuftodia , virtutumq. longa
meditatione proceſſus:ibiſplendor bo
næ confcientiæ diu permanens, ibi in
- telligibilis eft meridies, ibi& tu Chri• ,
fto mentis tuæ epulas exhibebis, & in
diuitijs eius etiam ipfe pafceris: ita vt
-non luminis præmaturus veri fequatur
occafus, nec quidam ftudijs tuis tene
Hob.3, brofus cito vefper incumbat, & opera
bona interiestus impediat. Quòd fi ten
tationum nox aduenerit,non immerito
media noste furgendum,& orandű diu,
a.Pet. I,
& protrahenda pfalmis tempora, donec
veniat dies , & illucefcat tibi Chriftus.
Vide igitur ne & per dié tibi media nox
Ioan. I 4. fiat, quo mundi princeps tenebrofus &
fqualidus plenitudinem tibi tentatio
Σphef. $. nis offundât. Surge igitur,& excita tuâ
Pſal. 120. mentem. non dormitat qui cuftodit te,
fi te non reperiat dormientem: fed fur
get , fi & ipfe fuerit tuæ animæ vigilijs
Mars. 4 excitatus:& imperabit vento,& fiet trá
quillitas in tuo pe&ore,quod diuerfarü
procellarum turbine fluctuabat . Sur
-- gen
 in pſal.cxviii.ott. wit. 137
endum igitur nobis eft, media no&e.
íöiet eninîfponfus mediâ no&e venire. Matth.*3
Caue ne te dormientem inueniat , caue
ne facem tuam non queas fomnolentus *' * * *
accendere. Surgendum,inquam, & Do
mino confitendum cft , vt gratias agas.
Confitenda etiam eius iudicia æterna»
& quidquid nobis boni accidit, eius iu- ., . . .
£itiæ députemus:ac fiue diuites fumus,
fiue falubriter valemus,iuftitiæ Domini
deferamus:quia iuftus eft,vt opus fuum.
tucatur ac feruet,vt quos nudos indo
tata quadam naturæ forte in hanc pro- : : • '.
iecit corporis infirmitatem , vigore ani•
mi',;& mifericordiæ fuæ dote pauperes • ' *
veftire dignetur,Quod vtiq. omni 蠶
dum tempore manifeftú eft, vt nec die, ...
nec noéte, nec vllo tempore a gratiarü
actione debeamus vacare. . . -

Particeps ego fum omnium ti 63. -

fmentium te,& cuftodientium má- *' "

data tua. º - - . . . . ;
Habet & Chriftus participes atq. c9n . . . . .
ſortes ſuos. Deniq Dauid probat, di
cens: Vnxit te Dcüs, Deus fuus oleo læ Pfal.44•
titiæ præ confortibus tuis. Habet par
ticipes carnis,quia carnem fufcepit:ha • Rom. 8• .
bet prophetiæ,quia prophetam,inquit, Deut. 18.
vobis fufcitabit Domitius Deus vèftcr
de fratribus veftris:tamquam me, ipfum
audietis per omnia quæcumq. loqüetur
vobis • Erit autem Somnis ânimia quæ a *
- * flQß
 238 s.vambr.enarratio
nön audierit prophetam illum , ex ter
minabitur de plebe. Ipfe eft verus pro
pheta , qui fine alteriüs munere futura
Eccli. 48. cognofcit; qui ea quæ ventura erant, lo
cuíus eft in prophétis. An non eft pro—
pheta, qui facit alios prophetare? Ipfe
eft qui aüditur ficut lex, quia & lex eft
twc. 1 6. ipfius.Deniq. fi Moyfen,inquit,& pro
hetas non audiunt;nec fi quis ex mor
tuis ad illos abierit , credent. Ideoq.
့ဖွံ့ Iudæorum quia non audiuit
unc prophetam , de plebe extermina
*om. 1 1. tus eft, vt populus Dei effe defineret,
qui ante popuIus Dei dicebatur. Häbet
Natth. 3. cófortes baptifni , quia baptizatus pro
nobis eft: håbet confortes iuftitiæ;quia
1.Cor. 1. ipfe iuftitia eft, & nobis de fuo dedit fui
' habere confortium: habet confortes ve
Ioan. 14. ritatis,quia ipfe veritas eft,& nos tene
re voluit veritatem : habet confortes
Ioam.i 1. refurre&ionis, quia ipfe eft refurreétio:
habet confortes immaculatæ vitæ,quia
1.Pet. 1. ipfe immaculatus eft. Et quicumq. in
Rom. 6. nouitate vitae ambulauerit, quicumq.
tramitem iuftitiae tenuerit , particeps
Chrifti eft. Habet etiam tribulationis
fuæ participes:ideoq. qui particeps eius •
Coloß. 1. effe cupiebat, dixit : Nuhc gaudeo in
• • •••• pafsionibus pro vobis, & adimpleo ea
quæ defunt tribulationü Chrifti in car
ne mea, pro corpore eius, quod eft Ec
clefia , Sepulturæ quoq. eius participes .
***. 6. fumus, Qujfquis eaim' confépultuseft
* .. . C识瓦Q
 in Tſal.cxviii.ott. wiii. 23.9
cwrm ipfo per baptifmum in mortem,par
pr. ticeps eius eft.Ideoq.ipfe Apoftolus ada
fèruëns quam nobis gratiam dederit Do
rninus Iéfus , ait: Participes enim Iefu Hebr. 3.
Chrifti fa&i (umus. Sed & ille particeps
Chriſti eſt, qui lugentem maeſto conſo- º
latur affe&u:qui in carcere conftitutum Matth.zs
proprio non defraudat officio:qui le to
aegrotantis aſsidet,non vt capiendae he
réditatis tendat aucupium,fed vt morbi
vim folicito mitiget minifterio, vt fcdu
lo ſeſſum ſermone demulceat : qui nu
tº dos vetiat, efurientes reficiat. In his Tob. 4.
enim frequenter eft Chriftus, ficut ipfe * -

ait: In carcere eram , & veniftis ad me: Matth.z ;

nudus erã, & operuiftis me. Quod enim
vni eorum feciftis, mihi feciftis. Si ode
rim mendacium, particeps Christi fum: Ephef. 4.
quia veritas Chriftus eft.Si fugiam ini- Ioam, 14.
quitatem 蠶 Chrifti fum : quid Pfal. Io.
Chriftus iuftitia eft. Beatus qui hoc po
teft dicere. Sicut enim membrum parti
ceps effe dicimus totius corporis, fic có
iun&um omnibus timétibus Deum, qui
nô dicat alteri,Non es de corpore meo: i.Cor. iv.
hoc eft , non dicat pauperi diues, non
ignobili nobilis , non aegro fanus , non
fortis debili, non imperito ſapiens di
cat: Non eftis mihi necefîàrij: particeps ib;a.
scorporis Chrifti eft, quod efEcclefia. Coloſſ.I.
Sed, qui fciat quòd ij qui videntur in
Ëcclefia debiles,pauperës,imprudentes,
. & iam Peccatorés ,ábundantiori indi
1. * geant
 24o , S.vAmbr. enarratio ſ
1.Cor.12, geant honeſtate,& maiore præfidio ful
ciendi ſint # Oui hoc nouerit, iPſe po
teft dicere:[Particeps ego fum omnium
timentium te.] Qui compatiatur Inagis
huiufmodi hominibus, quàm faflidiat
Rom. 12, eos:compatiatur infirmis,vt ſcia t quéd
: • ' , vnum corpus omnes fumus,& membris
membra connexa, vt alterum fine alte
i.cor.i, ro effe non pofsit: & cum alterum do
let, compatiatur alteri. Ifte ergo, reéte
poteft vfurpare huius vocis, auctorita
tem. Vide autem quàm verecunde Pro
pheta dixerit:[Particeps ego fum timé
tium te.]Non dixitimitantium, ſed ti
Eccli. 1. mentium.Initium enim fapientiæ eft ti
* mor Domini . Inter rudes fe conftituït
humilitate, cum veteranos deuotione
fuperaret. Sed tamen & timere virtutis
Pfal.33. , eft,quia fcriptum eft:Timete Dominam
* - fanéti eius. Sed ne aliquibus tiinor ifte
nó fanétus videatur(quia funt qui ignaa
ua formidine pertimefcunt,& hebeti tre
pidant metu)addidit:[Et cuftodientium
inandata tua.] vt oftenderet fe fan&i
, timoris effe confortem. Aut fic: Poteft
quidem timere corde deuotus, fed ope
re piger, vt fit religiofus affeétu , otio
fu§ actu. Non taìen poteft piger effe,
, qui mandata Domini cuftodit.Qgi ergo
' timet, cuftodit : ergo eius eft cuftodire,
'* qui timeat. Sanétus itaq. hoc dicit : ego
autem hoc mihi vfurpäre non poffum.
Quantienim
:... it
funt quitimeant Deum>&
ΔΙΟΙΑ
 in Pſal. cxviii.o.º. piii. 24t
kt vaon illis compatior? Quærunt opem,&
! ferre nolo mifericordiain: indigent £um
ptu,& non adiuuo?Quifquis autem hæc
facit , ipfe poteft dicere fe timcntium
Chriftum effe confortem.

Mifericordia tua Domine plena 64.

eft terra, iutificationes tuas doce
Inc. ... •

Qgomodo mifericordia Domini ple

na eft terra, nifi per pafsionem Domini
noftri Iefu Chrifti,quam futuram præ
suidens quafi promiffàm Propheta cöce

i
:
Hebrat3Prophetis autem ea quæ ventu
ra funt præuidếtibus,moris eſt vt quafi
iam decuría memorent quæ pofterioris
aetatis funt.Plena cft ergo terra miferi
cordia Domini , quia ómnibus eft data
remiſsio peccatorum. Super omnes fol .
qriri iubetur. Et hic quidem fol quoti Matth. 5.
die fuper omnes oritur. Myſticus auté
ſol ille iuſtitiae omnibus ortus eft, om- Malach.4.
nibus venit, omnibus paffus eft,& om
:
.
nibus refurrexit. Ideo àutem páßùs eft,
yt tolleret peccatum mundi.Si quis au3 toan. I,
$eg non credit in Chriftum,generali be
£eficio ipfe fe fraudat:vt fi qüis claufis
: feneftris radios folis excludât,non ideò
f9l ngn ortus eft omnibus, quia calore
eius fe ipfe fraudauit:fed qüód folis eft,
Prær9gatiuam fuam feruat:quod imprù
dentis eft, communis afe gratiam lucis
excludit.Super omnes pluìia eft,& hoc
* - - L diui
 3.42 S.JAmbr.enarratio
diuinae mifericordiæ deputatur , quia
Matth. 3. 醬 fuper iuftos & iniüftos. Aut cèrte
ic interpretandum, quòd mifericordiae
diuinæ plena fit terra , quia Domini eft
Pſal. 23 terra,& plenitudo eius:ipfe fuper maria
fundauit eam , & fuper flumina præpa
rauit illam.Etenim per Ecclefiam in om
nes gentes diffufa eft mifericordia Do
mini, in omnes gentes diffufa eft fides.
Fortaffè dicas:Qua ratione non di&um
eft,Mifericordia Domini plenum eft cæ
lum ? Qgia funt etiam fpiritales nequi
քիեյ:6. tiæ in cæleftibus;fed non illæ ad comjmu
ne ius indulgentiæ Dei, remifsionemq.
Inde. pertinent peccatorum,quibus ignis fer
uatur æternus:& illa quæ cæleftium vel
poteftatum vel miniftériorum funt, li
cet auxilio Domini fulciantur, tamen
non tanta eius indigcnt mifcricordia,
quanta ea quæ funt inferiora atq. tere
rena. Non enim illa carnis inuolucro
Rom.7. veftiuntur, in q. qua eft frequentis erroris
illectºra.Ideo in fuperioribus ait idé
Pfal. I I 3. ÏÈÎÇä : Quia cælum cæli Domino,
terram autem dedit filijs hominum. Vn
de & cælum purius & defecatius ab om
ni labe peccáti eft , longeq. remotius ab
illo de quo fcriptum 盤 Sicut volatilia
Matth. 6.
cæli. Hoc enim caelum velut mcdius
quidam intcr cælum & terram acrius lo
cus dicitur, in quo funt etiam fpiritales
Fpheſ. 6. ncquitiæ in cæleftibus. Nam in ill9 non
aPÉellatiuo,fcd vcro cælo,etiam fi ‫ے‬醬
- - ‫م‬Oot-
º -
---
!
în pfil. cevii.oti.viii. 243
bolum legerimus in conſpectu Dei an Iob. 1.
gelorum non defuiffc concilio,puto ta
. . .
men nulla operari tentaméta nequitiæ.
Deniq.fcriptum cft,quia angeli amaue Gen. 6.
runt filias hominum, eo quòd tcrrenis
capti detineátur illecebris princeps mü Іоат. І4.
diiftius ac miniftri eius,in quibus nequi
·tia fpiritalis vcmenis quibúfdam carnis. ~ * -

huius imbuta,& humanis infe&a crimi , - . . .",

*nibus. Ideoq. Dominus in Euangelio
fuo ait: Fiat voluntas tua ficut in cælo Matth. 6.
& in terra.Non eadem cft illic iniquitas
vicinum poflefsionis finitimo rure de Eſa. 1o.
pcllerc,viduam hereditatis fraudarc có
pendijs, minores confortij iure detru
dere,intra lignum deniq. & quodcumq.
argenti atq.auri velæris metallum ve
lut efägiem quamdam celefłem inclu
dere potetatem. Hæc cum fint maximi
plena facrilegij,in cælis vacant,in tcrris
frequentantur. Verbo Domini cæli fir
mati funt,non terra firmata eft : & ideo
iuftificationes Dei ab ipfo Domi£, vult
4doceri, quia difficile eit in terra magi
-ftrú huiufmodi repcrire, qui ca doceat
quæ ipfe non vidérit. Ad illum igitur
d9&torem intimo Propheta conténdit
affectu, qui ſolus magiſter eſt verax. այե*
Quomodo enim poteft homo quafi ve
fum docere quoâ nefciat , cumj ipfe fit rſal. 1 I 5 •
mendax?Mcritoq. ait Dominus, vt ne
mo ſuper terrain vocet fibi quemauain Matth.:;
magiftrum , quia vnus eft mágiftcr om
- - - - L 2. nium
 244 S.Ambr.enarratio
nium. Et quomodo poffet Dauid aliumi
doétorem quaerere, cum ipſe de Deo di
fßl. 93. xerit : Qui docet fiominém fcientiam?
Docet autem Deus,& mentes illuminat
蠶 , & claritatem cognitionis
infundit , fi tu aperias oftia cordis tui,
& cæleftis gratiæ recipias claritatem.
Quando អំណាំ់ៈ
Aanth. 7. Qui enim quærit, inuênit:& ei qui pul
fat, aperitür. Multa obfcuritas eft in
fcriptüris propheticis:fed fi manu qua
dam mentis tuæ fcripturarum ianuam
pulfes,& ea quæ funt occulta, diligen
ter examines,paulatim incipies rationé
colligere dićtorum, & aperietur tibi nő
ab alio,fed a Dei verbo, de quo legifti
Apoc. 5• in Apocalypfi quòd agnus librum fi
gnatüm aperuit,quem nullus ante ape•
fire poterât : quiä folus Dominus Iefus
Matth. 1 3 in Euangelio fuo Prophetarü ænigma
ta,& Leġis myfteria reuelauit:folus f'ċië
-tiæ clauim detulit,& dedit aperire no
pf&. xx. bis.Dicunt fe Iudæi habereclauim fciea
tiæ, fed non habent. nam fi haberent,
ipfi ingrederentur,ipfi agnoſcerent pe
netralia fcripturarum. Nunc autem yæ
1.sc. 1 1. vobis fcribæ & pharifæi, qui abftuliftis
Matth.23 clauim fcientiae,& ipfi non introiſtis,8
introeuntes prohibuiftis.Quomodo e
nim clauim pöteftis habere fcientiæ,qui
fcientiae negaftis au&orea, 3 Et ideo ad
ipfum conùerfus Dauid, ait : [Tu me,
inquit,docc
---- - .
iuftificationes 43$ు- Ul
 în P/al.txviii.oti.ix. * 45
tu es vera iutitía. Tu doce quae fapien 1. Cor. r.
ter dicta funt, quia tu es fapientia. Tu
aperi cor meümä, quia aperuifti librum. Apoc.$.
Έm aperi illud oftium quod in cælo eft,
quia ipfe es ianua, Perte fi quis introi- Ioan. Ie.
erit, fegnum illud pofsidebit æternum.
Perte fi quis intraüerit,non decipietur;
quia falli non poteft quicumq. domici•
iium fuerit vefitatis ingreffus. • .
– Imoäonarium nonum enarratio. . . ,

{*f Ona fittera Teth , cuius in terpre«.

N tatio eſt, Excluſio. Quid cſt exclu
. fio£Nùmquid ficut domo aliquis exclu.
ditur, hofpitioq. deijcitur , ita qu ex
cluditur a Dei regno,bonis illius frau
datur , ficut illæ exclufae funt virgines, Matth.»,
le feci olei, non tulerunt: & dum ve
ięfpofîus,extin&tæ funt faces earum; *
at lo oleo,inflammandisq. faci
bus occupatae fecerunt moram ,&in- --

greffo iarii fponfo introire cupientcs le•;

n fur excluſa ? Non arbitror. Nam
çjuomodo diceret bonis fanâus Prophe |

fa; fi effêt deieêus atq, exclufus a Dei .

no:£fucuinditatem fecifti cum feruo: -a- j,
tùó*} Nec£yophetæ meritü huiufmodi: -

intelleâum $idétur admittere,nec feries;

fubditorum, Audis dicentem: Suauis es - ver. 68.
Domine, &miucunditate tua doce me
iuftificationestuas. Audis diceatem: Bo J.ver. 72.
** L 3 num
 246 -S. Ambr;enarratio
num mihi lex oris tui fuper millia auri.
& argenti, & potcft dicere quòd fit ex
cluſus a regno,qui non eſt excluſusale,
ge ? Quid ergo intelligimus 3 Hærct in
- terpretatio.Obfcuritatem fenfus fui fer
mo videtur offundere. .Vocant merita.
Prophetæ,vocat eius gratia,vocat fub
ieétorum feries , vt altioris intelle&us.
aliquid debeamus eruere , & occurrit in
interpretatione quòd interdum exclu
I. Ioan, 4. daraur in bono. Scriptum eft enim:Per
fećta charitas timorem excluêit foras.»
Et generaliter quidem charitas exclu
dit timorem. Vt miles qui imperatorem.
diligit , beila pro imperatore fufcepta
non metuit: vt feruus amans dominum,
quäuis per deuia & praerupta mittaturs
tamé omnia pcriculaDomini amore cô*
temnit,ac fi quis dominü petat, feipfum
offerre non trepidat : vt qui trans mare
pofitos filios videre defiderat,non mc
tuit naufragia liberorú charitate, ingre
ditur maris fiuótus , fubit inccrta naui•
gij,& metù diſcrimin is leuant deſideria
íiliorum. Quàm pulchre etiam de mar
tyribus dicitur, qui vere militant Chris
fío,qui perfecutiones,vngulas,gladios».
incehdiâ non timentes , infeftisfe regi-,
bus obtulerunt? Timorem etenim quem
poterant habere pcenarum, excluferìt ,
amore martyrij. Hunc fenfum autë effe.
interpretationis huius , etiam de Thre-:
nis Hieremiæ poffumus approbare, 벌
‫ مهنغ‬: & -º
 in pſal.cxviii.oči.ix. 2.47
&ibi fub hâc littera fcriptum eft:Bonus Thre. 3. *
eß Dominus fuftinentibus eum sanimæ \.
quæ quærit eum. Bgmum eſt ſuſtinere & /ー

fperare in falutare Dei. Bonum eft viro

eum portauerit iugum graue ? iuuétute
fua : fcdebit fingularitèr, & filebit,quia
çùiit iugum graiie. Haec vtiq. quid áliud
Jáftruût, fiifi bonæ exclüfionis ha?c
intcrpretationem videri39 gis enim fu
fine: Dominum, niti fludio charitati“
cygis eß qui fperat,nifi qui quod oPtat»,Ro»,8.
& äiligit?Ogod enim fperamus,Per Pa
*ientiäm expe&amus. Ergo qui fperat»
: ſuſtinet: qui ſuſtinet, impatientiae vtiq
excludit affectum.Quis eſt qui portatiu
um graue a iuuentute fua » nifi qui de Tbre. 3.
~

icijsíenuntiat, luxuriam fugit 3 Qujs

eß qui fingulariter fedet,mifi qui faecu
lariöus voluptatibus abdicatis , m9!**
ftiarum omnium excludit tumultus3Ifle
ergo nil timere poterit , qui charitatis
grätia vim timóris abforbuit. Eft.8
álius qui excludatur in bono , vt ill£ 1. Cer. $e
qui Apoſtolica autoritate ſublatus è
ihedi6 plebis efl:& quia malum opus fc
cit, traditus eft in carnis interitum syt
eius fpiritus faluarctur.Ex quo intelli•
蠶 quia in bono excluditur qui iu
etur agere pænitentiam vt humilietur»
& comjungãtur corde.Haec enim rcc6
ciliation is ſolent eſſe ſuffragia. Deniq
etiam Hieremiæ fcripta fub hac littera
id videntur fignificáre._Sic cnim legi
- - [. 4. mus
 248 S.JAmbr.enárratio
- Tbre, Ι• mus de Hierufalem illa terrena:Immuw
ditia eius ante pcdes eius.Non fuit me
mor nouiſsimorum fuorum, & cecidit
valide,non cft qui confoletur eam. Vi
de Domine humilitatem eius, quia ma
gnificatus eft inimicus. Et quia humi
iatur Hieruſalem, merito poſtea ei di
Thre,4. citur:Defecit iniquitas tua, filia Sion.
Et omni qui pænitentiam egerit,lacry•
misq. proprijs peccata defleuerit,bene
dicitur : Defecit iniquitas tua. Alibi
quoq. fub hac littera, dicit Hieremias:
ಹಿ. Boni erant vulnerati gladio,quàm vul•
ncrati fame. Abierunt compunitia na
tiuitate agr9rú, Compungimurigitur,
quando noftrorum agimus pænitentiâ
deli&orum,compungimur etiam recor•
datione deliétorüm.Vnde ait propheta
Pſal. 4. Dauid: Quae dicitis in cordibus veßris,
& in cubilibus veftris compungiaini.
Qui autem compungitur , vtiqúe dele
ctationem excludit erroris : & qui agit
pænitentiam , excludit pudorem , fe*
çjueftrat verecundiam flagitijgonfiten
di , vt recupcrandæ fpem {alutis inue
niat. Meritoq. & ipfe Dauid vbi co
*..Reg. 12. gnouit errorem:Peccaui,inquit, Domi
iio. Tantus rex , tantus propheta non
erubuit peccatum proprium confiteri,
Ibid. - & ideo di&um eft ei:Et Dominus abftu•
lit pcccatum tuum.Sublato igitur pcc
Cato2 ait; - --

v, - . "... v. - ----- Iu
 in Ρ/al.rχνiή.otiία. 249
* * Iucunditatem fecifti cum feruo 6*.
tuo Domine, fecundum verbum
tutjfm •,

Multa videntur in hoc fæculo iucun

da efie,que non funt: multa fuauia, bo
na plurima. Luxuries videtur effe iucun
da , ſed exhauſto fit amara patrimonio. Prou. 窍
IDulcis libido cum feruet, fed eadem
horrida & execranda cú proditur. Sua
ues epulae cum fumuntur,fedfoetidae cũ
egerüntur. Bona multa in hoc fæculo,
dùm viuimus, æftimantur,quia vfui no
bis funt,vt pecunia,honor, aurum, ar
gétum, poffefsiones: eadé nihil poßunt Sap. 5.
prodefTe defun&is , hic omnia relin
quütur. Quinetiam
moritur, cum his fe maiori dolore
fraudari quis E..i;.
copijsin- 4?•

gemiſcit.Non eſtergo iucunditas vera,

nifi illa quæ fecundùm verbum Dei eft,
vt quis bonorum meritorum atq. vir
tutum ſubſidijs gaudeat eſſe munitum.
Hac Dauid iucunditate vel bonitate.
Dei lætatur,quia iugum graue a iuuen- Thr., 3.
tute portauit & fußinuit,atq.expeĉta
ùit Domini in fé gratiam,nó præripuit,
gui fæpe occidendi regis Saul tributa fi- i.Reg.xg.
Bi copia,maluit tamèn expe&are a Do- &• , §.
miao deferendi tempus imperij, quàm
eccifo rege præripere. Semper Deus bo
rius eft: ideoq. & Paulus aif: Vide ergo Rom.yy.
bonitatem & ſeueritatem Dei. Bonitas
enim in omnes eft , £ueritas in paucos.
-- - I. $, -
 2 jo S. Ambr, enarratio
ibid. Deniq. fubdidit idem Apoftolus:fn eos
quidetn qui ccciderunt,feueritatem,in
te autem bonitatem. Si enim non ccái
diſſent, vtiq. vterentur & ipfi bonitate
Dci. Nam & tibi ideo bonüs eß , գuia
រ៉ែ i quòd ſi non permanſeris in
?9nitate & tu cxcidcris. Nó ergo Deus
Proptcrca bonus cffè dcfiftct quia tu la
Ptus es, & indiges feueritate. Ši quidem
eft & ſeueritas Dei in bonitate, vrrecur
*t vnuſquiſq-caſtigatus,pedcin referat
? Peccatis,& ad virtutumi tramitein,bo
namq.conucrfationem recurrat. Deniq.
gocct & dc illis qui cecidcrunt,Apofto
են lus:Quia ſinon permanferint in incre
dulitate, inferentur. potens enim eft
Deus itcrum inferere iflos. vt quemad
mQdum inferta virgulta, ita & homines
yelut gaudicibus quibufdá virtutis in
fertis bonorü fru&us pofsint fcrre me
ritorum. Accufes ne medicum crudeli
£atis»quia putrcfaétas vulncrum fibras
fºrgo putaüerit exfecandas:quia noxia
&£rPentia vlcera igni aduffèrit, ne vi
fus in *vlteriora 蠶 : vel quia
magifter diſcipulum verberauerit negli
gentėms vt metu verberū indueret dili
κείr, τα. gentiâ 3 Caftigare enim amantis eft,non.
€xeerantis:& idço bonitatis eft,nó cru
delitatis. Recte ergo & Domin us wbiq.
Prék, 3. eft bonus,&cum rémittit flagitia, & cü
Peccata caftigat. Cafligateiiim Domi
nus quem diligit., Caßigatus cft etiam
‫ادامهٔ تحه‬ * .‫اة هه‬ -Da
 in Pſal.cxvii. ot.ix. 2;r
pauid. Vnde ait: Et fui flagellatus tota Pfat. ys,
die. Sed vir fapiens,qui intellexit cafti•
gationem illam fibi Domini profuiffe,
ait: [Bonitatem fecifti cum feruo tuo
Domine,fecundum verbum tuum.]hoc
eft , Etfi ad tempus amara vifa eft mihi
caftigatio fecundum carnem, fecundum ... I
maeftitiam corporis ; tamen fecundum
verbum tuum caftigatio illa fruâus bo
nitatis attulit. Illam mihi caftigationé Hiere. 31.
intelligo profuifíe, illa caftigatione me -

a vitijs effe reuocatum,illa caftigatione

non diu aliquid in me licuiffe fàgitijs,
pcr illam caftigationem Domini nihil
in me aducrſario licuiſſe,nil morti. De
nique caftigans caftigauit me Dominus, Pfal.117.
& morti non tradidit me; ipfe Prophe
ta memorauit. Caftigatur enim qui re- Hebr. iv.
cipitur:qui autem non recipiuntur,non -

flagellantur. In laboribus enim homi- Pſal,72.

num nỏ funt, & cũ hominibus non Ha
gellabuntur. Ideoq. fupra ait:Quâmbo Ibid.
nus Ifrael Deus re&is corde? Ergo boe
nus ómnibus,quia omnes re&o vült effe
corde.Qgi autem cor declinauerit,ipfe
a fe gratiam diuinæ bonitatis auertit.
Iucunditatem & difciplinam & 66.
fcientiam doce me,quia in manda
tis tuis credidi.
Iuxta Apoftolum xpwo^?y,bonum in
velligimus, quia dixit: Vide ergo boni- Rom, I I.
taté Domini. Iuxta Euangeliü,x£vovör,
- - L 6 íuaue
 25 a. S.JAmbr.enarratio
AMatth, 1 1 fuaue accipimus. Dixit enim:Tollite ie*
- gum meum , quia leue eft:& onus meú,
quia fuaue eft. Dixit enim , τὸ φορτ{ο ν.
pºv xpna riv. Vnde merito bonitaté Dei
ab ipfo quærit doceri,ne forte quis pera
fun&orie accipiens bonum Déum effe,
. in erroribus perfeueret,quòd per mife
Escli. 5. ricordiam Dei ſciat impunitatem ſuis
- dari pofle peccatis,quum etfi indulgeat.
Dominus, tamen fœda eft conuerfatio,
in criminibus femper hærere. Non ergo.
bonitas ifta vulgaris cft,fed quæ fempcr
difciplinae expectet Profcétü.Idcoq. qui
intelligitaltam Dei eſſe bonitatem,do
ceri defiderat etiam difciplinam. Nam.
pleriq. auertuntur a ನಿ! difciplinæ,.
dum eam feueram & trifté arbitrantur;
- ſed perſpicacior ſenſu intelligit quád
Hebr. 12. difciplina fi triftis ad tempus fit, pöfle- .
蠶 fiat iucunda témporibus. Sed.
ef difciplina vel correptio (cucrior, ef&
etiam modcratior. Moderatior , de qua
oße. 7. dicit Dominus:Corripiam eos in audi
tu tribulationis corum . Eftfeuerior.
quæ eft in ira & furore corrcptio.Vnde.
refugiens eam correptionem dicit Da
Pfal.6. , uid: Domine, ne in ira tua arguas me,
neq in furore tuo corripias me, Et Hie
Hiere. 1o. remias:Corripe nos Domine in iudicio,
º Hebr. 12. & non in furore.Omnis ergo difciplina,
º etfi ad tempus habeat amaritudinem,
.. , . habeat perturbationem, poflea tamen
Pacificos fructus generare conſueuit . . .
! ~ … -- * - …v. $ºd.
 în Pfal exviii. ot?. ix. 2 şş
Sed qui petit doceribonitatem & diſci
plinam, debet petere ctiam fcientiâ do
ceri. Nifi enim habeat fcientiam, mole
£a eft difciplina, molefta correptio.
Quid fit fcientia, doceat te Salomon, _ .
qui ait de Domino Dco noflro : Ipfe Sapien. 7.
enim mihi dcdit eorum quæ funt cogni
tionem veram. Et alibi hic idem Pro
pheta ait:Quj docet hominem fcientiâ. Pfal.93.
Qui autem petit fcientiam,credit man
datis Dei. Aliud eft autem in mandatis, * º

Dei credere,aliud mádatis credere.Qui

enim mádatis Dei credit, cito efficit vt
ſit in mádatis Dei,8 in ipſis couerſetur,
Per fidê igitur fcientia adfumitur , per
fcicntiä difciplina. Qgod enim fcimus.
lacere Deoºpofîë,in eo nos cóucrfatio,
ipfa delectat.Deniq.fcriptú eft: Noftra Philip, 3
autem cóuerfatio, in cælis eft. Præce{sit -

fcientia, fequuta eft c6uerfatio. In mani

datis auté Dei crcdere,cft in ipfis effe,&,
credcre quia vera fùnt. Nifi enim cre
dideris mandatis Dei; eorum vtiq. fcfen,
tiam , quæ per mandata Dei docemur »,
babcre non poteris. -

Priufquam, humiliarer ego de- 67- ***

liqui: pfopter hoc verbum tuum.
cgo cuſtodiui. . . . . . . . . .”

Priufquam humiliarer ego deliqui, 1,

Alia editio habet: Priufquám bumiilia-.
rer,ego nefciui.Vnde putât aliqui quòd .
anima hominis hoc ੰ ாழ
-
 254 $.4mbr.enarratio
humiliarer, vt in hoc lutum corporit
introirem, tua quæ non legeram, man
data nefciui. Sed quia Scptuaginta vi
rorum fententias magis fequitur Eccle
fia,& hic fenfus cft planior , & nihil of
fcnfionis admittens quod pofsit aliqui
bus fcrupulum comthouere : ideo acci
piamus,humiliarer ita distum, eo quòd
* * peccato videatur humiliatus. Propter
peccatum enim tétationes fæpe nafcun*
G***f 3· tur. Deniq: Adam & Eua póft culpam
vtiq. eieâi funt. Ergo humilitatis no
ftræ caüfa peccatum eft,vel humiliatio
nis, non enim hoc fugio. Poteft enim.
de aduerfis plerumq. intelligi humili
j•***•7τ• tas, vt eft illud: Bofium mihi quòd hu
miliafti me , vt difcam iuftificationes
j*?**•9*• tuas, &, Nifi lex tua meditatio mea fit,
tunc forfitan perifsé in humilitate mea.
Efal·141. &,Humiliatus fum valde.Hic ergo ofté
dit humilitatem ortam eſſe de culpa. Et.
quia 蠶praecefsit , ideo humiliatum ）
fe oftendit, hoc eft, attritum tentatio
nibus & aduerfis , & traditum anxieta
tibus : quemadmodum & ille qui tradi
s.Cor.$. $ tus eft a Paulo in interitum carnis, hu
miliatus vtiq. eft,vt poftea poffet recó
ciliationem mereri. Sed quamuis hu
militas ifta,hoc eft,velut qüaedam deie
άio perturbationis,non virtutis fit;vir
tutem tamenfaepe generat,&6t nő poe
º na,fed remedium delinquentis. Nam G
Peccatis tuis, tribuas quòd humiliatus.
* * * es?
 in Pſal.cxviii.offix. 255
es, quidquidacciderit, in te retorques;
& ex eo incipies effe iuftus, quia te ipfe • • ;;
códemnas. luftus enim accufator eft fui Prov. 18.
in exordio fermonis.Nec potes indignú
te iudicare humilitate , qui propriaTer
rata cognofcis, in quibus erubefcendo
non vtiq.extolleris,ſed humiliaris. Vi
des ergo quia ideo humiliatus es , quia
deliquiſti, 8 non ſeruaſti eloquia Dei.
Vnde ferua diligentius, ne peccès, ne >

iterum quia deie&tus fis, triftitia abfor- ».c.,, A.

bearis, & fiat tibi deie&io tua incremen *

tum iniquitatis,quæ deberet corre&io

nis effe occafio. Etenim in tentationi- -

bus homo, ficut aurum in conflatorio sapi. 3.”

comprobatur.Vides Propheta quid di
cit: [Priufquam humiliarer,inquit, de
liqui.] Iurc ergo tentationibus traditus
eſt,quoniam delinquebat. Delinquebat
autem , quia Dei eloquium nó tenebat. * ..
Verum inde ordinem emendationis in
uenit, vnde culpa procefferat. Coepit
efe fubiectus eloquio diuino, & culpa . ...”
defiuit. -

. Bonus es Domine,& in bonitate.s.

tua doce me iuftitias tuas.
Etiam vfus difciplinæ fæcularis ac- , , , :
eepit,vt vnufquisq. iudicem fuum lau
det. Vnde Apoftolus fequens diuinarú.
ordinem fcripturarum,cúm diceret caw
fam,ita coepit: De omnibus quibus ac- Аći, 26.
cufor,rex Agrippa,a Iudæis,èftimo 蠶
*- . e
 256 S.JAmbr.cnarratié
- felicem, apud te incipiens ratiohem red
hid dere. Et infra: Credis rex Agrippa pro
.* * *** phetis?Scio quia credis.Ergo fi laudan
tur homines,in quibus plerum.q. aliena
laudantur : quanto magis vmuſeguiſque
Dei fibi gratiam conciliare debet, vt di
cat:[Bonus es Domine* ]Nam fi hoc dia
catur homini, vt effe admoneatur qued
forfitan non fit ,& bonitatis etiam ipfe -

prædicatione mitefcat,tcrroremq. immi

.* tis deponat afectus: quanto magis Deo
Pfàl. 1o3. laus füa eft deferenda, qui nifi bonus ef
fet,fuper terram ftare quis poffet? Pro
iuc. 1 8. prium autem Dei eft vt bonus fit . De
matth. 7. niq. in Euâgelio habes quia arbor bona
fru&us bonos facit. Früάus eius angeli
*. funt,fru&us eius homines funt:hocef,
rationabiles fan&i, fi Domini præcepta
cuftodiunt. Fru&us eius funt ij qui na
fcuntur in terris, fru&us eius funt vir
tutes hominum. Merito ergo arbor bo
ma bonos fru&us facit. Priùs igitur ra
sem. 1 1. dix laudetur, vt fruétus pofsit probari.
Matth. 7. Sed & alibi ait idem Dominus Iefus* Et
] Pater vefter , qui bonus eft, dabit bona
•' data petentibüs fe. Sed quamuis bonus
Deus fit ,cuius etiã amara plus profùnt
*br. 12. 6 non enim inferuntur vtrioceânt, fed
vt corrigant) rogatur tamen vt in bo
nitate füa doceat nos iuftitias fuas.Có
fidera medicum vtilia apponentem me
• dicamenta vulneribus, éa tamen quae
mordeantvlceris virus: aut certe ferro
 în Pfalexviii.oti.îx. ş7
utrefaéta refecantem : cum in eo ipfo
ណ្ណ fit medicus,quia vtilitatem ope
ratur ægroti,& facit quod prodeffe fio
uerit: tamen quia æger dolorem aut nô
vult aut non poteft fuftinere propter
infirmítatem afectus fui, rogatvt me
dicus eum quadam bonitate & fuauita
te fua curet, & non afperitatem adhi
beat medicamentorum, non ferro inci
dat vulnerum fibras : aut fialiter non
poteft, vt cum moderatione faciat , &
15: quadam fubtilitate mitiget vim dolo
)r0 ris. Et ideo in Euangelij bonitate me
Ꭰè lius docenturiuſtificationes Dei,quàm
յր: in legis feueritate. Opus autem iufti
tiae iuftificatio eft. Vnde fcriptum eft.
gt
efi quia Pharifæi fe iufìificare noluerunt, Luc, 7.
阿 tion baptizati baptifmo.Ioannis. In eo.
ſº enim iuftificationem non fecerunt,quia
* poluerunt agere pænitentiam deliâo
ram: quam Propheta in bonitate vult
agere,vtei fiat peccatorum remiſsio ſi
ne atrocitate damnationis, cum remiſ
fionis gratia. - --

" Multiplicata eſt ſuper me ini

quitas fuperborum : ego autem in :

toto corde meo fcrutabor manda

ta ttia.…. º . . . * - ‫ ﻧی‬- r;

. Quanto magis quis Deo feruire de

fiderat,tanto fiagis in fe excitat aduer
£arios:&tamquam athleta, fortis coro
'nam iufìitiae reportare defiderans, irri
*: * .
º - taß
 258 -$.J4mbr. enarrati6
tat in fé plurimos& lacefsit, qui inui4
dent noßro profe&ui. Quod etiam in
poterioribus euidenter ofendit. Cum º
*/^l. i 19. odio habentibus pacem, eram, inquit,
pacificus. Nihil tâmé tranquillitas eius
proficiebat , vt eos qui pacem oderant,
fua tranquillitate componeret, & eorũ.
ibid. ftudia comprimeret. Cum loqüebar il
lis,impugnabant me gratis:hoc cft,cum'
caufas impugnandi non habcrent, ta-,
men impugnandi ftudium non depone
- bant. Ita ergo multiplicantur fiiiene-,
*իեմ: 6. quitiæ fpiritales, fiue homines,& mul
tiplicatur iniquitas eorum fuper iuftü.
Verbi gratia, fi filium iuftus amittat;
(quod faeculi vfu faepe cótingit) fi amit.
tat patrimonium,vél diuerfis afficiatur
b incommodis rerum , vel corporis infir
1ob. 4. miratibus, tunc dicunt fuperbi: Vbi efk
i** 35. ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉricoria?Ecce quia
fic multatus eft , ecce quia ei innocen
tia fua nihil prodeft.Ideoq. ad vitæ hu
J°?. *, ius fpecimen'extrahenduiii,tres illi fan
Job. 16. &o rob ſpecie amici, obtreStatione auté.
inimici, probitatis atq. iuftitiæ eius in
uidi,exprobrantes grauia opprobria có
Iob. 19. gerebant: & qui venerant ad confolan
dum,infultare coeperunt. Sed iuftus his
Iob. 3*. non mouetur,ideóq. nec Iob frangeba
- - - tuf. Deniq.in amifsionibus filiorü vel
Iob. 1. patrimonijáicebat:Dominus dedit,Do
ininus abftulit:fit nomen Domini bene
dictum. Ergo & in aduerfis pofiti dica•
IIlu SS
----
**.*.*
 în Pfal.cxviii.oti.ix. 2 ş9
mus:Bonitatem fccifti cum feruo tuo.3.ver.6;,
Poteft enim Dominus in melius mutare
quæ fa&a funt, vt Iob fan&i habemus Iob. 42*
èxemplum: & quæ amiffa funt, reddere.
Poteft quis & amifsis filijsgencrare mea ibid.
liores. Numquid Deo eft difficile me
liora donarc? Poteft etiá fi nihil donet,
hoc ipfo tamen iufto effe profpe&um ,
fi forte futuri improbi rapti funt, ne Sapie. 4.
mutaret:malitia cor eorum.Similiter&
de patrimonio, quaſi non videamus plu
rimos propteropes patrimonij in peri- Eccls. $s
culum falutis effe dedu&os,plurimis ex .*
diuitiarum abundantia ortam effe cau- 1 *

fam peccandi, Qui enim nô habet quod Èêt;. 11.

donet, adfcribi ci culpa nó ဖွံ့ဖြိုး
quòd
non donauerit. qui aütem habet, quod a.Cor. 8,
donct , & non dat , vtiq, obnoxiusefie
incipit peccato.
Coagulatum eftficut lac cor eo: 7o.
£um:ego autem legem tuam medi;
tatuS futm, - - * > * ,
Subtile cor fanStorum, coagulatum
eft vero cor fuperborum. Vt enim lac , :;
natura fui purum, peciofum atq fin
cerum cſt,ſed corruptione coaceſcit:ſic
mentis & cordis humani natura pura,
fincera, perfpicua eft prius quàm vitio
rum admixtione coalefcat. Coagulato
enim la&e fit quædam concretio , nec
fuauitatem habens eandem, nec gratiâ.
Ita bomines, qui ante fedulitate gra
-- -- tiæ,
 26o $. JAmbr.enarratio
refef.2. tiae,fuauitate verborum, la&is fpeciens
Præferebant, nulla inuidia corrúptam,
6 coeperintinuidere, coagulaturin vi
tium cor eorum,& fit de fùauitate ami
----
citiæ amaritudo maleuolentiæ,& infua
uis quidam horror inuidiæ. Ergo coa
gulatum eft corper fuperbiam, per in
uidiam , quæ lenitate naturæ fuientemi>
beneuolentiam malitia concretione vi t
tiarunt. Iniquorum ergo cor coagula
tur,iuftus autem humiliatur, legis præ
2. “... ccpta meditando,qui habet huiiiilitatis
magifterium... ;i7 . . . . . .; … …,
„71, ." Bonum mihi quöd humiliafti
' me,vtdifcam iuftificationes tuas.
s.Cer, ix ! Hoe ſequutus Apoſtolus:Placeo mia
hi, ait, in infirmitatibus, in iniurijs, in
necefsitatibus, in perfecutiónibus, in
* **
--- anguftijs.Cum enim cofnplacet in infir
mițătibus ,& non frangitur animo, neç
ceditiniuriae,difcere iuftificationes Dei
& meruit & impleuit. Ergo hic, [hui.
miliafti me,] hoc eft, diuerfis teritatio
ftiere.3 1. hibus & incommodis exercuifti. Quod
aperuit &Symmachus , fcribens : Pfo
fùit mihi quòd affli&us fum , vt difceré*
iuftitias tuas. Ergo qui hurnihatur,non
deijciatanimum, neq: frangat, ſèd tåå
- * * . ខ្ស proficiat', vº ſuperbum
umilitate mitiget, infolentes mo« :
fùa -

rumfeueritate confundat,contumelio
ſos patientia ſua frangat, auaros non-º
***** ** * Illllllº
 in Pfl. cxvii.oč.ix. , 161
numquam etiam æquanimitate difpen
dij a iurgij intétione deducat. Sic enim
醬 iuſtificata eſt ſapientia a Luc. 7. "
fiíijs fuis,áum Chriftus ſe offert ſuppli= .
.. : s
cio,dcdit iniurijs,non ſubducit opproe Eſa.5o.
brijs, nec a confufione ſputorum auer
titfaciem fuam:& ideo omnes fapientia
fua inſtruxit,& liuore fanauit. I. Petr. 2 •

' Bonum mihi lex oris tui, fuper 7*.

millia auri& argenti.
... Non quicumq. hoc dicit, immo ra
rus hoc dicit:id cft, qui legem Dei auro Baruch.3.
atq. argéto præfert, qui poteft propter
legem Dei omnia relinquere. Sed nec
Chriftus hunc reperit,nifi de ijs quos ip • ' '*
fe docere dignatus eft. Petrus fioc die
xit,& probauit cffeétu, quia pluris legé
quàm aurum habuit. ldeoq. ait:Aurüm A&i.3.
& argentum non habeo. Non auarus
hoc dicit,qui defoffo auro incubat. Nó
gicit pecuniofus , qui quotidiana emo
lumenta ſollicito rimatur affectu, qui
quotidie opes aggerat, qui hereditatis
tendit aucupias qui circa œgrotantis le•
&ulum indefeffas exercet excubias. Hic ,
saliqui legem oris Dei tamquam, legem
verbi Dei accipiunt , vt fi dicas: legeris
qcxteræ Dei, Bene crgo & hoc cofiue- .
nit Petro dicenti: Verba vitae aeternae Isan. 6.
habes , & nos relinquemus te? hoc eft;
[1.exoris tui fuper millia auri & argéti
*ft
's--
> J &Poíiumus tantum deferereնԱIIց
-
box
 182 ‘S.JAmbr.enarratio
num ,& faeculi huius emolumenta ea*
ptare ? Sed Moyfes lex oris Dgi potef.
Νum, 12. dici , per quem Dominus loquutus eft,
Exod. 19. & dedit legem. si
- .# - • " º . ;
In oiionarium decimum enarratio.
! iod.
Ecima littera apud Hebræos Iod,
- quæ Latina fignificatione Confef
fio dicitur,vel certe Defolatio. Nec di
- fcors ac diffonans videtur interpreta
•' ' • • tio. Siquidem qui defolati funt jcitius
confitentur.Magis enim fecundis rebus
- animus cxtolli folet: cum autem vrge
Pfal.77. tur aduerfis, tunc demum implorat åu
º xiliü. Nam in ijs quae humana ſunt,hüc
vfum cffè cognofcimus,vt cui fuccedüt
濫 , afíimus elatior fit:cui muridi
uius infefta íünt ex potentia alicuius
aduerfa,tunc confugiat,tunc opé que•
rat, vt vel rogando fuperioris mitiget
poteftatem, vel fe viribus armet adjun
άis, ne quafi inferior potentioris viri
bus opprimatur. Deniq. Hieremias ſub
rhren. t. hac littera fic ait : Manus fuas extendit
點
tribulat,in omnia defideria eius, Vi
it enim gentes introeuntes in fanâifi
- cátionemi fuam, quibus mandafti ne in
* , . tf6irerit ih ecclefiam tuam. De Hieru
falem;vtiq. hoc dicit Propheta, cuius
deploratiærumnam, cuiuspræcefsit de
'* folatio ac defütutio,vt pofteafequere•
...! sº ...i - tur
 în Pfălcxviii.oti.x. **;
Çዞ rür confefsi6. Caftigat enim Dominus Hebr. 1*
te! omnem filium quem recipit. Receptu
t! rus igitur Hierufalem,ante captiuitatis
flagellauit ærumnis. Nimium enim in
ſoleuerat, & inflato ſeſe corde iactaue
rat,vt capút tenere non poffet Dominü Coloff. $•
iefüm,ideft, humilitatefi, gratiam, iu- * °
fìitiam, fapientiam : hoc cft , veræ fidei
magifterium non teneret. Et ideo Do
miiîus caftigauit eam , qui moderator
omnium nouit quemadmodum vnum
quemq. caftigct. Vt enim medicus gra- • * . .
ûiora vulnera afperioribus medicamen
tis curarc confueuit , ita & Deus no
ftcr grauiora
caftigat. peccata
Sedipfa maioreadfeueritate
caftigatio falutem - s
proficit. Dixit enim Dominus: Percu- Deut. 32.
tiam,& cgo fanabo. Deniq. de Hierufa
lem fpé çoepit Hieremias propheta pro
mittére. Narn in pofìerioribüs fub bac
littera ait: Dabit percutienti maxillam Threm. 3.
fuam,& fatiabitur opprobrijs. Dabit in
fcpulturam os fuum,fi tamen eft fpcs, In
Euangelio, Dominus Icfus docens vir- -

tutem infignem patientiæ, ait : Qui te Matth. ;.

Percuſlerit in maxillam, praebe ei & al- , -
teram. Vult enim di(cipulos fuos & in•
iuriarum efle patientes, nec referirefa
cile; ne dum ferire potensiniuriam fa
cerct;indicium humilitatis non exhibee
ret. Paticatia cnim humilitatis indiciunt;
*ft. Et ideo quoniam defolata erat ac
aeftituta Hiëìuíálé: Dabit, inquit,per- Thren. 3.
-ു. - -- - - CԱտ
 164 s.Ambrenarratio
thren. 3. cutienti maxillam ſuam; vt non ſe ſub
ducat iniuriae,nec declinet caedis dolos
rem , fed percutienti maxillam offerat.
Vtrűq. intelligi poteft, ſiue ei qui per»
cutere incipiat,{iue ei qui iam percúfíe
rit, vt illud euangelicum compleatur:
iattb. 3.
C}ui te percufferit in maxillami, præbe
ei & alteram. Et prophetice hoc poſitä
eft,vt doceret Hierufalem, hoc eft,ple
bis Iudaicæ ecclefiam non aliter effe fer
uandam,niſi per Euangelij diſciplinam:
εβ. 52. vt cum coeperit Euangelij praecepta fer
uare,& operibus in plere mandaíü Do
mini Iefu , tunc iugum captiuitatis de
fuae animae ceruicc deponat,& fe fubdat
Thren. 3. iugo Chrifti. Et fatiabitur , inquit, op
probrijs. Non dixit,Subibit opprobriü,
Pacile eft enim vnam aut alteram con
tumeliam fuftinere. Addidit :Satiabitur
opprobrijs ; quo facilius Domini mo
ueat mifericordiamyopprobriorum cõ
plurium deformitate miferabilis.Qu9d
vtiq. ex libro Regnorum potes intelli•
1. Reg. I6. ere. Quippe cum conuiciaretur Semei
lius Gera fan&to Dauid,virum fanguis
nariü appellås, & malediceret ei quan
do fugiébat filium fuum Abeflalon:pare
ricidâlia ad tempus bella declinans ta
cebat rex,& fumimum patientiæ infigne
præftabat. Etenim cum tentationis fuae
tempus intelligeret, vt ei parricidale
præfium moueretur, magis fiumilem fe
volebat videri, quo Domini mitigaret
- - offen
 in Tſal.cxviii. off.r. 26 f
offenfam, quàm exafpcrandum eius ar
bitrabatur in fua tentatione iudicium,
fi forte ſuas iniurias vltum iret . Vn
de & populi duci Abeffa vindicare cu
pienti ait: Quid mihi & tibi cft fili Sar Ibid.
üiæ? Ideo maledicit mihi,quoniam Do
minus dixit illi vt maledicat. Ecce fi
lius meus qui exiuit de vétre meo,quææ
rit animam meam. Si autem modo ex
traneus maledicit mihi,dimitte illum vt
maledicat,quoniam Dominus dixit illi;
vt videat humilitatem meam : & retri
buet mihi Dominus bona pro malediéto
hoc. Quod & prophetico dixit fpiritu,
& probauit euentü. Cum enim repleta *

fuerit humilitas , peccatum foluitur. *

Deniq. & in Efaiæ libro habes quia di

xit Dominus: Sacerdotes loquimini ad Ep. 40s
cor Hierufalem:confolamini eam, quia
replcta eft humiliatio eius,folutum eft
peccatum eius: quia accepit de manu
Domini duplicia peccata füa. Aduertis
igitur quia vbi defolatio, ibi humilitas.
Defolationem enim fequitur humilitas Prou. 29.
iufto ordine,humiiitatem patientia, pa Ea.i;...
tientiam Probatio , probationem con-2.pet. Ie o

folatio.Quod habes & in Apoftolo fcri

Ptum:Ouia tribulatio patientiam ope-Rom.5. "
ratur , patientia autem probationem ,
Probati9 autem fpem : fpes autem non * ... --
confundit,quia charitas Dei diffufa eft
in cordibus noftris per Spiritum fan&ά,
qui vtiq, noſtrorum conſolator eſt af
M fe
 266 S.JAmbrenarratio
Thres. 3. feétuum. Quod autem ait: Dabit in fe
pulturam os fuum ; oftendit quandam
fupra modum patientiæ taciturnitaté ,
vt tamquam fepeliat os proprium ne
loquatur,& velüt quodam aggere virtu
tum obftruat, ne vocem doloris emit
tat ; tantum pondus afferens patientiæ
quam fpes foueat,vt vocem ipfam velut
bufto quodam ac tumulo fepeliat ac in
cludat, quam nulla extorquere, nulla
excitare pofsit iniuria. Huius ergo lit
terae interpretationem, v t potuimus;,
explicauimus : veniamus ad Pfalmum.
Manus tuæ fecerunt me, & para
uerunt me: da mihi intelleétum vt
difcam mandata tua.
Magno cómendationis exordio vfus
eft,vt opus Dei efle fe diceret , quo fa
cilius circa operis fui gratiam fauor in
clinaretur au&oris. Grandis enim præ
rogatiua eft in rebus humanis , vt ali
quis operibus & beneficijs faueat fuis:
nec meritum fpe&et alienum,fed in fuae
gratiæ munus intendat,ne videatur ab
fogare quod ipfe donauit. Itaq. etfi de
Сет.2 е luto corporis noftri fubftantia fit , &
- - -

sap.7. carne induanur, corpus oſsibus inte

§§, %6. xatur & neruis; tameň quòd fimus pre
r«i;. 17. tiofißimum opus Dei, nem9 dubitaue
rit. Nam & fabricam ipfam humani cor
poris fi quis confiderare velit,nihil po=
terit in terra pretiofius iudicare. Eft
- en inn
 in Ρ/al.cχνίij.off.α. . 267
enim homo ftatu celfus, vultu decorus,
caefarie gratus : non in aluum ceterorú
more curuatus animalium, fed ipfo na
turae iure ſublimis, qui in calum libero
fpe&tet obtutu, nulla captiuæ feruitute
ceruicis depreffus in terram , fed tam
quam propriæ confcius libertatis, & lo
cuples fui teftis auctoris. Verumtamen
in ceteris animantibus membrorum for
- - - w
ma laudetur , in quibus prætergratiam
corporis nihil eft aliud quod requira
tur. Homo in eo eft pulchrior,quod nó
videtur;non in corpore, quod videtur:
in fe habens æternitatis gratiam, & præ
fentium venuftatem. Quæ enim viden 2. Сer. 수•
tur , temporalia funt : quæ autem non
videntur, æterna. In hoc terreftri ho
fpitio indutus habitatione cælefti , cui 2. Cor. s.
盎 cópetit & in terris videri , & Deo
coniungi. Magnü fane munus,fi fe ipfe
cognofcat , & quædam forma iuftitiæ ,
mundo magis quán fibi nafci. Vnde Sa
lomon ait:Grande homo, & pretioſum Proh, 2o.
vir mifericors:virum autem fidelé opus
eft inuenire.Et vere magnus eft qui diui
ni operis interpres eft , & imitator Dei.
Homo eft enim qui potuit dicere: Imi 1.Cor. 1r.
tatores mei eftote , ficut & ego Chrifti.
Terram excolit,mari tamquàm poßef
fione vtitur,cæli ornamenfa graúdis mi
ratur affertor. Euanuerat rerum natu
ra,nifi qui ea vteretur,diuina prouidem
tia eſſet adiectus. Deniq poſtquam fe
-
M. z. cit
 268 S.JAmbr.énarratio
Gem, I • cit Deus cælum & terram & maria , po
fteaquam omnia reptilia,volatilia,ani
mantia protulit, hominem fecit, quem
animantibus viuentibus anteferret. De
quo non immerito cæleftis fententia rc
Ibid. -fultauit: Faciamusnemhominem ad imagi
nem & fimilitudi noftram . Cetera
dixit, & faéta funt:mandauit , & creata
Pſal.148.
funt:vt homo fiat,fpecialis quidam Dei
accedit hortatus, vt tamquam laboran
¢is Dei in huius munere creaturæ figni
ficetur operatio. Deus quidem ex pers
laboris eft, fed tamen fcripturæ vérba
quid aliud, nifi fludiofam fui ob gratiâ
operationem eius oftendunt ? Ergo fi
Eccli. 17. Deus maiore quod am ftudio te creâuit,
cur ipfe tui ftüdiù derelinquis ? Si Deus
in telaborauit,qui laborare non nouit,
cur ipfe.fugitans fis laboris ? [ Manus
tuæ,inquit,fecerunt me, & parauerunt
Pfal.137. me.] Clamat ad Deum Propheta:Opus
tuum Domine nc deferas, non derelin
quas. Te auétorem conuenio, te teneo
conditorem, præfidia aliena nó quæro.
In adiumentum accingere,qui accin&us
es vt creares. Dic ipfe Dauid quid fen
feris,cur dixeris: [Manus tuæ fecerunt
me.jSed dixifti inferius:Domineiaretri
bues pro me , Domine mifericord tua
in feculum, opera manuum tuarum nő
omittas. hoc eft dicere : Beftias non fea
Gem, I »
cerunt manus tuæ, fed dixifti:Producãt
aquæ reptilia animarum vinentium : &
pro
 in pſal.cxviii.oft.x. 269
produxit terra fecundum genus qua
drupedia,& reptilia,& befias terræ.Me
autêm , inquit, fecifti, me tuis manibus Iob. 1o.
figurafti: hoc eft , non figurafti beftias
miánibus tuis,non reptilia, non volati
lia:[me autem fecerunt manus tuæ , &
parâuerunt me.] Non mediocre opus
eft quod paratum eft , cum fapientia
vnumquodg.difponitur & paratur.De- sapi.8.
niq· fapientia dicit:Cum pararet caelos, Prou. 8.
cuin illo eram. Quod de hominibus di
cit idem Prophéta : Vox Domini præ- Pfal. 28.
parantis cerdos. Quæ vox Domini Dei
eft , nifi, Faciamus hominem? Qui funt Genef. r.
ifti cerui, nifi inimici ferpentibus, qui
ſuper aſpides ambulant, & venena non Pſal.9o
fentiunt?Non vile igitur,non corpora
le arbitror quod parauit Deus. Nofce
te ipfum homo, tuæ animæ dicitur in
Canticis canticorum : Nifi cognoueris Cant. 1.
te formofa in mulieribus. Cognofce te
anima, quia non de terra , non de luto
es,quia infufHauit in te Deus , & fecit Genef.z.
te in animam viuentem. Opus magnifi
cum eft homo, Dei infpiratione fórma
tum. Attéde tibi,vt lex dicit:tibi,ideft, Deut. 4.
animæ tuæ. Sæcularia te & mundana ne o 15
teneant, terreſtria non morentur. Ad
illum tota intentione feftina , ex cuius
infpiratione confiftis . Grande, inquit, Preu• 2o,
homo, & pretofum vir mifericors: vi
rum autem fidelem opus cft inuenire.
Difce homo vbigrandis,vbi pretiofus
ò” M 3 fis.
 276 S.Ambr.enarratio
Eccli. 17. ſis. Vilé te terra demonſtrat,ſed glorio
fum virtus facit,fides rarum,imago pre
tiofum. An quidquam tam pretiofum
quàm imago eft Dei? Quae primü tibi fi
dé debet infundere, vt in corde tuo re
fulgeat quaedam au&oris effigies:ne qui
mentem tuam interrogat, nö agnofcat
auôtorem. An quidquâ tam pretiofum,
quâm humilitas,vt naturá córporis ani
maeq perfpiciés,altero te fubijcias, alte
Gen. 8. ro te recognofcas?Prona in vitiú carnis
illecebra;mifericordia fuadet quia quod
afteri contuleris, tibi foluis:quidqüid a
te procedit, in te recurrit: & quidquid
feceris,tibi proficit. Viuacis afiimæ vi
gor, fenfus rationis & intelleétus capax
atq.iudicij,vt digna domus tanto habi
tatore videatur, nő amittet fuae praero
gatiuâ naturæ, vt hominis nomen amit
S.p.2. tat.Scriptura enim eum hominem dicit,
qui eſt ad imaginé & ſimilitudinem Deir
peccantem autem nó hominem, fed aut
Hiere, ș. ferpentem, aut cquum adhinnientem
Ijal 43. feminis,aut vulpeculam,aut iumentum
Ijal. §1. vocare confueüit. Nolite fieri ficut
equus aut mulus, quibus non eft intel
le8tus . In camo & fræno maxillas eorú
conſtringe, qui non appropinquantti
Luc. 1 3. bi. &: Dicite huic vu!pi. de Herode in
Luc. 3. quiens. Et generatio viperarum a Ioan
*
ne plebs hóminum dicitur.Magnum era
go opus Dei es,o homo,& magnum eft
quód dedit tibi Dcus. Vide ne quod
- * --> Deus
 in Tſal.txvii).0tt.x. αστ
Peus tribuit, amittas. Magnum illud
„munus,quòd cs ad imaginem Dgj:& hoc Prow. vo.
in te punitur magis.Deus enim Mon pua
nit fimilitudinem fuam , fed eum punit
: qui ad fimilitudinem Dei fa&us , hoc
quod accepit , feruare non voluit. Pu
nitur ergo illud quod ad fimilitudinem
Dei effè defiftit , hoc eft,peccatü tuum.
Nam fuam Deus nó damnat imaginem,
nec illam in incendiü mittit æternum,
-{ed magis vindicat imaginem fuam de
eo qui imagini illi fecit iniuriam, vt per
: malitiam quod eras, homo effe define
-res,& non feres mulus ex homine. Vina Pfal.3 t.
dicatur ergo imago,non condemnatur.
Vindicatur quafi expulfa , non conde
mnatur quafi rea. Poftquam enim pec
.cafti , aliud cffe coepifti: & illud quod
eras, effe defijfti . Quomodo igitur pu
nitur in te , quod in te non inuenitur?
Nam fi inueniatur in te imago Dei & fi
militudo , non fupplicio incipis dignus
effe, fed præmio.Ita imago illa qüa ad
imaginé & fimilitudinem Dei faćtus es,
non côdemnatur, ſed coronatur. Con
demnaris autem in eo, quòd ipfe muta
tus es,vt fieres ex homine ferpens, mu
lus, equus, vulpecula. His efiim nomi Pſal. 48
nibus iam nos fcriptura damnauit,quia
exuti cæleftis imaginis ornamento, étiá
pomen hominis amittimus,qui gratiatn
'hominis nqn tenemus. In aliquibus ta
men codicibus inuenimus:LManus tuæ
M 4 fece
 272 S.JAmbr.emarratio
fecerunt me,& plafmauerunt me.1 Nec
Iob. 1o. iftud aÆgnum,quia & Iob dixit: Manus
tuae plafmauerunt me & fecerút. Vnde
Pſal. 102. & hic edicitur, vt memincrit Deus quia
puluis fumus: vt vberioris gratiæ mu
nus infundat, nec infirmum opus defe
rat. I Gubernator flu5tuante nauigio
lus laboris impendit,quâm cum fecun
do labitur flu&u, aut ventorü flatu fup
paro profperåte procurrit.[Manus tue,
inquit, plafmaucrunt me.]Manus dicit
pluraliter, non manu. At vero alibi
Eſa. 4*. ait: Ego manu mea folidaui cælum. &:
Ff4. 66. Manus mea fecit hæc. In hominis con
ftitutione videtur non abundare, quod
toti mundo vt fieret abundauit.Cælum
Ιού. το.
vna firmauit manus, vt fcriptum eft: &
vtraque Dei manus hominem figurauit,
Gen. I -
vt legimus. Cælum non ad fimilitudi
nem,homo ad fimilitudinem. Angeli
Hebr. 1. ad miniferiü, homo ad imaginem. Efto
vt & angeli ad imaginem , fcriptura ta
men de homine löcuta eft qüöd fit ad
imaginem. Habemus enim aliquid quod
fortaffè angeli non habeant. Vbi enim
Кот.5. abundauitTpeccatum , fuperabundauit
gratia.Nobis eft natus Chriftus ex Vir
Eſa. 9. gine. Legimus enim: Puer natus eft no
bis,filius datus eft nobis.Nobis carnem
Hebr. 2.fufcepit, immo potius nos in illa carne
fufcepit, quando filium hominis in Dei
Арос.8. ſede conſtituit. Non lego angelos in
Dami. 7. Dei ſede niſi ſtantes, niſi
.
வளிஆ e с
 in Tºfal cxvii.ot. r. 273
deferentes. Non lego angelos, ſed ho- -

mines confepultos Chrifto, & in Chri- Ram. 6.

fto refufcitatos. Deniq. ait Apoftolus:
Quia conuiuificauit nos in Chrifto, cu Ephef.z.
iusgratia eftis faluificati,& fimul fufci
tauit , fimulq. fcdere fecit in cæleftibus
in Chrifto Iefu. Filius ergo hominis ad
dexteram Dei, non angelus , non ar
changelus, nec Cherubim & Seraphim.
Illi lăudant , filius hominis fedet. Fi- Marc. 16.
lius hominis angelorum ore laudatur, Efa. 6.
quódangelos malos vicerit, de nequi- -

tijs fpiritalibus quæ funt in cæleftibus, Ephef. g.

triumphauerit: quòd fecerit fimiles an* Hebr. i.
gelorum homines,in quibus ante erant Арос. 5. -
£9ntagia mortuorum. Verbo, inquit, Pjal.34.
IDomini cæli firmati funt,& fpiritu oris --

º, eius omnis virtus eorum. Homo quoq.

fpiritu Domini perfe&ionem vitæ,con
fummationemq. virtutis accepit. In
fpirauit in eum Dominus fpiritum vi Gen. 2.
tæ, & fa&us eft homo in animam viuen• ,
tem.Vita ergo noftra coepit ex infpira- *•
tione diuina : fed vita hæc fecefsione
animæ corporisq. diffoluitur, infpira
tio autem diuina non foluitur. Et ideo
intellige aliud effe quod figuratum eft, * * * * *
aliud quod fa&um eft vel páratum.Me
ritoq.dupliciter habes fcriptum de ho- -

mine. Primum enim fcripfum eft: Fa- Gem. 1•

ciamus hominem ad imaginem & fimi
litudinem noftram: & dominabitur,in
quit »vcl Principatum habebit. & fecit'
* * M -
-
5 Deus:
 274 S.JAmbr.emarratio
Gen. 2.
Deus hominem ad imaginem Dei. Se.
cundo autem loco ita fcriptú eft : Quja '
accepit Deus puluerem deterra, & pIar
mauit hominem. Vbi puluis, ibi plaf
matio: vbi autem non puluis, ibi” non
terra, non materia, ſed incorporeum,
fed admirabile: ibi non materia,fed im.
materiale. Quod enim fecundum ima
giné eft,non eft in corpore, nec in mate
ria, fed in anima rationabili. Ibi opera
tur,ibi oftenditur homo ad fimilitúdiné
& imaginé Dei,vbi iuſtitie,vbi fapiétię,
vbi omnis forma virtutis aßumitur. Si
intelligas imaginem,videbis ad imaginé.
sapiem.7. Hom6 enim nô eft imago Dei,fed ad fi
militudinem fa&us.Aliüs cft imago Dci
cir, i. inuiſibilis, primogenitus vniuerſa crea
turæ , per quem fa&a funt omnia. Ille
non ad imáginera , fed imago: tu non
imago, fed ad imaginem- Habes ergo in
tua fubftantia aliquid de imagine & fi
militudine Dei, quod fit diuinæ fimile
imagini. Propterea imago ad cum qui
ER#ch. 34 eft ad imaginem venit, & quærit imago.
eum qui eft ad fimilitudinem fui,vt ite
rum fignet,vt iterú cóformet, quia anxia
Geneſ. 2. fifti quod accepifti. Infufflauerat enim
tibi Deus,vt infpirationis fuæ dono ha
beres gratiam, quam tibi tua culpa fu
ítulerat:fastus eras in animá viuentem.
Audiquid dicat: non in carnem, fed in
animam viuentem.Sed quia peccator fie
&maculum tenere non potuit,&in cri
mune
 in pſal.cxviii.oft.x. 27.5
mine pofitus non fapiebat quæ Dei funt, Matth. i6
£ed quæ hominum;propterea venit Do
; minùs nofter Iefus Chriftus,vt legifti in
Euangelio, & a mortuis refurgens,cum
claufos difcipulos reperiffet, clauftris Iaan. 2.e.
ingreffus eft fhanentibus , & dixit: Pax
vobis. Sicut mifit me pater, & ego mit
to vos. Cumq.hoc dixiſlet, inſufflauit,
& dixit eis: Accipite Spiritum fan&um.
Vides ne ergo qüae mahus fecerint ho
minem,aut quem hominem fecerint? Il•
: lum vtiq. quiem fecundum Chriftum in•
§ duimus, expoliantes veterem hominem Coloß. 3.
: cum a&tibus fuis , & induentes nouum, -

ſ qui renouatur ad agnitionem ſecundü

}: imagincm eius qui creauit eum , vbi n6
eft feruus & liber,fed omnia & in omnia
i bus Chriftus. Chriftum ergo induimus,
: ficut & alibi di&tum eft : Chriftum in- Galat. 3.
- duiftis . Accepimus Spiritum fanâum, Ioan. 2 o.
qui non folum noftra peccata dimittit,
fed etiam nos facit facerdotes fuos alijs Matth. 18.
º peccata dimittere. Ideo ait Propheta:
Tu finxifti me, & pofuifti fuper me ma- Pfal. 138.
. num tuam. Finxit per lutum,pofuit per
, gratiam fpiritalem. licet plerique hünc
, Pfalmum ex perfona di&um Saluatoris
: accipiant. Audi quia manus Domini -

etiam fpiritus dicitur.Clamat Iob: Spi- Iob.33.

ritus diuinus,qui fecit me. Iftae funt ér- -

go manus quæ hominem parauerunt,

Chriftus & fpiritus. Ergo Dominus Ie
fus & corpoiis au&or eß noftri, qui pri
- M 6 mum
 276 S.JAmbr. enarratio
Gen, I. mum fecit hominé ad imaginé,& poftea
Geneſz. de luto finxit ,& voluit faluare quod
fecerat, faluare quod plafmauerat, vt
totum hominem faluum faceret , ficut
Ioan. 7. ipfe dixit in Euangelio : Mihi irafcimi
ni quia totum hominem faluum feci in
fabbato? Quod fpecialiter Ecclefia do
cet , quia non folum anima , fed etiam
caro noſtra ſaluatur. Anima per cogni
tionem Dei, caro per reſurrectionem:
quorum alterum docuit diuini auôtori
lob. 19. tate fermonis , alterum propriæ refur
re&ionis exemplo. Hic eft ergo homo
Sapiem.7. geminæ fubftantiae . Alia eft énim fa&i
fubßantia,alia infufHati.Ifta de Dei fpi
Iob. 19. ritu,illa de limo. Propterea ait Iob:Re
fufcitabit corium méum. quia quod de
limo eft,refufcitatur.Terrâ enim in ter
Gen. I • ram redit : quod autem ftatutum eft vt
principatum haberet fuper cetera ani
mantia,id praeſtantius eſſe intelligis. Lu
ti etiam beftijs nobifcum commune có
fortium eft,& ideo animæ fpecialis præ
Geneſy. rogatiua donata eft, vt homo ceteris
animantibus imperet : fed vt pofsit im
perare,debet Deo cffe fubie&us. Doce
tur igitur feruire , vt ad regnum perue
Rom.14. nire mereatur.Quj enim feruit Chrifto,
placet Deo. Quj feruit Chrifto, feruit
vtiq. veritati, ideo debet nefcire men
dacium.Qui feruit iuftitiæ,debet repel
lere iniquitatem. Qui feruit immacu
iato , débet tenere caftimoniæ difcipii
*** - nam.
 in pſal.cxviii.in ott.c. 177
nam. Qui feruit luci,debet odiffe tene
bras peccatorum. Ergo quia corpus ine
firmüm eft , vifitatiónem Domini po
ftulernus. Vnde Propheta ait: Quid eft Pſal.8:
homo quòd memor es eius?aut filius ho
minis,quoniam vifitas eum? Et nunc in
reliqua verficuli portione ait:[Da mihi
in telle&um , vt difcam mandata tua.]
Spiritalem igitur fe effe cognofcit Pro
pheta pergratiam Spiritus fan&i. Ete
nim intelleôtum dari a Domino,in Apo 2.Tim. 2.
ftolica le$tione didicifti. Propheta vero
primo loco fapientiæ, inde intelle&us Eſa. 1 1.
donum inter munera gratiarum confti
tuit. Et quia vnicuiq. datur manifefta I.Cor. In
tio fpiritus ad vtilitatem, ideo Dei do
num pctit Propheta: [Da mihi intelle
&um,vt difcam mandata tua.] Sed vide
ordinem. Intelleétus præmittitur, vt
fcientia fequatur. Nam nifi quis intel
lexerit,do&us efíe non poterit. Do&ri
nam igitur intelleétus fäcit,non memoe
ria. Nihil enim prodeft multa legiffe,
nifi intelligas ipfe quæ legeris. Et in
Apoftolo poft manifeftationem {piri ಹಿಸಿ.
tus,fermoné fcientiæ legifli poftea fub
ſtitutum, vt ſcias intelle&tum memoriae
præferendum,& illum poffe habere fcié
tiam, cui ante intelleétus affulferit. S1
mul & humilitatem confidera. Si Proa “
pheta intelle&ti dari fibi poftulat, quis
tam arrogans, qui profiteatur în fua
teſtate eſſe intelligentiam? Intellectum
petit,
 ‫ לב‬8 .S Ambr.enarratio
petit, vt ipfe fe nouerit , & naturæ fuæ
pofsit fciré rationem. At illi qui de re
rum natura difputant , cæli fcrutantur
plagas,qui feipfos fcire non pofTunt,pu
tantintelligentiam fine Dei dono poſſe
concedi. Vñde & nos humilitatem de
bemus aſſumere, ne extollamurf forte
vnam aliquam de fcripturis parabolam
cognouerimus:aut quia interdum fecüa
• *
dum litteram
cundum planealiquid
litteram legimus,fi fortc fc
intellexeri
mus, doétrinæ nobis affumamus fcien
* : * tiam. Propheta ille qui accepit Spiritü
s.Reg. 5. fanStum, poftquam vn&us cft in regnú,
º' ' . . vn&us eft in prophetam , centefimum
o$tauum decimum Pfalrnum fcribens,
intelle&um fibi dari pofcit vt mandata
Dei intelligat: & ſcit,niſi a Domino ac
ceperitgratiam, intelligere eius fe man
data non poſſe. In Euangelio quoq le
Matth.13 go quia proponebat parabolas Domi
nus Iefus,& Apoftoli non intelligebät.
Deniq. explanationem propofita para
bolæ poftulabant. Ipfe Dominus Iefus
‘. . . .
j ' cum diceret, vt legifti in libro Euange
mafth. 3. lijfecundum Maííhæum fcriptum:Éea
- ti pauperesautem
fpiritu; fubiecit in poſterio
Ibid. ribus:Qui fecerit & docuerit, ma
gnus vocabitur in regno cælorum,& in
*attb. 7. §lio loco : Omnis qui audit verba hæc,
& facit ea,fimilis erit viro £apienti. Nö
ergo qui audit tantúmodo, fimilis erit,
quifacit quæ audierit. Ergo neque
- qui
 in pſal.cxviii.off. x. 279
[a qui facit fine auditu, neq. qui audit fí
f* fie fa&o poteft effe fapienti fimilis, fed
fi qui audit & facit. Audiamus igitur , vt
# intelligamus ; faciamus, vt intellexiffe
& nos quod audiuimus , comprobemus.
Qui timent te, videbunt me, & 74
I, lætabuntur:qnia in verba tua fuper
# fperaui. -

t; Fortaffe aliquibus videatur hoc effe

: contrarium , quia iuftus dicit:[Qui ti
ië ment te, videbunt me, & laetabuntur.J -

fi: Multis enim iuftus grauis eft cum vide- Sap.º.

n tur. Deniq.in Euangeliopleriq. Domi
& num Iefum videre non poterant , ficut , . .
: Gerafeni rogabant eum vt abiret de re- Luc. 8.
* gionibus eorum: & alij ei tranfitum de- Luc. g.
; negabant, quando tantum per eos tran
* fire volebat.Vnde puto quòd ficut illic
* Iudaicæ forma impietatis exprimitur ,
3, ita hic Ecclefiae gratia reueletur. Pro
£ phetat enim totum orbem replendum
* cffe timore diuino, & ideo quafi timen
í tes Deum fan&orum dicit cognitione
;* lætari. Qui enim videt iuftú & gaudet,
ia etiam ipfe vult effe iuftus.Pulchrum eft
: enim vt eo in alijs dele&etur,quod vult
a ipfe in fe feruarc fi poßit. Eft enim in
; fitum bonis, vt caftú pudicus, pruden
3 tem fapiens afeftu pio difígat, miferi
§• cors liberalem, & virtutes fuas in alijs
, amet. Plerifa. enim iufti afpe&us , ad
:| jjonitio corre&ionis cft,perfeéior
- --------- ΤΤ
ibus
verΦ
 º
-

28o S.JAmbr.emarratio
vero lætitia eft. Quàm pulchrum ergo
Pro* • 2o. vt videaris & profis? B6num ergo $ir
iuftus. Propterea deniq. Paulus Apo
Galat. 1. flolus afceñdit Hierofolymam , vt iu
ftos videret:& cum Petro manfit diebus
quindecim,vt ex eius aliquid cohabita
tione proficeret. Propterea ipfe Paulus
A* 15. & íåíåbas, cùm Hiérofolyiiiam ingre
derentur , magnifice excipiebantur Tab
ecclefia, ab Apoftolis,& maioribus na
tu. Cum autem abire vellent, ne difce
derent rogabantur:& vt poftea de Pau
Aff. 2o. lo legimus,cum lacrymis deducebatur.
Plinius lib. Nam fi eft tanta vis in naturalibus, vt
{ု႔ိုး- animal vifum profit iſtericis,ita vt mor
“*** , tui quoq. corpus eius animantis pro
defe dicatur, fi fuerit demontratum ijs
qui huiuſmodi inciderint paſsionê: du
5itare poffumus quòd iufti fanet afpe
• &us?Ergo vile animal irrationabile tan
tam virtutem habet, vt fanare pofsit
hominem momento exiguo, quo vide
tur: homo iuftus, fi tamen cum fide ab
eo confpiciatur qui vtilitatem ab eo
percipere defiderat, nihil cöferet?Non
ne vel ipfi oculorum radij virtuté quan
dam videntur infundere ijs qui fidéliter
eum videre defiderant?Sed quemadmo
dum iuftus lætificat cor innocentium
cum videtur : ita & improbi iuftorum
cognitione torquentur, quia vel taci- _
tis fan&orum moribus arguütur.Tor
quet catitas incontinentiam, auari
tº tiam
 in Tſal. cxvii.0ät.x. 281
tiam liberalitas , impietatem fides. De
; hoc quoq. parile vilis animantis tuma
mus éxerìplum. Nam ficut prodeffe di
ximus mutum animal cum videtur , ita
obc3e percipimus lupum fi aliquem vi- Plinius lib.
dendo præuenerit. Vocem enim ferun- 8. cap. 22.
tur amittere quos prior lupus viderit.
Bafilifcus quoq.(hic eft noxius ferpés) Idem lib.
fi quodcumq. prior viderit animal,fer- 29·caP***
tur occidere: & allegatur ftatim necari,
qui potuerit a ferpente huiufmodi præ
ùidéri. Ipfe quoq. ferpens mori dicitur
fi fuerit hominis præuentus afpe&u. Er
go fi tanta virtus vel in oculis ferpen
tis,vel in oculis eft hominis , vt fi alter ., . :
alterum prior viderit, pofsit occidere: ,
non eft virtus in oculis iufti, qui reple
tus virtutis eft gratia , cum præfertim * .
.*
tantum operetür fides, vt & illa quæ -

fimbriam Domini tetigit, fanaretur;& Matth. 9i

ille cui intendit Dominus Iefus, ftatim Luc.9.
ex eius oculis gratiâ fanitatis hauriret?
Sed qui videt iuftum , debet fcire quid
videat. N6 illum videt in corpore,non
in vefhimento , non in patrimonio,non
in vultu, fed intus videt. Non inquam.
illum videt , nifi eius viderit mentem,
niſi eius ſermonem intenderit, niſi ſen
fum illius potuerit comprehendere, fa
pientiâ de tra&atu eius affumere.Tunc
j.sº igitur lætabitur , cum ifta perfpexerit,
cum ifta cognouerit. Ita ergo & nos fi
i. cubi audiuerimus iuftum,feftinemus vi
吋 - dere»
 282 S.JAmbr.enarratio
L*7. dere,ficut illa mulier quæ audiuit in do
mo Pharifæi difcumbere Dominum Ie
fum, & ingreffa eft, & eius pedes perfu
dit vnguento. Illius imitatores ſimus:
quia Ecclefiæ in illa muliere figurâ effe
quis dubitet? Sicubi ergo iuftus fedeat,
ficubi accumbat,feftinemus videre eum.
Pretiofum eft videre virum iuftun , vt
videas eum fecundum imaginem Dei,
Quod foris eft, nihil prodeft: quod in
tus eft,fanat.Sane & in eo qui foris eft,
iflum qui intus eſt frequéter aſpicimus
vt ſi រៃ pauperem, illum ad cu
fus {imilitudinem factus eft,honoremus
Matth.23. in paupere, de quo ait : Dediftis mihi
manducare;quia quod vni eorum dedi
ftis , mihi dediftis. Qui enim coronat
imaginem Imperatoris,vtiq. illum ho
norat, cuius imaginem coronauit :&
qui ftatuam contempferit Imperatoris,
Imperatori vtiq.cuius ftatuam confpu
tauerit, feciffè videtur iniuriam.Gen
tiles lignum adorant , quia Dei imagi
nem putant : fed inuifibilis Dei imago
non in eo eft quod videtur , fed in eo
vtiq.quod nó videtur. Vides ergo quia
inter multas Chrifti imagines ambula
mus?Caueamus ne coronam imagini de•
trahere videamur, quam vnicuiq.Chri•
ftus impofuit. Caueamus ne aliquid de•
trahamus ijs quibus debemus adiügere.
Sed, quod peius eft,non folum non ho- j
ncftamus pauperes, fed etiam dehone
- ".* 4tamus,
 în Pfal.cxviii.oti.x. 28;
ftamus, deftruimus, perfequimur : &
k ignoramus quas Dei imagini congera
i, mius iniurias, cum faétos ad imaginem
„ Dei putamus effe lædendos. Qui enim
& irridét pauperem,exacerbat eum qui fe- prou. 17.
a cit illum. Sed aderit ille qui dicat: Efu- Matth,2;
… riui, & non dediítis mihi manducare:fia
tiui, & non dediftis mihi bibere : æger
# eram, & non vifitatis me. Et quanto
; ifta leuiora funt, quämfidicat: Iniurias
g: mihi feciftis , nudaftis me, verberaftis
a me?Quem fi quis interrogauerit:Quan•
k do tibi iniurias fecimus? quando fpo
… liauimus? quando etiam verberauimus?
„ dicet: Quando vni horum minimorum
ie feciftis, mihi feciftis. Propterea cauea
o mus diligentius ne cui vel minimo cone
£ tumeliam irrogemus : ne ipfi Domino
, in illis minimis contumeliofi fuiffe vi
„ deamur. Qua ratione autem dixerit:
y [Qui timent te, videbunt me, & laeta
, buntur:]ipfe expofuit, dicens:]Quia in
s verba tua fuperíperaui.]hoc eft dicere:
; Intus me viderunt,intusTme tetigerunt,
3 intus me afpexerunt , vbi fpem aſſum
„ pfi de tuis verbis , vbi tua verba perce
„ pi. Beati ergo qui vident iuftum, & læ
3 tantur,quia fperant in Dei verba.Qgá
, multi autem funt qui oderunt iuftos:
g quia perfcrutantur Dei verba qui iufti
a funt , & cum aliquos doçtos aùdiunt,
s* impie eos propter do&rinam vitare con
; fuerunt. * * *

A Agnoui
 2.84 S.JAmbr.enarratio |
75. Agnoui Domine quoniam iufta , ,
iudicia tua: & in veritate tua hu- |
miliaſti me.
Quoniam iufta iudicia tua.JQui po- |

teft intelligere quæ funt diuinæ proui- .

dentiæ, vtitur eo fermone quo v fus eft ;
propheta fan&us Dauid: quia omnia iu ;.
dicio Dei fiunt,vt ægrum corpus aliquis |
habeat aut falubre,vt diues, vt pauper
fit , vt moriatur iuuenis , vel fenex;. Si ,
quis intendat fcripturis diuinis,intélli- ,
get hæc fieri iudicio Dei. Nihil?nimem ?
præter Dei fcientiam. Exemplum quæ
• rimus ? Non eft abfconditum.Siquidem ,
i.§.t. Iob numquam amififfet Pr9Prias facul- º
tates , nifi effet traditus aduerfariæ po- i
teftati. Dedit enim Dominus diabolo "
poteftatem in facultates eius,vt tenta
fet qualem amiffo patrimonio haberet
Iøb. 2. affe&um.Dedit in filios,dedit in corpus i

- eius,yt probaret,num defun&orum âo- ;

... lore liberorum,aut cruciatu corporis a !

conftantia mentis animiq. defatifceret. ;

Dominus quidem nouerat fortem , fed !,
in illo docere atq. examinare nos vo
luit vtrum imitatores eius effe poffe
Gen. 22. mus.Deniq,& Abraham tétauit, quan
do filium fenis vnicum fibi petijt im
molari.Sciebat vtiq.menté Abrahç.Sed
Ioan.«. fciens tentat Dominus » ficut legifti in
Euangelio, quia cum interrogaffet Doe 1.
minus Icfus difcipulos quot panes ha- '
” berent,
 in Tſal.cxviii. oët. r. 285
\ berent, & illi refpondiffent quia quinq.
hu tantum,ait:Qujd funt inter tantos ho- Ibid.
mines?& ſubiecit Euangeliſta:Hoc auté
dicebat tentans eos. fciebat enim quid
fa&urus effet. Qui ergo iuftus eft , exa
mine iuftitiæ fuæ agnouit, quia Dei iu•
ſta iudicia ſunt:vel ſecundum Græcum,
quia Dei iudicia funt ipfa iuftitia. Sed
hoc vt agnofccret , fecit præmifla pre
catio, quoniam intelleétum fibi dari po
pofcit vt mandata Dei difceret. Acce
pta ergo intelle&us & cognitionis gra
tia,agnouit iuſta eſſe Dei iudicia, Agno
3: fcere autem pcrfe&i eft.Deniq. aliud cft
1: credere,aliud agnofcere. Fides timétis ,
a: agnitio cft fapientis.Quj enim timet,ra
*; tionem non quærit: fapiens autem &
& agnitionem córum inueftigat quecunq.
* pércipere defiderat. Credidi , ifiquit , Pfal. 1 i ;.
a propter quod locutus fum. Cognouit ,
ſ autém intelligens quod locutus cft. In
quo iuſta iudicia Dei ſunt:quia per labo -

阿
f
res & tribulationes & afflictiones ad cº-Ağ. 14.
£ lefte præmium peruenitur. Sicut enim
# certantibus athletis corona defertur -

3 iufto iudicio hominú, ita legitime cer- * • Tim. *•

3 tantibus Chriftianis diuino iudicio pal
à ma decernitur. Vincenti, inquit, dábo Apoc. 3•
1 federe mecum in fede mea . Vita ergo
* noftra examinatur igne ficut fplendór Pfal. 16.
* argenti , vt virtus certaminibus appro
* betur. Tranfiuimus, inquit, per ignem Pfalm.6$.
*
& aquam , & induxifti nos in refrige•
ſ rium •
 º
286. S.JAmbr.énarratio
rium.Per hæc 盟 vera iudicia tua ef.'
fe cognoui. Humiliatus enim fum vt
Pro*. I6. hæc viderem : quia ij qui exaltati funt
corde,oculos ad veritatcm apcrire non
poffunt.Cum autem humiliamur,pecca
ta noftra cognofcimus , & ipfa humili
Pſal.114. tate delicta noſtra purgamus Humilia
tus fum,inquit , & faluum me fecit. In
veritate ergo humiliatus eft,qui humi
liatus eft ad falutem : nec vane pertulit
paflionem , qui falutem veritatis fecu
tus eft.Diftat igitur inter cognofcere &
timere,vt co reuertamur. Deniq. Euan
gelij leétio docere nos debet. Äit enim
Dominus ad eos qui credebant ei ex Iu
Ioan.8. dgis:Si manferitis in verbo meo,cogno
fcetis veritatem , & veritas liberabit
vos.Si manferitis, inquit, cognofcetis,
Vides ergo quia non à principio potuit
cognofccre quicumq. Deum timés ver
bum eius audiuit.Non folum autem nó
idem eft timor& cognitio, vcrum ctiam
non idem eft fides & cognitio. Siquidé
etiam Apoftolus docuit diuerfa effe mu
1.Cor. 12 nera gratiarum. Alijenim, inquit, per
fpiritum datur fermo fapientiæ , âlij
fermo fcientiæ fecundum eundem ſpi
ritum,alij fides in eodem fpiritu.Si ergo
alij fides datur,alijcognitio: vides qùia
lib.3. fenf. vbi fides,non ftatim cógnitio. Vbi auté
qi£34* 3. cognitio, & fides eft & írudétia, nec ab
Poftho* eaj)ofiùìus feparare. Habuit ergo co
gnitionem fan&us Dauid, vtpote pro
- pheta
 in Tofal.cxviii.oti.x. 287
pheta perfeçtus, quãdoquidem ita per
fe&e cognouit, vt humiliaretur in ipfa
veritaté. Siue ergo in aduerfis pofitus ,
agnouit probationis gratiam 5 ea quae
laboriofa & aduerfa funt , fuftinenda;
iuftum autem effe Dei iudicium;& ideo
bene certantes numquam deferi vel re
linqui,& coronam his poft laboré pofie
deferri:fiue in fecundis & profperis po
fitus , cognouit etiam diuitias rerum ,
diuerſosq.ſucceſſus,tentationis cauſam
folere fuppetere,vt is qui his vtitur,re
rum profperitate tentetur. In eo igitur
propheta Dauid laudandus,quia cú ifta
agnofceret,humiliabatur, vt humilita
te fua vel profperorú excluderet tenta
menta, vel adüerforum fubiret conftá
ti aequanimitate tolerátiam . Non ergo
magnopere laudabilis effet Propheta, fi
laudaret iudicia Dei vſus affluentia fe
cundorum. Qujd enim magnum faci
mus,fi quando in fecundis fumus, laue
damus Deum,quádo in diuitijs fumus,
quando nullis vexamur iniurijs? Illud
eſt magnificum,ſi ſubiečtus iniurijs,cö
tumeliis, iudicium Dei laudes : fi vexa•
tus aegritudine, iudicia Dei praedices: fi
te inopia non reuocet quo minus lau
des iuftitiam Dei. Ergo femper laudan
da ſunt iudicia Dei, ſicut ſcriptum eſt:
Exultauerunt filiæ Iudæ propter iudi- Pfal.47. ,
cia tua.Quae ſunt filiae ludae, niſi animae
religiofæ, animæ Ecclefiæ , quæ Iefum
夔- ” Chri
 *
288 S.JAmbr.enarratio
Chriftum Dominum confitentur, quæ
videntes rationcm iudiciorum tuorum
femper exultant? Qui enim non ex ali
quo fecundorum prouentu , fed ex co
gnitione rationis induit lætitiam , is in
cxultatione perpetua conftitutus eft.
76. Fiat nic miſericordia tua vt ex
hortetur me , fecundum verbum
tuum feruo tuo.
Vt exhortetur me.] Aliqui codices
habét in hoc loco : [Vt cófoletur me.]
2. Cor. 1. Sed etiam in Apoftolo legimus exhor
Rom. 8. tationem pro confolatione diétam,&
confolationem pro exhortatione. Ma
gna eft ergo mifericordia Dei, quæ nom
folum remifsionem tribuit peccatorü,
fed etiam certantibus adhibet exhor
tationis calcaria , ne fufcepti certami
nis pafsiones imbelli formidine derelin
quant. Non crgo mifericordiam quafi
is qui viétus cedat, aut vt veniæ preca
tor implorat, ſed vt Dei miſeratione
fuccinctus, maiora viribus tanto mune
re fultus expediat. Egregiam & fingu
larem Prophetæ fpe&ato virtuté. Alius
enim humiliatus ærumnis pofceret vt
circa eum tentamenta definerent,& fe
dare Dominus aduerfa dignaretur , ne
tribulationum procella in eum f;uiret:
ifte auté tamquam athleta fortis & pa
tiens,qui exerceri & vngi animam fuam
l
tribulätionibus nofìet , nó trifłia dimo
ueres
 in Ρlal, εανιή.oët.α. 289
were, non impugnantia declinare defi
derat , nó omne illud definere quod fa
tigationem & laborem aferret, expo
fcit : fed magis in tempore laboris fui
aduerfus tentationü procellas dari fibi
verbum confolationis expofcit,vt pof
£t forti quae ingruunt mente tolerare,
ne aliqua mæftitie perturbationc IafIc
tur.In eo igitur obfecrat mifcricordiâ
Dei,ne auxilio deſtitutus, coeptam mi
litiain derelinquat. Deniq. adhortatio
*
nem diuinae effe mifericordiae, euidéns
teftimonium docet. Moyfi enim dicit Rom. 9. ex:
Deus:Miſerebor cui miſertusero,8 mi- Exod. 33.
ſericordiam praeſtabo cui miſericordia ---
præftitero. Igitur non eft volentis ncq.
currentis, fcd miferantis Dei cft, Forte
dicas: Ergo non debemus vcl velle vel
currere ? Atqui ncgligcntes Deus defc
rere con$ueuit.Non crgo hoc dicit, fed -*.
· quid dicat confideremüs. Non volentis
neq.currentis hominis pcrfcuerãtia eft.
Non eft enim in hominis poteftatc, fcd
miferantis Dei eft,vt pofìs cóplere quae Ibid.
coeperis.Deniq iterá Moyſi dicit:Quia
in hoc ipſum te ſuſcitaui, vt oſtendam
in te virtutem meam. Colligitur igitur
adhortationć diuinę mifericordiae depu
tandam. Vnde fequitur: Ergo cui vult Ibid.
miferetur,& quem vult obdurat.Hunc
miferatus hortatur, illum now.rcuoca
execratus. Et vere mifericordia cft Dei
noftrarum militia paffionum, pcr quam
. - N nobis
 290 S.JAmbr.emarratio
nobis peccata minuuntur.Deniq.Laza
&*c.i6. rus pauper quia in hac vita tolerauit
mala complurima , in gremio Abrahæ
requiem confolationis inuenit: ille au
tem diues qui confolationem habuit in
fæculo,poft curricula vitæ huius fru&ü
quietis amifit. Quem fi miferatus efet
$.Cor. 1 1 Deus, caftigaffet potius in hoc faeculo,
Iøb. 1. vt poftea nón flagellaretur.Deniq. Iob
licet grauiter flagellatus,& quidem fla
Job. z. gellis plurimis inopiæ, amiffionis filio
Iøb. 19 fum,doloribus corporis,opprobrijs ami
corum; conſolatione tamé fruitur aeter
na Ergo quanto maiores tribulationes
vacob.5. fuerint, tanto vberior confolatio refer
uatur. Et tamen ne cadas atq. fuccum
bas: quanto maiores tentationes vide
ris , tanto magis roga verbum Dei, vt
adhortationem tibi afferat: ficut roga
*.Cor.n • uit & Paulus , qui ait: Benedi&us Deus
& pater Domini noftri Iefu Chrifti , pa
ter mifericordiarum,& Deus omnis có
folationis, qui nos exhortatur in omni
anguftia,vt poffimus & ipfi cófolari eos
qui ſunt in omni tribulatione, per ex
hortationem qua & ipfi aduocamur a
Deo:quoniam ficut abüdant paffiones
Chrifíi in nobis,ita per Chriftum abun
dat etiam confolatio noftra. Tanta vi
apoftolicæ petitionis rogat vt confola
tionem accipiat a Domino in omni tri
bulatione, quo non folum ipfe induat
tolerantiâ,vérü etiã alios cófoletur,vt
& Pſi
 in Pſal.cxviii.68.x. 19t
& ipf poffint proprie métis anguftias fu
ftineré. Si igitur ipfèin omni tribulatio ti
ne idoneusfueris approbatus,tüc demü
dignus eris qui confolationem accipias
in omni tribulatione.'Et tamen nó om
nis paffio digna cófolatione eft:feá qug
paffio 體 Chrifto eft , haec confolatio?
nem Chrifti meretur. Pulchre auté ad
didit: [Secundum verbum tuum'feruo
tuo.]ipfe enim Dominus pro fuo nomi
'ne præliantibus auxilium pollicetur, ài
-cens:Cum ergo tradent vos, nolite co- Mat*}.to•;
itare quomodo aut quid loquamini;áa • * *
Oſ): 體醬 vobis in illa hora quid lo
cí quamini.Non enim vos eftis quiíoqui
'mini;fedpater meus qui loquitur in vo
bis. Ergo ne impares%imus certamini,di
uinum femperoremus auxilium,vt no
bis tribuat ådhortationé.Si enim habea
mus eum qui nos exhorretur,non facite ^* *•?•*
•cedimus.Pleriq.autem habent: Qui con-».c.r, ,
ſolatur hos: nec abhorret 2 vero. Inſti
gantis enim aliquem blanda quædam eft.
exhortatio, quæ certantem ftudiò lau
dis accendat;&velut quadám confola
tione demulceat,ne laborum aſperitate r .
reuocetur. - *i-- -

Veniant mihi miferationes tuae, 77.

êx viuam : quia lex tua meditatio
mea eft. *** * * x^3. Iº. "…,

Cui lex Dei meditatio eft,huic praefto

funt miſericordiae,vt viuat in aeternum.
N 2. QԱջ»
 2.92. S.JAmbr.enarratio
Quomodo enim bcatus quis poteft effe
Pſal. I • fine miferatione diuina ? Beatus autem
qui in Domini lege dic ac no&e medi
tatur. Sed qui meditatur in lege, erudi
tur in lege:& quem lex erudicrit, Domi
nus erudit,qui locutus eft legem.Ideoq.
rſal.93. fcriptum eft : Beatus quem tu erudieris
Domine , & de lege tua docueris eum.
Difcamus ergo & nos in lege meditari ,
non auocemur ſaecularibus illecebris,
non occupemur impedimentis,ſed ſem
per ad legem fimus attenti. Scriptum
Pſal. 36. eſt enim:Osiuſti meditabitur ſapientia,
& lingua eius loquetur iudicium. Hoc
in vetcri tcftamento. Audi diccntem &
Køns. IO in nouo:Prope eft verbum in ore tuo,&
in corde tuo. Et maxime hanc medita
tionem facerdotibus neceffariam often
Tit. 1. dit,ad Titum fcribens: Quia debet epi•
x_伊 fcopus ampleéìi eum qui fecundum do
&rinam eft fidelegn feranonem, vt potés
ſit exhortari in doctrina ſana,& eos qui
contradicunt arguere.Qgod vtiq. foli•
citae atq. intentæ meditationis eft , non
perfun&oria le&ionis.Et ad Timothcú
º •Tinos4. fcribens ait:Attende lectioni, exhorta
tioni, do&rinae. Le&io enim frequens ,
nec intermiffione aliqua deftituta , do
-&rine munus operatuir.Quôd autem 體
fcit vt viuat, frequenter oftendimus hu
ius corporis vitam veræ vitae gratiam
non ha5ere, fed illam veram vitâ fore ,
cuius bona vnufquifq. fanétorum
; : - .*
Cr º
- -
 in Pſal.cxvii), ott.x. 293
fe videre in terra viuentium.Qgod cre- Pfät. •s.
dimus nos vifuros, non pra:fens vtique, Rons.8.
fed futurum eft. -

Confundantur fuperbi, quoniă 78.

iniufte iniquitatem gefferűt in me:
ego autem exerccbor in præceptis
Ill IS. -

Confundantur fuperbi.jSuperius ait

idcm Propheta: Si reddidi retribuenti- Pfal.7.
bus mihi fiala. Numquid hic maledicit
t!!! ijs qui in fe iniqua gefferunt? Non vti
1## que.Videbat enim charitatem etiam ini
H0) micifiĩmis déferendam,cũ veniffet Euấa Matth. ý.
m. * gelij praedicator. Vnde arbitrör, quia
o, íuafi'medicüs velit eos ipfos fànare qui
|it* læferint,vt iniquitatis füae contempIa
帕 tione conuenti,de proprijs flagitijs eru
例 befcant:in quo nô folum propheticam
ቇ
.incipiunt probare patiétiam,vcrumetiã **.'
º emendare fuam infolêtiam.Pudor enim
J.
plerumq.corre&or eft noftri: & dum ine
º cipit nos pudere commiffi , ne diutius
10 pudcat,deferere quae erubefcenda funt, *

ádmonemur. Noh ergo maledicit Pro s

heta, fed quafi bonüs medicus vult il
9s cognofcere quid fecerint,vt cum in
fuam confcientiam receperint quanta
ſuorum ſit colluuies delictorum, incie * .
piant erubefcere,erubefcentes auté pof
fint prioribus renuntiare peccatis.Cón
fideremus nunc aliquos fórnicãtes,ine
quitantes viduis ac pupillis, aliena ri- Hiere, $.
- N 3 Pientes,
 294 S.Ambr. enarratio
»,,„.,, Pientes, & in his non foluit non erube
fcere, fed etiam gloriari fòlere,tamquã
vel pulchritudinis, veh potentiæ fuæ ti
tulos deferentes: de qüibus bene dixit.
Phili8, 3. 'Apoftolus,quòd eoruin gloria in confu.
fioneipforum: eo: ម៉ខ់ ipfis
criminibus fuis,quòd cum tanta cómit
tant,non, confundantur.Verum eorum.
fi quis poftea. veniatin Ecclefiam, cre
dat in Dominum leſum, audiat Euange:
' lium, conspungatur corde;tunc demum. -
" incipiet quàm atrocia & grauia deliques
rit agnoſcere,& in ijs quæ agnouit,eru
befcere.Qgid fit autem exerçeri in prge.
ceptis Domini, quomodo, exiftimarem,
nifi quia quod dixit: [Ego autem exer
cebor in præceptis tuis;] in lege didi
Exod. 2 3. ciſti:hoc eſt, fibos aduerſärij ceciderit
vel iumentum, vt non deferendum exi
--- ftimcs,fed potius eleuandum. Quod au
tem ait,[Ihiufte iniquitatem gefferüt:]
in quem hoc dicatur cófidera; fi in eum,
qui forte iuftc iniquitatem gerat,id eft,
* fi laefus per legemífe cupiat vindicare,.
Exod. xi. iuxta Præcepta Moyfi. iüfte videtur fa
º cere iniquitatem , fed non fecundum,
matth. 9. Euang£lij præcepta. Et ideo ait:Nő ve
ni vocarc iüftos,fed peccatores, quia Iu.
dæi ad vindicandum fe auâoritate legis;
r.cer. 1$ vtuntur. Habes hoc & in Apoftolo: So•
brijeffote iufte.Nő folum-fobrios, nos,
{cd etiãiufte fobrios effe debere docuit..
* … Etcnimgqteft aliquis & fobrius effe,&:
* , - - ſl Olhä
a - * -
 in Tſal.cxviii.ott.r. 29;
non iuſte ſobrius; vt ſobrius ſit a vino,
& non fit fobrius æquitate atq. iuftitia.
Eft enim crapula iniquitatis. Poteft & Efà.; y\
aliquis ebrietati & luxuric femper indul
gens, dum aliena tamen diripere cona
tur , eo 蠶 ftudio fobrius efle a
vino,8 nö fobrius a rapina: necifte iu
fte fobrius. Idco Apoft6lus admonet vt 1.Cor. 14
fit in nobis iufta fobrietas. Deniq;addi
dit:Et nolite peccare. Qui enim.pec- Ibid.
cat,etfi fobrius fit, nó poteft tamêtam
quam iufte fobrius prædicari. Ideo fu
‫الث‬
pra:Nolite, inquit, feduci ; hoc eft , ne ibid.
alieni erroris ebrietas vos faciat temu
lentos.Corrumpüt bonos mores collo
quia mala ; eo quòd ore & labijs infide
lium tamquam ébrietas quædam mori
bus audientis infunditur.Meritoq.addi
dit:Sobrijeftote iufte,& nolite peccare. Ibid.
Ignorantiam enim Dei quidam habent:
vt fobrius ille fit qui non habet igno- *

rátiam Dei, nec titubat ebrietate per

fidiae: iufte autem fobrius,in quo operti
gratia cum fidei fobrietate réfplefidet.
Conuertanturad me qui timent 79:
te,& qui fciunt teftimonia tua.
Conuertantur ad me.JAlius habet,
maxime iuxta Græcum : Conuertantur
mihi. Si ad me legimus;conuertantur
qui timent Deum,ne commiffis proprijs
erubefcát, vel certe luant füpplicia'deli
6torum : conuertantur auté ad Dei ſer
... " N 4. uuluta
 -
\
a 96 $.4mbr.enarratio
uuhum, propheticamd dočtrinam, vt
dediſcant pudenda committere,8 tanti
emédatione doétoris cxuát mores fuos,
delićtorumq.labe deterfa,virtutum in
duât difciplinatn. Si autem ita legimus:
* Conuertántur mihi: hoc eft, Quoniam
cxercebor in præceptis tuis,conuertana
tur mihi iam non peccanti, iam non er
ranti.Conuertantur,inquit,qui timen
tes te proprijs renuntiauere Peccatis,wt
cófortio iuftorum Propheta ad vberius
prouehatur , & ipfe de ea gratia quæ in
ipfo eft, plurimum cöferat audientibus.
Conuertantur igitur iam non peccante
me,iufti ad iuftum. De teftimonijs auté
puto iam nö opus effe repetere,cum an
te iam di£tum fit.
$o. Fiat cor meum immaculatum
in iuftificationibus tuis,vt non có
fundar . -
. -
. . . . . ; ...
-

* . . . . . --

Quanto excelſior eſt Propheta vel

munere Prophetiæ,vel regni gratia,tan
to magis fequitur humihitatem, & do
cct quid rios debeamus imitari,eo quôd.
propheta tantus iminaculatum cor fie
Pſal.$o, ri fibi depofcit. Supra poftulauit: Cor.
mundi, crea in me 蠶 Non dixit fac,
:fed crca, vt de integro cor eius inftau
ret & mundet.Maiór quidam in hoc fer
mone ambitus eft. Grände enim cor eft
a Domino creatum , quod recipiat ver
Wum de cæleftibus virtutibus ac pote
- - ſtati
-
 in pſal.cxvi. očt. x. 297
* ßatibus. Grande cor quod recipiat ipsú
Dominum dicentem:Inhabitabo in il- Lev. z6.
lis,& deambu!abo in ipfis. Vt hæc igitur z.Cor. 6.
recipiat,creatorem fibi cordis fui nó an
gelüm fieri,fed ipfum Dominum depre
$atur, qui cælum creauit & terram. Et Pfal. 1 1 ;.
bcne ait,lmmaculatum: quia cor homi
nis quadam velut indecentium cogita
tionum colluuione maculatur. Si cogi
tatio ipfa polluit, quanto etiain faéta
ipfa cótaminant? Noli extraordinarijs ,
cogitationibus aducrfa natura conta
minare penetralia, neid inquinamento
graui polluas quod putas habere te mú . -

dum. Manus lauas quafi poffis crimina

eluere, cum menterfi tuain vel fiudis co
រ៉ែ inquinatam"lauare ñó pof
is.Et Pilatus manus lauit, fed coríüô Matth.z7
lauare non potuit.Manſit ſcelere pollu
tus, quamuis manus fuas aquæ infufio
ne lauiffet. Audi quia & cogitatio inqui
$at: Non quqd intrat in 9s, coinquifiat Matth, r ;
hominem,fed quod exit de ore.Dé cor- ' '*'
de enim exeunt cogitationes malae, hó
micidia,adulteria,fornicationes, furtâ, - - -

falfa teftimonia,blafphemie. Haecfunt |

quæ coinquinant hominé. Si ergo intus . ,. ,
soinquinaris,prius máda quod intus eft. Matth.r;
Si quod intus eft müdaueris,&cxtcriora -

müdafti: vt fiaquaturbida influat, fru- - - -

ſtra putas lacü eſſe mundandum.Sif

prqfluat coenolcntus, reccptacv'.
fifle nihil proderit , cùm in föh**
N. 5; -
 *:
2.98. S.JAmbremarratio:
tium. Ipfè tibi ante purgandus es, ve:
| Mattb. iis, fluat omne quod purum eft. Cor tuum.
C9gitationum tuarum.eft fcaturigo. In.
| illo fontc vel turbida aqua impúritatis;
cuomitur, » vel finceræ pietatis, vnda.
* , prorumpit. Didicifti coreffè mundan-.
' ' dum;difce quemadmodum mundes.Mü•.
dat hunc fontem: iuftificatio legitima,.
hoceft,cófeffio peccatorum..Deniq.pu
Luc. 18.- blicanusille qui peccata propria fate
batur,iuftificatus magis détéplo quám.
- Pharifæus exiuit, quia ieiunia fua & mu
nera phariſaus atq, innocentiam praefe
rebat, Munda ergo aquam tuam, illam.
Frou-zo, aquam dè qua dictum eſt:Aqua alta con
- filium in cqrde viri. Bonam tibi aquam.
º , natura gêdit, nifi eâ cœno tuo polluas:
- , , ipfà te diluit,fi pura,fi fimplex, fi etiam:
- - naturaiis fit , fi nihil: habêat fördidum.
.atq. terrenum. Quid mali: eft fi ea aqua.
quæ mundáre debeat, polluat?Sed non.
:‫ ه‬. ‫سمنة‬ «ft aquaatua quæ u te :atq
fI.tiulla
op
Prier. 3. aiicnä eft; Defiiq;diâüim eft tibi: Ab älie
na aqua abſtinete. Aliena aqua menti
tur &fällit,& contrarium naturae pro
Pfal.17. ' fuit.Ideo ait: Filij alieni: mentitiíunt
mihi. Nam Galieni ႔ ႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္
£****9 non fefeiliffënt. Nemo enim glorietûr
caftüm fe haberecor,.quemadmodum.
*•C**• *• Salomondixit:fèd qui gloriatur, in Do.
mino glorietur, qui fanétis füis cor mú,
dum creare dignatus eft,& immaculatú:
fácere iuftificätionibus íüis, Quæ "នែ៎
‫قسد‬
 in pſaltsvioãxj. 299
ftificationes, audiſti dicentein: Dicini- Eſa. 43.
quitates tuas,vt iuftificeris.Ergo qui ini,
quitates fuas dicit,iuftificatur:qui aut&
iuftificatur, non confünditur, quia pu
dorem peccatorum matura confeſſiona
Præuenit. - -- " -

In oόomarium vndecimum enarratio.

5 Caph.
Ndecima littera Caph, quæ La
tina interpretatione ſignificat,Cur
uati funr. Sonus interpretationis ip
fe nos docet quid fit cufuari. Quj enim
inclinatur in térram , curuari videtur.
Vnde ait Propheta fub hac littera:Pau.j.ver. 87.
lo minus conſummauerunt me in ter
ra.Curuaturauté qui agit paenitétiam »
eo quôd ceruicemº fuam curuat dum
humiliatur ad Dominum , & interio
rem magis ceruicem , id eft , ceruicem
mentis & cordis.Nam de hac ceruice di:
&um eft:Nec fi ffe&as vt circulum collú Ef&. 48.
tuum. Qui enim cor fuum non ffe&it,
fruftra céruicem füam flexerit. Docet
etiam Hieremias propheta humilitaté,
hac interpretatiofie fignari. Ait enim.
fub hac littera
in Threni s:Qgia
non re Thre.;.
艦 in æternum Dominus ; 醬
umiliauerit, itur m
mifereb fecüdu mul
titudinem mifericordiae fue:quia nőhu
miliauit ex toto corde fùo, neq. repulit.
filios hominum, Bonum ergo curüari .
- ' '' ' ' ' N, 6 Wt.
*
 300 S.JAmbr.emarratio.
vt humiliemur Domino,& Dominus mi
ſcreatur. Deniq, & in ſuperioribus ſub,
hac littera idem Hiereihias propheta
, oftendens gemitus & humilitatem ple
Tlirem. I, bis ait: Omîhis pepulus eius ingemifcere
tes,quærentes pafiem, dederunt defide
ria fua in efcam vt reficiant animam. V i
ge Domine & afpice quia fa&a eft fine
honore. Ergo qui animæ {uæ quærit re
feétioné,humilitate curuetur, quo pof
fit citius ad Domini peruenire miferi
cordiam. Ideoq. tamquam,curuatus mul
to ampJius anima ac mente quàm cor
pore,exorfus eft Dauid,diccns:
** Defecit in fàlutare tuum anima.
mea,& in verbum tuum fperaui.
Non vfîtatus fermo nos capiat, vt.
tam quam corporeas fatigationcs defe
&tionê hujufinodi iudicemus. Neq.ehim ,
hoc folum dixit, [Defecit anima mea;*
fcd, [3efecit in faJutare tuum.] Itaq. vr,
dc vfu capiámus exemplüm, fi yerbigra
t tia dicamus:Deficit ille in iifam,videtur,
ex primi hoc verbo quòd totus in mulie
ris dcfiderium cupiditate tranfierit. Et:
*
•
* quidquid eft quod vehemcnter expeti
* fhus, nifi eius'maturioré habeamu$ cffe
άum,id nos videtür longa quadam inté
tione laſſare. Amorimpatiens die no
ċłuq. meretriċias fores pulfāns , fi diu
tjus potiendi defideria differantur, ipfa:
d;ficit cxpc&atione durn fperat: ia quos
- ‘. . . . vsiqa
.
-
 în Pfal.cxviii.oti.xj, şor
vtiq.non finis amoris,fed iócrementum
eft. Et quidquid eft defiderabile, fi non
contingat defidcraati, deficit in illud,
& quafi ipfam deponit animam qui defi
derat. Si tamé ſpes propior affurgat,dat
vires fpes proxima. Si auté abfentia fit
dilc&ti, eo ipfo quo abſentem defiderat
quae concupiuit, animæ fuæ patitur de
fectionem. Itaq. quanto longius eſt il
lud quod defideratur,tanto magis defi
cit qui defiderat.Id ergo deficefe cft, in
id vnumquemq, totis ftudijs migrare.
quod diligat:ilIud cogitat,illi adhæret,
illud perfonat quod receperitdiligen
dum , in id quadam animæ defe&ione
transfunditur: vt fi mater filijexpečtet
præfentiam,quemadmodüm expeëtab at
Tobiæ vxor filium peregrinantem, defi T•ki.3.
ciens a deſiderio, 8. in angußis conſti,
tuta,& tamquá refoluta viribis,. Quid
enim aliud nifi dcfe&um quemdam eius
verba fignificant ? Sed quo magis laffa
tur affe&us, eo amplius amor crefcit: &
quo diutius abeft qui defideratur,
cxpe&antis defideriâ maiore quadami vi
amioris ignefcunt. Caro deficit; fed cu
iditas âiitur & augetur. Hfh; ergo col
igere pòffumus qüid fit, [Defecifin fa
Hutarc tuum anima . Etenim fpiri
tui, adhærens;animâ deficit ab eo quod
eft anima, & fit: vnus fpiritus: quoniam
uiadhaeret Domino, vnus ſpiritus eſt, 1-Cer-6.
Itaq.ſanctus & timens Deû,neſcit 醬
 3oz , S.Ambr. enarratio !
siae.*. defiderare,nifi falutare Dei, quod e£
Chriftus lefus.Illum concupifcit,illum
defiderat,in illum totis intendit viri
bus,ilium gremio mentis fouet, illi fe
aperit,& effúndit,& hoc folum veretur
ne illum poffit amittere.Itaq; quanto
maiore defiderio excitata fuerit anima:
cupiensadhacrere falutari fuo,tanto ma
gisdeficit. Ergo ifta defectio imminu
tionem quidem fragilitatis, fèd affum
-ptionem virtutis operatur. Dcniq; ipfe
Pfali 6z. alibi dicés:Sitiuit in te anima mea; fùb
iùid. iecit infra: Adhaefit anima mea poft te,
me fufcepit dextera tua.®ui enim fitit,
cupit femper adhærere fonti, nec aliud.
fibi nifi aquam expetere & contingere
videtur,vt ipfo pafcatur affeétu. Süfci
piens ergo me Dei dextera, animæ meæ.
inhians ,& de fua virtute mihi impar- •
tiens,facit eam effè quod non erat,vt di.
Galat.z. cat:Viuo autem iam non ego,viuit ve
*ro in me Chriftus. Difce autem etiã hoc
- exemplo defectionem itam nimia: effe -
յոl.83- cupiditatis.Cócupifcit,inquit,& deficit
animæ meæ in atria Domini-Ante con
cupifcens,& quafi totam fé effiìndens in
coñcupifĉentiam , Iongo fine füípenfa.
defeâione diffoluitur. Deniq. quomo
- do deficiatanima in ſalutare Dei, Hiere
Hiere;*c. mias docet.Et fà&um eft,inquit,iî cor
de meo.vtignis ardens,flammans in offî
bus meis, & diffolutus fum vndique,&
ferre non poffum.Hocigitur inflámma•
º"
- ?-- . . - tu $3
 in Pſal.cxviii.oft.xj. 303.
tus defiderio,aitDauid:[Defecit infälüi
tarc tuum anima mea,& in verbum tuú:
fperaui.] Re&e fperaui dixit in verbum.
Ante enim fpes præcedit,& inde fequi
tur defe&io.Sperauitautem in verbum.
quod predicatüm eft effè venturü,quod:
poteft intelligi dc Dei verbo.Aut certe
in verbum fperauit, qui verbo cælefti
credidit,quo Domini noftri Iefu Chrifti,
annuntiatur aduentus,yel quo eius glo
ria declaratur. Ergo Propheta confide•
rans quarlegerat, & cernens quðd cum
adeffèt. corpori velut quibufdam, liga
tus vinculis huius vitæ,aberat a fáluta
re Dei, concupifcebat,defiderabat,defi.
ciebat,& toto diflòluebatur affe&u, vt:.'
totus illius fieret quod defiderabat: fi
cut etiã in pofterióribus ipfe dicit:Effun Pfal. 141,
do in confpe&tureius orationem meam,
tribulationem meam ante ipfum pronü.
tio, in deficicndo ex me fpiritum meú.
Deficitenim cius fjjiritus, immo, ab eo
deficit fpiritusfuus, qui fe ipfüm negat:
vt adhæreat Chrifto. Vndefemitæ eius 1.Cor. 6..
cognofcuntura Domino, quia nő funt: • **
carnis,fedChrifti femitæ. Etenim requi
rentium Deum via, Chriftus eft. Et nos;
igitur concupifcamus illud æternum fa
tare Dei,non c&cupiſcamus pecunia,
quam auariffimiconcupifcunt,non có
cupifcamusaliene vxoris decorem,non Preu, 6
ambitionis exagitemur deſiderio, non
&aculariintendámusgloria ,non falla
* - cis,
 3.e4 s.vambr.enarratio
cis circûfcriptionis ftudijs occupemur,
non proximum circumuenire iniquita
te cupiamus, non poftreioo partes vul<.
Pfalm.62 pium fimus in terrenæ voluptatis inte
fiora demerfi, tamquam exules æterno
rum , & de illa fupcrnae fpci praefum
ptione deje$i, Attollat igitur fé anima
fioftra deficiés viribus fuis, vt adhæreat
Ağ. 18, faIutari Dei, qui eft Chriftus Dominus
Iefus,quod interpretatione dicitur Do
mini fälus.Ipfe eft enim fäius vera,vcri
5.Сer, I tas, virtus atq.fàpientia. Qui igitur de•
ficit fibi, vt virtuti adhereat, amittit
quod fuum eft,accipit quod aetcrnâ eft.
&.. ^ Defecerüt oculi mei in verbum
-
-
tuum, dicentes: Quando confola
*
beris me# - . .

-. Supra πρακτικήν , hic $+apwruw$* : ibi

in ſalutare deficit anima, eo quòd con
cupifcit eum,cuius paffione feruata eft;
'hic in verbum Domini Prophetae oculi
* . * ~*
defecerunt.Et videamus ne'quemadmo
dum illic adhærens Chrifte anima defi
*Cer.6.
cit,& fit vnus fpiritus, ita & deficiant
oculi vt fiat vnâ mens. Oculi enim men
tis iſti ſunt, oculi ſtilicet interioris ho
minis, non hi oculi qui minifterio fun
guntur obtutus.Eft cnim oculus & men
tis & carnis. Sed ille caecus eft oculus
蠶 videt quae diuina funt, qui fru
ra mcnte carnis inflatus eft.Eft & alius
Փոlյ *.
oculus, fenfus Chrifti, quo Ecclcfia vi
- - deti
 in Tſal.cxvii.octxj. Z95 |
|
‫שו‬ det Chriftum,ficut ipfe dicit ad fpófam: С4n+.4 |
雌 Corde nos cepifti ab vno oculorú tug
เช่ rum. Merito vno oculo Chriftus vide
防 tur,quia nó videtur oculo carnali: aut
爛 quiâ duos oculos habens Ecclefia , mo
邨 ralem & myfticum, fidei oculo plus vi
[.. det Chriftum. Myfticus enim oculus
acutior eft,moralis dulcior. Et fortaffe
吋 ifti oculi funt , quibus Paulus videbat
æterna, vbi coepit corporalia nó vide
re. Deniq qui Ch 1ſtun αυμ. vidcbat
priufquam öculos amitteret, vidit eum
pofteáquam yifum; amifit oculorum. Vi
$it eumi qui dixit:Quis es Domine? Vi- Аći.9.
debat vtiq. Chriftum, quem etiam Do Ibid.
minum fatebatur,Et infra:Domine, in
quit,quid mc vis facere?Non ergo vide
Éat éú,cuius expe&abat imperium?Quje
bus igitur oculis videre Paulus plus çœ
pit,tiifi ijs quos nobis ipfe poftrauit,di
1.Cor. 14
,:eríssorábó fpiritu,orabo
niq.vt fcias qüia & méte?De
yidit orando : Faétum A • 2 ն»
| eft,inquit, reuertéte me in Hierufalem,
, cum orarem in templo,pauorem habui,
vidi illum dicentem mihi: Feftina,& exi
citius de Hierufalem:non enim recipiét
teftimonium tuum de me. lfti erge ocu
li in verbum Dei deficiunt,& dicunt:
[Quando confolaberis me?jiftis oculis 1. Rég 9s.
rophetæ dicebantur videntes,quia per
*euélationem ea que erant abfcondita, ., .
mente cernebant. Qujd eft oculos defi
cerc?De corporalibus dicamus,yt intel
ligamus
 3o6 , s.vAmbr,enarratio
ligamus de fpiritalibus.Nonne quando
aliquem defideramus, & fperamus adfo
re,eò dirigimus oculos, vnde fperamus
eſſe venturum?Itaq: contentidiu quoti
Tob, 10. diana expeétationé deficimus. Sic Anna
circumfpiciens in viam, follicitis aducn
tum filij explorabat excubijs - Sic Da
*,Reg, 8: uid propheta currente de prælio altero
pofí alíerum qui nuntiaset , pofitis in
turre exploratoribus interrogare de ſa
lute filij, pater ſedulus geſticbat.Sicte
neræ vxor ætatis de ſpecula litorali,in
defeffa expectatione coniugis præftola•
tur aduentum,vr guamcumq nauim vi
derit,illic putet cóiugem nauigare,me
tuatq.ne videndi gratia dile&iálius an
' teuertat, nec ipfa poftit prima dicere:
Video te marite.ſicut Anna dicebat ad
Ysb, 11. filium : Video te fili, amodo libentius,
moriar. mortis videlicet dolorem exo
ptati conſpectus ſuauitate non ſenties.
器 vt illa que adueniéti viro fé optat
offerre, ablegatis omnibus domeſticis.
occupationibus,femitas viantis aut pe
dum veftigia legit: fic Propheta curis.
exutus fæcularibus, interiorum oculo
rum in verbum Dei peruigil cuftos vfq
ad defectionem füi intendebat obtutus,
1. Cor.9 corpus fuum redigens feruituti, & ani
mam, fuam ad humilitatis patientiam
Pſal. 38. aranea modo tabeſcétis erudiens. Deſia
Efsl.4t. derabat enim ficut ceruus fontes aquae
rum,&fitiebat in Dominum Deum fuú,
- -" cupiens
 în pfil.cxviii.oti.xj. 3o7
º cupiens eius videre praefentiam ,& ap
& parere ante fáciem Dei: nimioq deſide
in fio & vehementi cupiditate deficiens ».
tunc fe habiliorem ijs que a Domino po
i £ceret impetrandis, prophetica gratia.
á praefumebat. Et nos igitur intendamus:
§ Cornoſtrum,vt poffÏiñus intelligere {e
: ries fcripturarum;& verbum vitae nobis:
# venire à Domino poſtulemus,atq intel
: fe&um dari.Si quis de longinquoverbú .
$ Dei obtutu mefitis afpexérit , nondura.
ii planum atq.diftin&ufii,is vslut qgibuf*
fi £am oculis interioribus verbinauigium.
si appropinquare animæ fuæ cernit. ԳԱo.
re; aiitem expreffius videre cœperit,eo ma · · · ·
u gis quafi ad Pgrtum yeritatis feſtinat: -

id $cceäere, vt fit proximus: inuehendae.

si defecerunt ergo óculi Prophetæ in ver
a bum Dei,dicentes: [Quando conſolabe
a ris me?]Si oculiifti fignificatifunt, qui
á 'bus ceñimus&yidgius, dicerº debue-.
3,# Fünt:Quando cófolaberis nos3ho$ eft •
nö fingulariter,fed pluraliter- Sed quía.
is oculu$ mentis & oculus carnis, vnus;
á ocuJus fiunt,& tunc homo confolatior
# ne fulcitur, cum caro & mens diuerfº
i non cupiunt,ſed vn um defiderá tavnum.
Id sequiruìt: ideo intenti ad eum quiait;
15 Ego & pater vnü fumustifă guod oculi Ioan I Qe
j, jijîéïëåéónfirentur,quià viio atq."
yj eodem defiderio officioq; fünguntur .. -

娜· Peficiebat ergo in verbum. Propheta. s

-

£ Nos autem oiiofos nos Putamus, fi º:

伽 - -
 368 S.JAmbr.enarratio
bo tantummodo ftudere videamur : &
pluris æftimamus eos qui operantur,
quàm eos qui ſtudium cognoſcende ve
3. Ignatius
in epiſt, a ritatis exercét.Dicüt enim plerique: Ec
Smyrna-os, ce homo, & opera eius, quafi qui verbo
BzOrigenes ftudeat, non operetur: cum magis opus
homil. 35 iftud quàm cetera fint.Si enim opus iu- !
in Lusam.
ftitia eft,fi opus temperátia, fi opus for !
titudo:vtiq.opus eft etiá fapientia.Iftae
enim quattuor principales virtutes ha f!
bentur.Nam fi operatür Chriftus fecun
dum quod iuftitia eft,vtiq.operatur fe- f
sundùm quod verbum eft.Et operaba- !
tur cum éffet in principio apud patrem. !
Поля. I. Deniq. per ipfum omnia fáéta funt, vt t
fcias óperatorem omnium effe , & opus ;
noftrum effe Chriftum Iefum. Etefiim ;
fecundum quod verbum eft,verbum in- !
quirétibus,grande opus verbum eft.Vn "
de cum Martha feftifiaret circa mihife l
rium, Maria autem verbum Domini au §
diret:ea quæ audiebat, ei quæ miniftra- . !
bat,merüit anteferri. Dicehti enim Mar |
к.1o. thæ: Domine non eft tibi curæ quòd fo t
|
' ror mea reliquit me folâ miniftráre?Dic (
ergo illi vt pie adiuuet. refpondés dixit l
Dominus: Martha Martha, Maria bonâ
|
partem elegit,qu£ nö auferetur illi. Ita
Аći, 6. verbü cogfiofcere maius opus cffe quä {
t
miniftrare, diuinae au5toritate fentėtiae
definitur. Sed fortaße dicat aliquis di- fi
1. Cer. 4 &um effe ab Apoftolo:Quia non in fer- • \
aone regnum eft Dei,fcd in virtute.
Scris
 т
| în Pfalexviii.oti.xj. 3oş
„ Scriptum non nego, fed in quo fermo- .
„ ne,cognofce.nempe quem inflatus sffu
j deíit,äui audientibus ferimo
ne
prodeífe nô
t poffit,qui fine 9ftéfio fit fpiritus atq. 1.Cor.s
Virtutis,hunc fermonem Paulus non di
gnatur cognofcere. Vult enim magis
Virtutem fermonis commédare. Deniq.
nolebat talem fuum effe Apoftolus fcr- Ibid,
; monem , qui in infirmitate veniebat vt
alios faluos faceret,& fortiores in timo
re & tremore:vt timentes, nihil metue
rent nifi Dominum Iefum : trementes,
pacem eius tranquillitatemq. feruarét,
Audi ergo qualem Apoftolus fermoné
* habebaf Et fermo,inquit,meus & prgdi ibid.
catio mca non in perfuafione humanæ
&t. fapientiæ verborum , fed in oftenfione
fpiritus & virtutis:quia fides non in fo
: renſi ſermone ſapiétiae, ſed in oſtenſio
* ne fpiritus,fed Dei virtute firmatur. Er
T go in fermone fanétorum virtus eft , in
$ íermone autem forenfi ifto ac philofo- Celeß. 2•
º phico vanitas mundi. Virtutem autem
4. effe in fermone fan&orum, etiam iftc -

n Propheta te doceat, qui ait: Dominus Pfal.67•

% dabit verbum euangelizantibus virtute
* multa.hoc eft, vt niulta poffint virtute
# Euangelium predicare. Probatum efter
ſ: go quod in Euágelij predicationefit vir
* fus.Praedicatio àutérii Euangelij, fermo
? fan&orum eft. Ita dubium hon refide*
quin in (crmone (an&o fit yirtus, , •
-- - ‫مم‬uQ
 $1b S.JAmbr.enarratio
33. - *Quoniam fa&us fum tamquam
vter ingelicidio:iuftificationes tuas
non fum oblitus.
Fastus fum tamquž vterin gelicidio.]
*.Cor.9 Vox ifta, vox iuftieft,vui mórtificaue
rit fuum corpus. Reéte enim vter dici
s.Cor. 5. tur iuftus, qui expoliatus nönudus in
ueniatur.Vter namq.de exuuijs fit ani
Rem. 6. mätis mortui. Igitur & nos peccato mo
triamur,vtviuamus Deo, atq. repleti (pi
Writus iucunditate, & ſuauitate lætitiæ,
-erimus exuuiae fpiritales, carentes infir
mitate corporea;&integromentis finu
infufam nobis diuinorum myfteriorum
gratiam referuantes. De his utribus di
¥Matth.9. $it, quia uinum nouum in utres nouos
mittunt, qui uolunt utrumq.ſeruare,&
corpus, & gratiam. Non effluat igitur
tuus hic uter,non rimofus{it,nó térre
í no inueteraſcat fitu,nec uinum nouum
ueteres utres rumpat, quo fcindantur
utres,fundatur gratia. Non iterum {ole
iniquitatis & nimia vi caloris arefcant,
fedferuentium uiſcerum cupiditates di
uerfæ niuali quodam frigore temperen
tur.Frigefcat*fus {ibidifiis,& quòdam
continentie gelu,ieiuniorüq.reftinâus,
matutina roratione perfetur: quando
Eſa. 15« ſicutros,ita fuper terram noftram Dei
uerba defcendufit,ficut imber fu器 監
men, & ficutnix ſuper foënum. Neſcit
utrem bonum ifta nix lædere, nix quæ
---
diui
 în Pfal.cxviii.oti.xj. Πγ,
ºdiuini ſplendore fuget elºqui: Nix
hæc refrigerat,non adurit: fœcüdat fa
V ta, non internecat. Nix hæc præceptio
continentiæ eft,quæ caloremfacitcor
# poreum frigere,& omnem naturae inte
fioris reftinguit ardorem. Et forte ideo
.cum Iefusrefurre&ionis fuæ demonftra.
, da
retſicut
gloriam,ueftimenta eiuserant
nix:ut non ſolum candi Matth.iz.
ipſe alienus we

aeſtimaretur a còtagione peccati, uerù

etiam ut quicumq. refufcitatur,conge
latis cólugjcupiditatibus refurgere fri
gidus uideretur. In refurrectionc enim M.us,...
; neq. nubunt, neg. uxores ducunt ; fed ".
erunt ficut angeli Dei in cælo.Boni er
go utres frigidi,hoc eft,ingelicidio con * , , ºf
ſtricti pruinis,non libidinis calore reſo
Iuti.Vtrem autem corpus hoc dici,licet
£ ex pluribus flocis, tamen etiam inde in
: telIige, quòd Adam & Eua ubi imaginé
; dePofuere caleftissạuá ante portabant, I cer. I g.
º imaginem terreni hominis induentes,
; tunica: dicti ſunt ueſtiti eſſe pelliceas. Gen. 3
º Corporales enim eos de fpiritálibus fe
‫ ان‬-cerat
culpa .âffimmoc Néc illud abfur
', dum adjtelligendum quòd ita fe dicat
$ fa&um Dauid ficut utrém in gelicidio,
eo quòd in afperitate licet pofitus gla
ciali,mortificauerit tamen corpus fuum
5 me fentiret hiemis illius afperitatem »
% quam Saluator dicit graìem futu- Mattha4•
仰 ram effe fugiétibus. Sicut enim glaciem,
„ aon fentit uter, quia pellis eft mortui:
. -- - - . ita
<!"
 31, s.vambrenarratio.
ita mortuus peccato Propheta frigus
peccati fentire, non poterät. uel certe
quòd non frangatur neceſſitatibus, nec
Galat.5. reſiſtat caro menti, ſed molliori du&tu
animae fe infle&at imperijs,& in hoc mű
di gelicidio nó arefcat: uel quia corpus
2. Cor.4
រ៉ែ fumus , & mortem Domini
. .; Iefu femper in noftro corpore circum•
* -Շor 9 ferre debemus. Hic eft uter qui caftigat ,
D eut. 32. . corpus fuum , non ut ille incraffatus &
Exod. 32, obefus populus,qui fedit manducare &
bibere,& furrexerüt ludere, Hic eft uter
qui inebriat nö uino,fed fpiritu,in quo
Deut. 32. non botryo amaritudinis,non draconi
furor,non furor afpidum , fed poculum
Pſal.zz. inebrians quàm præclarum.In hoc ergo
gloriatur Dauid, quia fa&us eft ficut
uter in gelicidio, operationem peccati
non fentiens. Et bene peccatum gelici
dio comparatur. Sicut enim gelicidium
Miere 13 . ad nullum ufum utile eft, ad fiullâ opc
rationem : fic culpa nulli prodeft ufui ,
nulli operationi:& ideo ficut gelicidiú
declinanda eft,ne noceat &adurat. Bo
º
num iergo mihi eft fieri ficut utrem in
gelicidio, ut non poßim obliuifci iuftifi
cationes Domini , fed earum liquore
perfufus refrigeretur omnis feruor in
ternæ cupiditătis.Non ergo uacuú,fed
醬 hunc utrem effe oportet, plenâ
piritus,plenum iuftificationum: ut pec
cata mea ipfe confitear, ut luxuriâ car
nis meę cómprimam.Moriendá eft enim
# . mun
º
 r in pſal.cxviij off rj. § 13
+mundo, ut uiuamus Deo. Si autem uiua Rom.&.
mus carni,mors vtiq.eft carnis pruden- Rom.$.
tia:uiuere non poffumus Deo, quia ini
mica eſt Dco carnalis iſta ſapientia, &
uita fecularis. -

Quot funt dies ferui tui? quádo ,

facies mihi dc perfequcntibüs me 7
iudicium?
Poteft fic accipi: [Quot funt dies fer
ui tui?]quafi dicât:Quánti funt dies hu
mani? quantum tempus, quantum fpa
inſ tium?Cur inuidetur tam breui vitae, ne
tranquillo curfu ißius fæculi perfrua
mur? Cur in breui fpatio tam multi pers
fequentium nos laquei tendunturº Ad
fit iam iudicium,in quo poena eft perfi
dorum, in quo perfecutóribus digna im z.Pet.z.
pietatis fuae pretia redduntur. Vel fic:
ô uoufq. infultare poterunt , quoufq. , ,
inquietare,qui nos diuerfis modis quæ- * '
runt affligere?Non ferus erit terminus.
Etenim Propheta quafi celeritaté tran
{currendæ iftius vite,non annorum, fed
di erum aeftimatione fubducit , dicens : **

[Quot funt dies ferui tui?] Et benc dies

dixit,vt non folum moras annuas pro
hetica vifione tranfcurreret, verum
etiam fplendidum fibi vitg huius curri
culum virtutum lumine ម៉្លេះ
ritoq.fecurus ait: [Quando facies mihi
de pérfequentibus mejudicium?] Mihi,
inquit, iudiciü de Perfequétibus facics,
ΣΑΟΔ
 '314 S.JAmbr.enarratio.
non de me perſequentibus iudicium da
гал, bis: quoniam non refurgunt impij in iu
dicio.Sed mihi, inquit, da iudicium,vt
cum remuneraueris innocétiam , fidem
prouehas,mifericordiam corones, impij
perfecutores meritorum poenis prophe
ticorum iudicentur. Nó abfurdum ētiá
Iob. 14 illud, vt quia breues dies & pauci funt
iftius witae, nó diutius gratiam fuam Do
minus circa prophetam fuum differat,
fed ipfi iudicium de perfequentibus fa
ciat.Nam hic quoq.iudiciüm eft de pere
Пелт. 3.
fecutoribus. Si quidem qui non credüt
in Chrifto,iam iudicati funt. Iudiciü au
tem hoc eft, quod dedit feruulis fuis
Љиг, Io.
Dominus Iefus, dicens: Habebitis po
tetatê calcandi fuperferpentes & fcor
picnes,& fuper omnem virtutem inimi
ci, Et verum iudicium,in quo torquetur
inimicus,ficut ipfe confeffus eft, dicens:
Matth:8. Quid venifti ante tépus torquere nos?
Hoc ergo depofcit virtutum ftabilitate
fundatüs Pröpheta, vt fubijciatur fibi
non homo,fed ifle qüi locú fibi in horni
ne vindicauit.Vnde & Apoftolus ipfum
magis in hominis peccato putauit effe
damnandum, ipfum ſubijciendum , de
Rønn. I 6. quo ait: Conterat Deus fatanam fub pe
dibus veftris cito. Ex hoc ergo perfecü
tore iudiciú fibi ficri geftit,vt fidei pro
pheticę vcftigijsaduerfarius côteratur,
& comminuat eum fub pedibus fuis Pro
Pſal. 17. pheta ficut Puluerem antc faciem venti:
-----
& in
 r - -

în Pfal.cxviii.oti.xj. 31 ş.
i & im hac corporis fui militia conftitu
ni tus, quamuis dies vita breues int, triú- Iob.7.
ty phúñı tamen de aduerfario adipifcatur,
£ quo reformati hominis in veterem gra- - º:
■ tiam, quem ante delićtorű vinculis te= 2. Tim. 2.
di nebat adſtri tum, & feruentis libidinis
si iaffabat æftu,libertatem ingemifcat, po
ii teßatem fentiat.Subieétus eft igitur ad- Rom.8. '
R. uerfarius fecundum Domini fententiâ. ~

ig Etenim Dominus Iefus veniens in hunc

g mundum per Virginis partum , fubiecit -

ki animæ noftræ omnes contrarias, pote- Ephef. 1.

£ ftates, vt fide tua,verbo tuo, conuerfà
3 tione tua & operibus conterantur. Si er
go non cóteris aduerfarium , tua culpa
eſt,qui permiſſa non vteris poteſtate. In
j nobis eft igitur vt aut fubijciatur ad
uerfarius,aut refultet.Si enim aétus no
º fter Deo difpliceat , incipit aduerfarius
g fuperbire.fi áuté bonis inhærcamus ope
§ ribus,exerceamus ftudia caftitatis,1uffi
„ tiæ, continentiæ; calcamus ferpétem &
ſ: ချွိန္ျမိဳ႕ႏို Calcamus enim ferpentem Gemef. ;.
is pedibus caftitatis; cóterimus & fcorpio Pfal.96.
絕覽 continentiæ veftigijs, verecundiae,
, iuftitiæq. greffibus: nè poffit excutere.
Poffumus ergo & in hac breui vita triü z. cor, z.
j; Phü de aduerfarijs habere perpetuum.
£ Narrauerunt mihi iniufti exerci 85.
i tationes, ſed non ſicut lex tua Do
mine.
j Bene optat iudicium fibi fieri de per
ţă O z fequem•
 3 16 S.JAmbreñarratio
{ėquētibus,quí nó folú opera iufłi impe
dire,verumetia fidé ſuperflua narratio –
ne fubuertere conati fünt.Etenim qua
2.Tim. ն , fi fabulae cuiufdam nænias narrata § fibi
dicit &*•x, rx{ας, hoc eft, fuperfluas lo
quacitates. Narratores enim fuperfui,
**
ficut hirundines,difputationis füauita
-
tem loquacitatis continuatione corrú
punt,vt Ariftotelis fentétia eft. Super
flua igitur loquitur hæreticus , qui non
1. Tim. 4. loquitur veritatem,non loquitur fecú
dum legem. Qui autem fundatus in lege
cft,noüit a veris falfa difcernere:fpirita
lis cruditione doĉtrinæ,hæretica ab euá
1. Cor. 2. •
Tit.3. gelicis dogmata feparare.Ideoq. ne mul
ti decipiantur, iubetur a Domino tace
peccator.Peccatori enim dixit Deus:
Pſal.49 re
CYuare tu enarras iustitias meas?Conti
cefcat igitur perfidia, quæ tramitem ve
ritatis tenere non nouit,quæ Dei præce
pta non feruat.Cur enim per os füü af
íumunt peccatores Euangelium vetita
Pſal.5. tis,in quorum ore veritas non eſt? Om
nia auté praecepta Dei veritas, Chriftus
autcm veritas. Non ergo eft Chriftus in
Ioan. I4
difputationibus perfidorum , qui dicit
rai. 49. perfido: Os tuum abundauit nequitia,
8 lingua tua concinnauit dolum.Lin
guaeiiim,quae vult adftruere inendaciü,
dolginvriq nectit aſſertis. Sed huiuſmo
Ioan. IO.
edifax off,& cum fure concurrens. Multi
enim fures funt , qui verbum Dei nö ad
Tfal.49." vtilitatcm fuam furantur & rapiüt »f
- loan. μο. * - a
- --w
 in Ρ/al.ανiή.οδί. α). . . και 17
ad fraudem: & patrimoniü quoddam cæ
leftium fcripturarum in fua furto de
torquent, adulterina ſibi compédia col
ligétes,dolo magis quàm veritate quæ
fifa. Sed hi funt qui mifcent aquam vi- Efa. 1.
no,tamquam caupones pefsimi,adulte
rantes verbum Dei,& infincerum profe z.Cor. 4.
rentes quidquid perfido & tamquam
ebrio ore deprompferint: & ideo aliena
loquuntur â lege. Vnde eos bene Pro
pheta refutat atq reprehendit , fciens
quid præfcripto legis acceperit.Rc&e er
go ait fequenti verficulo;
Omnia præcepta tua veritas:in- 86.
iufte perfecutifunt me, adiuua me.
Guaſi bonus miles bella non refugit,
nec confli&us quamuis grauium pręlio
fum bellatqr pauefcit affuetus:fèd fide- rof.,o.
lis & prouidus adípirare fibi diuinitus
orat äuxilia,& pia deuotionisfidelia ſi
bi adiumenta depofcit.Ideoq.non petit
vt perſecutiones quieſcant,ſed in perſe
cutionibus ße poftulat adiuuari.Sciebat
enim quòd omnes qui volunt pic viue- i.Tim. 3.
re in Chrifto Iefu,perfecutiones patiun
此 tur. Mauult ergo perfecutiones pati,vt
pie viuere in Chrifto poffit. Et bene nö
ić vnam perfecutionem,fed multas perfe
陆 cutiones dixit: nec expreffit vocabula
| perfequentium, quiâ multi perfecuto
| res,non folum quos videmu$,fedetiam
quos non vidcmus.Perfequuntur nequi Ephef 6.
3 tiæ
 318 s...Ambr.enarratio
tiæ ſpiritales,perfequitur hæreticus, Tu
dæus,gentilis.Omnes ergo fub perfecu
toribus,qui volunt pie viuere: quia vbi
multi perfecutores, nullű a perfecutio
nibus vacat tempus pie viuéregeftiéti.
Hebr. 12. Et fqrtaffe cum perfecutiones fion pa
timur,tamquam condemnati habemur,
quia nequaquam pie viuere volumus in
Chriſto.Nam vtiq.cum ſit definita ſen
m.Tim.3. tentia quòd omnés qui volunt pie viue
re in Chrifto Iefu, pcrfecutiones patiun
tur: videtur is qui perfecutiones non
patitur,abdicatus,quòd non fit piae in
S^ tentionis in Chrifto. deuotionê êtenim
fidei prælia perfequuntur. Si dcfint cer'
tamina , vereor ne deeffe videatur qui?
certare defideret.[Omnia, inquit, præ
gepta tua veritas.jQgæ præcépta,nifi ii
ta". 15. la Si me perſecutifunt,& 蠶 -

tur?Hæc præcepta Dauid antérior licet

'incarnationis facramento, iam tamen
audiebat in fpiritu,& quafi Chrifti difci
pulus non fubtrahebat fe paffionibus ,
fed certaminibus offerebat.fciebat hoc
: •*. f. • {olum fibi ad gloriam fruétuofum , hoc
ad cuftodiam falutis tutum, vt frequen
• • . . tibus exercitijs iufti pietas confirmare
tur.Cito enim fides ifiexcrcitata langue
~fcit, & crebris otiofa têtatur incommo
dis. Remiffàs excubias callidus infidia
tor irrumpit: affuetum autem bello vi
rum externa fraus inftruit, &gloriofæ
èccli. 33. Prouehit Palma viétorig. Pax ergo fidei.
*:::: 2 *- : CΟΣΙ ΨΑ
 in Pſal.cxviii.oft.xj. 319.
corruptelae materia eft. Qjàm pulchre
nobis perſecutionis proceſſere tempo
ra.Intentus erat intimæ ad Deum mea
tis affe&us,illi adhærebat, nec vllas co
gitationes obftrepëtes fibi precâtis ani
mus fentiebat:totis vifceribus fundeba
tur oratio,& quidam mifcebatur fermo
cum Domino: quotidiana meditatio ha
bebat iam cötemptum periculi, & vfum:
calcandæ mortis recepêrat : quod quis * '**
amifimus exercitium,tentant otia quos
bclla non fregerant. Periculofa igitur,
& pagis otia.In pace plures perfecütio- ,
nes cffe coeperüt. Nullus erat tempore *•*
perſecutionis adulator, qui callida men
tem adulatione tentaret. Non vacabar
animo,corporis dele&tatione diffolui,&
huiufmodi quæ fecundis rcbus excitari
folent, admittere pafliones. ldeo Apo
ftoli cũ caederếtur, includerentur exul *

tabant quòd illis iniurijs ætcrnæ gloriæ _ '

meritum lucrabantur, qui digni fùerant A&#.-$.
ro Chrifti nomine iniurias fuftinere.
醬 illis erat cura de patrimonio, ftu-a
dium de potcftatibus & honoribus; non!
de prælatione, quæ etiä iuftos exagita- L**. **•
re cófueuit:fed ille fe præferri putâbat,
qui eſſet pluribus verberibus flagella-2• Cer-11
tus. Merito ergo Dauid occafiones ex-'
petit triumphandi, & certandi copiam
pro deuotionis eruditionc non metuit,'
qui nouerit perſecutiones iniquorum
proficere ad incrementa virtutis. Non
- О 4 cmina
 3 no S. Ambr.emarrátia
ènim dixit: Quja perfecutiones patior ,
adiuua me:fed[Iniufte,inquit,perfecuti
funt me,adiuua me.]Poteft enim quis &
perfecutioncs pati,fed non iniufle:quia
eſt etiäiuſta perſecutio ſi oderimus ob
ſcenos,ſi infeſti ſimusiniuſtis,ſiiniquos
velimus opprimere,ne pluribus noceât,
ſiauarü fraudis ſua cópēdijs exuamus »
ſi execremur inſolétiâ ſuperborû .. Qui
Matth.$. auté pro fide,pro iuftitia § pro caftitate
perfeçutionem patitur , bene is dicit :
[Iniuße perfecutifunt me, adiuuame]
$7. * Paulo minus confummauerunt
me in terra:egoautcm non dereli
qui mandata tua.
Non ſuperfluo diuinum quaeſiuit au
xilium , qui ſciebat fibi aduerſus fortes
efe certamen, pluraq: fibi praelia praepa
rata dimicaturo núcaduerfus nequitias
fpiritales, quæ funt in cæleftibus; nunc
aduerfus calorem fanguinis, & innumo
ras corporis huius illecebras , quarum
nexu, vario & diuturna collučtationę
laffatus,pudendo corruiffet certamine,
nifi fidci fe radice tenuiffet. Difcamus
cauere quem gerimus. hic nobis hoftis
• domefticus, hic inimicusgrauis eft no
ftri ipfius corporis. Inflaiiimatur vino,
ardct libidinc , decore mulieris occur
ſantis accéditur,ſpe alitur,deſperatione
vritur,illcccbris ěxuritur, nó euaporat
affe&t u,timorc turbatur,metu frãgitur,
luxuria'
 in Pſal.cxviii.ott.xj. 321
º luxuria mollitur, lafciuia diffoluitur,
labore afficitur,follicitudine fatigatur,
affione conteritur. Miraris fi inter tot
áduerfarias paffionum vices fe etiam iu
ftus tenere vix poffit, cü impares fimus . .
etiam fingularum certamini?Quem vel
fola libido non vindicet? quem nö fub
iuget auaritia3quem formido non qua
tiät? quem luxuria ngn eneruet? quem
lafçiuìa non emolliat&quem nó fupplä•
tet ebrietas?Quafi confcius igitur car
' nalis infirmitatis,& explorator perfecu
• tionis hoflilis,dicit:[Paulo minus con
' fummauerunt me in terra.]In hac vtiq.
terra, in qua Adam primus corruit , & Ges. 3.
pudéda prolapione deie&us,totius gref
* £um futúræ pofteritatis inflexit. In hac
* terra, in quâ Cain munera fraterna do- Genef.4.
1és fuis effe prælata,ruina eft ftratus in
uidiæ.Deniq.vox fraterni fanguinis cla
mauit a terra.In hac terra Noe fan&us, Genef.4.
uem totius grbis diluuia in tätis pro
celfis& flu&ibus peruigilem probiue
runt: vbi tamen otiofo curas laxauie
corpore,ibi fomno ebrietatis offendit,
quando mediaftino filio delirante, con
tumeliam paternæ pietatis incurrit, do •
cens periculofa otia fecura ele virtuti.
In hac terra Lot វ្យែ imiGen, 19.
tator, qüem hori luxuriafit s Sbdomi- *
tanae plébis decolorauit impuritas,non
flammia Sodomaearderitis inuoluit, ve
aiabilis quidemignorantię,Pudendæ ta
- Ο 5 &)GB\
|
 3 11 S.JAmbr.enarratio
men commixtionis nô cuafit in ceftum:
Vritur ifte flammis mulierum, quem ful
phurea flamma non vffit. In hac terra
etiam Dauid propemodum confummae
Pfal.72• tum effe fe dizit.Si quidem pene motos
pedes fuos , & greflus fuos paulo minus
íenfit effufos,quia diuitias fæculares,&
fucccffus corporaliü profperorum loco
beatitudinis gftimauit peccatoribus abü
dare. Propter quod ctiá flagellatus eft,
fedflagella iufło remedia falutis funt.
hebr. 12. Caftigát enim Dominus qucm recipit.
Vnde etiam Dauid conuerfus ad Dómi
mi charitatem, atq.in eius eruditus præ
ceptis,non ignorans quòd caducis 醬
ca fortuito quodam deferantur euétu,
& quia non diuitiarum abundantia, fed
virtutum gratia vitæ probabilis merita
penfantur, dilexit magis quàm reliquit
mandata' Dei, quibus folis potuit in
Epheſ6. gruêtes nequitias ſpiritales,& inſurgé
- tes huius corporis appetitus in hac tam
fragilis naturę infirmitatefuperare.Ma
: gnâ igitur virtus, quæ fub tantis perfe
cutionibus conflituta, & pene oppre
fa,tamen fuú nó cftoblita praefidiŭ,nec
, mádata Dei dercliquit.Ideo quia folum
fbi Deū profuifiecognouit, Preces ad
... * * * Deminum dirigcns,ait verfu fcquenti:
•*. Secüdum mifericordiam tuam
`viuifica me, &cuftodiam teftimo
. sia oristui. * -- ºr . . . . ..
* - *z, * *
* Viuifica
 in pſal.cxviii.oft.xj. 323
* Viuifica me.] Quam viuificationeni
ii fui poftulet,fupra diximus: quia non id supra oas
at precatus eft quod habebat, fed quod verf.i•
in defiderabat:ideſt, vit viueret in aeternã, -

" intelligens vitae beatitudinem in hoc *

i* flu&tuánti & infido nobis corpore efle
it, non poße, cuius imbecillitas propofitú
ik animæ derelinquat.Opus eft ergo mife
i ricordia Dei, vt continua & perpetua
; fit in hoc corpore viuificatio,quò quo•
ú tidie juftus Deo viuat»Peccatoq. m9ria r,;,,«.
& tur. Si enim culpa moriatur in nobis,
% erit vita Deo viuens,& cuftodia præce
;; ptorum cæleftium perfeuerans : quam
;: vtiq.ille င္ရန္သဖ္ရစ္သို႔ျ
viuificatura Dos
à mino. Deniq. viuificari fe ante pofcit a
j, Domino,& poftea cuftodiam mandato
: rum cæleftium pollicetur. Non enim
communis hgc vita cuftodit cglefte man
y datú,fed illa quæ munere fulcitur æter
# no per operationem gratiae fpiritalis
3 Poffumus etiá fic inteIligere, quia iam
3) Propheta quæ erant legis 蠶、
optat aduétus Dominici mifericordiâ ,
£ vi accipiat præcepta quibus lex adim
# pleatur: vt nő folum adulterium fciret
á éffè vitandum,{ed etiam concupifcen* *

g tiam adulterijdeclinandam.Os enim pa

& tris Iefus Dominus locutus eft in Euan
帅 gelio,eum qui viderit mulierem ad con Matth. $.
* έupifcenduih eam, in corde fuo adulte
¢ riùm perpetraffe. Quantum Euangelio
திProfessruat ftudia caftitatis, quo non.
- Ο ό folum
-
-
 334 s.vambrenarratio
folum turpioris fa&i ,{ed etiam Rudij
degeneris ablegatur opprobriú?Qu! sút
7. Yer,87. auí& de quibu§ dicit qüöd paulo ginus
confumriauerút eum in térra, nifi Per*
ို့ရိုး quorum yno ait Domì
musicfùs: Ite, âicite vulpi illi. h9c eſt,
Luc. 13. de Herode.Et alibi,cum fè fraudulent;
Matth. 8. interrogariadaerteret,dixit:Vulpesº
ugaS ឆៃ, volucrcs cali nidos vbi
驚 quðd fra uduléter in ter
reftrium paífionum quibufdam latibu
Indie, 15. iÉåôátur.Vnde étiam Sampfonb*
nas vulpes fibi nexuit, ad quarum £*";
dasallophylorum
fes alhgauit faces,&
: perdimifit eas Per P;ſi
hanc figura*
gnificañs,guôd imŷrobi ac fraudulenti
homines,& maxime hærcticis }iberá lin
guam habeant ad latrandum» {ed exitus
impeditos:aut religioſa principia,finº
Iode, vero fraudisſua: incendio deputatº
Ideoq; & trecentas vulpes dimiſi:?
quòd'perfidi crucis quidem fe prædica
rione commendare deſiderant, {ed my
ÉÉÉÉéiùs tenere non poffùnt,qui**
prædicatione compofitä& fal% fl
ālata vrere magi$ fru&us conátu**'*
nos : cum vtiq. vera crux Domini mo^
exurat aliena merita,ſed fºcundet, M*
ritoq. fcriptum eft in Canticis cantico
rùm prenàite nobis vulpes pufil!as%
Capt.2. terminantes vineas, vtvineae notre fio
reant. Quo oßenditur quòd vel Domi
ges Jefus,vel ‫سا۔۔۔۔۔م‬-- ‫ه‬
-- ‫۔‬äccisfia -‫ص‬‫كن‬-‫ معس‬Q ‫في‬
w
 in Pſal.cxviii.off.xi). , 315
dolos à vineis ſuis exterminandos eſſe
præcipiat,ne pauxillulis vineis noceát,
quia adultis iâm vitibus nocerc nó pof
funt.Haereticus enim imperfećtum ten
*are Poteft , nó poteft fupplantare per
fe&um. -

Im otionarium duodecimâ enarratio.

Lamed.
Amed littera duodecima eft ; cuius
interpretatio,Cor: vel vt alia inter
pretatio habet,Seruo.Vnde videtur ad•
monere vel prudenter hec intclligenda,
vel follicite feruãda præcepta.nam hoc
primus ftatim verficulus admonet. Cor
etenim fibi mundum creari in fuperio Pſal. 50
ribus hic Propheta,vt legimus,poftula
uit. Cor fibi prudens dari orauit a Do 3.Reg.3s
mino filius huius Salomon. Qgi ergo
º
habet cor mundum, qui habet cor pru
dens , ipfe intelligit feriem fubditorum
verfuum atq. virtutcm. Vnde & alibi ΕΚρch.1 Ie
inuenimus:Cor vnú,vel cor aliud,quod
nulla illecebra huius fæculi impcdiat ,
& carnis poffit interturbare fapientia. Rom.8.
Qui autém habet cor, feruat tiiandata
ſ Dei: quemadmodum legifti de Maria , L*• *•
quæ cónferuabat omnia Domini Salua
foris in corde fuo vel di&a,vel gefta.Cir
cumcidamus ergo cor noftrü: nihil cor Dewf. io.
: poreum,nihil Vile quæramus: vile auté
vomne terrenum. Nihil ergo terrenum,
nihil ſaeculare,nihil corporeum,nihille
‫ه‬-‫م‬-- ... . . . . . .. . . ·ue
. atq
" ‫م‬-- ... «
 326 S.J4mbr. emarratio -

iie atq. mutabile in eloquijs conftitua

Pfal. 1 1. mus cæleftibus. Eloquia enim Domini,
eloquia cafta,wt in his myfteriorum cç
leftium immaculata & pudica finceri
tas fpiritali interpretatione refplédeat.
Non adulterina quadam opinione mi
fceamus terrena diuinis, & illud inuio
labile facramentum propheticæ vifio
nis,aut perennis oraculi,naturæ noftre
aeftimatione violemus. Ideo enim addi
ibid. dit: Argentum igne examinatum,proba
tum terræ , purgatum feptuplum : vt
tamquam boni nummularij ſpiritu exa
minemus propheticiſermonis argentſ,
zacb. ii. £cernentës Domini pecuniam, atq. ab
º omni labe terrena falutaris fontis infu
fione purgantes,vt Chrifto digne fenti
Matth.6. re vidéamür,qui ait: Nolite thefauriza
re vobis in terra,vbi ærugo & tinea ex•
terminat: fed thefaurizate vobis in ce
Io.Thefaurus tuus eft fides,pietas, mife
ក្ញុំត្បែ
Noli eum æftimare de terris, hoc eft de
creaturis, quia dominus totius creatu
*fiere. 17. rae cft.Malédi&us,inquit,homo qui fpé
1.Cor. 15. habet in homine.Sed mihi falus per ho
minem venit.Vide tamen quid fcriptu
hiere.17. ra vetus dixerit:Et homo eft,& quis co
gnofcet eum?Ille ergo homo ចំៈ
na mihi,fed diuina potcftate omnia pce
cata donauit, Deus in corpore Domi
a.Cer, #. nus Iefus mundum recõcilians fibi, quẽ
rcdimcbat a culpa. Thefaurus nofter
- Pre
 –ਂ

in Pſal.cxviij.ott, rij. 3 27
pretiofus intelleétus eft.Si terrenus in- sapiem. 7.
telle&us fuerit,fi fragilis, hæretica eum
tinea,& impietatis aerugo conſumct. Le Matth. 6.
uemus ergo & erigamus fenfus noftros,
. nec impoffibile iudicemus vt hæc huma
ni corporis infirmitas ad cognitionem
myfteriorum ca:leftium prouchatur, cũ
iam ad nos Dominus Iefus , in quo ab
£conditi erant fcientiæ fapicntiaeq. the- colof.
fauri, diuina fua miferatione defcende
: rit,vt clauſa reſeraret, aperiret latétia, Арос. 5, “
reuelaret occulta. Veni ergo Domine
Iefu, aperi nobis & iftius prophetici fer
monis ianuam. multis enim claufa cft,
etfi prima fpecie aperta videatur.
In aeternum Domine permanet 89.
verbum tuum in caelo.
Vides etiam in te permanere debere
quod etiam in cælo permanet ac perfe
uerat3Serua ergo verbum Dei , & ferua
in corde tuo, & ita ferua, ne obliuifca
ris.Serua legem Domini,& meditare,ne Prow. 3.
iuftificationcs Domini de tuo corde la
bantur. Docet te litteræ interpretatio
vt ferues diligenter.Docet Propheta in
fubditis,dicebis: Nifi quia lex tüa medi- j.ver.9z.
tatio meá eft,tunc forte periffem in hu*
militate mea. In æternâ non obliuifcar
iuftificationü tuarum. I.egis ergo me
ditatio facit, vt tempora tribulationis,
tempora quibus humiliamur aliquibus
aduérfis,fuftinere & tolerare poffimus: -
4 x * - vt peq.
 328 S.JAmbrenarratio
vt neq.humiliato nimis,neq deie&to frá
gamur affectu. Deniq.Dominus nö fran
n.Cor. io gi nos humilitate vfq. ad defperationé
vult, fed vfq. ad corre$tionem. Vnde &
-

Hieremias fub hac- littera in Threnis

Thre... ! Vt humiliaret fub pedibus omnes
vin5tos tcrrae,vt declinaret iudicium vi
ri contra facié altiffimi,ad condemnan
dum hominem cum iudicatur,Dominus
Ibid. non dixit.Et infra:De ore altifïimi non
- exibüt mala.Humilitas ergo qu£ a Deo
- 'eft, plena iuftitiae , plena čítačquitatis,
* \* quiâ non exeunt mala de ore Domini.
eniq.qui humiliabatura Domino,di
Pfal.1 14. cebat:Humiliatus fum,& faluum me fee
cit.Ergo ficut prudenter confidcrandü
eft,quando humilitas a Domino fit cau
fa probationis, quádo etiam ipfa ab ho
mine inferendæ humilitatis impreffio,
quæ tamé ipfì folet patientia & magna
nimitate tolerari:ita etiá fapienter con
fiderandum,quid fit in æteriium in cęlo
verbum Domini permanere,vel ficut ali
qui codices habent, in faeculü:quia Græ
cus i** *** áuára pofuit,quod diuerfe in
terpretati ſunt tráſlatores. Alij in aeter
** num, alij in fæculum. In fæculum ergo
ណ្ណ Domine verbum tuum in c£
»Matrh.z4 lo. Et quomodo ipfe dixifti: Cælum&
terra tranfibunt,verba autem mea non
ို့ဖွံ့ဖြုံ့ faeculum permanctver•
um, non vltra facculum & fecula.Saccu
la enim temporisfunt. Cælum ergo&
~* - terras
 in Pſal.cxviii.oft.xii. 329.
terra,id eft, iftius inundi opera præteri
bunt, & tempora permanebunt? Alius
qui fpiritalis eft,& iudicat vcrba legis: 1. С0r, aь
[In æternum,inquit,Domine permanet
• verbum tuum in c¢lo.]Aeternitas enim
verbi manentis,opinioné verbi Praeter
euntis excludit. Quomodo autem per
manct verbum in cælo, fi ipfum cælum -
præterit?Et quomodo poffunt ftare cul
mina,fi cadant fundaméta?aut quomo
do permanet habitator in habitatione
fua,nifi & habitatio perfeueret? Sed for
te illud occurrat,quia fcriptum eft:Erit rf. 6g.
cælum nouum. Verum nec fic folubile,
quia nec hoc poteft permanere quod
praeterit , nec illud poteft dici manfiffe,
3cum coeperit. Tinea intelle&um tuum
fcindet , fi putes verbum Dei (icut cælú
vel incipere, vel præterire. Vnde fi vir
tutem prophetici fenfus cognofcere vo
Jumus, primü in his quæ vifibilia & fen
fibilia funt,eum confideremus,vt ex eo Remº, Is
quæ funt intelligibilia manifeftemus.Si
verbum Dei in cælo permanet , imite
mur cælum vbi permanet verbum :per
manet ordo folemnis cæleftiü ftatuto
rum, & beneficiorum Domini crebræ vi
ces ſolemnibus muneribus perſeuerant.
Supernis nempe vel pluuijs, vel calore, Eſa, ss.
vel fotu aeris huius infunditur terris,
atque alitur 驚 foccunditas. Czlo an
nus labitur per dies ac menfes,& tempo Gemefr.
ra autumniatq,hiemis,veris quoq.& pu Gen. 8.
*rdi‫س‬
 330 . S.-Ambr.enarratio
rae digeſtus eſtatis.De celo vite tuac ima
ginem cape: etiam quando nö germinas
fru&um,fere tamen femen ad fru&ü.Sút
femina quæ de cælo funt, & feruntur in
terris. Eft etiam fuperna vindemia. vn
de ait Propheta : Serite vobis ad iufti
tiam,vindemiate ad fruĉtum. Et quãdo
non florent opera tua, foue tamen femi
na tua, ne lafciuiendo luxurient. Quod
luxuriat in flore ſermonis , tenuatur &
hebetatur in fru&u. Fruĉtus ipfos vfq.
ad maturitaté decoque.Imitatores etiä
ipfius celeftis fimus elementi.nó femper
fole feruetardenti, frequenter nubibus
tegitur, pluuijs vehementibus inhorre
fcit,ia&is niuibus tegit terram.Nó ergo
fit in te diuturna lafciuia,fuccedát mæ
fta fenilium curarum tempora , & tam
quam incana maturitas agrum hunc tui
corporis reprimat.Vtiliof faepe triftitia
eft, quæ comitem folet habere grauita
tem.Numquid vlla in ipfo eft fóle præ
uaricatio? Non ne quotidianos curfus
fuos feruat? Numquid continuos nő no
uit luna defectus, & cômiſſi munus de
Eccls. I , ferit minifterij? Hifdcm nempe vicibus
annus redit,eodcm ftatu reparantur té
pora,hifdem obfequijs reformátur. Sol
diem illuminat, tempora ftatuta cufto
diens. Fulget ſplendoribus luna noctur
nis,& lux eius in tenebris micat.Stella
rum nitentiti rutilat globus, folemniq.
ftatione & conuerfionc ac demutatione
fungun
 in pſal.cxviii.ott.xii. 33.
funguntur. Lex vna diuerfis , conftitù
torum fomel vices curfuum cuftodire,
nec fines tranfire praefcriptos. Manet
ipſa immutabilis demutatio,& conuer
盟 vertere ordinem fuum nefcit. Vna
omnium obedientia , difcretis muneri
bus indiſcretam preſcript: conſtitutio
鶯 nis tenet cócordiam. In cælo ergo per- -

manet verbum, fatanas de cæloäecidit: L*• fo.

quia non habebat in cælo locum , pro- _ . * . .
pterea cecidit. Quô cecidit,nifi inter- Е/4. 144
ras?Ideo hic adulteria,homicidia,ebrie• ,
tates abundare coeperüt. Inde exclufus • ' '.
acrior ad nos venit,& tentationes folia
to afperiores tamquam iratus exercet.
In cælo igitur permanet verbum , quia
inde deie&us eft diabolus: in terris hon Apor, faé
permanet,quia huc totus aduenit.Et vi
de vtrum hic permanere verbum poffit
in nobis, vbi tantos laqueos diabolus
afperfit : qui cum effet in cælo, nec ibi
verbum poterat permanere.Deniq. quia
& ipfe vérbum non tenuit,cecidit è cæ- E{ech.20
lo.in cælo ergo verbum permanet, &
quod fecundum verbi difpofitionem re
gitur & gubernatur. Sed quia & ipfum
cælum præterit, ideo non dixit in faecu- Matth.24
la permanere,ſed in ſeculum: quamguà
體醬 prætereat,vt fiat nguum cæ- Apoc. zi.
um & moua terra; nouum tetamétum,
vt facie ad faciem gloriâ Domini vide- ,.cor. 3.
re po{fimus. Verumtamen quia & in cæ
lo fuit vitijs locus (nam vtiq. non ceci
- - - diffet
 * 3 \, S. Ambr. enarratio
Ieb. 4. diſſet inde aduerſarius, niſi in crimini
Eccli, 27» bus deprehenfus: nam & ftultus vt luna
mutatur, & cglum ipfum tenebris obdu
citur) videtur vtiq. non de elemento di
&um , fcd de virtutibus potcftatibusq.
cæleftibus.Sunt enim fanëtæ virtutcs in
cælo,in quibus nihil lubricum atq. tcr
Pſ3f 18. renum fit. Sunt etiam in terris cæli qui
enarrât gloriam Dei. Quj funt ifti cæli?
s.Cer.1 $ Audi dićentem:Sicut portauimus imagi
nem illius terreni, portemus & imaginé
huius caeleftis, Ifti igitur funt cæli ,qui
Philip. 3• etiam in terris pofiti audent dicere: Nø
ftra autemconüer(atio in cælis cft. Ifti
{uhocaeìigia quibus fides,grauitas,conti
nentia,do&rina, vita caeleftis eft. Nam
•quemadmodum terra di&us eft qui la
pfus ex illa pracuaricatione caeleftis gra
tiae,& in haec terrena deieétus, præuária
cationis fuae fe vinculis religáuit: ita
econtrario caelum dicitur, qui vitam an
gelorum cuftodia intcgritatis exercet,
& corpus futi continentiſobrietate mo
deratur:mentem quoq.fuam miti tran
*
quillitate compofiit: pecuniam pauperi
bus miſericordi liberalitate diſpenſat,
Eft ergo & in terris cælum, in quo pof
Rft. 66. funt virtutes effè cæleftes. Cælum mihi
thronus, ego magis iufti affe&um quàm
clementum iutelligo.Illum puto cælü,
Арос. 3. ad cuius animam venit Chriftus,& pul
fatianuam , & fiaperuerit, ingreditur.
|Nec folus ingreditur, fed etiam cum pa
* - trc,
 in pſal.cxvi.05 x}. 334
屿 tre , ficut ipfe ait : Egb & pater venie Іва», 14.
mus,& manfìoné apud eü fáciemus.Vi
des igitur quòd vcibü Deus & otiofum
prouocat, & dormientem excitat? Qui
enim venit,& ianuain pulfat, vult fem- Apoc. 3«
per intrare. Scd in nobis eft quòd non
femper ingreditur, non femper manet.
Pateat adüenienti ianua tuâ, aperi ia
nuam tuam, expande gremium mentis - .

tuæ,vt videat diuitias fimplicitatis, the 2.Cor.8.

fauros pacis,fuauitatem gratiae. Dilata
cor tuum,occurre foli lucis æternae,qui
φι illuminat omnem hominé. Et illud quia Ioan. 1.
dem rerum lumcn omnibus lucet: fed fi -

quis fcneftras fuas clauferit, æterno lu

mine fe ipfe fraudabit. Excluditur ergo
& Chriftus, fi tu mentis tuae ianuâ clau
das:& fi poffit intrare , non vult tamen
importunus irruere, nó vult inuitos co
gere. Ortus ex Virgine , proceffit ex
aluo,uniuerfa totius orbis irradians,ut
luceret omnibus. Capiunt qui defide
rât fulgoris perpctui claritatem, quam.
nox nulla interpolat. Soli enim huic
quem quotidie cernimus,nox tenebro
fâ fuccedit:fol autem iuftitie numquam Malach.4.
occidit, quia fapientiae numquam fucce
dit malitia. Beatus ergo ille , cuius pul- Apoc. 3.
fat ianuam Chriftus. Ianua noftra fides
eft,que totam domum,fi fuerit robufta,
comimunit. Per iftam ianuam Chriftus
ingreditur. Vnde & Ecclefia dicit in Câ -

ticis: Vox fratris mei pulfat ad ianuâ, Camf. f.

Audi
 * 34 S.JMmbr. emarratio
Audi pulſantem, audi introire cupien
ibid. tem:Aperi mihi foror mea fponfa, colü
ba mea,perfeéta mea: quia caput meum
repletum eft rore, & crines mei guttis
no&is. Confidera quando maxime pul
fat ianuam tuam Deus verbum,cum re
pletum eft caput eius rore noëturno.In
tribulatione etenim & tétationibus po
fitos vifitare digñâtur,ne quis forte ſuc
cumbat viétus ærumnis. Repletur ergo
caput eius rore uel guttis,quando cor
pus eius laborat.Tunc ergo uigilãdum,
ne cum ſponſus uenerit, recedat exclu
ibid, fus.Si enim dormias,& cor tuum non ui
gilet , difcedit antequam pulfet. Si cor
tuum uigilet, pulfat , & aperiri fibi ia
nuam pofcit.Habemus ergo animæ no
ftrae ianuam,habemus & portas, de qui
Pfal.v. 3. buşdiĉïum êft:Tollite pörtas principes
ueftras, & elcuamini portæ ætérnales,&
introibit rex gloriae. Eft ergo & cæló in
ijs,in quibus portæ funt æternales. Si
has fidei tuæ portas uelis attollere ,in
trabitad te rex gloriae, triumphum por
tans propriæ paffionis. Habet etiam iu
• ftitia portas. Nam etiam de his legimus
ſcriptum,dicente Domino per Prophe
Pfal.i 17. tam fuum:Aperite mihi poftas iuftitiae.
f/al. 147. Et infra ait propheta 醬 Lauda
Hierufalem Dominü , lauda Deum tuü
Sion: quoniâ confortauit ſeras portará
tuarumi. Eft ergo anima quæ habet ia
• nuam,eft quæ hábet portas. Ad hanc ia
' nuam
 in Pſal.cxviii.ottº. 33.
nuam uenit Chriftus & pulfat, pulfàt & Apoc.3.
portas. Aperi ergo illi: uult introire , Cant.$.
uult fponfam inuenire uigilantem.No
li ergó bono amatori facere moras.cito
recedit, & tu fomno torporis tui uide
ris cxclufiffe pulfantem. Excludis enim
cum defidiofus cs,cum piger,cũ fomno=
lentus. His repagulis Chriftus excludi
tur.& fi caftus, & fi fobrius fis , caue ne
negligens fis.Maiorem Chrifto facit in
iuriam,qui aduenienté repellit.Nonnü
quam etiam, fi moraris, mittit manum
fuá pcr feneftrâ,ficut ait fponfa: Frater
meus mifit manú fuam de profpe&tu, &
uenter meus cóturbatus ီ|ိ 9уда.
Exfurrexi 溫 aperire fratri mº Ma.
nus meae diſtillauerunt myrrham, digi
ti mei myrrha pleni. Primum ergo tam
quam de profpe£tu mittit manü fuam,
quando Deus cffe operibus æftimatur.
Vnde ait: Si mihi non creditis,uel operi Ioam, ie.
bus crcdite.Deinde augetur amor,& in
timis uifceribus cóceptus inolefcit. In
de intelligibili uter6, in quo eft rece
ptaculum uerbi, feminibus eius infufis,
plenitudinem eius corporaliter inhabi- Colof. v.
tantem haurire anima noftra defiderat.
Non enim turbatur uterus feminarum,
nifi quæ fuerint aluo graues. Surgit igi
tur ánima,ut aperiat Dei uerbo: fcd dü
fe expandit atq.aperit, ut opera mundi
iftius uerbi recéptione mortificet, ficut |
ille qui ait:Mortificationem Domini Ie 2.Cor.4. |
ſu in ſ
で |
 * 36 S.JAmbremarratio -

fu in corpore noftro circúferimus. ergo

dum aperit,tranfit fponfus. Vult cnim
ſemper quaeri,frequentius inucniri: & fi
clauifam inuenerit ianuam, pulfat : & fi
per moram fuerit exclufus, recedit. Sed
cito redit,& iterü pulfat, ut uel poftea
fponfam inueniat præparatam. Poteft
Cant. 5, quidem & fic accipi:Frater meus tranfi
uit,{icut legimus quòd pcnetrauit dilce
&tae intima meduliarum, & quemadmo
**•*• dum ad Mariam di&ú eft : Et tuâ ipfius
- animâ pertráfibit gladius,ut reuelentur
multorü cordium cogitationes. Deniq.
Canf. $• addidit fponfa animãíuam exifle in uer
bo eius: quod fit quando anima percgri
*.Cer• 5• natur a córpore,& Deo præfens éft. Ex
planauimus igitur ut potuimus, quid
cfTet: [In æternum Dómine permánet
uerbum tuum in cglo.] Poffumius tamen
& fic intelligere , quia in cælo magis
permanet in æternum, ubi angeli & ár
changeli,Cherubim & Seraphiin : quo
niam homines quamuis fanéti fint,tamé
affe&us eorum fæpe mutatur.Nunc gau
demus , continuo mæremus, irafcimur,
ingemiſcimus. In ipſa paenitentia non
s•Cor.a , uilt nos fatis contfiftafi Apoftolus, ne
triftitia abforbeamur.Vbi érgo iracun
dia, ubi triftitia grauis, nonTpermanet
ibi uerbum. Deniq. de folo Dómino Ie
marc. 1. fu diétum eft a Ioánne, quia uidit Spiri
tum fan&tù defccndentem de cælo ម៉ៃ
¢olwwbam,& ruanentern fuper eum.Ná
- - & Proe
 în pfal.cxviii.oti.xii. ; 7
& prophetae non femper Prophetabit»
{ed cuin infunderet his gratiam fpiritus
Prophetandi.Deniq, nºt Dauid præfci
ùit 'quid annuntiarct Nathan prophe-2. Reg, 12.
ta mítius a Domino: & vtiq.inferior Na .

than propheta cognouit quod Dauid

præſtätor nefcicbat. Et alius dixit pro
pheta: Celauit a me Dominus. Vnde & 4.Reg 4.
leriq accipiút in calo permanere Dei
Šerbüm, ifi poteftatibus cæleftibus, in
«quibus non funt affećtuum varietates.
Aliqui autem de ipfa accipiunt Trinita
te,quæ fola immutabilis fit : & ideo in [acob.1.
cælo permanet verbum, id eft in Patrc »
quia verbura dixit:Ego in Patre» & Pa* Ioan. 14,
ter in me.

In generatione & generationem 92.

veritas tua: fundafti terram, & pcr
1manct .
In generatione & generationem veri Cor. 8.
tas tuẩu Multifunt qui dicútur dij, ſed “
non funt. Ergo in gentibus mendacium
eft,in Ecclefiâ veritas.Hanc tamen veri 1.Tim 3,
tatem
bebat habuit
eloquiâprimo
Dei.fynagoga , quæ ha
Èft énim véritas & Rom. 3.
in veteri teftamcnto, quæ fuit antc in
populo Iudæorü. Notus enim in Iudæa Pſal-75.
Péus.Deus autem vcritas eft: ergo in Iu
dæa veritas, Fuit igitur veritas in patri
bus,Moyfe, & Iefü Naue, in Samuel, in
Daúid, Élia, Elifzo,& in iilis feptem mil 3-ß‘g‘'9
libus virorum qui non curuaucrunt gc
nu?
 ऋ
338 S.JAmbr.emarratio -

hua ante Baal.Sed quia pöfterior fobo

Rom.11, les Iudæorum a patrum moribus deuia
uit, receffit ab illis veritas,& ad Eccle- ;
fiam venit. Receffit enim ab illis quan
Иоан. 19. do'dixerunt de Domino Icfu:Tolie,tol
de,crucifige eum.Tradiderunt enim ve
ritatem,&elegerunt iniquitaté.Omnes
•rgo aliæ generationes veritatis exor
tes,omnium haereticorum generationes
non tenent veritatem:fola Ecclefia ve
nitatem pio affectu poſſidet:quia genera
tio Iudæorú, quæ ante eam poffidebat,
amifit. Populus ergo Iudæorum, prior fi
dei generatio,8 ideo infantior & infir-
lst. 15. mior ,quia lubrico adolefcétiae ftare nó
potuit: populus autem Chriftianus , fi- !
dei fccunda generatio,ideo robuftior &
venerabilior,quia maturior fene&ute.il
la generatio legis, haec gratiæ. Vnde &
Pſal.88. alibi ait: In generationé & generationé
annuntiabo veritatem tuam.[Fundafti
terram,& permanet.]Quomodo funda•
uerit Deus terram,fcriptura nos docuit,
Prew. 3. dicente Propheta:Deus fapientia funda
uit terrá,parauit autem caelos in intel
le&u.Terra autem tamquam fundamen
tum eft,in qua confiftimus: licet ipfam
in meditullio cæli effe , & is qui foris eft
ſermo concelebret, & ſcriptura ſignifi
Isb. 26. care videatur, dicente Iob: Sufpendens
terram in nihilo. Includitur ergo orbe
cæleßi:& ideo fol no&ibus nó videtur,
quia gyrando in inferiore
- -
nunitu is
 in Pſal.cxviii.ott, wii. 339
tº: bis parte cæleftis. Sed non eft cura fàn
ki *&is, axem cæli & elementorü fpatia phi * ** **

iſ: lofophico more,numerosq. defcribêre.

º
CJujd enim hoc prodeft faluti?Qgia fan
脱 éti fpiritalibus femper intendunr, & vi
tæ æternæ profutura vel cognofcere ge
ftiunt , vel docere. Deniq. hunc locum
pulchre nobis aperuit Ecclcfiaftes fpiri
talem effe,non materialem,dicens:Que Eccls. 1.
abundantia homini in omni labore fuó. * *-*.* -

*quo laborat fub fole?Gencratio vadit, ' ^

& gencratio venit,& terra ftat in fæcu *

lum.hoc eft, quæ abúdantia fpiritali ho

mini laboranti fub fole iuftitiae? Et fub
iccit:Generatio vadit, & generatio ve Ibid.
nit.Vadit generatio,quia diuites egue Pſal. 33.
runt & efurierunt. Qüi ante abundabât
gratia, poftea tamen propter perfidiam
fuam egere cceperunt, Qui autem pau
Peres crant populi nationum , iam per.
fidem Chrifti fätiantur & abundát,ficut
fcriptum eft:Edent pauperes,& fatura Pſal.z 1.
buntur.Audierunt enim dicentem: Abü I.Cor. 1.
<dantes in omni verbo. non in pecunijs
vtique, non in auro & argento, ſedin * *

* omni verbo, inquit,& cognitiqne. Et

alibi ait:In diuitijs fimplicitatis.Hæ di 2.- Cor. 8.
uitiae funtfalubres: nam copie fecula
res falutem afferre non poffunt.Qgi au Prou. 1 1.
tem habuerit abundantiam fpiritalem,
huius terra fru&ifera ftat in fæculum ,
bene fundata radice virtutum:inelani
' ma bonos vtiq. germinans fru&us , vel
. ᎥᏢ 2. caro
 $4e ... s. Ambrenarratio
caro nullis cupiditatibus mobilis ad pro
malack.4 lapfionem. Hànc terram circuit foliu
Eccls. 1. ftitiæ falutaris, de quo fcriptum eft: Et
'oritur fol,& occidit, & in locum fuum
trahit.Ipfe Oriés illuc vadit ad Auftrü,
*& gyrat ad Aquilonem: gyrando gyrat
fpiritus,& in gyros eius conuertitur fpi
- <ritus.Oritur fol iuftis , occidit auté in
•** *** iuftis: oritur tranquillitati piæ mentis,
ppkºf:{4, '9cciditiracundiæ. VndeaitřSo! nó occi
dat ſuper iracundiam veſtram. Hinc po
teft colligi quia ijfdé oritur & occidit,
'quorum & vitia fepeliat , & illuminet
rem .6. gratiam. Mortuus eft enim pcccato, vt
Deo viuerct: hoc eft , peccato fumus in
illo mortui,vt Deo in perpetuum viue
remus. Vide ipfum myfterium prænun
£ccls. 1. tiatum:Et oritur,inquit,fol,& occidit,
'& in locum fuum trahit. Hoc eft quod
Isan. I2. ait Dominus:Cum exaltatus fuero, om
nia traham ad me ipfum . Traxit enim
ad fe omnium ftudia, vt vel peccata no
ftra crucifigeret , vel bonum ingenium
adiutitiam prouocaret. Aduerte qué
Iø4*. 17• admodum trahat ad fe: Pater, vo!o vt
vbiego ſum,& iſti fint mecum. Et ad la
ILuc. a 3. tronem ait: Hodie mecum eris in para•
difo. Aducrte quomodo omnia trahat.
' Exaltatus eft incruce, & totus credidit
Eccls. 1. • mundus. Ipfe Oricns , inquit, vadit ad
• Auftrum, & gyrat ad Aquilonem. Ille
Zach. 6. vtiq.Oriens, qui ait: Oricns nomen eft
' mihi, qui femper oritur pijs , numquam
* - ,- - occidit.
ή in Pſal.cxvii), ott.xii. 341.
4 occjit,Ipfe Oriés populo He bræorum 5,
$ adAuftrum iuit, ad mollio rem ,
populü -

,& luxuria magis feruentis corporis lubri

aí cum, quâm impietatis immanitate prae
durum:aut certe ad nobiliorem plebem,
gr quæ erat genus ele£tum vyindicans fibi .
si patriarcharü profapiam . Sed quiat per
… feuerabat in vitijs,nec emendaba erro.
rcm:ideo fol iuftitie gyraui t ntes,
3 quæ ante eloquijs cæleft ibusad ge da-
defrau Ephef.z.
-

; tæ, immanes & ignobile s bebantur.,

Aquilo enim gräüis,ventuha
s, vt, popüli Prou. 27.
j- nation um • Sed qui erant grauesreans te , , , .
 perfidia, nünc fuper aquila§leuio fa Hiere.4.,
i- &ti funt fide atq. pietate, poftquam ve-, j '
j nit qui diceret: Ab Oriéte adducam fe- Efa. 43.
2, men tuum,& ab Occi dente congregabo,
,
am Aquiloni adduc:& Africo, ne
à te:dicea
j, prohib s.Et in Euangelio: Venient ab Luc. 1 3.
: Oriente & Occidente, ab Aquilone &
º Auſtro, & recuim mbent in regno Dei. Et ,
, ecce funt nouiff i, qui erant Primi : & Mattb.zo
ì funt primi, qui er ant nouiffimi. Deniq.,
, & ipfe Pfalmifta ai t: Mons Sion, latera Pfal.47.,
s, ci ui ta s
i Aquiloni regis magni, hoc eft,
<qui erant \ញុំ „populus fa-, º

ętus eft regis æterni, qui folus eft ma- ; Ibid.

gnus Dominus. Sed forte dicas: Quomo
do in Canticis et dictum: Exurge Aqui cast,4. -

lo,& veni Auiter? Pleriq. enim áccipiút

- quafi proijcia tur Aquilo , & inuitetur -

Au ft er .Q uo d fi ita accipiunt, exs turba

e
tur ab Ecclefia perfidia glaciali afperi
P. 3 tas,
-" ---
 3.41. S.JAmbrenarratio
AMatth.1.4 tas,ne fiat fuga noftra hieme vel fabba.
to & inuitatur Auſtralis verna tempe
ries.Aut certe,Exurge Aquilo: hoc ëß,
Ephef. ;. Surge qui dormis, & exurge a mortuis.
Populus nationum, qui diu ante dormi
ftiyeuigila aliquando, & illucefcet tibi
Chriftüs. Poftremo omnes inuitantur
ad Ecclefiam , & fynagogæ populus,&
gentiliü:fcd prius fynagogæ, quia prio
res ex Iudaeis Apoſtoli crediderunt, per
- ipfos poftea n* tionu* populi congre
'' * gati fùnt. Vide ergo vénientem föíem
fccls. 1. noftrum ad Auftrum, poftea gyrantem!
Mattk.x3 ad Aquilonem:Hierufalem, Hierufale.
Venit vtiq.ad eam, quam etiam vocare.
•* ' . dignatus éft. Sed hæè Hierufalem terre
- ná eft, quæ occidit prophetas, hoc eft,
Ibid. fynagoga Iudæorum.Quotiens,inquit,
' ' volui;cögregare filios tuos,ficut galli
na pullos fuos", & noluifti? Ecce felin
quetur domus veftra deferta. Gyrauit
igitur ad gétes,gyrando autem gyrauit
fpiritus Dei, 8: in gyros fuos conuerfus
n.eor.*$ eft,vt fieret Deus omnia,&in omnibus.
Ideo fan&us cælú dicitur,quia vicinior
eum claritas folis femper illufìrat. Ha
' bet fplédorem fuum domeſticum,vt te
nebrâs noĉtis nő fentiat. Ideo Ecclefia
... , & cælum dicitur,& müdus,quòd habeat
Alatth.zz. fàn&tos angelis & archangelis cóparan
dos, habeat etiam plerofq.terrenos.Di
citur & orbis terrarum;qüi eft fundatus
P/al. x 3. fuper maria , & fuper flumina præpara* :
* * tu S.
 in Tſal.exviii.ott.tiff. 343
ews. Deniq. quafi orbis terrarum dicit
Ecclefia: Nolite afpicere me , quoniam Camf. t•
fufca fum,quia non refpexit me fol : co

i quòd velut pruinis hiemalibus , geluq.

conftrićtam gentilis erroris congrega
tionem gentium fol iuftitiæ diu indignâ Malach.4
aeftimauerit, quam fcrena vultus fuilu
ce luftrarct . Non ne tibi videbatur hi
l>erni rigor temporis, quádo notus erat Pfal.75.
in Iudæa tantummodo Deus? Nunc au
tế Plenitudo lucis #ffulget eftiuẹ , quá
;
‫א‬
do'omnia & in omnibus Chriftus.Nóne Celeß. 3.
terra Domini,& plenitudo eius?Et vere Pfal.z. §.
orbis terrarum in Ecclefia,in qua nö Iu -

dæus tantummodo aut Græcus, nó Bar Coleg. 3.

barus aut Scytha,non feruus aut libcr,
j fed omnesjn Chriftg vnum fumus: fol
omnibus fulget, dics omnibus lucct. i.Ioa. 2.
; Ideoq.ait:
* • Difpofitione tua permanet dies, 91. '
* quoniam vniuerfà feruiunt tibi.
ή Difpofitione tua permanet dies.]Ná
nifi ita accipias ; quomodo permanet
闖 dies,cum poft breue momentum dici fe*
quatur occafus,& fiat no&is fucceffio?
Sed funt quibus femper dies eft , illis
vtiq. quibüs Chriftus adeft, qui dicit ;
Ambulate dum lucem habetis. Hic eft Ieam. 12.
dies quem vidit Abraham, dies remiffio Ioah. 8.
;, nis peccatorü,de quo legis: Hic eft dies Pfal. 117.
quem fecit Dominus,exultemus & læte
mur in eo. Sunt ergo fan&i quibus fol
1 * *** P 4 num
 344S.JAmbr.enarratio
numquam occidit , quia Dominus lux
Ffa,60, eorum eft,ficut fcriptum eft:Et crit illi;
Dominus lumé æternum. Expreffit cau
fam permanentis diei, atq. fubtexuit:
R
[Quoniam vniuerfa feruiunt tibi.] Vi
detur itaq,fignificare futurú illud,quan
Арас.22 º
do nox non erit amplius,& non indige
bit lucernæ vel folis lumine , quoniám
Dominus illuminabit eos. Quj funt illi?
Ibid. Supra ait, dicens : Et ferui eius feruient
ei.hoc eft,Domini facient voluntatem.
*:
Nunc enim nos omnes feruimus.Ouum
i.cor. 1 5 autem tradiderit regnum Deo & patri,
tunc fubieéta erunt omnia ei , qui fibi
vniuerfa fubiecit,acquirens omnium fi
dem per vnigeniti paſſionem. SubiečRio
igitur métium facit fedulam feruituté.
Ergo cum omnes crediderint in Domi
num Iefum, tunc vniuerfa Deo feruiét,
vt fit Deus omnia,& in omnibus. Nunc
autem nö omnes ferui Dei, quia pleriq.
fcrüi peccati. Qui enim peccatum fa
cit, feruus eft peccati. Dominus autem
2. Cor. 6. non vult cum alijs confortium habere
،‫ހ‬ dominatus. Permanet ergo dies immuta
bilis.Potuit ergo dicere,Permanebit:fed
prophetis futüra pro præfentibus præ
ito effe videntur in fpiritu.
92. Nifi quia lex tua meditatio mea
eft, tunc forfitan periflem in humi
litate mea.
Luccbat Propheta vt dies,cui medi
- :* - tatio
 in Pſal.cxvii.oärj. 345
\. tatio lex erat. Etenim oleum lumiifiis Prov. g.
ti accipiebat ex lege. Deniq.ne in corpore Rom. ፲•
;s mortis lux diei poffet extingui,ambula
bat in lege , & ideo ambulabat in lumi
ne. [Alioquin,inquit,perifHem in humi
litate mea.] Humilitas non femper vir
tutis eft, fed etiam afHi&ionis: hoc eft ,
僖 non femper voluntaria , fed etiam quæ
a ex neceffitate fufcipitur, quádo aliqua
affli&ione tentamur. Alioquin nemo pe Pfal. 37.
ritin humilitate,que magis feruare con
fueuit. Ergo quando in afflictionis tem
s pore fumus ,& quatimur aduerfis,medi
tatio nobis in lege fit , ne imparatos
procella tentationis affligat. Athleta Eccli.z. ,
nifi exercitio palæftrae prius fuerit af|ue
faStus,non audet ſubire certamen. Vn
gamus igitur oleo le&tionis noftre men•
tis lacertos. Sit nobis tota die ac no&e
exercitij vfus in quadam cæleftium fcri
pturarum palæftra, artusq. animorum
noftrorum falubris fpiritaliű ferculorű
eſca cófirmet, v t cum aduerſarius adſi
ftere coeperit, & puluere nos fuæ tentae º
tionis afperferit,ftemus intrepidi: nita
邯 mur nó vt in incertũ,nec vt acra caedế- t.Cor. 9.
f tes.Melius percutimus verberati,ſi per
cutienti máxillam alteram præbeamus, Mattk. y.
ſi vindictam non requiramus, ſed ei qui
* dixit-Mihi vindi&am,ego retribuá:cau- Dewt. 3z.
v

É fam vindictæ integram referuemus. Cæ --

dimus aerias potéftates,fi nos ipfos ca

£ ftigare nouerimus. Caftigabat carnem i.Cor. 9.
* . .. . . " ‫ " ﻭ‬fuana
 346 s. Ambrenarratio
íuam PauIus,vt aduerfarios verberaret:
& ſcruituti redigebat corpus ſuum, vt
dominaretur inimicis. Exerceamur igi
tur indefeffo meditationis vfu,exercea=
mur ante certamen, vt fimus certamini
femper parati:& cum frequentior aduer
farij i&us ingruerit, nunc inopia, nunc
rapina, nunc orbitate, nunc corporis
aegritudine, nunc maerore animi , nunc
térrore mortis, & acerbitate poenarum;
dicat vnufquifq. noftrum qui potuerit
fuftinere ac perpeti: [Nifi quia lex tua
meditatio mea eft, tüc forfitan periffem
in humilitate mea.] Quanta fimul coa
Iek 2. ceruata funt vt in illa afHi&ione Iob
fanStus periret?Sed quia patriarcharum
moribus informatus,oraculorumq.cæle
ftium & naturalis legis erat inftituftione
firmatus, ideo in tentationibus tantis
perire non potuit.Deniq, cum amififfèt
tam amplas fubito facultates,'chariffi
mos filios: quafi is cui meditatio quoti
Jeb, r. diana cffct in lege diuina,ait:Nudus exi
ui de ventre matris meae, nudus ibo eô.
IDominus dedit,Dominus abftulit: ficut
Domino placuit, ita fa&um eft : fit no
men Dominibenediétú. Perfufus etiam
corporis totius vlceribus,cum tentare
tur vxoris alloquijs, qui meminiſſet
Geneſ 3. Adam fic cffe deić&ŭ,duîn propriae cre
Rub • 2. dit vxori, refpondit : Sicut vnã ex infi
Pientibus mulieribus locuta es.Quòd fi
iilam quafi fapicntem voluiflet aùdire.
*---- * * iழ்ே
 in Pſal. crvii.ot.xi. 347
rpſe 蠶 nó fuiffet. Tentatus etiäm
diuerfis alioquijs amicorum ,cum fidei
ftabilis, irnmobilisq. patientiæ præmia Iob. m9.
meruiffet a Domino,nonne dicebat:[Ni
fi quia lex tua meditatio mea eft , tunc
forfitan periffem in humilitate mea?]
CJuàm grate hoc dicit hodie qui in mar
tyrio plurima flagella fuftinuit,equuleo
& vngulis,p]umbo, laminis ardeñtibus,
gladioq.comprobatus?Potuit enim pe
#ire,nifi meditatusin lege,grauiora prae * . .
fentibus futura fupplicia credidiffet.
«Quanta fančtus Iofeph pertulit, quàm Gem. 37.
acerba,quàm dura? Primùm fratrú odia,
degeneris feruitutis aerumnas,parétibus
defraudatus, ablegatus exilio, negotia
rorum vernula,& Aegypti ignobilis vi- Gen. 39.
Ie mancipium.Quae potuit nobilis pro
• fapiae puero grauior effe tentatio,quàm
º vt tanto familiae plendore deiectus, fer
uiret apud Aegyptios? Eft confolabilis
feruitus, feruire uel iuftis. Aequitate
' domini leuatur iniuria feruitutis. Tam
to igiturgenere deiestus, fatis gratű ha
bcbat fi miniftro regio fuum obfequium
• probaretur. Nec hoc quidem fatis fuit
ād tétationis acerbitaté:redit aduerfa
rius ad fuas artes, totasq uires fuas om
ni fraude commouit,vt per mulierem la
: ' queos innoxiæ ne&eret cgnfcientiae.Có
ditauit in eum libidinis ftimulis uxoré
* domini fui, quæ adulterinos a feruulo
cócubitus Hagitarettvt fi agguieſcerer,
** - - z P 6 crimen
 348 S.JAmbr.enarratio
crimen impleret: fi recuaret, incideret
ofienfam, noxam calumnias non euade
ret. Deniq.trufus in carcerem, & inno
cens inter noxios æftimatus, ab eo am
plius coepit urgeri, cui fidem fuam cum
驚 præftitiffet. Sed quia contume
iæ uirum frangere nequiuerunt, muta
ta eft tentatio, löge afperior fpecie pro
fpcrorum. Plurimos enim fupplantaue
runt fecundæ res,quos fupplicia acerba
Gen. 41. non fregerant. Producitur è carcere nu
tu regio, interprctatur fomniü,eligitur
ut hónore prgftantior omnibus Aegy
ptijs,vt regi fecundus,efurientibus po
pulis alimenta diuideret. Obijciütur ei
Gew.42 fratres, qui eum ad fcruitutis iniuriam
non fraterno amore uédiderant , vt uel
contumeliæ & appetitæ falutis dolore
tentatus excuterct germanitatis affe
6turn.Sed vir iuftus oblitus eft contume
Jiam,cumulauit gratiam : eoq. fe magis
fratré uoluit exhibere, quo fratres ipfe
non fuiffet expertus.Deniq.hoc mune•
சே. 4;. re & £ratres recepit,& patrem pia frau
de quæfiuit. 蠶 igitur aliud melius di
cerét fan&us Iofeph, quàm iftud ad Do
*ninü:[Nifi quia lex tua meditatio mea
eft,tunc ಸಿನಿ periſſem in humilitate
mea3]Fertur prophetæ cuidâ (& pleriq.
ferunt de Efàia in carcere pofito) cum
mole imminentis urgeretur exitij, di
xiffe diabolum:Dic quia non a Domino
locutus es quæ dixifti,& omnium in te
- - &neſºtes
 în Pfal.cxviii.oti.xii. ş49
mentes affeâusq. mutabo: vt qui ihdi
gnátur iniuriá, abfolutioné conferant.
Sed ille gratius iudicauit pro veritate
fupplicium,quàm pro adulatione bene
ficium.Quod vtiq.non feciffet,nifi me
ditatione legis fui(fet exercitatus.Sit er
go nobis quotidiana lectio pro exerci- Eccli.48.
íio,vt quæ legimus,meditemur imitari. Iofw. 1. :
In hac defudemus virtutum palaeftra,vt
cum increpuerint tentamenta , nó tam
quam inexercitatos,nó tamquam inex
pertes ſpiritalium ciborum,& attenua
tos ieiuhio le&ionis tentationum tem- i.Tim. 4•
pus inueniat. Quod fi athleticis epulis
paftam animam noftram potuerit inue
hirc, fi fit euangelicus fuccus in nobis,
fi apoftolicis cfcis maturitas noftre mé
tistoros,animaq.robuſta ſolidauerit3fi
frequenti meditatione memoria tenax
praeceptorum caeleftium parata ad tem
pus exempla deprompfefit, nulla tenta
tionü poterit nos perturbare cögreffio.
In aeternum non obliuiſcariuſti 93.
:
|
ficationum tuarum:quoniá in ipfis
viuificafti me. _*

Lex fecundum Apoftolü pædagogus Galat. 3.

eft paruulorum, dohec ad perfeétæ fidei
maturiorem quandam veniamus ætaté,
In lege autem mádata funt iuftificatio
nes,téftimonia iuftitiæ præcepta. Viuifi
cabimur ergo in lege.Vnde ait Apofto
-
lus: Lex aùtem non cft ex fide ,
- - - -- - - -
*堂qui
cit
Ibid.
*

-
 3 se s. Ambr.enarratio
facit illam , viuet in ea . Sed quia idem
Ibid. fupra ait: Quoniam in lege nemo iuftifi
catur:intelligis vtiq.quia iuftificatio le
Hebr, o r. gis,ſpecies eft & imago,non veritas.Se
cundum yeritatem ergo & perfeétioné
nemo iuftificatur in lege , fecüdum fpe
ciem iuftificatur.Ergo fan&us Prophe
Rom.4. ta, qui adhuc in legis iuftificatione vi
uebat,videbat autem fulgorem Euange
lij;quafi memor veteris difcipline legis,
Galat.3 tamquam pædagogo vtili gratiam refer
uabat. Confidera aliquern cxcedentem
* . ex ephebis in diuitijs & honoribus con
ftitutú, pædagogo fuo honorificentiam
referuatam habere, cuius officijs infor
matum fe effe cognofceret,vt maturio
rem rcgere poffit ætatem.Monet fiqui
dem etiam ipfa lex,vt his que nobis ali
quando profuerunt,nequaquam efe de
beamus ingrati. Nam ficut habemus in
Exod. 1z. veteri teftamento, pafcha celebratú eft
in Aegypti finibus, cum adhuc fub rege
c
- -
“Pharaóne po{iti patres noftri deplorá
rent miſerae ſeruitutis iniuriam: & po
Hofíſ, 5. -
ftea liberati rurfus in terra repromif
*
fionis pafcha celebrarũt: fuperius ad cố
**. monitioné, pofterius ad recordationé.
Si quis ergo interroget Hebræü, qua ra
Ixoâ. 1 3. tione in Aegypto pafcha celebratú eft,
refpödebit : Quia regi Pharaoni adhuc
feruitutis vinculo obnoxij tenebamur,
Ille agnus patrum populum libcrauit,
ille agnus üocauit ad libertatem , ille
-, *. agnus
 in Pſal.cxviii.ott.rij. 35E,
agnus maris profüda folidauit,vt Aegy,
tum tranfire poffemus.Quotiens ergo
pafcha celebramus, meminiffe debemus
veteris feruitutis , & nouae libcrtatis: .
quid fuerimus,& quid acceperimus. Nô Devt. g.
enim poteft plene quis intelligere quid
acceperit,nifimemineritante quid fue
rit.Non ergo obfiuifcamur,quia Domi . . , ,
nus Iefus agnus Dei,müdi hoftia,foIuit !24*. r•
nos grauium nexibus deliétorü, quibus Ηebr.9.
Pharao ille teterrimus,nó vnius Aegy
pti, fed faeculi iftius princeps vincülo Ioam. 14-'
feruitij grauis nos tenebat adftriétos.
Non obliuiſcamur in aeternum,vt cum
venerimus in illam vere terratn rcpro- -

miffionis,vbi eft regio viuorum, memi- Pfal. i f4

nerimus quanta hic nobis Pharao dirus
in tulerit , quid perpeffi in hoc fæculo
fimus,quibus tandé erepti malis:& agae :
mus gratias eripienti nos Domino Icfu, Coloß. I.
qui perturbatorem omnium fecit cffe
captiuum. *

Tuus fum ego, falua me Domi- 94.

ne: quoniá iuftificationes tuas cx
:
拟
uifiui.
<Tuus fum ego.]Facilis vox,& cómu
!
ſ
-nis videtur,feä paucorü eft. Satis rarus -.
'eft enim qui poteft dicere Deo : [Tuus
fum.]Iile enim dicit, qui adhæret Deo i.Cor.6.
-totis fenfibus, qui aliud cogitare nó no
. uit.Ille hac voce vtitur, quii poteft dice
*re Domino:Oftende nobis patrem •& Ioam.t4•
ſ
\

* -- . . . . " -- {ufficis
-
 sº sºmbrenarratie:
fufficit nobis. Numquid hac voce vti
tur auidus pecunie,honoris,poteftatis?
Multis non eft fatis Deum fcire,& qui
· dem pluribus.Tanti populi , tanta na
* tiones,tanti diuites paupertatcm putât
Domino feruire,& qui fupra omnes eft,
illis exiguus & anguftus efl:illis nó eft
celofi. fatis Déi filius,in quo funt omnia. De
niq. ille diues in Euangelio , cui diéìum
Matth. 19 eft:Si vis perfe&us eflè,uéde omnia quæ
Habes, & da pauperibus: Deum fibi non
fufñcere iudicauit.Deniq.& côtriftatus
eft,quafi pluris effet quod relinquere iu
bcretur,quàm quod eligcre. Ille ergo di
Ibid. cit,[Tuus fum,]qui potcft dicere: Ecce
omnia reliquimus,& fequuti fumus te.
Apoftolorum itaq. vox ifta eft,nec om
nium tamë Apoftolorum. Nam & Iudas
Matth. ro. apoftolus fuit, & in conuiuio Chrifti in
Hoam. I 3. ter Apoftolos recumbcbat. Dicebat &
ipſe,LTuus ſum;] ſed uoce, non corde.
Дж.!?.. Venit & introiuit in eum fatanas, & coe
pit dicere : Non eft tuus Iefu , fed meus
eft.Deniq.ea quæ mea funt,cogitat:que
mea funt, in pc&ore fuo voluit : tecum
epulatur, & mecum pafcitur:à te panem
accipit, a me pecuniam:tecum bibit , &
Matth.26 mihi tuum fanguinem vendit : tuus eft
apoftolus,& meus mercenarius.Non po
teft dicere fecularis,[Tuus fum:]plures
enim dominos habet. Vemit libido , &
dicit,Meus es: quia ea quæ funt corpo
ris,concupifcisiiailliu$ adolcfcentulae
amOTE
 in Τ/al.cχνίij.off.αή, 5 και 3
& more te mihi vendidifti; in illius c6 cu
bitu tnerctricis pretium pro te annume
raui.Venit auaritia, & dicit: Argentum
& aurum quod habes,feruitutis tuæ pre
tium eft:poffeflio quam tenes, iuris tui
emptio, üenditio tuae cft libertatis. Ve
nit luxuria,& dicit,Meus es : vnius diei
cőuiuium, pretiú tuæ uitæ eft. Ille fum
ptus epularum,tui capitis licitatio, tui
邨 eft fumma contraétus:& quod peius eft,
繭 caro emptus es pretio, uilior cibo es
讹 tuo: pretiofior eft vnius diei menfa tua,
º: quàm totius temporis vita. Inter cali
ces te redemi,inter epulas acquiſiui.Ve
nit ambitio,& dicit tibi: Plane meus es.
Nefcis quòd idco imperare alijs te feci,
vt mihi ipfe feruires? Nefcis quòd ideo
poteſtatë in te contuli,vt mee te ſubij * - -

cerem poteftati? An ignoras ipfi Domi

no Saluatori di&um cße ab huius múdi
principe, cum ei oftédiffet omnia regna Matth, 4.
mundi: Hæc omnia tibi dabo, fi próci
dens adoraueris me?Ante ergo ipfe fub
ijcitur, qui alios vult 端點 ſubie
º &os.Veniunt omnia vitia,& fingula die
cunt:Meuses.Quem tanti competunt,
quâm uile mancipium efł3Qyomodo er
go tu qui huiufmodi es, potes Chrifto
dicere:[Tuus sü3] Refp6debit tibi ille:
Non quicumq.dicit mihi, Domine,Do Matth. 7.
mine, intrabit in regnum caelorum: non
quicumq.dicit mihi,[Tuus fum,] meus
eft.Meus Plane es, fi vocem non redar 1.Поля'.3.
guat
 3.54 Š.J4mbr. emarratie
guat confcientia,fi fermonem tuum ani
mus aut opera non refutent.Ego nö ne
go meum effe eum qui ipfe fe nô neget,
Luc. 9. áut certe fi pro mé feipfum fibi abne
Інс. 16. get. Nolo ੇ feruulum plurimis do
íninis feruientem.Nam quomodo meus
eft, fi mihi dicat verbo, [Tuus fum:] &
Tit.1. operibus neget, & fa&is fe diabolo adiu
dicet & obftingat? Non eft meus quem
libido fuccendit, quia mea eft caftitas.
Non eft meus quem cura fpoliandi mi
nores exagitat , quia mea largitio eft.
N6 eft meus quem aura mobilitatis ine
quietat,quia mea tranquillitas eft.Non
eft meus vini crapula temulentus, illu
uie ambitionis impurus, gloriæ fæculae
ris cupidus,ebrius in periculum, qui nô
poteft fobriæ moderationis feruare ve
Ephefz. ftigium. Pax fum ego, litigare nő noui.
Vt quid mihi eum,de quo veniat diabo
---
* lus,& dicat:Meus eft? Nam mihi fua col
la curuauit , mea in illo plura reperio:
nomen fibi tuum vindicat , & meüm mu
nus.Nó eft ergo Chrifti, nifi qui eft alie
nus a crimine: nô eft Chrifti, nifi qui po
teft femper fe Chrifti feruulum deimoñ
ftrare.Nam fi quis mutabilis eft,vt ego,
qui aut mærore mutor, aut indignatio
fie 5 non eft Chrifti. Venit ira , & dicit:
Meus eft. ante horam meus erat, fpero
quòd iterum meus fiat. Venit triftitia,
& dicit:Meus eft.ante horå in mea pof
fkffione fuit,in meo iure:erigere animü.
* Præ.
 în Pfalcxviii.oti.xii. 35 ;
a præ mæroré non poterat, nec oculos le
$. iiare:& fi trifte aliquid acciderit, ad ni$
j iiiico reuertetur.Ggis ergo £ft Dei, niſi *

È qui poteft diccrc , Nihil pihi 39a{cjus 5. Cer. 4.

* fiim:ideo dicebat Paulus Apoftolus,fer Rom. i.
I. uus Iefu Chrifti , quia; nulli alij obno
xius tenebatur. Ego autem nic Peimei
j ruin,nunc triftitiâ, nunc iracundiæ;nüs
verbi otiofi:& ideo qui plures dominos
Ęಳ habet,non poteft dicere:Domine Ieſu,
I, suus fum.Vnde arbit£gr£tiam de huiuf
i modi dominis dixifle Paulum: Nam etfi 1. cor.s.
* funtquidicantur dij, fiue in cælo, fiue - sº
$, in terra: nobis tamenynii$ Deus Pat£•
ex quo omnia,& nos in illo:& vnus Do
minus Iefus,per quem omnia,& nos Per '* s
‫ان‬
ipfum. Verbi igitur totus erat Apofto
!" jus Paulus,ideó dicebat: Qgoniam expe z.Cor. 1 ;
* - * - - - - - - - - -

rimeatuguಶ್ಚisugಳ್ಲರು! loqui
tur Chriftuis. Ille ergo dicebat, Chrifti
: £um:& refpondebat ei Dominus, Meus
鄧 es. Qui vére dicit, [Tuus fum:] audit a
- - - -

14 Doiniiio,Meus es. Deniq. Dominus ad

地 Ananiam, cum mitterc£eum ad fanan
%雌 dum Paulüm,ait:Vade, quoniã vas ele- A*.9.
• * - - - 9 -

&ionis eft mihi . Et quia perfeuerauit

Chrifti effe,quafi impleto ccrtamine co- z.Tim. 4.
ronan meruitinuenire iuſtitiae. Re&te er
go propheta Dauid dixit : [Tuus fum,]
§ qui ſemper in Deº mãfit. Et qua ratio
% fie dixefit:[Tuus fum,]addidit: [Iuftifi
º cationes tüas exquifiui.l hoc eft , nihil
j aliorum qusfiuiíedidfolum quod tuí
* … eſt
.
 356 $...Ambr.enarratio
eſt defideraui.Alijgurrunt monilia pre
tiofa, ego folas iuftificationes tuas qua
fi quædam ferta iuftitiae.Alij domum ad
domum,villam ad villam iungunt,quafi
foli habitare poffint in terra hac, & ele
mentum volut occupare commune:alij
poffeffionem aeris ipfius vindicare: mi
hi in tuis iuftificationibus omne patri•
monium eft. Nefcio poffidere nifi quod
tui iuris eft. In tuis eloquijs fpiritalis
mihi cura refulfit argenti. Mihi portio
Dcus eft.[Tuus fum ego,] quia pars mi
hi hereditatis non in auro,non in argé
to eft,fed in Chrifto Iefu. -

- м e expeétauerunt peccatores vt
perderent me: teſtimonia tua intel
lexi. - -

Vt perderent me.] Poteft vox ifta cô

uenire martyrio,in quo pofitus fan&us
iam de iudicio perfecutoris egreffus di
cat : [Me expe&auerunt peccatores vt
perderent me.]hoc eft,adhibuerunt om
ria genera poenarum, omnes artes per
蠶 um, fed de propolito abducere
ncquiuerüt. Vicit fides vitae huius ille
cebrâ , corporisq. cruciatum;expeétaue
runt peccatores vt de me triumphum re
fcrrcnt:fed gratias Chriflo, qui mihi de.
dit de perfecutoribus triumphare. Redia
te victi,qui ſperabatis vos eſſe victores:
redite dedian veneratis fuperbi,Vbi
τ•Cor. i$ eft mors vi&oria tua 3 vbi eft facrs acu
leus
‫هسه‬
 în Pfil.cxviii.oti.xii. ; 7
leus tuus?Non tua iam , fed noftra coe
pit eſſe victoria: quia in te vincimus, in
qua antea vincebamur. Bcne ergo dicit
martyr:[ Me expe&tauerunt peccatores ' :
vt perderent me. JPoft momentú,immo
in corpore adhuc pofitus videt dedu
centium choros, angelorügaudia. Qui
enim fuper vnius
ne la tantur, peccatoris
quanto conuerfior
magis in paſſione L„. 15. o

iuftorum?Videt gloriâ, & ait:Me cxpe

&auerunt iufti,vt deducerent me. Videt
Dominum Iefum, & ait: Me expeétauit , ... -

Chriftus, vt coronaret me . Aliter qui

vult intelligcre.Multi, inquit, peccata
perfuadcre,atq.ex peétore fidem extor
quere conati funt mihi,alius adultcriü, . . , ,
ailius hominis necem, alius opprcffioné
viduæ vel pupulli, alius aliud , & puta
bant me ſuis retibus eſſe capiendü, [Ex
pettauerunt me,wt perderét]contagio- .
ne peccati:ſed ego non illecebris pecca- -

£orum mentem a fludio diuinae cogni

tionis auerti,nec intentionem meá Do
mine a mandatorum tuorum ſcric decli
naui, fed [intellexi teftimonia tua.] Si • ,.
enim nonTintcllexiffem , peccatores me
vtiq.illi perdidifsét.Qug intellexi vtiq.
fenfu,etiam operibus fecutus fum.Ncq.
-enim nudus intelleétus eft , fed qué etiä
-facta teftitur. Deniq. beatus qui intelli pfal.4o.
git fuper egenum & Pauperem.Ille vtiq. ”
intelligit ſuper egenum & pauperé, qui
largitur pauperi. Nam quid prodeft fii
!. fereri
 358 s.vambr.enarratio
- fereri inopis, nifi alimoniam eidem lar
giaris?
96. . Omnis confummationis vidi fi
nem:latum mandatum tuú valde.
' Non poffumus in omnibus vim Greci
fermonis exprimere : maior in Graeco
.• • • • plerumq. vis & pöpa fermonis eft.vix, ,
dicitur Grgce,quod nos Latine & finem
dicimus & confummationem. t ixwe au
tem & confummationis ipfius finis eft:
Rom.io. ficut finis legis eft Chriftus ad iuftitii
matt. 18. omni credenti. Habes fcriptü: Ecce ego
vobifcü fum omnibus diebus vfq.ad cö.
fummationé faeculi. Cófummatio ergo
Apoc. 1. fæculi s finis fæculi eft:finis auté omniú
Chriftus. Confummationes autem mul
tae. Eſt conſummatio, & reſurrečtio ad
falutem.Confummatum quoq. opus,die
ι,Reg.2o. citur perfe&um opus. Confummata ma
litia dicitur plena,id eft, cui nihil defit
ad ftudiú & artem noccndi. Eft confum
matio hominis, & multæ cófummatio
nes,doncc ad perfe&ü vcniat. Lcgimus
Matth.13. ergo & cófummationem faeculi,legimus
Matt. 24. & finem. De confummatione fæculi fu
- pra pofuimus exemplü , quam fequitur
1. Cor. 1; reſurrettio. Sicut enim in Adam omnes
moriütur, ita & in Chrifto omnes viui
cº, ficabuntur. Poft refurrection é confume
Ibid. matio:vnufquifq. autem in fuo ordine,
primitiæ Chriftüs, deinde ij qui funt
Chrifti » qui in aduentum eius credide
+ . ... - runt.
 in Tſil.cxviii.oft.xii. 359
$unt:deinde finis, cum tradiderit regnü
Deo & patri, cum euacuauerit omnem
principätü & poteftatem.Ergo confum
inationem fæculi fequitur finis, iuxta
Apoſtolű. Vnde colligitur quòd fequa
tuir finis omnem confummationem. Mü
dus in maligno poſitus eſt,vt dixit Hoâ- 1. Ioan. 5.
nes:ergo & feculum in maligno eft: mű
dus plenus peccati. Conſummauerat ma
:litiam fuam mundus , ficut confumma
-uerat Saul,cuius videns confummatam 1. Reg. io
fmalitiam Ionathas filius in Dauid pro
-phetam , eidem nuntiauit,vt declinaret
-& fugeret. Eft ergo confummatio mali
;tiæ, confummatio peccatorum. Venit
: agnus Dei,qui tulit pcccatü mundi,qui to4*• r•
* eft Chriftus Iefus. Finis legis, principiü
•& finis,& remiffio peccatorum.Hunc fi Rom. io.
*nem confummationis vidit Propheta in
fpiritu, qui confummatum faecüli abole -

* ret errorem,vidit fanguine eius diuerfa Apoc. 1. .

: omnium peccata mundari. Bene ergo di Hebr.9.
xit: [Omnis cofummationis vidi fině.]
hoc eft , vidi confummati adulterij re
miforé, vidi confummatae luxuriae atq.
lafcíuiæ,cöfummate crudelitatisatq.fæ
uitiæ, omnis poftremo flagitij per crucé
-fuam deli&a donantem.Eft & etiam con * -

' fummata virtus,confummata fapicntia,

- confummata iuftitia,fed habct finem.Fi .. .
nis omnium virtutum Chriftus, qui fi
nis eft lcgis ad iuftitiam omni credenti. Rom.io.
Vides qùia finis eft fidei?Bene ergo ait:
-
- [Ömnis
 3&o S.JAmbr.enarratio
[Omnis confummationis vidi finem.]
Nunc quia cófummationis finem agno
uimus,agnofcamus quid fit:[Latuiii mâ
datum tuum valde.] Legimus quòd an
Matth. 7. gufta fit porta per quam ingrcdiantur
qui æternæ vitæ fru&tum adipifcuntur.
Rara cnim virtus, difficilis eft paffionü
tolerantia.Plures funt qui faeculi huius
Ibid. ſpatioſa ſectentur, qui dicant : Anguſta
-& arta nobis eft via quæ ad Dominü du
: : cit: cótcrimur in illa, relinquamus eam.
Qgomodo crgo dicit Prophcta latum
mänöatü Dei,& valde latum? Ideo quia
anguftae viæ latum mandatum neceffa
rium cft. Deniq. hic ipfe Propheta ait :
Pſal.4. In tribulatione dilatafti mihi. Et itcrú:
Pfal. i 17. 'In tribulatione inuocaui Dominum , &
exaudiuit me in latitudine. Hac latitu
do mandatorum caeieftium cor Prophe
tr dilatabat,dilatabat & Apoſtoli. De
2.Cor. 6. niq.& ipfe dicebat:Os noftrum patct ad
- - - · vos o Corinthij,cor noſtrum dilatatum
eft.Difpenfándo enim cæleftia mandata
- cor fugm dilatauerat:& quod ante per
fecutionis perfidia coartabat, hoc Chri
- fli amplificauit gratia. Et qua ratione
· latú mãdatum? Ne nos coarta remur an
Ibid. guſtijs mandatorum.Vnde ait:Non an
guftamini in nobis.Si hoc Paulus,quâto
Арес•3. magis Chriftus,qui claufa referauit? Era
go dicit:Nolo cóartetur in me populus
meus in anguſto virtutum tramite , dé
bet latitudo precepti mei viantibus eſſe
-

-
- ſolatio,
 in pſal.cxviii.05.xii. 361
folatio, ne quis deficere poffit aut con
teri. Ambulemus ergo in Dei mandato,
quia fatis latum eft.Eft enim latü man
datum fapientia , quæ in exitu canitur, Prow. I.
iniplateis auté fiducialiter agit.•» « rºïa
enim Graeci fermonis cft,qua Latine di
酶 citur latitudo. Dilatemus igitur cor no
ftrum,vt recipiamus apoftolicę vim fen
tentiæ,quæ ait: Capite nos. Recipiamus 2. Cor, 7.
阀 ergo eius fermones in cor noftrum , in
duamus vifcera mifericordie,benignita• Colof. 3.
tem,humilitatem, patientiam. O homo
quàm latus es, fi ad amplitudinè prece
torum caeleſtium ſinum métis tuæ ex
pandas?Qgäm latum pandatum elt cha
fitatis 3 Diligite, inquit, inimicos ve- Matth. ;.
ftros. Omnes vtiq.affe&u charitatis in
clufit, qui non cxclufit inimicos, Qujs :
enim videtur cxceptus , cum recipiatur
inimicus? Vnde Apoftolus ait: Si fieri, Rom. , ..
inquit,poteft, cum omnibus hominibus
pacem habentes.Non potcft hoc Iudæis
dici, non gentibus,vt cum omnibus pa•
cem habeänt.Illi vix fuos diligüt,Chri
ftiano etiam inimicos non licet nô ama Matth. $.
re. Chriſtianum cum dico, perfectſ dico.
Ia Chriflo enim plenitudo diuinitatis cºlºf 2.
eft:cuius nomen vfurpas, cuius vocabu
lum geris, interpretationem vocabuli
perfectionemq. cur refugis* Audi latum , , ,
mandatum : Benedicite eos qui perfe- R. „. , .
quuntur vos, & nolite maledicere. Iſte
qui latum dicit efle mandatü, probauit
Q- ſupra,
 362 S.JAmbr.enarration
¥fal.1o8. fupra,dicens: Illi quidem detrahebant ,
ego autem orabam.Qujd orabas Dauid?
icito nobis ipfe.Sed dixifti. Legi enim
Ibid. dicenté:Maledicét illi, & tuberièdices.
In otionarium tertiumdeci
тит етаrratio.
（） , Mem.
- Em littera Hebræa tertiadecima
{VI fonat in Latinum,Ex intimis, vel
vt alij,Ignis ex vltimis. Et vtrumq.non
difcordata textu. Namítatim primus
verſus internorum viſcerum charitaté
exprimit,quæ vtiq. ex vltimis procedit
médullis, & quodam nexu cakoris impli
catur offibus.Deniq.in Threnis Hiere
miæ textus litteræ huius hoc continet:
'rhreu. 1. Ex alto fuo mifit ignem in offibus meis.
Bonus ergo Deus qui nobis immittit vn
* de diligentes eum,meritum fub confpee
&u eius inuenirepoffimus. Qgem mit
1&c. ix. tat ignem, ipfe nos doceat. Ignem veni
mittere in terram , & quid,volo nifi vt
accédatur? Bonus ignis quem defiderat
omnium Saluator accendi,cum præfer
Dest. 4. tim ipfum Deum legerimus ignem ele,
qui rioftra peccata confumat,intimisq.
pe&oribus noftris diuinæ cupiditatem
agnition is infundat, vt ardeat in nobis
hebr. iz. cör noftrum cum legimus diuinarum fe
I riem fcripturarum, fi forte aliquid quo
aperiantur propheticæ leòtionis occul
tā,intellečtu afumamus piritali. Hos
* - -- igne
 in Tfal.exviij:oft riü. 363,
igne Cleophas cor fuum dicebat árde* Luc.24.
fé , cum ipfi & focio eius 'Chriftus fcri
pturas aperiret. De hoc igiic dixit Do- ' §s
ininus in libro Ezechiel: Ego recipiam*EXgch.zz.
vos in medio Hierufalem ficut recipi-.
驚 {erram. &plumbum
in medio,8 cet. Et inſufflabo ſuper vos.
in igne iræ meæ,& conflabimini in mc
dio eius ficut cóflatur argentum in mc
dio fornacis. Profunda in verbis vfita- ;. .; . .
tis videmus myfteria. Totum hoc fpiri- -

tale. Quibus precibus einerear , vt ve

niat Dei verbum,intret Ecclefiam , fiat
ignis cófumens,vt exutat fœnum & fti- i.cor. §.
pulam , & quidquid cft fæculare confu- Ez.t;..;.
imat?Graue glumbum iniquitátis, quod z.},. ,.
in plerifq. eft, liquefiat igne diuino, -

ferrcus quidam peccati rigor ſuperne Hiere.6.

'mollefcat incendio.Meliorétur väfa au · · · · ·
rea & argétea, vi omnis ſapientium ſen Eccli. 31.
fus, omnis fermo prudentium, flagran
tium ម្ល៉េះcalore recoétus inci
piat effe pretiofior;Bonus ignis charitaa , º
蠶 corpus omne Ecclefiæ in mutuâ Ephef.4.
adolefcit gratiam.Bonus ignis dilcctio- -

nis,quo vnufquifq. fan&us ad reueren

tiam fui auĉtoris accenditur, Sed qui
晰 Deum diligit, nonperfunctorie diligit, Ioan, I 4.
£ed diligit Iegem eiüs,prgcepta cuft6dit, . . .
iuftificát cor fuum, nó áiéïorum fono- Rom.z.
ra prædicatione , fed studioſa imitatio
ne faćłorum. Doceat igitur nos Deus
quemadmodum a fan&is fuis ipfe dili
-- - - - 'Q_ • ” gatuf .
 364 S. Ambr.emarratio
gatur. Sic inquiens Propheta dicit :
97. _ Quomodo dilexi mandatum
, • tuum Domine, tota die meditatio
mea eft.
Diligentis circa ftudium cognofcen- ^
dæ legis hæc vox eft, quæ inftruit perfe
&ionem hominis,quam totus hic Pfal
mus informat. Et quoniam maximum
matth.xx. mandatum in lege effe cognouit,vt dili
gamus Dominum Deum noflrum ex to•
to corde noftro , & ex tota anima no
ftra : fui imitatione nos quoque, quos
Matth. 5. erudire ftudet,vult effe perfeâos,dicés:
- [Quomodo dilexi mandatum tuum Do
mine, 3 Hoc ipſo charitatis creſcit affe
&tu,quòdipſum teſtem aduocat, cui mu
nus dile&ionis impenditur;nec fpeciem, l
Rom. 12. ſed plenitudinè charitatis tali conuen
Meam. z I. tione teftatur. Hac vfus eft Petrus: Tu
fcis,inquit,Domine,quia diligo te. Scd
qui diligit Deum,legem eius diligit, fi
Iwc. 2. cut Maria diligens filium,omnia verba
eius in corde fuo materno conferebat
Ff. 48. affectu.Diligens te,feci volútatem tuá,
1oam. z 1. fcriptum eft.Ideo commifit Chriftus Pe
tro vt pafceret gregcm fuum, & Domi
ni faceret voluntatem,quia charitatem
z.Cor.9. £ius agnouit.Qgi enim diligit,ex volú
tate facit quæ fibi funt imperata:qui ti
fnét,ex neçeffitate.Itaq. Dominus ope
., rationes ferüulorum füorü fpontaneas
probat, potius quàm coaétas. Ideo ex
...” feruis
 in Pſal.cxviii.05.xii). , 36;
feruis liberos facit,vt magis voluntatü 1.Petr.B.
noftrarum munera, quàm neceffitatum
obfequia conferamus.Non pqteft dice
re Márcionita : [Quomodó dilexi legé
tuam:]qui legem non fufcipit.Non po
teft dicere Iudæus, qui legem fpiritalem Reж.7.
- ignorat, & litteram legis nudam,nó fen
fum legis intellectumq. meditatur , So
lus ergo dicit Chriftianus, qui multum
iam legis cognitione profecerit , qui
non pœnam legis pauido corde formi
det,ſeddiuina myſteria ueri Hebræi,ve Rom. 2.
ri ſabbati,Vera remiſſionis intrepido mi Hebr. 4.
retur affe5tu. Vere ergo diligit qui fine
triftitia,fine timore, voluntario potius
ftudio quàm coacto praecepta cóferuat.
Super inimicos meos intelligere 98.
me fecifti mandata tua: quia tu es.
Cito probauit diuturnæ meditatio
nis effe&um,quando intellexit fuperini
| micos fuos Domini mádatum.Sed quos
habet inimicos Propheta,qui aut fui po
puliviros legitima debet charitate cöm. Lei•i. I9.
ple&i, aut alienigenas euangelica prædi Аći. I 3•
catione inuitare ad Dei gratiam 3 Feræ
conſortem naturae ſuae diligunt:quomo
do dilectionem conformis fui Propheta.
refpuerit3Effe igitur iuftam aliquâ cau
fam oportet,qua ij quos fignificat,iure
videantur inimici.Eâ quae fit, poßumus
'ಸಿ: meminerimus quia alibi
idcm ifte dixit: Super inimicos tuos ta Pſal.138.
Q~ 3 befce
 3 se . s. Ambr.cnarratio .
•*• -* ' ' befcebam,& iufto odio oderá ilios.Iftos ,
ergo 蠶 auctoritato ſuosinimi
- co$ dicit eííe, quia inimici funt Dei, Nâ
Mattb. 1 o fi is qui non relinquit parentes propter
_ . Dei nomen,non cft Deo dignus:quanto
*$ ' magis qui diligit eius inimicos,accepfus
Deö effe non poterit?Quos erg9 inimi
cos habet?Sigentiles
eos intellexit, , quomödocredi
quos prophctico fup£r
turos ſpiritu præuidebat: Deniq.vtbº
Pßl.66. nedicafit & ipfi Dominum,in fuperior?
bus adhortatuseft,Et qua magia lagi,
ſuper eosintelligere qui metalla &ſº
Pfal-1 1 3, xa veneraado,Giñikemirigorem ftuporiº
attraxerint? Qgos igitur habet inimi
• cos,nifi hæreticos*Ipfi enim funt imPu.
I. Tia, 6, gnatores ဖြုံ့ညို့ီ;ို့ inimici. Cuo;
* inimicos,nifi fudæos? Ipfi enim funtg*
uiores inimici, qui ex amicis factiſunt
· inimici.Super eos intelligit,qui legé fi
' Eitalé effeintelligit, Qjd £igo giodeft .
lex, fi finem legis ignorès, fi myftcrium
nef&ias,6 facraïnenta non nouérisºlu
*«•{. 1». dæis ex ouibus agnus occiditur pro$**
-- . . . hebritate 醬 pro-redêptio*
*, Cor.3.; ne mundi vnigenitus Deipartus virgi*
nis immolatür. Quid proficiunt Judæis.
Exvd, 11. quòd sâguine agni domos & poftesfuos -

iiiiniunû.Nihij vtique, quohiam liga*

Habas.*v his aut faxa prodefïè non poffunt. No
vobis proficit ómne myfterium, qui abh9'
. • rerè credimus a gratia fpiritali,vt habi*
* * * taţionesneftras fapguine Pccudi?
•* , , ... . . enţie,
 in pſal.exviij.ottºrij. 367
'* enremus, ora noftra cruore tingamus 3
ii , {ed corpora noftra facramento gucis
.\ , Dominicæ confecremus, & confeffione
mortis Domini noftri Iefu Chrifti fan
&i6cemus oris alloquia.Cordc enim cre Rom. 10,
ditur ad iuftitiam, óre autem confeffio . .
fit ad ſaluté.Quid prodeſt quéd Hebraei Εκοά. zt.
aurem ferui pertundunt fubula, & præ
putia fui circumcidunt cqrporis? Non - *

intelligunt penitus, quid lex diuina di- £. Ger- fo

£cernaî.Sigha funt ifta,non yeritas. S9d Hebr. 1o.
ille intelligit,qui cor fuum {piritali cir
.cumcifione caftificat,vt colluuiem om- . . ;
#ggssporea labiseriundet.Ille intelli- '
git, qui ſubulam & aurem mentis vigo- .
íe tranfcendit , & illam animam quam - -

pertranfiuit gladius ad reuelãda córáis íiic.':.

ôcculta, perpetuæ præmio libertatis at•
- tollit:vel examinãdis fermonibus folli
§ . cite feruiens, quofcumq-yirtutis fuae
iſ, aure fuſceperit: myfterio fanstificat ſpi
多 ritali.Azyma ſibi Iudaeus quotannis fa ºd tº
! cere confueuit,&nefcit f malitia efe -

ſº £ermentum. Sed qui intelligit quid fit,

* vetus expurgare férmenturì, ne totam 1.92*• $•
g maßam corrúmpat: veterem, hominem Galat. $•
: cum aâibus fuisexpurgat,vt fiat noua colof s
º c6fperfo veritatis Iudaeo ifta dićta süt, 1.Cor. 5--
3 & Chriftianus audiuit: quia dum aurcm
£ £uam ille fùbula pertundit,audire now Exod. xi.
º otuit, vulneratam aurera gerens. non -

egis, (ed ftultitiæ fuæ fubula cruétauit

*' aùrem fuam , illa audiendo,quæ {piritae
* - “..… . . .” - Գ- 4 - liter.
 68 S.JAmbr.emarratio
iter reuelãtur. Perforauit aurem fuam
ferro. Maluit enim in ferrum quàm in
verbum credere.Ideo Iudęus ferüit,ideo
liber effe non meruit,ideó nec conjple
ti temporis ei gratia fuffragatur, quia
Galat. 4. វ៉ែ temporis
efè ad
nó recepit,quo
venit
lius Dei miffus fàlutcm,&
ad redemptionem fa&us fub lege,natus
ex virginé,vi&or mortis,largitór refur
re&ionis. Manet ergo vulnus illi, cui
Chriftus nö refurrexit. O vulnus quod
farciri nő poffit,nifi forte relinquat fu
lwe. 2». bulam,& fumat fibigladium,quoChri
'fti nomcn non refutet , vel quo corpo
l'ebr. 1 o. ralia a ſpiritalibus, vmbram a veritate
H. br.4. diftinguat:fùmat Dei verbum, gladium
bis acutum,& ex illo diuino ore docea
tur,mandatum Domini praefcriptumife
體 agnofcere, quod non temporalis ha
beat obferuantiam celebritatis,fed falut
taria & fempiterna remedia fucco gra
iefw. τ. tiae fpiritalis infündat. Tota erg6 die
in lege meditare, non perfun&oria tibi
debet effè tranfcurfio.Si agrum emere
velis, fi mercari domum, prudétiorem
adhibes,& quid iuris fit,diligentercon
fideras:& nè in afiquo forte fallaris, ti
\ bi ipfe non credis.Ât nunc tu ipfe emé
duses tibi,de tuo pretio traéta, confide
- ra qui fis, quod nomen habeas, quid
acquiras tibi: non agrum, non pecuniâ,
non gemmarum mobilia ,fed Chriftuni
leſum,cui nulla poſſint pretia, nulla or
+. * -- * IkaiIAcīlta
 in Pſal.cxviii.off.:iii. 369
namenta conferri.Adhibe tibi confilia•
rios, Moyſen, Efaiatn, Hieremiam, Pe- -

trum-Paúlum, Ioánem, ipſum magnum Eſa. 9,

confiliarium Iefum Dei filium,vt acqui
ras patrem. Cum his tra6tandum,cũ his
conferendum eft tibi,tota meditandum
eft die. Sic meditabatur Dauid,& hæc
erat il!i fola meditatio. Non fæculari
bus animus traducebatur illecebris,non
pecuniaria coaceruandi patrimonijcu
piditate flagrabat,non proferendi limia
tis,excludendiq. finitimianxius curarú
aeftus, ab ftudio meditationis intentum
refle&ebat affe&um. Quidquid poterat
temporis dies habere , hoc totum fola
fibi in lege meditatio vindicabat. Sed
etiam höc parum eft diligenti,qui velit
ad beatitudinis gratiam peruenire.Beae
tus enim die ac fio&te meditatur in lege. Pfal.r.
Anguftior dies eft meditatione do&ri
nae.Non tantus dies in tempore,quâtus
meditatus in lege. Vnde vide ne illud
magis videatur ဂ္ယီါို , quòd ei qui
in lege meditatur, {emper dies eft,& Iu
.men fine defc&u, quód nullæ tenebræ
no&is interpolent. Alioquin quomodo
negligentiorem in proceffu operis decla
•raret, quem diligeritiorem in jpfis 9pee
ris fui Prophetà principijs effe vgluiif
'fet?In die érgo méditatürlegis & Euan
gelij praedicätor.Et fortaffe illi qui no
uum non recipiuntteſtamentum,in no
&e legerunt,& ideo nefcierunt neq. in- Pßl.-ns
‫مه‬ ‫تپههای‬
 *3^o, º s:J4mbr. enarrariov
tellexerunt. Vndo etiam Saluâtor, ne
Ioan. 1.1. nos legeremus in tenebris,admonet-ama:
• *. bulandum in dic,dicens quia non offem
-dit qui in dic ambulat. videt enim gra
Ibid. tiâ lucis,Qui enim ambulat in tenebris»
fcopulum offen(ionis incurrit...
99., Super omnçs.docentes me intel
lexi, quia teftimonia tua meditatio
mea elt. -

• Doĉtrinaen-profizė tur fcribaeº Iudæo

Rom. 3, rum, quia legem & prophctas ipfi prio
res habere meruerunt.Sed illi profitcn
Mattb. z;tur docere,& non docent. Ei auté popu.
io qui ex gentibus credidit,competit di
cerc:[Super ohnes docentes me intelle
xi:] quia illi^on intellexerunt.Refpó !.
det Iudæus: Vnde habuifti intelligere? :
Dese. 32. Scriptufn eft.Intcrroga patrem tuum,&.
annuntiabit tibi:{eniores,&dicent tibi.
Ego fum pater tuus, me interroga. Scd ,
Luc, 2. etti interrogauero, non reſpondebitiss
hihi,dixit Iefus:& cx illo.noui refpon
dere ,'& ex- illo fupra illos..intelligo .
' quod nó intelligebant, quia teflinionia
Mattb. 1 6*didici;quæ illi nö noueränt.Didici:Qgj.
{equitùr me,tollat crucem fuam, Didi
Matth.5. ci : Diligite inimicos veßros. Et ideo.
{\om 9.. optat anathema effc.Pau}us pro fratri
ibüs genere,inimicis fide.Vidéretur incö .
ueniens ele verecundiae prophetali hue :
iufmodi vſurpatio,eo quòd præſumpfe
• ritsdicere quöd ſuper-omnes docentes ,
** . . . iūt¢lles
 inºpſal.cxviii.oft.xiii. 37; -

ititellexerit,cum vel legé Móyfes acce, Exod.-19.

perit a Domino, & populo eius inftitu
ta tradiderit; Aaron facrificiorum om- Exod. 28
: nium decurfo ritu facerdotalem docues
rit dffciplinam, Iefus Naue fignificaue- Iofw.$.
rit, quemadmodum circumcifio poffit
iterari,Samuelvnétionis propheticę pa I.Rfg.16.
. riter ac regi& facramcnta:monftrauerit.
Videretur,inquam, incongrua præfuifi
ptio; nifi præmififTet fuperiora, quibus *.ver. 98.
non immérito fuper docétes inteIlexif;
fe fe c6probaret. Debuit hanc affumere
côfidentiam, qui docebatur a Domino : • ?

& rhandátum quo docebatur, Domini ,

erat:& ipfe Dominus, qui docebat.Me
rito fuper omnes intellexit, quem do
cebat ipfa fàpientia. Vnde & alibi ait : , , ,
: Βeatus quem tu erudieris Domine,& de Pfäl, 93;.
fégetua docueris eum.Oftendit igitur,
qüod diuinum eft, homines docere non
poffe:& ideo qui docere præfumunt,ne- * £t
ſciunt, ſed agnoſtit diſcipulus qui do
cetur. £n quo?*Propter dónum fcientiæ
quod de Spiritu fen&o fuerat confecu- . . ., &
tus. Moralis queq. fuauis locus eft,
òd multi docentés funt , qui id quod
fioa intelligunt;docere fe dicunt:& plu.s: .... ;
rimi funt difcipüli* qui fludio fuo*afle- '
quuntur& induftriä quod non didice:.t ., .…1
runt a magiftris. Deniqvante nos quidã -:

“intereffe 瞿 inter docentes atq. do

$ores,fortafle hocarbitratus, quia do-, ...;4
&tores funvalieno iudicio adhog mur
º nº Q- 6 nuss
 • 37? S.J/mbremarrarie
nus ele$ti, docgntes autem qui propria
- vfurpatione hoc fibi munus affumpfe
- rint . Sed cedant neceſſe eſt ei dočtores
quoque, quero teftimoniorum medira
tione caleſtium de Strina Dei docentis
- imbuerit.
* soo. * Super feniores intellexi, quia
præcepta tua exquifiui.
Nec hoc quidem difficile, vt is quemr
E)ominus docuerit, fuper feniores intel
ligat.fiquidé Dei gratia erogata doctri
•.Cop.rz.nã, matūritatem átatis fupergrediatur
Sapue. 4. fenilis. Cum enim aetas fene&tutis vita
immaculata fit, vtiq. dočtrina vitae im
maculatæfenilé præſtat ætatem. Deniqr
Hiere.r. excuſanti Hieremie quôd iuuenis eſſet,
es . refpófum eft:Noli dicere, luuenis fum
co quòd non eſtimareturiuuenis defi
... nitione diuina, qui capam haberet pru
ibid. dentiam, quae fan&ificationis cæleftis
gratia relaceret. Verumtamê non mihi
videtur fe ipfum laudare Propheta , &
Heali. 8. praeferre ferioribus, cum legerit: N6 te
prætereat narratio £niorü *& ipfi cnim
άidicerunt a patribus. Nam & alibi Si
Feeli, 3*-rach dixit fapientia: Vbi funt fenes, nő
multum loqüaris. Sed nouit quibus fe
Dani, 13. preferat fenioribus,inueteratis feilicet
in peccato, & veterno impietatis, atq.
x fenio perfidia delirantibus. Iftifunt fe
wars. 14. piores plebis qui Dominum Iefum Pi
º lato praſidi tradidesunte Conucnerunt
* *f; ､ 「 -- -- - - -
 in Pſal. cxvii.ot. rif. 373
enim facerdotes,& fcribe,& feniores,vt
ait Marcus. Et iterum: Fecerunt fácere Mare. 1$.
dotes confiliam cum fenioribus,vt eum
traderent. Et aduerfum Apoftolos , in A&i, 4、
Actibus eorú, quód feniores Ifrael con
uenerint, Petrus fan&us & Lucas Euã- , ,
gelifta teftantur. Non ergo fenili dero
gauit aetati, ſed voce populi iunioris,
indocilem Dei vctuftum illum dierum
Iudæorum fore populum prophetauit , _ . .,
蠶 quod in iuuentute fùa non acqui- Eccli.z$.
erit , & in fene&tute inuenire non po
tuit. Namq. a principio frequentibus
J)omimum exa£perauit offenfis. Caius Pfal.94.
igitur gratiam cum effet iuuenis nó po
terat emereri,huius aduentü fenex non
meruit agnofcere , huius donum tenere _ .
non potùit.Speciofum autem incan£ iu Eccli.*$.
diciam ſenečtutis: & veterani conſilij
fcientia,intellećtus maturitate,non vi
* tr longzuitate prefertur. Exquiramus
#ို႔ mandata Dei,vt fuper feniores im
telligamus.Fugiamus viam labricâ peg*
catorum,vtPoIfinus precepta cuftodi- 3...:;
re cæleftia.Hoc enim declafantfequen
tia.Super feniorem Efau intellexit fa- Gemeſz 5.
cob iunior frater:quia cum fenior Efau
ಶ್ಗ fibi benedičtionis priui
gio aetatis expotcit zreliquitepulas . . .«
mitiores, dum quaerit agreßes. Profe&o -

ilIo in venatioàem ,iaiiior frater vefti- Gemefz7.

• menta eius accepit,& mihi tradidit po
pulo gationwu, materno yfus confilio.. ..
- “...i "*7" T " Illama
 #74 s.jmbrenarratio º
Illam ergo fàpicntiæ ftolam quâ habuit
antea populus Iudæorü;induit me Re
becca.Stöla eius bona, lex & prophetæ.
Hac ftola ille populus eft nudatus , nos
induti fumus.İħdưit nos materilla Hie
. ruſalem, jug in celo ſurſum eſt Accedi.
fiius crgo ad patrém, offerimus illi epu
'làs mitiores,patientiæ cibos, mifericor
diæ lenitatem , intelfè&us fuauitatem.
Accipio benedi&tionem, præripio fratri
feniori gratiam fpiritalém. Venit iHe,
irafcitur:n6 inuefiit quod accipiat. Ma
ter occurrit, & pio nos hortaru infor
mat. Refidet pênes me ftola illa bonis.
intexta mandätıs. -

поп.“
Ab omni via maligna prohibui
pedes meos, vt cuftodiâ verba tua:
\ .
Vere dignus qui fùper feniores intek--
1exerit , qüandóquidèm diuino eft ho --

ºnoratus fpiritu, vt feniores doceret n6 -

fblum intelle&usveritatem,verumetiã
'P£ccati fugam, culpaeq. cautelam. Itaq.
'cum fragilitas humana prona fit vt la
batur non-ad vnum affëćtibus-malumu,
fedvniuerfum toto vetigio feraturin
'vitium, & currentem cunsta in præce
'füfcipiant probra: döcet quemadmodű
vitaeiftius lubricam declinans femitam,
, * itineris huius anfra&us-vientem impli
care nö pofft. [Prohibui;inquit, pèdes
tneos a imaligna* via;] hbe eß, ab iftius
*I*48. sºcidºvanitate *Guia feculum in maki
i º

*
gno.»
 in Tſal.cxviii.off.xii, 37;
gno pofitum eft. Dubium quidquid eft,
º
& ancipitis effectus, hoc malignum eſt;
vt lux dubia , maligna dicitur:ita mali- Virgil. s;.
gnâ eft , quidquid admifcet malitiae te-Aca
ficbras veritati, Rcaeca ergo ab iflius.
mundi lubrico pedes anini tui, & mcn
tis incefum. Prohibe, inquam, refifte
cupiditatibus ,obfifte motibus, qui vi
déntur irruere ficut beftie atq. iumentay,
vt teneros fru$tus: & noua ruris huius
rioftri culta depafcant. [Prohibui , in
quit, pedes meos.] Non vtiq. corporis,
jcdes prohibuit , qui mentis piæ ple
fum,que obfequuntür arbitrie. Neque
enim prohibendi funt cum prodeunt i
ad Dei templum , viduæ opem ferre fc
ſtinant,impium praeuenire, ſupplantare
a!iquem fraudulentum. Alius igitur eft
蠶 qui iure prohibetuit.Qgi ille fit,ipfe
ropheta nos doceat. Ngn yeniat, ins Pfal.3s,,
quit,mihi pes fuperbie. Eft etiam pes ini
quitatis;qui cito labitur,& ftare nó po
វ៉ែ eft , de quibus fcri
Ibid.,
ptű eft:Ibiceciderűt operátes iniquita=
tem,expulfi funt, nec potueruat fate.
Prohibe ergo pedestuos ne cadas.Sunt
enim non folüm criminum , fed etiam
infirmitatis pedes. Et videndű ne cadas,
Et videris អ៊ីរ៉ែ forſitan bene ſtare, ſed r

* *

dicit tibi Paulns: Et tu qui fìas, vide ne i.Cor.1 Sr»,

cadas. Diligenter attendc viam tuam ,

vt audias: Tu autem hic fiat mecum, Deut. 3,
-

Stans
**
eaim cum Domino,lapfulatipne*
‫اة‬. - - re noas.
.
* *
*.
 _

376 s. Ambr.enarratio .
re non poteris.Stans cum Domino,po
Pfal.114 • teris di&cre : Eruit pedes meos a lapfu.
. . fed ita cruit Dominus pedes tuos ab
omni lapſu,f cognouerit quöd tu pro
hibeas pedes tuos a lapfu.Ideo hoc me
ruit Dauid, vt Deus a lapfu pedes eius
erueret, quoniam pedes fuos ip{e pro
hibebat,ne praecipiti a td. incauto pecca
forum laberemtur veftigio , vmde & po
tuit verba cuftodire diutina. Non enim
cuftodire quis poterit , nifi potuerit
prius ftare. Qgum autem cuftodierit ,
ipfi incipit Dei vcrbum ferre cuftodiâ.
Prohibitos pedes fuos a via maligna be
Ieas. 14. ne dicit, quiChriftum viam effe nouit.
ioz. A iudicijs tuis non declinaui,
quoniam tu legem pofuifti mihi.
Expoſuit quid effet a via maligna
prohibere pedém, a iudicijs vtiq nó de
ç}inare diuinis,& firmum atq. immobile
perſeuerantis innocentiae tenere veſti
gium,non deflettere gradum,nec de cur
#… riculo auertere diſciplinæ »fed ſemitis
nó folum veteris in Sina,fed etiam no
uae legis infiftere, fecundum Euangelij
cfaritátem. Eft etiam Euangelij lex , de
da dixit in fuperioribus hic Propheta:
Pſal.9.
& .
់ Doihine legiflatorem fuper
eos : fciant gentes quoniam homines
funt.Aduentum vtiq.Domini intelligi
. . anus prophetari, vocationem gentium •
*քեյ:ձ, ఫిః
‫جای‬
in luíum áuqddam corporis
‫ سس سیچ‬-------- - huius
 în Pfal.cxviii.oti.xiii. 377
* Huius videbantur infixæ, voluptati cor
崎
ruptionis fuae tamquam fæci & libidini
inhærentes, quia Dominum nefcierunt.
Yy
º
Et ideo iratus: Auertantur,inquit,pec- Pfal.9.
catores in infernum : vt non viderent
tº:
defcendentem & afcendentem animam Ephef.4.
阿 Domini Iefu,& conuerterentur ad Doa
如
minum,qui conuerti cum viuerent no
luerunt. Sed & de illis dicit gentibus,
quæ obliuifcuntur Dominum. Scierunt
ergo , & obliti funt: tamen prophetica
benignitate orat,vt exurgat Dominus, Pfat.g.
non præualeat homo , vt cogitationes
• terrenæ ,& motus omnes feruentes hu
- iùs corporis conquiefcant. Iudicentur ibid.
- gentes;quoniam tunc cognofcitur Do- - -

-minus, cum timentium conuertit affe

6tus, grauis terrore iudicii: & diſcant
. gentes quoniam homines funt,luti cor• _ .
ruptione folubiles, & limo durefcente Geneſ 2:
formati: quod ante qui legem non acce
- ಶ್ಗ Propheta qua- ., : ,
• fi & ipfè perturbatus terrenæ fragilita- - -

- tis contemplatione ait: Vt quid Domi- Pfàl. 9.

ne receffifti longe? Bene timet, qui ho- -

minem fe effe cögnofcit : fed quia plus

timet nobis, qüi fumus ex gentibus Galat. 1,
醬 , précatur ne longe fiat a -

• fuis gentibus:vt qui longe eramus,incia Ephef.z.

ႏို့ propiores,& fciamus quia
homines fumus , ad imaginem fcilicet Gem. z.
& fimilitudinem Dei fa&i , quibus per
virginis vterum រ៉ែ noftri … »
- confor
 --

• 378 S.JAmbr.emarratio
Hebr. 2. cóformis eft fa&us. Re&c ergo & ad im—
Pfal.9. . firmitaté accipitur,& ad gratiam, Sciât
gentes quoniam homines funt: altero
ぶ｡ er commune quoddä atq.carna le con
រ៉ែ beftiarum, altero per 1maginé.
... ' Per imaginem Dei,& carnis Dominicæ
- * , £acraméntum , dignitas effc coepit quæ
' _ ignobilitas videbatur. Merito ergo nó
ខ្ញុំប្រ៉ា a iudicijs Dei populus na
-

tionum,qui poteft dicere: [Quoniã tu

legem pofuifti mihi.]Non per Moyfen,
– – – nön pér prophetas , fed ipfe per té Iefu
.
' . [legem pofuifti mihi,] hoc eft,Euang*
' - lium. Ideo nô declinaui, quia te afpexi, '
L. f • & itinera tua cognoui ,& te fequutus

tř.
. . xog.
— veram cognoui viam. Ideo itaq. praedi
cationem audiens Euangelij quã prọ
: pheticus fpiritus præcinebat,ait:.
Quàm dulcia faucibus meis ver
.
ba tua,fuper mel & fauü ori meo . .
A£, ... -- Et bene dulcia,quibus praedicatur re
-miffio peccatorum, vitae perennitas,re
.«, … - furre&io etiam defun&orum, quae per
petuas mortis & acerbæ· amaritudinem
* temperarunt.Per hgc mortem coepimus
non timere,qui
..c.,. i ; mors cqepimus digere: Vbi eft
viétoriâ tua? Et bene faucibus dul
. . cia, eo quòd intimis infufa vifceribus
gratia fpiritalis fit, [Super mel & fauú,
.. , • , inquit , ori meo dulcia.] Et ideo quia
; nobis verba tua effe coeperunt,
Gant. 4: dicis ad Eccleſiam:Bauum diſtillát labia
* * * * - - tиа.
 in Ρ/al.cανή οξί, τιή. 379
tua fpófa. Qui fit fauus,doce nos Salo
mon.Tu enim dixifti: Fauus mellis ,fer- Preu-t6.
Inones boni. Et vere bonus fauus, quem.
manducat Ecclefia, multorum prophe
tarum velutapum fpiritali vbertate cố
gefta mella redolentem. Hoc eft mel,de
<quo ait : Manducaui panem meum cum Cant. 5.
fìelle mco, bibi vinum meum cum la&e
meo. Myſticus ſermo caleſtium ſcriptu
sarum ficut panis eft, qui confirmat cor Pfal.iog. •
• hominis,velut fortior cibus verbi.Sua
". . . ‫ לוי‬3
£orius autem ethicus, dulcis & mollior,
: eo quòd ethica prędicatione mentisine
. terna mulcentur.Sicut enim oris amara.
· quæ febribus vel alijs acciderunt ægri
tudinibus, mel mitificat; ita triftia, de
lićtorum penitentia miti corda ſermo
ne dulcefcunt.Stillant mel labia prędie
cantis, quando collifa duris cafibusvel
' ruinis, lapfae animæ membra refouétur.
t Eft etiam vis feruentior verbi, ficut &
vini.Efbetiam in lactis fpecie,fermolu
ssidior. Editeinquit proximimei,& bi-Cant.5.
.bite,& inebriamini. Bona ebrietas, quæ
".
ad meliora, atq. iucunda facit quendam * *

. mentis exceffum,vt immemor follicitu

- dinum animus nofter vino iucunditatis.
hilaretur. Bona menfaefpiritaiis cbrie
tas. Deniq, poculum, inebrians quàm ‫مهټﻻ‬2.Pfal
preclarum.Sed Sc alibi habes:Riuos eius Pſal.64.
inebria , multiplica generationes eius.
eo quòd ebrietas terrae quú infufa fue
ritimbrecæleftsfufcitare femina, fru
: . äis.
-
 38o s. Ambr.: narratio
&us multiplicare confueuerit. Itaq.vbi
.?f&. 35. verbum,quod ficut pluuia defccndit de
caelo,venas terrae noftrae, ideft animae ac
º
mentis,inebriauit prædicatione diuina,
excitantur wirtutum [tudia diuerfarum,
fruétusq. fidei & caftae deuotionis ado
Pſal. 64. lefcit:ineritoq. ei dicitur : Vifitafti ter
ram,& inebriafti eam. Sufceptione ete
nim corporis vifitauit, vt fanaret infir
- mos: inebriauit gratia fpiritali, vt an
- xios iucunditate mulceret. Recte ergo
Camf. 4• fponfae dicitur : Fauum diftillant labia
tua ſponſa,mel & lac ſublingua tua.Os
Pro». io. enim iufti diftillat fapiétiam, de ore iu
fti fuauitatis & mifericordię mella pro
cedunt. In ore iufti nullus dolus, nulla
-fallacia , nulla eft amaritudo peccati.
Audit Ecclefia verba iufti, audit plebs
Dei praecepta ſapientis,dele6tatur allo
quij fuauitate, moralis difputationis
iucunditate mulcetur, dicens: [Quàm
dulcia faucibus meis verba tua, fuper
mel & fauum ori meo.] quia mel apum
ad horam deleétat, fed cito fàpor eius
rrow.23. euanefcit, & plerumq. vifcera vitiofa
- læduntur: verborum autem moralium
etfi pungunt mehla , non lædunt. Co
gnofce tamen cui illa credantur. Scri
Prow.z3. 闇 eft enim : In aurem infipientis ni
il dicas, ne quando irrideat prudentes
fermones tuos.Euomct enim,& reijciet
fermonem tuum ftultus, qui eius non
Poteft fentire fuauitatem. . . .
-
Aman
 in pſal.cxviii.ott riff. 381
A mandatis tuis intellexi : pro- io4.
pter hoc odio habui omnem viam
iniduitatis.
Confequens huic verficulo eft:Con- Eccli.i.
cupifcens fapientiam,ferua mâdata.Sed
ncmo potcft feruare, nifi qui intelligit.
Deniq. redduntur quotidie omnia ver
ba legis a quibufdä fenioribus Iudæo
rum , & nemo corum poteft cuftodire

: mandatum.Neq.enim arborem dixerim

cuftodire fœcúditatem naturæ, quæ lu
xuriat in folijs, uaneſcit in frućtu. Nec
tcrram illam dixerim cuftodire fru&us

: fuos , quae quum filicem inuifam pafcit

agricolis , edere frumenta non foleat.
Nec paftor cuftodire videtur pecus,qui -
eligere pabula profutura non noüe
rit, lupos cauere , canibus vallare oui•
lia fua, nefciat potum , quum opus fit ,
miniftrare.Nam producere tantummo
do ſine vita cura mutum pecus,tantun
dem eft quantum fcriptüras legere po
pulum Iudæorum,& neſcire vbi ſint ſpi
ritalis pafcua facraméti, vbi littera oc-*. Cor. 3a*
cidat, vbi intelligibiles incurrant lupi , Pfal.zz. ;
vbi fit requies réfe&ionis, vbi fpes re
furreétionis,qui fint canes qui progre
gis poflint latrare cuftodia , populus & Efa.ş6.
ipfo grege magis mutus ignorat. ltaq.fi
icat, Mádata cuſtodio:reſpódeturei,
Tu vero odiſti diſciplinam,8 proieciſti Pſal.49,
ſermones meos Poſt te:Si រ៉ែ furé,
.. . fimul
 3.82. $.vambrenarratio
- க்ே currebas cum co, & cum adulte
ris portionem tuam ponebas. Os tuum
abundauit nequitia, & lingua tua con
cinnabat dolos. Sedés aduerfus fratrem
tuum detrahebas. Non eft hoc cuftodi
re mandata,fed praeuaricari:ftatutis fa
cere contraria , non eft intclligere , fed
ignorare. Quomodo poffunt verba Dei
dulcia effe in faucibus tuis,in quibus eß
‘Cant,4. amaritudo nequitiæ ? Quomodo mel&
ºſal,49. lac fub lingua tua , cum dolum lingua
tua compónat, vt aliud pe&ore conci
pias , aliud forenfi fermone praetendas ,
vt decipias incautum? cum tibi Petrus
Apoftolus dicat,vt deponas omnem ma
litiam,& fucum fimulationis abijcias, di
2.Pet. 2, cens: Sicut dudum geniti infantes , ra
tionabiles,& fine dolo,lac concupifci
te.Oftendens enim nobis quid fit mel &
lac habere fub lingua,docet vt non ma•
ledicere makedicétibus, fed benedi&io
nem referre nouerimus:nefciamus odifs
fe nifi viam iniquitatis :::ಸಿ
execramur, relu&anti caueamus affeétu.
Rem.7. Ideo Paulus caucbat in carne fua malú,
1.ைெ.2. quia oderat. Ideo Ioannes monet in epi
ftola fua ne diligamus fæculum , quia
omne quod in fæculo eß, concupifcen
tia eft carnis,& concupifcentia oculo
rum,& ia&antia vitæ.Eft ergo in nobis
vt & bene aliquid oderimus,& bene ali
･○ <quid diligamus. Sicut bene enim amare
poſſumus ſeruos Dei, & bene diligere
-- -- - - poſſu
--
r /

in pſilºxvii. off. αβή. - 383,

poffumus inimicos noftros fecunduih Matth. $.
mandatum Domini:ita bene odifie pef-,
fumus inimicos Dei, odifle iniquita
tem,odifie perfidiam, odifie turpitudi
nes, odiffe mundi iftius vanitates. Odio
igitur effe debent que fæculi funt,ne fc
curis affeétibus & otioſis blanda conci
kiatricula voluptatis irrepat illecebra.
Facile capit oculos petulantis forma 'Prov. 6.
meretricis, nifi eos odia premant iufta,.
& impuritatem indignatus auertat affe
&us. InHat plerumq.homines,& tumi
do refupinat fafligio nobilitatis ia&an i
tia,& rerum affluentia fæcularium , nifi
pudeat in tc aliena magis quàm pro
pria laudari .. Chriſtus cum diues eſſet, 2. Cor. 8,
pauper fa$tus eft:in paupere,non diuite.
te redemit. Confitcntibus Dei filium Luc. 4.
iinperabat tacere , vt operibus magis.
quàm fermonibus Deus agnoſceretur:
& tu nobilemte dicis, qui es factus e ter sap.7.
ra%Dauid rex dixit : Memento Domine Pfa. Io2.
quia puluis fumus : & tu in hoc caduco.
atq.limoſo genere gloriaris, & diuitem Luc. 12.
te putas,qui cras potes effe médicus,cú
vita tua né in abſidantia tua,ſed in Dei
fit mifericordis?Cui honor,gloria,laus,
perpetuitas a faeculis,& nunc & femper, :
& in omnia fæcula fæculorum.Amen. ,

. . In otfonarium quartumde
- cimum enarratio.
- 3 Nun.
C . Nun
 384 S.JAmbr.cnarratio
Vn littera in Hebræo eft quarta
N decima : cuius interpretatio cft ,
Vnicus: vel ficut in alia interpretatio
ne habetur,Pafcua eorü. Ecce ipfæ He
bræorum litterae teftantur Dominum Ie
fum effe vnicum patris filium , verbum
Dei. Deniq. primo ftatim verfu Dauid
de vnico fili6 Dei dicit:[Lucerna pedi
bus meis verbum tuum Domine , & lux
femitis meis.] Vnde intelligimus ideo
per litteras Hebræorum Pfalmum hunc
effe digeftum,vt homo nofter tamquam
Epheſ 4. paruul us, & ab infantia per litterarum
elementa formatus, quibus ætas pueri
lis affueuit, vfq. ad maturitatem virtu
* * * *tis excrefcat. Littere autem fingulae vez
lut tituli funt eorum verfuum qui fub
ijsdem litteris adfcribütur, ferié & con
tinentiam declarantes , ficut hic vnicü
fignificat littera , & de vnigenito Dei
filio,atq. eius æterni luminis claritate,
Pfalmi éius portio prophetatur.Nec fa
ne ab ifta abhorret etiam illa in alio re
perta codice litteræ huius interpreta
tio,quae eft,Pafcua corum, hoc eft,fide
lium;Quæ funt pafcua, nifi Chriftus? In
cuius pafcuis fé locatum Propheta læ *
Pſa.22. tatus éft , dicens:In loco pafcuæ ibi me
collocauit.Ipfe enim nos pafcit, & refi
Cant. 2.
cit. Bona pafĉua,diuina facraméta funt.
Carpis illic nouum florem , qui bonum
odorem dedit refurrc&ionis. Carpis li
.
Eccli. 39. lium, in quo fit.fplendor. ætcrnitatis.
Carpis,
 in Pfl. cxviii.otixiiii. 385
Carpis rosá,hoc cft,Dominici corporis
fanguiné. Bona etiam pafcua libri funt
fcripturarum cglcftium,in quibus quo
tidiána lectione pafcimur,in quibus re
creamur ac reficimur,<um ea quæ fcri
pta funt deguftamus,vel fummo ore li
bata frequêtius ruminamus.His pafcuis
rex Dómini fàginatur. Bonâ etiam E{ech. 34
Chrifti pafcua,montes cóuallium (nam
& in his pafcit Chriftus ficut capreo- Cant. z.
lus,aut hinnulus ceruorum) hoc cft , in
ſplendoribus ſanctorum,qui ſicut lumi- Pſal.Io).
naria iftius műdi feduła humilitate ful
gentes, virtutum diuerfaram præftant
cacuminc,& fupra mundum meritis fuis
emineat, [(ti funt de quibus dicitur: De Ioan. 17.
hoc mundo nô funt,ficut & ego nó fum
de hoc mundo:quia fupra mundum funt
qui Chriftum fequuntùr. Conuallis au
tem mundus eft. 1degq. difpofuit in có- Pfal.s;. .
ualle fletus, eo quòd in hoc mundo fle
tus fint kacrymæque.Et prouidés Domi
nus difpofuit in hoc mundo tetamen
tum fuum , vt magis hic Heamus pec
cata noftra, quàm flenda feruemus. Pa
fcua noftra etiam ifti verficuli funt, de
quibus hodie tra&taturi fumus, in qui
bus Dauid dicit: Pafcebam oues patris 1.*«g. 1;
mei:oftendens veram luccrnams docens
humilitatem. In talibus pafcuis verus
Dauid, verus humilis, & manu fortis ,
qui non rapinam arbitratus eſt cſſe ſc Philip, 1.
zqualem Deo, fed femetipfum exinani- -

- R uit,
 386 s.4mbrenarratio
uit,& homo natus per virginis partum,
humiliauit fe vfq.ad mortem, 6ues pa
tris fui diuina praedicatione paccbat,
1se.4 e cum ſecundum ſcripturas ſuum proba
|
Eſa. 6 i. ret aduentum » cum quinq- panibus &
10an. 6. duobus pifcibus quinq.hominum millia
fatiaret. Hæc ergo noftra funt pafcua,
£.ver.io3 hæc corum qui poffunt dicere : Qgäm
dulcia faucibus meis verba tua.Hgc eo
rum pafcua funt qui dicunt: *
, 3o3. Lucerna pedibus meis vcrbum
tuum Dominc,& luxfemitis meis.
Pafcitur os noftrum verbo,cüloqui
mur mandata Dei verbi. Pafcitur & ocu
lus noßer interior lucernae fpiritalis lu
mine,quæ nobis in hac müdi noéìe præ
Ioan. 12. lucet , ne ficut in tenebris ambulantes,
incertis titubemus veftigijs,& viam ve
• ram inuenire nequeamus. Intelligibilis
enim pedum greffus , intelligibilis & lu
Prower.6. cerna,quia verbü Dei lucerna eft.Non
Ioan. 1. ne hoc in principio erat verbum apud
Deü? Quomodo ergo lucerna eft3 Non
Ibid. ne hoc erat verum Iumen,quod illumi—
nat omncm hominé venientem in hunc
mundum? Quomodo crgo lucerna dici
Eſa. 9. turº Eſaias clamat Populus qui ſedebat
in tenebris, luccm vidit magnam. quo
modo hic dicitur lucerna3Sed videamus
ne forte iden verbum Dei a lijs magna
lux fit,alijs lucerna.Mihi lucerna,abge
A£i. i>. lis lux <£. Petro lux crat,qua:itio adfi
t СД
 in Tſal.cxviii.oč.xiii. 397
tit ei angelus in carcere, & lumen refu!
fit ei. Paulo lux erat , quando eunté ad A£*.9.
perfequendum populum Chriftianum
circumfulfit eum lux de cælo,& audiuit
dicenté fibi: Saule, Saule, quid rne per
fequeris? Et magna quidem lux. Deniq.
lucernæ Pauli lümen euanuit, vbi diui
nae fplendor lucis emicuit. Et vere lu
cerna eft mihi Chriftus, quando is no
ftro ore recesétur. Lucct in limo,fulget
in vafe fi&ili thefaurus ille quem habe- z.cor. 4.
mus in vafis fi&ilibus. Lumen ducernæ
eft:mitte oleum , ne deficiat tibi lumen Matt. 25.
lucernae. Et oleum non oleæ terreftris ,
fed illud oleum cæleftis gratiae qug vn- 3. Reg. 1g.
: ရှူး'ို့ prophetæ.Oleum tuum humi
itas eft , quo ceruicis noftrae dura mol
lefcunt. Oleum tuum mifericordia tua
eft,quo etiam collifa fcopulis peccato- -

rum fouentur corpora.Hoc oleum vul- Lvc. ro.

nerato illi a latronibus defccndenti ex
Hierufalem,euangelicus ille Samarita
nus iafudit, qui videns eum, mifericor- -
gia motus eft,& alligauit vulnera eius,
infundens oleum & Winum. Hoc oleum Marc. 6.
curat£grotos, Mifericordia enim a Pcc r.i.,.
cato liberat. Hoc oleum lucet in tene
bris ,fi opera noftra luceant coram h9- Matr.«.
minibus. Hoc oleum lucet in Ecclefiae
felemnitatibus.Deniq.quibus oleù non Matth.s.s
<defuit,nec lumen fidei defecit , fed cum
lampadibus in locum nuptiarü introire
meruerunt.Qgae auté in vafis fuis oleà ,
- R 2 non
 388 S.Ambr. enarratio
non tulerunt , hoc eft, non habuerunt
fidem,non prudentiam, non mifericor
diam animæ in hoc conftitutæ corpore,
merito infidelitatis excluße [unt .” Ideo
& tu habeto fcmperlucernam ardentẽ,
vel lucentem facem. Si enim neq. lucer
Ibid. na,neq. lampas tua luceat, ftultâ virgo
diceris,ncc introibis in thalamum ſpóſi
tui fuperioris, fed remanebis in tene
bris cæcitatis,quafi qui oderis lucem,ne
Ιράκ"» 3• opera tua flagitiofa prodantur. Omnis
cnim qui male agit,odit lucem.Habeto
fidem,habeto prudcntiam,vt femper ha
beas in vafis tuis oleum mifericordiae,
Matth.*5 deuotionis gratiam,quia prudentes ac
ceperunt oleum in vafis fuis cum lam
padibus fuis. Vngite o homines lampa
Matth.6. des veftras:cum ieiunatis, vngite caput
vcftrum. Infundamus ੰ noftris
oleum, vt corpus noftrum lucidum fit.
Luceat tibi femper lucerna verbü Dei ,
Ibid. luceat & lucerna corporis tui oculus
tuus.Cóſcientia tua lucens bene in hoc
corpore lucernæ lux eft, quia ipfa eft
lMf, I I. oculus tuus.Si purus oculus tuus, fi cô*
fcientia tua münda fit , munda eft caro
tua.Si autem in te eft tenebrofa cófcien
tia tua,etiam corpus tuum confciétiae
tuæ no&e tenebrófum erit. Lucern£ ere
go & nos fumus toto operti corpore ,
Vix aliquid exiguum habentes vnde lu
cere poífimus T)eniq. & Ioannes lucer
1wan.5. na erat,ficut dixit Dominus dc co: Ille
©rat
 intºſal.cxviii.oft. xiii). 389
erat lucerna ardcns,& illuminãs. Bona
Jucerna,quæ lumé accipiebat a Chrifto,
vt lucere poſſet in hoc ſeculo. Merito
ardcns,merito illuminans,qui erat nun
tius Chriſti,illuminans praedicatione fi- Luc. 1.
dei pecora ſingulorü Sed&iſtis lucer
nis dedit vt lux mundi effent, dicens ad
Apoftolos: Vos eftis lux mundi. Ergo fi Matt. 5.
gloria fanétorü nunc ficut luccrni,n£c
ficut lux mundi fulget in hoc faecu!o,
quid dicimus de verbo Dei,'quod & lu
cerna eft pedibus meis? Et fortaffe vbi
non funt tenebrae , non cft lucerna ver
bum Dei,fed fupra lucernam, quia lux
eft.Tenebræ ijs non funt qui vident Ju
cem. Deniq. tunc iufti fiilgebunt ficut Matt. 13.
fol in regno patris eorum.Et fortaffe fe
cundum legem lucerna cft vcrbum Dei,
fecundum Euangelium lux maga eft. Iu
dæis lucerna eftjfed huccrna füô modio. Maff. $•
Lucet lex,fed non videtur, quia operta
eorum do&rina eft & contágione $itio- Eß.6. &r
rum,& cæcitate perfidiæ:populo autem A£t. a8.
nationum lux eft.Deniq.'p6pulo qui fe Efa. 9.
debat in regione vmbræ mortis,lux or
ta eft eis, Aperi igitur fencftras tuas, vt -

fplendor tibi magnæ lucis introeat. Pa- 4.Reg. 1 3

ratum fac វ្នំ tuum, vt lux tua Lewi. 24•
*non operiatur integumento corporis
tui,& menfura terrenæ huius fragilita
tis,fedfupra menfuram corporee infir
mitatis animæ tuæ virtute præfulgcas.
Aut fi ad menfuram teneris vide ne de- Levi.rg.
- R 3 ficiant
 $90 S.JAmbr.emarratie
ficiant ipſe menſuræ,nec ſuperefHuant:
ſed bonis ſeminibus fint contentæ.Non
fit otiofus fermo tuus, non fcrietur &
Blatth. 3. vacet verbum tuum,ne fiat lucerna fub
|
modio.Potens cft Deus qui fupcr cáde
labrum conftituat lucerham íuam, vt
luceat omnibus qui in domo funt,& qui
ingrediuntur vt lumen videamt.Cande
labrum principale noftrum eft. Pone
ſermonem in principali tuo,8 omnibus
'lucet qui ingrediütur in EccIcfiam. Ac
cipe & aliud candelabrum. Confidera
os tuum, confidera S: fermonem tuum.
Nonne os tuum candelabrum eft,& ver
bum tuum lucerna eft , cum de ore tuo.
f*ed. 27. profertur* Hæc fucernâ femper tibi lu—
******7 ceat , hoc eft, verbum tuum luceat , &
numquam extinguatur. Quæris vt do
ceam quomodo non poßit extingui £ .
Iob. 18. Scriptüm efi: Lumen iufti femper ifiex
tinguibile cft , lumen autcm impiorum.
Exod. 27. exíinguetur. Hoc lumcn erat lücernæ,
quæ Jucebat in tabernaculo teftinronij,
& hodieq. lucet in Ecclefia, vir fàpiens.
Hic eft oculus Ecclefiae, qui non dicit
manibus,hoc eft operátibus (cü fit qui
dem anguftijs opertus, fed nô anguftus
1.Cor. 12 ad intelligendum:) Non eftis mihi ne
ceffarij.Ergo fuper candelabrü lucebat,
flil. 3. qui dicebat: Noftra autem conucrfatio
in cælis eft. Nam & Dauid tota mente
iam conuerfabatur in cælo,& adhuc ta
, mé diccbat:[Luccrna Pedibus meis ੇ
- ԱII)
 in pſal.cxviii.off.xiii. 391
' bum tuum.] Aut fortaffe quafi bonus
magifler mihi præire cupiebat, vt lumé
feqüi difceremi,& illius pedibus arnbu
lafem. oftendit ergo mihi lucernâ: hâc
fequar in iftius ignorantia tenebris ,in foam. tr.
iftius corporeae fragilitatis operimento
conftitutüs,vt Chriftum fequens, nuljú
lapidcm offenfionis incurram. Errabat
Petrus in tenebris ignorantiæ, negabat
Chriftum effe moriturü , quia adhuc nô -

videbat moriturum & reſurrecturù eſſe

pro nobis.Conuerfus ad eum Dominus Matt. 16.
áit: Vade poft me. Oftendit illi lucernä
quam deberet fequi,poft me,dicens.Sc
quutus verbum Dei confirmatus eft:po
ftea coepit inhærere Chrifto, timenshe
iterum aliquo laberetur errore. Nonne
& ipfe qui dicebat: [Lucerna pedibus
meis verbum tuum:] ad hanc lucernam
feftinauit cum diceret in mari: Domine Mutt. 14.
iube me venire ad te fuper aquam ? Sed
quia non fequebatur lucernam , motus
eft atq.titubauit,nature vehementioris
mole turbatus. Sequamiur ergo lucernâ
hanc,& ficut in noóte ambulemus ad lu
mé. Multæ foue¢,multi fcopuli in ifłius
fæculi caligine non vidcntur.Praefer ti
bi lucernam quam Propheta móftrauit,
vide quo debeas transferre veftigium,
contuere vbi pedem ponere mentis in
terna, per ſingulos cura ſitgreſſus,nulli
credas tuú 醬 præeunte lucernæ iſtius
luce proceffum : nam vbi putas quòd
- 4 luceat,
 39 z S., Amhr.erarratio
luceat,ibi gurges eft.vidctur lucere,fedf
polluit : & vbi putas folidum efIe vel
ficcum, ibi lubricú eft. Sed & fi luccrna
tibi longius fit, fit ergo fides tibi itine
ris tui præuia, fit tibi iter fcriptura di
uina. Bonus eft celeftis du&us eloquij.
1Ex hac lucerna accéde & tu lucerniam,
vt luceat interior oculus tuus , qui lu
Luc. II.
cerna eft tui corporis. Multas habes lu
cernas, accende omnes, quia di&um eft
Luc. I 2. tibi: Sint lumbi veftri præcinéti, & Iu
cernæ ardentes. Quia multæ funt tene
brae,multa funt lucerne necefariae, vt
meritorum noſtrorum in tantis tene
bris lumen elucea t. Iftas lucerna s lex
Exod. 27. fignificauit {cfnper lucere debere in ta
* bernaculo teftimonij, non illas quas Iu
dæi accendunt quotidie.Ille ſub vmbra
lucent, & extinguuntur quotidie: quia
2.Сor. 3. quod faciunt,non vident:quod legunt,
nefciút:,accipientes fecundum litteram
quod præcipitur fecundum fpiritum.Ta
bcrnaculü énim teftimonij corpus hoc
noftrum eft 5 in quo Chriftus aduenit ,
Hebr. 9. peramplius & perfeétius tabernaculum s
ficut fcriptum eft,vt per fanguiné fuum
intraret in ſancta , & conſcientiam no
ftram ab omni opere mortuo & labe
mundaret, quo in corporibus noftris
quæ fuorum teftimonio & qualitate fa
&orum,cogitationurn noftrarü abfcon
Rem,2. dita & occulta teſtantur, lucernarum
modo luceat noftrarum lux clara vir
cº-º; e - ttitun.
 in Ρ/al.ανίή.οξί.αίiή. 393
ttìtum.Iftae funt lucernæ ardentes, quae 2. Par.r;
die ac no&e in templo Dei lucent. Si
templum Dei in corpore tuo fcruas , fi 2.Cor.6.
medìbra tua membrâ funt Chrifti,lucét I.Сег.б.
virtutes tuae,quas nullus extinguit,nifi
eas tuum crimien extinxerit. Hoc lumi
ne caſte métis,& pie deuotionis ſolem
nitatis noftræ fcfta refplendeant, Lu
ceat ergo fcraper lucerna tua. Arguit
Chriftüs ctiam eos qui vtütur lucerna,
fi non femper vtantür,dicens: Sint lum Luc. Iz •
bi veſtri præcin&i,& lucernæ ardentes .
Non ad horâ exultcmus in lumine. Ad foат. 5
horam exultat, qui audit verbum in ec
clcfia,& gaudet; egreffus autem obliui
fcitur quod audiuit, & negligit. Ifte eft
g
qui fine lucerna in domo fua ambulat ;
ideoq. in tencbris ambulat, quia opera Ioan. Ir.
tenebrarum facit,in comeffationibüs & Ronês 5 3e
ebrietatibus,in cubilibus & impudici
tijs,in côtentienibus & aemulationibus,
indutus veflimenta diaboli , non Chri
ftum. Haec fiunt quando verbi lucerns
non lucet. Numquam ergo negligamus
verbum Domini,ex quo- nobis omnium
origo virtutum eft,vniuerforumq.ope
rum quidam proceffus. Si membra cor
poris noſtri ſine luce operari reſte non
çqueunt(nam pedes vacillant fine lumi
fie', & manus`errant) quanto magis ad
verbi lumen dirigenda £unt animæ no
ftrae veftigia, atq. mentis inceffus? Sunt
& manus animæ quæ bene tangunt (vt
* -- . . ." . R 5 tetigiit
 94 S.JAmbr.enarratio
ream. io, tetigit Thomas Dominicae refurreâie
ris indicia) fi verbi præfentis nobis lu
mcn luceat. Hæc lucerna accenfa fit in
omni vcrbo,in omni opere. Ad hanc lu
ccrnam grcffus nofter forcnfis inter
nusq. moueatgr. Scd iam progrediamur :
ad cetcra, & fiat [pedibus méis Iuccrna
verbum Dei, & femitis meis lux.] Pedi
bus lucerna fatis ad ambulandum, fed
femitis non eft fatis ad illuminandum :
idem verbum tamen & pedibus lucerna
cft,& femitis lux eft:quia idem vnigeni
1, Ioam.z, tus Dei filius & delinquentibus aduoca•
7 tus,& remunerator eft fortibus, pecca
torum remiffor, præmiorum largitor.
Itaq.cui lucerna fuerit verbü Dei, huic
quocumq. pergit , lucent femitæ, ficut
Jucebant fanéto Dauid: & ideo quafi in
Humine ambulans dicit: :

o6. furaui, & ftatui cuftodire iudi

cia iuftitiae tuar.
Vox ambulantis in lumine eft cum
au&oritate dicere: [Iuraui ,& ftatuiJ
Qui enim ftatuit,non mouetur,nô me
1.cer. mo tuit ne cadat : quia pIus eft ftatuere ,
quàm ftare. Stat igitur Dauid mentis
ſiatione fundatus, nec timet ne in his
müdi tenebris poffit errare.Si enim me
tueret, non iuraret:ſi trepidaret vtrum
diuinapoffet cuftodireíudicia, nố cum
iurifiurandi statueret facraméto-Nemo
bcne iurat, nifi qui potcft fcire quod iu
- ate
 in Pſal.cxviii.off-riiff.
the 20

39;
*at.furare igitur, indicium fcientiæ;te
ftimoniun confcientiae eft. Et bene iu
rat, qui ad lucernam verbi pedes fuos
dirigit, qui lucem in femitis fuis cernit.
Lux tibi prgeat, fi iurare difponis:id eft,
cognitio veritatis præcedat,vt vinculü
fàcramenti tibi non poffit nocere . Vbi
religio fan&ior,ibi fides veritatis cft ple
nior. Deniq.ideo Dominus qui venit do
cere paruulos, imbuere nouos, firmare
perfectos,ait in Euangelio: Non iuran Matth. ;.
dum omnino.quia infirmis loquebatur.
Deniq. non ad folos Apoftolós loque
batur,fcd ad turbas. Voluit enim te n6
iurare,ne periures. Et addidit: N6 iura Ibid.
re neq.per cælum, neq.per terram, neq.
per Hierofolymâ,neq. per caput tuumi.
per hæc videlicct quæ fübie&â non funt
tur poteftati.Iurauit Dominus,nec pae Prat. Io9e
蠶 eum.Iuret ergo ille quem facra•
menti fui pænitere non potcrit. Et quid
iura uit Dominus;Ogia Chriftus in eter Hebr. 7.
nü facerdos eft.Numquidincertú, num
quid impoffibile erat quod iurauit Do
minus?Numquid poterat effe mutabile?
Noli ergo #ိ exemplă facramene
ti, qui implendi ſacramenti non habes
oteftatem.Quid igitur iurauit Dauid?
់ iudicia iuftitiae Domini.] In
nullo videlicet iam perfc&um , iam in
· ftruĉtum diuinae iuftitiae mouebant iu
dicia.Quanti mouentur cum videntiu
ftum
**
aliquem orbatum Rliberis,
s 6 ಕ್ದ
ijsq
-
 396 S.Vfmbr.enarratio
dijsq frequentibus ad vltimae egeſtatis
deductum neceſſitatem, v tipſa alimen
torum fubfidia habere non poffit , fra
&um aegritudinc graui , & perpctua de
bilitate vexati, Vt obirencqueat com
munis officia nature.Sed qui firmus eſt,
non mouetur , & is magis intelligit iu
Hebr. 12. ftitiam Dei prædicandam, quia córripit
Dominus quem diligit. Numquid non
frequentius corripitur filius quàm fer
uulus?Iniufta crgo pietas patris , magis
quàm domini feueritas ? Afpcrioribus
exercet pater filiú, quàm doininus ver
naculum. Sed dura patris non æftiman
tur impartita flagclla , quia vult filium
meliorem effe quâm feruulum.Eruditio
ergo plena iuftitiæ eft. Orbatus eft fàn
lab. 1. &us Iob liberis fuis , in quos Dominus
-

-
poteftatem diabolo dedit.Numquid ini
quus Deus?Abfit.Immo iuftus,quia pro
baturus iuftü fuum, per huiufmodi cxcr
lasob.I. citia,in quibus eius eß probata patien
tia, magis dignum qui probaretür, effc
cit.Quo enim clarius meritum corona
ti, hoc vberior iuſtitia coronantis. Nu=
Heb, z. datus eß facultatibus cum diues effet ,
& hæc Deo fubijt permittente difpen
dia.Non erant pecuniæ iam damna, fed |
vitæ, cum deeffet alimonia ademptis om.
nibus.Qujs accufet iuftitiam Dei , cum
Iob fi nó omnem amififfet pecuni3,non
tantam inueniffet gratiami? Athletam
fuum nudum vngere voluit Dcus oleo
- , sº ... : paticn•
 in Pſalexviii.oft.xiii. 397
Paticntiæ, vt & fubeundo faceret certa
mine fortiorem, &. cmerendo præmio
digniorem. Perfufus totum corpus vl Ibid.
cere graui fedebat in ftercore, radens fa
niem feuis vlcerum vibicibus defluen
tem : & hoc permiffu Domini diabolus
intulerat iufto viro. Videretur viciffe
fibi diabolus , nifi accepta quam popo
£cerat poteftate,effet etiam ipfe fupera
tus.Qujd igitur fuit illa tentatio , quid
inopiafacultatum, deftitutio filiorum,
tolerantia vulnerum,nifi exercitium fie
dei,infigne patientiae,eruditio gloriofa
virtutis,confeffio plena vi&oriæ,vt qui
ante contradicétem habebat diabolum,
poftea non haberet ? Nemo ergo dura
putet effe,quæ iufta funt. Non videban
tur dura ei qui poterat dicere: Nudus Iob. I.
natus fum,nudus exibo. Dominusdedit, *.
-

Dominus abftulit, fit nomen Domini be

nediótú. Benedicit enim Dominü iuftus
£ú laborat,peccator cú luxuriatur. Nó
crgo ex infirmitate noftra vis aeftimãda
juftitiae eft, qui durü putamus effe quid
quid per imbecillitatem animi ferre nô
Poffumus.Tolle Perfecutiones,&marty
res desüt. Sed & perſecutores Deus atq,
poteftates faeculieft paffus aflurgere, ne
deeffent qui vincerent Chriftó. Qujs
tunc nö dixit infirmus: Domine cur de*
difti plebem tuam in poteftatem perfe
quentium?Sed quis hódie neget beatio
res illos effe qui pafsi funt, quâm illos
- - Ψμσε
 398 S.JAmbr.enarratio
quos nulla vexarunt fupplicia perfecu
*/^l. *$. £orum: fufius ergo optat probari, ten
tari non timet. Qui enim ftatuit cuflo
dire iudicia Dei, non timet tentatio
nes.Vbi ftatuit,nifi in corde? lllic enim
- radicati & fundati efle debemus , non
Epheſ 4. fuitantes,neq mobiles omni vento do
&rinae. Intus ergo ftatuamus in corde
noftro, in pe&ore , in animo , vt nobis
Pro*. 11. fiat illud propheticum : Cogitationcs
iuſtorſ, ſemitae. In his ſemitis benc am
PJa. * 3. bulat iuftus:ideoq.dicit: Proba mc Doa
mine, & tenta me. Deniq. hoc loco au
&oritati refpondens fuae, qui iurauerat
& flatuerat cuftodire iudicia iuftitiae
Dei , probari (e voluiffe dicit, qui hu
tnilitatem fubeundam credidit cffe pro
Chrifto. Ideoq. ait :
107.
Humiliatus fum nimisDomine,
viuifica me fecundü verbum tuú. .
Non folum humiliatum , fed etiam
nimis humiliatum ſe eſſe gaudet. Bea
tus qui gloriatur humilitate magis quàm
otéftate . Poteftas decipit, humilitas
h6 deftituit. Bona humilitas, que etiam
in Chrifto laudé virtutis inuefiit.Hanc
b in illo plus veneror quàm creationem:
'***• quia cíèåí ad labörëm fùnìs, redem.
º pti ad quietem. Deniq. ipfè aduocans
populos ad mifèricordiami fuam,de hu
*/*• 63. iiifiííéíópriagiorięfS
lam factus fum nő luxreatibusme, ap
** . . . Parui
 în Pfal.cxviii.oti.xii. 399
parui iis qui me non interrogabant. Et
alibi : Scapulasmcas dedi: in Hagella, Ef. Şe.
maxillas meas im palmas, faciem autcm
meam nó auerti a confuñone fputorú. -

Reâe ergo Dauid humiliare fe voluit, ~

vt tribulátionü Chrifti in fe ipfo quod Colof.t.

decflet impleret. Poteft & ipfe hoc ex .
fua perfona per os Dauid locutus dixif
fe, [Humiliátus fum nimis;]qui dixit in
Euangelio:Venite ad me omnes qui la- Mattk. 11
boratis, & onerati eſtis, & ego vos re
ficiam. Tollite iugum meum fuper vos,
& difcite a me,quia mitis fum,& humi•
lis corde:& inuénietis requié animabus
veftris. Diframus er . eo, qui do
cere nos voluit quod proficeret ad fá
luté,& nobis dicit,Difëite a me. Nó eft i&ia.
mediocre quod dicit, Difcite: fed addi
dit, A me difcite.Nó facile poteft quif
quâ humilitaté docere inflatus, quam
uis fit humana preditus fapientia.mens
enim inflatur quam fuperbia carmis ex- Colofi. z.
tollit.Et qui paupertate contentus eft
£!on eft contentus iniuria : & qui ခြုံft
ferre verberum poenas, exagitátür ver
borum contumélijs:& qui pöteft admi•
niftrationé contemnere,dolet fibiali
quem honorificétia efe pra latú.Gran
de eſt in omnibus humilitatis tenere
menfuram. Superbia hominem prima Eccli. 1o.
deiecit.Quaprópter duni plus volumus,
etiã quodThinus eft foleinus amittere. „ s , ;
Bonâ humilitas, quae nihil aPPetQtu o,
tendra
-
 4గర S. JAmbr.enarratio
totum quod c6temnit adipifcitur . Tpfe*
- enim Dominus feftrs fe humiliauit , vt
rhilip.z. nos eleuaret,& humiliauit vfq. ad cru
cem: propter quod exaltauit illum, in :
quit,Deus, vt in nomine eius omne ge
nu fle&atur. Quanta fecit Dominus,
audeo dicere, & non flexi ei genu ? Sed
fexi ei poftquá fe humiliauit. Sic enim,
hoc eft per humilitatem, per crucem fi
- bi Ecclefiâ congregauit. Dauid rex erat, s
Pfal.5o. incerta & occuita fapientiæ fibi patefa
> &a teftatur,& ideo fe magis humiliabat.
4.Reg. zo At vero Ezechias cecidit ab altitudine
cordis fui. ille laudabilis rex, qui de ob
fidione,de ægritudine beneficijs Domi
ni mirabilibus eft liberatus, cecidit per
. fuperbiá,& gratiämeriti ſuperiorisim
Geneſ37. minuit. Quid fuiffet Iofeph, fi humilis
nö fuiffet? Sciuit fibi ipfe obfuiffe,quòd
prælatus erat fratribus: etiã pius amor
- miferiam praelationis inuenerat.Præla
~ . tio armauit fratres, humilitas concilia
uit extraneos. Praelatio concita uit ger
manos,humilitas regem fubditum fecir*
vt vere quafi ex perfona Iofeph diétum
Pfal. I 14. putemaus,quod hic ipfe fupra dixit:Hu
miliatus füm , & faluü me fecit. Quam
quam fic6fideremus quæ ifte tolerauit,
ex perfona fua eum 醬 reperiemus.
t. Nam Golia ſuperato occurrerätiuuen
v.*&. r° culæ pfallentes: Saul in millibus,Dauid
in decem millibus. Commotű eft fel re
gis, & quærebat eum occidere:& humi
#3:... . . . liauit
 în Pfal.cxviii.off.xiiii. 4or
lia uit fe Dauid ante Ionathan filium re•
gis, & conuertit eius affeétum, vt quem
fuccefloré patrij regni poterat'habere
fufpeátum,eundem aduerfum fludia pa
terna feruaret, dicens patri: 蠶 I.Rºg. 19.
cas in fanguinem innocentis? Et id vo
cc extorqueret inuito,quòd nó merere
tur occidi Dauid.Recte ergo ait:Humi Pfal. I 14,
liatus fum,& faluü me fecit. Et iterum
cum ad eum propheta vcniffet, & indi
gnationem Domini in caufa Bethfabee
mulieris denuntiafIet,humiliauit fe, & 2. Rºg. I2.
ait: Peccaui Pomino. Et dixit Nathan
ad eum: Quoniam pænituit te, abftulit
: Dominus peccatuin tuum , non morte
morieris.Bona igitur humilitas.Deniq.
' humiliatus eſt, & ſaluus factus eſt. Et
alio loco cum propter numieratum po
· pulü Dominus eſſet offenſus, & miſiſ
íet prophetam Gad, qui regi Dauid di 2. Rºg.24
ceret:Elige tibi quid velis fieri,triennio
famem fuper terram , aut tribus menfi
bus fugerete a facie inimicorum tuorá
pcrfequentium te,aut fieri triduo more
tem in terra ; refpondit Dauid: Angu Ibid.
£iæ funt mihi haec tria ; fed magis inci
dam in manum Domini , quoniam ma
gna eft mifericordia illius valde,quàm
in manus hominum. Et cü dediffet Do
minus mortem in Ifrael a mane vfq. ad
horam prädij,feptuaginta millibus ho•
minum mortuis,refpexit Dauidad Doa
minum:& cum vidiffet angelum ferien
. teſt

j
 4o». S. JAmbr.enarratio.
Ibid. tem populum, ait: Ecce ego qui pecca
ui , ego paftor male feci: & ifti in hoc
grege quid fecerunt? Fiat manus tua in
me , & in domum patris mei. Et propi
tius faétus eft Dominus, cum facrificiü
reconciliationis ei effet oblatum. Bona
ergo humilitas , quae regem plebemque
feruauit.Itaq.reconciliato Domino,ait
*.*er.71. Dauid: Bonâ mihi quòd humiliafti me.
Bona ergo humilitas, præfertim fi ad
jungatur ei deuotio voluntaria. Ideoq
fe viuificari fccundum verbum petit,
vt fecundum verbum viuat , & omnia
cum ratione faciat, non fecundum car
nis voluntatem. Vnde myfticum illud
etiam moraliter accipi poteft : In prin
1•**•*• cipio erat verbum,& vêrbum erat apud
Deum,& Dcus erat verbum:hoc erat im
principio apud Deum. omnia per ipfum
iacta funt,& fine ipfo fa&um eft nihil.
Et tu imitator efto Dei.Qu9modo imi•'
-tator ? Numquid cælum potes facere,
aut terram, aut mare? Non vtique , fed
.
vt omnia per verbum facias, nihil fine
verbo:omnia cum ratione,nihil fine ra
tionetquia nő es irrationabilis o homo,
fed rationabilis.
*o8. Voluntaria oris mei comproba
Domine, & iudicia tua doce me.
· Qui ſe humiliat, viuificatur ſecundſi
Promifum Domini:qui viuificatur ſpi
Pfal.33. titu Dei, voluntarius efì minifter. Plu
rimuna
 in Tſal.cxviii.ott.xiii., 46;
rimum enim refert vtrum ex voluntate z.Cor. 9
quid facias, an ex necefsitate quod pla
сеat Deo. Deniq. voluntarius minifter
habet præmium, coa£tus difpenfat ob
fequium,ficut Apoftolo dicente cogno•
uiihus. fcripfit enim : Væ enim mihi eft 1.cor-9.
fi non euangelizauero. Si enim volens
hoc ago,mercedem habeo. Si autem in
uitus,difpenfatio mihi credita eft.Vide
voluntarium executorem caeleſtis arbie
trij. Liber erat ex omnibus, & omnium Ibid.
feruus eft fa&us, voluntate vtique,non
necefsitate, vt plurimos Iucraretur. Iis
quidem qui legis vinculo tenerentur,
quaſi ſub lege eſſet,ſe exhibuit,cum ſub !
lege non eſſet, vt cos ſeruaret qui ſub
lege viuebant. Infirmis infirmus fačtus
eft,vt infirmos affumptione infirmitatis
propriæ Huſtineret . Omnibus veroom
nia fa&us eft, non legitima neceßitate,
fed voluntatis obfequio. Aperuit mihi
huius altitudinem confilij in epiftola
ad Philemonem fcripta, quia quód ipfe Philem;
effet,alium effe vellet,vt voluritate po
tius quàm necefsitate detuliffe Domino
videretur. Itaq. pro Onefimo interue
niens fic ait:Tu autem illum vt mea vi• i.
fcera fufcipe, quem ego volueram me
cum detinere, vt pro te mihi miniftra
ret in vinculis Euangelij: fed fime con
filio tuo nil facere volui , ne velut cx
necefsitate bonum tuum effet , fed vo
luntarium. Quàm ſedulus ſuaſor, qui
CԱIԱ
 404 S.JAmhr.emarratio
Aë.9. cum eſſet vas electionis diuinae,confor
tium conſilij non dedignabatur alieni,
ne alterum fruétu voluntatis propriæ
defraudaret.Re&e crgo Dauid ait quafi
propheta:[Voluntaria oris mei com
proba Do pinc.Joris fui offerens Do
mino facrificium voluntarium:eo quòd
Prew.6. vt apis i}la prophetica bonos flores col
Virgilius Higere ore cöfueuerit,fauos ore fingere,
4. Georg • mella orc componere, & ex herbis fua
uibus ore natos legere: que cum fit,in
quit, robore infirma, ſapientiae praela
tione fubtantiae fue producitaetatem.
Quod fit iftud voluntarium oris facri
Pſal.49. ficium,recognofce:Immola,inquit,Deo
1. Pet, 5. facrificium laudis. Expe&at Dominus
voluntarios miniftros. Deniq.in libro
Eſ«.6. £faiæ dicit Dominus: Quem mittam?
Vtiq. feruulo fuo poterat imperare;
quem dignú qui mitteretur inuenerat:
fed malüit eüm fpontaneæ oblationis
nő fraudare mercede, qui vt ipfefe of
ferret, præftolatus eft. Bt quamuis eius
（ciret affeĉtum,expeĉtauit tamen você,
vt cumularet gratiam. Vnde fe offerés
Ibid. Efaias ait: Edce ego, mitte me. & fic
poftea miflus eft ad populum. Ideo de
Rom. Io. eo distum eft: Quia Efaias audet & di
cit. Etenim quafi voluntariü organum
vberiore fpiritus fui gratia Chriftus im
pleuit. Nec otiofe hoc pofitum puto,
quia voluntaria oris fui placere defide
rat Domino. Multi propheta, ſed non
ജ് . -- in
 în Pfal.cxviii.oti.xiiii. 4oş
º:
in ornnibus oris volütaria placent. Ex•
*
cufabat Hieremias, dicens: Quis es do- Hiere.f.
-,
minator Domine ? Ecce nefcio loqui,
quia iuucnior fum ego. Et dixit ei Do
fìinus: Noli diccre , quia iuuenior fum
ego:quia ad omnes ad quofcumq.mife
rò te, adibis: & fecundum omnia quæ
cumq. mandaucro tibi, loqueris. Vere
cunde Propheta etatem corporis prg
tendebat,ne exequendis caeleſtibus im
eratis impareſſe adoleſcentia depre
Î. Sed Deus, vt qui morum
magis quàm annorum iudicaret ætatem
confiderandam, & iuuenili corpore ma
turitatè robuſta ſapientiae in ſuo ſeruu
lo præuideret , ait: Noli dicere , iuue Ibid.
siór furn cgo. hoc eft , prohibuit eum
iuuenilis ætatis contemplatione vires
ſuas perpendere, cui fides caniciem ſa
picntiæ miniftrarct. Et iterum in pofte
fioribus cum dixiffet idem Propheta:
Seduxi fti mc Domine, & fedućtus fum. Hiere, zo
Et dixi: Nó nominabo nomen Domini,
& nó loquar in nomine eius vltra:ad
didit:Et faâus eft in corde meo vt ignis Ibid.
ardens,flammans in ofsibus meis:& dif
folutus fum vndique, & ferre non pof
fum. Aducrtimus igitur quòd ijs etiam ,
qui aut excufandum officium fuum,aut
certa aliqua caufa negandum putaue
rint,Dominus nofter aut ratione per
fuadeat, aut cupiditate propheticæ re
uelationis infpiret, vt ad fubeundum
cfficium
 406 S.JAmbr.enarratio .
officium voluntate cócurrant,nonnes
ccfsitate confcendant, quo merces ad
eos integræ deuotionis pofsit plenior
Ioan. II. Perucnire.Prophetauit & Caiphas,quia
cxpedit vnum hominem mori pro po
pulo: fed hoc voluntarium ofis mini
fterium non erat, quia loquebatur in
uitus. deniq. quid diceret, nefciebat.
Quæ ergo voluntaria oris fui Domino
Pſal.83. Dauid placcre deſiderat? Elegiabiećtus
effe in domo Dei mei, magis quàm ha
Pſal. 84. bitare in tabernaculis peccatórum.Au
diam quid loquatur in me Dominus
Pfal.77. Deus. Aperiam in parabolis os meum,
loquar propofitiones ab initio faeculi.
Pfal.131. Paraui lucernam Chrifto meo. Corpus
fuum,quod erat ante litnofum, & cœno
hereditariæ colluuionis obftru&um , vt
oleum fpiritale recipere poffet, Chrifto
parauit, vt luceat. Chrifto lucet, cuius
opera in Chrifli lucent lumine. Chrifto
A£i. 3. lucebat Petrus,cum diceret: In nomine
Hefu Chrifti Nazareni furge,& ambula.
A&#. 9. Chriflo lucebat idem cá diceret: Sanet
te Dominus Iefus. Chrifto lucebat mar
tyrum lucerna, qui pro Chrifto fubiere
martyrium.Chrifto lucebat Dauid, qui
Pfal.83. poterat dicere :Cor meum & caro mea'
cxultauerunt in Deum viuum. Chrifto
parauerat mentem,cum de eo,a quo fre
quéter ad mortem fuerat appetitus,di
i.Reg. ι4 ceret:Non mihi contingat a Domino,fi
fecero hoc verbum Domino naeo,
Ο
 în Pfal.caviti.oti.xiiii. 4o7.
fo Domini inijcere manum meam:cum *

maiorem haberct caufam tuend£ falutis

fuae vt occideret perfequentem , qui
etiam alios qui fuadebant inimico non
effe parcendum, quena Dominus iuxta.
profniffum fuum,in manus ipfius tradi
diffet, ab eius necandi cupiditate reuo
cabat. Chrifto lucebat Propheta , cum,
de co qui patris domum turpi macula- z.Reg.13.
uerat inceftu, qui patris falutem parrici. v.Reg. 1 y
dalibus prælijs appetebat, pius tamé pa
ter diceret ad praelium profecturis:Pare 2.Reg. 18.
cite filio meo Abeffalon. Taccbat im- -

probitatis fcelus,pietatis autem gradü,

& nomen neceffitudinis præferebat, vt
ಶ್ಗ nonaduerſarium regis,ſed fi
iun cogitantes, dolorem læfæ pietatis
inhibercnt. Et poft morté eius operuit
faciem fuam, & voce magna clamabat,
dicés:Filius meus Abeffalon,filius meus. Ibid.
Hanc vocem parricida non meruit, fcd
Chriſti prophetabatgratiam. Didicerat
ဂြို့ ို့ de Chriftobonus effe pater,
qui bono filio feruiebat.Deniq.ideo di
cebat:[Et iudicia tua doce me:]quia iu
dicia Dei ficut abyffus multa;&infcru- Pſal. 35.
tabilia , vt Apoftolus dicit. Ideo non Rom.ii.
poterat ea nifi Chrifto docente cognoe
fcere, quia vnus magifter omniù Chri- Matth. 2 ;
flus eft.Hæc autem Chrifti iudicia (unt,
vt ijs qui nobis infidiati fuerint , nouc
rinus non vicem iniuriae rependendam, Matth. 5,
fc d pt o iniuria unagis deferendam gta -- .
- tiam.
 408 S.JAmbr.enarratio
t.Pet,2. tiá. Deniq. maledicentibus nó remale
dixit,percutientes non repercufsit, fed
magis etiam crucifixus pro perſequen
tibus fe piæ intercefsionis apud pátrcm
luc, 23. auxilium deferebat,dicés: Pater dimit
te illis; nó enim fciunt quid faciüt.Hæc
igitur quifquis fpiritaliter intellexerit,
& feccrit legis iudicia, remuneratione
donatur a Chrifto.Sed quis iudicia Dei
docere poteft,nifi qui animá fuam fem
per intenderit ad Dominum?Qui poteſt
dicere :
1o9. Anima mea in manibus tuis fem
per, & legem tuâ non fum oblitus.
In manibus tuis.]Aliqui habêt:[Ani•
ma mea in manibus meis femper3]hoc
eft, in a$tibus meis, hoc eft,in operibus
meis. Quamuis in pcriculis pofitus di
Pfal.43- cit iuftusad Dominum:Propter te quo•
Rom.8. tidie morior, quotidie periclitor : peri
clitor ab infidiatore, periclitor ab ob
1.Cor.1 5 tre&atore,periclitor ab ijs quos arguo,
quos reuinco , periclitor pro verita
fe atque iuftitia : proptcrea [in mani•
bus meis anima mea;] cgo tamcn nec
periculis territus,tu£ legis oblitus fum.
Sed quia pleriq. habent:[Anima mea in
manibus tuis femper:]hoc latius expla
nandum arbitror. Scit Propheta , fcit
vbi animæ fuæ præfidium locet, vnde
opem fperet,in manibus Dei conftitue
Prow. 21. ré vult animam fuam, quia cor regis in
- 夏Q3R马
 în Pflexviii.oti.tiiii. 4o9.
manu Dei eft. Quicumq.proprium cor*
pus fubegerit,nec eius pifsiónibus tur
bari animam fram rc3tor ſui congrua
viuacitate permiferit,is bcne regia qua
dam poteftáte fe cohibens , rex dicitur,
quod regere fenouerit, arbiter fui iu
ris fit, ne non captiuus trahatur in cul• .• , , 5
pam,nec preceps feratur in vitium. Hu- - -

ias anima non perit in æternum , nec

quifquam rapit cam de manu Patrisom ſe4w. Io.
nipotentis,aut filij. Manus enim Dei: £/,, 48.
quæ folidauit celum,quos tenuerit non*
! amittit. Quæ fint igitur iftæ manus, ,
confideremus.In Canticis habes: Læua Camt.s.
eius fub caput meum ,&dextera illius
compleétetur me. Hæc loquitur fponfà ºf
de Chrifto , anima de verbo Dei. Chri
ftus autem idem eft verbum Dei atq.fa- 1. c,,.,
pientia. Beata ergo anima quam com- • -

ple$titur fapientia.Magna eft fapientiæ

manus, magna dextera,totam conple- ;
&itur animam .Tota enim munita eft, ;
quæ defponfata Dei verbo eft. Plenitu- E..i,.,.
do enim fapientiæ, timere Deum. Quæ
ergo Beun timet anima, pleno e mu
fit ipfà præfidio,mittit fapiëtia læuam c„, 2
fuam fub collum eius, dexteram autem లా 8 - --

in complexum eius. Vtrumq. quidem ° *'. ; o .

brachium eius ad vtilia extéditur. Ha- p,.„. , r
bent tamen propria fua fingulæ manus: . 3 **
fapientiæ in dextera longitudo vita: eft; 'Prou.3 .
in finiftra autem diuitiæ & gloria, Bonis»
vtiq- manus vtraq dotata eft
- -
೦ಟರಿ!In $4.8.
 4то S.JAmbr.enarratio
In co tamé habent varietatem fui mu~
neris, quód & prefentia & futura tem-.
pora comprehendunto vtlaeua praefen- .
tium remuneratrix,dextera futurorum -
fit. Poffumus;hoc etiam de prophetia. |

fan&i pattiarchae Ifraelcogno{cere.Ná

6т.48. cum dexteram fuam pofuiffet fuper E
!

phraim, finiftram autem fuper Manaf

-fen , & conuertere eas Iofeph aetatum
confideratione voluißet , vt dexteram
闇 fuper caput Manaffe fenioris fi
ij collocaret, noluit,& dixit: Scio fili.
& hic erit in populü , & hic exaltabitur;
fed frater iunior maior illo erit. In quo .
maior? In eo vtique,quia benedictione
Ibid. prœlatus eſt,dicentibus:Faciat vos De
us ficut fecit Ephraim & Manaffe. vel
quia femen eius multitudo gentium fit,
uæ in hocfæculo laborem elegit, cre
ੋ in Dominum Iefum,vt con{ola
tionem habeat futurorum. Manaffes
autem femen , eft populus obliuionis,
qui proprium oblitus auôtorem,exalta•
tus äd tempus in hoc fæculo , efl&atu
rus in reliquum poenas graues,quia De•
um fuum & Dominum denegauit. Hoc
ideo diximus,vt probaremus ea effe po•
Cast.2. tiora, quæ futura funt. Deniq. læua _
fapientiæ fub capite fponfae eft, dextera
autem fuperior, quæ totam comple&i
, tur fponfam , Itaq, illa quafi fulcrum
eft quietis præfentis, quo anima innixa
requiefcit. Habet: vbi reclinet caput,
- - - - 1ասո5
 în Pfal.cxviii.oti xiiii. 4. I.
$uum; quia in læua fapientiæ funt diui-. Prow. 3.
tiæ & gloria.Ad tempus hæc äcmulcét,
, & ex parte folatio funt . Et idco filius
, homifiis non habebat vbi caput fuum Matth.8.
reclinaret,quia cum diues cffet, pauper **©•r•8*,
; fa&us eft: fiec gloriam, aliquam iftius ' '
, fæculi requirebat , quia venerat non vt . ,
in portione, fedvt vniuerto humano - ,
generi fubueniret,dicens: Mihi indi- fea*. 7• £
namini , quia totum hominem fanum –
ęci in fabbato? Hoc eft totum, non vt
facultatum collatione ditaret-, non vt
honorum infignibus, non vt gloriæ fæ•
, 'cularis cumularet augmento: haec enim
, non habent beatituổinis & gratie Ple
, nitudinem : fed totum , hoc eft , quod
longitudinévitæ complecteretur æter
næ. Neq. enim communis vitae finilis - -

vita in dextera eft fapientiæ, fed lon- Prom.3.

'gitudo vitae eft 5 vt qui accipit vitam a
:fapientia , non exiguitatem vitæ, fed z. Cor. y.
perpetuitatem,& £ternitatis longitudi- º
nem adipifcatur. Bonus amičtus aeter- _ ' " ' "
nitas vkae. Hoc pallium cæleftis fponfae Canf. 5«
' cuftodes murorüm voluerunt aüferre,
quo primus homo fuerat exutus: fed
anima Deo deuota quæfitü diu tenen- Cant• 3•
do, & non dimittendo dilectum, pre
'tioío charitatis diuinae fe veftiuit iñuo•,
lucro. Beati igitur qui tali pallio ve-,
ftiuntur , & ami&um huiufmodi legis.
qbferuatione meruerunt , quia nó füñt.
legis obliti, fed quæ erant Iegis operati
-
--
-- * S 2. funt.
-
 412 S.Ambrenarratio -

funt. Ná qui præter legé agit,legis obli

tus eft.Et ideò hæc anima Candida, afcé
dit è terris, quia fulget ami&a vefte fa
piétig,& dicunt de ea virtutes illæ quæ
cant.8. portas cæli cuftodiunt : Quæ eft haec
蠶 aftendit candida, innitens fuper
ratré fuum ? Quomodo ea, quae pofuit
Cant.2 - caput fuum fuper læuam fapientiae , vt
Prom.31* aperiret manus pauperiad fubueniendú
inopi; partitis auté derelictis ſibi, non
inuâfis atq. direptis diuitijs vteretur,
quæ gloriæ cupidâ bonis eam operibus
acquiſiuit,non inani ſecularis iactantia
ambiuit dignitatis. Hoc eft enim caput
fuum , & quoddam fenfuum principale
fupra manum cóftituere fapiéntiæ. Ea,
Cant. 8, inquam, anima meritis aſcenditalben
tibus ex ifto vitæ huius(vt habent ple
rique)dcferto,ad illum florentem fern
per locum iucunditatis æternæ. Iftæ.
íunt virtutes quæ & in Efaiae libro lo
qui dicûtur:Ouis eſt iſte qui aduenit ex
Edom,rubor veftimentorü eius ex Bo•
for,fic ſpeciofus in ftola? Iftæ, inquam,
funt quae mirantur ex iſto confragoſo
fcopulofoq.deferto aliquam afcendere
animam poffe fine magnorum labe vi
tiorum :& ideo gratulantur repertam.
quae veftimenta innocentiæ naturalis:
non pollueritatraméto inſipientiae ſe
culafis, fed magis fapientiæ ípiritalis &*
gratiæ candore mundarit. Dicit ergo ea;
ánima iam fecura , iam laeta : <' .
Po[uë
 in Tſal.cxviii.ott, wiiii. 413
• Pofuerunt peccatores laqueum και το "
mihi ; fed a tuorum mandatorum
non declinaui ſemitis. ".
Digna vox relinquentis hoc fæculum,
eo quòd retia perſequentium,& infidia
torú laqueos eua ferit. Vox digna mar
tyribus, quibus
nebantur,mul tamulta fupplicia propo•
etiã offerebantur pr£- Hebr. 1 I.
mia, vt a martyrij ftudio vel terrore
pœnarum,& fæuæ mortis horrore, vel
præmiorüreuocarentur illecebra.Gra
uis laqueus proſcriptionis, qui ſepe
frágit fanétos inopiæ deformitate, quos
mortis formido non fregerit: laqueus

: alius incendij,laqueus carceris,diùtur

niq. ſupplicij. Grandis laqueus cum di
uitiæ promittuntur, cum honores, cura
amicitiæ tyrannorum. Qui ergo hæc
euaferit , 8% ad martyriâ peruenire po
tuerit, recte dicit:[Poſuerunt peccato
res laqueú mihi , fed a tuorum manda
torum non declinaui ſemitis;]cui de
fpicienti præfentia, futura quærenti, 1.Tim.4.
regnum cælefle diuinitatis tuæ promif
ſione reſeratum eſt.Qui ſunt iſti pecca
tores, qui poſuerunt laqueost Aperuit
tibi Apoftolus au&orem omnium pec
catorum,& demonftrauit, dicens: Qui 1. Tim, 6.
volunt diuites fieri , incidunt in tcnta • ?: 'A' sº
tionem & laqueum diaboli. Aduertis
laqueum diaboli effe diuitias, quem te Matth. 4.
tendit etiam Saluatori. Sed ille qui ni
- S 3 hil
 - 41 4 S.JAmbr.emarration
fean-14, hil habuit quod poffet princeps iftius.
mundi veniens fuüm dicêre,laqueorum
eius vincula diffoluit.Ac nc médiocrem.
* Matth.27 hunc laqueum putes, hic laqueus ludá:
apoftolum frafigulaüit.Qujimifer,cum.
eſſetillaqueatus vt proderet Dominum,.
vbi aduertit quantum ſceleris eſſet ad
miffum, laqueo fe ipfe fufpendit, Sed &
ipfe laqueus diaboli fuit,yt nen ageret.
aenitentiam , fed laqueo fe fuffocáret.
Deus enim etiam in ipfos pius eft prodi•.
tores; vt ad pænitentiam prouocēntur,
atq. a flagitiofo propofit6 rcfe&antur,.
z.Tim. z. & refipifcant a diaboli laqueis, a quo.
captiui tenentur adipfius voluntatêm..
Iam non ærumna, efíincidiffe,fed cri-.
mcn:qui non folum fe dedidere capien ,
dos, fed etiam ad voluntatem 醬
'tcnentur adftri&i , cum. pofsint dicere:
Ffal. z. Dirumpamus vincula ipforum. Dedit.
enim tibi fcriptura diuina vt non folú
caueas diaboli laqueum, fed etiam per
pænitentiam eius vincula dirumpas. *
zi cor. 6. Quid- tibi homo: cum delicijs ac volu
ptatibus? Non capit laqueus, nifi ante.
efca te ceperit, Dům prædam petis , la
queo ipfe te ne&is. Efca laquei, auaritia:
eft: efca diaboli,luxuries eft,quibus nos ,
vult inefcare,non pafcere. Et ideo clae
col.p.z. mabat Apoftolus: Ne attaminaueritis;.
* ' ^ ne guftaueritis, quæ funt omnia ad cor-,
* * * * ruptelam ipfo vfu. Noli ergo attami
1 nafe.luxuriam , & illa tes contaminare .
､ * {QQIl y
 in Tſal.cxviii.ott.xiiij. 415
º
, non poterit.Noli guftare auaritia cor
ruptélam , & cris immunis a laqueo: *
Qùid tibi poftremo cum terris? Qgi cü
Chrifto refurrexiftis, quæ fürüm funt Colof. }.
quærite, vbi Chriftus eft: quae furfum
funt fapite, nõ*qua• fuper terram. Mor
tui fumus terris, vitam noftram cum
Chrifto abfcondimìus in Deo noftro.nó
- iam nos viuimus, fed Chriftus viuit in Galat.z.
nobis. Qujd iterum ad terrena remeas?
Ecce elongaui fugiens, dicit fan£tus. Pfal 54.
- Vidi laqueos iniquitatis & сбtradićtiо
, nis in ciuitate . Laquei funt enim , vbi
- eft vfura & dolus.Elongauit ille fugiés ibid.
. terrena dedecora, ideoºad'cæleftia-per
uenit præmia.Quid, inquam,te reflestis
-in terram, fi in Enoch raptus ad cælum Gen. 5,

: .es,in Elia leuatus es curru,in Paulo ra- 4.Reg. .

-ptus ad paradifum , conuerfatus in cæ- ï. CÄ. , w
-Jis , in-Dauid exauditus vt- pennas co- pbmiip ;.
-lumbæ affümeres:&volares, in Chrifto Pſal.54.
: exaltatus volucris fa&us in fpiritu?:
Quando ficut columba defcendit foiri- Luc. 3°
tus , illas tibi alas dedit, vt tu: difceres.
euolare de terris. Neq. vero- cun&an--
-dum putes quomodo t volandum fit,.
•quibus alarüm remigijs. Dixit:quidem.
colum:bæ;&v
Dauid Quisolabo
dabit r,&
mihi: pennas
requie fcam?E t l.; 4e
f;£ppa -

quafis dubitaffe. vifus eft'a quos pennas -

Poffet accipere,licet: fic foleat diuina

gratia declarari, quæ in terris non po
teft inueniri: idem tamen in pofteriori
1. S ، ‫ر‬4 ‫مو‬sub
 R 416 S.JAmbr.emarratio
- bus,quae fint iftae pennæ,docuit euidcn
ffil.67. ter , dicens: Si dormiatis intcr»cleros
medij pennae columba: deargentatae, Sz
.. .. pofteriora ciùs in fpecie aufi. Etfi dor
mias, exurgunt tamen pennæ tuæ.Sunt
cnim qui vigilant dormientes, vt vigi
Cant. 5. labat illa quæ dixit:Ego dormio, & çor
-
meum vigilat. Etfi nox eft, vigilat fpi
Ij2. 16. ritus, de quo fcriptum eft: De noéte vi
gilat ad të fpiritus meus.Tunç tibi pan
duntur alæ ex eloquijs ſpiritalibus, pre
tiofaeq.auri prudentiae volatus affurgit.
' Vbi ergo laqucos poteris pertimefcere,
cui remigium præfto fpiritale c£?Si fin
gcritas animi,fi puritas métis affulgeat,
M„u$.is, columba es. Ideo tibi diétum eft: Eftote
fimplices ficut columbæ. Si maiora de
funt remigia , vel minora ne fpernas.
- Efto vel pafer, vt laqueos fagaci inda
gine præuideas, & pæne captusillece~
bris pcccatorum , támen aliquando re
ff;!. 1 , 3. uocatus pofsis dicere: Animâ noftra fi
cut paffer erepta eft de laqueo venan
tium , laqueus contritus eft , & nos li
Lib ….in Lu bérati fumus.De quo quoniam alibi pu
cam,ca.i 2., tauimus effè tra&andum , nunc aliò
tranfeundum videtur . Satis eft tibi vt
auem te eſſe noueris, aſſumptü in na
turam volandi, dicente Domino per
rfäl.9o. -Prophetam: Liberabit tc ex laquqo ve•
gnatórum , & a verbo conturbationis.
p,.4. i. Non enim iniufic tenduntur retia aui
-
bus. Auis es o homo, qui ficut auis in
quandam
| în Pfalexviii.oti.xiiii. 417
quandam aquilae renouatus es iuuentu- Pfàl. 1oz.
tem. Quid te in terram deijcis, qui iam
. caelum petebas ? Non iniufte renouato
tenduntur retia, quia iam Chrifti effe
coepiſti, venantium eſſe deſiſti. Ante te
laqueo venator, ante quafi prædã fuam
diabolus fuo iure capiebat:nunc Domi- . . .
nicæ crucis mercé cur alienus incurfat? -

Potes tamen etiam hos laqueos euitare,

ne dicas: Venantes ceperunt me ficut Pfal. 1.3.
paerem: filaqueum cordis euadas, qué -

fnifit diabolus in cor Iudæ,& ita eum in Ioan. 1 3.

: facinus proditionis armauit. Auertat a

nobis Deus hos laqucos,quos fuper pec Pfal. Io,
catores pluit. Et ideo dicit Propheta:
º
º
-

Dabis illis Domine laqueum cordis eo- Pfal. 34.

rum , quern parauerunt nobis.Nobis
autem da Domine auxilium , vt poß te
fequamur, tuis alligati vinculis. Nulla Efaie. 45
: enim vehementiora, nulla funt gratio-
ra , quàm Vincula charitatis. Qui tibi cant. 4
Iigatus eft, folutus eft mundo.
-

Hereditate quæfiui teftimonia iii.

ttia in æternum, quoniam exulta
tio cordis mei funr. ･｡ *

Etiam ifta vox martyrum eft, dicen

tium quéd hereditatem acceperint ca:
keftium teftimoniorum.Dicit ergo Pro•
pheta: Heres fum mãdatorum tuorum;
fuccefsionem tuam fidei 蠶 iure.

quaefiui. Non poteft dicere iftud , nifi -

qui mandata cultodit , celo & terrâ te: Exod, va

*:... . . . . S 5 ſtibus.
 4.18° S.JAmhr:enarratiâ’
ftibus acquifita.. Dixit enim Dominus:
Efai. 1. . Audi cælum , & auribus>percipe: terra.
Deut. 3o s.Tcftàtur elementa Dominus ád redar
guendos eos qui nolunt præcepta diui
na.feruare,vt refugia omnia excufatio--
nis obfepiat. Teftatur& homines , di-.
Efaies 43s cens : រ៉ែ teſtes, & ego teſtis,.
dicit Dominus...Mandata ergo Domini.
lènaſunt:teſtimonijs, & ipſa ſunt tea.
imonia, querum fatis idoneus- teftisv
Tit. 1. . eft qui non mentitur Deus , apud quem,
& confcientia, tua teftis eft cogitatio--
Rem,2,. nibus accufantibus , aut etiam, defen
dentibus , fatis fidelis- etiam: in infido*
pe&ore , quoniam arbitrum, omnium
… quæcumq. cómiffâ funt latere non pof--
funt. Nam fi in iadicio terreftri etiam*
is qui ad mentiendum venerit fuborna • • •
txis; tamen £teftimonio fuerit cöui&us*
alterius,folet prodcre veritatem:quan--
to magis in iudicio cælefti apud Domi
num Iefum neceffé habet quæ vera funt:
confiteri , qué nouit.fcire quod fa&um ,
efl?Et bcne ait: [Hereditate quæfiui te
ftimonia tua:]quoniã ficut ante here
des fuimus. peccatoris , ita. nunc here--
des fumus Ghrifti : Illa fuit criminum,,
hæc eftvirtutis hereditas.Illa nos obli
gauit; hæc foluit: Illa obærates foenore
deli&orum: adiudicauit, inimico , . hæc
redemptos titulo Dominicæ pafsionis, .
Chrifto acquifiuit: Mala Euæ fuccefsio
totum homincm denotauit 5 preclara;
** - - s 3.
 in pſal.cxvi.05.xiii. 419'
* Chrifti hereditas totum heminem libe- roam. 7.
rauit. Non ad vnum quidem, non adº
paucos,fed ad omnes teßämentü fuum.
fcripfit- lefus. Omnes fcripti, heredes Hebr.1.
fumus;nonipro portione, fed pro vni--
uerſitate'. Teſtâmentüm commune eſt
* & ius omnium; hereditas vniuerforum, .
& foliditas fingulorum. Nouum tefta
mentô & finguli adeunt;& omnes pof
fident: nec' minuitur heredi, quidquid
a coheredibus vindicatur. Manet emo
Jumentum integruni: & eo magis fingu = -

lis crefcit', quo pluribus fuerit acqui

• fftum. Alia condicio eft hereditatis hu
manae. Si diuifà fùerint emolumenta, ,
minuuntur: & heredis eftºdarnnum, ad~ · *

fcriptio coheredís. Indiuifum regnum

: Chriſtieſt;indiuiſahereditas.Quomodo'
- £eri poterat' vt' diuifa effet! hereditas,.
cü hereditatis fru&us fit indfuifüs,quod
eft regnum celorum?Aurum,argentum, ,
prædium, ab homine pluribus dereliStü
distribuitur ac fecatur;folida ad fingu
los Chrifti dona perueniunt:òmnes ha
bent, & memo fraudatur.. Audiamus
igitur:commoda-hereditaria; Remifsio
peccaterum; hereditas Chriſtieſt. Cer
te ſolida per ſingulos, & in commune
·eft lucratiua. Quibufcumq;enim colla
ta fúerit; folidâ eft; nulli decedit;acce--
dit omnibus: Corpori acquiritür,quid
quid vnicuiq; reláxatur. Nam fi angeli* -

áper vno peccatore pęnitentiatm agena Lwe, »g

- S> 63 | te=
 410 º' S.JAmbr.enarratio
.• • • te letantur, quia lucrum fuum putant
hominis redemption em: quanto magis
lucrum cft generis,quod cft lucrum fîa
... . . . . turæ: Hereditas,Chriſticſt reſurrectio.
„Hanc quifquam damnum fuum dixcrit,
: quæ in vno communis gratie noncm
1. Cor.1 5. inuenit? Chriftus enim refurgcns , om
nibus, ſurrexit, quoniam per homia em
refurreétio mortuorum.Quouiodo igia
: tur potcft finguloruin cfle difpcndium,
£hilip.3. que eft totius corporis & humiani gene
.sis,reformatio 3 Rccitetur igitur tefta
meníurn , & infii&utiones cius conGde
remus. Teftis autem nobis eft Spiritas
Hebr. I c. fanétus. Cum enim dixerit: Hoc autem
Σiuere.3 1.. teftamentü quod tefiabor ad illos poft
- .dies illos ,dicit Dominus: Dabo lcges
neas in cordibus eorum , & in fenfibus
corum fcribam eas,& peccati & iniufìi
« tiæ eorum non ero memor . O vere te
· ſtator eternus , qui noſtris cordibus le
ges affigit fuas, & fcribit in fenfibus, vt
nihil aliud cogitare nifi diuina præce
-pta pofsimus , nihil aliud fentife, nifi
-£)ei óracula debcamus. Dcdit gratiam,
<reformauit naturam , fibiq. commini
fcens, qui obliuifci nihil folet , nemo•
:riam tncorum abftulit pcccatorum, mi
hiq. dedit legem præceptorum fuorum.
Nóli ergo tollere de corde tuo legem
Dei,& affigere legem peccati.Noli fcri
, bere in fenfibus tuis diaboli illecebras,
£%i449. & Dei delcrc mädata. Ecce ego,inquit,
. . . . . - Pinxi
 in Pfil.cxviii.oti xiiii. 4. r
inxi muros tuos, dicit Domiinus ad
ក្ញុំ cft,ad animam ftudio
£am tranquillitatis & pacis, quam fccit
ad imaginem fuam. Noli, inquam , au
fcrre imaginem cæleßem , & irnaginem
mortis iin poncre. Recufafti hercditaté
faeculi , ferua Chrifti teftimonia , qiio- • • :
niam in his exultatio atq. lætitia cft,
quandoquidcm omnis fletüs delebitur, Efaie. 33.
& mors non crit amplius, neq. lu$tus, & 6$.
-neq. fietus, neq.clamior. Pafsió Chrifti, Apoc. v i.
imago fuit regni cælcftis. Ncmo audiuit
in plateis vocem eius, quia illo fiicntio Efa.42.
pafsionis fuæ clamorcm omncm in po- . -

fterum impiæ vocis abolebat. Nelebat

fieri , qui dicebat ad filias Hierufalem:
Filiæ Hieruſalem nelite me flere, ſed Lue. 23.
vos ipfas flete. Ablaturus enim omnes
lacrymas fuæ beneficio crucis, in paf
fione propria futurae inftar bea ੰ EJa 2 ‫ مﻭ‬:
lætitiam exhibebat, vt nemo fleret,nifi
qui Chriſti beneficia non teneret. Me
rito igitur vir euangelicus dicit:[He
reditate quæfiui teftimonia tua in ætcr*
nú , quoniá exultatio cordis mei funt.] , ,
Quis non exultet,quia cælum & terram
hereditate quaefiuit?(quæ duo clementa Deut. 4,
conteftatus eft etiam Deus, cum legcm & 3o.
daret)quia quæ£uit Deum , de quo di- .
cit fančtus:Portio mea Dominus.Quææ Hiere.3*;
fiuit Dominum lefum, quæfiuit Spiritü
£an&um , & poft illa quæfiuit angclos, . . .
& cum illis viuit,aad hodic taníum & Hebr. 13.
.‫م‬...‫هزی‬ - ,cras
 -
º

4ºrz s.Ambr. enarratio°

cras; fed in æternum, nec vllis pro no
- mine Domini contfiftatur iniurijs: De
A{}.5., niq. gaudebaat Apoftoli-cum-verbera
rentur, cum : in* carcerem* traderentur..
Exultans autem in teftimonijs Dominis
iure dicebat:
1 12., Inclinaui cor meum* ad facien
- das iuftitias tuas in æternum, pro
pter retributionem. . -

Quj retributionem bonorum operá?

fperata Chrifto,& ad eum feftinat, in
clinat cor fuum vt faciat. Chrifti iufti--
Mätth.. 3:tias. QÜæ eft Chrifti-iuftitia? Sine nos, ,
inqait, implere omnem iuftitiain: qua
ម្ល៉េះ minuitur, culpa laxatur. Et?
ene ait,[Inclinaui:]vt: non fit tibi ar
düum atq. difficile , cum*mentem tuam
quafi ad humilia & plána conuerteris:*
röm.8.. áut certe quoniam fäpientiâ carnis legii
Dei non eft fubie&a,videtur inclinare:
cor füum , qùidegi facit effe fubieétum, ,
extollentem fe corporis fenfum , con
tuituq. religionis inflectit: atqºille du--
Colofi.. då extollens fefruftra;&inflatus men--
- te'carnis füæ,cùm fe humiliat, inclinat. •
Philip. z; Hümiliauit*enim & ipfefe Ghrißus, vt:
- nouum”conderetteſtåmentum .. Cum »
lego Euangelium;audio filium Dei car- •
Mâtth. 1: ném fumpfiffè de-Mária, videor: mihi?
cú Chrifto ipfe*defcendére. Lego enim •
Philip, z. eum qui cum in forma Dèi eſſet,ſemet--
*. ' T iPfum exinaniuit.Exìnaniuitautem,ve?, *
.‫قضیه‬ formam •
 ཁ་བས་ཁ་པས་ལྷ་བླ་མས་

în Pfalexviii.oti.xv: 423:
£örmå'ferui acciperet,& fpecie inuétus
vt homo,humiliauit fe,vfq;ad mortem. -

Eego eum dicentem:Venite ad me om- Mattb. 1 1

neš`qui laboratis,& oncrati eftis,& egoº
reficiam.vos. &, I)ifcite a me quia mi- Ibid.
*is fum,& humilis, corde. Non dixit:
I3ifcite a me, quia potens fum : non di
xit: Difciter quia£gJoriofus fum : fed, º
-

Difcite quia humilis- fum , quod pote- •

fis imitari..Nolite extollere vos; noe :

lite.exaltare cornu veftrum.Docuit er-Pfal.74:.

me humiliari,& inclinare [cor meú; _i
ád faciendas • iuftitias,] nen ad iniqui
tatem, fed ad æquitaté inclinare [pro
pter retributionem. Retributio,regnú ;
<;lórum,& paradifi cft incolatus. - -

In o£tonarium quintumde-.
'cimum emarratio..
- tº Samcch.
a Amech' lfttera decimaquinta , quæ*
- interpretationem habet,Audi.Eft&:
aJia eius'interpretatio, quæ dicitur;Fir
imamentum.Guid eſt; audiº Non otioſe
dicitur quod cómmune eft omnibus , &
£jppetiêvniuerfis ipfo iurgnaturæ: Et :
jaéó non eft otiofum, quòd admoneris.'
Væ audias,cum etiã inuiti &aliud agen*
çs,fónuií tamen aut vocem audire {o* Pro». fe
iéaímus. Sed quianon eftfolüm audir*
hoc quod fuppetit officio naturæ sfodi .
<fiari ilJud qüod maius eft, vt audi*
<-- pQQa-
 424 . . s.vambrenarratio;
non vfu tantum corporis,quantum in*
tellcctu mcntis: ideo diligentius con
fidera iftius litteræ interjjretationem,
ſeriemq. verſuum qui ſequêtur. Vt no |

-
ueris autem myfticum eIIe audire, vt
audias & inteliigas myfteria , de Iudacis
Eſa. 6. fcriptum cft: Aure audietis, &c. quia
myſteria legis audierunt, ſed non intele
Pſal.49. lexerunt.Vnde ait Dominus: Audi po
Rom:7. pulus meus,& loquar. Lex vtiq. fpiri
talis eft, audi ergo fpiritaliter. Déniq.
Pſal.84. qui fc fciuit audire , ait : Audiam quid
loquatur in me Dominus Deus. ideft,
vt cognofcam quid locutus in me fuerit
Pſal. 77. ' Beus. Ideoq. álibi ait: Quanta audiuis
mus & cognouimus ea.vt comprehen•
deret non folum audiffe fe, fèd etiam
intellexifie. Nemo enim cognofcit,nifí
prius intellexerit. Audi érgo , nc fi
te videat negligentem, veniat Petrus,
*atth. z 6 arripiat gladium,abfcifidat auriculam
tuam, quòd fuperflue habeas auré co*
poris,qui audire & examinarc non no
ueris. Et fortaffe virtutem animæ qu*
examinat quaecumq. audiuntur,haben
amputatam, qui ea altitudine qua fcri*
tum eß, audire non peflant. Mcritoq;
點 litteram firmamientum alij intcr
pretati funt : quod cü fuperiore inter
• ** ----->
pretatione concurrit. Nifi enim vnuf
醬 audierit quid fequi debeat, non
gmatur.In officio igitür audiendi,om*
aium firmamentum èft.Dicit igitur tibi
. . ." .
.. .. - 10
 ཟད་ཟླ་བདུ་ཟ་བ་བྱས་

in Tºſal.cxviii.oft.xv. 42.5
în Threnis Hieremias propheta per hâc
litteram,ideft, Audi. & vt fcias myfticú
efle quod audire debeas, fubiecit huiuf- -

modi feriem huic litteræ: Abftulit om- Thren.i.

nes fortes meos Dominus de medio mei.
Vocauit contra me tempus , vt con
tereret ele&os meos. Lacum calcauit
Dominus virgini filiæ Iudæ. Non tunc
•abftulit omnes Iudæ fortes Dominus,
quádo in Babylonis regioné captiuus 4-Rg2s:
ductus eft populus Iudaeorum;fed quan
.do Chriftus aduenit, & libertatem ani- ;:
mæ fuæ captiua non vidit,nefciens gra
uibus incuruata peccatis métisſua eri
ere ceruiccm,& quædam fidei colla ad
º
蠶 cognitionis attollere. Ideo lacus.
faétus eft Iudæis pafsio Saluatoris, quæ
gentibus portum falutis oßendit; quia
<rux Domini non credentibus precipi 2.Cer. 2.
tium eft, vita credentibus. Hac ratiome
praemifit, Audi; vt futura cognofceres.
Alio quoq. loco litteræ huic ifta fubie
cit:Sonuerunt, fuper te manus omnes Thren, aJ
*ranfèuntes per viam, fibilauerunt &
mouerunt caput fuú fuper filiam Hie
· rufalem.Hgc eft ciuiras,dicent, corona
gloriae , & iucunditas vniuerfae terrę š
Pafsionem Domini Saluatoris prophe
tari liquet & defieri ab Hieremia , non
excidium Iudeorum : quod cü ex alijs,
tum ex illo intelligi poteft , quia in po- -

flerioribus habet: Spiritus antefaciem rhren. 4.

aoftram Chriftus Dominus cóprchen*
. .. fus
 4, 6 s. Ambrenarratiº
füs eß in interitu noftro,fub cuiu$ '"',
bra,diximus,viuemus inte! gétes.Quid i
hoὰs, quando &nomen ***
*" preßum
nus efi,& córìprehenfio
perfequentium- int%%*
perfidorum eft de-
claráta,&vmbra viuificans •& gratia
*gentibus conferenda defcriPt* efí3Sed
> ; etiã ipfa verba fignificantqu*in Euan
gelio de paſsione Domini legimus,quº
* * * *
*\ “ …
Éócioçôç eius annuntiata eft £*
Matth Prophetä. Sic enim Matthæu; ſcripfit:
tb.27 Traäfeiites, autem blafphemaban£ °;
-mouếtes capita fua,& dicétes: Vah gi
deſtruebat templü Dei, & in triduoil
អ៊e filiu P"
es. Vulgus populi cum iníultat alicub ;
fibilareconfucuit.fmulquia vºcê"
--- - ihabebit qui verôùí
rationabilia animalianegábant,£V£
fišilabát. Etideo
tranfibantviam,qui in via flar£ debuce
rant. Non tabantergo quaſi cóftantes;
... ---- {ed tranfibant.quafi mobiles; Iufti aute
*體驚 qui
us perfidi ftare non poterant ; & ideo
Marc. 15: pręteribant, ficut Marcus fignifica:
Pſal. 143. Preteritvmbra, non veritas, Dies eius
ficüt vmbra
quòd praeteriet,quia
delinguit. Sedč tráfireobliu$;
infideles
ffal.79. legimus, fiéuteftillud:Et vindcmia?*
蠶 ភ្នំ ម្ល៉េះ Qüjs 驚
nifi perfidus defpoliat vineam Chri"
*ſelliz8. Sed
-

នុ៎ះ [1ar་ dixe*

-
ಲೂ..tranfeuntës viam,Benediâiominii
- -
P°*
 in pfal. cxviij.o8f. xv. 427
mini fuper vos.Stantibus enim dicitur:
Ecce nunc benedicite Domino.Tamen Pfal. 1 33..
& in bono legimus, tranfire, vt eft illud
Moyfi:Tranfiens vidébo hoc vifum ma Exod. 3,
• gnum. Et qui vidit impium exaltatum
vt cedros Libani : Tranfiui', inquit, & Pfàl. 36.
* ecce nö erat. Et nemo dicit feruo: Tran Luc. i7,.
, fi, recúbe. Quæ ergo diftin&io fit con-. .; - ..
. * fideremus: nifi forte illa, quia vbi in;
• bono accipitur tranfire, abfolute di&ü
*eft ; non dixit , hoc aut illud tranfiens,
-fed tantummodo tranfiens..Vbi in ma
-lo: Tranfeuntes,inquit,viam.Via.enim Pfal.88.. •
•bona eft quæ a commeantibus frequen- ... j.
tatur, non facile incurſatura latroni
» bus,quiauerfà viarum obfidére confue-. -

runt. Itcr regale munitum eft. Moyfes,

-autem non tranfiuit viam , fed in via
•ftetit, cui diâum eft : Tu autem hic fta Deut. g.
~mecum.Stetit cum illo qui ait:Ego fum Ioan. 4۰
via , & veritas, & vita. Hanc qui viam . .. , §
tranfit, labitur, Moyfes autem non Ia
pſus eſt, ſedpertranſiuit a ſecularibus .

ad ſpiritalia,a temporalibus adacterna.

Et qui vidit impium, nec remanfit , fed Pfal.36.
pertranffuit; euafit, quia non hæfit im
pio , ne fiéret! vnum corpus , fed*fe ab i.cor.g.
eodem feparauit.Et cui dicitur:Tranfi, L. 17.
recumbe; euadit vtiq. laboriofam præ
fentem feruitutem , vt habeats glorio- % s : " #
fam futurorum quietem. Et fponfe di
citur : Ades huc a Libano fponfa , ades Cant-4
huc.a Libano» tranfibis & pertranfibis
. . . . a Prins
 428 S. JAmbr.enarratio
a principio fidei. Tranfit & pertranfi*,
que feſtinat ad ſponſum. Pertranſit ſæ
culum , & feftinat ad Chriftum . Nunc
rhres. 2. difcutiamus quid fit mouere caput.
Quis eft populi caput,nifi Chrißus?Ca
r.cor. ii put enim mulieris vir,caput autem viri
- * ** Chriftus. Sed etiam lex intelligibilis
*om.7. . caput mulieris. Deniq. mulier 器 lege
tamquam fub viro fuit.Mortificato aù
tem fitu Iudaico qui erat íecundum lit
teram legis, innupfit ei mulier qui a
- mortuis refurrexit. Vnde quidam my
-- ftice interpretati, mortificato ritu lu
»ewt. 25. daico tamquam fratris defun&i ritu ve
-teri, euangelico mulieré illam intelli
體 Rါ်ဝါ်၏ံခါး lege voluerunt, quia
èx Euangelium fraterna quadam præ
dicationé præceßit,Ergo fynagogæ ca
. . . 獸 mortuum eft , hoceft, caput eius
ex mortua eft, obferuatio viulicet le
2. Cor. 3.gis, euacuata eft legis littera, fpiritalis
eius intelle&us adftruitur. Huius come
Vſa. 43. motionis meminit DauidinxL111.Pſal
mo, dicens: Pofuifti nos in parabolam
gentibus, commotionem capitis in po
Fulis.eo quòd a lege in Euangelium fit
fa&a cömötio, quàfi tranfitus quidam.
In vicefimo autem & primo Pfalmo , in
quo & totius prophetatur feries paf
pfal.zr. fionis, fic habetur: Omnes qui confpi
ciebant me, afpernabantur me, & locu
ti funt labijs,& mouerunt caput. Spe
rauit in Domino , eripiat eum , faluuum
--
-
faciat
 in pſal.cxviii.65.xy. 419.
fàtiat eum, quoniam vult eum. Moue
rüt ergo legem, quae immobilis videba . . . " " .*.
---

tur, & finis legis Chriftus intrauit. Qui Rom. IO.

mouerant capita,Pharißi fuerüt, id eft, Matth.27
a veritate diuifi. Vnde & in veritatem
n6 crediderunt. Sed & fic poteft accipi:
Mouerunt caput fuum Chriftum , qui
in fua venerat.Sed mouerunt eum,quia Ioam. I.
fui eum non receperunt, Mouerunt au
: tem, dicentes: Tolle, tolle, crucifige Ioan. I9.
eum. Et mouerunt capita fua, qui once
ra fua mouere nolebant, cum ligarent Matt. 23.
onera grauia , & alijs imponerent, ipfi • * : *- : 1
autem digito, inquit, ea mouere nolüt.
Qgod eß myfticum, quia corporalis ri•,
tus obferuationem numquam mutare
voluerunt, & introducere intelle&um '
fpiritalem. Digitum enim pro fpiritu le I
gimus: vt lex digito Dei fcripta eft , & Deut. 9.
ideo fpiritalis eft. Noluerüt ergo one-Rom.7.
rafua mouere, quę funtgrauia, & leue
Chrifti iugum atq. onus eius fuaue fu M4tt. II.
fcipere. Verum quia pafsio Saluatoris
omnes redemit , non abfurdum eft in
telligere ita hos mouifle capita fua, fi 't
cut prophetabat princeps ille fynago
ge: Expedit vnum mori pro populo. I•4*. ir.
Aliud dicere volebat , aliud fignifica
bat.Et ifti aliter mouebant caput quafi
infultantes,& aliud annütiabant, quia
ipfe erat qui venit vt pigrum illud atq.
terrenum principale hominum commo-,
ueret , quò euacuata obferuatione lit-.
* * *** teræ,
 S.JAmbr.enarratio
430
Jefae,myfterium quæreremus in verbis..
pp.1.43. vnde ait : Pofuifti nos in parabolam :
'. T gentibus, commqtionem capitis in Po
-- julis. Quod in bono ytiq; a$$ipi$g;;
ibid. júiâ præmifit: Et in patien£s difperfifti
nos. Diſperſi ſunt enim Iudei 3 v treli
Rom. 1 1. quig eorum faluę fierent fecundum ele
- „áiónem gratiae. In parabolam autem
poſiti ſunt, vrea quº. Pº parabolam
äi&a funt, reuelatâ effe illorum exitu.
jÉÉÉÉɤü§,vel eorum exemplo admo
- ÉÉÉÉÉcúere perfidiam -iunc enim.
Τhre». 2. cognoμί" magis Hieremias ſudeam eſſe,
deiiendam, & ideo Hierufalem captam ,
eHè tunc temporis prophetauit, quaa- •
ão redemptořem .ptoPriym nó r£cºPit• »
Illi igitur infultatur , de qua dicent:
Jbid. Hecìèft,inquit, ciuitas corona gloriæ;
• & iucunditas vniuerfe terræ & eo quòd
ûierat ante fidei iucunditas sibi nunc
fie amaritudo perfidiæ.Vel certe,?o
tuendo caput fuum » & de corporalibus
ad ſpiritalia tranſeundo mereatur atl
diré cum crediderit in Chriftum, quòd
<1;a, coróna fit gloriæ. Qgae eft autem co£9*
na glorie,nifiEccleta sau; caput fuü,
CÈåum coronat? Quæ iucüditas Yai
úérr>, nifi domus populi Chri
ftiani, aula fanctorum, de quibus fcri
pfal. 18. ptum'eß: In omnem terram exigit fo-,
nus eorum,& in fines orbis terræ verba.
eorum?Ergo quia corona glori? eft Ecs,
cant. 3. clefia, ideo dicitur in Canticis; Egredi-,
* * * mini
 in pſal.cxviijott.rv. 43+
mini filia Sion, & videte regé Salo
monem in corona qua coronauit eum ºf
mater eius in die fponfalium eius , & in -

die iucunditatis cordis eius. Ad animas

dicitur vt e gurguftijs & clauftris exe- , , º:

ant corporalibus-, rextra corporis co- . ' -

itationes exeant, egrediantur a cupi- . , ,

ditatibus , & a curis & ceteris carnis *)

iftius & affeétus lubrici pafsionibus fu- . .;

pra mundum afcendant, de hoc mundo
èxeant,Chrifto occurránt, paratae ad- Matth.xs
fint facibus ardentibusrelucëtes:Quaſi
angeli Chriſti haciloquuntur: Non po
teftis videre claritatem eius , gloriam
eius., mjfi egrediamini humanæ `fragili- Cant. 3., :
tatis curas, filiæ Hierufalem. Qg＆fdi- ~ 2

cant: Qujd viuentem inter mortuos Luc. *4.

quæritis 3 Non intra hunc mandum
uæritur Chriftus, qui fupra mundum Ioan. 15.)
蠶 voluit efle difcipulos. Quæ eft co-, '
rona qua coronatur Chriftus, nifi co- .
rona gloriae? Iofeph coronã habuit ca
ftitatis, Paulus iùftitiae , Petrus fidei.
Singularum virtutú coronae funt. Solus .. i

:Chriftus habet coronam gloriæ, qua,

eua Ecclefia coronauit.In hac corona
omnes coronæ funt, quia gloria nó por *...}
tio vnius coronae, fed præmium omniú
coronarum efl. Tcrtiâ traditione mo- • - *
uerunt caput fuum, hoc eft Chriftum,
qui cft caput fuae plebis.Caput eius au- T.Pet.;.
rum cephas. Vnde & Aquila , petram cant. §.
aurum dixit;Symmachus, lapidem au- ;
i - rum.
 431 S.Ambr.enarratio
rum. quod fignificat ftabilem eminen
Coloſs. I • temq. fapientiam. Corpus Chrifti, Ec
clefiâ eft. Huius caput aurum , id eft,
fapientia pretiofè fànétorum eft ; hoc
Cant, 5. eft,viri iufti atq. prudentes. Crines eius
abietes nigræ ficüt corax. de quo alibi
Cant.4. ait: Capillamentum tuú vt grex ton
"‫ע‬e .6 farum. Iάeo capillamentum , quia vir
Eccls. 2. tus omnium fenfuü in capite eft. Ocu
li enim fapientis in capite eius.Profun
* da igitur do&orum prudétia, quæ po
teft ea quæ obfcura funt reuelare,& al*
ta aperire fenfuum. Et huiufmodi di
fputatores crincs Ecclefie funt, ficut
Pfał.146. pulli coruorum , quibus Dominus efcâ
Gen.48. dat: ficut dedit fan&o Iacob a iuuentu•.
'te eius,& eum pauit. Hos altos ac pro
fundos vbertate do&trinae pafcit Domi
C4nt. 5. nus.caeleftibus facramétis.'Oculi quoq.
eius ficut columbae.Oculi funt viri, vi {
delicet fpiritalibus ornati fenfibus, qui*
ad videnda myteria funtacuti, & para
ti ad penetranda fcripturæ fecreta di
I. Pet. 2. uinæ,rationabili la&e fulgentes,in qui
bus non fit aliqua doli máculofa confu*
fio,fed fimplicis affe&us pura & imma
Cant, 5. culata finceritas.Ideo in àquarum abun
dan tia lotas-has columbas in laôte me*'
C4mt.6, morauit.Dentes & genas,& ficut cocci
neum reſticulé labia ſponſe, intelligi
mus animae eſſe virtutes,doctorumq.di
uerfitates:quivel fpiritalé menti alimo!
niâ difPenfatione fedula fubminiftré º -

------- уe
r Tਾr - _ ---

έη τ/al.cχνιήιοδί.αν, 433
vel predicatione Dominicae crucis, fi
cut verbi quadã linea alligent audien
tem, vel modeftia verecundi , & iuuen
tutis flore gratiſsimi : Et ſi a tactu pu- .
dore reuocentur,redoleat tamen in his **.
odor Chrifti : & ficut in genis quafi de -

ca Pite facerdotali defcendit vnguentű, Pfal, 13z.

ficT& in his eluceat pulchritudo doctri
nae. Et hoc caput mouit fynagoga , &
ideo abftulit Dominus mirabile cófilia- Efai.j. ,
riă,& prudenté architectum,& fapien
tem auditorem. Caput, inquit , & cau- ibi l.
dam: quoniam qui caput non tenuerát, Coloſſ. *e
nouißima habere non poffunt. Sed iam
ea quæ annexa funt, confideremus. *
Iniquos odio habui, legem au. 113. *
tem tuam dilexi. - -

«Quanto Dominus nofter perpendat .

affe&um , fan&us propheta Daüid hoc -

verficulo declarauit , quia cü fuos ini

micos nequaquam fit perfecutus,vtpo
te qui & regis Saul , a cuius infidijs pe-I-Rºg. 24
ricùlum falutis cauere vix poterat, nec
vitam putauerit appetendam,& morté 2. Reg. r.
zſtimauerit vindicådam,& parrieida fi- 2.Reg 1s
lij ingemuerit interitum , & multorum
perfequentium fe flagitijs appetitus z.reg. 16
ignouerit, vt ipſe ait, quia vicem iniu•
riae la dentibus non rependerit: praeua- Pſal.7.
ricatores tamë diuinae legis exofus hor•
refcat: in quo vtiq.& clementia morum
sius » maníuetudóq, Pietatis,& vehe- Pfal. 13tì
- T InCIlS
 434 S.4mbr. emarratio
mens deuotionis aperitur intëtio, euan |

gelici præcepti cónueniens difciplinæ, ;

quam prophetico fpiritu præuidebat.
Etenim Dominus Iefus & noftrorum ;
M4tth. 5. inimicorum dile&ionem nobis expe
tendam eſſe praecepit,8. Dei hoſtes eti
,• i * : fi nobis aut parentum,aut filiorum,aut
coniugij,germanitatisq.necefíitate coa
pulentur, odio perfequendos. Sic enim
1we.r4. fcriptum eft : Si quis venerit ad me,&
nonioderit patreih & matrem, & vxorí
& filios,& fratres & forores, adhuc etiâ
& animâ fuam,non eft me dignus.Qggg
fi quis otiofis accipiat auribüs, fortaflè
.
dicat: Tu Dominé Iefu legem dedifii, i
pewf. 4, dicens: Dilige Dominum Deum tuum,
* * dilige proxifium tuum.& vt impleres
hanc legem, venifti. Dixifti per legem:
3leuit. 19. Honora patrem & matrcm:& in Euan *
Deut. 5. gclio iubes vt parentes oderim ? Qu9;
nuc. 14. modo ſibi conueniuntiſta preceptº
24atth. 1 1 Sic mitis & humilis corde yefiifti? Nop.
poffum faluo pietatis iure odiffe patrês
cui debeo quòd creatus fum,nec mag*
Tob.4. longo decém menfium faftidi9 Pjf*
tusonera portantem, cui in abſolutiº
ne ម៉្លេះ in delatione plus taedii
eft.Quid dulcifsimi merétur filij, yt P*
terno excludantur amore , cum fitim”
pium mori nolle pro liberis? Qujd vxos |
senefa- carifsima quaedam vitae coheres,& 29* |
fortium communis naturæ ? Qujdfi*
sres ijfdem concreti vifceribus » atquº
- … . formati
 in Ρ/al.cχνiή.0ξί.αν. 435
d formati eodem naturæ hofpitio» in húc
£ vfum lucis emifsi?Oderim ergo pignora
& charitatis? [ta Euangelijlenitate rigo
■ rem præduræ legis fudæis infleâis, vt
A quorum lex condemnat iniurias, co
i rum tu in Euangelio tuo condemnes
: gratiam 3 Video iftiufmodi affertigni
me reſpondere non poſſe, ſed tu Do
: mine fefponde. Nec enim indiges , vt r . . ,
º excuſeris: qui non eguiſti, vt vinceres.
■ Refpondebit igitur: Ego ne condem
: no jietatem, qui odi iniquitatem? Ego
parentes praecipio non amandos, qui
3 inimicos fuadeó diligendos?Sed non le• Matth. ;.
队 觀 : Tempus amandi3& tempus odio Eccls. ;.
嘯 abendi; & tempus belli, & tempus paa
cis?De quo hoc dicit Ecclefiaftes?Nön
; ne de eo quod ratione temporis fiat,vt
à pie &amáre & odiffe pofsimus: vt quos
§ dilexeris, odiffe:& qüos oderis , amare
* conueniat? Non ego parentum infudi
odia pe&oribus filiorum,nec coniugum
ğ fuafi faftidia mentibus maritorum.Na
£ turam interroga quid exegerim , quae
; ytiq. austoris arbitrium genitali fingu- :4 - ?
larum neceſsitudinum teſtatur affectu.
; Amare parentes filios, lex naturæ eft: --

f maritos coniuges, lex diuina cft , quae Ge».,. ‫من‬

3 coniugij charitatem in naturam v£rtit, ..cor.?
# vt fiat vna caro, & vnus fpiritus. Dili- _ _

3 gere fratres, naturæ prærogatiua eft,

º 醬 eodem domicilio, diu 器點 aflue
f fccit adgratiam charitatis. Non ergo
| “. . . T 2. necefsi
 436 S.JAmbr.cnarratio
neceſsitudinum inteſtina bella mádaui,
fedillecebram fufpe&tam habui. An nő
essef.3. iure fufpeâam , cum ferpens ille calli
dus & aſtutus ad conſtruendas nequitie
fuæ artes, quo incorruptæ ac rudis na
turæ dote fundatum primogeniti Adä
labefa&aret affe&um, femineis magis
illecebris , quàm fuis commifit venenis?
r.Tim. v. Itaq. femina virú quem ferpens tentare
non aufus eft, cibo oris & vi amoris in
flexum , molli quadam concilia tricula
vxoriae fedulitatis affe&ione traduxit.
Et adhuc Eua liberos non habcbat ,
quorum gratia vti dulcis ad amorem,
ita facilis effet ad lapfum . Vt plurimos
a martyrij conſummatione ſaepe reuo
cauit? Deniq. faepe cognouimus , quo
niam quem formidolofa carnificü poma
pa non terruit, nec diuifi lateris fulcus
infregit, nec ardentes laminæ a trium
phalis fortitudinis rigore abducere poa
tuerunt , eum inter facra iam præmia
conſtitutum,vxor tenere ſobolis obla
tione miſerabilis, vnius lacrymae mi
indic. 16. feratione decepit. Sampfon captus eft
- er vxorem, numquid tu fortior ? Sa
3.reg. 11. lomon captus eft in vxore,numquid tu,
- fapientior? llle igitur cuius fapientia
totis celebratur fæculis , fa&us eft infi !
piens , quia nimium amauit vxorem.
Quid de fratribus dicam?Experta eft in
liberis & Prophet£ domus,déteftabilio
Fren. *7. rainimicioſcula, quam odia eſſe frater
Qâs
i.ſ
in pſal.cxviii.ott.xv. , 437
aa. Itaq.fratricidium pater quidem fle- 2. Reg's
uit, ſed magis eſt indignatus inceſtum.
: Deniq. licet parricidam , percußorem
tamen reuocabat inceſti,Tempus igitur Eccls. gi
amandi, tempus odio habendi: hoc eft,
tempus martyrij,quando ea quæ diuina
funt,omni charitati necefsitudinti prę
ferenda funt.Tempus belli, quo etiam
bellum pro Chrifti nomine perfidis pi
gnoribus inferamus, Tépus pacis, quia
in pace locus eius. Deniq.ipfe in Euan- Pfal.7$.
'gelio euidenter expofuit , qua ratione
hoftros debeamus odiffe , dicens: Qui Matth.ie
diligit patrem aut matrem plus quàm
me, non eft me dignus. Non dixit indi
: fedgnos
“j
eſſe qui parentes ſuos diligunt,
eos indignos ait, qui plus parentes
uàm Chriftum diligunt. Si enim idee
វ៉ែប៉ៃ parétibus,quia noftræ gene
rationis au£tores funt, quanto magis
Chriftum oportet amare, qui ipforüm
eft au&or parentü? Ifti dederunt quod
non poteítatis eft, fed minifterij fui:
Chriftus donat falutem, qui parentum
beneficia conferuat.Pulchre áutem di
xit:[Iniquos odio habui, legem autema
tuam dilexi:]quia fi legem amamus ,
odiffe debemus aduerfarios legis , qui
operibus fuis præcepta legis impugnât.
Græcus melius eos , & proprie nuncu
ႏိုင္ဆိုႏို့ αναρανόμικς. παράνομος ex
ex vocatur, quia extra Jegem eft. Hos
ergo odit qui in lege Chrifti eft, quia
T 3 legis
 438 S.JAmbr.enarratio
legis mandata non feruant.Non folum
enim qui legem nefcit,fcd ctiam ille qui
non agit fecundum legem, exors 1e -
Rem.2. gis eft, quia non auditores legis, fed fa
ĉtores legis iuftificabuntur... Redarguis
ne ipfe Dauid fi aliter intelligä. Qgo
modo iniquos homines oderat , qui
2. Rcg. 1 8 parricidam filium commendabat præ
iatoribus, ne eum aliquis occidéret?
2. Rºg. I • quiSaul regis mortem etiam vindicauit
in cum qui a fe nuntiauit occifum? Er
go non iniquos homines, fed iniquos
fermones oderat. Deniq.[iniquos , di
xit , odio habui;] non addidit,viros.
Deniq. cum dicat Iefus in Euangelio:
Matth.$. Diligjte inimicos vcftros:& dicat Apo
Rem. Iz, ftolus:Benedicite eos qui perſequuntur
vos,& nolite maledicere:quomodo ex
cufaretur ifte vir fubeuangelica viuens
difciplina , fi iniquos homines odiffet:
niſi intelligas quòd iniquitatem odio
habuit, nön eos qui etfi operentur ini
quitatem, poffenit tamen euangelica
' praedicatione conuerti ? Aut certe nifi
ita accipiamus, quia ficut ille 蠶 nora
honorat patrem, iniquus eft : idem ta
mé fecundü illud exofus patrem, quod
Luc. 14. fcriptum eft: Qui non odit patrem,aut
matrem , aut fratres , aut forores , aut
animam fuâ,nó poteft meus effè difeipu
lus; etiam laudabilis habetur: fic & ifte
qui iniquos odio habuit. Eodem naodo
& eos odcrat, quo patré præuaricanté,
- 3աt
 - ਾਂ
in pſal.cxviij.05.xv. , 439 --,

| aut animam fuam , præferens videlicet

vitæ huius fuauitati, gratiam Chrifti. - -
--

: Adiutor & fufceptor meus es 114,

tu, & in verbum tuum fperaui.
Adiutor & ſuſceptor.] Adiutor per
legem,fufceptor per Euangelium.Quos
lege adiuuit,in carne fufcepit, quia fcri :
ptum efi: Hic peccata noftra portat: & Eſtie.si.
ideo in verbum eius fperaui.Græcus ta
men i*%»*usa habet, quod eft fuper
£peraui: quod de eo dicitur qui femper
addit ad fperandum, & cum fperaucrit
aliquid, iterum fperat,& fpr proficit ,
extendens fe femper ad fuperiora , & Philip.3.
ea quæ præterijt obliuifcens. Pulchre
autem ait:[In verbum tuum fperaui;]
hoc eft, non in prophetas fperaui, non
in legem,fed[in verbum tuüm fperaui;]
hoc eft,in aduentum tuum, vt venias&
fufcipias peccatores, deli&a condones,
ouem laffâm tuis in cruce humeris bo- Luc. i;.,
nus paftor imponas. Si quis fperat in :
Chriftum,feparare £e debet a cónfortio
perfidorum.Ideoq. dicit : -
...*
Difcedite a me maligni,& fcru- „,.;
- - $e -

tabor mandata Dei mei. . º

Huius verficuli teftianonio fignifica-,

tur, quia vbi malignitas eft , ibi cufto- „,,.
dia mandatorum caeleftiū effe non pof
fit.In maleuolam enim animam nofiiha Sapiem. t.
trat fapientia . Et alibi : Quaerent mé Prou, i,
z : -- 4 mali, -
 446 S. Ambremarratio’
mali,& non inuenient. Simplicem mea>
*- tem ac defæcatü animü diligit Chriftus,
2.Cer. 6. nec poteft immaculate virtuti vllum
º cum maculofis con tubernium efe: fla
· gitia odit,refugit,a pernatur con tagia»
matt. ii. qui dicit: Difcite a fne quia mitis füm.
Malignos repellit, laborantes vocat.
Pfal.6.& Dicií illis Iefus:Difcedite a me omnes
.
Matth. 7. qui operamini iniquitaté. Iftis ait: Ve
iMatth. i 1 fiite ád me omnes qui laboratis & one•
rati eftis, Nő vtiq. malighitatementis,
fed infirmitate carnis onerati. Onerati,
inquam, alieni hereditate peccati, La
borantibus fubuenio,fraudulentis proa
deffe non debeo, ne pluribus noceant.
Hos poena compefcat, illos emendet
gratia. Malitia enim, fons peccati eft:
culpa infirmitatis eft lapfus. llli debeo
fubuenire, qui laborat: illü etiam odif*
' fe, qui decipit. Malas igitur operatio
nes repellit.Ná nifi ita accipias,videtur
, ....3 dicere: Difcedite a me quia müdus fum,
i**. 18. ' quia purus fum. Hoc Pharifæus dice
bat , & reprehenfus a Chrifto. eft , Non
ergo Propheta dicit, Mundus fum;fed,
r/al.3o. Cör mundum crea in me Deus. Ideoq.
relegato conſortio malignorum, quaſi
盟 ante permixtus illis fufcipi nó pof
t a Domino , dicit:
116. - Sufcipe me fecundum elóqui
, _ um tuum,&viuam:& non con
., ,., fundas me ab expe&atione mea.
* ...!; », ºr
 in Pſal.cxviijotºrv. 441
Si viuit qui in finu eft patriarchæ Lue. ig.
Abrahæ,vt ille Lazarus pauper;quáto
magis viuit qui fufcipitur a Chrifto ?
Qupmodo enim poteft nô in æternum
viuere, quem fempiterna vita fufcepit,
quem totum fibi Chriftus affumpfit,qui
totus verbi eft, cuius vita abfcödita eft Coloff. $.
in Chrifto Iefu? Sed ល្ហុ in finu Abrae Luc. 16.
Hæ fedet, fufceptus a Chrifto eft.Into
lerandæ autem praefumptionis videre
tur dicere Deo,[Sufcipe me:] nifi pro
miffum eius adiungeret:hoc eft, Vt hoe
auderemus,ipfe fecifti,tuo te chirogra
pho conuenimus , quoniá noftrum chi- Coloff. &
rographum futulifti. Nos fecimus chi
rographum mortis, tu fcripfifti chiro
graphum vitae. Ergo non confundas ab
expeétatione fua feruulum tuum , quia
in te £pero.Spes enim nó cõfundit.Et fi R,*.
tribulamur, patientiam ſubminiſtra, vt
ferre pofsimus: vt quia te expeáo, non
opprimar infirmitatibus , non fuccum
bam tentationibus, nó affiigar procel
lis, in quibus eft probanda patientia;vt
probatio cófequátur fpem, quae confir Ibid,
mat & roborat,quae non confundit.hoc
eft , Frangimur frequenter laboribus,
fatigamuriſed ſi ſpes deſit,cófundimur,
& tota mente turbamur. Sedefto, fint
aliqui duri ad labores ,firmi ad iniurias
perferendas:fi fpem auferas,non poteft
Perpetua effe Pitientia. Hpfa patientia
ύοί probatusfifides defit. cuius radi*
s fget
 44? S.JAmbr. emarratio
: . fpés eft. Quæ enim poteft probatio effe,
nifi pro Chrifti nomine vel incómoda
vel pericula vniuerfa fuftineas?Ideo fpes
eft fola quae noftrú non confundít affe
&tum. Vbi eft fpes, apoftolicum illud,
2.Cor. 7. Foris pugnæ,intus timores, nocere non
poffunt.Alia interpretatio habet:[Non
érubefcerc facias.]Nó erubefcet qui fpe
rat in Chriſti.Ideoq qui bene ſperat, di
Pſal.24. cit: In te confido, non erubeſcam, Et
bene ait, Confido. Robur enim fpei no
trae,& quaedam perátis auctoritas,con
fidentia eft. Spera igitur femper , & ne
a * mo te ab expectatione côfundit. Expe
&atio aoftra, vita æterna eft. Expe&a
tio noftra eft regnum Dei , angelorum
confortium,benediĉiiones funt ípirita
les. Spera quotidie . Finem ifta res non
habet, nefcit inducias. Spera etiam po
fitus in aduerfis.Si quis dicat tibi aliqua
forte neceſsitudini amiſsione percuſſo:
Iob. zz. Quid tibi prodeft iuftitia tua?tu tamen
fpera, non deficiat fides tua. Si quis die
cat tibi: Quid tibi quotidiana profuere
ieiunia3 quid caftitâs corporis, pudor
Iob. , ,. métis?Ecce ficut iniuftus & impius vula
neratus es : non deficiat fides tua . nam
etiá fi infirmus es, fidelis tamen follicia
tus eft pro te Chriftus.\)icit ad difcipu
Matth. 14 los: Date illis vos manducare, ne defi
- -ciant in via.Habes apoftolicum cibum,
·` manduca illum, & nón deficies.Illumi
Ante manduca, yt poftea venias ad cibü
- T. T Chri
 in Ρ/al.cχνίij.off.αν, 44ξ
Chrifti, ad cibum corporis Domiiiiëi,
ad epulas facramenti,ad illud poculum Pfalzz..*
quo fidelium inebriatur affe&üs, vt læ 6 .. . .
titiam induat de remiſsione peccati,cu
ras faeculi huius,metum mortis,follici
tudinesq. deponat. Hac ergo ebrietate
corpus nő titubat,fed refurgit: animus
non confunditur, fed confecratur.
Adiuua me, 8 ſaluus ero: & medi
tabor iuftificationes tuas femper.
第
Adiuua me.JQui fperat, præfumit iu
tº
uari.vbi autem adiumentü Dei, ibi cer
tum falutis auxilium. Supra dixit: Ad s."er II4
iutor & fufceptor meus es tu : hic iterü
iuuari petit,quaſi dicat:Sine ceſſatione
me adiuua. Non mihi fatis eft quod poe
: pofci , iterum peto vt faluus fiam. Hic
ñon magna,non vera eft falus:tunc fala ·
uus ero, cum fuero in ipfo paradifo , cü
viuere coepero inter elečtos tuos ange
Ios,cú laqueos terræ huius e．oSed Pſal.3c.
ne forte adiuti in necefsitatibus,poftea
in profperis pofiti negligamus, docet
nos immemores beneficiorú caeleftium
nequaquam effe debere,fed meditari iu•
ftificationes Domini,yt & cú boni opea
ris aliquid fecerimus, femper tamen ei :‫ یہ‬،‫* ہوا‬
noftra peccata fateamur. Hæc enim eft
iuftificatio Domini. Deni .Pharifaei nő Luc. 7.
iuftificauerunt Deum,qui baptizari bae
ptifne pgnitentiæ nolüerunt. Ergo ille
iuftificatur, கல்ஆ paenitºí deli- Efai2.43:
6 &orum.
 2.44 S.Ambr.enarratio
&orum. Quem enim pænitet, confite
Pfal.5o, tur,vt eft illud:Tibi foli peccaui,& ma
lum coram te feci , vt iuítificeris in fer
lwc. i8. monibus tuis. Ideoq. publicanus magis
iuftificatus exiuit e templo,quia Phari•
fæus fe iuftificabat, fuas iuftitias prædia
cando:publicanusauté iuſtificabat De
um, iniquitates proprias confitendo
Ergo qui meditatur iuftificationes, fem
pef humiliatur. Nó bodie humiliatur,
Matth. 1 ι & cras exaltatur, fed femper humilis
corde, & mitis affectu eſt. Plus eſt autê
Pfal. 1. femper, quàm die ac no&te , vel to
*
ta die:hoc enim fupra rempus eft. Ergo
vel inter angelos annumeratus dicas
*.stion, 3. oportet iuftificationes Dei {emper,&:
illam quâ adeptus es gloriam, non tuis
meritis arrogës, fed diuina: miferationi
a. Cat.4. femper adfcribas, ne tibi dicatur: Qujd
“habes quod nó accepifti?Si autem acce
pifti, quid gloriaris quafi nó acceperis?
Oinnis enim creatura quæcumq. bona
habct, accepit a Chrifto, qui tótius ef&
au&or creaturæ.
118. , Spreuifti omnes qui difcedunt a
iuftificationibus tuis, quia iniqua
cogitatio eoruin. _ _
Prea. 16. - Omnisfuperbusimmüdus efi în con
, ` fpe&u Dei,guia non poteft per fuperbiâ
fuatn mundare pcccata, qüi arröganti
£iritu coaceruât errorem.Ideoq. íper
trsa- ne uitur atq. defpicitur, quia defpe&ui 塔
~
 in Pſal.cxviij.05.xy. 44;
bet diuina mandata. Bene autem cælé
ftis feruatur prgrogatiua clemëtiæ,quia Io4s. 6.
nuliù repellit : fed quicumq. noluerint
eccata propria : diſccdût a
É. Deo noftro.Deniq. ille difcef
fit, qui peregre profe£tus , omne quod Luc. i ;.
acceperat a patre, fidei & gratiæ patri•
monium difsipauit. Et quia cum difcef
fiffèt pænituit,poftea eft regrcffus ad pa
trem, quem reliquerat tunc, cum pec
catum proprium nollet confiteri. Non
ergo interuallo locorum Deus relinqui Efaie. 39.
tur, fed prauitate morum, & deformi
tate geſtorum. Diſcedit a Domino, qui
fe elóngat ab eo,quemadmodum audi•
ta græfentia Dei Ädam latere cupiebat. Gemef;.
Sed diſcedensa Domino ſalutem habe
re non poterat, quoniam fcriptum eft:
Ecce qui elongant fe abs te, peribunt. Pſal.7ze
Vnufquifq igitur fuis ftudij§ fefe aut -

iungit aurfeparat.Deniq.quòd plerofq.

nec locoruum interuaila fecernant ,vel
finitima vel vicina conne&ant, indicio
sft quia funt pleriq. in corpore fiti qui
peregrinátur acorpore,& adfunt Deo, 2.Cer. $s
vt iHie qui dicente Deo:Quem mittam* Efàia.6.
refpgndit : Ecce eg9 , Audet & Paulus ,.car.$.
adeffe Deo, quia nihil in fe præter car•
nis materiá videbat eſſe corporeum.Exi
uit Cain a facie Dei, poftquam com- 6eա:Րկ
miffo Parricidio gerendam peccatorum
ſuerum paenitentian non putatit.Re6te
autem ait: [Sgrcuilúculpes qui
** &
":
- - -
 蠶 s.vambrenarratio
út aduftificationibus tuis.]vel vt alij:
-*.**** Ad nihilum deduxifti præuaricatores.
Non peccatores dixit,féd præuaricato
res. Nam quæ nobis fpes foret, quando
* xom. 3. omnes fub peccato fimus? Etiam illud
pulchre: Ad nihilum deduxifti omnes
ræuaricatores. Siue ille diues fit , ni
蠶 illi diuitiæ fuæ profunt: fiue hono
ratus, nihil dignitas: fiue potens , nihil
potentia. Sedaliud eft præuaricatorein
eſſe diſcedétem a iuſtificationibus Dei,
sº aliud præuaricatorem efle terræ. Illud.
grauius , hoc leuius. ldeoq. fuperiora
ne turbent, vide quid fubiecit his: *
119. Praeuaricatores æftimaui omnes
peccatores terræ : propterea dilexi
teftimonia tua femper.
Recte prçuaricator 豐體 diſce
-

dit a Domino. Deniq.Grecea difceden

do apoftata nominátur. Vnde &iIle:
Eccli. 19. Vinum & mulieres faciunt apoftatare.
Jauenda ergo incentiua & lenocinia
, deli&orum,fie in fcelus vergant.Praeua
., .« - - ricator auté Latine & tranfgreflor vo
... : catur, eo quòd a lege Domini tranfeat
,, . -,'. ad errorem, & tranfgrediatur mandata
Deut. io. cæleftia,cui di&um eft vt adhæreat Doà
mino Deo fuo.Adhæreto igitur indiui
----t--
duo femper
mom.8. … pofsit auelleräffe&u , ne terarum,
e. Si quid âb eo vis vlla
fi quid
intermiffum aduerfárius viderit, flatimi
£* immittit in pe&us & cor tuufi, vt te
*** T T laqueo
 in Pfal.cxviij.obf. xv. 44j -

laqueo teneat fuæ fraudis, & hoftilís · · · -

vinculo poteftatis innexus, a deuotio
ne retraharis.Sed non folus ille præua •
ricator eſt, qui poſthabita Eccleſia ad
cultus trâfgreditur idolorum,fed etiam
quicüq.legis mandata non feruat.Om- •
nis igitur peccator,præuarica tor. Vnde
illud: Omnis præuaricatio iuftam acci- Hebr. 2.
pit remunerationem. Nomen commu
ne,ſed diuerſa merita delićtorü,& pre
tia ergo diuerfa culparü.Quid fibi vult
quod ait,[Peccatores terre?]Sunt ergo
& cæli peccatores,ficut ille qui ait:Péca Lис. 15.
caui in cælum & coram te. Sunt qui die
cant, quia is qui cæleftia nó feruat ora
cula,praeuaricator et celi. Sed fue hoc,
fiue illud fit, e diuerfo vnum fignifica
mus peccatorem,alterum preuaricato
rem, quia minuit gratiam quam accepit
e caelo, quã Spiritus fanctus infudit: Ti
ue quia auis celi faétus, nó debes in ter
ram redire de celo. In cælum ergo pec
cas, fi cæli incola cęlum relinquas. Di
uerfitas igitur eft eorum.Alij peccato
res cæli , älij pcccatores terræ funt. In
matutinis,inquit, interficiebam omnes Pfal.ioo.
peccatores terræ. Quomodo vnus om
nes interficere poterat peccatores ter- -

rg3Sed fi confideres iuftú,cui nox præ- Rom. 1 3.

cefsit, dies appropinquauit: potes vi•.
dere quomodo exoriéte tibi fole iufti- Malach,4
tiae,de luce vigilans interficiasfomenta
omnia deli&orum, Vtinam
- - -
ಯಣ್ಣ: @属
. ...
-*
 448 S.JAmhr.énarratio
■phef.6. haec gratia , vt gladio fpiritali, qui e*
verbum Dei,abEcclefiâ Dominiincen
tiua vniuerfà pofsim abolere vitiorú,
& terrena auferre deliéta, quibus in fo
ueam quandá lubrici precipitamur erro
Pſal 1oo. ris, vt de ciuitate Dei expellatur iniqui
- tatis operator.Ciuitas Dei, Eccleſia eſt;
Coloſſ. 1. Eccleſia, corpus eſt Chriſti. Peccat in
Auc.i §., caelum , qui caeleftis ciuitatis iura con
taminat, & immaculati corporis violat
fančtitat&fuorű colluuione vitiorű.Et
/ vide ne forte fint qui cæli & terrae pec
Genef3. catores fint. Nam vtiq. Adá cú in para
difo effet, caeleftis erat: poft lapfum au
tem terrenus efl fa&us, & de paradifo
expulfus efl & eieétus. Vnde & Apofto
s.Cor. 15 lus ait:Primus homo de terra terrenus,
{ecundus homo dc caelo caeleftis. Abij•
ciatur ergo a nobis imago terreni,fufci
piatur imago cæleftis,nô fuco expreffà,
non ceris, nõ colortbus adumbratas fed
moribus,in qua Chriftus fe agnofcat.
rzo. Cófige clauisa timore tuo carnes
meas:a iudicijs enim tuis timui.
Qui diligit Domini teſtimonia, con
figit clauis carnes fuas , fciens quia ve
aam. 6, tùs homo fuus cü Chrifto confixus crue
ci, luxuriam deftruat carnis, ne cupidi
tates eius indomito feruore lafciuiant,
;.. , ne radix auaritiae ferpentibus fe fundat
radicibus.Cófige ergo clauis,& deftrue
lbidi fomenta peccati, moriatur in carne
~ : - - {{VM®
 in Pfalcxviii ofi.vv. 449
tua omnis illecebra deli&orum, libertae
tem vagandi cupiditas voluptatum cru
ci affixa non hábeat.Eft quidam clauus
fpiritalis qui patibulo crucis Dominicę
affigat has carnes.Etfortafle funt car
nes quædã animae , ficut corpus eft ani-,
mæ.Carnes animæ funt carnálescogita
tiones. Configat has carnes timor Do
mini & iudiciórum eius, & feruituti re 1. Cer-9.
digat Ouödfi carnes iftae reijciuat cla
uos diuini timoris, haud dubie dicitur:
Nó permanebit fpiritus meus in his ho
minibus,quoniam carnes ſunt.Niſi igi
കേു. -

tur affigantur cruci hae carnes, & con

figitur clauis a timore Domini,nò per
manebit in his fpiritus Dei. Sicut íunt
aculei timoris, quibus cöpungimur:ita
funt claui timoris, quibus coiifigimur.
qui compungitur,excitatur; qui confi
gitur,mortificatur,vt peccato deficiat, Ram.6.
Deo viuat. Vtfciamus auté clauos (pi
ritales eſſe, etiä ſtimuli ſpiritales ſunt,
de quibus fcriptum eft : Durum tibi eft Аći•9e
aduerfus ftimulum calcitrare. Hocfti *
mulo Paulus ſtimulatus ſurrexit e ter
ra,& fe leuauit,vt conuerfaretur in cç Philip. 3.
lo. Confixus eft clauis Apoftolus Thö
mas, vt diceret: Nifi videro in manibus Ioan,as.
eius fixuras clauorum,& mittam digitü
meum in locum clauorum. Claui erant
bonae cupiditates, claui crant, etfi non
perfeétæ fidei, tamen fidei incrementa . .
quaerentis, His configitur *醬 -

* "｡ -
Chri
 450 °S.Ambr.enarratio
Galat. 2. Chrifto cömoritur, vt cum Chrifto re
furgat. His configitur clauis, qui mor
3. Cor. 4. tificationé Domini Iefu in corpore fuo
portat.His clauis configitur, qui meree
Cant. 8. tur audire dicentem Iefum: Pone me vt
fignaculum in cor tuum, vt figillum in
brachium tuum,quia valida eft vt mors
- charitas,durus ficut inferi zelus. Infige
* , . 蠶 pe&ori tuo & cordi tuo hoc figna
Cu
ù crucifixi, infige & brachio tuó, vt
*am. 6. opera tua peccato mortua fint. Nihil
.;, . , , > in his criminis reuiuifcat , nihil erroris
- refurgat. Fortaffe hâc imaginem claui
nő folű timoris,fedetiá charitatis affi
C4wf.8. gunt , quia valida eft vt mors charitas,
-- urus ficut inferi zelus. Nô te ergo of
fendat duritia clauorü , quia eft duritia
charitatis: nec validus clauorú rigor,
. . . .” eft etiã charitas ficut mors.
1. Petr.4. haritas enim culpá & omnia peccata
` mortificat. Qharitas ficut mortis i&us
interimit.Deniq.morinuur flagitijs atq.
peccato, di Domini madata diligimus.
r.roan.4. Charitas eft Deus,charitas Dei verbum
hebr. 4. £ft,quod eft validí, & agutius omnigla
- dio åcutifšimo,vfq.ad diuifioné aniñae
ac fpiritus, artusq. & intima penetrans
cant. 8. medullarü , Eft durus ergo zelus chari
tatis, qui non cedat inferis, ci pro Dei
zelo vnuſquiſi.nec ſuis parcat.His clas
- uis charitátis cófigatur ánima nofra &
Cant.z. caro noftra,vt & ipfa dicat: Quia vul
--- aerata charitate ego fum. Habet
--. Cld •
 în Pfal.cxviii.ofi.xv. 4şi
clauü fuü charitas, habet gladiü fuum,
quo anima vulneratur. Felix qui hoc
gladio meruerit vulnerari. Hæc funt -

vulnera quæ ofculis prgferútur: vtilio- Proae, 17.

ra vulnera amici,quàm volitaria oſcue
la inimici. His nos vulneribus offerae
mus , quibus quicumq. mortuus fuerit,
morté videre nö poterit.Talis eorü e- Ioan.8.
rat mors, qui Dóminú fequebantur,de
quibus #ံိ Sunt aliqui de iftis ad- Matth.ng
ftantibus qui nó guftabüt morté,donec
videát filiü hominis venienté in regno , *•**
fuo. Merito Petrus non timebat hanc .
morté.Non timebat enim qui dicebat, Matth. x6
quia etfi oportuerit eú pro Chrifto mo -

ri,nö eum relinqueret aüt negaret.Tol

lamus ergo crucé Domini, qüae cöfigat
carnes noftras, peccatum déftruat. Eft
timor qui configit carnes, Nifi, inquit, Matth.1o
uis tulerit crucem fuam,& fecutus me
uerit, non eft me dignus. Ille enim di
gnus eft, qui habet Chrifti timorem, vt -

crucifigat omne carnale peccatü. Hüc Galat.8.

timorem fequitur charitás, quæ confe- Rom.6.
pulta cum Chrifto, non diüellatur a
Chrifto,moriaturin Chrifto, a umu
letur Chrifto , refurgat cum Chrifto.
Im otionarium decimum- ^
fextum enarratio.
9 - Ain.
А In littera decimafexta3cufus inter
pretatio eft,Oculus,fiue fons.culo
Q
 452. S.JAmbr.emarratio
culo vtimur videndi munere: fed vide- .
mus ea quæ complacent , & fæpe quae
-
difplicent:nec in éo oculi eft vel culpa,
, vel probitas, pro eorum qualitate quæ
vidérit.Oculi eft enim officium nuntia
re quæ viderit. Eft fane vel offenfa vel
gratia , fi aut dele£tetur fuauibus , aut
offendatur aduerſis. Ideo frequenter o
culus fuppliciorum dicitur, oculus ten
tationis,oculi hoedi,oculus vitulæ,ocu
lus generationis,aut fons generationis.
1oas. 3. J.egimus in Euangelio quia baptizabat
Ioånes in Aennofi.Aennon oculum ſup
liciorum interpretati funt Itaque ne
imo venit ad baptifmum,nifi qui defide•
rat fibi propria peccata dimitti, quo
rum ſupplicia corde prouido perhor
refcat. Itaq. licet oculus fuppliciorum
qicatur , pręuidentis eft tamen. fuppli•
Matth. 3. cia, non fuftinentis: licet baptifmium
pænitentiæ habeat aliquam dé fuppli
ciorum fufceptione tolerantiam.Õculi
eft vt intuendi officio fungatur,tuum
:
Mutth. g. £ft cauere quod videris. Deniq. & ocu•
lus tentationis dicitur,quia per oculum
rrow. 7. fæpe tentamur. Oculus meretricis, la
queus amatoris.Sed oculus nihil deline
* quit. Ideoq: Saluatoris fententia plena
matth. ;. iuftitiæ eft,dicentis: Qg) viderit mulie
rem ad concupifcendum eam, iam adul
terauit eam in corde fuo. Non dixit,
Qui viderit mulierem, fed,ad concupi
feendum viderit.Oculū abfoluit, men
$Goa
.
 in Pſal.cxviii.ott.rvj. 453
tem ligauit.N6 dixit, Adulterauit eárá
in oculo, fed in corde. In oculo vifus
eft, in corde peccatum.Oculus hoedi ad Matth.2$
finiftram eft:quòd ea quæ dextera funt,
peccator videre non pofsit.Sanétus au
tem dicit:Prouidebam Dominú in com Pſal. 15. -

fpeétu meo femper, quoniam a dexteris

eft mihi, ne commouear. Et Petro fan
&o Apoftolo ,cum tota no&e nihil ce
pißet, vt legimus in Euangelio, a Sal Поли. т.
uatore di&ü eft: Mitte in畿 terá par
tem nauigij retia, Itaq. fretus impera
tis cçleftibus,mifit retia,& plurimú pia
fciü congregauit.In finiftrahox erat,in
dextera diuini {ermonis claritudo ful
gebat diurna.Eft & oculus vitulæ:quod
æque ad peccatores refertur: quia ficut
iugi loro vitule, ita peccatores attra Eſaie.5.
huntiniquitates,non dirumpentes neq.
abfcindentes proprium, fed`longo trä
hentes fune peccátum. Indomita enim
vitula fero manfuefcit , & trahit lora,
non fufcipit, quia impatiens eft tenédi:
& quo diutius traxerit, eo amplius im
Peditur.Oculus quoq.generationis,aut
fons generationis dicitur, quia ex ocu
lorum confpeétu, aut bona aut aduerfa
generantur.Vidifti mulieris pulchritu Pre*, 6,
dinem , laudafti artificis opus,venufta
tem naturæ: generatio fidei,deuotionis
eft partus. Contentus fuifti formæ de
core, non cenſus ambitione, ſumpſiſti
in vxorcm,genuit filios liberalioris gra
T TTT tiae;
 454 S. Ambr.énarratio
tiæ : oculus tibi fuit generatio profpè
rorú. Contemplatus es facrá puellam ,
* prefsit oculos tuos auguftæ reuerentia
e caftitatis:prgdicafti Dominü Iefum,qui
Sapiem• 4. fenilé dediffèt in adolefcentula aetâte
grauitaté, immaculatamq. vitam inter
infirmas tâ lubricae huius carnis illece
bras humanis infudiffet affećtibus, ocu
lus tibi fa&us fons bonorum e(t. Vidifti
Eſaie.Io poſſeſsiones pupillori, non ad inuaden
dum,fed ad tuendum : & Paternis inge•
muiſti viſceribus ſi quid aduertiſti demi
noris cömodis eſſe neglectum, repuliſti
eü qui fines eius volebat inuadere,iudi
Efaia. 1. cafti pupillo : oculus tuus fons tibi fuit
& origo iuftiti£ . Iudicafti viduæ. Sicut
enim mala drachma,nó eft drachma : fic
* malù iudiciú, non vtiq. iudiciú. Iudi
Hiere, » i cafti ergo ficut iuftus & bonus iudex.
Vidiſti vſurpatoré improbû, qui mari
tali auxilio deftitutâ,fuam prædã puta
ret: iniquitatem non paſſuses, attuliſti
indefenfae opem : quo adiuta præfidio ,
inoffenfa opera caftitatis exercuit, nec
auxilium quærere maritale cöpulfa eft.
sßia.1. dicit tibi Dgminus:Venite difputemus,
quia iudicafti viduam, oculus tuus fons
gratiæ tibi fa&us eft. Vidifti nudum
robi. 2. corpus inopis iacere defun&i, non præ
Lwc. io. terifti,vt ille qui exponitur in Euangea
lio , facerdos atq. leuita : fed continuo
miferatus,ſepulturæ te folatijs tradidie
8i:generauit tibi oculus materiâ redem
Ptio
 in Pal.cavii.ofi.xvj. 45 ;
ptionis. Contra,fi afpiciens agrum pu
pilli vineis confitum, lætum ſegetibus,
hemoribus vmbrofis, aut fluuijs decur
rentibus , aut fontibus fcaturientibus,
aut riparum herbofis amoenum toris,&
auaritiæ facibus accéfus tranftulifti pâ Prew, 22.
trum limites , atq. in poffefsionem in*
defenfam improbus irrúifti:oculus tuus . . . . . . ."
tibi mortis perpetuæ accrba generauit.
Vicinæ viduæ iura temerafti , coegifti
eam, quæ aut doloré fuum aut pudoré
fecretis claufa parietibus fouere debe
ret,profilire in publicum,inuerecüdius
quàm iniuſtius litigare:oculus tuus par
tus iniquitatis eft醬 . Vidifti inopế
ſuperbo oculo,& inſatiabili corde, des Pfal. Ioo.
pexiti precé pauperis : & qué miferari
debueras,cum fatidio praeterijfti: ocu
lus tuus fons tibi fuit & origo peccati.
Ideoq. oculi tui non lupi oculi fint, & EXech.2z
inſidiantes ad praedam, ſed ſicut ſpon
fæ dicitur: Oculi tui ftagna in Efebon, Cant, 7.
in portis filiae multorů :ñares tuae ficut
turris Libani. Stagna in Efebon quid
eft , nifi in cogitationibus rationabilia
bus abundantia,quæ eft in portis Eccle
ſiae, cui merito defertur multitudo do
&rinæ? Filia enim multorum, plurima
rum doçtrinarü pofteritas cft,cuius na
res odor eſt ſacrificiorum floribus om
nibus praeftans.Qujd enim Chrifti odo 2. Cor. *.
re ſublimius,qui aboleuit turis fragran
tiam?Oculus crgo ifte prouideat quæ fu
- - - * tura
 4;6 s. Ambrenarratio
tura funt:& fiaduerfa imminere preui
deeit , fletu lacryinisq. emollire ac mi
tigare non definat. Ideo Hieremias in
captiuitate gentis Iudae pofitus, futurâ
Þræuidés perpetuæ captiuitatis ærum
nam,quấ perhdiae pretiọtudeorũ popu
lus habebat exoluere, dicebat in Three
rem. ■• nis fub hac eadâ littera:fn hoc ego fleo,
oculi mei caligauerüt a fletu,quia elon
gauit a me qui ne conſolabatur. Non
igitur abductum fe efïè de terris fuis do
lebat, fed a Chrifto populü relinquen*
dum,confolationemq, future vite cere
nebat aipiffam. Haec eft vere doléda ca
ptiuitas, quæ æternae fpei libertate prie
** uata videbatur. 'Alio quoq. loco fub
hac eadem littera repetiüit in Threnis,
Ibid. dicens: Fecit Dominus quae cogitauit,
confummauit verbum fuum quod mam
dauit a diebus antiquis.Deftruxit, & nő
pepercit,& lætificauit fuper te inimicũ,
& exaltauit cornu tribulantis te.Non
ne euidenter futurum iudicium Chrifti
annütiatur,ficut in Pfalmo quoq. præ
fenti declarari certum eft*Oculus ergo
præuideat quae futura funt, & ea aut
profufione ìacrymarú, aut erroris cor
restione detorqueat. Deniq. Hieremias
fiebat,quia mafâ caufam impiæ plebisfu
A£. 3. . fceperat , quæ perfidiæ pertinacia pro
priü negabat au&oré, Dauid auté pro
hetico fpiritu iudiciü præuidens Chri
#. » in quo nemo innocens periclitabi
- --- - ------- turs
 in Pfal.cxviii.oti.xvj. 4,7 -
tur, nemo fceleratus eludet , bona fre
tus confcientia dicit : -

' Feci iudicium & iuftitiam: ne tra- 12r.

das menocentibus me.
Non quaſi glorioſus ac inſolens ſe ip
fe laudát,cú vtiq. peritus legis,alteriüs
magis quàm proprio ore vnumquemq. Pron. 37.
Jaudandum efíe non ignoraret. Non · 2 · · * "
inquä prędicatoris iaétantia eft hic vlla
virtutű,fed vitae innocentis affertio iu- - *****
re praefumpta,ne dignus gftimaretur qui . . . . .
propter grauia peccata a Domino relin ..…. **.
queretur,& nocentium poteftati trade- -

retur.Defentio eft igitur,non arrogan-., .\ • • •

tia, quando non excellentia aliquâhos- . • t .«.^
horis aſſumitur, ſed formidabilisérüna
}; Deniq. Petrus hoc gendre , , $.s
efenfionis vtitur, dicens: Ecce nos re• Mattb. 1,
1iquirhus omnia,& fecuti fumus te:quid
ergo erit nobis?In quo fi di$ti arrogan
tis decóler aliquis næuus fuiffer,nô tan•
tum gratiæ de Domini Saluatoris. fefi
tentia retuliſſet, vt non ſolum minime
fubdendus ipfe iudicio, fed etiam iudi
caturus de aliorum méritis ipfe nuntia- Ibid. ' :
retur.Neq,enim in iudicio,fi quis inno
centiæ fuæ tuendæ gratia quid feciffet
aperiret,ad iaétantiàm potius quàm ad
defenſioné cauſe dićtum eſtimaretur, platorate
Aliud eft digná*pr*mio dicere, aliud logia só.
indigné iniüria. Et tamen ille ipfe phi- gatis, $
loföphiæ {ùmmius,vt aiunt yiiagiiter, $jî3''*'
- 1.de Ora
*** - 4 V Cuſſl ΚΟΚ&ο
 458 $4.4mbr.énarratio
cum accufaretur,interrogatus qua tan
dem poena fe digaum putaret,refpödif
fe fertur, vt in Prytaneo publicó quo
tidie conuiuio fufcíperetur. Ille hono
rem vfurpauit , hicærumnam deprecá
tu£ eft: ille gloriam, arrogauit , hic hu
militatem feruauit.Nam quæ maior effe
... .,,, , , humilitas potcft, quàm vt confcius fibi
1.Cor. 5• iudicij& iuftitiç referuatæ ,tradi pote
flati diaboli vereatur? Hominem fe eße
Ephef.6. cognouit , impar fibi bellum aduerfum
Gemef.5. fpiritalia nequitiæ in cgleftibus;raptum
sapien. 4. Enoch efíe,ne malitia ñutaret coreius;
Genef9. Noe inebriatum, Lot incetatum, fa
Gemef. 19. cerdotem primum ipfum Aaron cü Ma
Num. iz. ria fororetentatü,lepre maculis aíper
fam Mariam primum , poft abfolutam;
Exod, 4° HMoyfen paeneinternecatum,nifi in cir
« * '*'* cumcifione filij,& eiufmodi fanguinis
fufione Sephora mulier eius omne ab eo
periculum depuliffet. His igitur cómo•
initus exemplis nequaquam fe fortitu
dini fuar credit:fed cauta humilitate di
uinü fibi precádo adfcifcit auxilium,pe
tens ne tradatur nocentibus. Scit enim
P. Iean. 1 • auctoremeſſe principem mundi omniù
delićtorum. Ipfe indiuiduos proximorű
irará ſtimulis excitatis ſcindit affectus,
ipfe flammä accendit libidinis,ipfe ado
lét auaritiæ cupiditates:vt quo plus ra•
uerimus seo amplius requiramus: ipfe
ggerit & ; fomenta luxu
siæ, ipß odia exafperat,& immodicæ
---> w ftudia
 in Pſal.cxviii.6.xvj. 459
ftudia ambitionis inflammat. Quod %i
tium blandú in exordio,feuumin pro
ceffu, nec fraterna germanitatis Potuit ‫م‬4feneG *
contemplatione reuocari. Quurh enim
dolet fibi gratiæ cæleftis ambitor fra
trem eſſe Prelatum,de ſacrificio proceſ
fit ad Parricidium. Au&orem igitur in
continentiæ diabolum effe Äpoftolus
docet: Ne tentet vos, inquiens,ſatanas 1. Cor.7.
propter incontinentiam vcftram.Incen * a
toré quoq.auaritiae ipfum effe legimus,
dicente Paulo: Qui volunt diuités fieri, 1.Tim. 6.
incidunt in tentationem & in laqueuní
diaboli. Et alibi : Mortificate membra Coloſ. 3.
vcftra quae funt fuper terram,{ornica
tionem, immunditiam, libidinem,con
cqPifcentiam malam, & auaritiam,quae
eft idololatria. In his enim diaboli $ol
kantatem facimus,& exequimur potè.
ftatem,qui per carnis iftiu$ defideiiain.
centiuum fuæ fraudis operatur.Quem.
gumq.ergo in vitiorum fuorum pofler.
fione refererit , tamquam obnoxiario
iuri vindicabit. Aduiterium qui facit,
luxuriam exercet, aliena diripit,portio
diaboli eft: pudicüs autem &tofitinens
& mifericofs,Chrifti portio eß. Chriſti 2s Cor, 6.
ergo feruum fibi non poteft vindicare,
nifi forte lapfum in vitia deprehéderit:
£ectug, quidem vindicat, féd tamquam
£gum fibi tradi Poftulat.Ideo ergo'dici:
Dauid:[Feci iudicium & iuftitiam:]non
vt arroget, ſed excuſet; ne quaſi pecca,
- V 2 tor
--
 46o S.J.”hr.enarratio
tor deferatura Chrifto. Exemplo fit no
bis Apoftolica le&io, quam ob ré vnuf
1. Cor. 5. quifq. tradatur. Illú enim qui vxorem
-

patris habuit,quia fic operatus eft,tra

didit fatanæ Apoftolus.'Non ergo effet
traditus, nifi opera feciffet diabóli.Vn
de nó immerito recufàt Propheta nocë
tibus tradi, qui allegat nö diaboli ope
- . * ra fe feciffe, fed Chrifti. Dofninus enim
dicit: Iudicate pupillo,& iufìificate vi
1Jaia • duá.Hoc eft ergo:[3eci iudiciú & iufti
tiá;] in iudicio nőcőternpfi pauperem,
nó opprefsi viduâ, períbná diuitis non
• recepi, in omnibus operibus iuftitiâ fer
uaui. Iudicij finis iuftitia eft. In altero
veritatis cuftodia, in altero fruótus eft
aequitatis:vtraq. tamen non priuata vir
tus, fed publica. Ná immaculatú cor
pus a virili permixtione feruare, & pal
fná caftimonię limofo in corpore wfq.ad
angelorū conuerſationé cuſtodia inte
gritatis euehere, vtilitas priuata, laus
ublica eft. Frugi effe ac modeftum, &
醬 parcitatis tenere méfuram,pro
-
batur a pluribus, fed fibi foli proficit.
Fortitudo in prælijseminet,inotio fri
- ,--
-* ** * get:cuius opus in tempore neceffàrium,
in voto a duerſum. Maluntenim homi
nes non pughare, quàm vincere. Sola
iuftitia eft quæ omnibus téporibus alijs
potius nata quàm fibi , quotidiano vfu
& fruétu, publico fuo damno alienas cu
ftodit vtilitates, quæ nihil habeat vti
- lita
 in ಗ್ಬ 461
3 litatis,& plurimum laudis. -Hanc igitur
Propheta pra tendit ad fui meriti com
mendatiofié,dicés:[Feci iudiciü & iufti
tiâ, ne tradas me nöcentibus me.] Vbi
iufíitia,ibi mifericordia. Mifericórdia a Tobiæ.4.
pcccato liberat.Quomodo erg9 Pecca
toribus tradoi? Siifiile illud in Cäticis:
Exui tunicâ mcâ,quomodo induâ eam? Cant. $.
Laui pedes meos, quomodo inquinabo
eos?Exui tunicâ péccatoris, velamenq.
terreni:cur quaſi peccator atq.terrenus Rom. 3.
adiudicor? Laui pedes meos,ne qua de
]i&i fors poffet ádhærere veftigio: cur
das in me delinquétibus poteftatem?
Sufcipe feruum tuum in bono; 1. v.
non calumnientur me ſuperbi.
> Quafi iudicij& iuftitiæ fibi confcius,
au&oritate prophctica progreditur, vt
feruü Domini fe dicere nó reformidet.
Seruus enim Domini nihil debet alienis.
Pretiofa hæc feruitus , quæ virtutum
conftat expenfis.Cur autem timeat no
<centibus tradi, aperit euidenter, quia
calumniatores funt,qui oderint verita
tem, impugnent innocentiam, quia fu
Perbi funt. Qualis enim aduerfum fer
„üulos Dei poteft fuperbus effe , qui ad- _..
uerfus Deûm fe exáltat,& dicit: In cæ- Efaie. t4*
lum afcendam , fuper fidera cçli ponam
{edem mcam, ಘೀ in monte excelſo,
fuper montes altos quifunt ad Aquil9
nem :afkendam fuper nubes, & cro fi
*- - V 3. mi lis
 462 S.JA mbr. emarratio
milis altifsimo? Quid igitur mirum , fi
grauare homines poteft, qui peruicaci
fpiritu nec Deo cédit? Quomodo men
furam veritatis,& fidem in hominé fere
• uabit, qui facrilego impudentiq. men
dacio qmnipotenti fe Domino adæquá
dum effe promittit? Quomode non ca
ibid.
lumniatur fingulos,qui totam irritauit
terram, concüfsit reges, pofuit vniuere
fum orbé defertum, & ciuitates deftru
.
xit,eos qui in abduétione erant nó fol
uit ? Caucamus ergo ne muros animae
noftræ deftruat, nc propugnacula no
Ilid. ſtræ mentis diruat,ne ſuper ſidera thro
num fuum ponat. Ponit fuper fidera,
quádoeleétű decipit,quádoiuftű circű
flil p. 2. ücnit, cuius operâ elucét ficut flellæ in
caelo. Nône & Iudas proditor inter cete
Matub. 5. ros audiebat: Vos eftis lux můdi? Nône
diabolus lumé eius extinxit ? Quinetiâ
quos nó potueritcircumuenire,calum
miatur, inuidés regnic?leftis gloriá: vt
-quos illecebris fuis a Chrifto nö potuit
ſeparare, eoscalinijs ſuis debiti hono
ris frustu fraudare conetur. Fugiamus
ergo malos calüniatores , qui peccatü
operátur in nobis : & ipfi nóbis calum•
nias infestiſsima accuſatione cóponűt,
. . id quod ipfi fecerint arguétes.Ecce ma•
nus Domiini parata cft, que te fugienté
ab aduerfarijs tueatur ac protegat.Phä
Exod. 14. rao te in patribus tenebat fuperöus,im
amitis ; fugifti ab co , fufcepit te maaus
--- s w Dov
 inpfal.cxviii. oti, xvj. 463 .
Domini,& de periculis liberauit. Noß Exed. 1 5
dimififſet te ់ nifi tu ad Dominú -

«8fugiffes.Dicebat Pharao : Dominum Exod. 3. .

Ì€fcíò,&
fuperbus?Ifrael nö dimitto.Vides
Merito ergo fufceptusquàm
in bo
nó eft,qui malú fugit. Non Patitur ***
go Deus in malo nós efe,fufcipitinbo
| 5o:nec patitur fuos calünijs fubiacere.
| || Oculi mei defeceruntin falutare 123.
tuum,& in eloquium iuftitiæ tuæ.
Oculi mei defecerunt.]Qui funt ifti
oculi confidera,
ciunt, qui in Chriftum
dum eius præftolátur defi
aduentum.
Animæ videlicet oculi , non corporis»
tota fidei intentione defixi, In eo enim
quem diligimus, totis oculis, occupa
mur, nec quidquam aliud videre dele
etat.Non poteít hoc dicere niß qui à . .
mtidanis fóllicitudinibus& fæcularibus
voluptatibus intentioné omné fuæ mé
tis aüertit. Ná quomodo hoc dicit qui
theatralibus ludibrijs occupatur? Sedil
le hoc dicit,qui fupfa &ixif:Auerte ocu $•?er. 37
los meos ne videânt vanitatem : "Qui
autem funt oculi qui deficiunt:in elo*
quiô Dei, nifi oculiinterioris hominis,
obtutusq. anime, qui tenduntur vt viº - t
deant Dei verbum, & nitnia intentione ·
& expectatione deficit in ſalutare Dei,
defe&tum fui patientes,vtafumåt gu
verbi eft? Et quia eloquiü Dei plerofq;
mouere potefi, ideo áddidit:[Elgquiá
* *, V 4 iuftitiaes
 464 S.JAmbr.emarratio
- iuftiti*,Jvt mouere nő debeat. Moue
semef* 5. re autem poterat,quia fcriptum eft:Ma
. .. " ior feruiet minori.Ná nifi′ad myfteriñ
F<t<b,2o ?ççipias,naturar iniuria cf. Et dedi vôI
- $is,Præcepta non bona.Ergo Deus ma
*ſ".45 la dat pracepta? Etego Dominus. Een
ans mala. Sed & de præceptis ficfolui
fur » quia infirmis non dare debuit per
fººta precepta, qua ſuſtinere non poſe
Matth. 19 fent. Quando audiret Iudaeus: Dimitte
Qmnia tua, & fequere me? Quando au
Matth, 1o diret Iudæus: Qgi non tulerit crucem,
fùam ,& fecutus me fuerit, non eft ms
gignus 3 Sed hæc perfeétio$a præcepta
Buangelioreferuata funt. Et mala non
fecl*. 39. £reavit Deus,fed hgc que videntur no
bis auftera,verbera;mór§&huiufmodi
alia • quæ Propter emendationem præ
i.Tim. 1. fcripta funt nóxiorum, Iuftis enim non
siexpofita fediniutis. Nam fi noxij
-

nihil timerent, innocentes 蠶

time{cgtent. Qgj£unt igitur, iiti óculi
qui deficiunt in ſalutare Dei? Diximus
* * * *•; 9culum fuppliciorum efIè,qui præuidés
futura fupplicia peccatorum,gerendam
annuntiat pænitentiam. Demonßrauis
醬 diçens;
Luc. 3. eneratio,viperarum, quis oftendit vos
bis fugere abira ventura : Façite erge
digno*p*nitentig.Adbaptifnű
oannis veniebat , qui habebat óculum
fuPPliciorum: ad Cfirifli autem baptif
‫ «ن‬۰ ‫دهانههای‬ oculus
 in pſal.cxviii.oft.xvi. 46;
oculus eft qué Dominicae pafsionis vm -

bra tuetur & protegit. Aliud ergo Ae- Pfal.16.

non , aliud Ain. In Aetion baptizatur Ioan. ;. .
cófcius grauium deliétorum:qui autem -

purum óculum habet,gratiam fufcipit

piritalem . Et imperfectae fortade ani
nìg oculus fuppliçiorum cft , perfeétæ
auté oculus grätiarú eft purior atq. ſin
cerior, qui ſignificatur hac littera, ad
quam iufti forina dirigitur: quia imper
fecta peccati tantummodo iudicium de
clinare defiderat,perfe&a vero meritum
regni cæleftis acquirere. Praefumimus
tamenºquôd vtrumq. oculum vna ania,
una habeat, & oculum fupphiciorum,&
oculum gratiæ: læuum oculum fuppli
ciorum , dexterum gratiæ : quia non a
primo homines poffünt effe perfe&i,fed
per proceffum virtutis afcetidunt.Ante Pfät.8g.
igitur vnaqugq. anima quafi ad baptif
mum Ioannis venit, vt praemittat pæ
nitentiá delistorum,& in proceffu pau
latim, vbi peccata fua defleuerit,fpiri
tali abluta baptifmate, Chrifti accipit
facramentum. Vnde videtur & in Caa
ticis canticorum Ecclefia prædicari,cui Cant.4.
dicitur: Cor meü cepifti fóror mea fpon .• '
£a,cor meum cepifti vno ab oculis tuis: ,
vt ifte oculus gratiæ fit, qui Chriftifi :
bi pleniorem acquiſiuerit charitatem
Pleriq. tamen hoc loco accipiunt duos
«oculos Ecclefiæ : vnum qui myftica vi
«ìct,alterum qui moralia:eo quòd fan- ;
* --> V $ Cta
 466 S.JAmbr.cnarratio
cta Eccleſia non ſolti moralium teneat
difciplinam, fed etiam cæleftis doceat
. ſecreta myſterij. Vnde dictum eft de ea:
ibid. Oculi tuificut columbæ,extra tacitur.
nitatem tuam. quòd & fpiritaliter vi
Eccls.3. deat;& nouerit tempus tacendi, & tem
Efaie.3o. pus loquendi, vt in tempore fermonem
fuum proferat, ne importunitate loqué
di peccatum pofsit incurrere.Habe ergo
oculos columbę ad fimulitudinem Chri
cast. 5. £ti, quia de ipfo le&tum eft: Oculi tui fi
«ut Columbæ,fuper abundantiam aqua
rum lotæ in laάe,fcdcntcs fuper pleni
tudinem. Baptizat in laéte Dominus,
id eft, in fincéritate. Et ifti funt qui ve
1. Petr.2. se baptizanturin la te, qui ſine dolo
credunt, & puram £dem deferunt , im
maculatam induunt gratiam.ldeo can
Capt. 6. dida fºonſa aſcendit ad Chriſtã,4nia in
laéte baptizata eft.Ideo mirátur eâ vir
Cant. £.-tutcs,dicétcs:Que eft hæc quae afcendit
Cauti, j.-dealbata3 Ante páululà diccbat : Nigra
-£um; nunc dealbata cernitur , & afcen
:dit ad calum : & innixa Dciverbo,alta
• iam penctrat. Nec immerito illic aquas
v zum abundátia,vbi Christus, vnde riens
rfan 41. humana replerics Piat. Has fitit aqu*
noaa.4. £eruus,quas cum bibtrit, fięire nó pof
-fit. Has aquas fitit Prophcta cum dicit:
Pfal.6z. Sitiuit in te anima mea.Sedet ergo Chri
ftus fuper abundantiam aquarum,& fu
-pcr plenitudinem.Et idco qui baptizat
‫ متصها‬. ‫ هلاوة م‬:t iomncs
Et nos ci dc d
plenitu
-
* - . - -
dine
 in Τ/al.ενxiή.oti.άνή, , 467
dine eius accepimus. Vnde &ócolusſup
pliciorum non alienus eft ab Ecclefia,
quia etfi baptizabat Ioánes in Aenon, Iean. -
baptizabat iuxta Salim,vbi erat aqua
rü abundãtia, & duodecim fontes. Hos
fontes habet Ecclefia, hoc eft , in ve
teri teftamento duodecim patriarchas, Gen. 49.
Matt. IQ•
in nouo duodecim Apoftolos. Ideoq.
dictum eſt: In eccleſijs benedicite Do Pſal.67
minum Deum de fontibus Ifrael. His
fontibus ante perfunditur quicumque
myfteria facrofanćta confequitur. Iftř
enim fontes ex æterno fonte manan
tes, tot oorbe fluxerunt. Vbi iſti fon
tes, ibi afcenfo animarum. Deniq. Sa
lim interpretatifunt, Ipfumafcenden
tem.Iile enim vere afcefidit,qui propria
peccata deponit. Hoc igitur verbo pu
rificatoriæ fančtificationisvfus expri
mitur. Vnde etiá bene in Canticis Chri Cant.4,
ftus dicit ad Ecclefiam: Dentes tui ficut లలో 6.
grex tonfarum , quae afcenderunt a la
tacro , quæ omnes geminos creant, &
infœcunda non eft in eis. Qupd fpecie
de capris dicitur, myftice autem de Ec
elefiæ grege. Nec vilia tibi videantur
ifta animalia. Denique audi quæ de his
fanétus loquatur fpiritus: Capillamen Ibid.
tum tuum vt grex caprarum,quae reue•
late funt a mõnte Grlaad. Dentes tui
vt grex tonfarum, quæ afcenderunt de
lauacro. Vides quôd in altis grex ifte
pafcitur,audax iii monte.Itaq;vbi alijs
* * *-7. V 6. Præci
 468 | ~ S.JAmbr. enarratio
præcipitia,ibi capris nullű periculű:vbi
alijs periculü, ibi gregis hüius alimen
tü,ibi cibus dulcior,ibi fru&us ele&ior.
Virgil. Spećtantura Paftoribus fuis dumofade
cclog. i. rupe pendêtes: vbiluporü incurſus eſſe
non poflunt, vbi fœcúndæ arbores frua.
•, &ü integrü fubminiftrant.Cernere licet
vberi la&e diftentas,fuper teneram fo
bolem materna pietate follicitas. Ideo
elegit eas Spiritus fan&us quibus coetü
venerabilis Ecclefiæ compàraret.Et vt
蠶 Capillamentum, verbi
eft altitudo ,& eminentia quædam iu
Eccl. 2. ſtarum animarum, quoniam ſenſus ſa
piétis in capite eius.In altitudine enim
cogitationis humane certum eft cffe fa
pientiam: & quemadmodum tondentur
capræ vt fuperflua deponant; ita etiam
tonfarum animarum gregem, hoc eta
multarum animarü virtutcs habet {an
&a Eccl£fia,in quogrege nihil pofsis ina
fenfibile reperire, nihil fuperßuü: quo
niam fides fapientes fecit, fpiritalis aua
tem gratia ab omni រ៉ែ labe
mundauit. Merito igitür, reuelatæ funt
Сant.4. animæ iuftorü,& reüelatæ a monte Ga
laad,hoc eft, a träfmigrationc tcfimo
nij,co quodafynagoga adEcclefiáte
ſtimonia celeſte migrauit. In hoc itaq.
montenafcitur thymiama,refina,& cea
Gen, 37. teri odores, quos negotiatores illi Iß.
maelita, vt habes in primo libro teſta
menti veteris, deferebant. Hqsodores
•* : * ~ * habeť
 in Pſal.cxviii.off.xyj. 469
habet Ecclefia,quos mercatores ex gem
tibus congregati, fide & deuotione ve
xerunt. Itaq. ficut capre bonis refeëtæ
cibis,8 ſolis calore vernantes,lauantur
in flumine; & exultantes mundæ furgüt
de flumine , ita animæ iuftorum afcen
dunt ab fpiritali lauacro.Iftae funt vere
quæ geminos creant, in quibus non eft Cant-4.
infoecunditas aliqua virtutum , fterili
tas vlla meritorum. Bene geminos cre
ant,quia cógeminant fenfus fuos.Vnde
habes in Prouerbijs fcriptum: Et tu fcri Prow. zz.
be hæc tibi tripliciter , in confilium &
in cognitionem.Triplice premiſt ſcria
ptionem, & duo ſubdidit, conſilium,&
cognitionem, Sed cognitio gemina eft:
vna incorporaliü , altera corporalium. _
Diximus de fœcúditate,dicamus de dem
tibus. Nam & nauigantes plerique , &
properantes itinere terreno, vbi vide
íint fpeciofum aliquem locum,delc&a•
tionis gratia demorantur,pafcunt ocu•
los, animumq alleuant, necmora vlla
commcandi putatur , {ed gratia. Ita &
nobis pulcherrimos dentes iuftarü ani
:marum confiderare, cordi eft. Docuit
enim fcriptura pulcherrirnos détes cffe
iuftorum,dicens fecundum litterä qui
dem de patriarcha Iuda, fpiritaliterau -

itcm de Chrifto; Hilares oculi eius a vi- Genef. 4?

„no,& dentes fuper lac, In quo nó vtiq.
carnis humane officia,fed diuinæ gratig
munera prædicauit,Docet igitur exem-, : : :
i -- **** R ‫ولطالما‬
 470 S. Ambr.enarratia -

plum,dentes non effe pretereundos,vbi

de oculis differimus.Qui funt igitur iu
ſtarum détes animarum, niſi qui infor
mem ac durum accipientes cibum , vel
frigidum plerumque, vel fupra modum
calentem: nunc comminuunt, nunc fo*
uent, nunc temperant , prout qualitas
fuerit alimentorum?Dura comminuüt,
ne afperitas litteræ in veteri teftamen
to,& fecularis intellectus rigor, nifi fue
rit ſpiritali dente ſolutus, vitalia ipſa
interclufis ciborum fa!utariü meatibus,
& gulam quandam animae incuriofa eda
citate fuffocet. Par eft igitur vt diuidas
primnm,fi folida tibi videtur cfca quæ
fumitur,& diftinguas eam: atq.emolli
tam fine noxa aliqua animæ in omnia
eius membra natufali diuifione tranf
fundas, vt vitalem fuccü omne eius cor
pus epaletur. Nihil cadauerofum, nihil
Pſal. 13. imortuum ore tuo fumas,ne dicatur:Se
pulchrum patens eft guttur corum:
fed viuum haurias verbü,vt in tuæ men
tis vifceribus pofsit operari. Hi dentes
Cemef. 49 fuper faccádidiores, qaia dentes iufto
1.Cor. o. rum funt. Deniq. cum omnes in Moyfe
baptizati in nube & in mari patres no
ftri fuerint, non otiofe tamen fcriptum
Ibid. eft, quia omnes eandem efcam fpiritalé
* . manducauerunt,& omnes eundem potú
fpiritalem biberunt: vt iftis fanStorum
dentibus maior quidam fulgor accede
z*ed. 15. ret , quos poßtianfitum iííaris Rubri
* * Marrhæì
 în Pfal.cxviii.oti.xvj. 47 i
Marrhæi fontis amaritudine per ligni * ** *
gratiâ temperata, agnoſcimus eſſe mun- :

datos:deinde duodécim fontium potu, Num. 26.

poftremo petræ ſpiritalem vndam vo
mentis irriguo. Petra enim erat Chri- 1.Cor. 1o
ftus - Vnde & manna manducauerunt, Exod. I ý•
vt toties abluti manducarent panem,vt Pfal.77.
fcriptum eft, angelorum . Nunc quoq. -

in Euâgelij myfterijs recognofcis bapti . . ."

zatcs hicet tóto corpore, poftea tamë i.Cor. 11.
eſca ſpiritali potuq. mundari. Merito
ergo Dauid & oculös interiores purifi
catos,& dentes tamquã illuminatos fpi
ritalium dentiü candore, fermone pro- -

fert, dicens: Feci iudicium & iuftitiam. §.5»er, txg

IJlc cft verus dentium fulgor, vbi bene
fibi confcie métis refonat canora con
fefsio. l)le mundus oculus,quem pecca- .
torti grauium trabes nulla depreferit:
quem purgamentorum leuium feftuca Matth. 7.
nulla tnrbauerit. Ifte oculus iuftitiae
defecit in verbü iuftitie.Qui enim Chri 2.Cor. 6.
fio adhaeret, vnus eft fpiritûs. Et Balaá
pctebat vt anima fua déficeret in animis Num. 2. 3.
iuſtorum ; ideft,vt proprij obliuifoere
*ur erroris:quod fuüm erat,deponeret: - - -

quod juftitiæ & æquitatis, afìumeret. * * * i

Sed progrediamur ad cetera. . .

Facci ſeruo tuo ſecundi miſeri 124

cordiã tuá,&iutitias tuas doceme,
• Praeftruxit viam,& commendationiã
ſuz increméta praſumpſit, Supra pepe
*… ." - fcits
 473 , S.JAmbr.enarratio
f.ver. 121 fcit, ne nocentibus traderetur, iterum*
CP 22 - petit vt ſuſciperetur in bono, ne calü
-
- -
.* niarentur ei fuperbi : hoc eft , non de
clino iudicium,fed caluncniam perfido
rum. Illi enim iudicare nefciüt, calum
niari ſciunt. Ad te confugio, qui no
- fti reprgfentare iudiciú.Etbene fióvult
calumniatoribus tradi.Multa enim fob
Iøb. 2. paffus eft iuftus poftquam traditus eß
nocéti. Sed difficile fuit illud & grande
certamen,quod nifi Iob nimia patientia
haud facile quifquá fuperare potuiflet:
& tamen ille non totus eft traditus, fed
meliore exceptus eft portione, qui di
3.ver. 121 cit: Non tradas me. quæ maiora funt,
comprehendit. Plus autem in anima,
quàm in carne fumus. Iuftis enim dici
Rom.8. tur : Vos autem non eftis in carne, fed
in fpiritu. Tradi ergo animâ fua recu-*
Pfal.38. fat , qui corpore ficut aranea tabefce
at. Hoc igitur loco maiore quodá fa
miliaritatis vſu potiora preſumens,aitt
[Fac cum feruo tuo fecündum miferi
cordiâ tuam,& iuftitias tuas doce me.]
Mifericordiam fibi deferri pofcit, iufti
tias doceri.Alibi quoque, hoc eft in po
Pſal. 142. fterioribus,habcs hüc fenfum: Et ne in
tres in iudicium cum feruo tuo. Etenim
noßrorum confcij peccatorum, miferie
cordiam magis petére Dei noftri quàm
iuftitiam implorare debemus. Alijs ve
niam largitur, alijs examen impertit.
Qg£fpes hominibuscertandiapud eum
v. --- - - - - quem
ſ in Pſal.cxviii.68.xvi. 473
quem occulta
peccata n9n fallunt,quem
non poffunt? Ideoq. fcienslatere
eius . ..; t J w

potentiam , qui hominem non timeret,

ait: Tibi foli'peccaui. Non poteft hoc Pfal.3o.
iuftus negare, quia nemo fine peccato: Iob. ι4•
non poteft rex, quia etfi leges in pote
ftate habet, vt impune ង៉ុណ្ណ »Deo
tamen fubditus eft qui nulli debet : im
mo plus ipfe debet,cui plus commifium Lwc. iv,
eft.Hoc ergo dicit: [Fac cum feruo tuo
fecüdum mifericordiâ tuam:] quia etfi
quid boni feci, plura debeo quâm fer
uus. Non vno faéto feruus abfoluitur,
quia nemo feruum habens arantem aut Luc.17.
cumbe: fcd dicitm ,illi,
duespafccnte dicit illi :quod
Para Tranfi , re- , '.' .;• '
cenem,
& præcinge te , & minißra mihi. Num
- quid gratiam habct feruo fi fecit quod -

impcratum eft ci ? Ergo & quum feceri

mùs quod nobis impératum eft,non fta• . . .
tim nos exaltare debemus,fed magis hu t

miliare: quia non ftatim fi.aliquid feci- ;. :

mus, impleuimus omnia feruitutis ob
fequia.Qujs tanta naturæ munera,vitae
falutisq. feruate diuina beneficia digno s
pofsit æquare feruitio?Quis poteft fol- -

' uere quód accepit?Ideoq.fciéns omnia,

mifericQrdiâ petit potiüs quàm excufa ..
*ioné:©\yoniã,inqùit, nó iuñificabitur P/«• 1424
in-confpe&u tuo omnis homo viuens.
Seruus tuus fum ego: da mihi ,.;.
intellectum,vi ſcià teſtimonia tua. E a
‫همهٔ مه‬ D&
 $474 S.JAmbr.enarratio
Efaie. 11. ' Da mihi intelle&um.]Intelle&us fpi
'ritale munus eft : & ideo quod Dei efi,
a Domino poſtulatur. Nec quaſi extra
- neus poſcit,qui ſeruù ſe cofitetur. Bene
1*. 12. ait:[Seruus tuus fum.]Seruus enim vo
luntatem domini fui facit. Seruus quæ
rit ſeruitutis ſtipendia, remunerationé
non fperat. Seruus Domini non poteß
Aom.6, idem éffe feruus peccati:& ideo ifitelle
6tum fibi dari 醬 pofsit cohibere
peccatum.Habebat quidé intelle&um,
fed vt redundare fibi crederet, wberio
rem inquirit. Eft auté & intelicitus na
•, turæ, & eft intelle&us non bonus. Ideo
rro», 13. & Salomon ait : Intelle&us autem bo
nus dat gratiam. Nam fi omnis intelle
&us bonus efiet, non opus fuiffet addi
tamento Iure ergo gratiam Demini fui
quaerit. aliter enim fcire non poteft fé
creta Domini, nifi intelle&usfpiritalis
munus acceperit. Habes hoc in Hiere
Hiere. 11. mia: Notum mihi fac Domine. Et fcio,
quia nifi Deus notü fecerit hominibus,
myſterium ſuum ſcire non poſſumus.
16. Tempus fàciendi Domine: dif
fipauerunt legem tuam iniqui.
scclt. 3;. ' Bene ait tépus
р faciendi effe. Eft enim
-

* tépus tacendi,& tempus loquendi.Sed

loquendi tempus adüenit , ac per hoc
- Dominici aduëtus tempus eßo iam me
morat:vt quia legis fa&a eft pręuarica- '
Aerosios tio , veniaț finis egis, & conſummatie
* -º eiusa
.
ſ
în Pfalcxviii.off.xvi. , 475
eius , & plenitudo Dominus Iefus , qui
donet hominibus vniuerfa deli&a: & a•
bolito chirographo debitorum sabfol- Colag. ‫مع‬
uat omnes & liberet peccatores. Tépus
eſt faciendi, vt fi ingraueſcente agritu
dinis alicuius incómodo, curras ad me
dicum,vt citius veniat,ne poftea fubue•
nire non pofsit.Medicus enim tunc ame
*
plius defideratur,quum grauis incubue
rit egritudo languenti.Ergo cũ videat
in fpiritu Propheta præuaricationes po
puli,luxuriam,delicias, dolos, fraudes,
auaritiam,temulentiam, quafi pro no
:
bis interueniat,currit ad Chriftü, quem
folű tantis fciebat fubuenire poffe pec
catis: vrget vt veniat , nec patitur fieri
.moras.{Tempus,inquit,faciendi Domi•
ne3]hoceft,vt pro nobis crucem afcene
das, mortem fubeas. Totus in periculâ
vltimum mundus vrgetur, veni vt tol
las peccatum mundi. Veniat vita mo- Ioan.t.
rientibus,veniat refurre&io iam fepul- loam. ii
$
tis. Fa&um tuum fubueniat , quoniam
nec tua præcepta prodeffe potuerunt.
In lege praeceptú eft, in Euangelio my
...t
fterium. Cæcüs omnis populüs propri
um nó videbat au&orem. Claudus erat
mundus, & titubante veftigio fidei flu
&uabat . Non erat qui malagma impo- /i..
neret, neq. oleù neq. alligaturam.Om
ne patrimonium fuum in medicos ero-Luc, 8,
auerat mulier illa euangelica,fpeciem
abens eốgregationis humana,qua bat
ſ
coi
 -476 : S.JAmbr.emarratio
sbat ex gentibus, cui ncc fluentem ſan
guinem, & inueteratæ paßionis letale
. ~ , profluuium poterant fæculi huius me
dici reftringére. Principis populi pofte
.ritas interierat, & omnis occidcrat eius
hereditas . Videns hæc propheta, dicit
ad Chriftü:[Tempus faciendi Domine.]
„Non iubendi, inquit, fed faciendi:quia
Pſaie. 63. non legatus,neq. nuntius,fed Dominus
* T {aluaturus erat populum fuum . Et ille
quidcm tempus fciebat ,& non diffcre
Efaie.45. bat:& nos nefciebamus quo melius tem
pore fubueniret:& iam venit,& abijt,&
Matth. 24 iterü vult venire,& tempus nefcire.Aut
- fortaffe vult a nobis admoneri,vult row
gari:immo fi rogatus fuerit,& ante tem
M4rc. I I. 慧 venit,& venit ad ficulneam, & ante
oram venit,vt dicit ad matré. Illa ro
gabat pro nobis, illa feftinabat, dicens:
foam. z. Vinum nó habent,fili, Refpondit ei Ie
. . . fus:Quid mihi & tibi eft, mulier? Non- •
„ . , dú vcnit hora mea. Et mater quæ fcie
Ibid. bat eius affe&tum,dicit miniftris:Quod
cumq.dixerit vobis, facite. Iefus quoq.
qui horam fuam veniffe negauerat,fecit
Eccls. 3. quod ante differebat.Qmnia Deus tem
jore fecit. Qujdquid facit , non eft ex
-tra tempus:ſed totum opportunum eſt
· · · quod fecerit,& mihi tempore fuo adue
nit. Omne enim tempus opportunü fa
, lutis,nihil præproperum pro falute pe
riclitantiuih: fed volebat expe&are ád- !
huc fynagogæ correéìionem; ideo anta
------ - tÇIA•
 in pſal.cxviii.oft.xvi. -

sempus ad ficulneam venit: fioc eft, çj- Marc. ■ ■•

to Iudais venit, opportune gétibus. Ci
to venit perituris,commode credituris.
" - -- - ze - - -- - * -

Propter hoc dilexi mandata tua 1,7.

fuper aurum & topazion. , , , ,
flex annuntiatrix Chrifli eft: præce- Galat. z.
pta ergo legis fpem futurorum bonorü
deferunt. Mandatum cft enim Domini: , .**
attende tibi, ne derelinquas leuité per Deut. 12•
omne tempus quod vixeris fuper terrã.
€Quis eft ifte leuites? Intelligis fi confi
deres qui fit. ille qui venit `miniftrare, Matth. zo
qui facerdos eft in æternü.Aliud mãda Pfal. io9.
tum audi:Cuftodi menfem nouorum,& Deut. i 6.
facies pafcha Domftio Deo tuo. Et in
fra:In loco quern elegeritDominus Dc- Ibid.
us tuus inuocari nömen fuú, ibi oc
cidas pafcha vefpere ad occafum folis Exod. 12.
in tempore quo exifii de Aegypto. Er- . • -*•-*
go mandata Dci habent futúræ redem- •
ptionis indicia, refurreétionis infignia: - - -
ideofiaperįaurum & topazion mêmo
rat fibiieffè dilc&a. Qgid enim falute
gratius, refurre&ione pretiofius3 Vel
quia quae ftultafunt mufidi Chriftus ele 1. Cor. i.
git,vt quoniam per fapientiam mundus
non cognouit Deum, perftultitiâ præ
dicationis falutem afferret credentibus;
ideo ait : Super fapientiam operationis
cæleftis, & mundanæ conftitutionis,&
ſuper ornamenta ſolis & lunæ, ſtella
rumq, pretiofa monilia 56ilexi obau
-- - -- diene
 478 S.Jambr.emarratio
diétiam Dominice pafsionis.Plus enim
redimendo mihi cótulit, quàm creãdo.
Tunc enim fine fenfu natus fum , nunc
cum voluntate faluatus. Sed non hoc
quicumq. dicit:[Dilexi mandata tua fu
per aurum & topazion.]Non dicit aua
rus, qui auro incubat, diuitijs inhiat,
ornamenta dcfidcrat; fed ille dicit,qui
Afl. 3. 體 dicere : Aurum & argentum non
abeo,quoniam non requiro, quoniam
nihil mihi aurü prodeft:præceptum au
-
tem & mandatú caelete me redemit. Di
* *
* ximus continentiam fenfus,nunc de to•
pazio lapide exprimamus hiſtoriam.De
quo inuenimus fcriptum in hiftoria Xe•
nocratis,qui ſcripſit quaſi lithoſnom6,
nafci eum vel inueniri circa Thebaidis
ciuitatem Alabaftrum, vel Topazion, !
vt aliqui putant: vnde & nominatus eft
Miniasli*. ab eo locô in quo gignitur. Sunt auté
37.nat.hif, qui putauerunt infulam nuncupari To
cap.8. pazion, ad quã appulfos Troglodytas,
òrta fubita cómotione maritima, quòd
nauium wfum nō haberent,reuertı ne
quiuiffe. Deinde plurimo immorantes
tempore, in infula inueniffe lapidem,&
dele&atos colore eius repetiffe domum,
& Arabibus negotiatoribus adueniéti*
bus vendidiffe;âb illis emifTe Philonem,
& ad matrem Ptolemæi {ecundi, cui no
men erat Berenice, ab ipfo effe perlatüt
illam autem quamuis fegalibus orna
mentis abundarct,fupra modum tamen
colo
 in Tſal.cxviš.0ét.xvi. 479
colore eius ftupefactam , elaboraffe, v£
diutius fpecies tam pretiofi lapidis non
lateret: ideoq. ftudio eius quæfitum la
pidem,in vfus frequétiores veniffe. Di*
;imus quomodo innotuerit topazion
lapis, nunc exprefsius dc eius | quali
tate dicamus. Duorum colorum eft in
hoc lapide »pävus, hoc eft,qugdam té*
perata permixtio. rfaroend às & chry:
íoáeron , fimilis chryfoprafo, fecundú
vtrumq. velut quafdam `extendens co
lorum figuras , & plenius quidem a pe
ritis fertur extendere. Eft áutem pary
chrus, & fatis purus,& chryfochrus,&
pinguis , refplendenti fimilis , maxime
cum ſolis ſplendorepercutitur. Eſt etiä
pulcherrimus & mirábilis fuper omnes
chryfoprafos magnitudine, vt dixi,vfu
蠶 Natura huiufmodi, vt fi po
ire & leuigare eum velis,afperetur ma *
is , vfu minuitur. Eft autem quodam
genitali opere natura euglyphus, hoc
eſt,bene figurabilis,8 ſummo ſtudio di
gnus habetur. Difficile inuenitur,& re
pertus infignitur:raro tamen in vfu ho
minum eft, quafi is quem diues regina
mirata fit. Sed iâ ficut Troglodytæ illi
quafi pretio fug máfionis lápide inuen
to repetierunt domum: ita & nos emo
lumento moræ huius recepto redeamus
tô vnde diuertimus.Nec par eft nos ore
namentis regijs diutius fèrmonis noftri
quædam admouere brachia, cum habea
Rall S
 486 s.vambrenarratio
mus in manibus crucem Chrifti , quara
admonet Propheta fuper aurum & to
pazion praeferendâ,quae ab omni errore
eulpaq. reuocat & corrigit. Quis enim
iuſtori non ambiat Chriſti in morte ſo
latiſ,in reſurre&ione conſortium?Quis
non refle&at gradum,quando audit fibi
fuperiora omnia peccata donari ? Hoc
enim pleriq. ad cönuerfionis ftudiü re
uocari nolebant,quòd delictorum fuo
rum confcij nullam fpem veniae praefu
merêt & Ecclefię quátofanśtiora prę
eepta, tanto ſine venia putaréteſſe pee
cata. Ideoq. ait o&auo verfieulo : * * *
128. Propterea ad omnia mandata tua
corrigebar, omncm viam iniuftam
odio habui. - -

Merito corrigebatur, quoniam dili

I.Petr. 4. gebat. Charitas enim operit multitudi
nem peccatorum. Vide quanta operiat,
t.Cor. 13 quanta corrigat. Charitas pattêns eft,
benigna eft.Charitas non emulatur,nő
agit pcrperam,non inflatur,non eft am
bitiofa,non quaerit quae fua funt, n6 ir
ritatur,nó cogitat malum , non gaudet
fuper iniquitäte, cógaudet auté verita
ti. Omniá fuffert, omnia credit, omnia
fperat,omnia fuflinet:charitas numquá
Ibid. excidit. In inferioribus tria perfe&a po
fuit,fpem, fidem, charitatem, maiorem
autem dixit charitatem : & re&e. Cha
ritas enim omnia fperat, omnia credit.
* - - - Cum
 in Pſal.cxviii.off.xvi. 481
Cú igitur fpes & fides in charitate fint,
nó eft dubium quòd maior charitas fit.
Et bene ſibi reſpondit Propheta. Su
praenim dixit:Lex Domini irreprehen- Pfal.18.
fibilis, conuertens animam. Si lex ani
má cóuertit,vtiq.qui diligit, legis dile
&oreſt.Deinde in hoc ipſo céteſimo de
cimoo&tauo Pfalmo primo pofuit:BeatiS.wer.r.
| immaculati in via,qui ambulant in lege
Domini. Si immaculatus eft is qui in le
e Deiambulat, vtiq conuertitur, qui
iligit Dei legem. Ergo fi lcx inmacu
t latum facit,recte charitas multitudinem I.Petr.4.
operit pec$3$grü, quia plenitudo legis Rom. i §.
charitas eft.[Omnem, inquit, viam in
iuftâ odio habui.]Si is qui præcepta iu- : ...,
] ftitiæ diligit, facit illa qùæ diligit: vtiq.
is qui odit iniquitatem ,non fàcit quod
exofus eft.Nec immerito ad omniaprg
' cepta Domini corrigitur , qui omhein
viam odit iniquitatis. Nam nifi omné
wiá iniquitatis oderis , nó potcs in om
nibus praeceptis Dei corrigi. Poteſt e
pim fieri vt aliquis fe temperet a crude
litatis horrore;lubrico támen deceptus
amore meretricis, & ſemitas incontinen
tiæ iuucnilisingreßus, impreffum femel
non queat reuocare veftigium. Multos
enim vitia blandiora decipiüt, econtra
auertit a fe plurimos triftis & nimiü fc
uera crudelitas.Sed iuuentus ad amoré
liberior, ad lapſum incautior, ad infir- -
mitatem fragilior, ad correctionemdu
X rior
 482 S.JAmbr.enarratio
rior eft. Alius fe reftringit a luxu , fed
auaritiæ cupiditate raptâtur. Plerumq.
enim peccata huiufmodi funt, vt fi af
terum declines,incurras alterum:& na
turæ vfus adiuuat infirmitatem.Odis tu
luxuriã quafi frugi, fed frugalitatisftu
dio habendi cupiditas frequenter irre
pit. Auaritiæ ipfi rapina eft fubdita. Et
quäto tolerabilius eſt ခ္ယုပ္အဖ္ရန္ profun
dere,quàm aliena diripere?Sunt qui mo
tuentes aliquid proprio minuere de cen
fu,etiam inopi fumptum negent,& mi
fericordiam detrimentum putent.Sunt
體 degenerem vitantes ignobilitatem,
abro f:cularis ambitionis agitentur,
Aatth. 1 1 & ficut quaffatæ arüdines huc atq.illuc
fefantur incerti.Sunt etiã qui dum ma
iorum fuorum ftatum fequuntur,veluti
digna conuerfatione contenti, ne erro
res quidem patrios exiftimét declinan
dos;wt fide inutandam perfidiam nó ar
bitrentur:cum in melius mutare propo
fitum non leuitas,{ed virtus:neq.culpa,
fed gratia fit.Alius Circenfibus ludis,
atq. theatralibus follicitatus voluptae
tibus , aut ceteris vanitatibus occupa
tus, ecclefiâ non frequentat: aliü rüris
quieta deleâant, eaq. caufa ad ecclefiá
rarus acceffus eft. Itaq. diuerfo vfu in
eundem indeuotionis errorem vterque
concurrit.Sed qui omnem viam iniqui
tatis odit , ad vniuerfa corrigitur & e
médatur. Et bene poſtuit, LViam iniquie
- * tatus.]
 έη Ρ/al.ιανιή.οδί.ανή. 483
tatis.jfile enim facilius iniquitaté de
clinat,qui vias eius non fuerit ingreffus.
Im otfomarium xv 11.enarratio.
B. Phe.
He littera decimafeptima,Latine fi•
gnificat,Erraui; fiue, Os aperui. Mee
rito ha:clacrymabilis feries Pfalmi fub
ie&a eft huic litteræ : Refpice in me,& ї.»er., 3
miferere mei,& non dominetur mei om ---

nis iniquitas . Faciem tuam illumina

fuper feruum tuum:vt ei qui erat in vm Efaie. 9.
brâ mortis populo, cæleftis mifericor
diae lumen oriretur; adueniret Chriftus
remifsio peccatorum,captiuorü redem Efaie 6:
ptio, fubfidium laborantium. Sed quia
venire tardius defiderãtibus videbatur: * * *

Exitus,inquit;aquarum tranfierunt o 7, wer.1;

culi mei.In Hieremiæ quoq.Threnis la
crymabilior feries fub hac littera eft:
Expandit, inquit, Sion manus fuas, n6 Thren. I
eft qui confoletur eam. Dignam remu
nerationem recipit,vt quæ expandenté Efaie, 65
manus audire neglexit, & fub alas eius Matt. 2. 3
fuccedere ; ipfa poftea expanderet ma- ;
nus, & conſolantem inuenire non poſ
fet . Nam etfi antel aduentum Domini
Hieremias captiuitatem Iudaeorā a Ba
bylonijs illatam deflere videatur,tamé
prophetico fpiritu iftam magis captiui
tatem præuidens , qua eos ifiteiligibilis ,
Babylonius in perpetui erroris vincla
coniecit,& domefticae virtutis extorres
is Х г. de

*
 484 S. JAmbr.énarratio
de ſtatu paternæ deuotionis eliminans,
longaq.afficiés peregrinationis exilio,
miferabili dolore deplorat.Nulla enim
atria verior quàmTfides: qug eos &ui
Epheſz. 醬 erant, prope effe fecit,& aduenas
atq. peregrinos ciuitatis fuperne, iure
ibid. cofinéxuit, ficut fcriptum eft:Ergo iam
non eßis aduenę atq. 醬 eſtis
, , , , ciues fanctorum,& domefici Dei Alibi
- quoq. Hieremias dicit fub hac littcra:
Threm. 2. Âpcruerunt in te os fuü omnes inimici
tui, ſibilauerunt & fremuerunt denti
bus,& dixerunt: Deglutiuimus eam.ve
rumtamen hæc eft dies quá fperabamus,
inuenimus eam, vidimus. Et hic ficut
Judaeorum populus os aperuit in Chri
Pſal.21. ftum,queinadmodum in vigefimoprimo
, Pſalmo decius paſsione legiſti, quòd a
pcruerunt os fuü maledicentes: dignæ
fortem remunerationis agnofcis,vtipfi
ab inimicis fuis talia fuftinerent,freme
ret in eos dentibus intelligibilis ifte pec
1.Petr. 3. cator diabolus, ficut lco fugiens,& re
quirens quem deuoraret. Ifti igitur nó
pfal.123. dixerunt: Benedi&us Dominus qui non
dedit nos in capturam dentibus eorum;
quia fperandum de Domino non puta
uierunt. Ergo excidium eorum diabolus
quod præfúmebat inuenit. Deglutiuit
eos, quoniâ deerat paſtor offenſus, qui
Amos.3. extraheret de ore leonis cruta ouis,aut
auris cartilaginem.fequi noluerunt,au
dire noluerunt:ideo decedente paſtore,
-
veftigia
 in pſal.cxviii.oft.xvij. 4°s
veftigia eorum atq. aures fuis faucibus • *' * *
leo dccupauit: quia faciem facerdotum
non receperunt,& nobilibus mifericor
diam non dederunt ; vt Hieremias fub Thren. 4.
hac littera dicit in Threnis. Quj erant ' * •****
nobiles,nifi qui non obfcuram hancvi
-tam, fed in lumine fan&itatis egerunt?
Et omnibus quidem mifericordiâ inopi- \.

-bus iure debétur, fed maior quædam có

ex diuitibus atq. nobilibus in vltimum
ftatum atq.egeftatis necefsitatem ali
quos ærumna deiecit,miferationis puk
£at affe&us. Hieremias ergo Hebiliter fa
tis, vtpote qui perpetuæ áculeo mortis •* ^ •i
deploraret amiſſos: Dauid vero mode- - -
rate, quaſi 盟
obreptionem doleret er
roris,remediú nó děfperaret corrc&io- -

nis,vt contrifłaretur, nó abforbcretur. *•Cºr• *,

Deniq, cófirmatus ſobrietate pæniten
tiae,& fpe venie prouocatus,fic coepit. *

Mirabilia teftimonia tua,propte 129. '

rea fcrutata eft ea anima mea.
Moralis oratio,vt quoniam eum pu•
«leret erroris,Deum tamen propriae rnie
ferationis teftimonijs conueniret. Hoc
eft dicere: Ego in exordio fermonis lo- Prou. 18.
' quens mea peccata , non audeo leuare Luc.18.
dculos meos ad te Deum viuum, fcd tu *
IDomine me ad fperandam veniam,tan
tarum indulgétiárum titulis prouocafti.
IMirabilia teſtimonia tua..]Cú in Abra
bam collapfu incuriæiuuenilis offenfus
* ** * X 3 C$} \
 486 S.JAmby.emarratio
Genef. 1 a es3dum vt Chaldaeorú errores, patrumq.
cognationem relinqueret,euocatú vir
tutis exercitijs erudifti : cum Hebraeo
_ . .;-, ** rum populum a paternae ftudio nobili
#xed. 13. tatis auerfum,& viles efcas Aegypti fu
per diuina mumera praeferenteñ,ñó fo
um folidatis Rubri maris flu&ibus libe
rafti, verumetiam eum triumphis plu
rimis euexifti ad gloriam,& vberis'tere
ræ poffeſsione donasti ad quietem. Te
fotus fecuritate deferuit: te bellorum
acerbitate depreffusinuocauit;& vt ine
iurias tuas obliuiſcereris, emeruit. Te
Iofs,5. Iefus Naue ducé fibicæleftis militiæ ve
iudic. 6. niffe cognouit. Te populus triúphator
vt Madian ſibi dominaretur, offenderat:
Jude, 8, te vt Madian vinceretur,orauit.Tibiin
I. Kg. 15. Saul rege nó obtéperauit, vt de eo alies
nigenæ triùpharét. Tibi Dauid praeeüte
». Reg. 8. feruiuit,vt de alienigenis vi&oriâ repor
&, Reg.14 taret: Ego quoq;Paftor inalignü feci, &
** ‘ c6fèfsiönépècéâtiºveniá repôrtaui. Pul
cherrithus itáq.verficulus ad martyrij
cohortationé.Deniq prophetica anima
fic profecit in melius,dü mirabile credit
Dei teftimoniú:&quia credidit,diligéti
indagine requifiuit. Profe&um quæris?
agnofce ex his verficulis qui fequütur.
*3o. Manifeftatio fermonum tuorum
illuminat me;& intellectü dat par
uulis. , , ,,,! . . . .. . . ." . .

- In Euangelio, cum mitteret difcipu

- -
t *.
്. Q8
 în Pfil.cviii.oti.xvij, 487
los fuos Ioannes ad Dominum Iefum, Matth.tr r

dicebat: Tu es qui véturus es, an alium

expe&amus? Rcfpondit Iefus cæcos vi
dere, claudos ambulare, audire furdos.
Hoc enim aduentus fui teftimoniü fore, w

er Eſaiam prophetam fignificauerat. Eſaie. 3*

aec ergo quæ annuntiauit per prophe*
tas, in Éuangelio manifeftauit: & quod
ipfe locutus eft per prophetas,in Euan
gelio ipfe compleuit. Ipfius ergo ferrno
Érat propheticus fermò,ficut habes fcri ..
pturi: Audi cælum, & percipe auribus Efai*. t.
terra, quoniam Dominus locutus eft.
Intelleétus ergo datus eft etiam his qui
perfectam fapientian non haberent,dü -

muti loquuntur, mortui refufcitantur. Mtttb. 1 t

His enim fignis intelle&ü eft ab ijs qui
rudes erant,& adhuc quafi in cunabulis
fidei conftituti, vt erät populus natio
num , ipfum veniffe qui expe&abatur.
IIluminat igitur fidei claritáte,refurre- Pſal.; 3
&ionis fuæ gloria, diuinorum operum -

poteſtate,I& intellectum dat paruulis.J

Qujbus vtique, nifi de quibus in Euäge
lio gratias agit patri, in eo quod ipfe Matth. i i
operabatur filius, quòd myfteria fua
Deus abfcódiffet a fapiếtibus,& paruu
lis reuclaffet3 oftendêns citius p[ebem
ex gentibus, vel ftatus inferioris viros,
醬 fcribas & principes Iudæorum,&
iuites hús fæculi credituros.Ideo di•
uites eguerunt & eſurierunt:pauper au- Pſal. 33.
tem clamauit, & exauditus et.
X 4 Os’
 † : 488 S. Ambr. enarratio
131. Os meum aperui, & duxi fpiri
tum, quoniam præcepta tua concu
pifcebam.
Habemus in Euangelio quòd Domi
AMatth. 3. nus Iefus aperuit os fuum,cum benedi
$tiones edicerct. Sed ille os aperuit, vt
daret alijs fpiritum : Dauid aperuit, vt
J?4n- xe. acciperet. f)eniq. Icfus dicit: Accipite
Pfal.8o. Spiritum fan&uni ; Dauid dicit : Difata
os tuum,& adimplebo illud.hoc eft,ho
sùm.io. mini dicit.Plenitudo enim Chriftus eft.
Qui implet omnia,implet os tuú.Scribe
ergo quæ dicit in latitudine cordis tui,
hoc eft , os tuum clamet ad Dominum.
Clamat os tuum & cum tacet, ßcut &
Exed. 14. Moyſes cum taceret voce,clamabat ſpi
' ' ritu.Ab hominibus nö audiebatur,apud
Deum pcrfonabat. Eft enim interioris
clamor affeétus,qui auditur è cælo.An
1. Reg. r. na quoq. cum oraret, tacita clamabat:
labia n8 mouebat,& interiori voce pia
mentis excitabat Iefum.Deniq.cum e£
festu redijt, quç cum filentio precaba
tur,quia clamabat in ea fpiritus Dei,qui
Rom.8. etiá tacétibus nobis clamat,Abba pater.
Intellige ergo quid os fit,vtrum cor,an
interióris hóminis habitus. Habet & os
anima,quæ habet membra.Hoc es ape
rit non folum Chrifto, fed etiam Chri
fti difcipulo,qui os fuá Chrifto implen
z., Ger. 6. dum præbuit, & ideo dicit : Os noftrum
Patet ad vos o Corinthij,cor noftrum
*- : -. dila
 in Pſal.cvrii.ott.tvij. 489
dilatarum €f. Ideo imitatorés no$fgi Philip. 3.
êáèáébere admonet, ficut ipfe Chrifti --

eß. Qui fanëtior eft, Chrifto aperuit os *

{uum;qui inferior,Apoftolo,Prius
pheta Íegitur & Apoftqius× fic EuanPro*
gelium,in quo verba luciá; fed vali
diora præcepta. Lex dicit: Diliges pro- Leuit. 19•
ximurì tuum.Et Euangehium dicit tibi:
1)iliges inimicü tuum.Í)auid erg9 quafi Matth. $•
pcrfè&us propheta 9s fuum Chrifto ape
fuit,& idéo in parabolis aperuit os ſuú. Pſal 77."
Aperuit os, duxit fpiritum, Merito ait:
üäm dulcia faucibus meis eloquia tua 3.ver.io;
£ùFer inel& fauü ori meo.Sponfa Chri
ftios fuú ſponſo aperuit , Percepit om
ni melle dulciora pręcepta. £tideo te~ ·
£ata eft,dicens:Fauces éius dulcedines, cant. 5.
& totus defideriü. Dele&ata igitur te
nuit eum, & non dimifit eum. Et intro- Cant. 3•
duxi,inquit, eum in domü matris meæ,
& in fecfetum eius que me cócepit.For
tafe domus eft,in quã præfulget mgr£- -
lium difciplina:fecretum autěillud cít,
in quo ſufit altiora myſteria:Meritor
go concupifcebat præcepta Dqmini »im
3uibus diüinae gratiæ mella redolebant.
Íìn non omni melle dulcior peccatorú
remifsio? Nonne omni flore gratior r**
furre&io mortuorum 3 ° :

Reſpice in me, & miferere mei, 13t.

fecundum iudicium diligentium
nomen tuum... : -'-i---- . - - **
* - X 5 Pul
 49o , , S.JAmbr. enarratio
... Pulchre addidit:[Refpice in me,& mi
- ferere mei;]quia refpicit& iratus,vt re
Exod. 14• fpexit fupèr caflra Âegyptiorum,& li
gatis axibus curruum, omnes eos deie
Genef. 19. cit in fluctus. Repexit fuper Sodomá
& Gomorrham , quarum vtraque pec
catorum fuorum luitura fupplicium ,
diuinae pretium foluit offenfae. Scriptú
Pfa. 103. eft etiain; Afpicies fuper terram , & fa
cies eam tremere.Econtra refpexit fu
Cemef.4. per munera Abel,fuper Cain àuté mu
ncra nó refpexit.Quo exafperatus Ca
in , parricidali crimine cruorem fratris
£ffudit.Quid fit autem refpicere Deum,
euidentifsime illo teftimonio declara
Efalsior. tur.Quia refpexit fuper filios pauperü,
· & non defpexit preces eorum. Qculus
enim Domini non afpernatur iuftorum
munera , Deniq. oculos noftros cum in
aliquem mouemur,auertimus,quafi in
dignum eum afpe&u iudicemus, quem
oderimus affećtu. -

133... Greus meos dirige fecundum

*verbum tuum , & non dominetur
mei omnis iniquitas.
an Greffus pro profe&ibus animæ acci
spiendos frequentibus fcripturarum te
imgnijs admonemur. Nam quis tam
ftolido ingenio eft, qui putet Dauid de
º pedum fuorum corporalium greu efle
follicitum, & his diuinæ direâîonis au
xilium Poftulare ? Ille vero yu. £an&us
 în Pfal.cxviii.oti.xvij. 491
vitae fuae curfum dirigi geftiebat » ficut
& alibi ſcriptura teſtatur,dicens:A Do Pron. zo.
mino diriguntur greſſus viri. Deniq.ip
fius vtaniur teftimonio, qui ait in fu
perioribus:Paulo minus efiufi funt grefPfal.7z.
íus mei,quia zelaui in peccatoribus pa
cem. Animi itaq fui oftendit claudicafe
veftigium,dum pacem peccatorum Pu
tat effe mirandam.Videntur quidem ha
bere tráquillitaté, vidétur quiete fitui:
fed non éft quies, vbi animusinquietus
eft: non eft tranquillitas mentis,vbi a
nimus exagitatur obnoxia ftimulis cõ
fcientiae.Quomodo fecuritas,vbi diuer
farum pugna eft pafsionum, vbi confli
&us grauium cogitationum?Vnde Do
minùs definiens quid fit pacem habere,
ait: Pacem meam do vobis,pacem meam feas. 14
rclinquo vobis : non ficut mundus dat,
ego do vobis. oftendens pacem quam
mundus dat,veræ pacis grátiam nön ha
bere. Ideoq. non in homine effe pacem
volés docere, addidit:Pacem meàm re- Ibid.
linquo vobis. Et iterum: Pacem meam
do vobis,Deniq.Propheta dicebat:Pax Hiere.8.
pax, & vbi eft pax? Manifeftü eft igitur
èum de titubatione fuæ dixiffe fenten
tiae,in qua animi, non corporis tituba
uerat grefTus.Et Moyfes ait: Tranfiens Exod. 3
videbo hoc vifum magnum. Etenim vt
Deum videret,Progrcfsione quadã vir
tutis ad altiora prócefsit. Paftor erat
ouium , & dux fa&us eft ciuium. Et ad
- X 6 fpon
 492 S.JAmbr.cnarratio
Cant. 7. fponfam dicitur in Canticis: Speciofi fa
' &ti funt greßus tui in calceamentis filia.
Aminadab:moduli femorum tuorum ſi
miles torquibus opere manuum artifi
cis. Non eft dubium greflus hic quoque
Ecclefig vel anime profe&us fignificari.
Efaia.;z. Qgäm fpeciofi pedes funt euangelizan
tiŭ pacê,euägelizantiū bona.Vtiq. fpe•
ciofos pedes dicit euangelicæ prædi
cationis & difputationisprogreffus,vr
Efiia. 47. alibi dicitur: Träfgredere flumina , hoc
cft,fluentia & lubrica iftius mundi träf
curre ftabili mentis inceffu. Quod de
animæ grefsibus hic dicit, in pofteriori
bus ip(è Dauid cuidenter oftendit, affe
Pſal.123. rens quòd torrentem iniquitatum ſua
animâ tranfiret.Scd reuertamur ad fpó
Cant:7. f: grefTus.Quid fibi vult quod ait,in cal
cea métis ſpecioſoseſfe greftus Eccleſiae?
Exod. 3. Lcgimus itaq. di&tum 鷲 Moyſen:Solue
calccamentum pedum tucrum, quo vi
detur admonitus,ne corporalibus vin
culis tcncretur adftri&us.Ergo fpeciosâ
fignificat in Cáticis anime pulchritudi
nem, que carne tamquá calccamétovti
tur, & in ipfo impedimentű nő Patitur,
fed inceffüs decore pr¢cellit.Cålceat fe
ergo carnis anima ecclefiaftica gratia,
vt curfum vitæ huius & tranfitum cum
decore prgtcreat.Quod fit,6calceamé
tum fuum nó inquinet luto corporali,
ncc in vitiorum merfet voragine, fi ca
1. Cor.9. ftiget carnem fuam ne moretur ad cur
- fum,
 in pſal.cxviii.ott.rvij. 493
fum,& aruinæ pinguis pondere prægra
uetur.Bonum calceamentuma animæ,pu
dicitia eft. Bonus greffus, veftigium eft
caftitatis. Sapientia autem amictus eft
animae.Vndcfcriptumeft: Honora eã, Prow, 4
& amplectetur te. Vtamur ergo corpo
re tamquam calceamento, ad inferioris
opera virtutis: ad minifterium, non ad
praecipitium: ad obſequium, non addeº
leStationem : ad obedientiam, non ad
diffenfionem: & in via fapientiae vefti
gium collocemus,negreffus noftros vis
torrétis aliqua cócludat.Ideo ad Moy- Efaie.4;.
fen dičtum eſt:Solue calceamentum.Di-Exod.3.
&um efl & ad Iefum Naue. De Chrifto I
autem diétum non eft:fed magis fcriptü
eft, dicente Baptifta: Poft mevenit vir, Matth, 3.
cuius non fum dignus calceaméta por
tare, quia illi benè admonentur vt fol
uant calceamentum ſuum,quiſine pec
3.
cato effe non poterant. Hic autem non
folum calciamentù non ſoluit, ſed etiá
calceamenta aliorum abfoluit,quia nô .
folum corpus ſuum a peccatis immune
feruauit,fed etiam omnium dedit indul Luc.4.
gentiam peccatorum. Ergo Ecclefia ad
imitationem Chriſti ſpecioſa eſt, & in Cant.7.
calceamétis omni abluta deli&o.Et for
taffe quãdo fapientiá inter perfestos lo 1.Cor. 2«
9uitur,£peciofaeftin fuperioribus mem
bris: quâdo autem etiã inferioris ftatus
aut do&rinæ homines verbü fequütur,
fideiſerić non obliuiſeitur, ſacerdotis
Lræ
 494 S.JAmbr.emarratio
præcepta custodiűt,fpeciofa eft in cal
ciamétís.Plerumq. clerus errauit,facer
dotis nutauit ſententia, diuites cum ſæ
culi iftius terreno rege fenferunt, popu
lus fidem propriâ referuauit. Vnde eiiä
de Domino Iefu bene poffumus dicere,
quia & in his quæ corporalia funt,fpe
ciofos ម្ល៉េះ
verbum habeat, quum de
moralibus difputatur. Et Apoftoli ideo
Matth. io fortafle nudis mittütur pedibus, ne ob
umbretur eorum difputatio, fed elu
Canti, 7. ceat. Itaque Ecclefia filia Aminadab,
hoc eft, vóluntarij vél beneplaciti,quia
voluntarius eam & beneplacitus con
Ibid. '
ဒို့႔ႏိုင္ဆို႔ခြဲမြို့ in calciamentis ſpecioſa eſt.
eritoq.additum eft in Canticis: Mo
-

** * * *
duli femorum tuorum fimiles torqui
bus opere manuum artificis: vt poſte
' ritatis Ecclefiæ ornamenta canerentur,
Per femur enim infigne generationis a
Pſal:44. gnofcimus, iuxta ilIud: Accingere gla
dium tuum fuper femur potentifsime.
quo fignificatür quòd filius Dei cü fe
Philip.2. metipfum exinaniffet , verbi accin&us
diuinitatem,& generationem calciatus
Humanâ prodiret ex Virgine , omnibus
effet datúrus faluté. Moduli autem di
cuntur ornaméta pretiofa,quae fufpédi
matronarum ceruicibus folent. Tantus
ergo pr9ceffus Ecclefiae fignificatur, vt
ornamétis pretiofifsimis cóparatus fit,
& torquibüs triumphantiü. Hæc enim
ornamenta funt bellatorum. Vnde &
* * * Sym
 in pſal.cxviijott.rvij. 49;
Symmachus ira rpvx#x1* dixit,hoc eft, , .,,• .*
quae funt circa collum.Siue ergo gene
ratio Chriſti ex Virgine, fiue Ecclefiae
propagatio,fpecie quidem tamquá ma
nu artificis torquibus adornatis , vere
autem virtutis ififignijs fpiritalibus cer
uices fidelium coronauit. Deniq. tota ^, ,
ifta defcriptio membrorum Ecclefiae ple
na decoris & laudis eft. Nam & ymbili- caus.,.
cus eius tamquá crater tornatilis præ
dicatur, mixto non deficiens, eo quód
in omni doctrina tornatus plenitudine
cognitionis, & potu non deficiat fpiri
tali, & venter eius nó folum aceruo tri•
tici,id eft,cibis fortioribus cæleftis my
fterijfaginetur, verum etiam tamquám
lilijs quibufdam moralium fuauitate re
pleatur. Vnde & ipfa tamquam beneme
rita regina Chrifti fanguine coronatur,
ficut fcriptü eft : Et ornatus capitis tui - Ibid.
ficut purpura. Sanguis Chrifti 5urpura
eft , qui inficit fan&orum animas, non
ſolum colore reſplendens, ſed etia po
teftate, quia reges facit,& meliores re
ges , quibus regnum donetaeternü. Ме
fitoq.ad tantüm Ecclefiæ decorem,cui
Chrifti fanguis irrutilat, Spiritus fan
&us inclamat : Quàm pulchra& fuauis ibid.
fa&a es charitas in, delicijs tuis. Pul
chra decore virtutis, fuauis iucüditate
gratiç , remifsione vitiorú, quam nulla
; vexat amaritudo peccati, & ipfa iam
charitas, quæ diligendo Deum igfius &
•* : * in Qs
 496 S.J&mbremarratio
u.\oam. 4. uomé accepcrit, quia Deus charitas eft;
Recte ergo Dauid petitgreſſus ſuos di
rigi fecundum verbü Dei,vt fiant & ipfi
ſpecioſi, & non domincturei iniquitas:
quâ ឆែ enim & Abra
ham greffus fuos fecundū Pręcepta Do
Geneſ. zo. mini dirigété,& appetito ſpecioſae vxo
rispudore tentatum,ſed non confuſum:
cæf.... & in vnici immolatione filijpoftata pa
triæ mentis pietate lu&atum, fedcoro
z. Keg. 1 3 natum. fe qüoq.in furore Saul,inceftu
». Reg. 15 Amngn , Abeffalon º rricidio, iniqui
tatis improbæ feralibus tentationibus
appetitum, hoc ſolo euaſiſſe, quod di
rigens greffus fuos fecundum pietatem
Domini a paterno non receſsitaffectu,
intra fe gemens crimen incefti, a fe re•
2. Reg. 18. legans odia parricidae:Filius meus Abefº
falon,filius meus,inquit,Abeffalon,quis
dabit mihi mortem pro te?memor natu•
ræ pietas, offenfæ immemor,de quo an•
ibid. te quæfiuit: Puer ne viuit ? Et fortaffe
င္ဆိုႏိုင္ဆိုႏို fit qua ratione ante puerü
ixit, poftea filium nominauit:cur non
in vtroq. aut puerum dixit , aut filium.
Si viueret,puêr erat, quia parricidio pe
- tebat patrem. Non érgo pietatis no
-* * men accipere debebat, fed infirmitatis.
Ideoq. vir iuftus quod religionis fuit,
tacuit: quod iafirmitatis, afpexit. Vbi
ver9 eft mortuus , apud pium patrem
Perfonae crimen defccit, náturæ homen
remanfit . º
* - ..." Libe«
 in Pſal.cxviii.oft.xvii. 497
Libera me à calumnijs homini; *34
vt cuftodiam mandata tua.
--

Non vnum genus cft noftrae affii&io

nis:et tétatio,et& calumnia: fed ten
tatio leuior, calumnia grauior: fiqui
dé tentatio poteft effe calumnia,calumº
nia in fe & tentationem habet. Eft hu
mana tentatio, quam ferre poffumus; i.Cor, to
calumnia autem grauis eft. Et ideo Do- .."
' minus que funt grauiora fufcepit,& ca» ,”

lumnijs appetitus filentiú detulit triü• Matth.,&

phale. Calumnia autem eo grauior eft, -

quia non folum falfa componit, ve•

rumetiam quæ pie gefta funt decolorat:
vt Iofeph non folü adulterij oblatione Genef.3%
tentatus eft,& inuitatus ad crimen hee -

rili illccebra , verumetiam tentatus ca- ,,

lumnijs, compofito quòdipfe adulteriű "
dominae fua inferre voluifet, compre
benfusq.exuerit veftem,ne ipfe vt frag
dis indicium,atq.infigne crifiinis tenea
retur: amiétumq. ideo fugiens relique
rit,vt laqueos vim ferentis,& nexus il- + .…
lecebrof. artis euaderet.Ipfe Dauid fen
ferat quöd timebat Saul , & quibus ca- i.Reg.17>
lumnijs laborabat:perterritis omnibus, :
allophyli impetű lufit, & fingularicer
tamine fummam belli,& totius prælij
pondus excepit,virtute fua folus com- , . . .
mune crimen refellens, & totius retor- ... :
quens in hoftem plebis opprobrium :&
tamen quia iuuenculæ dixerunt : Saul i.Reg. 18,
. .
trium
 498 S.JAmbr.énarratio:
triáphauit in millibus,Dauid in decem.
millibus: gloria in inuidiam verfa, odio.
cœpit vrgeri.Et(vt de pofterioribus Jo
paniel.i 3 quamur)Sufannâ bene fibi c6fcia, erat,
fed apud homines, fibi adeße non pote^
rat. Duo presbyteriſenes falſum teſti
monium deferebant. numerus facerdo
tum atq.fene&us vocé auferebant puel
* . . læ, fola confcientia erat apud Deuin li
Ibid. bera.Deniq.hominum datìnata iudicio,
nutu eft abfoluta diuino. Ideo ait Pro
e pheta:[Libera me à calumnijs homini;
Avt cuftodiam mandata tua.]Qui enim • ;
opprimitur calumnia, non facile poteft
cuſtodiremandata diuina.Triſtitiæ ne
* * *. » ceffe eft plerumq.aut timori cedat,&a£
£ligatur vel metu calúniæ, vel dolore.
133. Vultum tuü illumina fuper feruü
tuum; & doce me iuftitias tuas.
• Illuminat Dominus fan&os fuos,&
lucet in corde iuftorum. Itaq. cum fa
pientem videris, cogno(ce quia defcen
s. cor. 4. dit fuper eú Dei glqria,illuminauit eius
luc, 1 1. mentemfcientiae fulgore, cognitionisq
." • . - , diuinae, Illuminauit etiam córporaliter
Exod. 33. faciem Moyfi,& transfiguratâ eft glo
ria vultus éius,quem vidétes Iudæi tres
pidauerunt;& ideo fa&um eft vt Moy
Exod. 34- fes velamen poncret fuper facié fuain.
a.cer. 3. ne in eam filij Ifrael inténderent, & fu*
erturbarétur, $imul declarabatur my
erium,quòdillud velamen quod in GIG
-
fàe
 in Tſal.cxviii.oft.xvii. 499
tie Moyſ, corporaliter ponebatur, in
cordibus ludaeorü myftice poneretur,
eo quòd veram legis claritatem videre
nori poffent.Vultüs enim Moyfi fulgor
eft legis:fulgor auté legis nö in littera,
ſed in intelle&tueſt ſpiritali, Itaq, quá- -

diu vixit Moyfes, & alloquebatür fu- Exod. 34«

dæorü populum, velamen habebat in fa • . ' .
cie fua.Mortuo autem Moyfe,Iefus Na Deut. 34.
ue iam non per velamen, fed facie reue- Iofw. i.
lata & presbyteros alloquebatur & Po *
pulum,&nemo trepidabat:cum vtiq. &
體 dixerit Deus qüöd cum,&ipfo ita eßet
uturus, vt fuit cü Moyfe eum fimi* Ikia.'
liter illuminaret:geftorű vtique,nő vul
tus gloria: hoc fignificante Spiritu fans
άo,quòd venturus effet veruis Iefus, ad
quem fi quis conuerteretur,& eum vel
let audire,dc corde fuo velámen aufer•
ret , &, reuelata facie verum Saluato• z. Cor. 3.
rem videret, Ergo Deus omnipotens pa
ter, qui in Moyfi facie excæcáuit popu Exod. 34°
lum Iudaeori,non duritia,ſed praeſcien- *

tia;nec malitia , fedaequitate åtg.iufti

tia(ipfi enim fibi velamen pofuerüt,qui
legem intelligere noluerunt. Lex enim Rom.7.
fpiritalis eft,ficut dixit Hebræus ex He : •*
bræis) is 醬 fecundum illud ཤྭ“ཀཱ་མ་ dat
tis, 醬 non វ៉ែ eftculpa)ite in- Philip. 3.
vnicuiq. noftrum(in quo non tribuen- pt.;r;, .*

$uam Dominus illuminauit cor popu- „c„. „,

linationü in facie Chrifti Iefu pér éius 4.
*duentum: quodcuidenter
-- - -
‫ع العام يه‬
&CUa•
 $oo S.4mbrenarratio
- ¿eclaratur exemplo,ficut fcriptum ha
ibid. bemus: Qgoniarì Deus qui dixit de te
nebris lumen fplendefcere , illuxit in
cordibus noftris ad illuminationé fcié
tiæ claritatis Dei in facie Chrifti Iefu.
Ideo ergo dicit Dauid ad:Dominum Ie
$... , , " fum:[Vultum tuum il.lumina fuper fer
#sod. 33. uum tuum.] Faciem Chrifti videre cu
.; : » piebat, vt mens eius illuminari pofíet.
.■ _ Et fecundum incarnationem poteft ac.
1*. so. cipi. Multi enim prophetæ &iufti vide
re voluerunt,vt ipfe Dominus declara
uit. Quod autem negatum Moyfi fue
i rat,non quarebat, vt corporaliter Dei
vultum in corpore videret (fi tamen &
A$7. Moyfes tam fàpiens & eruditus hoc po
tuerit fimpliciter magis quàm in myfte
rio poftuläre)humanŭ tamen eftdefide
ria fupra nos extendere. Necimmerito
facié éius adueniétis ex Virgine quære
bat videre,vt illuminaretur in corde,fi
- cut illuminabantur etiam illi qui dice
twt. 24* bant: Nonne cor noftrû ardebat in noa
bis cũ aperiret nobis fcripturas:Quod
. fi quis ad Deum patrem diâum vult vi
.* deri, poteft accipi vultus patris, filius.
Ioa». 14. Qui enim videt filium,videt & patrem.
Illuminat tamen vultus Dei,{ecundum
PJal, 33. – quod oculi eius fuper iuftos habentur.
Quod cum fpiritaliter fit probandum,
tamen
Exod. 34. tus
• Moyfi incidit illuminationis
quiahiftoria, vul
ne quis putet cor
Poraliter id fieri non potuiffe, cogno
------ icat»
 in pſal.cxviii.oft.xvij. jor
fcat.Etenim vfu folis, quòd multis etiã
pallore confeéìis totius corporis figura
mutatur, & ignis vaporc calefa&is fpe - a 3
cies vultus rutilantis o{funditur.oriéte
die rubét terrae croceo colore perfuſe,
imaginé de beneficio mutuatœ.gemma
rum quoq. monilia corufcantia tranf
fundüt finitimis quod ipfa radiauerint: t
& miraris, fi Moyfi vultus diuinæ infe
&us £t claritate præfentiæ ? Miraris fi
refulgéte Dei gratia iufti vaporetur in•
genium? Non dubitauit Propheta, qui
popofcit illuminari prius, vt iußitias
IDomini poffct addifcere. -

In decurfus aquarum defcende 136.

“. . . . . . .
runt oculi mei, quia non cuftodiui
legem tuam.
Granditer affe&um penitentiam ge
rentis exprefsit, dicens qüöd in aquárü
decurfus oculi fui defcéâerint;fiué quia
per eos tamquam per meatus vndantiü
fluentorú, ita exuberantium lacryma
rum fe quidam du&us eßüderit,& fletus
irrigui per cótinuum quoddam & iuge
profluuium;fiue quòd ipfi defcenderint
öculi.Habet enim hoc vis fummi dolo
ris, vt cum lacrymis oculiguodammo
do ipfi videantur defcendere: eo quòd
tanta vis lacrymarum fit, vt putentur
oculi in fletus refolui,& in lacrymas e£
fundi.Oculi ergo ipfi tamquá in decur
fus dcfcendunt aquarü. qüo verbo im
- petus
 $oz S.JAmbrenarratio
petus deplorantium vehemens expref
fius declaratur,fecundum illud quòd in
Cant-4. Canticis fcriptum eft : Fons hortorum,
puteus aquæ viuæ,& impetus defcendés
a Libano. Hos impetus Ecclefia dedu
ºxit a Libano;hoc impetu diluútur pec
cata ; hoc impetu puri fontis Spiritus
Ibid. fàn&i afHuit à Libåno {ponfa,& à prin
cipio fidei tranfiuit fæculú , & pertran
Ioan. 4. fiuit ad regnum. Alijs fons eft,alijs pu
* teus pro captu noftro gratia fpiritális;
Cant.4. alijs hortus claufus,fons fignatus; alijs
hortorü fons, qui in Ecclefiæ dote nu
meratur; alijs impetus deſcendens a Lis
2 : bano; & magnus impetus, qui numquá
Hiere. 18. deficit.Nő enim deficient de petra vbe
ra,neq;nix a Libano,neq.aqua quæ fer
tur valide vento virgini Iſrael.Deſcen
dit impetus a Libano, quando collectis
in vnum Apoftolis & pluribus creden
Аćha. tibus, faétus eft fubito de cælo fonus,
tamquam vi magna fpiritus ferretur,&
repleti funt omnes Spiritu fan&o diuer
fitates donante linguarum. Bonus im
3Mg 19. petus,qui laedere neſciat,norit implere.
si quis igitur hunc impetum fuperue |
|
niétis e Cælo gratiæ vult mereri, defcen
dat etiam ipfè oculis in decurfus aqua |
rum. Qui hunc primum impetum fude• |
rit, illum merebitur. Defcendit oculis
fuis in hos duâus aquarum,quæ lacry
Lис. 7. mis irrigauit in Euangelio Domini pe
des: & ideo fidei fug Éretio emitaniínæ
£uæ
 in pſal.cxviii off.xvii. 503
fuae & corporis fanitátem, iam non fan3 L*. •
guinis próflua,fed gratiae fpiritalis.De
ícendit ergo Dauid propheta, ideo de
peccato gratiam retulit. Defcendit in
àquarum duStus, hoc eft, repleuit eos,
& decurrentium aquarum lacrymis fuis
fluenta cumula uit,aut in anes & vacuos
duétus folis repleuit fietibus,aut(quod
elocutionis moralis quidá fenfus oftem
dit)deſcendit in aquarum ductus, tran
ſiuiteos.Et poſſemus dicere:Tranſcen
dit eos, & fupergreffus eft:fed minuitur
vis eloquij, quovis maior affluétiae de•
fcendentis quàm afcendentis exprimi
tur. Vide rogo quid de vfu verba ha
beant,impetü ſuum ſermo propheticus
non amittat, licet vfus ipfe fcriptorum
fenfui feruire maiore decore confueue
rit - Diuerſe hoc & ſæpe fignificauit,&
Propemodum incremèta ſemper aſſum
pfit. Dixit enim primo:Lauabo per fin• Pfal.g.
gulas noĉtes le&üm meû,lacrymíis ftra
tum ineü rigabo. Dixit iterum: Fuerüt Pfal. 4r.
mihi lacrymiæ meæ panes. Dixit etiam:
Et potuim meum cüm fletu mifcebam. Pfal.ion.
Hic addidit, dicens:[In decurfus aqua- -

rum defcéderunt oculi mei.]Hoc fecu

tus in Threnis Hieremias,afectum do
loris exprefsit, vim oculi defcendentis
imitatus.Sic enim habes: Defecerunt in Thram. z.
lacrymis oculi mei,cóturbatum eft cor
meú. Tamquá defcenderint oculi , qui
deficiunt inlacrymis. Et alibi: Ocuius Thren.3.
- ". In cus

--
A
 - - -

504 , , S.JAmbr.énarratio
meus abforptus eft. Sed plus eft aquas ,
lacrymis vincere , quàm oculos abfor
beri fletibus. Et alibi idem Hieremias :
Thren, 2. Clamauit cor eorů ad Dominti:muri fi
liæ Sion deducãt vt torrétes lacrymas
die ac noéte. Noli dare tibi requiem,nö
fileat pupilla oculi tui.Oculi igitur qui
torrentes dcducunt lacrymis fuis, ipfi
in duétus aquarum defccndunt; hoc eft,
cumulâtur vt faciant eos fuis augentes
flctibus impetu exundare torrentium.
Sunt tamen codices qui habent : ^u•£%
δ«ς υδάτων κατεβίβασαν οι οφθαλμοίμκ.
hoc eft, Du&us aquarü direxerüt oculi
mei. Sedego in Graeco codice meo ra
*i3wza, legi,hoc eft,defcéderüt. in quo
poteft fieri vt in vtramlibet parté düa
rum adie&ione aut deminutione litte
rarü fcriptor errauerit.Et habuit quidé
2. Reg. 13. multa qüae fieret, vcl inceftum filiie,yel
..R.18.iº. filiorum:fed hic non hoc fle
uiffe fe dicit,{ed quia non cuftodiuit le•
… , . , gem Domini. A fan&o viro plus culpa
quàm ærumna defletur. Fleuit itaque
2.Reg. 12 quando ei Nathan de Vrie morte indi
gnationem Domini nütiauit: & pecca
tú fuum de præuaricatione legis agno
ibids uit.Deniq.filio inagritudine Čóftituto,
neq. cibüíumpfit , neq. regium thronü
aut cubile cõfcendit: fed (tratus in ter
ra ieiuna ora lacrymis diluebat,nó tam
filij mortem, quâm peccati poenam in
illo lauare defidcrans, Fleuit quando
- nuinee
 in Pſal.cxvii.ocxvij. 5er
numerato populo repéte corde percuf
fus eft. Denique, Peccaui, inquit,gra- v.Reg 24
uiter, pecçaŭi ftulte. Fleuitigitur pri
mo,quia elatus regia poteftate,quæren
do numerum plebis,menfuram egreffus
eft conditionis humanæ: deinde quia fuit
erroris pretio vindicabatur in plebem.
Sed a Domino hec propofita poena fue
rat, nó a rege ef p6ftulata:Domini ta
men fe committendo mifericordiae,ele
Ibid.
&ionis caufam probauit:fimul quia pro * -t-... \ *
pter eum populus laborabat, ipfeq. fe *v. «

offerendo pro populo, clationis foluit

iniuriam, pietatis probauit affe&um. '
In očtomarium xv 1 1 1.enarratio..
- y Zadic. - r

S醬 Zadic littera decimao&aua,

quæ Latina interpretatione: dieitu?
Confolatig. Poft mgre torrentium la- rire. ;.
crymas defluentes, & graues fletus do
loris, oportebat confòlationem fequi. .*. • *
Ná quí in doloribus funt,confolatiône Ec«li.7. -

indigent: & qui grauibus œrumnis poe

nas commiflorú 醬｡
gentiâ : & qui Hetibus & Iacrymis pro- Mat*#* # -

pria deliéta lauerunt , requiem prome -

*

irétur. Hæc omnia in fcripturis diuinis f :

qui quærit,inuenit.Nam & primum il- ; *

lud,vt in dolore pofitos cófolemur,do -- * *

* -º
cet illa quæ in libro Hieremie flebiliter
clamat ad captiuos & exules Iudæorú:
Ite,Proficifcimini filij ego auté reliéta Baruch 4.
Ү fum
 5o6 . : S.Ambr. enarratio :
fum deferta. Exui me ftola pacis,indui,
v.s : * autem mefacco precationis meæ ; cla
mabo ad excelfum in diebus meis.Ania
mo ęquo eftote filij , clamate ad Deū,
& extrahet vos de manu principů inie
micorü.Ego enim fperaui in illo gterno
falutem veftram.Credentibus igitur in
Dominum , eft in Domini mifericordia.
cqnfolatio.Eft etiam aliud confolatio•.
nis genus ijs qui graues ſoluerint poe
... :: nas Svt habes fcriptum in Efaia libro:
rfaia.4o. Q6folamini,cófolamini populus meus,
dicit Dominus: facerdotes loquimini in
cqr Hierufalem,confolamini eam,quoa
niam repleta eft humiliatio eius:folutü
eß peccátum eius ; qùoniam accepit de
manu Domini duplicia peccata fua.Etiã
{i-fides deerat,poena fatisfecerat.Releuâ
ùwr£olutione pœnarum, qui abfoluun
... -, *r tur commendatione meritorum.Tertiú
~ eſt,cum lacrymis crimé abluitur , v teſt
pfal.6. illud: Difcedite a me omnes qui opera
.-.;,.* mini iniquitatem, quoniam exaudiuit
Dominus vocem fletus mei. Quod etiã
hoc loco,&plerifq. alijs,in libro Pfal
霸 paen't, morü facile reperitur Cößolatio igitur
ဂြို့၊ prima ordine eft, quoniam non obliui
蠶 j'. ícitur Dcus facere mifericordiâ, neq.in
ÄÈÉää. aeternü proijcit quos putauerit coercé
*s.$.atten dos.Secúda,quod decurfis fupplicijsqu
<ie legor. propter peccata noßra tolerauimius,a
veniâ pertinemus. Vndc nonnulli phi
- loſophidiputauerunt obeſe
* :* * º
ಸ್ಧ!
abío
 in pſal.cxviii.oà.xviii. 507
„abfolutioné,prodeffe mortem: eo quòd
in illa fit incétiuü delinquëdi,in morte
autem finis. Hoc fumptú effe de noftris
cui dubium, cum in Prouerbijs Salomo 3.
nis fit:Qui parcit baculo,odit filiú fuű: Prou. 3.
caftigat cnim Dominus quem diligit?Et v 1 3.
infra:Flagellum equo,& ftimulus afino, Prou. 26.
virga autem nationi imprudenti, Poena
enim corrigit & emendat errantem. Si
talis eſt qui emendari non queat, aufer
tur è medio,ne grauiora còmittat.Mor
tuus enim iam nefcit errare. Ideoq. &
Ecclefiaftes ait:Et laudaui ego mortuos E:ct;:4.
magis quàm viuétes ; & optimum iudi
caui fupra hos eum qui nondum natus
eft,qui non vidit hoc opus malum.Mor
tuus praefertur viuéti, quia peccare de
fiuit. Mortuo praefertur qui natus non
eft , quia peccáre nefciuit. Nunc dica
mus ctiam de ijs qui poenas fcelerü fol
ueruntfuorum.Nö ne ifti tulerút culpe
獸 iam nô integra his pœna de
tur:Clamat per Efaiá Dominus:Con Efai e 4o.
folamini populus meus;quia recepit de
manu Domini duplicia peccata fuá. Di
fcite vnde Plato hæc fuimpferit. Erudi- Plato in
tionis gratia in Aegyptum profeétus,vt Menone.
နံံံ႔မ်ဳိးႏိုင္ဆိုႏို့
legis oracula , & prophe
tarum dicta cognofceret, audiuit cónfo
lationem populi,qui fupra peccati mo
dum videbatur fuiffe punitiis:& hüc lc
cum quadam adopertum dote verború,
in dialogum tranftulit quem fcripfit de
- . . Y 2. Virtutc.
! $o 8 S.JAmbr.emarratio .
Virtute.Quem locum tamen Dominus
in Euangelio plenius comprehendit, &
apertius declarauit,dicens per Abrahæ
lse. 16. perfonâ ad illú diuité faeculi huius: Fili
recordare quia recepifti bona in vita
tua, & Lazarus ſimiliter mala:nic auté
hic confolationem habet,tu vero' cru
ciaris:& in his omnibus inter nos & vos
chaos magnum firmatû eſt,vt ij qui vo
| lüt hinc trâfire ad vos,nö pofsint, neq.
inde huc tranfmeare. Sed iam audiamus
quid iuftus in confolando fe loquatur.
137. Iuftus es Domine, & rc&um iu
dicium tuum. , * . . .. . .
1.Vere iuftus vir,qui lacrymis proflués,
inuolutus ærumnis, graui fupplicio de
li&a perfoluens, nó taedio vincitur, nó
metu frangitur,tion labore lafìatur,nó
ingratus aut triftis eft. Plerumq. enim
vulgus hominū fua delista nő repetens,
iniufte fe putat tolerare quæ patitur.At
Prow. 18, vero vir iuftus,qui feipsü ftatim in exor
dio fermonis accufat,iuftitiam Domini
* wс. 23. praedicat,quòd meritis fuis digna patia
tur.Dicếdo auté iustũDeũ,de fua quidê
iniuftitia ante pronütiat, fed de iufütia
Domini fperat & veniâ. Iuftus enim nö
femper irafcitur. Sicut enim vltor cul
pae,ita moderator eft poenae : ficut vin
dex peccatorü,ita remunerator eft vir
tutü,optimorumq. meritorü. Qui vult
dare Prgmiü, debet cxpeétare certamen,
- - 4. quia -
 ſ

in Tſalicvr';.05.xviii. toº
quia nemo fine certamine coronabitur. z.Tim. a.
Sinit ergo nos faepe tentari, volés iufta . . . • •
praemia dare,lu&áti wtique,nó dormié
ti. Nó decet.redimitos fìoribus corona,
fed puluerulentos: nec molles delicijs,
fed labore : exercitatos ornat vi&oria.
Iuftus ergo in aduerfis fuis iuftitiâ Dei •, * *.£
laudat. Sed nő hoc sétit amifsis teneris
parens liberis,non immaturo nuptæ vi• ' _ .2
duatus conſortio, non ager in dolore,
non naufragus in pericul6, non reus in
iudicio, nó captiuus in laqueo, Clamar
tamen Hieremias , cum futuræ annun- -

tiás populis captiuitatis ærumná,in lu- Hiere, 12

tivoragine turpinecandus illuuie mer=
geretur: utus es Domine. Clamabat
iterum,cú vi$tæ plebis miferandis ferui
tijs angeretur:Iuftus eft Dominus, quia Thren. 1.
os eius adiracundiam irritaui. Et ſub - - - -

alia littera: Foris fine filijs fecit, vt ab ibid.

ifitus mors: hoc eft,ficut in paradifo fe
cit , ita & in huius fæculi ærumnam de
£æuit.Inuidia enim diaboli mors introi- Sapien. ».
uit in orbem terrarum.Clamabant He
bræi cum propter virtutem deuotionis, Dam. y.
& fidei gratiam , fornacis ardentis am
birentur incendijs:Iuſtus es Domine in
omnibus quæ fecifti : & ideo meruerunt
vt illæfi ignibus, Domini iuftitias præ
dicarent Danielquoq-propheta fecun. Dan. 14
do in lacum miffus leófiumi,& immaniú
ferarum fæuitia atq. horrore circumda
tus, rc&a omnia id confpeétu efle Do
i. 3 mini
 * у по S.JAmbr.enarratio
. . . . mini imperterrito clamore ia&tabat.Io
Jose, as nas incluíus vtero beftiali, anhelandi
vix habens commeatum,iuflus iniufio
rum ſorte damnatus, clamabat de ven
tre ceti in mari cum voce lauriis & con
fefsionis: Immolabo tibi. Dauid cû fu
s. Reg. 1 5 geret a facie Abeffalon , parricidalibus
armis & terris pulfus, & regno egreffus,
s• Reg. 24 cü pro totius populi fe offerret excidio,
dicebat:[lußus es Domine,& re&um iu
dicium tuum.]Grex innocens ifte quid
fecit?Ego paftor feci malum apud iuftú
Dcü , poena de culpæ auétore íumatur.
&ęhef.zz. Jpfe pater fidei Abraham, cú ad immo
andum vnicus a fene filius pofcerctur,
paterne pietatis affectum diuine cöfef
fionc iuftitiæ temperabat,dicens:[Iuftus
es Domine.]Non enim pofcis alienum, .
1. Par. 29 fed tuum repofcis: ipfüm tibi reftituo.
'^ quem dedifti.Hunc ihitatus Iob extine
ĉtis liberis,patrimonioq. nudatus amif
fo, ami&um fui corporis fcindens, ait:
iab.i- Nüdus natus fum,nudus,inquit,&mo
riar.Dominus dedit, Dominus abftulit:
fit nomen Domini benedi&um. Omnes
ergo iuftum Dominü praedicemus:& qui.
móribunda fepulchrö fua mcmbra córn
ponit,& qui damno feritur, aut funere
filiorü, dicat:[Iuftus es Domine.JQuid
* enim noftrum amittimus?Clamat Apo
i.Cor.4. ftolus: Qgid habcs quod non accepifti?
* Quod habemus ergó, accepimus: quod
* igitur amittimus, reddimus, non amit
a , timuss
 in Pſål.cxvij.oë.xvij. Fra
í .*imus. Iuftus Dominus in periculis,iu
. ftus in damnis , iuftusin vltionibus eft,
non folum quia vnufquifq, iufle culpæ
. fuae pœnas lüit , veruihetiàm quia dùm * §*
vnus punitur,plurimi corrigütur.An3
nias & Sapphifa in ačłibus Apoftolorú Aff.5.
' fraudati pretij quod de agri venditione
perceperänt, crimen admiferunt , qui
poterät nihil offerre, & crimé euadere.
Verum ne quis impune circumfcriben•
* dos Apoftolos arbitraretur, aut mife
ricordiæ fuæ munus fraude contaminá
ret perfidie, morti addictis aeterna per- i
fidi§,vniuérfos ad fidei ftudiü iuflo ter- -

rore compofucrunt. Pharao cũ Pepulo Exod. t4.

fuo flućtibus merfus, mundanæ conuers
fationis exgmplum eft, ne quis Dei po
Pulum perfeqüatur. Deniq.potuit eum
* Deus voluntati fuae facere obedienté,
'fed eius poena omnes voluit enendari.
• Ideoq. dicit ad eum Dominus: Quia ád Exod. 9.
hoc ipſum te excitaui, vt oſtendam in Rom.9.
te virtutem meam, & annuntietur no
mé meù in wniuērfa terra.Nó vtiq.Do•
minus fuæ laudis , fed noftrae corre&io
nis incrementa quærebat.Omnes ergo
fapientes dicunt: [Iuftus es Dómine, &
re&ü iudicium tuum.]Neq.enim tradi
mur aduerfarijs fine iudicio ipfius,ncq.
fine ipfius iudicio in tribulationes ve- -

nimus. Hæc iuftorü eft confolatio,hoc ` ' '* -*

eft Domini iudicium. Deniq. & fupra
habes: Memor fui iudicioruni- tuorúmi, £.ver.ss.
** * - Y 4 գua:
 512 S.JAmbr.emarratio
. quae a fecúló funt, & me cófolatus fum.
. Aducrtis ergo quia iudicia Domini con
- • folationes funt.
º3º Mandaſti iuſtitia teſtimonia tua,
-
- -, - & veritatem tuam nimis.
- Vtrum nimis mandafti,an nimiam ve
ritatem?Sed & niinia veritas plena lau
dis,& nimiù mandare prouidentiae atq.
cautelae eft. Etenim infirmos nouerat,
idco fæpius admonebat, vt non obliui
'{cerentur.
-
«- -
-

1 ss. I. Exqüufiuit mc zelus domus tus,

quoniam obliti ſunt verborü tuo
'rum inimici mei .
Exquifiuit me zelus.]Eft zelus ad vi
tam,& cft zclus ad morté.Ad vitâ zelus
eſt diuina, pracepta ſeruare, & amore
Domini eius cuftodirc mandata,vt fecit
8am. »5. Phinees, de quo legimus in Numeris,
- dicéte Domino ad Moyſen: Phinees fi
lius Eleazar filij Aaró facerdotis îeda
uit furorem meum a filijs Iſrael, in eo
.quòd æmulatus eft zelum meü in illis,&
nó cófummaui filios Ifracl in zelomco.
fic dic: Ecce ego do ei teſtamentum Pa
cis,& erit illi & femini eius pofi cü te
ftamentum facerdotij æterni, Propter
quod æmulatus eft Dcum fuum $& exo
Num. 26. rauit pro filijs Ifrael.Caefa iacebant,vi
intiquattuor millia populori, tende
, -3 ºr 體 Po&na in omncs, nec vllus finis exir
- - - - . - նայ:
 in pſal.cxviii.că.3 viii. 13
tij. Arripuit firomaftem Phinees,duos Nam. x 3.
occidit interdi&a fibi confuetudine co
pulatos, redemit omnes, indignationé
Domini mitigauit,dedit vi&oriam qui
bus negabat faluté - Quàm falutaris eft
itur Dci zelus? Non vnius temporis
iIlud vitium fuit:& nunc Madianitis mi
fcctur Iudæo.Madianitis eft quæ nullo
eß vxoris legitimæ copulata coniugio,
nullo fidei iun&a cófortio. Madianitis
eſt hereticorſi perfidia, ci populi Dei.
tentat. Quàm multis populis meretrix
ifta feralis irrepfit , quæ publico funere
totum,populum communi morte tumu
lauit3 Veni & nunc Phinees,arripe gla
dium verbi,interfice pcrfidiam, iugüla
to hgrefim,ne propter eâ populus vni
uerfus intereat. Vrget ira caeleftis, per
cute ipfam vuluam impietatis, genera
toriumq. perfidiæ, ne partus formetur
infelix,ne adulterina conceptio diffun
dat ſeminarium praeuaricationis & ſce-,
leris,vt Dominus tecü ftatuat teftamen
tum pacis,& teftamentum grati£,tefta•
mentum promifsionum cæleftium. Zelú
habere debet facerdos, qui incorruptâ
feruare ftudet Ecclefiæ caftitatem. Et
idco princeps facerdotü dicit: Zelus do foas. z.
mus tuę deuorauit me : Et Phinees fa- ex Pf. 68.
cerdqs erat, & nepos facerdotis,& fi- Num. 25.
lius facerdotis. Bonus zelus & vtilis in
facerdote, Præcipue ne negligens,ne re
mifius fit,Melius cft vt vnius aut duorú
2 ** - Y 5 damna
 514 S.JAmbrenarratio
.• . • damnatione plurimi liberentur, quäis
duorum abfolutione plures pericliten
tur.[Exquifiuit, inquit, me zelus do
mus tuæ.]Vides quia zelus Dei gratia
eſt,qui exquirit,qui ſuperuenit, qui ſe
- iuſti infundit pestori. Zelus Dei vita eſt.
Haas. *• Deniq. Dominus ait: Zelus domus tuæ.
deuorauit me.Sicut enim ante in Adam.
deuorauerat hominem mors pręualens,
ita zelus deuorauit quem viuificauit in
4 Reg.2. Chrifto.Zelum habuit Elias,& ideo ra•
5.Rºg• 19• ptus adcaelum eft.Zelans, inquit, zela•
_ üi Dominü. Zelum habuit Mathathias
1.Mach.z. bar Ioannis , qui aduerfus :facrilegia
Antiochi excitauit Dei plebem, Zelum
qui habent,omnes fibi inimicos fuos pu
tit qui ſunt hoſtes Dei, quamuis patré,
Pfal. 138: fratres, forores. Omnibus dicit: In ho
fìes fa&i süt mihi,ficut Dauid ait.Quid
Luc.6. multa ? Apoftolus quoq. Domini hoc
declaratus eft nomine, vt Simon Zelo*
tes diceretur, ficut legimus in Euange
]io.Zelo fidei populus gentiliâ vitâ fibi
acquifiuit ætérnam, quam negligentia
atque defidia Iudæorum populus ami
Ejiie.as. fit. Ideoq. fcriptü eſt: Zelus apprehen
det populum ineruditum.Qgoniain po
pulüs qui erat eruditus in lege, nullum»
- ** fidei habebat ardorem. Contulit fe ee
lus adgentes: cuius tanta eft gratia, vt
ele&ionis prærogatiuam vicerit,& eru
ditionis induſtriam ſuperarit.Deniq ap'
prehcndens Populum ineruditum jfe
-- - - -----. * * çit
 in Pſal.cxvi.05.xvii). , 3r;
cit effe meliorem. Itaq. ea gratia ope
rata eft in populo nationum, vt here-J
ditatem Domini mereretur,quam ope
ratus eft Dominus, vt Ecclefiam fibi ex
nationibus copularet. Zelus ergo cha- .* .' , §
ritas eft.Deniq.valida eft ficut mors cha cans.g.
ritas, durus ficut inferi zelus.Durus ze
lus , quem vitæ huius nulla vincit ille
cebra. Durus ficut inferi, per quem pec
cato morimur,vt viuamus Deo. Angeki Rom. g.
quoq. ſine zelo nihil ſunt, & ſubſtan
tiæ fuæ amittunt prærogatiuã,nifi eam .* .• .•i.
zeli ardore fuftentent. Deniq, in Apo
calypſ. Ioãnis Dominus ad angelā Lao Аpог.3t º
<diciæ dicit : Scio opera tua , qüöd neq.
frigidus es, neq, calidus. Vtinam frigi
<dus efles, aut calidus: fed quia tepidus
es, incipiá te euomere ex ore meo$ quia
dicis , Diues fum & ditátus , & nullius
egeo; & nefcis quòd tu es mifer,& mies
rabilis,& mendicus, & nudus,& cgcus, ..,£r
Confulo tibi vt emas a me aurum igne
probatum. Hic eß. E)ei zelus, hic e£fi
dei vapor, deuotionis feruor, qui nos
velut fuauem cibú in Chrißo remollit
& format.Quáta Domini gratia,vt nos
in ſuo oreconſtituat,8 guaſdam meri«
torum noſtrorum epuletur dapes, ac fi
meremur, deuoret, ſi noſtri cibi ſuaui- : 1
tatibus delectetur?Beatus quem fapien
£ia deuorauerit, quem virtus hauferit,- . . ... , ;
quem iuftitia receperit, Culpa in eo ha
bere non poteft Portಣ್ಣಣ್ಣ. abſors
i. - - ^ Y 8 - buerit
- l
 516 S. JAmbr.enarratio
buerit remifsio peccatorum. Vbi eum
error inueniet , quem integritas imma
culata fufceperit? Et quid miremur, fi
醬 eumabohabent?!pfeemDeus pater ait:
2ach. 8. Zelászel Hieruſal zelo magno.
,8,2, …
Qgia l)eus magnus, ideo & zelus eius
magnus eft;& pro vniufcuiufq. potëtiæ
qualitate,ita & zelus aut mediocris aut
magnus eft. Zclo vindicatur Hierufalé,
zelo Ecclefia congregatur, zelo fides
acquiritur, zelo pudicitia poſsidetur.
Idaw, z, Dominus quoq. Iefus ait: Zelus Do
mus tuæ comedit me: increpans Iudaeos
Matth. 41 quòd domum orationis fecerint ípelü
cam latronum, fecerint & domum nego
tiationis. Sed non folum locum Eccle
fiæ zelare debemus, fed hanc quoq. in
teriorem in nobis domü Dei, ne fit do
mus negotiationis , aut fpelunca la
tronum.Si enim lucra,quaeftus pecunie
& emolumenta aucupemur,domum ne
gotiationis fecimus. Si inuadamus alies
has poffefsiones, fines viduæ vel mino
rum, fecimus fpeluncam latronum.
Veniat ergo verbum Dei , & de hac do
mo proijčiat fures, direptores, caupo
'nes,vt mundum fit cor tuü, pe&us tuü,
Sed eft zelus ad culpam, eft zelus ad
Pſal.71. gratiam. Nam & ipfe Dauid ait: Zelaui
in peccatoribus pacem. Et in £cclefia
Rtel. 9. fico fcriptum eft: Non zeles mulierem
finus tui, ne oftendat fuper te malitiam
do&rinae nequam. Et giulier zelotypa
*- - - - *- - änk
1 intºſal.cxvii.oft.xviii. 517
in muliere fideli iure reprehéditur.Ad
uertimus ergo quòd menfura quædam, Eccli. a6.
& difciplina fit icli, ficut difciplina vir
tutis. Et ideo beatus qui zeli nouerit
difciplinam, & oderit eos qui Domini
器 relinquentes, falutem propriâ
e{erunt,crrorem fibi fraudis adfcifcüt.
Ideoq ait: [Quoniam obliti funt ver
borű tuorum inimici mei.]Qui funt ifti
inimici?Si populus Iudæorum,quomo
do inimici erät fub eius imperio cóftitu
ti? Dauid enim Iudæos omnes regno
proprio gubernabat. Sigentiles, quo
inodo obliti verborum Dei , qui legem
Domini nefciebant? Nemo enim nifi id
quod perceperit , obliuifci poteft. Illi
ergo inimici mei , qui inimici tui, qui
Dominum in propria fua venienté non Ioas.t-t
erant recepturi. Hosgraues hoftes,hos
inimicos fuos Propheta teftatur,nö qui
ſibi eſſent,ſed qui Chriſto rebelles.De
niq. alibi ait: Et fuper inimicos tuos ta Pfal. 138.
becebam.Iuto odio oderá illos, grauio
ra putans arma perfidiæ cffe quàm pu• .: :..••iii
gnae. Nemo eninô grauior hoftis omniú,
quàm qui omnium læditau&orem.Ideo
ergo zélo magno acquifitus eft populus Rom. ii •
nationum , qüoniâ a fuo Deus populo
negabatur. Nec enim poterät aut fidei -, * -º- i.
deüotionem, aut difciplinâ tenere vir•
tutis, qui memoriam præceptorum cœ
leßiumi non tenebant. Sic Ädam de pa• Genef.3.
radifo eicstus, fic Populus Iudæorű de Rºmeu
* ... Præro
 318 . S.Amhr.enarratio
Prærogatiua electionis excluſus eft -
i4o. Ignitum alloquium tuum nimis,
& feruus tuus dilexit illud.
iuc. 12. ' Ignem quidem Dominus mifit in ter
Gemef. 19. ram, nó vt ea Sodomitano rurfus, ficut
.. fcriptum eft, arderet incendio 5 nec vt
eam donatæ munere foecunditatis, aut
Gemef. 1 3. vfu vel flore viriditatis exueret. Opus
enim fuá Dominus probare magis atq.
augere,quâm minuere aut dánare con
fueuit. Neq. vero dignum erat vt ele
Geneſ I, menta innoxia noſtri luerent ſceleris
vltionem. Qgid natura deliquerat, fi
adulta iam fobokes errauit ? Non erat
partus invitio, fi deuio lapfa eft errore
progenies. Non eft hic natura,fed vfus
Lw.ua. in culpa.Qgem ergo Dominus ignem in
nouo ſparſit teſtamentoº Qui ſecretos
mentium diuine ardore cognitionis in
º flammaret affe&us,qui vaporem fidei &
.3; t ... deuotionis adoleret,qui cupiditaté vir
tutis accederet.Hoc igne calefaGus di
iiiere.zo. cit Hieremias: Et erat ignis flammige
rans in ofsibus meis.Hoc fermonú 蠶
cæleftiá vaporati Cleophas & ille alius
• 1 s .* qui fimul cùm Dominó ab Hierufalem
vfq. ad caftellum confecerant iter, di
1»c. 24. cebant : Nonne cor noftrü ardens erat ,
in nobis,cum aperiret nobis fcripturas$
Ignis ergo hic,íérmo Chrißi eftJEtboa i
•: ^**-^ nus ignis, qui calefacere nouit, nefcit;
*.Cor. 3. exurere, nifi fola peccata. Hoc igné
‫ن‬۰ ، ... ‫و‬ - - fರ್uಾ
 in Pſal.cxviii.ott.xviii. 31.5
-fuper bonum fundamentum po fito,apo
ftolicum illud aurü probatur: hoc igne -

illud morum vel operü examinaturar- Pfal. 11.

醬 igne pretiofi illi lapides il- 1, Cor. 3•
uminantur,fœnû autem & ftipula con- -

fumitur. Mündat ergo hic ignis animú, • • °

confumit erroré.Vnde & Dominus ait:
Iam vos mundi eftis propter fermonem Ioan.I 5.
quem locutus fum vobis. Hic eft ignis
qui ardet ante Dominü.Nifi enim quis Leuit.6.
fiagrantiam deuotionis ſumpferit,præ- ***
fetitiam Domini habere nó poterìt.Ac
cende hunc primü igné in métibus tuis, -

vt Chrifti tibi lumé effulgeat.Hoc igne z.Cor. 4.

vrebatur rubus;& nó exürebatur. Writ Exod.3•
enim fermo diuinus , vt corrigat con
fcientiá peccatoris,nó exurit wtperdat.
?Hic ignis hebetare,hic ignis extinguere
materialium f;ua flammárum confùeuit
incendia. Dcniq. Hebrçi hoc igne fuc
cenfi, fornacis ardentis vaporem nec ti Dan.g.
mere,nec fentire potuerunt.Merito er- • •
go bonusferuus diligitignitú Deminí 1
adloquium, quo induitur charitas, quæ
excludit timórem. Pulchre autem addi- 1. Ioan.4.
dit,[nimis;]quia omnis quidem do&or
inflammat audientis affeétum,fed fùprà . .
omnes eft fermo Dei,diuifiones artuum Hebr.4.
& intima penetrans medullarum . Tri
pliciter ergo defcribe tibi ignitum allo Pros..*».
quium Dei,yel quod mundãt, vel quod '
accendit,vel quòd illuminat audientes.
Ideo ait Dominus: Scrutatusfum Hie- Sophon.*
f : rufalem
 .5% o ºs. Ambr.enarratio --
rufalem ad lucernam. Sed neminem in
ea vel qui mundaretur, vel qui incende
.. • . . . retur, aut illuminaretur , inucnit: ideo
., .:s , , eam in tenebris dereliquit. Nec mireris
fìferuus diligit ignitü Domini alloquiü,
Cant.4. quod & fpoífa dilcxit , quæ ait : Sicut
- refticula coccinea labia tua. In cocco
., , , ,, enim, fpecies ignis,& crucis Dominicæ **
fanguis irrutilât. Coecinea labia Domi
. ni,quæ pafsionem propriam loqueban
Exod. 35. tur. Dehiq. in Exódo &occum pro igne
collocatũ eft . Nô enim ex cocco mun
- dus,fed ex quattuor conßat elementis,
-
. … ». : Sed in cocco figura ignis expreßa eft,
.:.. ... cuius vapor,nificælum atq. aerem,ma
ria, terrasq penetraret, omnia tamqua
effoetis viribüs foluerétur.Per reßiculâ
igitur vinculü perfuafionis agnofcimus:
per coccum vél cupiditatis ardoré qui
fcintillat in animis audientium, vel in
-diciü pafsionis.Vnde & alibi ait fponfa:
Cant. 5. Labia eius lilia ftillantia myrrham ple
Joan. 1 9. nam. Per myrrbam enim pafsionis vn
guentum, & refurre&ionisgratia decla
., ♥., Fatur,quar reditiug vite odorem fufi
tatis mortuorű vifceribus infundit, Me
rito igitur aHoquij eius accipiens fua*
cast, 5. uitatë,exclamans ſponſa teſiatur: Fauw
- ces eius dulcedines,& totus defiderium.
*** 41. ' Iuuenis fum ego, & defpe&tus;
iuftificationestuas nó fum óblitus.
.5 tº . ~ *. Juusnis fum ego-lMultis fanstorum
‫ سمة‬- -4 tº . qul
-
 in Pſal.cxvii.oft.xviij. 5* r
蠶 à prima adolefcëtia exercitati funt
uris laboribus, poteft hic verficulus
conuenire.Nam & Iofeph cum a fratri- Gen.37•
bus iunior in Aegyptü venderetur,iuue .',.;t
nis erat & defpe&us , qui ad feruitutis
iniuriam védébatur: & poftea cum edu
&us e carcere,præpofitus Aegypto,po- Gem.4o.
pulis frumentâ diuideret,fratribus vicé
iniurię non referret, fed refufo pretio Gem. 4r.
alimenta donaret, fenilem patris a fa
me atq;ieiunio vindicaret ætatem,cur- Gen. 444
ruq, fummiffo obuius, & famulantibus
ceteris amplæ poteftatis infignibus ado Gen. 47.
raret, iure dicebat:[Iuuenis ego fum &
defpe&us , iuftificationes tuas non fum
oblitusJIpfe Dauid quoq. iunior fra
tribu$,cü patri: Quespafceret tamquá 1. Reg.16.
vili ablegatus 9bfequio , nó oblatušefł
facerdoti,quafi indignus qui vngeretur
in regnum,feda facerdote quæftus,&
accerfitus a pafcuis, prærogatiuam re- , : * **i
giç ynâionisaccepit.Pofteaquoq.pro
greßus ad bellum,cü Golias totuíípo- 1. Reg. 17.
pulum Iudæorum corporis fui mole'de
fpiciens, fingulari certamine prouoca
ret,timentibus ceteris popoßit a rcge,
vt congrediendi fibi permitteret facúl
tatem. Necdum quidem tanto certami- : : : : .
ni habilis aeftimatus eft , rege dicentes `
Non potes ire ad Allophylüm , & pu- ibid.
nare cuin eo,quoniam tu puer es,& il
e vir bellator éfl a iuuentúte fua.Neq.
eſſet admiſlus,niſi feciſſet fidem quôdin
*.. fua
 51? S.JAmbr.enarratio."
fua adolefcentia lconem fuis manibus
ſtrangulatum, extractis rapte ouis cru
ribus peremiffet. Ipfe etiá defpeçtus ab
Allophylo, quòd aduerfus armatű pre
liatorem cum virga & lapidibus procef
fiffet , retulit nö viribus fe fretum effe,
non armis, fed in nomine Domini con
fidentem ad praelium eſſe progreſſum,vt
lacefsitæ plebis auferret opprobrium.
Hic ergo iuuenis atq. defpectus ftrauit
*- Reg 18 Allophylum, potitusq. victoria, in de
cem millibus iuuécularum Pfallentium
** * * teftimonio triumphauit.Gerebat enim
typü eius qui quáfi defpe&us venturus
Efaia, 63. effet in terras,& fine legato,fine adiuto
re , fine nuntio totum populum mundi
** - huius,crucis fug prælio liberaret:cui ap
plauderent animae fančtorú,per baptif -
matis facramenta renouatæ, quòd verű
illum Goliam reuelatum nobis ac prodi
I*•11 • tum verbi fui gladio trugidaffet. Iacet
igitur verus Golias humilitate filij Dei
v
ftratus,amifit caput,quod in multas ar
tes vertebat & fraudes. Pfallunt fecure
iam anime , quæ ante peccatorum fuo
rum tormenta deflebant. Dicunt tym
panis,hoc eft, corporibus fuis peccato
1. Rºg.18. mortuis refultantes: Saul triumphauit
in millibus,Dauid in decé millibus.Rex
ille durus indignatur & irafcitur diabo
Ius,eò quòd cánerent iuuenculæ: quia
duritiæ filius paucos deeepit, Chriftus
totum mundü redemit. Dicit ergo 豎
- - - ԱՏ
 in pſal.cxvi.05.xviii. 513
ftus natus ex Virgine:[Iuuenis eg9 fum .*
& defpe&us,iuftificationes tuas nô fum
oblitüs.]Dicitetiam populus nationü,
ille in prima le&ione defpe&us, rudis *
adhuc fide ,& ftudio primæuæ deuotio- -

nis adolefcés,vel certe renouatus aqui- P/al. io*

lae iuuentute per baptifmatis facramen
ta:[Iuuenis ego fum & defpcêus, iufti
ficationes tuäs non fum oblitus.]Ille
ego defpe&us ante, iam praeferor, iam -

anteponor ele&us. Ille ante defpe&us …

popülus peccatorum, habco caeleftium
facramentorum veneranda confortia.
Já menfe celetis honore fufcipior,epu
lis meis non pluuia vndatur, non terr
partus laborat, non arborum fru&us.
Potui meo non flumina quærenda, non
fontes : Chriftus mihi cibus, Chriftus Ioan. 4,
mihi potus.Caro Dei cibus mihi,& Dei
fanguis eft potus.Non iam ad fatietat&
mei annuos expecto prouentus, Chri
ftus mihi quotidie mihiftratur.Non ve
rebor ne qua mihi cæli intemperies,aut , s, ' * :
fterilitas ruris immineat, fi pij cultus
diligentia perfeueret:non iam coturni- Num. 11.
cum pluuias mihi opto defcendere,quas * , :
ante mirabar : non manna , quod ante Exod. 1 6.
cibis omnibus praeferebâ:quia qui man
na manducauerunt patres, cſurierunt.
Meus cibus eft, queii, fi quis manduca- Ieam.6.
uerit , non efuriet. Mcus cibus eft, qui . i
nố corpus impinguạt, fed có6rmất cor Pfal. Io3:
hominis. Fueiat mihi ante mirandus pa :, .…
--- nis
 514 S.JAmbr.enarratio
Pſal.77. nis de cælo. fcriptum eft enim : Panem
de cælo dedit eis máducare, fed,nó erat
verus ille panis, fed futuri vmbra. Paaé
de cælo illum verú mihi feruauit pater.
14.6 Mihi ille panis Dei defcendit de cælo,
qui vitâ dat huic müdo.Non Iudæis de
ſcédit,non ſynagoge deſcédit,ſed Eccle
fiae defcendit, fed pópulo Dei iuueniori
defcendit. Nam quomodo Iudæis de
fcendit panis qui vitam dedit,cum om
nes qui illum panem manducauerunt,
boc eft manna, quem putauerunt Iudæi
verum panem,ini deférto mortui funt?
Quomodo fynagogæ defcendit, cum fy
nagoga omnis interierit, & æterno ie
iunio fidei macerata defecerit?Deniq. fi
accepiffent panem verum, nô dixiffent:
Ibid. Domine, femper da nobis panem hüc,
Qujd petis Iudaee,vttribuat tibi panem
quem dat omnibus, dat quotidie, dat
femper ? In te ipfo eft vt accipias hunc
nêm, Accede ad hunc panem,&acci
Pſal. 72. pies eum.Dc hoc pane di&um efl; Om
ines qui elongant fe abs te, peribunt.Si
te elongaueris ab eo, peribis; fi appro
isang. pinquaueris ad eum,viues, Hic eft panis
vitæ. Qui ergo vitam manducat, mori ,
non potcft. Quomodo enim morietur,
cui cibus vita eft ? Quomodo deficiet,
: qui habuerit vitalé ſubſtantiamºAccedi
ibid. te ad eü,& fatiamini, quia panis eft:ac
leam.4. s cedite ad eum,& potate, quia fons eft;
Pſal. 33. accedite ad cum,& illuminamini, quia
lux
 în Pfal rxviii.oti viii. ; ;
fux eft: accedite ad eum , &'hiberamini, * * **
quia ybi fpiritus Pomini , ibi libertas: s. cor.g.
accedite ád eum , & abfoluimini, quia
remifsio' pcccatorum eft. Quj fit ifte, i.,„. t.
quaeritis? Audite ipfum dicentem : Ego Ioan. 6.
fum panis vitæ : qui venit ad me, non Ti* T*
eſuriet: & qui credit in me, non ſitiet
vmquam. Audiftis eum, & vidiftis eum,
& nón credidiftis ei , ideo mortui eftis:
vel nunc credite,vt pofsitis viuere.Sed
miramini Moyfen , quia patres veftros Exod. 14,
per mare ficcis duxit 'veftigijs. Moyfes • • **
non'imperauit, fedimpetrauit: nő iuf
fit mari, fed feruiuit iubenti fuétibus. -

Moyfen laudatis , quia regem Pharao- Ibid.

nemi cum exercitu fuo merfit. Moyfes • •
orabat,& alius imperabat. Moyfes pre
cabatur, Chriftus operabatur. Moyfes
fugiebat, Chriſtus inſequebatur. Moy- - .

fes columnam fequebatur,vt nocturnas Ibid.

tenebras declinaret,Chriftus illumina- -

bat. Moyſen agnofcis, quia aquæ ama- Exod. 1$.

ritudinem temperauit. Moyſen agno
fcis, qui aquam produxit de petra:Chri Exod. 17.
ftum non ágnofcis, qui veri illius Aegy
醬 regis frauit exercitú,& abyfsi mer- Exed. 14.
it profundo : qui nos libcrat quotidie
de mundi huius flu&ibus , ne nós faeculi
huius procella demergat. Qujd profuit
patribus tráfire per mare Rubrum,qui
bus ad terram repromifsionis non licuit
peruenire? Quicumq. enim exierunt de Num. z6,
Aegypto , pericrunt in dcferto. Mor
- նԱԱՏ
 526 S.JAmbrenarratio
Mwm. 2o. tuus eft Aaron, mortua eft Maria,mor
I)ewt. 34. tuus eft & ipfe Moyfes: folü Iefum Nae
'*'' '' ue nominis {acri fimilitudo feruauit. :
Plaudat Iudæus, quia fitienti illi %ndã
- faxa vomuerunt: mihi de corpore Dei
xfj. 53. fons fluxit æternus: meas amaritudines :
bibit Chriftus, vt mihi fuæ donaret gra
tiæ fuauitaté. Dicit ergo populus Chri
ftianus:[Iuuenis ego fum & defpe&us,
iuftificationes tuas non fum oblitus.]
.. . Bene hoc dicit, qui iuftificauit Deum
úatth. 3. baptifmatis facramentis. Qui enim ba
ptizátur,iuftificat Deum, quia peccata
propria confitetur, & a Domino fuoră
ræftolatur indulgentiam peccatorum.
Pfal. 5o. 醬 Deum Dauid, qui ait: Tibi
foli peccaui, & malum coram te feci,vt
iuftificeris in fermonibus tuis. Non iu
iwc. 7. ftificauerunt Deum Pharifæi qui bapti
- r zari Ioannis baptifmò noluerunt,vt in
Euangelio legifti. Non folü iuftificare
, , , . fatis éft, fed étiam non obliuifci iuftifi
- - cationum Dei,id eft,vt intemerata gra•
- tiae fpiritalis dona cuftodiat,& facrae re
- mifsionis munera illibata atq. inoffen
- * fa conferuet. Hæc generalia. Sed etiam
-- - fpecialis fingulis Chriftianis fuppetit
prærogatiua dicendi:[Iuuenis ego fum
Μatth. 11 & defíe&us,jfi humilis corde, fi mitis
atq. manfuetus. Dicat ergo:[Iuuenis
ego fum,& defpe&us.]Premitrat etatis.
generalem iactantiam, quo plus com
>
nendct humilitatis fuæ gratiaam. Non.
mirabi
;
 in Pſal.cxviij 05.xviij. $2.7
mirabilis humilitas in fene&uit e, quæ ef
foeta viribus,fra&a debilitatibus, triftis • * *

doloribus, anhela ſuſpirijs, coſta cura

rum æftibus,& ipfo viuendi affe&a fafti
dio alacritaté eft oblita ia&antiae.Rara
fane in iuuenibus eft humilitas , ideoq.
miranda.Dum ætas viget, dum vires fo
lidae ſunt,dum ſanguis exeſtuat, dû ſol
1icitudo nefcitur, dum ignoratur debili
£as, dum lætitia frequentatur, tunc fer
uet iạêtantia, tũc fc iuuẽtutisfuperbus
extollit affectus,tũc humilitas quafi vi . . . .”
Hefcit,abie&a contemnitur: tunc fubie
&io, degeneris confcientiæ æßimatur
infirmitas. Grandis igitur morum eft
aßuefacienda maturitas,quç vincat na•
turam. Deniq.fi confideremus,in para- ΕΚέch.2 και
difo defecit humilitas , & idco: vénit è
caclo. In醬 fo orta cft inobedientia,Genef. 3.
& ideo o ediétia cum Saluatore defcen
dit. Inflabat caro, vnde ſubiectio man
ſuetudinis inueniri non poter at in ter
ris.Intumuerat omnis preuaricatoris he
reditas. Veniés Domifius Iefus primum - --

ſe exinaniuit, non rapinam arbitratus Philip. 2.

effè fe æqualem Deo, formam ferui fibi
accipiens , & fpecie inuentus vt homo,
humiliauit femetipfum fa&us obediens
vfq. ad mortem. Non te moueat, quia
fcriptü eft, Vt homo.Non enim fimiili
tudinem fufcepit hominis,fed veritaté.
Nam ipfe Apoftolus ait alibi: Mediator r, Tim. z.
Dei& homihum homo Chriflus Iefus,
* * Et
 518 S.JAmbr.emarratio
Et vt de Euangelio afferamus exéplá:
Ioan. I. Vidimus,inquit Ioannes, gloriam eius,
gloriam quafi vnigeniti â patre, plenü
gratia & veritate.Numquid quia dixit,
Quafi vnigeniti ; fimilitudinem magis
vnigeniti, quàm veritatem voluit 醬
mari? Nó enim fuperuacuo Chriftus ad
uenit. Iam poteft dicere homo:[Iuuenis
ego fum & defpeétus;]qui erat ante ita
populo priore fenex fuperbus. Dicit er
go,[Iuuenis fum & dcfpe&us:]quomo
Capt. 1. do Ecclefia, Nigra fum,& decora. Præ
mifit nigram, vt augeret decorem. Sic
& hic pfaenmifit iuuenem,vt augeret hu
militatem.Non dixit, Nigra fum deco
ra, ne quod nigrum eft , decorum aefti
: º maretur. Nec dixit, Iuuenis fum defpee
&us : ne iuuétus defpicabilis putaretur.
fed ait,[Iuuenis,]&,quod mireris,humi
l1s,non fuperbus,deie&to propior quàm
*umenti. Sic & ibi: Nigrâ fum fuperio
re peccato,ſed decora confeſsione pec
cati, & correctionis ſtudio ato. amore
virtutis. Quamuis ergo,&, fyllaba, vt
rammatici appellant, coniun&tiua fit,
蠶 tamen diftin&ionem, qua confu
fio difiungiturac feparatur: vt fi dicas
Ambroſium Baſſum intus eſſe, vnus pu
tatur. Sin autem afferas Ambrofium &
Baſſum intus eſſe, duo vtiq. intelligun
tur. Dicat ergo:{Iuuenis fum & defpe
&tus:]quia Chriftus in paupere atq. de
fpeâo mundum redemit, quia Chiiftus
- humili
 in pſil.cxviii.05 xviii. 329
*umilitate diabolum vicit. Dicat: Dc
fpeâus fum, quia cor humiliatü Deus Pf&t. 3o.
non fpernit, quia defpeStus ille Laza*
rus in'Abrahæ nunc requiefcit finu ,& Luc. 16.
«liues ille ia&ätior affligitur in inferno,
Defpe&us erat Moyfes, nec fibi idone* Exod. ;.
us videbatur, cum ad liberandum He* «• 4
brgorum populum mitteretur. Defpe
&ùs erat Hieremias,qui dicebat:Domi- Hiere.1.
nator Domine, ecce nefcio loqui , quia
iuuenis fum ego.Sed facilius ifte defpe
&useligitur. Deniq.dicitur ei:Noli dib Ibid.; s
cere quia iuuenis fum ego: quia ad om
nes quoſcumq.miſero te,adibis: & om
nia quæcumq.mandauero tibi,loqueris,
Ne timeas a facie corum, quia ego tecú -- * : *, *.
fum, dicit Dominus, vt liberem te.De
fpe&us erat ille publicanus, qui oculos Lwc. 18.
ad cælum non audebat leuare , & ideo
facilius quàm ille Pharifæus exaudieba
tur. Omnis cnim qui fe exaltat, humi
liabitur:& qui ſe humiliat,exaltabitur. - - --

-
Iuftitia tuâ, iuftitia in æternum, 14?s. *.*.

& lex tua veritas. .

Poffunt quidem finguli facere opera
iuftitit , fed non in ætérnum manefitia.
Diues ille,cui abundauerant diuitiæ in Lse. ix.
hoc fæculo,fortaffè fecerat aliqua ope
ra iuſtitiae, quorum remunerationem in.
Præfenti vita acceperit, quæ ad vitam
aeternam non pertinuerint, quòd non
magna fuerint opcra illa, ncéremune-,
Z ratione
 $30 s.vambr.enarratio
ratione digna perpetua.Ogid quödetſä
• • ' ' fi facimus ópera áliqua iuftitiae,facimus
-- tamen non čontinua , fed rara ? Plerig
.* ' * ' n6 rapiunt aliena, fed nefciunt de prò
prio fargiri. Alijinuadentes indebitás
facultatés, quo fpecié iuftitiæ fibi quæ
rant , folent conferre pauperibus. Non
eft iftâ in æternum iuftitiâ. Multi iufti
- * 醬- .

ಶ್ಗ: frućtü deliquerunt, non ha

iluftitiae. Soli Deo
ippetit in perpctuô per omnia pofsi
Pſal. 1o3. 醬 醬នុ៎ះ ನಿ
ftos. Non enim beneficijs folis referen*
da iuftitia eft, fed illa vera iuftitia eß,
quæ ipfis quoq. defertur inimicis. Me
Matth. 5. fitoq; ait iuftitia Dei: Diligite inimicos
veftros. Ergo ficut in ætérnum eft iu
' ßitia folius Dei, ita lex Dei veritas.Sed
quomodo iftud accipimus?Vtrum quia
Rex Dei veritas eft,h6c eft vera; & quod
ftatuit Deus, omne verum cft, ficut fu•
sºver.86. pra ait:Omnia PracePtAtuº veritas?An
ïJ€$ quia veritas lex Dei eft,quia non men
¢itur Deus?Apud eum igitur veritas lex
eft, fallacia præuaricatio eft. Sed & fic
poteft accipi:Lex Dei veritas eft. Apud
iudæos ergo non eft lex Dei, quia nga
xons. 7. recipiunt yeritatem. Lex Dei ſpiritalis
eft, íicut Apoftolus dixit. Non habent
ergo veram legem , qui eam non acce
pέint fpiritaliier. Qjpd autem non ye
iu m,méndax eft: quod mentitur, occi
a.c.r. 3. dit.Littcra ergo quæ occidit,mentitur:
- fpiritus
 in Pſal.cxviii.ott.xviii., § 31 , .
rpiritus qüi viuificát,verus eft.Accipia- '
mus & ſic. Lex Dei, non typus, non vm
bra, non exempla? caeleftiufì, fed ipfa Hebr.8.
cæléftia.vnde & fcriptum eft, quia finis Rom. ie.
degis eft Chriftus. Nón defe&us vtique,
器 plenitudo legis in Chrifto eft : quia
venit legem non foluere,fed adimplere, Matth.3,
Sicut enim teftamentum vetus vehit nö * * *
foluere {ed implere, ita nouum certifi
care.Sed ficut ömnis veritas in nouo eft
teſtaméto, ita & lex per Moyſen data, 1.Cor. Io
figura legis eft veræ. Ergo illa lex veri
tatis exéplar eft. In exéplari enim agni Exod. 1 z
fànguis effunditur, in veritate Chriftus i **
immiolatur. Meritoq. Apoftolus cum
prçmififfet witulorum immolationé fe
cuiidù legem, adiecit : Neceffariü itaq. Hebr. 9.
eſt exemplaria celeſtium his mundari.
nam ipfa cæleftia melioribus hoftijs.nó
enim in manufa&a fan&a intrauit Chria ,
ftus exemplaria verorum, ſed in ipſum . . . . …?
cælum, & nunc apparet vultui Dei pro
nobis. Vt cognofcamus autem quia le•
gem nouâ dedit Dominus Iefus , habes
dicentem fpiritum: Hoc autem eft tefta Hieae. 3r.
mentum quod teftabor ad eos, dicit Do Heb.io.
minus:Dabo leges meas in cordibus co
rum, & in fenfibus eorum fcribam eas;
& peccati & iniuſtitiae eorü n6 ero me
mor. Vbi ergo remifsio, iam non obla
tio pro peccatis. Quo cuidentcr often
ditur omncm veritatem Euangelio con .:
tineri,quia lex Dei in fenfibus hominú
- 2. & in º
 •531 , S.JAmbr. enarratio
a•Cor. 3. & in cordibus fcribitur, non in tabulis
lapideis. Qui ergo praecepta Dei non
រ៉ែ in cordibus fuis , non habent
legem , fiue quia inueteratur in Iu
daeis,renouatür in nobis,vmbra eft, nó
ycritas: vt cum fiat oblatio pro pcc
, … catis fecundum legem , non fiat remif
${wb. io. fio pcccatorum. Impofsibile eft enim
fanguine taurorum & hircorum pece
cata müdari.Mendax ergo erat illâ re
nifsio , donec remifsiofiis veritas ad
· ueniret. Qgid inde manifeftius, quàm
... :.. Joannis Euangeliftæ fententia, qui ait;
foan.i. Qgia lex per Moyfen data eft,grátia au
tem & veritas pcr Iefum Chriftüm fa&a
- εfίξπρος αντιδιατελή, legis,retulit veri
. tatem. Nam cum fit,autem, difiun&io,
intelligendum cft difiun&ionem ideo
* interpöfitâ, quia fi veritas fuiffet in le
gc,nó fuiffet gratia fa&a per Chriftum.
$am, 14• Poffumus& 熬 intelligere: Veritas Chri
ftus eft, ergo veritas léx eft. Et fi man
datü Domini lex eft,multo magis viuú
& operatorium verbum Dei lex eft. . ,
•
•43. runt
Tribulatio&necefsitas inuene
me; mandata tua meditatio
mea eft. - - . . . . *

Quærunt tribulationes & necefsita

tes iuftum,& interdum inueniüt, inter
dum non inueniunt eum.Inuenitur,cui
Racob. 1. corona
ncus debetur:non
ccrtamini inuenitur, Tribu
non probatur. qui ido .
` ` ` ` ` latio
 in pſilºxwij.oft.xviii. . ; ; ; -

ratio igitür vclut quædã gratia eft. De- -

niq. facrificium Deo fpiritus contribu- Pfal. go.

fatus. An non eft gratia, quae opera- aem-*•
tur patientiam*Qui ergo nouerat tribu -

lationis profectum eſſe, quaeſitus a tri

bulatiorie,inuentus eft,nec refugit.Di
cit ſapientia: Current me mali, 8 non Prom. re
inueríient: non quia Dominus nolebat
inueniri ab hominibus , qui fe omnibus L. -"

etiam n6 quærétibus ofièrebat;fed quia Efaie. 6f.

his operibus quærebatur, vt indigni e£•
fent qui quaererét,inuenire.Ceterú Sy
meon qui eum expe&abat, inuenit. In- L**• s.
uenit Andreas, qüi ait ad Simonem: In- ieais. s
uenimus Mefsiam, quod interpretatur
Chriftus. Philippus quoq. dixit ad Na- •
thanael: Quem feripfir ក្ lege, ibid.
& prophetæ, inuenimus Iefum filiú fo
ſeph, qui eſt a Nazareth. Et vt oſtende -
ret quemadmodum Chriftus inuenire
tur, ait: Veni , & vide. Qgi ergo Chri- ibid.
fłum quaerit, veniat nó corpofísgrefÑi, -- -
fed meptis veftigio: videat éum nön ex•
terioribus oculis, fedinternis. Aeter
nus enim corporalibus non videtur aa _;
fpe&ibus, quóniam quæ videntur,tema v. cer.& s
poralia funt:quae autem non videntur;
aeterna.Chriftus igitur non temporalis;
fed ex patre anteTtempora , quáfi Deus
verus Dei filius,& quafi virtus fempiter
na fupra tempora eft,quem nullus tem
porum finis includat, quafi vita fupra
tempora, quem numquam dies mortis
-- - 3 inueniat.
 $34 . . s. Ambremarratio. .
inuéniat. Quòd enim mortuus eft,pec
• • cato mortuus eft femel:quod autem vi
., . . . uit, viuit Deo. Audis quid dixerit ho
uùia. T die Apoßolus ? Peccato, inquit , mor
tuus éft femel.Semel tibi peccatori mo*
tuus eft Chriftus. Noli iterum peccar*
.. .. : poſt baptiſmum.Omnibusin commune
íemel niortuus eft,& ရ္ဟိမ္ဟုဖ္ရစ္တ
femelmo
gitur , non frequcnter . Peccatum essq
*Cer. $• homö: ideo peccatuę fecit Chriftű fuű
omnipotens pater, Hominem fecit, qui
1. Petr.x. peccáta noftra Portaret. Mihi ergo Pec
- &ato mortuus eft Dominus Iefus,vt nos
».§or. 5, in illo cffcmus iußitia Dei.Mihi eft mor
fuus, vt mihi refurgeret.Semel eft mor
suus , femel refurréxit. Et tu cuua illo
:
mortuus,cum illo fepultus,cum illo in
baptifmate refufcitátus , caue ne cum
Amórtuus fueris femel, moriarisiterum.
iam non peccato morieris , fed veniae;
necum reíurrexeris, moriaris fecundo.
ibid. chriftus enim rcfurgés ex mortuis, iam
:
non moritur,mors in eum iam non do*
minabitur. Érgo mors dominata eft in
eti.Vtiq.qui dixit, Non. dominabitur,
, zº oſtenditeſſe dominatam. Nolitantum
amittere bcneficium o homo • ProPter
ţe Chriftus dominationi mortis fe fub
didit, vt te iugo dominationis exueret
iiie füfcepit iiiortis feruitutem , vt $ibi
ęribueret vitae eterne libertatem: Quj
quærit ergoChriftü , quærit & tribula
iionem eius,ncc refugit paßionem.P**
- - -- - - - - - - - - niq
 —

in Pſal.cxvi.05.xviii. 335.
siq. Dauid qui dignus erat vita tribu-.
latione qugferetuŕ,tribulationem &ip.
fe quæfiuit. Nam nifi quaefiffet,non in
veniflet.Quòd inuenerit autem,ipfe te-, -

ftaturydicens: Tribulationem & dolo- Ffal. 1 14.

rem inueni, & nomë Domini inuocaui.
Etalibi: Intribulationeinuocaui Do- Pfal.1i7.
minum, & exaudiuit me in latitudine.
Bona ergo tribulatio, quæ dignos faciû
nos qui in latitudine exaudiamura Dos
mino. Gratia eft autem exaudiri a Do.
£nino Deo noftro.Qgi quærit igitur tri
bulationem, non refúgit:qui nön refu.
git, inuenitur: Non enim refugit, qui
mandata Dei fenfu operibusq.íediía
tür. Nam vtiq. illum áthletami certami
naigueniunt,qui in vfu exercitij fuerit
sonftitutus, qüi vero exercitiu$ dere.
liquerit, fineâubio n6 poterit re
riris
•quia 醬 eft vt quæratur. Dauid
$rgo quafi bonus athléta dicit:[Tribù
latio & necefsitas inuenerunt me,Jquia
Paratum femper habuerunt, non refu-, ... .
gientem neceſsitatum & tribulationum ' * *
Prelia, ſedpetentem. - -

Iuſta teſtimonia tua in æternum: 144

intelle&um da mihi , & viuam. *
Qujst*5tus,qui pofsit intelligereDo
mini teftimonia ? Et ideo intéile&us *
Domino poftulädus eft,cuius tançí
*j*•Y$ initigm eius fit plenitudo virtu- p.i, 1.
tis. Deniq.{criptum eft:Pietas autemiim Pros. Es
-- -

º
z·· · · ··· Z 4 Deum,
 '536 - S.Ambremarratio º
Deum, initium intelle&us. quæ virtu
cum omnium fundamentum eft , iuxta
humanarum rerum & cæleftium difci
** : .
plinâ, Pietas amica Deo, parétibus gra•
ta, Dominum conciliat, necefsitudines
.

* . . . .. .
fouet ; Dei cultura eft,merces parétum,
filiorum ftipendium.TPietas, inquam,
iuftorum*tribunal, egenorum pörtus,
abißrorum fuffugium;indulgentia pec
eatórum vQgi enim habet intelleéîum,
ipfe vere eft pius. Intelligit enim hurha
ne lubricü frágilitatis,& cito ignofcit
erranti.Intelligit commune nobis datú
haturae,vfusq, confortium,&ideo pau
peribus tamqùam debitum foluit, non
inficiatur tamquam indebitum. Intel
ligit vices effè calamitatum,& ideo tam
uã naufragijs mundi iftius portu quo
á fuæ humaairatis occurrit. Hæc pera
fe&a virtus in hominibus, hæc pleria in
IDco laus efl. Merito intelle&ü fibi etiã
Salomon, magifteriű fccutus Paternű,
3.mag. 3. a Domino poftulauit, dicens: £gofum
puer humilis;& ignoro introitü meum,
& exitum meum , & feruus tuus in me
*; ; ; dio populi tui quem elegifti » P9pulum
multuih ficut afena mafis,quidihumc
rari non poteſt prae multitudine, 8 da
bis feruo tuo cdr prudens audire & iu
dicare cum iuftitia populum tuum , &
intelligere inter bofiü & malum. Vnde
“Ibid. complácuit Domino, quia non fibi lon
* . .
geuitatem vitae,& regalium diuitiarum
- -- -
- * * coPiasa
 în Pfalexviii.oti.xix. „ j;7
topias,ſed ſapientiam ad intelligenda
Dómini iudicia & iuftitias depopofcit:
& ideo tantum popu'um regno pacifico
ubernauit , quia nš vfurpa uityt Adä Gei••f.g.
oni & mali fºire diftantiam , fed intel
ligendæ eius gratiam orauit a Domino.'
Quod enim fcire diuinâ eft,hoc a Domi
no Deo tuo vt pofsis cognofcere pro
merendum eft. Si petiffet & Adam ficue
petiuit Salomon, nequaquam illos in
extricabiles erroris laqueos incidiffets
quibus omnis eius hereditas ftrangu
katur. Ideoq. mortuus eft, & quod gra
uius eft, morte peccati, quia ante vfur
pauit fcire, quàm intelle&um quo vi
ùificaretur , acciperet. Viuificat ergo
intelle&us vt fpiritus,quia ipfe intellea
êtus gratia fpiritalis eft: ideóq. intelle
&ü munere fuo Spiritus fan&us opera- Efaia. 1 1
tur. fntelleétus auté bonus eft omnibus Pfal. uie.'
qui eü faciüt,quo docemur,quia nö fo
lum fenfu comple&i, fed etiam fa&is,
id quod intelligimus,exequi debeamus,
I. In otionarium x 1 x.emarratio. ,
-- P Koph e - - - - - -

Ittera decimanona eft Koph 3 cuius º

1 „interpretatio eft , Conclufio ; & fi
cut alibi inuenimus, Afpice. Difat lit
tera,congruit ſenſus, Nam qui conclu
ditur,circumfpicere fe debet,& caufam&
ே non difsimulare, maxime curiâ
tale diſcrimen ſit Concluditur vnuſ
* ..." ノ 2 i գաifգ.
 538. S. JAmbremarratio
quifq. tumefcentibus vifceribus, inter-*
nisve faucibus, cum interclufo fpiritus
commeatu,fpirandi ac refpirandi com
mercia coartantur, Concluditur femi
•* * *
na cum fit peridrome matricis, qua pe
&oris ipfius premitur principale , vfide
graues oriuntur anguftiae , & nifi in lo
cum fuum illa recipiendorum feminum
4ula reuocetur, vitam cöfueuit exclu
dere. Ita etiam qui animo angitur ,&
quibufdam aduerfis imminentibus per
úrgetur ,concludi dicitur non mino
ribus anguftijs mentis quàm corporis.
AMaiores enim æftus febresq. funt. ani
morù quàm corporü. Conclufus igitur
vifcerum tumore, medicum quærit, vi
pofsit propulfare periculum,& conftri
čta laxare.Veniens medicus tentat om
nia, explorat interna. Ettu ergo con
.‫ ټ‬:٤ ‫ د‬.. ، clufus animi feruore,afpice teipfum in
teriore oculo. Morbi vis vrget, feruet
poxia confcientia, moles peccatorum
premit,intercipiunt ſenſum mentis ans
guftiae : cognofce teipfum , & orationis
uare medicinam, poſte v1 veniat me
蠶 ille qui de(ceridit è cælo, qui ma
swtrb. 9. xime £grotosrequirit,ficut ipfe ait: Ná
opus éft fanis medico, fed ijs qui male
hábent.Habes vulnera?ne differas.non
£ft apud eum vlla comperendinatio fa•
nitatis. Habes vlcera?ne timeassyerbo,
non ferro curare conſueuit.Aſpice igi
4ur illis oçulis,
i
quibus Davidaìxìliìga
... ... . quæ6
*“°。
º

in Pſal.cxviii.oft.xix. $35
quæfiuit,& meruit.Leuaui,inquit,ocu- Pfal.1a.
los meos ad montes: quæfiui vnde mihi ^
veniret auxilium. Nô inueni nifi a Do
naino. Quj enim mundum códidit, tue
tur accolas mundi.Afpice ergo,& fem-,
per afpice,quia iufti oculi femper ad Do Pfat. z4.*
minum.Hoc monet te etiam Hieremias
in Threnis fub hac ipfa littera,dicens ad
Hieruſalem: Surge meditari in nošte,in Thres, a.
principio vigiliæ tuæ effunde ficut aquâ *. '. a
cor tuum córam facie Domini,extéllæ
ad Dominum manus tuas pro animabus
paruulorum
in tuorum
plateis omnium qui deficiunt
itinerum fame
. Nonne & t

aperte conclufionis ofiendit anguftias, , , , , ,

& monet vt intentione cordis, in quo
eft oculi melioris obtutus, remediü tibi
falutare Prouideas3 Deniq.etiam infra, -

iterum fub hac littera ait : Appropin

quawit tempus noßrum,repleti íunt di
. es noftri,aduenit finis nofìer. Leues fa
ſti ſunt qui perſecuti ſunt nos,ſuper a
quilas cgli.In montibus accenfi {ùnt,in
deferto infidiatifunt nobis.Demonftra
uit ſummam concluſionem, nec vllum
remediü nifi in aduenta Domini noftri
Iefu Chrifti, qui folus defperatis pofsit
afferre medicinam. Et quaſi oſtendens
eum,dicit :Spiritus antefacié nofìram, ibid. g
Chriftus Dominus comprehenfus eft in *

interitu noßro. In vmbfa eius viuemus :

inter gentes. £t infra: Bibes, inquit , & ukiA'
inebriaberis, Adhuc:Vifitauit iniquita
‫في يونيو‬ ----- Z 6 tes
 $46 -s;JAmbr.eharratio .
tes tuas,reuelauitfuper peccata. Quara:
breuiter aduehtum & pafsioné eius ex
prefsit, remißionemq. omnium pecca
torum , quàm aperte congregationem
- futuram gentium declarauit.Hinc illud:
^^* ii.' Apoftolicum, quia cæcitas ex parte If
rael contigit,donec plenitudo gentium ;
intraret,&fic omnis Tfrael faluüs fieret.
.. , . . * Veni Domine Iefu,{ed iam non in vm
*Malacb.4bra, fed infole iuftitiæ. Si vmbra pro
fuit , fi pafsionis tuæ vmbra protexit,
£i corporis vmbra faluauit , quantum
c6ferre poterit claritas aperta virtutis?
Matth. 8. Per vmbram lepra curata eſt, per vim
*Iattb. 9. bram quoq. illius feminæ quæ fimbriâ
veftis Dominicæ attigit,fanguis ftetit:
- 體 vmbram te vidimus, quando né ha
F/aie.53. bebas fpeciem meq.decorem.Vmbra tua
,, s. caro füit, quæ noftrarum æftus refrige
- rauit eupiditatum,quæ compefcuit in
folentiam vitiorum,quæ reftinxit ignes
$ibidinum , quæ auaritiæ,diuerfarumq.
paßionú incendia temperauit, Et quid
öicam de vmbra Domini, quando & A
poftolorê vmbra fanabat?Veniente et
A£. ;. $nim Petro vnuſquiſq, offerebat agros
¥uos, quos tranfeuntis Apoftoli vnibra
*reddidit fanitati, Audi quia caro Do
Efai.19, mini vmbra erat , Ecce Dominus fedet
{uper nubem leué,& veniet in Aegyptű,
Pfal. 16, Dauid dicit:Subvmbra alarum tuarum
.. '• protege me. Faétus eft igitur exinanitus
wwbrô nobis,quos£oliiiquitatis 器
- - - ‫ه‬ Ş[âte |
 in pſal.cxviii.offixir. . $4t
ferat.Vidimus ergo eum in vmbra eius,
cum adhuc fides prima procederet. Sed
aunc iam totum illuminat mundum,&
tamen adhuc eum per fui corporis, quæ Coloff. te
eft Ecclefia,vmbrâm videmus,nondum.
facie ad faciem. Neq. enim oculi cor 1. Cor. 13
poris diuinitatis poffunt recipere fui
oré. Haec quoq. vmbra totü'quotidie
protegit orbé terrarum. Profuit igitur *: ‫هفي‬.‫و‬R
çonclufio: Conclufit enim Deus omnia Rom. I le
in incredulitate, vt omniã miſereatur,
Sed iâ confideremus quid in cóclufione
dicendum fit , & vnde incipiendum. .

Exclamaui in toto corde meo,ex. 1.4%

audi me Domine: iuftitias tuas ex
quiram . . . . * - -- - - - - - -

3 Cum impreßiönes patimur corpora

Jes,exclamáre confueùimus, vt alios ad
nobis vocare pofsimus. Preme * . ..
atur fan&us Prophetà appropinquan*
tibus ſibi perſecutoribus.Saul primo in
feftus armjato eum infequebatur exer .R‫* ﺑي‬
citus poftea parricida filius imminebat: 2.8 ‫و بين‬17
non contentus fugientis exilio, vitam … : **
蠶 tris quærebat eripere.Sed ab illis mi
us pati poterat quos in præfenti vide º
** *.
bat, quàm ab alijs quos nó videbat. Eft
«enim collu&ario fan&is non folum ad եքեզԲն
*uerfus carnem & fanguincm , fed etiam
<aduerfus principatus & poteftates hu
;ìus mundi, rectoresq. tenebrarum , qui
Hatronü modoiaifiiusfkculi nocte hu
4. r. manis
 54%. , S.Ambr.énarratio º
ipānis inßdiantur affe&ibus.Horumigia
tur fan&us Dauid cú graues aduerfum,
fe videret fieri incurfus , exclamauit in
, toto corde fuo. Etenim aduerfus diabo.
:
: lum nó vocis magnitudine, fed magna
nimitate cordis vtendum eft. Eft tamen
& vox cordis,quia eft & vox fanguinis,
quæ ad Deum peruenit.Deniq.Deus di
sesef.4. cit: Vox fangüinis fratris tui clamat ad
--- me.Clamat ergo cor noftrum,non fond
corporis , fed cogitationum fublimi
tate, concentuq. virtutum. Grandis fi
gam, 8. dei clamor. Deniq. in fpiritu adoptio
nis clamamus Abba pater, & ipſe ſpiri
** ' tus Dei clamat in nóbis. Magha v6x iu
ftitiæ, magna eft caftitatis, per quam &
mortui loquuntur: nec folùm loquun
севеf.4. tur , fed etiam ficut Abekckamant. At
vero iniufti anima nec viuens clamat,
- quia Deo mortua eß. Nihil in illa fub
ººº lime, nihil magnificum eſt, quale eori,
1, 18. Quorum fonus in omnem terram exiuit»
驴 . 1 ‫ يتم من‬verba in fines orbis tesrarum. Gracili
Exe.A.
αν
voce rºt Moyfes,nec loquebatur:plus
omnibus tamé audiebatur.Quotidie au
:
* diturinëSelefia:abilis ſolis,hoc 醬
Ağ. 18. Iudaeis non auditur,qui aure audiüt,ſe
corde iaö វ៉ែស៏ dicitur
Efaie 52. alteri: Exalta viribus vocem tuam. Am
a Rఃg I. na tamë nô clamabat in corde {uo ficut
Moyfes,fed loquebatur: fortate quia
:
ţi

filios poftulabat,hoc eft, bona qùidem,

£*d priuata,non publica,çlama$a$- $i
‫ٹ‬x ...….. * - - ‫هنداو‬
| in pſal.cxviii.oft. xix. j43,
quia a Domino poftulabat, & Domino:
eum, fi quem fufciperet, offerebat , lo
quebatur Deo. Clamabat autem Moy
fes, quia non pro fe, fed pro omnipo
器 precabatur. Vnde didum eſt ei a
omiho: Qujd clamas? Clamabat afte- Ex•d. 14.
ĉu pio, & fenßu profundo ,&perfona • { 三:赛
bat in caelo, miraculis petens digna cg
leftibus, vt mûdi eleméta mutaret. De
niq.vt ipfius lociferié recenfeamus:In
ftabat Pharao, & innumeris Aegyptio Ibid. 受
rû ſtipatus curribus vrgebat Hebracos,
hinc circüfu(us hoftis,inde interfufum
mare plebem Dei clauſerat.Nulla in are
mis fiducia, ſpes nulla in viribus. Stre
pebat tátum modo querela miferabilis, :
quòd commodius fibi foret dura in Ae
gypto feruitutis onera fubire, quàm a
cerba in deferto morte cöfumi: querela
nihil præfidijferens, plurimum ófenfæ
ferens , Stabat erg6 Moyfes maeftus,
tollicitus, anxius populi & periculis &
querelis, expe&ans fidem cæleßiü Pro
ihifforum : & tacitus fecum ipfe volue …i.
bat qua tandem Dominus ope , iniuriæ.
immemor, memor gratiæ, ſubueniret
Dicit ad eùm Domihus:Quid clamas ad Ibid.
mae?Sonum eius non audio, vocem eiua
agnofco:filentium eius lego,clamorem
eius in operibus deprehendo.Clamabat
populus,& nő audiebatur:tacebat Moy
fes,& audiebatur. Non populo diétum,
$ft; Quid clamasad me #. enim ad
‫خه‬. . . . . " '' Deum
 444 s.vtmbr.enarratio
Deum clamabat populus, qui iniufta &*•
viris indigna clamabat.Sed Moyfi diâü
eft:Quid clamas ad me? hoc efl, Tu fo
lus ad me clamas, qui de me ſperas e tu
- - folus ad me clamas, qui virtutem meam
, excitas. tu ſolus ad meclamas, qui per
*••d. 9. vniuerfam terram annuntiari înëü fio
men expeétas. Clamabat ergo Moyfes
in corde fuo, & omnis fapiens în corde
ſuo clamat. Deniq.ſapientia cum altiſ
Prou.9s fima predicatione cóuocat ad crateré,
dicês:Relinquite infipientiá,& quaerite.
ſapientiam.Magnæ ſublimitatis,magnæ
~ ^ v6cis hæc prædicatio eft,quae ftultis fa
- pientiam pollicetur. Et Iéíus Dominus
1oam. 7. clamabat: Si quis fitit, veniat ad me , &;
bibat. Et voce vere magna clamabat,
qui vocabat homines ad regnum cælo
rum,ad illű venerabilépotum quo vitae
ẹternẹ fruôtus infunditur.Et tu cũ oras,
magna oraid eftea ora que eterna funts
non quae caduca. Ora quæ diuina funt.
Mare. 12. atq caleſtia, vi ſis ſicut angeli in calo,
mat.,.«. Noli orare pro pecunia,quia ærugo eit:
noli pro aufo, quia metallum eft : holi
pro poflefsione, quia terra cft.Ifta ora
• .* * tio äd Deum nori peruenit. Non audit
Deus nifi quod dignum fuis ducit effe
beneficijs: fed audit piam vocem plenâ
deuotionis & gratiæ. Non folum ergo
clamandum incorde, fed etiam in toto
corde clamandü eft. Sicut enim corpo
*aliter tüc bene claaatur , cú toto ore
~~ ‫مهم‬ualc
 in Pſal.cxviii.68.xir. . $45
ehamatur: ita fpiritaliter toto eft cla
mandum cordé, fi volumus magna re
ferre, & a Domino quæ pofcimus 蠶
trare. Hanc Dominus vocem exigebat
a populo,quá populus nefciebat.Ideoq. . , , . .
<dikit Dominus: Populus hic labijs me Efai.» 9.
honorat, cor autem eorum longe eß a Matik.i;
me. Qgj ergo appropinquauerit corde,
ipfe auditur a Domiiio. Cor ergo prius .* '*.>
clamct, vt fermo pofsit audiri, Sed nob
{atis eft clamare ad Dominum, fed etiã
iuftitias eius exquirere, Exquirit autem,
iuftitias, qui id quod in omnibus crea*
turis, & maxime in animantibus ratio*
nabilibus,vel etiam irrationabilibus in- .' . ';
ſitum eſt, prouidentiae adſcribit diuinç. è. ,s :
Vnde turturi ftudiü pudicitiç,que coiù
pare amiſſo, concubitui indulgere non
houit, quod homines fcrüare fion pof*
{unt}Vnde plerifq. animantibus táfo- -.
bria partus íuraférü andi,vtvbicofice•***
ptionis munus agnouerint,coitum non
putent ele repetendum, ne receptorum
{eminü fiat adulterina permixti6{Phœ.
nix coitus corporeos ignorat, libidinis .--..,, «:
nefcit illecebras, fed de fuo furgit rogo ... _. , ;
{ibi auis fuperftes ,ipfa & fui hcres cor- -
poris,& cineris fui foctus, Aquila ne de
generes partus nutriat , diligenti librat
examine, & adhuc teneros fœtus pio
vngue fufpendit,folisq. offert radijs,vt
fi forte oculos fuos vi fulgoris inflexe
rint; tamquá degeneres laxato in præs
cept
tº-vil --
lº - -
 $46 $:Jimbr.enarratio:
eeps vngue dimittat.ſin vero natura vi
gore cöftanti aduerfum radies folis ob
tutum potuerint vindicare,dignæ indo
lem ſobolis onere grato reportet. Vo
»tatth.6. latilia cæli omnia non ferünt neq. me
* * tunt, & Deus pafcit illa, quia iuftitias
, ... … Domini cußodiunt, nihil fibi proprium
vindicando, fed ligno fru&ifero, quod
Camefi. Domini iudicio communem ad efcam
datum eft,famem releuare contenta. Ex
his igitur nos cognofcimus quàm diui*
»e{ùbfidia prouidentię hominibus non
deeßent , fi Dei iuftitiam feruare velle
mus. Qui alit aues, non aleret homines
fbid. quos ad imaginem & fimilitudinem fui
Matth. 6. fecit?Nonné pluris fumus illis?Naturæ
pręrogatiua piuris fumus,{ed inferiores
giminutione gratiae,& præuaricationis
iniuflitia. * • 7 • • • • • .f c. . . . . ..*-;
146. Clamaui ad te, falua me, & cu
ftodiam mandata tua. . , , ,..,…
1* Repetit quòd ad Deum clamauerit,
- & Χ promittit cæleßium fia*
deve.3o. tutorü,que cælo terraq.teftibus Domi*
Rfaie.t. nus Deus fanxit,vt Preuaricatores ele
mentorú teftimonijs arguantur. Quo*
modo celum aſpiciat preuaricationis
£uæ cófcium? Qgomodó fru&us de ter
ra expe&et, quæ nouit ingratos 3 Vide
agitur quàm rion parua promittat Pro
pheta.Ím clamando fidelis & promptus
êáèâus exprimitur, in cußodicndo t£
*~
-
-
. -
ftimonia
 in Pſal.cxviii.oft.xix. $47
ftimonia tua, continenti? virtus, obfc
quijfedulitas declaratur.
Anticipaui in maturitate,& cla- * *
maui:in verbatua ſperaui. -

- 餵醬 Græcus in &•yt* dixit 3

quod eft,ante horam, ante tempus.Qui
Ergo Dominum deprecatur , non yelut
praefcripta prgcipue tempora præſtole- ..….;
tur,nečvtfciēsinobfecrationibusDo- Iudith. 8.
mihi tempus effe aliquod,fed femper in -

ipfis fit.Siue manducamus,fiu£ bibimus, i.Cor. io

Chriftum annuntiemus,Chriftum roge•
mus, Chriftum cogitemus , Chrifttì lo
quamur,in corde noſtro femper,femper ... „..:
in ore fit Chriftus. Sed fortafíe dicas: ;
Qupmodo fcriptum eſt:Tempus omni-Eccle, 3.
bùs,& tempus òmni rei fub cęlo eft*Sed -

Dominus fefus fupra cælum eft, nullo

circumſcriptus eſt tempore. Claudatos
íum Ariaiia perfidia.tempus, inquit, ibid.
omni rei fub ca-lo: quanto magis fub
Deo tempus,non fupra Deum?Genera
tio ex patre non habet tempus. Neque ; -..*, &
enim opus ante auótcrem,fed auétor fue +

pra operis exordium.Fortaffe obijciant

quia dixit: Tempus meum nondum ad- Iean.7.
iienit, Et iterumi dixit: Patervenit ho- Ieam. 17.
ra.Sed hgc hora eft pafsionis. Eft etiam
tempus virginalis conceptionis . Ecce ‫فهو‬si‫ء‬a7fE
virgo in vtero accipiet. Quja virgo ſub -
tenjpore , & ideo præfcripta ætate con
cepit.Quj
* : * ~*
rogat itaque,femper roget:&
ΩΩΩ

º
 *48 s.vambr.énarratio”
4
fiĥon
per femper
habeat precatur,
precantis paratum
afïè&um. fetmä <
Perno- լի
!
1se.&-* &abat in oràtione Dominus Iefus, non ի

º indigens precationisexemplum.
ens tibi imitationis auxilio, fedIlle
fatu-
prò £fr
te rogahs perno&abat, vt tu difcëres ti
quomodo pro te rogares. Redde igitur • ;
ei quod prò te detulit. Audi fupra di
1:ver. 62. centem Prophetam:Media noste fürge- :
* * ' a* bam ad cofifitendum tibi. Et tu furge l
vel media no&e, fi non potes tota ferì- t
（. . •·.· per no&e vigilare, v t dum oras no&e;' t
ಘೀ: ſplendor irradiet: f
- quia omnis anima quæ Chriftum cogià նյ

Ioan. ii. tat, in lumine (emper eft , Nam diei Iu- *

cem tibi Chriftus àfpirat. Sed quia fe- b
.# * * 醬 verficulus de tépore precādi euia a
enter exprefsit,in iftô veriiculo a&iuú ի
magis operumq.arbitror quàm oratio- l
, , nis tempus intelligendâ Præcurrit æta- r

- º tis maturitatem quifquis in adolefcen- р

tia pofitus fenilem grauitatem induit;& f:
iuueniles annos veterana quadam con- t
sapien. 4. tinentia regit, feruoremq;virentis cor- tկ

poris incana morű maturitate compo- tu

hit. Nam quid poteft habere laudis , fi Աt
: •*•«* eficetú corpus voluptatibus, & iam fe- նi
‫به همه‬ រ៉ែ ſera -oitoued իt
nis officia depófito iam fegnior vigore tiv
2. Tim. 2. conuertat?Non et corona,nifivbi fue- ib,
rit difficilioris luâa certaminis.Adquâ (4
rari attingere poffunt , nec omnes qui Աé

ingrefsi fúerint ftadium, peruenire. Ille |

. .. . lauda- -
 in Pſal.cxviij off.xir. 549
laudabilis, cui eſt in ſeipſoante certa
men, qui carnem fuam relu&antem fibi I. Cor.9.
nentis'cocrcet imperio, parca frugali
tate caftigat, & feruituti redigit, ne ef
franata libertate luxuriet,atgindomi
ta feruens cupiditate habenas animi re
Étis abrumpat.In hora eft ergo fenex,
; munia fobriae maturitatis exerceat:
ante horam præcurrens iuuenis, fi fenili
pódere incentiua comprimat volupta
tuin, ac ferucntes illecebras cupiditatis
extinguat. Bonus eft enim Dominus fu Thren, 3.
{tinentibus eum,Hieremias dicit. Et bo
num eft viro qui graue portauit iugum Ibid.
a juuentute:ſcdebit ſingulariter, & ſile
bit , quia tulit iugum verbi. Qui enim
a iuuentute iugum portauerit,& habe
nis maturi moderaminis teneriora vo
lens colla fubdiderit , fedebit fingula
riter remotus a ftrcpitu interpellántiü
paſsionum;& quietus ſilebit, cui neceſ
fe iam non fit iurgari cum corpore, de
certare cum varijs cupiditatibus, quia
tulit iugü verbi anima quæ quærit Deü,
quæ captiuas fibi fecit omnes delicias
iuuentútis.Vnde fortaflè & illud Domi
nicum: Non clamabit,neq. contendet, Matth. 1»
neq. audiet quifquam ::
eius:non folum ad defenfionis
vocem et Efai.4a
1 filentiü,
abfolutionisq.contemptum ,& toleran : ****
tiam pafšionis , fed etiä adcompreßio
nes omnium accipere poffumus corpo•
ralium voluptatum, Vnde & alibi fcri
+ ptum
 $yo $.4mbrenarratio
t.Petr. z. ptum eft: Qui peccatü non fecit. Re&è
* ** igitur tacebat in mortis periculo con
ftitutus,qui mortis aculeum non time
bat.[In verba,inquit,tua fperaui.]Gre
cus i*%xaeuera dixit, quod 蘿 ad fperan
.
dum fempercrefcere,&fpê ípeiàdiun•
fre*• 28. gere. Iufius femper fperat,& in aduer
fis pofitus, & frèquétibus affli&us aeru
mnis dcfperare non nouit,fed quo gra
uiora tolerauit,magis fperat,& fperan
:
di ſumit profeſtum, ſeeundù illud ora
Efeie,4o. culum: Confolamini, confolamini poº
ulus meus,dicit Dominus. Sacerdótes
:
វ៉ែ in cor Hierufalem;confola
mihi eam,quia repleta eft deie&io,& fo
lutum eft peccatüm eius, quia recepit
de manu Domini duplicia peccata fùa.
Quàm cito dixit plenitudiné deie&io
nis ſolutionem eſſe peccati,& repetiuit
caufam confolationis eo maius effe re
conciliationis inſigne, quo numeroſior
fuerit pœna quàm culpa. Iob tot gra
Isl.z. uatus incommodori acerbitatibus,pio
fpem cumulabat affe&u,difcretam a pijs
Iob. 18. caufam afferens impiorum, quorum lu
Prou. 13, men extinguitur . Lux auté fecundum
** . . . Salomonem ſemper iuſtis.Vnde 醬
tur quia iuftus femper in verba Dei fpe
rat, & fpem adijcit ípei. Quod euiden
Efàiae. 28. tius expreßit Efaias, dicens: Tribula
tionem ſuper tribulationem, ſpem ſu
per fpem. Ad perla&atos & abdu&os ab
vberibus loquebatur,hoc cft,ad eos qui
* . Prima
| în Pfal.rxviii.off.xix. yşi
rîma infantiae alimenta tranſiſſent,ci
體 iam habiles fortiori. Exemplo fit, Iuo-par. a,
quòd ablastatus Ifaac patriarcha tan- ¿?, 24. 3
rus euafèrit, vt adhuc inter rudimenta P******
primæuæ pofitus ætatis,nequaquam ta- Gen. 22
men gladium ferituri parentishorrue- -

rit.PIures filios habuit Abraham,nullü

abla&auit alium, fed in hoc folo feciffe Gen. ,r.
legitur epulum magnum. Et bene ma
gnum epulum fcriptura dixit, quia ty- . ^
pus erat eius , quem femper epülantur Iob. 4o.
corda fančtorum. * ' * . *** : * ...
Praeuenerunt oculi mei mane, 148. ,
meditari verba tua. - -

Supra ait : Anticipaui i, k»pfa , hoc S.». feed.

eft, ante horas, ante tempus : hic ait,
EMane,] aliud fignificans tépus oran- .. ..
di atq. pſallé di Domino,vt ſit illud pri
us fecundum quod ait:Media no&e fur- $.ver. 6z.
gebam:hoc autem iuxta illud : Praeueni sapien. i6
orienté folé.Graue eft enim, fi te otio
fum in ftratis radius folis orientis inue•
recundo pudore conueniat,& lux cla
ra feriat óculos fomnolento adhuc tor•
pore deprefos. Arguit nos tanti tem
poris fpatiű, fine vllius deuotionis mu
ñere aó facrificijfpiritalis oblatione fe» • *, *:
riata noćne tranfmifum. An neſcis o ho
mo quòd primitias tui cordis ac vocis
quotidie Deo debeas? Quotidiana tibi
mefsis, quotidianus eft fru&us. Occur
re ergo ad folis ortus, vt te oriens in
i. ucniat
 55? S.JAmbrenarratio ~.
ueniatiam paratum,ne lumina tua ma•
• • • • dido adhuc fopore mergentia , primus
c#ః. diei fulgor exagitet. Incubicuio me•
: in no&ibus quæfiuięquem dilexit anima
• *-* * * nea,dicit Ecclefia.Ideo
uenire,ideo meruit eum in- -
eius gratiâ promereri,quia
etiam in cubicul6 quæfiuit.Quaefiuit in
no&ibus, propterea copiâ eius adepta,
in pofterioribus loquitur ad fponfumt
Cantic.7. Veni frater meus, exeamus ia agrü, re
quieſcamus in caſtellis,diluculo ſurga
mus ad vineas. Aduertis quemadmodű
..,, fponfa verbum inuitet Dei,yt veniat in
ioais. i. terras,& tollat peccata müdi? Ager hic
erat ante defertus , fentibus noftrorum
. . . . . fqualidus delistorum, horridus fpinis.
- Caftellum erat in quo relegatus Adam
ees. ;. perpetuofuz pofteritatisheredes ärin
gebat exilio.” Illô ergo ducit Ecclefia
, .•• Chriftum, vt Adá libêret. Deinde exu
. . . . libus abfolutis cœpit mundi iftius ager,
idoneos habere cultores:& qui erat ante
ieiunus, faâus eft vitis æternæ planta
tione fœcundus. Nec tamen ficfpirita
libus laeta palmitibus euagatur, fedad.
has vineas vocat Chriftum,vbi pfallen
tes fint & orantes, vbi nottibusac die
cast. 7. bus fruétus innoxius perfeueret. lbi,inº
quit,dabo vbera mea tibi;dederüt man
dragore odorâ..Plcriq.. difcernút quen
dá inter mandrágoras fexuar,wf & ma -.
res putent eſſe & feminas, ſed ſeminas
grauis odoris. Significat crgo gentes.
- - գաձ:
 in Pfäl.cxvitj.očt rix. 553
quæ ante fœtebant,cú effent infirmio *.
res, euirata quadâ imbecillitate perfi
diæ, boni odoris fru&us ferre cœpiffe,
poftquá in aduentum Domini credide
runt. Legimus etiá auðd mandragoras Genef 3o
acceperit sá&a Rachel â forore fua Lia,
vt cócederet ci illa notte dormire cum J.

fan&o Iacob. Mandragoras Ruben pri

mogenitus attulerat matri fue Lie, que
lippientibus oculis fynagogæ figurâ ac
cepit, quia Chrifti gratiam ੰ
potuit, hebetato débilis métis obtutu.
Quo declaratur,quód fruétus quos an
te ſynagoga a primogenito Dei filio ſu
£ceperat,Ecclefiæ conceßit.Sed quia ile
lius no tis potita concubitu concepit “Ibid.”
& genuit Lia fuae pofteritatis heredem;
impletur myfterium,quoniam credenti
bus Apoſtolis reliquia Iudaeori per ele Rom. 11.
6tioné gratiæ faluâ fačtę funt. Vnde ait
Ecclefiâ:Noua & vctera frater meus fer Cant. 7.
uaui tibi. Quis dabit te fratrem la&ten- ca,p.3.
tem vbera matris meae? Inueniens te foa
ris,ofculabor te,& quidé non fpernent. -

me. Affumam te,& inducam in domum

matris meae,& in fecretum eius quæ có
cepit me,ibi docebis me. Habens igitur
informationern nouarű & veterű fcri
pturarum, nec deſpicabilem ſeeſſe ſen
tiens , nó folum orationibus in fecretoº
cordis verbá tenet, verumetii pfallen
tis chori vocibus velut quibufJam eum
ofculis gratiae ofculatur. Itaq. malorú ,
Aa gra
 534 S.JAmbr. enarratio
Catsfel. granatorum,hoceft,diuerforú & innu
snerabilium fru&uum, & præcipue fidei
odoribus,gratiæ,fapiëtiæ, & gloriae,vi
taeq. æternae fubnixa diuitijs , quæ funt
circa finiftrâ & dexteram fponfi,per ani
mas fanctas laudantiú cógregationum
- ««*$• 8. plaufibus excitat Chriftű,dicens:Adiu
raui vos filiae Hieruſalem,ſi ſuſcitetis &
excitetis dile&ionem vfquequo volue
rit.Vnde eam mirantur filiæ Hierufalé,
{ab$æ animae patriarcharü & propheta
rum,veterumq. iuftorú,vel cæleftes po
Ibid. têtiae,dicétes: Quæ cft hæc qu£ afcédit
dealbata,innitens fuper fratrem fuum?
Hoc efl, talibus folemnitatibus fulget
C4ts?.i. Ecclefia : & quæ ante per dié fufca erät,
iam fplendet in no&ibus & relucet.Ipfe
quoq. Dominus tanto munere pfallen
Cant.8. tium dele&atus ait : Pone me vt figna
culum fuper cor tuü , vt figillum füper
brachium tuum, quia valida eft vt mors
charitas, durus ficut inferi zelus. Alae
eius, alæ ignis faemmæ : aqua multa ex
cludere nő poteritcharitatem,8: flumi
na nö obruent eam. Quia vidit tantam
deuotioné Ecclefiæ, idoneos putat effe
iam populos qui in corde noftro & in
brachio fignacülum eius portare pofsi
Ioan. 3. mus. Ipfum enim pater fignauit, & qui
teftimonium eius áccepit,fignauit,quia
Іоая.б. Deus verax eft:& ideo operántes cibum
醬 in vitam æternam,fignati
unt ad imaginem & fimilitudiné Chri
4‫و‬
 in Pſal.cxvii).0tt.xix. 55;
ſti,qui eft imago inuifibilis Dei.Sicut er Coloff. 1.
醫 Deus verax eſt,& tu ſigna in tuo ſen Ioan.3.
u & opere veritatem,vt ostuú non lo
quatur mendaciü: manus tuæ non ope
rentur opera hominum,quæ funt fallae
cis iftius mundi, fed illa que Dei funt,
vt pauperibus largiantur,debiles fuble- • *

uefit,niortuos honorét tumulis fepul

turx. His operibus charitas quæritur,
vt nemo pofsit a Chrifto vel periculo
mortis auelli. Vnde ille ait: Qujs nos Rom.8.
feparabit a Chrifto? Tribulatio,an an
güftia,an perfecutio? Et infra : Confido ibid.
enim,quia neq. mors,neq.vita,neq. an
geli. Ea fpecie etiâ zelus durus eft cha- Camtic.8.
fitatis,& alæ eius alæ ignis. Habet alas
ficut colüba. Sunt enim pennæ colübæ Pſal.67.
deargentatæ, quibus ੇ qui diligit,
dicés:Ecce elongaui fugiens , & 醬 Pſal,54.
folitudine.Sed álæ charitatis,alæ ignis, 7.
quibus dile&ionis inflámat ardoré`Hoc
vaporc feruëtes fecit Dominus angelos
fuos fpiritus, & miniftros fuos ignem Pfal.reg.
vrenté,fed non exurentem. Legitìus &
alá té pli,fupra quá diaboIus,tèntás fe- Matth.4.”
cit afcendere Saluatorë,que erat in té
pli culmine. Sunt ergo faftigia pietatis,
funt culmina charitatis , quæ vaporem
gratiae pc6toribus humanis adolere có
fuerunt: vt multa aqua extinguere atq. cant. s,
excludere nó queat charitatë,& fłumi
na ei ſaculariù tempeſtatü nulla con
cludant.Cũ ergo tanta Ecclefiae gratia,
Aa z tànta,
 556 S..Ambr. enarratio .
tanta nos praemia deuotionis inuitent,
Տ4ի. 16, præueniamus orienté ſolem, occurra
FJaie. 58. mus ad eius ortus,antequam dicat:Ecce
adfum.Vult fe præueniri fol iuftitiæ, &
vt praeueniatur expečtat. Audi quéad
modi expectet & cupiat praeueniri. Di
Арос. *e cit angelo Pergami ecclefiæ : Age pæni
tcntià,fi quo minus veniâ tibi cito. Di
Ар•с. 3. cit angelo Laodiciæ: Aemulare ergo,&
penitentiam age. Ecce fto ad ianuam,
&pulfo: & fiquis audierit você meã, &
aperuerit ianuâ, intrabo ad illü . Pote
rit intrare denique,quia nec refurgenté
Ioan.20. eum cum corpore vlla claufarú 蠶
蠶 retinere potuerunt , fubito fe,
apoftolicis penetralibus improuifus in
fudit. fed ftudia deuotionis tuæ defide
rat experiri.Apoftolos enim iam proba
tos habebat. Aut forte in perfecutione
præuenit:vbi tranquillitas eft,præueni
fi cupit.Praeueni certe hunc quem vidcs.
yphef 3. folé.Su rge qui dormis,& exurge a mor=
tuis,vt iIIucefcat tibi Chriftus.Si hunc
folem præueneris antcquam ifle furgat,
з. Сor. 5. afpicies Chriftú illuminanté. Ipfe prius
intui cordis illucefcit arcano : ipfe tibi
,вjāi.2.б dicenti, De nocte vigilat ad te ſpiritus
.
meus;matutinü lumen téporibus faciet
fplendere no&urnis, fi mediteris verba
' Dei. Dum enim meditaris,lux eft: & vi
dens lucé non temporis,fed gratiæ,di
Ibid. ces:Quia lux præcepta tua . Cú autê te
meditanté verba diuina dics inuenerit,
- & tam
 in Ρ/al.τανiή.ofί.αιχ. και 17
& tam gratum opus orandi & pfallendi
dele&auerit tuam menté,iterú dices ad
Dominum fefum: Exitus matutinos, & Pfàl. 64.
vefpere dele&aberis. At veroMoyfe ma-Exod. 1$.
giftro vfus eft populus Iudæorum quo
tidie in (ermonibus fuis, a mane vfq. ad
vefperâ iudiciü Dei opperiendo. Quod
vidễ s cognatus eius cfic intolerabile,có
filiâ dedit negotijconfummandi,parti- •
to ci alijs onere qui ad hoc munus ele
&i funt.No&ibus ac diebus fine vlla ce£
fatione recéfeto cripturas diuinas,quía
& fi quid aliud fenioré interrogaueris,
nefcit nifi fcripturæ diuinæ feriem re
fultare.Vacat illic fermo de faeculo,fo
la illic fcriptura contexitur , fingulorü
fibi per vices ora ſuccedunt,ne quando
facer ille fonus mandatorú caeléitiú fe
rietur: & tu Chriſtiane dormis, cui ma
gifter eft Chriftus R & non vereris nede
te dicatur: Populus, ifte nec labijs me Efe, 19.et
honorat 3 Iudęus vel labijs,tu vero nec Matth. 15
labijs. Si illius qui vel labijs honorat,
cor longe eft a Deo : quomodo poteft
cor tuú prope effe,qui etiã labijs nô ho
noras:Quầmdiu te fomnus, quàmdiu te
faecularia tenent , quâmdiu follicitudo
iftius vitae,quämdiu terrena? Diuide fal
tem Deo & feculo tépora tua:vel quan
do non potes agere in publico quæ funt
iftius mündi , & tenebræ prohibent mo
&is , Deo vacato, indulge orationibus;
& ne obdormifcas,pfallito : fomnă tuă
Аа 3 bona
 458 S.JAmbr.enarratio
bona fraude fraudato: mane feſtina að
ecclefiā,defer primitias pij voti : & Po
- ftea fi vocat fecularis necefsitas,nő ex
, , • cluderis dicere: [Præuenerüt oculi mei
mane,meditari verba tua.]& fic fecurus
procedis ad tuos aétus. Quâm iucundű
inchoare ab hymnis & canticis,a beati•
tudinibus quas in Euâgelio legis?quàm
proſperum vt te Chriſti ſermo benedi
tat,& dü recantas Dornini benedi&tio
nes,ftudiú alicuius virtutis affumas, vt
etiã in te benedićtionis diuinæ meritum
recognofcast
149. Vocem meam exaudi fecundum
mifericordiam tuam Domine, fe
cüdum iudicium tuú viuifica tue.
Semper homo,etiá fi fan&us,fi juftus
£t,debêt orare,vt exaudiat eum Domi
nuis fecundum mifericordiam fuam » né
ris... fecundum merita virtutis alicuius:quia
iara virtus, multa peccata: & fecundum.
ííicium fùum viuificet,vt infirmis opé
Érat. Et maxime hoc debemus orare cú
aliquibus vrgemur aduerſis:Ynº ºn
otioſe à ſancto Dauid praemiſſa eſt diui
næ miſericordiæ poſtulatio
1 5o. Appropinquauerunt perſequen
tes iiie inique, a lege autem tua
elongauerunt.
Græcus fic pofuit: Appropinquaue
sufit perfequentes me iniquitate: 蠶
elts
 in Tºſal.cxvii.oč.xix. 559 .
eft,cum iniquitate me perſequebantur.
Quãto magis mihi appropinquauerüt,
täto amplius fe a lege tua feparauerüt,
quoniam qui fratrem fuü perfequitur,a -

lege fecerhitur. Lex enim dicit:Diliges Desf.6.

Dominum Deum tuü , diliges proximü Lewit. 1%
tuum.Non ergo oderim fratrem,ne di
catur mihi: Si fratré tuú nó diligis qué i.io4»•4•
vides ; quomodo potes Deum diligere ..
quế nő vides?Nefcis fratrem tuű mercé
eMe ſanguinis Chriſti ? Mercem ergo nó …
diligis Chrifti,fi fratrế nó diligis. Ergo
perfecutor mihi appropinquat, vt no
ceat, fedis fe a lege difterminat. Quae ..
enim portio iuftitiæ cú iniquitate ? Qui z.cer. g.
auté à lege Dci fe feparat, feparat fe ab
¢terna yita.Lex enim vita eft.Deniq o- Devt. 3o.
ftendés Propheta legé Dei,ait:Ecce ifta leui.i$..,
eft vita; quóniam qüi facit ea qu£ legis Galat.;.
sút,viuetin eis:quôd legi cóueñit vtiq.
fpiritali. Et fortáffe qui mihi appropih
ီ|ိုးWt noceat 點 dű 醬 n a

鑒 蠶 auté fi រ៉ូមុំា
e,(eparatur a Chrifto,quiâ Chriftus e Ioas.
nec
-
14.
*mihi appropinquat: qui etiä fi corporis
mei habeat potestaté,animæ tamé meæ teb.a.
nocere nő poterit. Deniq.perfecutores:
martyrú quâm lòge ab eorú meritis fe
paratifunt. Sedforte dicas: Quomodo
fan&i adhærent Deo?Et ideo fequitur ;
Prope es tu Domine, & omnia 1 gr.
praecepta tua veritas. - - " -

A a 4. Prope
 . 5 ốo S.v4m,br, enarratio
g Prope eft Dominus omnibus, quia
Pfal. 138. vbiq ádeft:nec fugere eum poffumüs,fi
offendimus: nec fallere, ſi delinquimus:
nccamittipus-fi colamus. Spećtat om
hebr. 4.^ nia Deus, omnia videt , afsiftit fingu
*Hiere.i 3. lis , dicens : Deus appropinquans ego
£am. Et quomodo póteft dceffe alicu
•; ; • ' .; bi Deus, cum de fpiritu Dei legeris:
sapie.r, Spiritus Domini repleuit orbem terra
rum?Quja vbi Domini fpiritus, ibi Do
hiere.vg. minus Deus, Cælum & terram eg9 com
pleo, dicit Dominus.Vbi igitur deficit.
3ui implet omnia? aut quoinodo de ple
foam.1. nitudine eius omnes accepimus, nifi om
.• * * . nibus appropinquet? Dénique Dauid
fcicnsillum wbiq.effe,& implere caelum
Eßl. 138- & terram & maria,ait:Quo ibo afpiritu.
* : tuo,& quo a facie tua fugiam?Si afcen
dero in cælum,tu ibies:fi defcendero in
infcrnü, ades. Si fumpfero pennas meas.
ante lucem,& habitem in nouifsimo ma
ris:etenim ibi manus tua deducet me, &.
„, . . . gnificauitvbiq.
s
tencbit me dextera
Deútua.
efle Quàm
: & vbicito ն
eft Dei*
£piritus,ibi Deü eße:& vbi eft Deus, ibi
., • fpiritü Dei effè præfenté.Quo loco in
iuidua copula Trinitatis expreffa eft.:
Siquidem hæc per os prophetæ locutus.
eft Dei filius, ià perfona hominis locu
a" tus, qui per incarnationem deſcendit in
*իեւՔ4. terras,per refurre&ioné afccndit in cæ
•' ' ' lum,per corporis morté penetrauit in
*•Petr. 3« fcgnum,vt folucretalligátos. Aut fiad.
-:
**, *, * t - * * Pro
 * -

in Pfal.cxviii.oti.xir. 6r
prophetá referas , aduertis expreffum,
quòd vbiq. manus & dextera Dei Chri
ftus afsiftat, vbi pater Deus,& fanéìus
Dei ſpiritus. An cà de ſole dubitare nei
queainus quòd procedens toto orbe re
dios diffundat fuos , & omnibus lumen
infundat,quem etiam illi qui videre nô
poffunt,fentiunt tamen aeris ipfius fo
tu efe praefentem?Vbienim deet calor
i}lius ? Quò radij eius non perueniunt,
cum difcufsis no&is aut nubiü tenebris
illuminat terram?In caelo fulget,in mari .
rutilat, feruet in tcrris.De fole ergo n6
dubitas quodybiq. refplendeat:de Deo r

dubitas, quòd non vbiq. fulgeat ſplen

dor gloriæ eius,& imago fubftätig?Quid Hebr. i. .*

non penetretverbi Dei,ſplendor eter- sapien.1

nus,qui etiam occulta métis illuminat,
quae non potcft ifte fol penetrare? Ver
bum enim Dei gladius fpiritalis eft,vfq. Hebr.4.
ad diuifiones animae atq, artuum,medul
larumq. perueniens.De quo dicit iuftus
ad Mariá: Et tuam ipfius animá perträ-Lut. 2.
fibit gladius,vt reuelétur multórá cor
dium cogitationes. Penetrat ergo ani
mã & quafi cãdorẹternẹ lucis illuftrat. Sapien. 7
Sei quà uis diffuſe per omnes & in om *

nes & fupra omnes poteftate fit , quia Ep.heſ:i.

omnibus ortus ex Virgine eft , & bönis
& malis, ficut & folem fuum oriri iubet Matth. 5
£uper bonos & malos: ilium tamen fo-,
wet qui appropinquat fibi.Sicut enim a
£ fulgorem folis excludit qui feneftras.
* - "... . .
- Aa 3 domus
 562 S. JAmbr.énarratio
domus fuae clauferit, locumq. tenebre
fum in quo diuerfetur, elegerit: ita qui
Malacb. 4 fe auerterit a fole iuftitiæ í non poteft
£plendoré eius afpicere.In tenebris am
bulat,& in omniû luce ipfe fibi caufa eft
c£citatis,Aperi igitur feneftras tuas, vt
tota domus tua veri fulgore folis illu
ceat,Aperi oculos tuos, vt videas oriem
té tibi folé iuftitiæ. Sed caue ne eos vl
Matth. 7. la ftipulæ feftuca perturbet.Si quid for
dis in oculo fuerit métis tuæ, non pote
ris eum intueri;fi quid ægritudinis,plus
rauabit, cum confufam oculorü aciem
體 ferit,maioremq doloré excitat.Sit
tac. 11. ergo fimplex oculus tuus,ne incipiat to
-
tum corpus tuù eſſe tenebroſum, & va
cillet in lumine, ficut funt caecord vefti
gia , Numquid fi quis oftia domus fuæ
claudat,folis cft culpa quòa nó illumi
nat domum eius?Ergo fi quis peccatorú
fuorum repagulis obferandam nientem
propriâ iudicauerit,vt verbi a fe ſplen
dorem stultus auertat,aç fibi inferat in
fipientie cecitaté, caufari poterit quòd
fól iuftitiæ noluerit intraré{aut infirmi
taté luminis cæleftis arguere?Pulfat ia
Ар•ғ-3• nuam tuâ Dei verbü , Si quis mihi ape
ruerit, inquit,intrabo. Si quis ergo non
aperuerit,numquid non ingredientis,8.
non magis non aperientis eft culpa?Ni
hil quidém Deo éft obferatü,nihil claua
{um æterno lumini , fed portas malitia
dedignatur aperire, conclauia nen vult
* ೪೧೪°
 in pſal.cxviii.oft.xix. 563
penetrare nequitiæ.An vero quum ani
mae noftræ vigor putrem corporis refu
giat portionem,quòd eius gratiam cor
fupti artus fentire nô pofsint,Deus cor
ruptæ animæ membra quædã dignatur
habitare ? Animæ tamen vigor per cor
pus omne diffunditur; fiue manus , fiue
pes,Gue digitus particeps fenfus eft:Dei
. poteft alicübi déeffe fàpientia, alicubi *
èius deeffe maieftas?Sane fugientes non
retinet,nố cogit inuitos x fed neq. fafti
dit appropinquantes:& illius quidé vira
tus,ilüus verbum,Deus omnibus prope
eft.In ipfo enim cofiftant omnia;& ipfe Coloſ.r.
eſt 蠶 corporis Ecclefiæ; in quo om- Coloff z
nis inhabitat plenitudo diuinitátis. Sed º

lerofq. ab eo peccata fecernüt,de qui

體 di&ú eft: Ecce qui elongant fe a te, Pſal.72.
醬 . Vnde fan&us Propheta aifi
ihi autem adhærere Deo bonum eft. ' 15;J.
Et Apoftolus ait non effe longe Deum Лći. 17.
ab vnoquoq. noftrum: In ipfòenim,in
quit, viuimus & mouemur & fumus. Wi
talem etenim omnibus gratiam fubmi
niftrás, omnibus praefto eft munere bo
nitatis fuae ; fed propior eft illis qui Efàie.66.
cötrito funt corde. Qgod vetus qu6q.
per ænigmata hiftoria docet.Moyíes in
montis Sina fupercilio erat, & folus Exod. *4.
erat : populus in valle in imo montis,
presbyteri in 驚 montis fupra meri
ta plebis,fed plurimo interuallo a Moy
fi meritis fepárati . Nô omnes
-
- r A a 6in, verti
ce,
 564 s.vambrenarratio
се,neq in ime omnes,fed populus. Moy.
ſes ſolus in vertice Sina mòtis, qui La
tina interpretatione dicitur tentatio.
Et tu ſi ſupra tentationes aſcenderis,&.
Pſal. 50. contrito corde detuleris prccem , Deo
Mattb. ;. proximus eris.Si mundo corde fueris,&
tu Deum videbis. Beati mundo corde,
quia ipfi Deum videbüt. Qui ergo Deo
proximus eft,dicit: [Prope es Domine,
& omnia præcepta tüa veritas] Iudæus
hoc non poteft^dicere, qui non rccipit
Dominum Iefum.Separaüit enim fe,nec
- -
in veritate,fed in vnibra credit.Qgomo,
do dicet: [Præcepta* tua veritas;] cum
deas. 1. gratia & veritas per Iefum Chriftü fa-.
&a fit3cum eum non agnofcat,qui vcri-.
tate & plenitudine circumcifionis fuae
totum mundum redemit? '

, 132. Initio cognoui de teſtimonijs

tuis,quia in æternum fundafti ca. ;
De teftimonijs, inquit, tuis ab initio
cognitioncm & fidemiaßumpfi, quòd in.
Pfał. 18. aeternü fundata funt. Teftimoniü enim
fidele eft , & præftat paruulis fapientiâ.
G*ßz. Si cognouiffet Adam & Eua quòd quafi
paruulis data efignt eis cautiora præce-;
pta,ne vfurparent fibi fcientiamboni &
mali, quam rečto difcrimine definire nő.
poſſent,paradiſi incolatum in perpetuti:
vindicare potuiſſent. Si coſiderent ho-i
ைேef4. rùines quia fanguis hominis ad Deum.
clamat, manus Èroprias a nece hominis;
** * - * * * q *

!
 in pſal.cxvii).05.xx. 56;
abftinebunt.Si cuftodiant præcepta quæ
dedit Dominus coram cælo & terra te-, Deut. 3a.
ftibus (vnde dixit Propheta:Audi cælü, Ef&i«.τ.
& auribus percipe terra ) fcientcs quia
quidquid flagitij commiferint,aduerfus
legem Domioi fccißè, quòd angelorum
& poteftatum , fanétorum quoque ho
minum teftimonijs arguâtur, fupra hec
teftimenia, fundamentum fibi cóftituét,
quia æterna funt atq, perpetua. Et nos
ergo opus noßrü ædificemus fupra fun- i.Cor.3.
damentum teftimoniorum cæleftium,vt
non ardeat ficut lignum au t ftipula,fed
ficut aurů probetur, vtasterno maneat *, Petr. I.
nixum fundamine.
In otionarium xx.emarratio.
* Res.
Es littera, Latina interpretatione . .;
R Caput dicitur, vel Prinjatus. Ca
put eft,vt formam generis humani con•
fideremus, quod fóüet mébra omnia,&
dirigit atq.implet fenfibus.Senfus enim Eccl».z. :
fapientis in capite eius. Inde duâus ve
narü, meatusq. fpiritus,fanguinis vires
in totius partés corporis defiuátur.Lu
ftrat omnia, ornat ómnia*. Sublato ca
pite, corpus fine nomine eß. Nô agnq
ícitür, nec vlla fupereft vfura viuendi.
Propterea qui in áliquo damnatur cri
mine,eo quod ornamétü eß totius cor;
poris, capite abdicatur:& qui turpi v£*
iceleforcatubeluinæ obfcornitatis ikr
* . luuiems
 $66 S.JAmbr.enarratio .
luuiem,vel beftialis immanitatis horro
ré cómiſiſſe detecti ſunt, tamquâ ijqui
propofito humanæ moderationis exci
derint, formam quoq.humane cöditio
nis iubentur exuere.'Recifo enim capi
te, reliqui corporis trücus beftiarú cór
pori comparatur, & ſapiétiae arce frau
áatur, qüi fapientiæ non potuit tenêre
rationé.Sepelitur igitur fine decore fuo
corpus.In capite etenim vigor vitæ, in
capite eftgratia venuftatis. Fertur co
luber, cü vrgetur periculo, caput fem
per abfcondere,& in orbem fe colligés,
obie&a reliqua parte corporis hoc folú
tueri, quòd lefa ferantur membra cete
ra,ſaluo capitis vigore reparari. Hoc &
tu moraliter caput ferua,hoc feruato &
myftice. Myfticum caput Chriftus eft,
C•loff. I a quia omnia in ipfo cóftant,& ipfe eft ca
put corporis Ecclefiae. Hoc caput qui
amiferit,viuendi vfum habere nô pote
rit.Hoc ſolo diſtamus a beſtijs, ad ima
sapiem. 2. giné Dei & ſimilitudine virtutù vigore
formati. Fides nos ab Ìನಿ
pecudum comparatione fecernit . Hoc
caput humaniferuate ferpentes; etiam
fi ómnia membra cædantür,totum vra
tur corpus incendijs, mergatur profuns
do,euifceretur a beftijs, hoc tamen ca
Pite cuftodito, vita integra, falus tuta
£ft. Nemo enim poteft périre, cui non
fublatus eft Chriftus, Eiì & caput,fum
maßudijatq. operis noftri, fümma nee
-- - - . gotijs
 in Pſal.cxviii.ott.rx. ;67
gotij,fumma fpei,fumma virtutú. Om
nis autem fumma eft ftudij noftri , vt fi
mus humiliores, veritatem fequamur,
çuam non videt extollens fe früftra in- Coleſ.2,
flatus mente carnis fuæ , & non tenens
caput. ఫి fit hoc caput, euidenter -

exprefsit,íicens: Ex quô omne corpus ibid.

per compaginationes & colligationes
fubminiftratum & copulatum crefcit in
incrementü Dei. Et in Efaie libro dicit ... -
Dominus per Prophetam: Auferâ a Iu- Efaie.9.
daea caput & caudam , initium & finem.
Hoc caput Iudæa quod tenebat,amifit,
que Iefum Dominü nö recepit.Vbi fides Ioan. 1.
eft,& initium & finé habemüs. Vbi per
fidia , ncc initium ncc finis eft. Ecciefia
principium habet,quæ Chriftum habet.
Chriftus enim Ecclefiæ principium eft,
primogenitus ex mortuis.Habet & finé, Apoc.r.
quia ipfè eft primus & nouifsimus, Ipfe Арос. ***
eft finis legis ad iuftitiâ omni credenti. Råm.io.
Synagoga nec initium nec finem habet,
quia nec in principio inuenit quod fe
quatur, nec in fine quod fperet. Infla- -

tus ergo caput non ténet, hoc eft,illam Coloß z;

humilitatem Chrifti qua defcendit vfq. Philip.2.
ad crucê,defcendit vfq. ad inferos.Ideo Ephef.4..
Judgus non credidit, quia contempfit ..
dicentem: Difcite a me , quia mitis fùm, Matth. ii,
& humiliscorde. Haec humilitas virtutú
qmniü caput eft, quæ totü velut quod
dam noſtrorum actuum fouet corpus. -

§gauauisinfirmus aliquis fit ,pauper, … ----

--- ignobi•
 568 S.JAmbrenarratio
Lмг. 14. ignobilis,tamé fi nő fe extollat & prae
ferat, ipfa fe humilitate cômendat. Sit
aliquis prediues & nobilis: idem fi no
bilitatcm gcneris & diuitias fuas ia&et,
infolétia fibi vilis eft. Sit aliquis facun
dus & fortis,qui tumore facüdiae ac vir
tutis elatus plurimum fibi arroget: non.
ne ei propter verecundiam & infipietis
醬 mq.&inualidus anteferturº Deniq
Lис. 18. ?harifæus in Euangelio cum abftinens
** & parcus efTet alieni , liberalis fui, non
rcfugus ieiunij, vt ipfe dicebat, tamen
體醬 , etiam illa quæ ha
bere poterat amifit. Nihil ei tot genera.
virtutum vnovitio decolorata prodeſſe
Ibid, potuerút. Publicanus,qui nihil enume
rare poterat quod poffet probari , pro-,
pter humilitatem tamé iüftificatus ma-.
gis quàm illePhariſacus deſcédit è tem
plo:íecundú quod fcriptú eft in Prophe.
r/al,33. ta:Quia humiles piritu aluabit. Hoc
autem eße caput quod hæc littera ex
rimat , euidenter etiam in Hieremiæ.
hrenis docemur.Nam prælata hac lit
Threv. 4. tera ait Propheta: Spiriíus ante faciem.
noftram Chriflus Dóminus; fub vmbra
eius in gentibus viuemus.Hoc ergo ca-.
Efheſi. put vefe eft , quod omnium capüt eft.
.‫ه‬:
, Diximus de capite,dicamus & de prima•
tu: quod licet fermone diftet ac littera, ,
fenfu tamen in eandem concurrit intela,
ligentiam. Primatus enim legimus in ve,
Ge
v *ſ•*5
2.5° teri teſtamento s
-
9uos in timegు
- - -

*::. . .
ſ in Tſal.cxviii.oč.3.x. 569
tis Efau fratri fuo cefsit,& ideo vocatú
eft nomen eius Edom , hoc cft, terrenus
& callidus.Ifti funt auté fratres,de qui
bus rogatus eft Dominus ab Ifaac patre ibid.
eorum vt daret ei fuae pofteritatis here
des de Rebecca vxore fua, que per vi
ginti annos nullum dederat generatio
£ìis fuæ infigne. Exaudiuit eum, & con
cepit Rebecca,& rogauit Dominum cú Ibid.
luĉtari inter fe parquli viderétur in vte
ro eius,& refponfum accepit: Duæ gen
tes in vtero tuo funt,& duo populi ab *

vtero tuo feparabuntur,& populus po

pulü fuperabit,& maior feruiet minori.
Nonne apertum eft myfterium,duos fi
gnificari populos, hoc eft, populum Iu- Rom.9.
darorum feniorem , & Chriftianum po
體 iuniorem,qui propter co&uram Geneſ;z;.
Hentis primatus fratris accepit fenioris? * v *
Quo indicio euidéter exprimitur quòd t
populus fenior ille terrenus propter in•
temperantiam gula , primatum quem
habuit, amifit. Populu$ autem Ecclefiæ
iper ſobrietatem & côtinentiam, prima
tus quos ordine non habebat etátis,&
cefsione fraterna,& pio furto patcrnae c.meſ 27.
benedi&ionis eripuif. Quid eft igitur
quod populus rapuit Chriftianus , nifi
Dominum Iefum? A diebus enim Ioan- M4tt. I I «
nis Baptiftg regnum cælorü cogitur, &
cogentes diripiunt illud, ficut ipfe Do--
minus declarâuit. Bona fraus, quæ vitâ
furatura ternam.Scd quoniam ſatis di
** - - - &um
 570 . . s. Ambr.enarratio
άum de litteræ huius interpretationibüs .
arbitramur, confideremus ea quæ huic
litteræ Propheta fubiecit. Primus itaq.
verſus eſt:
133. Vide humilitaté meâ,& erue me,
quoniálegem tuá nő fum oblitus.
Vide humilitaté meam.]Fortaffe di•
eat aliquis : Gloriatur de fe Propheta.
Et fi gloriatur, gloriatur in infirmita
tibus fuis, in quibus & Apoftolus glo
2,Cor, iz riatur,dicens:Gloriabor in infirmitati
bus meis.Alius in diuitijs,alius in titui
lis nobilitatis ac profapiæ fuæ, alius in
adminiftrationibús & honoribus gloria
Iacob.1, turi iuftus in humilitate gloriatür. Bo
- na enim gloria, Chrifto effe fubie&um.
º Vt fcias, autem quia ia&are nófe cupie
at , fcd Domini in fe gratiâ: preuocare;
* Pfal.z4. alibi idem Pro heta ait:Vide humilita
tem mcam,& laboré meum.Ergo quafi
is qui humiliauerit cor fuá, } is qui.
plurimű laborauerit,ibi fibi dimitti Pec
çata defiderat,hic erui fe precatur.Có
ftitue aliquem facerdotem pro miniftri
. . falute foilicitum,quem probatum ad•
- uertat Deo, aliquem. patrem pro filio
in aegritudine conſtitutograui, aliqué
femifiam vel pro filio, vel pro viro mæ
ftam,orationibus incubanitem,funden
tế vberes lacrymas noâibus ac diebuss
humilianté fe ac fternentem folo,mul
tiplicantemiciunia,& quºanºsº#
ՇԱնջ
 in Tºſal.cxviii.oft.xx. 371.
-eft, métis atq.animi dolore confe&am,
morbi ac periculi dilatione torpentem,
dicere 2d T)ominum:[Vide humilitaté
meam, & erue me.]Confidera etiã quia
fpiritali quodam oleo cæleftium præce
ptorum vngit nos atq-exercet quotidie
Ícriptura diuina,& Dominus nofter plu
rimos ad fubeunda certamina geftiens
prouocare,diuerfa pofuit praemia coro
narü. Confidera, inquâ, Chrifti athle
tam innumeris cötentionibus fatigatü,
ac prope iä laffatis viribus refiftentem,
eficuli mole turbatum,cum videat fi
體 non folum aduerfus carnem & fan- Epheſ:3.
guinem, ſed etiâ aduerſus ſpiritales ne- -

uitias , quæ funt in cæleftibus, effe lu

ੇ, dicere:[Vide humilitátem meâ,
& erue me, quoniam legem tuam non
fum oblitus. ] Nó enim potuit obliuifci
qui fecundü eius præcepta certauit.C6- . ...
tuere etiam aliquem in martyrio confti
tutum, frequétibus affli&um fupplicijs,
retrufum in tenebras,graui fračiū Pon
dere catenarum , neruis crura diftentú,
euifceratum equuleo, exaratum vngu- . -

lis , aduftum candentibus laminis , per

feuerâtis fidei virú,fed iâ tediátis animi
quôd diutius differaturfacræ mortis co
rona, dicentem:[Vide humilitaté meâ,
& erue me, quoniam legem tuá nó fum
oblitus.] Nón folü enim in fìudijs atq.
ಸಿನಿ , fed etiam in tentationibus
unilitatem dici poſſe, teſtimonijs ſcri
Ptura
 571 S.JAmbr.ènarratio
pturarum docemur.Siquidem le&ú efì:
Eccli. 2. Homines acceptabiles in fornace humi
hitatis. a arewάσεως enim Grgcus dixit,
quod eft humilitatis. Hoc ideo pofui,
uia plurimi habétLatini,In fornace a£
醬 . Latinus difcernit,Graecus nő
£eparat.*ra*••ínw«ı*& humilitas virtu tis
dicitur , & humilitas afHi&ionis. Nihil.
impedit fi Latinus feparat. Non enim
Græcus ex Latinis tranftulit, fed Lati
nus ex Græco. Deniq & Hebræi quam
diu in Aegypto erant, in fornace erant
ferrea, hoc eft, in fornace tentationis,
*.
in fornace afflictionis, cũ duris afHige
Hiere. 11. rétur imperijs. Vnde & ſcriptú eft:Qġja
eduxit eos Deus de fornace ferrea ex
Aegypto. Fornax erat ferrea, quia nul
lius adhuc in Aegypto opera virtutum.
plena lucebant,fiullius aürum illic fue
Hiere. 6. Eat comprobatum, nullius plumbú ini-.
quitatis exuftum. Dura fornax, fornax.
mortis perpetuæ. Quam fornacé nullus.
Iob. IO. poterat euadere, quæ omnes confume
fet , in qua folus dolor ineffet & lu&us.
Danie. 3• At vero fornax, in qua Ananias, Aza
rias, Mifael hymná Deo cancbant,for
nax aurea illa, non ferrea, per quâ toto.
orbe fapientia fide deuotionis illuxit, ,
Erat quidé etiã hæc fornax in Babylo-.
nia, vbi aurum non crat fpiritale, nifi.
Ephef.4. forte captiuü. Captiuä enim Dominus,
duxit captiuitatem. P£oc erat aurum in
IDci fanctis, qui captiui erant apud Ba-,
* ... . bylonios
 in Pſal.cxviijott.rx. $7.3
bylonios corpore, fpiritu autem liberi
apud Deum , foluti vinculis captiuita
tis humanae iugo gratiae fpiritalisinne- a
xi. Et forta{fe eadem fornax ferrea fra- w

gilibus eft, aurea perfeuerantibus.Om- -

ncs oportet Perigné probari, quicumq. 1. Cor. 5.

ad paradifum redire defiderãt.Nó enim
otiofe fcriptum cft, quòd eie&is Adá & Genef.3.
Eua de paradifi fede,pofuit Deus in exi
tu paradifi gladium igneum verfatilem. gº
0mnes opórtet tranfire per flammas,
{iue ille Ioannes Euangelifta fit, quem
ita diiexit Dominus, vt de eo diceret ad -

Petrü: Si eum volo manere , quid ad te? foam. at.

tu me fequere.De morte eius aliqui du
bitauerunt,de tráfitu perigné dubitare
non poflumus, quia in paradifo eft, nec
feparatur a Chrifto. Siue ille fit Petrus, .
qui claues accepit regni cælorü,qui fu- Matth. 16
pra mare ambulauit,öportet dicat:Trá• Matth. 14
fiuimus per igné & aqüam, & induxifti Pfal.6$.
nos in refrigeriü. Sed Ioanni cito verfa
bitur igneus gladius,quia nó inuenitur
in eo iniquitas, quê dilexit æquitas. Si Ioan, 21.
quid in eo vitijhumani fuit,charitas di•
üina decoxit. Alæ enim eius ficut alæ cant.8.
ignis.Qui habuerit hic charitatis igné ,
illic ignè gladij timere non poterit.Ipſi • *

Petró,qui toties morté fuá proChrifto Ioan. 1;.

obtulit;dicet:Träfi,recübe. Sed ille di• Luc. 17.
cet:Igne nos examinauit, ficut examina Pſal. 65
tur argentü. Etenim in quo aqua multa óaas. §.
excludere non potuit charitatem, quo
* . . - modo
 574 S.JAmbr.enarratie.
modo eam ignis excludet? Sed ille exa•
minabitur vt argétum,ego examinabor
E{ech. 22 vt plumbü:donec plumbü tabefcat, ar
debo. Si nihil argéti in me inuentú fue
rit,heu me, in vltima inferni detrudar,
aut vt ftipula totus exurar. Si quid in
uentü in me fuerit auri vel argenti,non
per meos a&us , fed per mifericordiâ &
gratiam Chrifti, perminifterium facer
Pfal, *4. dotij,dicâ fortaffe ego: Etenim qui fpe
rant in te,nó confundentur. Illo igitur
ಶ್ಗ iniquitas exuretur, quæ fe*
Zacha, 5. det fuper talentum plumbeum . Ideo
s' vnus igné illum fentire non potuit,qui
I.Petre 2s eft iußitia Dei Chriftus, quia peccatüm
nomrféeit. Nihil enim ignis ifi eo quod
exurere pofIet,inuenit.Deniq. illi foli
Pſalts. eleuate funt porta xternales, vt intra
ret rex glorig,nó reus cauf*. Et hic qui•
Hebr. 2e dem mórtemi caro illius guftauit. neq.
enim aliter poffet refurgere.Qgod legi,
ម៉្លេះ nó legi,veneratus fcien
tibus derelinquo:vnum confitens, quia
Efaie, 53. quidquid carò illius fubijt,ideo fubijt,
vt viäm ceteris vel triumphädi per mar
tyrij pafsionem,vel tranfeundi in para
difumi fuis veftigijs reformaret. Nemo
Hiere.9. ergo fibi arroget,nemo de meritis glo
riétur, nemo de poteftate fe ia&et 5 fed
omnes fperemus per Dominü Iefum mi
Авт. н4. fericordiam inuenire,quoniã omnes an
te tribunal eius ftabimius.De illo veniâ,
de illo indulgentiam poftulabo. Quae
CIllIIl
 in pſal.cxviii.oft.xx. 75
enim fpes alia peccatoribus?£t qui fe
hic aurum putat,habet 醬 qui
putat fegrânum tritici,habet paleá qug matth.}
pofsit exuri.Sed hic fibi multi aurü vi
dentur.Non illis inuideo:fed etiam au
rü examinabitur, vretur vt pofsit pro
bari.Sic enim fcriptum eft:Sicut aurum Zach. : 3s
in conflatorio próbabo illos . Ergo ad•
uertant , quia examinabuntur omnes.
Multi ergo qui fe aurum putant, & ipfi
humilitatem fequâtur , vt vitia fua de
coquáat.Sed hic inanis ia&átia eft.Ideo
multis qui fe maffas putant auri,dicit fa
pientior auri maffa: Omnes nos fornax Sapie. 3.
probabit. Ergo quia examinandi fumus,
fic nos agamus , vt iudicio 'probari me 1. Petr.t.
reamur diuino.Teneamus hic pofiti hu
militatem, vt cum vnufquifq.foftrum
venerit ad iudicium Dei, ad illos ignes I. Сer. 3e
quos tranfituri fumus,dicat: [VideThu
militatcm meam,& erue me.] Ná fi fu
perbus fuerit,fi arrogans, fi contumax,
non poterit hoc dicere.Nemo autem di
cet,Vide ſuperbiâ meam:ſed,[Vide hu
militatem meam:}vt eius gratia erui ab
illo igne mereatur. Eft ergo humilitas
laboris & fatigationis, eft & humilitas
virtutis atq. propofiti,quam & in{ecun
dis & profperis & in otio pofitus tenet
iuftus. Nullo licet fra&uslabore , nul
lius certaminis dubius euentu,humilem
omnibus affe&ű exhibet,nec fua extol
lere ftudet, fed magis minuere operis
- fui
 576 S.JAmbr.enarratio
fui pretium,& meriti fui gratiam. Audi
n.Cor. 1 $ iuftum humilianté fe:Ego fum,inquit,
Aft. 9. minimus Apoſtolorum. Ille was election
nis diuinæ, illegentium dostor minimű .
effe fe dicit,indignum eius officij nomi
ne quod fuis operibus præferebat 5 ni
s.Tim. s. hilq. fibi arrogat, fed totum gratiæ Dei
deputat. Hoc vtiq. decet iuftum. Hac
*om.4. humilitate Abraham pater fidei nuncu
patus eſt : qui cû diuino participaretur
Gemef. 18. alloquio,terram fe effe dicebat,& limú.
Efal.z. 1. Ipfe quoq. Dominus ait: Ego auté fum
- vermis,8 non homo:opprobriú homi
. . num, & abiectio plebis; cum de fui cora
poris pafsione loqueretur;qui non quæ
1.Cor. 1o. fua funt quæfiuit,fed quæ aliorü.Cüius
- nos imitatores vult fieriApoftolus,atq.
Philip.z. hortatur,dicés:Hoc enim'fentite in vö
bis,quod & in Chrifto Iefu : qui cum im
forma Dei effet, non rapiná arbitratus
eſt eſſeſe equalê Deo, ſed ſemetipſum
exinaniuit,formam ferui accipiés. Nec
nos igitur nobilitatem gencris, nec di
uitia§ requiramus, fi volumus Chriftú
ſequi.Exinaniuit ſe,cû eſſet in Dei for
2. Cor.8. ma:cü diues effet,pauper factus eft.No
li& tu contemnere plebeium, quia no
bilis es:noli defpicere feruum, quia po•
tens es:noli pauperem faftidire,quia di
ues es. Numquid nobilior,numquid po
tentior , nuíhquid locupletior Chrifto
es?Ille pro te fùfcepit illa quæ tu dcfpi
Philip 2. cis.ille pro te humiliauit (e vfq ad mor
tems
 in Pſal.cxviii.ott.xx. , 377
tê,& morté crucis, vt tuæ lapfum abo
leret fuperbiæ, vt quod per vnius Adae Rom. ;.
inobedientiam perdideramus, per vinius
Chrifti humilitatem reciperemus: pro
pter quod Deus,inquit, illü exaltáuit, f*lip. *•
& dedit illi nomen quod eft fuper omne
nomé, vt in nomine Iefu omnegenufle
&atur: quoniam Dominus Iefus in glo
ria eft Dei patris.Cófidera o homo quid
legas.Non laborauit Apoftolus poten
tiãm Chrifti probare, Íed obediêntiam
praedicare, ſed demonſtrare quâta ſit hu
imilitatis gratia,quantus eius profe&us.
Si fimplicibus accipias auribus,& Chri
ftum éxaltauit. Sed Chriftus non quae
fua, fed quae tua erant, illa humilitate
quaerebat. Ego,inquit,fi exaltatus fue- Ioan. 12.
ro a terra , omnia traham ad me ipfum.
Accipe ergo argutis auribus: Moraliter
tibi profuit , myftice tuam redemit fá
lutein.Qgomodo vis intellige: falus eft
tua. Si putas quòd Chrifto profuit hu
militas ſua,cui ergo non proderit? Si il
lum exaltauit,quem nó augebitº Factus
eft minifter omniú Dominus , & au&tor Maee!,.,.
omnium vapulauit;Pedes lauit,crucifi- ioan. 1,.
xus eft,mortuus eft.Sed in his omnibus i,a. , 3
detrimentum nullum video diuinitatis Matth. 27
eius,profe&ü operationis 驚
nihil habebat quod ad poteftatem fuam
adderet, habuit quod ad cultü fuæ ma
ieftatis adiungeret. Audeo dicere: Ope
rationis fuæ munus amiferat,nifi id hue
Bb milie
 ‘578 S..Ambr. enarratiô
militas recepiffet. Itaq. nos quidem re
demit,(ed etiam fibi acquifiuit. Nihil er
' go humilitas affert difpendij. Ille qui fe
Philip. *• exinaniuit, plenus eft. lllc qui noh ra
- pinam arbitratus eft effe fe gqualé Deo,
, formâ ferui accipiens, in gloria eft Dci
patris.Sufcepiquem nefciebam,agnoui
quem non cognofcebam,confiteor qué
negabam. Ipfi genu corporis He&o , ipſi
Epheſ. 3. * genu mentis infe&o,ipfum adoro, qué
“ânte fugiebam.Gratias tibi agimus lefu
' Chrifte,quôd creafti nos:fed creatos, fe
Gen. 1. | ris beftijs,mutis animantibus præfecifti.
Maiora funt vifitationis tuæ munera.
Vifitatos maieftatis tuæ confortijs ho
Pfal.» 1. norafti,dicens:Narrabo nomen tuü fra
- tribus meis.Sufcepto enim corpore fra
ter es factus, nec dominus eſſe defiſti.
Maior redemptionisgratia,quia pericli
tantes morte propria redemiſti, ſicut
Iºan. I 1. fcriptum eft: Expedit vnum hominem
mofi pro populo. Sufcitafti mortuuin,
p.a,... dicens:Soluite templü hoc, & in tridúo
refufcitabo illud. In illo enim templo
Dominici corporis omnibus ius refurre
&ionis accreuit.Refurgentes adæquafti
matth.*:. angelis,ficut dixifti:Qgoniam quæ non
'. nubunt,& qui non ducunt vxores,ertit
ficut angeli Dei in cælo.Poftremo ad
' dexteraiî Dei in illo filij hominis folio
' collocafti, ficut ipfe dignatus es dicere:
l*c.z*. ' Ex hoc autem erit filius hominis fedens
' ad dcxterâ virtutis Dei. Vndc APOಗ್ಗಿ LΑS
 in Pſal.cxviii.oft.xx. 579
fusadmirás diuinæ dona pietatis, fimül
oftendens vnam patris & filij liberalita*
tem,ait:Deus autem qui diues eft in mi- Ephef.z.
propter multam charitatem
fericordia,» proр
qua dilexit nos. Audis in quo debeas ho
mo diues ဖွံ့ haberevirtutes?Amo t

rem Dei te habere probato,imitare cæ

|leftis charitatis dulcedinemi. Et addidir:
£t iam cum effemus mortui peccatis, ibids
conuiuificauit nos in Chrifto, cuiurs
gratia eftis faluati, & fimul fufcitauit,
{imul fecit federe in cæleftibus in Chri
fto Iefu. Hn Chrifto, vtiq. honoratur
& caro . Ille igitur qui ad dexteram
Dei fedet , prepter nos humiliatus eft.
ldeoq. dicit nobis:Difcite a me,quia mi Matth. i r.
tis fum,& humilis corde.Non dixit:Di
fcite a me,quia potens fum,fed humilis
cordesvt tu ilúimiteris, vttuei dicas:
Domine audiuivocê tuã, impleui prae
<ceptum tuum. Dixifti vt a te difcerémus
humilitatem: didicimus nő folû fermo
ne,fed etiam actu tuo:feci quod impera
£ti,[vide humilitatem meaih. 3 Atfileta ,
bonus membra fua móftrat, vt conuer
fationis fuse approbet difciplinam.Mon
' ftrat etiam tunc mébra fua,quando poft
-aliqua certamina grauiora iterum cer- ,
tarc compellitur, vt iudex vidés feffum '
· corpus, nequaquã eú certare cópellat.
- Et tu oftende cordis tui humilitáté, vt -
titulos virtutis oftédas. Oftende & cor
• Poris tui certamina,vt dicas:Certamen z.Tim. 4
Bb 2. bonum
 58o S.JAmbr. enarratio
bonú certaui,curfum confummaui:& vi
dens fpiritalis iudex certaminis agoné,
«coronam iuftitiæ decernat,quoniàm le
gem agonis implefti.
* 54• Iudica iudicium meum , & li
bera me: propter verbum tuum vi
uifica me. -

Feftinant innoxij ad iudiciú,& pro

prix innocentiœ arbitris deſiderant ci
, tius comprobari. Habet hoc vfus etiam
in fæculo, quod eft commune cum fan
n.A.4. §i: V£;gtnis qui apud Deum iuftus eft,
habet aliam caüfami iudicijnon timen
di,quia apud mifericordem iudicem fi
bi caufâ eft , apud redemptorem fuum
vult cito & fpérat abfolui. Abfolutio
enim qnature fan&orú eft. Vnde & Do
minus ait per Ezechielé ad angelos qui
1zech. 9. miniſtri ſunt vltionú: A fan&is meis in
cipite.Non vult Dorninus cómune fan
&tis cum diaboli ſocijs conſortium eſſe
iudicij.Diabolus enim & miniftri eius cú
pp.1.7. hgminibuspof flagellabuntur;Separata :
eft poena,vbi diftat & culpa. Ideoq. alio
,.p.t..4. logo fcriptu
um
ra ait: Terygus eftigcipere
ur
iudici a domo Dei. Quos miferat
M.},. ■•, e sim,cit9 caftigat , vt non diutius affi
ciantur futuriēxpe&atione iudicij', nó
prolixius mifera reatus forte maceren
rfis.4o. tur »vt vnufquifq. reddat etiam dupli
cia peccata füa, quo tandem pofsit ab
-
folui. Poena enim reorum , qutు
* **
*工
ΟΙΙΑ
 in Ρ/al.cχνίij.oξί, χα. . 381
ſolutio delićtorü eſt. Videmusin hoc ſ:
culo infertos nexibus catenarú reos in
fpecie pompæ miferabilis duci : & non
numduá hoc patiuntur infontes,vt to
lerabilius fit mori,quâm talia fubire fup
plicia. Optát vtiq audiri, bene fibi con
fcij.Optánt etiam hi qui grauibus fiagi
tijs vrgentur,Poenam mortis celeritate
tranfigere, vt aliquanta cópendia Poe- ,
narum lucrentur.Spes eft etiam de iudi•
cis mifericordia.Ipfo exilio clauftra car
ceris duriora funt,nec reditus in perpe
tuń omnibus intercluditur relegatis.Si
hoc operatur humanum examen,quan"
to magis Chrifti eft omnibus expeten
dum? Differtur diaboli iudicium, vt fit 1. Petr.v,
femper in pcenis reus , femper improbi
tati fuæ innexus catenæ,cófcientiæ fuæ
yt in perpetuum fuftineat ipfe iudiciú.
Ideo diues ille in Euangelid, licet pec Luc. Iż.
cator,poenalibus vrgeturaerumnis,vt ci
tius pofsit euadere.Diabolus autem ne
quaquã puniri ad iudicium demonftra
tur,nequaquam adhuc poenis effe fubie
&us,nifi quas ipfe tantorü confcius fce
lerü foluit timore perpetuo,ne aliquam
do fecurus fit:immo vt verius dicâ,fan
&us ad iudiciú venit,impius non venit;
quoniam non refurgunt impij in iudi- Pfal. i.
cium. Hic petit vt âbfoluatur,alius vt
coercitus dimittatur. Qui auté non creiaan.3.
dit,non iudicatur,ſed impietatis ſuae iu
dicio ipfe Punitur. Apud imperatores
ВЬ 3 iftos
 $81 S.JAmbr.enarratio
imos non puniuntur fceleris reibarba
ri quòd in fua gente commiferint, quia
nő fibi fubditi:fed grauiore nomine ho
ftes habentur, qui fine interrogatione.
priuati fceleris puniuntur. Ita & Chri
Hebr. 12. ítus fuos caftigât quos diligit , alienos
tamquam generali damnatione impie
tatis adfirićtos poena damnat eterna.
p.cor. 15 nouifsima enim deftruetur mors. & ta
men verecunde docet Propheta exeun•
plo fui,vt etiã qui diffidit operibus fuis,
yropter verbum tamen Dei clementio:
£emifperet fententiam. Alias propter di
uitias viuere cupit, alius propter filios5
t - º •r
hic propter verbum Dei viuificari Petit:
Iwf. 2. • ficut Symeon Domini expe&auit aduen
cum: vnde & Dominú accipiens in tem
plo,ait : Nunc dimitte feruü tuá in pa
&e,quia viderüt oculi mei falutare tuü:
* : - - Afíéiens viuendi fibi cupiditatem aliam
aon fuiße,nifi vt Chriftum videret.De
Ibid. niq. vidit,& vinculis folui corporis po
ftulauit.Voffumus etiã intelligere: [Iu•
-->
dica iudicium meum:]quafi grauiQr ne
EÉçaufa fit de iudicio noftro,quàm de
Errore dicenda. Erranti enim facilius da
tur venia,quám improbe in alium iudi
canti. Néceffe eft énim eam formam in
' eredire iudicij, quam in aliüm ipfede*
cernendam putaueris. * ,
- - --

*55. Lőge eta peccatoribus falus,quo

- niá iuftitias tuas non exquifierun*.
". - Գաo
 in Tſal.cxviii.oğ.3.x. $9.3.
_Qgorum (erum eft iudicium, eorú fa
liis lõge est: fedipfi funt fui austores pe
riculi, quifačti
runt.Idéo Douiino non appr9pinqua
funt longe3quia volun
täte fua a falutis fe gratia {eparauerunt·
Non refugit eos ſalus, ſed ipſ ſalutem,
lui fe elongauerunt. Venit ad Iudaeos,
ředilii falu fé non receperunt. Quomo-I°4* **
do non receperunt?Audi:Ieſus falus eft, , ,, ,
Iefus filius hominis nuncupatus eft.Ve- I?4*. 5.
nit filius hominis quærere & faluum fa- £**• 19.
çêre quod perierat:fed Iudæi dimitti fi- Ieam. i *.
bi latíonem poftulauerunt,Iefum repu
diauerunt.Õgis autem eft qui fe longe
facit a Dominó,nifi qui nó exquirit iu
ftitias eius? Qui vcro iuftitias cxquirit,
蠶 eft,adhæret Deo.Et ideo iuftitias
5ei' quaefentibus dicit Apoftolus: Vos Ephef. *
qui eratis longe,fa&i eftis prope,in fan
醬 Chrifti.Ságuis Chrifti iuftitia eft.
eniq. ipfe ait aá Ioanné:Sine nos im- Matth. 3«
plere omnem iuftitiam.
: Miferationes tuæ multae nimis. i 56.
Domine: fecundum iudicium tuά
viuifica me. - º
` Etfi lögeef a peccatoribus falus,ta
men nemó defpefet,quia inultæ funt mi Thren. 3.
fericordiæ Domini.Qui fuo peccato pe- -

reunt, mifericordia Domini liberantur.

Μiferebor, inquit, cui mifertus fuero, Εκod:3 .
&c. Palâ apparuit non quaerentibus,vo …, R. „ 3.
cauit refugientes, congregauit ignotos, EJй. :
. . * T Bb 4T pro
 584 S.J/mbr.emarratio
pro omnibus fe obtulit pafsioni.Nó er
體 multü mifericors?Mifericordia eniam
hominis in proximum fuü,mifericordia
IDomini in omnem carnem,vt omnis ca
ro ad Dominum afcenderet,illa Domi•
ni miferatione donata. Sed cum dixerit
multas effe Domini miferationes, quo
modo fecundum iudicia eius viuificari
Pfal.142. petit, maxime cum alibi ipfe dicat: Et
- nő intres in iudiciű cum feruo tuo;Sed
aliud cft illud iudiciú beneficiorü Dei,
cui refp6dere non poffumus (quis enim
oteſt debitum referre naturæ,debitum
falutis & gratiæ?)aliud iudiciü quo frs
gilitatis noſtræ æſtinatione céſèmur.In
hoc ipfo tamen iudicium cú mifericor
dia cöpulatum eft,vt veritas iudicij mi
feratióne Domini temperetur.Aut for•
5.ver.ry4 te,quia dixerat:Iudica iudicium meum;
- idé6 (ubtexuit miferationes Domini ni
ïiû multas efTe. Graue eft enim de alio
lse. g. iudicare.vnde etiam fcriptü eft:Nolite
iudicare,& nó iudicabimini, Cum enim
vnuſquiſq ſit fuorum conſcius pecca
eoruth, qüomodo poteft de alterius iu
337.e.iu-
ducet. dicareípêccato?Iudicºt
re, quifi6habet quod indefeipfo
alteriu5g:foº
côdem
. nét. Iudicet ille, qui nô agit eadem quæ
in alio putauerit 點 : ne cum de
Rem. 2. alio iudic**** fe ferat ipfe (entcntiam.
***** Iúdicet ille qui ad pronüntiandâ nullo
--- odio,nulla oſtenſione,nulla leuitate da
gatur.Audifti hodie quid iudex vefg;
4. +
&
iuftus
 in pfl.cxviii.05.xx. 38;
iuftus locütus fit: Non poffum, inquit, Ioan.$.
ego a me facere quidquä.Nónullihgreti
ci folebãt hinc faceré quæftioncs, quafi
infirmus eflet filius, qui à fe nihil face
ret,quafi fecundú diuinitaté quoq fub
ditus,& paterno fubie&us imperio: nec
aduertät quëd hoc quoq.magis poteſta
tis diuinaevnitas cóprobetur, vbiputát
inter patrem & filium eßè diftantiâ po
teftatis. Nihil a fe facit filius, quia per
vnitaté operationis nec filius fine patre
facit, nec fine filio pater. Deniq. pater
dicit ad filiü:Facianìus hominé àdima- Genef.r,
ginem & fimilitudinem noftram : com
munem aflerens operationê effe,vbi cố
mune confiliú eft.Quid fine fapiếtia fae
cit,qui omnia in fapientia fecit?vt leêü
eft:Omnia in fapientia feciſti.Deniq; fa Pfal. 1o3.
pientia dixit:Quî faceret cælos, cü illo Prow. 8.
erá,&ego erá cui applaudebat. Et Euan
gelifta ait : Omnia per ipfum fa&a funt, Ioan. n..
& fine ipfo fa&ú eft nihil.vt doceret nó
folú operatoré omniü filium, fed etiam
paternae operationis conſorté eſſe. Ego
tamé arbitror quòd hic locus ad iudicij Ioan. 5.
formá videatureſſe referédus. Euägeliù . . .
etenim non folü fidei do&rina, fed etiã
. morũ eft magifteriũ,& fpeculũ iuftẹ cố
uerſationis. Inuenio in Euấgelio quòd
Dominus Iefus multorú 醬 & offi~
cia fufcepit, vt doceret quomodo nos
in his conuerfari oporteret officijs.Su
fcepit perfonă paftoris,8: ait: Paftor bo Ioan. Io.
*ィ･ Bb ; nus
 586 s. JAmbr.énarratio
- nus animâ füam ponit pro ouibus fuis.
Ideoque pro rationabiii grege feipfum
醬 non negauit, vt oué
Inc. 15. affam crucis fuæ humeris fuperponés,
Pijoneris functione recrearet'. Suſcepit
I. Ioan, 2. aduocati perfonâ. Ipfüm enim aduoca
Уис.6. tü habemus apud pâtrë. Pernoâabat in
oratione pro nobis,vt nos fue informa
ret exéplo quemadmodü veniâ noftris
debeamus exorare peccatis. Non enim
ideo perno&auit, quafi qui aliter patré
nobis rec6ciliare nó pofot;fcd vt qua
is aduocatus effe debeat, demóftraret;
qualis facerdos, vt nö folü diebus, fed
etiâ no&ibus pro grege Chrifti debeat
precator afsiftere. An impetrádi egebat
äuxilio,qui facere ipfe póterat quod ro
$44m. - *4. gabat, quêadmodú ipfe dicebat: Ego ad
patré vado: & quodcumq. ab eo perie
$itis in nomine iheo, hoc faciâ ? Deniq.
Ie47. н. alibi ait,cú Lazarú refufcitaret:Sciebã
quòd femper me audis, Hic quafi infir
fìus pernò$tabat, qui fciebat quòd ſen
id. • per auditur,8 clamauit:Lazareveni fo
ras. Locuta eß refurre&io,mors recefsit.
Врат.12. Sufcepit eti3?fe&ü rei,& ftetit ag£ iu
dicê quafi reus, nec dedignatus eft Do
minus omnia prºfidisvilitate. Interro
gatus tacebar$oftenders nō in clamor*
§ocis,nec in forenfis affertione patroci
mij,ſed in c6ſcientiae integritate eſſe in
aocétiæ defenfioné:nec faluté corporis
ambiendă,fcdanimiPuritatem D్య
 in Pſal.cxviii.off.xx, 87.
qui Suſannâ abſoluit tacenté, ſe obtu-Dan. 13,
lis niorti. [n illa caufam oftendit,vt ne
mo defperaret:in hac,vt rcdimendæ vni
uerfitatis facrificium non negaret. Cæ
fus poftremo,non conuiciatus cft , ncn I. Petr.z.
repércufsit:& Dominus c£li atq. terrarü
ftùdium dcpofuit vltionis, você humili
tatis emifit,dicés: Si male locutus fum, Ioan, 18,
teſtimonium perhibe de malo:fi auté be
ne,quid me cædis?Quafi infirmus, cædis.
deplorat iniuriam:& cum fe poffèt vlci•º
ſci, queri maluit quâm yindicare. Ergo
& hic pcrfonâ iüdicis propofitumq. fu Ioan. 5. s:
fcepit, dicens: Non poffüm a me fácere
3.q.7 c. iu.
quidquam.Bonus enim iudex nihil ex ar dicet 5.ba»
bitrió fuo facit, & domefticæ propofito [mu:•
voluntatis : fed iuxta leges & iura pro , f

nuntiat,ftatutis iuris obtéperat,nó in

dulget propriæ volütati,nihil paratü &
meditatü domo dcfcrt ; fed ficüt audit,
ita iudicat:& ficut fe habet negotij na
tura,decernit. Obféquitur legibus,non ºf
aduerſatur:examinat cauſe merita,non
mutat. Difcite iudices feculi, qué iniu
dicando tenere debeatis affeétü , quam.
fobrietatem,quấ fỉnceritatế. Dominus.
cmniú dicit:Nò ಕ್ಲಿ? a ne facere Ioan, ş.
uidquam. Alibi ego: Negare ſemetip- 2.Tim, 2.
盟 non poteft.Non poteft vtique,non *
• ** ,
- " " ...

perinfirmitaté, fed per integritaté: nő,

per impofsibilitatem faciendi , fed per
ôbferuántiam iudicandi. Qujd non po
teft qui omnia Poteft » nifi quod Poff*
• . . . * BB ‫قك‬
‫ض‬ " ‫"خ‬
"‫ن‬
 388 S.JAmbr.emarratio
nolit?Non vult pofle quod damnet, nô
vult poffe adueríus fidé, non vult poffe
aduerfus veritatem. Audi poftremo ip
fum dicentem cur nó pofsit a fe facere
Поат. 5. quidquam: Sicut audió,inquit, iudico.
oc eft, non ex mea poteftate decerno +

quod libitum, fed ex iudicãdi religione

quod iuftum eft:& ideo iudicium meurn
verum,quia nom voluntati meæ indul
geo,fedæquitati . Audite quid iudex di
Ibid. cat cælefis : Non poffum a me facere
quidquá,fed ficut audio,iudico. Et Pi
Іоат, ї9. latus dicebat ad Dominum Iefum : Po•
teftatem habeo dimittendi te, & pote
ſtatem habeo crucifigendi te. Vſurpas
o homo poteftatem quam nö habes,cú
Dominus neget fe habere,qui habet ß
per omnia pöteftatem? Audi quid iufti
leanº. 5. tia dicat:Non poffum a me facere quid
quam.Audite quid iudex aequitatis effe
fat : Sicut audio, ita & iudico. Audite
Јоан. 19. uid iudex iniquitatis lgquatur : Pote
ftatem habeo dimittendi te, & potesta
tem habeo crucifigendi te. Tua Pila•
te voce conſtringeris,tua damnaris ſen
tentia.Pro poteftate igitur,nö pro 蠶
tate crucifigendum Dominum tradidi
ſti: per potèſtatem abſoluiſti latronem,
Aff.3 äå vero vite interfeciſti.Sed nec
iftam a te habuifti, quam habere te affe
ris poteftatem. Déniq. dicit tibi Domi- .
ieam. 19. nus Iefus : Non habetes poteftatem ad
verfus me vllam , nifi data tibi eßet de
- + {uper.
 in pſal.cxviii.ott.xx. 589
fuper.Mala poteftas pofle quod non li
ceat.Poteftas ifta tenebrarum eft , verü Lwc.zz.
nó videre,fed fpernere.Audite quid ve
rus iudex loquatur:Non quaro volun-Ioan.ş.
tatem meam, fed voluntatem eius 器
mifit me.Quafi homo loquitur,quafi iu
dex docet:quoniam qui iudicat,non vo 3:37:£.iu
Iustatifuae'obtemperare debet,íed tene*****ut
re quod legum eft.Conftitue iudicem de
hoc ſeculo:nüquid poteſt aduerſum im
perialis formam venire refcripti? Num
quid poteft normam auguftæ definitio
nis excedere? Quanto magis diuini for
mam debemus feruare iudicij? Chriſtus
digit:Non quæro vqluntatë meam: hos Ioa». ;. .
£ft hominis,quae vel odio dirigitur,,vel -

ftudi9 intenditur,vel gratia ififle&itur,

vel aliorü mëdacio deprauatur. Omnis
enim homo mendax.Sed voluntaté, in-Pfàl. 1 15.
quit, eius qui me mifit : hoc eft , diuinæ -

cognitionis formâ veni docere, vt in iu 33:7-%;iu

dicando magis
dia,quàm cordi fit
obcdientia veritatis cufto-
voluntatis. Nô er ಸಿಸಿಪಿ
Oе

go hic quoq. infirmitas potëtiæ,fed for

ma eft expreffà iuftitiae.fuftumi igitur eft
iudicium filijDei,quia efffecundum vo
Juntatem Dei, non fecundum hominis
affe&um. Deus enim mifericordiarü ple ».Cor. r.
nus eft , & mifericordia eius cü iudicio,
& iudiciü cum mifericordia. Neq. enim
fine iudicio miferetur, neq. fine íniferi
$ordia iudicat.Deniq. fcriptum eß: Mi Efaia., 8,
£ericordiaeius inftateras.Filijauté hoe v. -
, - . - minum
z
 59b S. Ambr.pnarratio
Pfal. 61. minű mendaces in ftateris, vt decipiät
•: « Examinat ergo & trutinat Deus merita.
Ephef. 4, fingulorú,& quemadmodú per menfurá
…s dat gratiam, ne fupra menfuram fit , ita
per menfurá dat mifèricordiá. Vnde ait:.
Luc. 6. Menfuram bonani,confcrtá, commotá,
° ' ' fuperefHuentem dabunt in ßnü veflrú.
Matth. 7. Eadé vero menfura qua menfi fueritis,
reddetur vobis.Similiter in, ftatera fin-,
醬 opera penfantur, vt fi bona ma=
ម្ល៉េះ , remuneratio Præmij,
deferatur:fi peccata virtutibus, triftior
reâ Poena conftringat. quod expreffurn.
habes ad Timotheüm,dicente Apoftolo
1. Tim.3. Paulo : Quorundam hominum peccata,
- manifefła funt pracedentia ad iudiciń,
quofdam autem & fubfequuntur.Simi
liter & fa&a bona manifcfta funt:& quæ
* : aliter fe habent, abfcondi non poffunt.
sapien. 11 Omnia ergo a Domino Deo noftro mé
Estie.4o. fura quadam & pondere fiunt. Qgis po.
- fuit, inquit, rupes in ftatera? Et fupra:.
ibid. Quis ménfus eß manu aquam, & cælum
palmo? Qui noſtra examinat, ſua vtiqe
èxaminata largitur , & faluo omnia de
cernit examine.Ponderat mifericordiá,
ponderat vltioné:in vtroq.certum 獸
..! dus,habilisq. menſura eſt. Vnde & Da
Pfàl. 7o. uid ait:Et pótum dabis illis in lacrymis
a.
in menſur nc ſine moderatione meſu
ræ pcenæcumulograuarentur» & ſufti
- nere nö poffent. Et alibi idem ait Pro
Pfal. 74. Pheta:Calix in manu Dominivini 蠶
-- - R c ‫به‬
 în Pal.cxviii.ot?.rx. уgт
pfenus eft mixto. Et inclinauit ex hoc . .,
in hoc,verumtamen fæx eius nó eft exi•
nanita. Et Hieremias ait: Calix aureus Hiere, $t.
Babylon in manu Domini , a quo ine-'
briatae funt gentes: hoc eft,poena a na
tionibus perfoluta eft,ne diutius inful
tarent, quòd Dei populum acerbifsima,
populatione vexauerint. Senfus igitur
verfus Dauidici hic eft: Parata & plena.
eft pœna quæ debetur impijs, quam Do
minus declinat in perfidos: fed tamé mi.
feratione fua non vfq. ad fæcem digna
tur eftundere, ne plēnitudinē fuppliciji .. . .
ferre non poffent.Inclinat ergo cálicé,
nô euacuat.Quod inclinat,cenfuræ efi:.
quod non euacuat,mifericordiae. Ergo
judicium quoq. mifericordia temperat.
?ominus Deus noßer. Qgis enim no
ftrú fine diuina poteà miferatione fub- Habae, 3
fifterc?Quid poffumus dignum præmijs
facere cæleftibus? Quis nóflrumî ita afe A
furgit in hoc corpore,vt animum fuum, '
eleuet , quo iugiter adhæreat Chrifto?
Guo tãdem hominum merito defertur,
vt hæc corruptibilis caro induat incor- 1. Cor. 15
ruptionem, 8 mortale hoc induat im- -

mörtalitaté 3Quibus laboribus,quibus

iaiurijs poffumus noßra leuare peccata?
fndignæ funt pafsiones huius temporis Rom.8.
ad £ùperuentúram gloriam. Non ergo
ſecundum merita noſtra,ſed ſecundù mi
ſericordiam Dei caleſtium decretorum
ia homines forma proccdit. . . . . . . .
- . . . . * Multi
 592 S.JAmbr.enarratio
157. Multi perſequentes me, & tri
bulantes me : atcftimonijs tuis nó
declinaui. -

Non eft magnum,fi tunc a Dei tefti

- monijs nő declines, cum te nullus afHi
git,nullus perfequitur.Qujs enim inof
fenfe cum fibi profperorumi euentuü fe
cundant fucceffus,fieret ingratus? Quis
diuitijs affluens,iugi faluterobuflus,nó.
ad Dei gratiam rcferat quòd fibi illa có
ceffà finit?Deniq. cum fán&ü Iob praedi
Iob.1. caret Dominus,ait aduerfarius:Nüquid
gratis colit Iob Deü? Nonne tu vallafti
eum?Mitte manü tuâ in omnia quæ ha
bet,fi non in faciem te benedicet.Tunc
igitur plus probatus eft,quando amifsis
opibus& fifijs,a Dominicultu & gratia
non receſsit. Sed non vnus perſecutor
eft, multos miniftros habet: fed non te
Ağ.14. terreat. Per multas enim tribulationes
oportet nos introire in regnum Dei. Si
multæ perfecutiones, muftae probatio
nes:vbi multæ coronæ, multa certami
na. Tibi ergo proficit quòd multi per
fecutores fùnt,vt intef multas perfe
cutiones facilius inuenias quomodo co.
roneris. Vtamur exemplo Sebaftiani.
martyris,cuius hodie nataliseft.Hic Ms
diolanenfis oriundus eß. Fortaffe aut iâ.
difceßerat perfecutor,aut adhuc nö ve•
nerat in hæc partium, aut mitior erat.
Aduertit hic áutnullumeffè,auttepere
** ... ' _ certa
 in Pſal.cxviij.05.xx. , , 593
certamen?omâ profeâus eft »vbi pr9
se, fidei ftudiumi perfecutiones acerb£
រ៉ែ ibi paffüs eft, hoc eft,ibico
ronatus.Itaq. illic.guò hofpes aduenit»
domicilia immortalitatis perpetuº colº
locauit.Si vnus perfecutor fùiffet,cgrg
ïatus hic martyr vtiq. non fuiffet. Sed.
quod peius eft,fiom hi folum perfecut9•
ies fuit qui videntur,fed etiám qui non
videntur,& multo plures perfecutores•
sicut enim vnus përfecutor rex multis
perfecutionis praecepta mittebat,& Per
fingulas vel ciuitates vel prouincias
eränt diuerfi perfecutores,ita etiam dia
bolus multos miniftros fuos dirigit,qui
non foris tantum,fed etiam intus faciát
- 醬 in animis fing|༥|stསླ་n P:
quis di&um
volunteftpiéperfecutionibus;
viuere in ChriftoOmnes
Icfu, 2.Tim.• £
2*

perfecutiones patiuntur. Omnes dixit,

nullum excepit.Qujs enim exceptus Po
teft effe,cum'ipfe Dominus perfecutio- Hebr.4.
num tentamenta toleraueritº Perfequi
tur auritia, perfequitur ambitio, Perfe
quitur luxúria, perfequitur $uperbia»
erſequitur fornicatio: Vnde &APoſto
usait Fugite fornicationem.Nam qua ICer. 6.
caufa fugäres, fi nulla te perfequ£te
çur: Efï`enimi malus fpiritus fornica- oj.e.4
tionis, eft malus fpiritus auaritiæ, ma- -

lus fpiíitus fuperbiæ._Ifti funt Perfe

cutores graues, qui fine gladij ter:
sore mentem hominis frequente;
dunts
 594: S. Ambr.enarratio .
dunt , qui illecebris magis quàm terror.
ribus animos expugnant fidelium. Hi ti,
bi hoftes cauendi, hi grauiores tyranni,;
Geneſ. 3. per quos Adá captuseß.Multi ifi perfe-,
£utióne publica?oronati, occulta hac,
3. Cor. 7. perfecutiofie ceciderunt. Foris, inquit,
pugnæ , intus timores. Aduertis quàm,
graue ccrtamé fit quod eft intra homi-|
nem,vt fecum ipfe confiigat,cű fuis cu
piditatibus prælietur. Ipfe Apoftolus
А0m. 7. flu&tuat,haeret, aftringitur, captiuari fe.
aſſerit in lege peccati, 8 mortis corpo
re debellari, nec potuiße euadere, niſi eſ
fet Domini Iefu gratia liberatus. Verú
vt multæ perfecutiones,ita multa mar
tyria.Quotidie teſtis es Chriſti.Tenta
tus es piritu fornicationis, fed veritus
‘.
Chrifti futurum iudicium, temerandam.
mentis & corporis caftimoniam nö pu-,
tafirmartyr es Chriti. Tentatus es pi
ritu auaritiæ, vt poffefsionem minoris,
inuaderes, indefenfie vidua iura teme
rares : & tamen contemplatione caele
ftium præceptorum opem magis feren
dam, quàm inferédam iniuriam iudica
ſti:teſtis es Chriſti.Deniq.tales vult te
ftes Chriftus afsiftere, fecundum quod
Efie. 1. fcriptum eft: Iudicate pupillo,& iufifi -
caté viduam,& venite difputemus,dicit
Dominus.Tétatus es ſpiritu ſuperbiæ ;
fed videns inopem atq.cgenum, piamé
te compaffus es:humilitaté magis quàm
arrogantiam dilexiſti: teſtis es Chriſti..&
*** * * quo
 in Pſal.cxviii.ott.rx. 595
quod eß amplius, nó fermonis tantum
rhodo, fed etiam operis teftimoniü per•
hibuisti:teſtis es Chrifti. Quis enim lo
cupletior teftis eß,quàm qui confitetur
Domină Iefum in carne venifle, că Euâ I.Ioan. 4
gelij præcepta cuftodit? Nam qui audit.
& noh facit,negat Chriftum:& fi verbo 1. Ioan.z.
fatetur,operibüs negat. Quàm multis Tit. 1.
dicentibus : Domihe,Domine,nonne in Matth. 7.
tuo nomine prophetauimus , & dæmo
nia* eiecimus, & virtutes, multas feci
.mus?in illa die.refpondebit:Difcedite a .
me omnes operarij iniquitatis.Ille ergo
teftis eft,qui adftipulantibus fa&is Do
mini Iefu præcepta teftatur. Quanti er
quotidie in óccultis martyres Chri
Íìi fùnt,& Iefum Dominum cófitentur?
Nouit hoc martyrium Apoftolus,& te : º:
ftimoniua Chrifti fidele,qui dixit Hec v, Cor.છે.
eft enim gloriatio noftra , teftimonium.
conſcientiae noſtrae. Quanti foris con
fefsi funt, & intus negauerunt? Namq.
vxoris ducendæ gratia,quæ gentili viro
a Chriftianis parentibus negabatur, fi
mulata ad tempus fide,pleriq. produn -*.*

tur quod foris cöfefsi fünt, intus negaf

fè. Án fornicationis caufa tấtummodo Num. 2 .
putamus Dominum Deum noftrum in
populum Iudæorum tam feuere effe cô
mótum,vt quattuor & viginti millia de
populo necarentur,propterea quòd Ma
dianitæ gentis feminis concubitu mifce
sentur,ac non eo quòd per illos "當
- tuŚ
 596, S.JAmbr.enarratio
bitus alienigenarű difcedere a fide, ne
1.Ioan. 4. gare Dominum cogerentur? Nolite,in
quit, omni ſpiritui credere, ſed a fructi
bus eorum cognofcite quibus credere
debeatis. Venit quis in Ecclefiam, dum
honoré affectat ſub Imperatoribus Chri
ftianis,fimulato metu orationem fe fin-.
git deferre,inchnatur, & ſolo ſternitur,
qui genu mentis non flexerit: videt illü
homo,Chriftianum putat: videt homo
orantem fuppliciter, & creditifed Deus
audit neganté. Diſcedit probatus ab ho
mine,fed condemnatus a iudiee. Quan
¢o toherabilius fuerat homini negafle,&
Deo effe confeffum? licet hoc qüoq. fit
reprehenfibile. Perfe&a enim cònfèfsio
& animi qugrit deuotioné,& vocis pro*
vm, 1o. fefsionem. Corde enim creditur adiufti
. . .. tiam, orc autem confefsio fit ad faluté.
Ergo in perfecutionibus interioribus
efto fidelis & fortis, vt in iftis foréfibus
perfecutionibus approberis. Et in inti
mis perfecutionibus funt reges &:pfæ
fides terribiles iudicij poteftate. Habes
Matth. 4. exemplum in Domini tentatione quam
pertulit. Demóftratafunt ei omnia re
gna,& di&um eft ei: Tibi dabo hæc ome
nia,fi procidens adoraueris me. Le&um
mom.6. £ft & álibi : Nó regnet peccatum in ve
ftro mortali corpóre. Vides ante quos
reges ftatuaris ohomo, ante quos prae
fides peccatorum , fi culpa regnat 3
Quot peccata,quot vitia, tot reges. Et
ante
 in pſal.cxviij ott.rv. 597
ante hos adducimur,&ante hos ftamus.
Habent etiam ifti reges tribunal in men
tibus plurimorum.Sed fi quis Chriftum
fateatur , ftatim regem illum facit effe
captiuum , deijcit de folio fuae mentis.
Quomodo enim poterit diaboli tribue
nal mancre in eo, cui Chrifti tribunal
affurgit ? [ Multi ergo perfequentes &
tribulates me..] Et fortaſſe Chriſtus hoc
dicit,& dicit in vocibus fingulorum.ip
furn enim aduerfarius perfequitur in no
bis.Si declines perfequentem,Chriftum
abijcis,qui fe tentari patitur, vt vincat.
Vbi illum viderit ម្ល៉ោះ parat in
fidias,ibi tentationum machinas admo
uet,ibi dolos neétit, vt illum, fi pofsit,
excludat. Vbi auté diabolus præliatur,
ibi Chriftus afsiftit. Vbi diabolus afsi
det,ibi Chriftus includitur, ibi murorú
fpiritaliü fepta defendit.Ergo qui perfe
cutoré refugit, reijcit etiá defenforem.
Sed cũ audis: [Multi perfequếtes & tri
bulãtes me,]noli timere; quia potes di
— cere:Si Deus pro nobis, qüis cótra nos? Rom.8.
. Verum hoc dicit ille 蠶 à teſtimonijs
IDomini nullovitiorü declinat anfraétu.

Vidi non feruantes paćtum, & 158.

tabefcebam, quoniam verba tua nö
cuftodierunt.
Beatus qui in charitate Dei tabefcit,
quia videt non feruantes pa&um. Alius
propter vitiofos amores tabefcit , qui
/~ di
 598 S.JAmbr.emarratio
diftillat dü eft dilatus amore dile&ae; &
'dü protelatur flagrátis cupiditatis affe
&us,animus deficit,vires corporis qua
dá deformitate palloris, feſforumq. ar
* tuum tabe minuuntur. Alius qui pécu
' niam concupifcit,donec potiatur eam,
auaro mifer tabefcit affe&u . Alius im
modice capeffendi honoris impatiens,fi
defideria lónga fufpiret, non mediocri
mentis tabe conficitur. Nô talis eft qui
Pfal.sv. ' dicit: Quàm dißabuit caro mea in terra
deferta, inuia,& fine aqua. Hic enim
caſtigabat carné fuam ; & tabefcere fa
* ciebåt , dum indefefio deßiderio diuinae
* cognitioni intentus,& lucem diei (olli
cita expectatione praeueniés, anteluca
nü foluere Domino canticis & hymnis
geftiebat obfequium. Tabefcit ergo vir
pacificus quando alios videt pa&a re
cindere,confenfuú abolere cócordiarn,
iurgia de pace reparare,in tumultus re
dire de gratia.Quod vtiq.non facit qui
Domini præcepta cuftodit. Non facit
Ioan. 1 4. qui audit dicentem : Pacem meâ do vo
bis,pacem relinquo vobis.Ergo qui pa
&um ſeruat, is Chriſti obedit imperijs.
.* Qui autem non feruat,ille Chrifti prae
cepta cótemnit: & quod peius eft,com
perta faftidit & negfigit.
1 59. Vide quia præcepta tua dilexi Do
mine: in miſericordia tua viuifica
' - čūC- - - " * * - - , ‘’i
- * > Vide
| în Pfal.cxviii.ofi.xx. ;99
* Vide quia praecepta tua dilexi.] Hic *'*
quoq. inüitat Dominü, vt plenum cha
: ritatis fùae fpe&et affe&ü. Nemo dicit,
vidc,nifi qui iudicat fe, fi videatur, effe *** -

placiturum. Et pulchre dixit,[Vide],& -

' íecundum legem dixit ; quia lex præce- Exod. 343

pit vt vnufquifq. ter in anno fe offerat
în cöfpeâu Domini.Quotidie fe fančius Exod. *3.
| offcrt,quotidie apparet,& non vacuus
| .. apparet , Non
plenitudine eius enim vacuus,
eftaccepit. Non erat de Ioan. Ia
quiva-
cuus Dauid, qui ait: Repletum eft gau* Pfal. I 25.
dio os noftrüfh; quia gaüdiú fru&ùs eft Galat• $•
Spiritus fan&i. Ét ficut de plenitudine Ioan, i
', verbi nos omnes accepimus, quéadmo- ****
* dum dixit Ioannes 5 ita etiam Spiritus
"fanctus de plenitudine fua repleuit orbê sap.I.
terrarum. Non erat vacuus Zacharias,
* qui repletus eft Spiritu fàn&o , & prò- Luc. 1.
phetauit adüéntum Domini Iefu. Non
erat Paulyis vacuus, qui euangelizabat
in abundántia,& repletus erat accipiés z. Cor. t.
odorem bonæ fuauitatis, & ab Ephefijs Ephef.3.
placentem Deo hoftiam. N6 erant Co- ,
, finthij vacui, in quibus abundabat Dei, 1.9•*• t•
gratia ,juxta eiufdé Apoſtoli teſtimo
iiium. Öfferebat fe ergo Dauid quotidie
Deo,& non vacuus ófferebat, qui po
* terat dicere: Os meum aperui, & addu- ;• ver. 131
* xi fpiritú.Ideo ergo dicebat:[Vide quia
- 獸覽 tua dilexi.]Audi in quo te of
* ferre debeas Chrifto.Non in his qu£ vi
-
dentur,fed in occultis, fed in abfcondia
-
to:
 6oo S.JAmbr.enarratio
Matth. 6. to: vt pater tuus qui videt in abfcondi--
to,reddat tibi,& fidelem remuneret af
feéfum. [Præcepta, inquit, tua dilexi.
Non dixit feruaui,non dixit cuftodiui.
• D***, 3* Nam imprudétes nó cuftodierunt prae
* cepta Domini. Aliqui enim codices ha•
bent krwilº?…rar,hoc et infipientes,nó
intelligentes. Ergo qui nó intelligunt,
non ſa piunt,hi non cuſtodiunt.Qui au
tem perfectus et intellectu, perfectus
fapiêtia,diligit:quod eft amplius quàm
cuftodire. Cuftodire enim necefsitatis
plerumq.eſt & timoris,diligere charita
- , tis.Cuſtodit qui euâgelizat,ſed qui vo
1. Cor. 9. lens euangelizat, mércedé accipit:quáe.
to magis qui diligit, mercede donatur?
Poffumus etiam fion amare quod volue
mus, nó poffumus nolle quod amamus.
Sed quâuis mercedé perfectae charitatis
expeëtet,& miferatiónis diuinae fuffra
giüm pofcit, vt in ea viuificetur a Do
Ihino . Non ergo arrogans debitæ mer
cedis exa&or, îëd verecűdus mifericor~
diæ diuinæ eft deprecator •
16o. Principium verborum tuorum
veritas: in æternum omnia iudicia
iuftitiæ tuæ.
Cum principium verborum Dei veri
tas fit, veritas vtiq.fidei fundamentum
eft. Primum etenim oportet vt creda
- mus vera effe Dei fummi quæ in diuinis
fcripturis lcgimus oracula.Sccundú cft,
VE
 in Pſal.cxviii.oft.xx. €ot,
vt virtutem eorü pleniore cognitione
difcamus.Sicut eftinitium fapientiæ ti- Pfàl. 1 18.
mor Domini,ita plenitudo ſapiétiae di Ecclt.1 ,
leâio.Lex enim fapiëtia,plenitudo au- Rom. 1 3.
tem legis dilestio: ita Plenitudo verbo -
rum Dei fapientia , cognitioq. iuftitiæ.
Nam ficut a timore Domini proceffas ºf . º.g
quidam eft ad gratiam charitatis , ita a
veritate ad iudiciú iuftitiæ diuinæ,qui- !
dam videtur ficri proceffus. Venifti ad
Ecclefiam,audifti vnum Deum dici,vn
de lex incipit, ficut habes fcriptü: Audi Deut.%.
Ifrael, Dominus Deus tuus, Deus vmus
cft: crede vnum Deum effe, non,plures
deos. Cum autê cœperis legere Domir
num Iefum Dei filiüm in cárne veniff*
propter totius mundi redemptionem,
diftingue fapienter vnum Dcum patrem I. Cor. 8.
effe , ex quô omnia , & nos in illum : &
vnum Dominü [efum,per quem omnia,
& nos per ipfum , Cognofce quia ideo
venit, vt virtutis femitis noftros infor
met affe&us,vt morum manfuetudinem
cóuerfationis eius difceremus exemplo,
vt aboleretur culpa,per gratiam : & túc
a veritatis confefsione ad cognitionem
juftitiæ procefsiiti.Fides principiü Chri
-ftiani eft, plenitudo auté Chriftiani iu
-ftitia eft. Fides in cöfefsione populorú,
' juftitia in martyrum pafsione.Scientes
4gitur in æternum manfura iudicia om
nia iuſtitiae Dei,caueamus ne opera no
• ftra difpliceant, & in æternum incipia
2... . . - Сc müs
 6oy S.Ambr. enarratio
mus (ubire iudicium:nec fi :: bonī
.
„c.,. ;. fecimus,refupino foluamur
nes oportet nos ante afrétu:Q*
tribunal Chriſti
... * * Äßißêre, vt recipiat vnufquifq. qu9d
er;it, fúe bonuin fit,fiue malum. Vi
äes qúia & ipfe Paulus afsiftet syt ipſe
a.cor. g. commemorât. Caue '3 ligna , cauc ne
- ftipulam ad iudicium Dei tecù deferas,
quæ ignis exurat. Caue ne cum in Vno
Βυζ dùobus habeas quod probetur sin
iúribus operibus deferas quod offen
j}iJ. 3a. Sicuiüs opus arferit,detrimentum
patietur.Poteft tainen&ipfe per ignem
... / £iïaï.Vnde colligitur quia idem ho•
mo &ex aluatur
- ex parte, & condemna
*ur parte. Cognofcentcs itaq multa
eſſe iudicia, opera noftra examinemus
Jmnia.in viro'iuflo graue cft detrimen•
tum,graue opcris aicuius incendium;
in impio poena miferabilis : fint magis
JîiHiudicia plena gratiae , P!en* fio
-¿¡¡¡¡¡mcororiarum,ne forte dum tru
Ätinåtur fa&a,noftrasculpa præpöderet.
* In oftomarium xx 1.enarratio.
U Scin,
Equitur littera Scin, quae Latine dici
Stur;supervulnus. Super vulnus quid
Em, nifi mcdicamentgm » quo vulneris.
1se 1e. acerbitas mitigatur? Super vulnus oleü
íìíìnditur, vt omnis vulneris afperitas
Efaie. 1. -molliatur. 濮 vulnus malagma, fu
per vulnus
~ * … ."
alligatura,
l a quibusvulnus
omne
 in Ρ/al.εανιή.οά.αχή.
vulnusfoüetur.Vbi - 63'
ergo fP** refundé
āeft fanitatis, ibi adhibentu* medica
Ęa vulneribus.Vbi autem o"°* $** Ibid.:
put in dolqre, & omne$9$ in maeſtitia,
£oa eß vulnus neq-cicatrix »"°° 蠶
çùm fcruore.hoc eft,vbinon portio,{ed.
Vniuerfitas periclitatury& qüadam to•
tius conftitutio Corporis tabe confumi* . . . . .” "
tur,ibi non eftmalagma imponcre»Req
31éásh, neq. alligatüram. Mulº° igitur
άγὰt vulnus quod foucas
' atque conftringas , quàm ſine vulnerº
mdrbus ferpat interior. Sed eſt non ſo . . . .
ïcorpoíis
çis, quoâ oleovulnus,
quodamfed ííi*T£j?
mollioris allo- Prou. 15.
-

quij, & Pacifici fermonis fuauitate mi

ĘSuntfomenta verborü,funtme
die amata
bus omne geleftium preceptorum,897
nequitiæ virus រ៉ែ . Sút
legis vincula'quæ non adur? nt,fed ma
gis liberent alligatos;& malagmatpiri
£le, quo colliú
bra foidétur. animæ qu£3*°°°';
Cófideremus igitº quid . . . :
fit vulnus , quid fupra vulnus. Princi- T. *Քզ.
pcs perfecuti funt me gratis5vulnus eſt.
Èxúlto autem in verbis tui*3 ſicut qui
inucnit fpolia multa 5 fuPt? vulnus eft, , , -*
quia verbis Dominicis vulnera dura cu
:antur. in Threnis quoq. Hierem: ha
¿b hacittera criptum: AuditiºP Thren. 3.
-obrium eorum Domine,omni* confi
ÅŸaduerfum me, labia infurgen
sium mihi,& meditationes eorú aduer»
*. Cc 2 fum
 &c.4: S. Ambraenarratio si
fum me tota die, fefsionem eorum,&*
refurre&ionem eorum 5 vulnus eft. Sed.
Ibid. fubiecit: Afpice in oculos eorum,redde.
illis retributionem Domine fecundum
opera manuum ipforum: fuper vulnus.
elt, quia vindiéta plerumq. fölet dolorê.
vulneris mitigare.Et infra idem Hiere-*
rhrem, 4. mias ait:Gaude & lætare filia Idumææ,*
quæ habitas in terra Hus: & quidein ada
te pertranfibit calix, bibes, & inebria-,
beris adhuc: fuper vulnus eft. Calix.
enim Domini rcmifsio peccatorum eft, .
1.I648. I. 蠶 fataguis effunditur, qui totius mü
i peccata redemit. Hic calix inebria-i
: - - ; uit gentes, ne proprij meminiſtentido
loris, fed veterem obliuifcerétur erro-,
rem. Bonaigitur ebrietas fpiritahis,qùæ:
turbare nefcit corporis inceffum,leuare.
inctìtis non nouitvefìigiü. Bona ebrie
tas poculi falutaris, quae mæftitiá peç~
catricis abolet confcientiæ, iucundita
tem vitae infundit aeterna.Ideofcriptur,
ra dicit: Et poculü tuü incbrians quàm
Pſal.zz. : præclarum eft.Medicamentü igitur fu*
-º*, *º
per vulnus eft;quia Dominus ieíus ipfe
èft medicus, qui vulnera noßra curauit,
ILvc. io., infundens vinum & oleumis&jalligans.
vulnera Adæ illius,qui defcédés ab Hie
rufalem a latronibus vulneratus eft.Ca.
', ueat igitur vnufquifq. ne defcendat ab
3Hierufalem. Peccatis enim fuis vnuf
quifq.defcendit,& meritis afcédit.Aut
quia fragiles fuunus, qui defccndit,curr.
* -- ‫ة‬ ‫ن د‬ rat
 in pſal.cxviii.oft.xxj. , 60's
ratad i]lam Samaritanū , cuftodé cora
poris fui, cutodem legis & gratia, vt
vulneri fuo pofsit inuenire medicinam: -

quialligaturam verborum cæleftiü fu- * * * 3

pervuliius imponat,dicens: Pænitentiâ Matth. 3.
ágite, appropinquauit enim regnüicae
lörum. Bona alligatura, quæ fracta ani
mætuæ offa connectat, & foliditate re
parata in prißinas vires reformets ac
difcißos artus fine vlla cicatricis often
fione reftituat. De litteræ interpreta-,
tione fatis pro captu noftro diétüm pu
tarnus:adoriamur fanëri Prophetae ver
fus confiderare;quqs Spiritu fan&to re * * *
uelante fubiedit. rJ^{->Toʻ rºs - : ， …»， - * *

„ Priticipes perſecuti funt me gra 161.

$tis, &a verbis tuis trepidauit cor
11\ctlºſ). f : な* ^ ・ ･ .. い* --

-gi Si veterem repetamus hiftoriam, & ***

-Saul.& Abeflalofi , & multi alienigenæ ... -

principes ſančtüipauid perſecuti funt,
.fed nemo potnit de eo triumphare. Sűt
-& principēs múdi, re&oresq.tenebrarú, Ephef:6•
quite in tuo pectore conatur opprime
•re,& perfecutionum fæua intus operá- -

-tur, promitterites regna terrarum,ho- Matth. 4.

enores atq. diuitias, fifragili mente fuc
:cumbas,& obediendum eorum imperijs
arbitreris. 1ſti principes interdum gratis
w
perſequuntur, interdú non gratis.Gra- : :
-tis perfequuntur, apud quem nihil fuá Ioam, 14•
:inueniunt, & eum fubiugare cótendüt:
**::::::::A; . Сс 3 non
 6 o'6 S.JAmbremarratio
non gratis perſequuntureti, qui ſe co
rum äedidérit poteftati,& in poffefsio
e n& fæculi totus intrauerit.In fuos enim
v.Tim. *• iure fibi dominatum vindicant , atq. ab
•º his mercedem iniquitatis cfHagitant. Be
nc hoc martyr dicit , quòd iniufte Per
ſecutionum tormenta ſuſtineat,quini
hil rapuerit, nullum violentus oppref•
4erit,fiullius fanguinem fuderit, nullius
torum putauerit effe violandû : qui ni
hil legibus debeat , & grauiora latronâ
£uftinere cogatur fupplicia: qui loqua
turiuſte, 8 non audiatur; qui loquatur
‫م‬ plena &,situiaf impugnetur , vt pofsit
r£il. 1 19. dicere : Cum loquébar illis , impugna
,
*' bant mepatitur
tionem gratis.,Gratis igitur perfegu
qui impugnatur ſine
crimine: impugnatur vtnoxius, ci ſrt
in tali confeſsione laudabilis: impugna
turquafiļvehescus, quiin nomin Do
prøver. 1. minígloriatur;cum pietz: vir（2*
iniumjundamefitum?it. Vere fruftra im
- pugnatur, qui apud impios,& infidos
împietatisarcefsituri, cum fidei fit ma
gifter veräggigratis impugnatursfor
- áis debet e£& έonftans. Quomodo er•
*: go ſubtexuit:[Et a verbis tuitrepidº
uit cor meum?]Trepidare infirmitatie
eft, timoris atq[formìidinis. Sed eft etiá
infirmitas ad falutem , eft: etiam timor
pfal.
sjal.1133.
i. £an&orum.Timete
fan&i eius.&: Beatus Dominum erages
vir qui timet Do

minum. Qua ratione beátus*mandatis

.ºv
Qgjaia
 inpfal.cxviii.oã.xx ј, во7
mandatis eius cupit nimis Pone ergo 164,
martyrem inter pericula conftitutum»
cum inde immanitas beftiarum ad incu* '
tiendű terrorem infremat, aliunde ſtri
- dor candentium laminarum,& flamma
fornacis ardétis exaeftuet, ex parte alia
့ႏို့ tra&us grauium catenarum, . .
inc carnifex cruéntus adfiftat : pone.'**
inquam,circumfpe&antem omnia plena
fupplicijs, deinde cogitantem mandata
diüina, illum igné pérpetuü , illud fine
fine incédium perfidorum, illam pœnæ
rccrudcfcétis ærumnam;trepidare cor
dc,ne dum præfentibus cedat,pcrpetuis
{e dedat gxitijs;perturbari animo, dum
futuri iudicij romphæam illam terribi
lem quadam confpe&us fpecie contue
tur. Nonne ad hanc trepidationem fi
duciae viri conftantis, æqualis in eundé
concurrit efectum confidentia cupien
tis çterna, & diuina trepidätis3 Sit ta
men fortior ille qui fperat, fit fortior
qui præfumit.Vtinam ego talis cffe mee
rear vt fi forte perfecutor ingruerit,nő
c6fiderem fuppliciorum meorum acer
bitates, non metiar tormenta,non poe
nas, non cogitem vllius atrocitatédos
loris: fed hæc omnia leuia ducam ; tre
pidem autem Chriftum, ne Chriftus r c Luc.9.
neget, ne Chriſtus excludat, ne me re
pellat de concilio facerdotum, fi indi
gnű eo collegio me iudicauerit : vidcat
magis licet pcrmotum corporalium tcs
*; ~: * . Сc 4 TOIC
 , , , 6o3 , s.ulmbr. enarratio
.* 3t rore poenarum, plus tamen trepidaritè
Matth.14.futura iudicia.Et fi dixerit mihi:Modi
cę fidei quare dubitafti? porriget tamen
dexteram , & infurgentis, huius faeculi
£uάus mole turbatum , fida mentis fta
tione firmabit -

16.: Exu! tq ego in verbis tuis, ficut

£jui inuehit fpolia multa.
* Bona trepidatio a verbis Dei,fi exulta
tioné generat.Qui enim trepidat à ver
bis Dei,poftea exultat in verbis Dei.Er
go qui habet in aula fua,corde videli
cet ſuo verba Dei, excludit ſermones
principum a corde fuo, excludit timor
timoré. Si enim ingreffus quis balneas,
fois depònit æstus,& calor excludit cá
lerem: quanto magis diuini iudicii ter=
fof. hùfìè terrorem excludit humanum?
feruorê gratiæ fęcularis, gratiæ feruor
> aeternæ*Exultat ergo quiThabet verbé
Dei. Habet enim fpoliâ multa, quefu
dæis abftulit,habet profirati hoftisexu
i.Rcg. i7. uias.Sicut Dauid abftulit Goliæ gladiü,
& ipfius gladiö caput eius exfecuit : fic
verus Däuid humilis atq.máfuetus Do
minusfefas, intelligibilis Goliæ eaput
*
armis ipfius amputauit. Arma diaboli
<.* gentes erant. Fide autem gentium vut
fieratus , caput quod habebat , atni6t.
Luc. 1 1. Detra&a funt fpolia proftrato,vafa eius
- direpta, quia alligatus eft fortis. Vas
diaboli câro erat-hominis: peccatoris;
- *** : + . . ſed
 in Pfalcarrij off.xxj, , , 6o?
.fed poßeaquam in Chrißü crcdidimus,
-car6 nqftra coepit effe vas eleâionis,vt
habes de ApoftoloPaulo, qui ad gentes
<mi{fus eft,dictâ a Dorhino Iefu ad Ana- Aći. 9.
niam, Vade, quoniã vas ele&tionis mihi -

eß.Merito ergo vocatü nomen eft Chri 2 ?'

sti: Velociter ſpolia detrahe, diuide ci- Esti«-8
-to; quia priufquá fciat puer vocare pa•
trem aut matrem, accipiet virtuté Da•
imafci , & fpolia Samariæ contra regem
Aßyriorum. Ergo rex Affyriorum, eo- .- s.
rum fcilicet,quos vanos fua perfidia fe
cerat, amifitfpolia quæ tenebat. Et vt
siteram cognofcas quia fpolia Ghriftus
-a diabolo Squæ in Adam ille inuaferat,
-vindicãuit , & Saba dona adduxit; viri Pfal.71.
:exgelfiad Dominŭ Iefum alligati vin- Efai4-45.
æulis tranfierunt,.atq.coeperünt illum.~ ~.
adorare, qui captiuam duxit captiuita- Ephef.4
-tem. Ideo caput eius abftulit,vtip{e ca
-put eflet corporis វ៉ែ
:nunc gétes toto orbe. caput regale cir- . • • •
-cumferút, quia mébra funt Chrifti.Co- .
•gnouifti de nationibas, cognofce etiam .. „ .
: de Iudæis,quibus Dominus fefus abftue
alit fpolia: hoc eft, regnum celorum ab
•ftulit,& dedit genti faciéti fiuótü eius. Matth.vi.
.Abftulit virtuté panis, & virtuté aque,
prophetam.&adinirabilé confiliariüm, Efaie. 3.
& prudentem architectum,& fapientem
auditorem. Illis abftulit, nobis dedit.
. Merito[exulto,ſicut qui inuenit ſpolia ,
multaJ Sine labore meo inueni fpolia
3:4::. . Сc 5 quae
--
 61 о s. Jambr.enarratio º
quenő habebam. Inueni heptateuchű,
inueni Regnorű libros, inueni Prophe
rarum (cripta, inueni Eßram , inueni
Pfalmos, ifiueni Prouerbia, inueni Ec
• clefiaften, inueni Cantica canticorum,
Fſaie.9. inueni admirabilem confiliariumChri
i.cor. 3. £um, inueni Paulum prudentem archi
te&tum,inueni fapiente auditorem Po
ufum Chriftianum , qui nouit ea quæ
eguntur, audire. ille enim audit, qui
mom. 7. ea quæ audit, intelligit. Lex ſpiritalis
eß. Non illam audit Iudæus, qüi audit
corporaliter: fed iìle audit, quiagdit in
fpiiitu. Habent illi libros, fed fenfusa
librorum non habent. Habent prophe- -
- tas,(ed non habent quem illi propheta
meam. m. uerunt. Qgomodo enim habent, que£
matrh. 17. non recepêrant* Ideoq. cura Moy£$.
Elia mihi apparuit,quiá ab illisgecefit.
ÌMulta habét fpoliâ, qui habct Dei vgr
-ïum. Habet refurre&ionem•, habet ju
m.cor. m. ftitiam, virtuté atq. ಛಿ habet
coloff. 1. omnia, quia in ipfo cóftant omnia.He
Exoá. 12. bræi ſþokauerút Aegyptios, & y^f* F2:
Κηβυftulerunt.Iudœorü fpolia habet
opulus Chriftianas ,& totü habemus
3uòd illi habere fé nefciebãt.Ili aurü &
argentű materiale abftulerunt,nos au
röinentis accepimus, nos acquifiuimus
cæleftis fermonis argentum
sss. Iniuftitiam odio habui, & abomi
aatus fum, legê autem tuâ dilexi.
- -- . . Merito -
 in pſil.cxviii.oft.xxj. , 611
Merito odit iniuftitiâ , qui habet ars R.om.6.
ma iußitiae. Hebrgus cum haberet hæc º
4

arma, hoc eft, legém & prophetas; mu- •' ' •- .

rcm,& hominé abominabatur mortuü,
quia,lex dicit:Omnis qui tetigerit mor- Num. 19.
tuumj,immundus crit. & humanitatis fu
prema negabat officia defun&is.fed legi
hon eft mjortuus, nifi qui iniuftus eft. :- .. .
Haec enim immüditia iuftis quæ iniqui *

-
* *

tas.Qujd enim immundius, quåm men- -

`... * *
tem,qua nihil homini pretiofius eft dá• • È
tum , turpibus cömaculare criminibus,
& atrocibus efferare commentis? Qujd
illis prodeft quòd mortuum hominem
vifere reformidant?Vtinam vita eorum
non pollueret appropinquantem, quo
*um mors contaminare neminé poteft.
Μors nemini nocet,vtinam vita nö no- , •*, *
ceat. Contagiô enim colkuuionis,con- • i • • s.
fortium iniquitatis eft. Quomodo ergo
cótaminare poteft,qui iniquus effe iam
non poteft, cum etiä fi fuit, tamen effe • . . .
deſiuit?Fuge ergo iniquitaté,ne te com
prehendat. Fuge iniuſtitiam, quæ vi- 1. Tim.5.
ucntes adhuc mortuos facit. Sed nemo
fugit iniquitatem, nifi qui diligit equi
tatem. & ideo ait:[Legem autem tuam
dilexi.]In lege æquitas eft, fi fpiritalem Rom. 7.
accipias legem, fi confurgas cum Chri- Coloff. ;.
fto,& ibi altare facrofan&um illud cæ-., •,
leſte conſideres, non altare terrenum, Hebr. 13.
quod hoftili populatione deftru&ü eft.
Si illam Hieiuálem fpe&es quæ in cae- Hebr. 1».
* ... "... Сс Т 6 lo
 6I » S.JAmbrenarratio,
•**•* lo eft, non ißaiwque a populo Iudæo
rum frequentabatur in terris, quę pro
Lwc. 19• pter incólarü perfidiâ a Romano £xer
- citu triumphata,iniečto Hagrauit incē -
*,.*.:- dio. Si intuearis illum principem facer
Βευν. 4- dotum, de quo fcriptum efl : Habentes
itaq. magnum facerdotem egreffum de
caelis, leſum filium Dei, teneamus con
Hebr. 7. fefsionem fidelem:qui quotidie aduoca
' tus pro nobis eft apud patrem: vt pro
Hebr. 1. quibus in diebus carnis fuae mifericordi
-

£ft compaffus affe&u 5 pro his operetur

iremifsioné quotidie peccatorum. Quae
enim fpes alia generi humano, nifi om
nium viuentium deli&a donentur? Ille
-ergo princeps folus eft facerdotum, cui
adftant pijsfacerdotes,intra caeleftium
Hebr.9. {acrarium illud altifsimum merito pro•
Deut. 15. prij cruoris ingrefsi. Illa ergo lex dili
genda eß , in qua verus Hebræus Jibcr
iab omni feruitute vitiorum,in q 3
.
Dew. 23. gnü fabbatum,& inofenfa requies dé*
-fun&orum,in qua mortui populi femen
.• „ * ., -refufcitatur, non commixtione frater
sna , fed redemptione. Secundum hanc
ergo legé odio habet fan&us iniuftitiâ,
non iniußum, qui poteft faepe conuer
.- *** ti$ nec mortuofum reliquias,{ed mor
*: tuam iniquitatem execratur & refugit.
164. Septies in die laudem dixi tibi,
fuper iudicia iuftitiæ tuæ.
Septies
3.
in dielÈt numero quidiſtue
--- dium.
~*
 - -

------------
* :*

in Pſal.cxviii.oč, r3.j. 613

dium fan&tædeuotionis exprimitur.Sed
puto magis quòd purus & quietus acva
£uus ab ómni onere deli&orü ideclarc- -

tur affe&us:vt finevllo iracüdæ impre- - *.****

cationis, aut flagitiofe cupiditatis ingé
dio deferatur oratio,nihil quod alij no
ceat poftulemus,nihil quod nos £gula•. • .:. ;.;.
ribus petitionibus decoloret, £audemus
in hyinnis & canticis,vera femper &iue -
{ta éa quæ de diuinis canimus laudibus
confitcntes. Nóiſit anceps & dubia ſen:
:tentia,non difcolor mentis intentio,nó
materialibus negotijs occupata a pro-. ;.•. \ a
ºpoliti fpiritalis executione deflectatt -

uftificétur femper iuftitia, Dei trãquil

ilo animo, non otio feriato. -
''Pax mnlta diligentibus nomen *63•*!
tuum,& non eft illis fcandalum. ,
* Supra diximus quia charitas excludit §.ver. i6z.
•tinaorem ; nunc dicimus quia excludit 1. loam.4
-omnem perturbationem. Etenim qui
-Deum diligit, profunda eſt ei confirma
-tæ meotis tranquillitas. Aquæ, inquit, Cant,8<;
•multæ excludere non potuerunt chari
itatem, & flumina nő obruent eá. Mul
-ta aqua diuerfarum eft pafsionum,& fu
:mina fecularium cupiditatum corpo
ralibus motibus incitata, quæ tamé mu
e rum charitatis ſubuertere non poſſunt.
-Ideoq.charitate fundatus dicit:Torré- Pfal. 1&3.
-tem pertranfluit anima notra. Num- ‫۔م‬--

.quid aqua maris excludere Moyfi po

* - i. tuit
 614, s.vambrenarratio
tuit charitatem? Et vt fecundum litte
ram tibi Pfalmorum feries fuffragetur,
nempe diligens Deum,tutum fibi credi
Exod. 14. dit iter efîè per maria. Qui autem non
dilexerunt Deum , hi dimerfi flu&ibus
dignum facrilegijs fuis exitum pertule
4.Reg. 2. runt. Elias atq:Elifæus Iordanem tran
fierant pede,& haec fuit nimiæ merces &
gratia charitatis. Hi igitur vt tranfi
íent aquas fiuuij Iordanis, pafsionuin
Hucnta'noftrarum mentis prius veftigio
tráfierunt. De hac aqua dicit Dominus;
efaia.4j. Humina
Si tranfeas per aquäm , tecum, fgm ;*
non inundabunt te.Adeft iuftis
fuis (emper cum aliquibus terrétur gd
uerfis, fí tamen tranícant mente cöftan
1acob.1. ti, non dubitanti, non fidei turbentu£
inccrto. Tranfi ergo & tu fidelis animi
dire&ione, fi diuinâ vis tibi adeffe prae
fentiam,finon
paxfitiâ animofolă
tuo,pax, fedetiä
nulla （mulţ*
te Prælia die
uerfæ cupiditatis impugnent »go; ira
cundia fíimulet, non libido: etfi efi Pu
s.Cor. 7. gna, tamen foris, non intus fit. Præl1a
Fe
fis aduerſus perfequentes
filentio íepe cédendumte,fit,
licct
quia& tibi
iP:
vincunt.Illorum potentia, tua viºloriº
eft. Tunc deniq. triumphantur, cum:ße
viciffe crediderint. Non ergo te imPu
:
gnet auaritia, non cupiditas exagj££•
śon triñitia deijciat,rion inflammet li
**- bido,non reſupinet ſuperbia, non cur
uet ambitio, non formido
.
வை: ax
 în Pal.cavii.oti.xaj. 6 r;
Pax multa abãdet, quæ exuperat omné Philip. 4.
mentem,fecundű Apoftoli fententiam:
quo nihil pulchrius dici potuit. Sum
mus enim fàpiëtię finis eft,vt fimus mé
te tranquilla. Non commentiti;s poe- , '
tarü fabulis lubricus turbetur affe&us.
Summus finis eft iuftitiæ, vt iniquitas
mentem iußi mouere non poßit . Vir
tutis totius hic finis eft,& corporcae ip
fius fortitudinis, vtconfe&o be}lo nii
les pacé reformet.Paci ergo & ipfa ple- . *
rumq.militat fortitudo bellandi: nemo -

ergo pacificum turbet affeétum. Multa

generátur ad perturbationem hominis,
& vxor plerumq.decepta ferpentis infi• Genef.3. `
dijs aniroum viri exagitare conatur : &
pater fidem filij frequenter irridet , &
vir coniugis fuae mentê tentat oppro
brijs.Sed ih his omnibus fuperat iuftus,
& dicit: Qgis nos feparabit a charitate Rom.s, ;
Chrifti?Tribulatio?an anguftiatan per- -

ſecutio2Ouoties bene fatta crimini da -

tur? quoties virtus opprobwio ducitur! -

uoties ipfà ingrata eft grania? Vendi- tº

រ៉ែ facultates fuas, difpenfauit 2. cor.9.
pauperibus, nihil fibi reliquit:contem
hitur plerumque in ipfa ecclefia , quia
diues effe defidit ; ficùt fcriptum eft: Si Cant. 8.
dederit vir omnes facultates fuas in cha .
ritate,contcmptu contemptus crit.:Nõ
ergo moueatur. Non enim mercedem
huius fæculi, nec gratiâ, fed vitae quae
fiuit æternæ.Non indignetur, quiaunincº
‫فة‬
ho
 616 S.JAmbremarratio:
... ."... , mines pecunijs magis quám operibus bò
nis deferunt. Nam fi éi propter bonum
opus in hoc fæculo deferatur , &huius
fùdij fru&um hic adipifcatur, dicetur
Matth. 6. de eo : Percepit merceden fuam - Haº
bet quidem opus bonü & hic gratian!,
{ed breuis portio emerendæ falutiseft.
Serua futuris mercedem tuam s& iftius
fæculi opprobriá incrementa mercedis
tuæ iudiçã.Cogitafemper Apoftolicum
Rom.8. illud, quòd indigne fint pafsiones hur
ius téniporis ad íüperuenturarn gloriâ.
Nullis èrgo, iuftu§ frangatur, iniurijs»
nullis moùeatur periculis,nullis tente
Ibid., tur procellis, fiue mors ingruºt, fue
vita,fiueangelicaelorum.Ncq, deijcia*
tur aduerfis, necextollatur fecundis
Nufquam fit eius infirmus affeâus. Et
mors tétat, & vita tétat. Caueat fcan
Philip. 4. dalum. Qgi pacem habet , quæ omnem
mentem fùpérat,magnus eft,non de pu
{úlisif\is. fdeoó:anàalum pati mon de
Bet,quia pufillorum eft exagitari fcan*
mus;B.i8. dalo. Vnde & Dominus ai£; Quicumq.
ſcandalizaueritvnù de pufillis ißis mi
nimis. Non folum pufillos , fed etiam*
minimos dixit, quo$ perturbant fcag
.* w * dala:& ideo graùi obnoxius Pœnæ eft»
iiia, vt legifti,quíèumq. turbaueritiâfirmae
meníis infántiam. Sicut enim grauiori
dignus fupplicio eß qui perfuaferit cri
në infantilo, & incautarn precipitarit
aetatem: ita qui inualidum &infi Pen
tº ºn.ſº - -
|
in pſal.cxviii.o.5.xxj. 617
<&improuidum circumfcripferit perfùa Leuit. 19.
fione erroris , aut exagitatione cordis
affe&ü. Vis fcire quàm infirmus fit qui .* * , :
fcandalizatur? Non máducabo, inquit, i.Cor. s.
-carnem,ne fratrem meum fcandalizem.
Quanta infirmitas , & quædã infantia
<animi, vt eum etiam efca fratris exagi-.** . *.*'
-set.vnde non potcft homini e!!e prgci
ಶ್ಗ , quando etiam hinc eft pericu*. 1 .* • ». 1
1ü?Et quöd peius eft , infirmitas huiuf- -

modi ferpit in multos.Vides inopem iu

ftum, tentaris. vides diuitem iniquum»
tentaris.vides fine liberis fan&um, ten
•taris. vides liberis,honoribus, laudibus Pfal.72.
fæcularibus abundátem iniustum, tene
taris. Quanta foueae, quanti laquei, 8:
-quod eft grauius, qui multos fträgulét. :. . * .
-In Sodomitana vrbe vix vnus Löt qui Genef. 19.
nó tentaretur inuentus eft,cuius tamé
vxornó potuit tétationis laqueos eua- -

. dere.Hebraeorü populus maria trâfiuit, Exod. 14

-fed nö potuit tentaméta tranfire.Ten- 1.Cor.io.
-tati funt omnes præter Iefum & Caleb, * .**3. §
qui ideo de fenioribus terram repromif
º introire meruerunt, quia fuerunt **.

-tentationis expertes. Nec Aaron in- Num, 2o.

-troiuit, nec Maria , quia & ipfi tentati
* süt. Nec Moyfes introiuit,qui dux erat Deut. 34.
spopuli qui tentabatur, typus legis qui
excludeře tentamenta non potefat, nó
•poterat in terrâ refurre&ionis induce
*re, quia ifta Euangelio gratia debeba- •.•.•.•.■
-tur, Lex pacem non potuit dare: ideo
* ... : Moyfcs
 618 S. Ambr.enarratio
-" Moyfes quoad vixit, femper præliatus
cſt, 蠶 legis populus verfatus in an
I ºf. 1. cipiti ellofum eft : Iefus autem Naue
o • plebis animos profunda pace cópofuit;
quoniam qui fub lege ... in

certis:qui fub Euangelio,audit dicenté:

Ioan. 14. Pacem relinquo vobis, pacem meam do
vobis. ideoq. diligentibus non eß fcan
i.Cor. 1. dalum. Accipe aliter : Crux Chrifli Iu
dæis ſcandalú, Græcis ſtultitia eſt.Scan
dalum eft perfido, quia dicit Iudæus: Er
o hic Deus eft, qui homo vifus eft?Hic
eus eſt, qui ieiunauit:hic Deus est,qui
vapulauit? hic Deus eft , qui crucifixus
eft? qui de cruce defcendere,& felibe
rare non potuit ? Denique hoc dice
watth. »7 bant tempore Dominicæ pafsionis: De
.c | ſcendat de cruce, & credimusei. Confi
dit in Deo, liberet eum nunc, fi vult.,
Non te ifta tentent, non te ifta pertur
bent, non in animüm tuum huiufmodi
-- .. fe inférât cogitationes.Vbi pax,& mul
u.cor. 1. ta pax, ibi crux Chrifti non opprobrio,
- fed faluti eft.Nó fuit opprobrio Petro
crux Chrifti, quitátum eius glorig de
dit, vt inuerfis Chriftum honoraret ve
ftigijs , metuens ne fi ea ſpecie crucifi
xùs efíet qua Dominus,affe&affe Domi•
ni gloriam videretur.Crux ergo oPPr9
briüm perfido, fideli auté grátia,fideli
. redéptio,fideli refurre&io eft : quia pro
i.Petr. v. nobis paffus eft Dominus, quia illo nos
· redemit fanguine, illa ad Piradin:
- ure
 in Pſal.cxviii.68.xxj. 619
farre&ione reuocauit. Qui haec credit,
quomodo poteft turbari, cui fpes regni
cæleftis affurgit? -

Expeâabam fàlutare tuum Do, 16s.

mine, & præceptatua feci. ' '; . , ,
, Qui expe&at,fperatcharitatem.Ergo
{pes præĉedit,fequitur falus... Spes igi- -

tur precurrit effe&ü. ideo qui expe&a- ;: •• :*

uit ſalutem a Domino, praecepta Do
mini fecit. Vnde & Dominus appcllat Ieas. *$.
amicos in Euangelio, non feruos, qui
fua pręcepta fecerűt.Qui diligit enim» ; o
facit:& qui fecerit, merito dileâionus '
remuneratione donatur.. o -

, Cuftodiuit anima mea teftimo- 1*7. T

inia tua, & dilexit ea nimis. „ ' ., „,
Plus eſt diligere quàm cuſtodire, vt
fupra diximus: quia cuftodire, interdú
*necefsitatis eft vel timoris:diligere,cha
ritatis. Ideo quum hic dixiffet,[Cufto
diui;]adiecit,[Dilexii] vtcuftodia amâ
tis fuerit, non timentis. Qui nimiú di
ligit, nimium cuftodit. * : **

Seruaui præcepta tua & teftimo i«s.

nia tua : quoniam omnes viæ meæ
ante te Domine. *

Beatus qui poteft dicere: [Omnes viæ -

meæ ante te.Jquinolit abſcondere om- Pſal.31.

nes cogitationes fuas,omnes a&us fuos.
.Abfcondebat Adam viam fuam,abfcon Genef.;.
i. i.)
---
- de
 626 S.JAmbremarratio …
Gen. 4. debat Eua poft culpá;abfcódebat Caín
necem fratris. In affe&u. habemus ab
fcondere,non in effe&u.Plenâ abfcon
..,, dentis Peyfidia,etfi apud Deum nulla fit
latebrâ. Ideo ' Fcclefia in Canticis íua
Cant. 8. ei fecreta młońftrabat;dicens:Affumani
te, & inducâtein donrum matris mee,
•& infecfetum eius quæ cócepit me.Ná
Fiiere. 23 etfi Deus omnia . cordis occulta;
bonum tamen eft , vt vnufquifq. animâ
sapi." 6. ſuam ei aperiat & expandat,& tamquá
Jumini vel calori- eius occurrat. Nec
Cant. 8. immerito gloriatur Eccleſia,dicés:Ego
veram in oculis eius tamquam inueniens
pacem. quoniam viasfuas prodere non
pfal, 33. timebat- lufli ergo cft ifta yox. Oculi
- enim Domini fuper iuftos. Itaque Do
Ioan. 14. mino IeſuChriſto,qui eſt via & veritas,
* : :.:. - * bene hoc dicitur ab ijs qui illám veram
viam fide, moribus,a&uq. dcfiderafit
c6uenire:[Omnes viæ meæ ante te Do
mine.]Nulla enim poteftvia efie bona,
inifi qúam tu illuminandàìì.tuiyifita
-tiohé luminis iudicaueris:cui eft honor
& gloria,laus, perpetuitas a fæculis3&
,núc & femper,& in fæcula faeculorum.
& Amen. - - * - - ------ *- -

‫میسر گی‬ ‫های میانه‬ -

In biionarium xʻx 1 1.enarratio. --

*: - Դ Tau. . . * , …?
•*;.\.\* -\7{Ltima littera Tau,quæ Latina in•
- .* V. terpretatione fignificat , Errauit:
·ł （sesõ alia interpretatio abem్య i

.*
 in Tſal.cxviii.oã.3.xii. 62
Quid eß errauit? Vigefimafecunda lit
tera eft, quæ apud Hebræos eft vltima
Pfalmo autem ifto , hoc eft centefimo sup.fn ptae
o&auodecimo, profeéìum hominis di- £ t.älmi
huius

ximus fignificari, qui doétrinae moralis

Inagifterijs eruditus,deponeret otnnem
inexercitatæ mentistinfantiam,affume
ret autem veteranu cònfilij fcientiam,
& prudentiæ fenilis ætatem.Vbi autem sapie. 4. :
error eft , culpa fignatur. Hic ergo eft
* : . .
profe&us finis, vt etiam culpæ fit. Sed
vide quid interpretetur.Errauit,inquit:
non errat. Erraffè, præteriti eft tempo *~.
ris:errare,præfentis.Quj errauit, defiuit
errare, & veteré códemnat errorem, De
eo enim dicitur,errauit,qui in eo errore
iapn non fit.Nam is qui adhuc in errore
pérmanet,non errafexdicitur, fed erra
re • Errare cnim 5 permanentis in vitio,
eſterraſſe, corrigétis eſt lapſus. Deniq.
emendator, mofú ait: Eramus enim ali- Tit. 3•
quando inſipientes, increduli, errantes
in deſiderijs & voluptatibus. Nóidixiſr
.***
{etvtiques Eramus aliquando iafipien
tes,nifi qui adeptus efíét poftea fapign*
tiæ difciplinam, Neq. dixiflgt, Eramus
errãtes , nifi fuperiorgm depofuiffeter*
rorem. Deniq.vt abolitumj lapfum do>
ceret, nec vllü offenſionis refedifie ve s
fłigiu tn,ait:Cüauté-benignitas & huma “Ibid.
ritas illuxit Saluatoris noftri,nó ex o- . . . .•, • 1
peribus iuftitię quæ fecimus nos,fed fe
suadum (uam mi(cricordiam faluos nos
f, si - - *- fccit
 6?? S.Ambr.enarratio
fecit per lauacrum regenerationis & rea
nouationis Spiritus fari&i. Veteri ergo
errore depoſito, & ſpiritu atq. omni
•' ' ' ' morum emendatione renouatus dicit:
ibid. ' Eramus eniia aliquando errantes.Vides
ergo quia errori renuntiaffe non vitij,
fed profe&us eft . Poftremo ipfe te do
ceat Dominus Iefus , fi humanis confi
-: * lijs vel fententijs non putas effe credé
dum. Namq.in Euangelio fuo ipfe affe
1**• 13*. ruit quòd paßor reIinquit nonaginta
... & nouem oues, &vnå requirit quæ er
ibid. rauit. Centefima ouis efí, quain dicit
erraffe. perfe&io & plenitudo numeri
ipfa te infìruat& informet.Non imme
rito ceteris antefertur, quia plus eft a
vitio fe reuocaffe,quâm propè vitia ip •
fa ncfciflè. Imbutos enim vitijs animos
exuere frænis cupiditatum atq. emen
daffe , non folum perfeéæ virtutis , {ed
etiã cæleftis eft grátiæ.Emédare etenim
futura,attentionis humanæ eft: præte
rita damnare, diuing efi poteftatis. De
bid. niq. inuentampaſtor oué humeris im
pohit fuis. Agnofcis vtiq. myfterium;
çuomodo ouis laftà reficiátur : quia nó
poteft aliter humana conditiolaffa re
ĉreari,nifi {acramento Dominicae paf
• fionis,&siguinis Iefu Chrifti;cuius|prin
Efie.9• cipium fupérhumeros eius. In illa enim
Efai«.33. cfuce infirmitates noftras portauit, vt
ibi omnium peccata vacuaret. Merito
I.wc. 13. gaudent angéli, quia is qui crrauit, iam
- Il00
| in Tſal.cxviii.oft.xxii.
non errat, iam fuum eft oblitus erroré.
62;
Nó error igitur, (ed cófummatio cft,vt
altera docet interpretatio.Confumma•
tio auté, perfe&iō di£ciplinae ef . Vnde
& Hieremias in fuis Threnis fub hac lit
tcra ait:Defecit iniquitas tua filia Sion, Thren. 4;
t
non adijciet te expellere adhuc. Vifi -

tauit iniquitates tuas filia Edom,rcue

lauit fupcr peccata tua. Aduertis quo
niam iniquitas non potuit fine Dei vi
fîtatione deficere, néc plena cfle corrc
&io nifi pergratiam Dómini faluatoris.
Qupmodo autem deficiat iniquitas,aue
di dicentem Eccleſiam : Exui tunicam C4mf• jº
meam,quomodo induam eam8,Lauipe
des mcos,quomodo inquinabó eos?Ve•
teris igitur hominis veftimentum vitijs
erroris intextum, in lauacri regenera
tione depofitü, nefcit quomodó poffit
induere. Studio enim corrc&ionis in
oleuerat obliuio peccatorü . Tanta vis
confummatæ, emendationis eft, vt in
quandam pueritie redeat fpiritalis gta I.Petr.z.
tem ༣.ཝཱ་ས་ཏྭ་ vias erroris ignoret, crimen
etiam fi velit , non pofsit admittere,
quia defueuerit vfum noffe peccandi.
Et iam de huius littere interpretatio
ne fatis di$tum arbitror:núc cognofca
mus ex fubditis, quæ fit viri cófumma
ti fententia. Itaq,fic ait:
t • e e

,,.. Appropinquet oratio mea in 169.

confpeótu tuo Domine , fecundú
* . verbum
 624 S.JAmbr.enarratio.
verbum tuum mihi tribue intelle
ctum. - * * - --

Volare facit orationem bona vita,&:

dat alasprecibus fpiritales, quibus fan
Ecclt. 35 &orum ad Deum euehatur oratio. Sed
гjal.14о. & fpiritus quo oramus, fubleuat precé
iufti,maxime 6 corde contrito compa
tiens eam cómendet affe&us. Confum
mati auté viri ifta eß confidentia. De
5.ver.ios niq. ipfe Dauid in fuperioribus iftius
Pfalmi lucernâ fuis pedibus requirebat,
ne in hoc itinere terreno ambulis poſ
* *** fet errare. Nunc auté quafi iam in pro-,
cefTu pofitus & in fine,confummato vi
andi munere totus afTurgit,& orationé,
fuam dirigit in cæleftia, mittit, eam in.
confpe&üm Domini faluatoris, däs illi
flabra iuftitiæ, fapientiæ flamina, remi
gia deuotionis & fidei, innocentiæ, pu
ritatisq. fubfidia. Peccato enim graue-,
£cit orátio, & longe fit a Deo • Tanto
… . . . .”, ” autem, plus grauatür, quãto improbior
v
eft vita deprecantis. Innocentiü autem
afcendit oratio, & gemitus compatien
tis affe&us, fi Aegyptium lutü oderint»
& opera terrena declinent. Deniq. fic
Exod. 1. legifti,quòd Hebræorum, qui dura Ae
gyptiorum imperia ferre nó poteraat»
& vt grauia, ita & lutulenta opera im
digna fui nobilitate generis recufabât,
**: gémitus & vox afcenderit ad Dóminum
Deum noftrum. Afccndit enim oratio;
«i - : ， ..i , - ~,7 ` quia
 জ্বল্ -- - -

în Pfalexviii.oti.xxij. 62;
quia etfi operabantur , tamen opera* Exod. s.
bátur inuiti.Defcendebat itaq. ad illos
Dei mifericordia, quia illorum ad Deú , .*.**
aſcendebat deuotio. Aſcendebat itaq
snon corporaliter. neq. enim propheta
tantus precationem fuá petebat corpo
raliter appropinquare.Nam qui ita pu*
tat, vtiq;is Deum certQ aliquq loco ac
ſede concludit, vt diffuſionem locum in
quo Deus fit, arbitretur, cum vtiq;iti- .. +.

| ủifibilis, ineffabilis, incomprehenfibilis Hiere: 23

| impleat omnia,& diuinitatis in eo ha-Colºff z.
bitet plenitudo . Legi Moyfen appror Exod. 24
pinquaflc Deo cum legem acciperetiſed . . . t
folita Dauid verecűdia nő femetipfum, , ,
fed orationem fuâ Deo appropinquare
poftulat, vt videatur ord6 quidam effe
diſtinctus,quôdij qui perfectiores ſunt,
ipfi appropinquarent Deo , fequentis
autem ordinis iufti viri fatis habeant fi
appropinquet oratio. Ex vfu auté no
ftri fermonis confideremus quid fit ap
醬 magiftrum atq.
-diſcipulum,f diſcipulus ſtudioſius ma
giftri vel hauſit ingeniú, vel præceptis
intendit,ita vt ad fimilitudinem operis
eius atq.do&rine proxime videatur ac•
| cedere,nonne dicerefolemus quôd ap
propinquauit ಶ್ಗ Ergo & tu fi
imitatorem te prebeas Chriſti, ſicut & - -

ille qui ait: Imitatores mei eftote, ficut I, Çor, 4.

& ego Chriſti.fi dolum nefcias, menda- "
' cium oderis,veritatem fequaris,iuftitiâ
- Dd non
 ੋਂ

gzg S.J%mbr.emarratie
** * non refugias, diligas caſtimoniam , ap
propinqüafti Chrifto,& per Chriftum
Qs4b. 34° beö. Ipfe via eft qua peruenitur ad Pa- •
trem, qui apud pätrem femper eft. Di
dicimju$ quid fit appropinquare oratio•
nem,hoceft,vt eléüetur a&tibus noftris.
si eieuas a&us tuos, eleuafti orationé
*uam. Quj nouit leuare manus ‫و‬sauf ‫ع‬id
rigit orationemfuam in confpe&u Dei,
Pfal.14o. fiέut infra legifti:Dirigatur oratio mea
ficut incenfum in confpe&u tuo, eleua•
*io manuű mearum (acrificiů veíperri
num. EJaec vtiq. oratio ad vitam: alia
Pſal. 1o8. oratio in peccatum. Et oratio , inquit,
eius fiat ifi peccatum. Et tu fi fæcularia
ºpetas, fiflagitiofa poftules , oratio tua
fion ád Deúm dirigitur, fed in peccatü. `
Ideoq.intellige qüae petas.[Secundum,
* inquit,verbum tuum mihi tribue intel
ieâumj Aduerte quid poftulet: Non
intellesium generaliter dixit ,£%intel•
ieâum fecuiidum verbum Dei.Eft enim
Tom.8. intelleâus ad mortem, ficut eft Prudé
Lмс, 1 6 -tia ad interitum. Filij huius fæculi Pru
<dátiores funt quàm filij lucis in hac ge
*ieratione. Sed prudentia ifta quæ fæ
<euli eß, ad vitam non fuffragatur æte£•
~nam. Circa honorem, སཏྭ་ཨཱཿཨཱཿ eft,
queftibus coaceruandis intenta,nó mc•
:;itis comparandis. Poftremo circa ele
ఈtf . menta mûdi eft, phalerata magis quâm
vera fapientia
inis,qu£ aliena:quærit,
vt eft philofophia 9ta
cum fua nefciat:
* - :. fcruta
 º

in Pſal.cxvii.oč.3.xii. 627
fcrutatur
matur, quæ plägas
cæli醬 蠶器 , mundi fpatia ri- sa,;,,,
11ΟΠ 器 pies, 13.
Deum ignorat,qüem folum deberet in
<quirere.Ideo verus fapiens dicit:Si quis, v.cor. 3s
videtur fapiens effe inter vos in hoc fe
culo, ftultus fiat, vt fit {apiens.Sapien- ibid.
tia enim huius mündi , ftùltitia effapud
Deum. Elaborandü eft igitur vt in hoc
faeculo flulti fimus , nihil nobis cü phi
lofophia,ne fidem noftram per eleméta Coleſ, ze
nundi huius traducat a vero,ne- quis
affertionem noftram per philofophiata
«deprædetur. Sic enim Arianos in 慰
diâ ruifle cognouimus, dum Chrifti ge
nerationé pütant vfu huius faeculi col
ligendam. Reliquerunt Apoßolum, fe
qüuntur Ariftotelem. Reliquerunt fa- . .
Pientiam quae apud Deum cft , elegerüt 1.Cor. 2.
$ifputatiotais tédiculas,& aucupiã ver
borum fecüdum dialesticæ difciplinam,
<um clamet Apoftolus:Ne quis vos de- Coloſſ. 2.
raedetur per philoſophiam, & inanem
edućtionem, fecundum traditiones ho
minum, fecundum elementa huius mü
di,8 non វ្យែ Chriftum. Vtinam
器 ofsim imitari illam រៃរ៉ែ
, illum virumftultitiam qua fim 1. Cor. 3.
-

poflèfsiones,(ed negligentem fruétuum,

intentum Deo: illum virü qui honores
etiã delatos fibi refpuat, do&rinã phi
lofophiæ nó requirãt:& fi ante cogno
uit, tamê ſcire diſsimulet, & nó requi
rendo dedifcat. Non quaerat quæ fua I;cor,no
--- Dd z funt,
 628 S.JAmbr.emarratio
funt, fedalijs fua conferat, fibi acqui
rat æterna. Hic poteft dicere:[Secundü
verbum tuum mihi tribue intelle&um.]
id eft, non fecundum philofophos, non
fecundú caufidicos, non fecundú mer
catores huius faeculi,non fecundum ar
chite&os domorum,fed fecundum ver
bum tuum,quod eft veræ fapientiæ,bo•
norumq. operum fundamentum, vt fu
sacor. 3. Per illud conftituat Propheta aurü cor
dis fui, argentum fermonis fui, lapides
pretiofos operationü fuarum, vt opus
fuum labi & perire non poßit. +

170. Intret poſtulatio mea coram te:

fecundum verbum tuü libera me.
tº...?. fred. -- Vide ordinem.Primum dixit: Appro
•* ** pinquet oratio mea: poftea intelle&um
popofcit fecundum verbum tuum: ter
tio ait: [Intret poftulatio mea corá te.]
-: , Nonne quodam Dominus inuitat vfu,
& fufcipcre dignatur affeâu?Nonne cũ
aliquem de primarijs viris defideras con
-uenire, primum ad eius domum appro
pinquas , poftea quæris informari atq.
* * * inſtrui, vt cognoſcas mentem patrisfa
+milias,deindé vt eius domum ingredia
dris imploras,ne quis te abijciat & exclu.
dat?Pulfa ergo & tu regiam illam cæle
ftem,pulfa nó manu corporis » fed qua
vdam rationis tuæ dextera.Non fola ma.
nus corporis pulfat,pulfat& vox.Scri
e€4nf. $• ptum eíteniâ : Voxfratris mei Pul
* * - -- ; : a
 in p/al.cχνιή.οδί.αχή. 62 και
adianuá. Pulfamus & digito. Deniq. &
'Thomas digito meruit ianuam refurre Поат. 3. с.
&ionis aperire. Et tibi dicit Iefus: Infer
digitü tuü huc, & mitte manus tuas in
Hatus meum;& noli effe incredulus , fed
fidelis.Pulfa ergo digito, fi nó potesto
ta manu.Pulfa ianua m. Chriftus eft ia*
nua,qui ait:Per me fi quis introierit,fal Ioan. Io.
vabitur. Cum hanc igitur ianuam pul * .
faueris , vide quomodo ingrediaris, ne
forte iam ingreffus extra cófpeétum re
gis fis. Mufti ingrediuntur palatia , &
hon ftatim regem iftum terræ vident,
fed frequenter obferuant,vt aliquando
videre mereantur. Nec præſumunt vi
dendi copiam,fed iufsi repræfentantur,
& precem fundunt, vt cum beneuolen
tia fufcipiantur. Primus hic fui fermo
nis ingreffus eft,ne quid titubet,ne quid
offendat. Quanto magis rogandus eſt
1)eus, vt oftiü mifericordiæ fuæ noftra
*ingrediatur oratio?Deniq. & Paulus ro
gat vt aperiatur fibi oftium verbi ad lo Celoſ. 4.
quendum myfterium Chrifti. Sed quia
'Græcus habet via sx$i*a* &£i»μάμν, hoc
eft, Intret dignitas mea : licet potuerit
ſcriptor errare, & fecerit à#ia sue, hoc
-eft deprecatio: tamen hoc quoque ex
planemus vt poſſumus.Nempe cum ho
minem rogas,regem te dicis, vt cötem
:plationem habeãt honoris tui , tangat
eum tuae cötemplatio dignitatis:vt äut
mifereatur, fi venia eft poftulanda, aut
* * Dd 3 deferat
 6; o S.JAmbremarratio
deferat pro ordine dignitatis. Et quid
... ... dicam, Rogas? Sic vnùfquifq. ingredi
tur,vt dignitatibus defcratur.Rccte ergo
& deuotùs Deo dicit: [Intret dignitas.
mea coram te.}Habet & Chriftiaiius di•
gnitatem fuam, qui tanto imperagori
Ἀilitat. Sunt maximæ etiam verae fidei
* - dignitates, funt honorū diuerfi & apud
myhef.4- Chriftum ordines.Pofuit Deus in Eccle
fia primum Apoftolos,fecundo Prophe
tas tertio doŝtores. Sed istę adminiſtran
eium dignitates, Sunt etiam priuatorüs
vt ef piętas,iuflitia,fobrietas,cafiim9
nis,diíciplifia.Sunt etiam orationis di
gnitatesí providua reges,fi rgge, Pro
fupillo,ſifoges promiſericordi
ges pronimium deuoto acfideli,"fi ro

Ées in tribulatione, roges cum dolore.

i maſto & ipſe qui rogas compatiaris
affeâus inträ* orátio tüa Dei gratiare»
s.cor.s.iîras domum eius, fi tecum Eccle£•
deprecetur, ſi poputus vniuerfus implo
-
-
rei,vt Dominiiriclinet fauor£R. Quid
s
autem rogat? Vt eruatur,vt liberetur,
ephef: &.:eo quèdřęm. diu adueríus nequitias ſpi
蠶 aduerfus tentamenta huius fae^
culi prælietur, eo quòd graue eft fatis
.longaeuo,curfus iftius diuturnin. ſuſti
Pfal.119. here militiam.Deniq & infradicit: Heu.
me quódincolatus meus prºlºngatus
eß.iiigemifcit enim quöd indefeftasju
gi labšre tendat excubias - Ideo Petita
íot
** *
aduerfantibus
** -
liberari,nec cuma*s*
ī©ml$
 in Pſal.cxvii.oft.xxii. 63 tº
renis hominibus vult habere cófortiü.
* Eru&abunt labia mea hymnú, 171.
cum docueris me iuftificationes . . .
tllaS.
Eru&at hymnum , qui poteft dicere: -

Εonus enim odor Chrifti fumus Deo. $• Cor• ■••

Et bene eru&at , qui plurima & fuauia
鷺 Domini guftauerit. Eru&at
ymnü,qui eru&auerit verbum.Deniq- -

& Dauid ante eru&auit verbum bonú, Pfal.44.

hic eruétat hymnum.Bonum enim pané
guftauit,qui de cælo defcendit. Bonum Ioas .6.
panem,quem fi quis manducauerit, non
morietur in æternum.Habet verbú Dei
epulas ſuas,alias fortiores, v teſt lex &
Euangeliü:alias fuauiores,vt funtPfal
mi , & Cantica canticorum. Eru&abat
hymnum Ecclefia,vel anima pia, cui di
- cebat Dei verbum: Infinua mihi vocem Casf•*•
tuam, quia vox tua fuauis eft. Eru&a
bat hymnum,cui dicebat:Fauum diftil- Camt• 4•
lant labia, tua o fponfa, mel & lac fub
lingua tua.Sed nó poteft quis ante eru
&are hymnü,nifi didicerit iuftitias Dei, - - -

& didicerit ab ipfo Domino Deo fuo. -

Ideofpecialiter hoc Dauid petit, vt eú

doceat Deus. Audierat enim & cogno
uerat in fpiritu, quia vnus magiftéf eft, Matth. sg
& ideo vbiq. ipfum doâorem Tfieri po
ftulabat,vt abipfo difceret iuftificatio
* nes eius. Quomodo cantare poteß in
snetu Pofitus,& jaಣ್ಣ
poenarü? Quo
4 modo
 ez : s.. Ambr. enarratio
modo enim cantare poteft grauiú fibi
-

* - ,
- -
confcius deli&orumj nifi prius fiat ve
niae fecurus*Deniq, in pofterioribus ha
tfat.i ;«. bes: Quomodo cafitabimus canticü Do
mini in terra aliena 5 in qua impugne
Rom.7.
: -
.5 • *s ‫ہدۂ‬
*
tur, in qua captiuetur in lege Pcccati»
tin qua deficat atq, deploret fua capti
uitátis ærumnas? Et tú ergo ede fcriptu
rarum cæleßium cibos,&edev ...:
meant tibi in vitam æternâ, & ede quo
•3. ..". （ tidie , ve non efurias , ede vt rePlearis»
ede-vt verborum cælefiium eruétes fa
്. *** *
ginam. spiritales epulæ non obeßc fo
ícnt,fed prodeffe fatiatis: ideoq. reple
Tք:է.7o. ri volebät Propheta, qui dicebat : Re
pleatur os meum laude,vt cantem glo
íiam tuam.Qui cantat Dei gloriâ,hym*
num Domino cor eius eruétat. * -

... s7 1. Loquetur lingua mea verbum

tuum: quoniam
tua iu(titia eft. ' ' omnia
' _ rmandata
.' t

« Qui didicerit iuftitias Dei , loquitur

verbum Dei: & qui verbü Deiloquiturs
M441,.i.. •tiofum verbum nó loquitur:Otiºfïm
Verbum eß,loqui opera hominum.Ideo .
fanaus dicit dari fibia Dominogratiá,
Tſºl.1 6, vt non loquatur osverbum
num,quia'otiofum fuam opéra hogi
eß; nec fo
}uraôčiofum,fèdetiá periculofumy Pro
Mattb. 12. quo rationem redditúri fumus. Omne
άnim verbum otiofum quodcumq. lo
cutifueritis, reddetis pro eo rati9º£m
* - -4 i - -- Non
 in pſal.cxviii.ott.rrj. 6; ;
Non enim mediocre pericuhum eft, cum
Hábeas tanta eloquia Dei, & Dei opcra
quæ fecit in Genefi , fecit in Exodo,fe
cit in Leuitico,Numeris , Deuterono
mio,Iefu Naue,Iudicum libro, Regno
.rum,atq. Efdrae libris,fecit in Euange
lio,in A&ibus Apoftolorum; iHis præ
-termifsis,loquaris quæ fæculi funt, au
dias quæ fæculi funt.Sepi aures tuas fpi
-nis. vtinam & linguam obfepias, ne ló Eccli• 28
quaris quæ fæculi funt, audias quæ fæ
culi funt. Sed quod peius eft , circum
data eft lingua tua fpinis, quæ com
pungunt & vulnerant loquentem quæ . .
mundi funt. Ideo aduerfàrius “etiam
orantibus frequenter faeculares offun 1. Cor. 7.
dit cogitationes. Si ergo non debe
.mus aùdire aliena vel fuperflua,quan•
-to magis non debemus obloqui, cum
.dicat vnicuique noftrum fcriptura ve
nerabilis : Argentum & aurum tuum. Eccli. 28,
alliga, & ori tüo fac iugum & pondus ?
Alliga fenfum tuum fide, taciturni
tate alliga fermones tuos , impone iu
um orituo, ne indomita ceruice vere
រ៉ែ fe ia&et. fmpone pondus, vt
cauto omnia quæ loquimur, trutine
mus examine. Qujbus tamen fpinis fe
pias aures tuas, vt fcriptura tibi dicit, ... .. ;
niſi contrito corde, 8 timore iudici? Efaie. 68.
Salubriterifta compungunt, timulant
ifta,non vulnerant,licet & vulnera vti Prow. 27.
lia fint amici.[Omnia, inquit, mädata
-7 & . . Dd 5 tua

.
 634 . s. JAmbremarratio
tùaiuftitia eft;]quia funt mädata iufti
tig ,& ideo fine iuftitia effe nö pofiunt.
10ewt. 6.\ Mandatum Deieft,vt diligas bominú
Peum tuum. Et Apoßolus Paulus ait:
Aem. 13. Qgi diligit proximium £uum, legem im
1$*cod. zo. pleuit. Scriptum eß enim: Non adulte
rabis, non occides, non furaberis, non
concupifces: & fi quod eft aliud man
datum, in hoc verbo inftauratur. Si in
hoc verbo inftauratur omne manda
tum, quod verbum iuftitia eft : ( quid
enim tá iuftum , quàm vt diligas Deum
tuum , & diligas fratrem tuum ? ) vtiq.
omnia Dei mandata iuftitia eft. Sicut
•iaas- 4- enim qui occidere poteft fratrem fuum,
vtique non diligit: qui adulterat fratris
vxorem,vtiq. non diligit fratrem: qui
furatur, qui concupifcit alicnum,vtiq.
non diligit eum- quem fraudare defide
rat : ità qui fuperbe defpicit fratrem ,
qui eum deformare conatur , qui pafci
tur eius iniurijs , a confortio charitatis
alienus eft.

173. ' Fiat manus tua faluù fácere me,

quoniam mandata tua elegi.
' Aduentü Domini videtur orare,quie
manus Dei ChriRus eft. Ipfum legimus
• ■%tAwrz, dexteram Dei,de qua fupra ait:Déxtera
Bomini fecit virtutem,dextera Deminis
exaltauit me. Cur ergo hic manum di
xit ; nifi forte non folü propter diuer-
4Statem gratiae,quam fcriptores nő prae
- ter-.
* in pſal.cxviii. off.3.xii. 635
termittere folét, fed etiã propter quã
dam proprietatem manuum , vt ibi dé
xterâ diéatur,vbi fcribitur quòd exal
tauit cum virtute: hic manus,vbi intel•
ligi oporteat quòd cum, humilitate fer
uauit:Poteft & fic intelligi manus Do
mini,ficut dicitur in vfu:Magna eft ma•
nus illius regis; hoc eft, magnus exercia
tus. &, Illius inferior eft manus. vt e
tiam hic intelhigamus: Fiat adiumen
tum tuum atq. ಸಿÏ mittas an•
gelos tuos, opem tuam,fubfidia potem
tiæ tuæ ad liberandum populum tuum.
Hæc eft manus Dei, de qua fcriptü eft:
Nonne omnes miniftri fpiritus funt, Hebr. r.
qui mittuntur in minifterium propter
cos qui futuri ſunt heredes ſalutis? Qui
ergo elegit mandata Dei, vtitur confi
3entia, vt cum auétoritate depoſcat ſi
bi diuina fabfidia. -

| Concupiui falutare tuti Domine, 174.

& lex tua meditatio mea eft.
Alius Iongæuitate vitae iftius dele&a
tur,& concupifcit vfq addepofitae fe-
ne&utis tempora corporis huius vitam '
producere.Alijfranguntur ægritudinis
infirmitate, de quibus nemo poteft di- .
cere : Cum infirmor, tunc potens fum.z.cor, nr.
Beatos £e putant, fi inoffenfa valetudi-,
nis commoditate potiantur, quibus nó.
eft infirmitas ad (àlutem.Horüm uoq.
nemo poteß dicere:{Concupiuifàluta
... * r 凯 6 ge
 6*6 S.JAmbremarratio
re tuum Domine.jSaam enim magis fá
lutem quãm falutare Pei quçruni, me
gicis potius quàm fcripturis obediétes.
De confec
άΊ'“ Cótrária autem ftudiofis diuinæ cogni
contraria. tionis precepta sit medicinae.A ieiunio
reuocant,lucubrare non finunt, ab om
ni intentione meditationis abducunt.
Jtaq. qui fe medicis dederit, £e 蠶
fibi abnegat. Qgi autem quaeris faluta
Lwc. 3. re Dei , Chriftum fequitur, qui dicitur
falutare Dci:non quæ corporis,fed quæ
*/*l.:. •terna funt quærens.Quj autem fakwta/
re Dei quaerif, die vtiq. & noôte medita
tur in lege.Iugis illi meditatio eft diui
norti decretori, neq.aliqua cura corpo
ris huius auertitur a ftudio difciplinæ.
173. Viuetanima mea,& laudabit te,
& Iudicia tua adiuuabunt me.
- Viuet anima mea.]Futuræ vtiq.vitæ,
non præfentis fibi remuneratione blan•
ditur.Hæc enim vita quomodo dici po
P/3h * r. teft, de qua fcriptum eft: Et in Puhuerẽ
mortis dedaxißi me?Qgàm multiviuē
J'fal. 34. tes in iùferno funt ? Ipfe Paulus cupie
Σam.7. bat de corpore mortis huiusliberari,quk
vere concupiuit falutare Dei , dicensr
Ybilip. 1. Dißolui enim cupio,&câ Chrifto effe,
'* : mukto-fnelius: pérmanereautem in care.
ne magis neceffarium, quàm volunta
rium. Qugraodo ergo viuie anima oper
- ta mortis inuokucro? Aut quæ eft vi
£%i*£- ta, quæ in vmbra eß?In regióne.vmbræ
* , , - - 3. - - - mor
 in Pſal.cxvij.05.xxii. 637
mortis futmus: abfcondita eft vita no- cotog.;.
ftra,non libera. Erit enim libera in re
gione viuorum , in qua fiduciam com- Pfał. 114.
placendi iuflus affumiit , vt placeat Do
mino in regione viuorum.Ibi ergo vi
uit anima noftra, vbi nihil mortale,ni
hil infirmum amiάa fit, nihil debitum
cenæ. Ibi laudabit Dominű, vbi depo
fito infirmitatis corpore , c6formis effe Philip. 3.
ęceperit gloriæ corporis Chrifli. Nam
dum in peccato fumus, plene laudare
quid pofiumus? Peccatori enim dixit Pfal. 49.
£Deus: Quare tu enarras iuftitias meas?
In vmbra fumus hic pofiti,in vmbra vi*
uimus, in vmbra laudamus, perfecte in
vmbra laudare non poffumus.Deniq. in
terra aliena fumus:audifti autem in po• *

£terioribus dicentes: Quomodo canita Pal, r్వరీ,

bimus cãticum Domini in terra aliena? * ~.
4.
Adiuuant autem iudicia Dei fan&os,cú
:bonis operibus remuneratio vitæ con
fertur æternæ. Beatus qui dicit:£Et iu :
dicia tua adiuuabüt me.]Ego infirmus,
ego peccator timeo iudicia Dei propter
confcientiam deliétorum : mihi terroré.
afferant, me exagitãty fanctosadiuuất,
Sed tamen iuuabüt etiam peccatorem,
ficet diuerfo modo.Sáétus adiuuabitur,
dum probatur : peccator adiuuabitur,
dum ĥumiliatur,dum caßigatur;vt pec
<ata foluat duplicia:dum opus eius éxu Efaiae.4o.
ritur, vt ipfe faluws fiat,fic tamen quafi 1.Cor. 3.
‫لها من‬
per
**, * *
ignem.Fortafsis etiam fic conuenit * * *

+
-

- - - fenfus:
 638 $...Ambr.énarratio
fenfus:Si dignus fuero iudicio, dignus
ero vt exuar confortio impiorum,quo•
Pfal. I. niam non refurgunt impij in iudicium.
Et adiuuabunt me iudicia, quoniá qui
124* 3• credit in Domino, non iudicátur. Pro
derit illi fides , & fuffragabitur ad ve
niamxetiã fi qua in ប៉ាគ់ offenſa fit.

. i;6. Erraui ficut ouis quae perierat;

viuifica feruum tuum,quóniá man
data tua non fum oblitus.
Viuifica feruum tuum.]Græcus ha•
bet: Quære feruum tuum,hoc eft, &*w*
es,. & potuitfalHifcriptor,vt fcriberet
g;as», quod eft viuifica.Senfus quidem
vterq.conftat,fed opportunior eft huic
loco,E€Xgære feruum tuum:] quoniam
1" "5- ouis queerrauit, quaerenda ef a paſto
Efai«.43. re,nepercat. Ideo dicit,[ErrauiJDic &
- tu iniquitatestuas,vt iuftificeris.Quêd
lapfum fateris, in eo tibi cum omnibus
Iob. 14. commune confortium; quia nemo fine
peccato-negare hot, ſacrilegiã eſt-So
marc. 1o. hus enim Deus fine peccato eft. Confi
teri hoc Deo, impunitatis remedia eft.
[Erraui, inquit.Sed qui errauit in via,
poteft redire in viam , reuocari poteft
in viam. Et pulchre addidit:£Sicut ouis
uae perierat.]Nó enim perit qui agnos
$it errorem.[Qgære, inquit, feruum.
tuum , quoniam mandata tua non fum»
oblitus.]Veni ergo Domine fefu,quaere
**• *$- feruumfuum,qu§se haffam ouem tuam;
- WGQ凰
 în Pfalexviii.oti.xxij. 639
veni paftor, quere ficut oues Iofeph. Pfal.79.
Errauit ouis tua , dum tu moraris in Exech.34
montibus. Dimitte nonagintanouem Luc. 1'$.
oues tuas,& veni vnam quærere quæ er
-rauit. Veni fine canibus,veni fine malis Philip. 3.
operarijs,veni fine mercenario, 蠶 Iaan. 1oe
ianuam introire non nouerit. Veni fine .
adiutore,fine nuntio,iam dudum te ex- Efaiae 63.
e&o venturum. Scio enim venturum,
guoniam mádata tua nö fum oblitus.]
Veni non cum virga,fed cum charitate, i.Cor. 4.
fpirituq.manfuetudimis. Noli dubitare
relinquere in mótibus nonagintanoué
oues tuas,quia in montibus conftitutas
iupi rapaces incurfare non poffunt - In
paradiſo ſemel nocuit ſerpens, amifit gen. 3
ibi efcam poftquam Adam inde depul
fus eft:illic iam nocere non poterit.Ad
me veni, quem luporum graüium vexat'
incurfus. Ad me veni, quem eie&um de
paradifo ferpentis diu viceris venena
pertentant, quia erraui à gregibus tuis
illis fuperioribus.Nam & hie ibidé col
locaueras,fed ab ouilibus tuis lupus no- Habac. r.
&urnus auertit. Qugre me, quia ego te
requiro. Quære me, inueni me. fufcipe
me, porta me. Potes inuenire quem tu
requiris: dignarefufcipere quem inue
neris: impone humeris quem fufceperis.
INon eft tibi pium onus faftidio, nô tibi
oneri eft ve&ura iußitie.Veni ergo Do
mine,quia etfi erraui , tamen [mândata -

- sua non fum oblitus:]fpem medicine re . ..

- feruo-.
 64o S.JAmbr.enarratio
--

feruo. Veni Domine, quia erraticam

Lue. 13. folus es reuocare qui poísis, & quos re
* . liquerus, non mæftificábis. Et ipfi enim
peccatoris reditu gratulabuntur. Veni
vt facias falutem in terris, in cælo gau
, dium. Vcni ergo , & quære ouem íuam
Eſaia.63. iam non per feruulos, non per mercena
rios, ſed per temetipfum. Suſeipe me in
carne quæ in Adá lapfà eft. Sufcipe me
non ex Sara, fed ex Maria, vt incorru
pta fit virgo,fed virgo per gratiam, ab
omni integra labe peccati. Porta me in
cruce, quæ falutaris errantibus eft , in
qua fola eft requies fatigatis,in qua fo
la viuent quicumq. moriantur. Pulchre
autem etiá viuifica poteft dici,eo quòd
mori non pofsit, quem humeris fuis viv
tus portauerit. Dicitergo & anima, di
cit & Eccleia:CErraui ficut ouis que pe
cast. 3. rierat.]Sed dicit: Quæfiui quem dilexit
anima mea.hoc eft dicere:[Viuifica fer
uum tuum , quoniam mandata tua non
fum oblitus.jEgo te quæfiui, fedinue
... mire non poffum te,nifi tu volueris in
ueniri. Et tu quidena yis inueniri, fed
vis diu quæri, vis diligentius indagari.
Nouit hoc Ecclefia tua,quia pon vis v#
te dormiens quaerat,non visvt te iacés
Cantic. 5. inueftiget. Deniq. pulfas adianuam,vt
excites dormientémi: exploras fcor vi
gilat, & caro dormit. Vis iacentem le
Ephef. §. dare, dicens: Surge qui dormis,& ex
cant. 3. urge a aortuis, Mittis manü per cauer
‫ لكهر‬...**** nams
 in Tſal.cxvii).05.xxii. 641 *
-:
----
nam, vt furgat:& fi tardius furrexerit,
derelinquis IVis vt quærat iterum , & Swp, •{*.»
querat a multis,& nő obliuifcatur que
rere,non obliuifcatur fermones tuos:&
fi teneteos, offeraste videndum, non
refugias teneri. Quae cum te meruerit
amplecti,oſtendet fruótus ſuos, docebit.
non oblitam ſe mandatorum tuorum;
dicensq.tibi:Venifrater meus, exeamus C4mf, 7,
in agrum : in foribus noftris omnis ger
minatio arborum.Poma noua & vetera
frater meus feruaui tibi.Hoc eft dicere:
Teneo mandata omnia noui & veteris
teftamenti.Sola hoc dicere Ecclefia po•
teft. Non dicit alia congregatio, non
dicit fynagoga, nec {ccun' **. litteram
noua tenens , nec fecundum, cită ve
tera.Non dicit hærefis Manichæa : Ve- '
tera feruaui tibi; qu*propbtt^* nó fu*
£cipit. Merito dealbata cernitur, quæ Cant, 8.
vtfiufq.fulget gratia teftaméti. Refpó
dit ei ſponſus: Pone me vt ſignaculum 164,
fuper cor tuum, vt figillum füper bra
chium tuum, quæ noua ఖీ
fti mihi. Signaculum meum es, ad ima
ginein meam es & fimilitudiné. Fulget Genefi.
in te imago iuftitiæ, imago fapientiae,
ಶ್ಗ virtutis. Et quia imago Dei in
corde tuo eft, fit & in operibus tuis, fit
effigies Euâgelijin tuis fa&is, vt in tuis
moribus mea præcepta cuftodias. Effi•
gies Euangelij erit in te, fi percutienti Matth. 5;
maxillama,alterá præbeas, fidiligas inie
-- * , micum
 64? S.JAmbr.enarratio
Matth.i 6 micum tuum, fi crucem tuam tollas, &.
º me fequaris.Ideo crucé ego pro te por
taui, ne tu propter me portare dubita
res. Audicrút hoc filiae Hieruſalé,4udd
iam Dominus Iefus fibi Ecclefiam copu
labat:& quia confiderantes magnitudi•
nem verbi , impares fe tantis nuptijs æ
ftimabant, ne forte tante copula pon
dus ſuſtinere non poſſent, excuſant di
Сам:, 3, centes: Soror noftra parua,& vbera nó
habet. Sic enim qui volunt differre nu
ptias, excufare confuerunt, vt præten*
dant immiaturæ ætatis infirmitátem: &
adftruât quòd vbera non habeant, quae
mubilis fignificant tempus ætatis. Hoc
folet fymvalum cômune omnibus vir
ginibus ee nupturis,vt cum vbera coe
erint eminere, tunc coniun&ioni ha
鵲 iudicentur. Turbatæ igitur quòd
ftudio dilc&ionis vrgeat nuptias fjon
fus, dicunt : Qujd fáciemus forori no
flræ in die qua loquetur in ea ? vel, vt
Symmachus , qua loquatur ei. hoc eft,
fjöialiu.*celebritaté folet fieri collo;
cutio & confirmatio ႏို့ . Quid
*• ergo faciemus (dicüt turbatæ) quia vr
getur coniunétio ſpiritalis? A tantis nu
ptijs excufare non poffunt.Nemo enim,.,
eft qui copulâ vel animæ & fpiritus, ve!
Chfifti & Ecclefiæ non beatâ putet.Sed
quia plenitudo verbi,vel Spiritus fan&i
* * * vibrãt& fulget,& nihil éft quod illis
pofsit aequari , ideo differre defiderant,
º VR
 în pralexviii.oti.xxii. _ 643
vt illa diiatione vel anima vel Ecclefia
posit efe perfectior. Dicunt ergo : Si ibid.
inurus eft,'aedificemus fuper cum rece
ptacula argentea: & fi ianua eſt,ſculpa
faus fuper eam tabulas cedrinas.Murus
lefraniiha fan&i. Habet & Ecclefia mu- _..
ros ßuos, quç iam perfeĉtior dicit: Ego Eſaia.27.
ciuitas miuniia.Hic eß murus qui habet
duodecim portas apoftolicas » Per quas E{ech.48
populo nationum patet ingreffugit, £c Apoc. ‫هانة‬
álefiam. Sed muru$ quamuis ambitur;
<otius vrbis includat, tunc tamen eft
munitior,
parata, in cũ receptacula habueritvrbis
P***
quibus propugnatges
tutum fpeëìndi ad tuéndi poßint habe º
re {ubfiáió. Sed quia rationalis hæc ci*
uitas eft,& omnis fpes eius in Deiver*
bo eft: non &rres,fed argentea eip$- cant.8.
ugnacula requiruntur »******* cæle*
áíôùs ìgis äus- corPortis volupta
Ęhofìles impetus fepuIfare cöfu£•
l za Eo fulta præfidio, eo ſplendore ful
gens,habilios Chrifticopułę iudicatur. -

Ét qùia ianua Chriftus £ft s qui ait: Per loas. i&

mef quisintroierit,faluabitur & Ec
clefiaianua nuncupatur,quia per ipfam
patet populis aditus ad ſalutem:ne hæ
reticoruin corrumpatur tineis aut yer• -

mibus, dicunt filiæ Hierufalem,vei an- ~

eli, vel animæ iuftorum: Aedificemus Cant.8.
fupér eam tabulas cedrinas,hoceft,fi
dei fublimis bonum odorem. Eft enim
fuauishuius materiae odor, quam n9n L*• ■*•
*... - vermis,

-
 644 .S., Ambr.enarratio
vermis,non tinea corrúpât. Ideo huius
. materiæ vſus eligitur tettorum faſtigijs
eleuandis, formandisq. litterarum ele
mentis,quibus ætas puerilis ad ftudium
liberalis eruditionis imbuitur.Eft ergo
* materia ifta fublimis ad gratiam, leüis
ad onus,fuauis ad odorem,vtilis ad in
ſtrumentum ſcientie,habilis adminiſte
rium cognitionis æternæ.Sed quemad
modum fponfam fuam diligens Chriftus
vrgebatad ရွှံ့နှှံ့
fpiritalis folemnitas
tem,ita & Ecclefia verbi decore iam cae
pta feftinabat ad nuptias.Ideoq. mora
rum & dilationis impatiens , quas filiæ
Hieruſalem innestere gestiebant, diciti
с4nt.8, Ego murus,& vbera mea turres;hoc eft,
nólite dubitare vtrurn murus fim. Illæ
enim dixerant, Si murus eft; Ego , in
qui*.-gt;•*;m •& non parua ybera
habeo 醬 vt turtv$ ybci â mea funt,
cquomodo dicitis quia non habeo vbe
£a? Senfus vt turres habeo {pientiae,in
quibus eft abundantia,fieat fcriptú cft;
rßl.121, Et abundantia inturribus tuis. His vbe
ribus, id eß fenfibus , habilem fe tantis
nuptijs æſtimabat: fed filiæ Hieruſalem
adfiuc non poterant æßimare,quia fen
£uum eius abundantiam non videbant.
Ca»t.8. Etaddidit : Ego erâ in oculis eius tam*
' , • quam inueniens pacem. hoc eft,delibe•
ratis de meis fenfibus, cum pacem Dei
Philip. 4. inuenerim, quæ exuperat ominem men
. . . . .”.
tế & cuftodit & corda & fenfusin 9 -

& - * its
ੋਂ ੋ -- -

în P/al.cxviii.oti.xxij. 64;
º fto Iefu. Talis , inquit, eram in oculis
fponfi, qualis quæ habet pacé . Scriptú _ _ _ _
eft enim:Qui re&e quærút 醬- Ρrow, 12.
òunt.Feftinátibus igitur dile&o atq.di- .
le&a,celebrata coniun&io fpiritalis eft
mutuo expetita confenfu. Ideoq.tam
quam nuptiale canens carmen , exulta
uit ſpiritus in Propheta, dieens: Vinea Cant. 8.
' * fa&a eft Salomoni in Beelamon, dedit
| uineâ fuâ ijs qui feruant. Clamat ergo.
-{piritus: Plátata eft cógregatio popu
| lorum,{ed uitis ęternæ radice fundáta, . .; '
:& fpiritalia fub iugü uerbi corde man
fueto colla fubiecit. Plantata autem in -

• multitudine nationü. Hoc enim intelli

* gendü Beelamon, Symmachus,Aquila,
-aliaeq. tráslationes Graeco fermone do
* cuerút.Repudiata eft uetus copula,que : -::
-fruétum afferre non poterat;dáta eft ui
nea nouis fidelibusq. cultoribus,qui nó Matth.wi.
folum facere fru&um poflent, fed etiã
• cuftodire. Vna igitur ouis errauit ,fed Luc. 15,
reuocata totius fpatia orbis impleuit. 3.
Vnam ouem error abduxerat, fed mul
titudiné populorú Dominigratia con
gregauit.Errauit homo, fed Ecclefia iå
murus eft , & murus ualidus.- Errauit
, Adá, murus eft Dauid, qui mádata Dei
s oblitus non eft.Cuftodita igitur & ual
latahęc winea muniminefpiritali,mille
| - fruêtus dat Chrifto, ducentos auté cu
* ftodibus.Ideoq. ait Ecclefia : Vitis mea Camp. 8,
* in confpcctu meo , mille, Salomoni,&
- 2 * ducenti
 646 $.24mbr.enarratis
ducenti feruantibus fru&um. Perfe&ie
& plenitudo' Chrißi eft portio feruulo
esseß43• ruin. Habes hoc myfterium in Genefi,
vbi quinque partes Beniamin fratri iu
£iori tribuit Iofeph , fingulas reliquis
fratribus. Domind igiturquinq. feríuü
portio & prærogatiùa defertur;quâ illi
- vtiq. tribuut ipfe quem diligit,ficut di
a*. •*• lexit Paulum, cui dedit adíeüocandas
gétes fapiëtig: principatü. His igitur fru
&tibus dele&áta Ecciefia dicit âd Chri
Camf. 8. ftum: Qui fedes in hortis, amici inten
dentes ſunt voci tua : vocé tuá inſinua
mihi.Dele&abatur enim quòd in hortis
Chriftus fedebat,& in hortis pofiti ami
ci intendebit voci eius. Sed quia amici
illi de cæleftibus erät archâgeli, vel do
Genef.3. minationes & thrQni(homines enim ex
pulfi de paradifo fuerät propter inobe
dientiam cæleftium mandatorum , atq.
ideo adhuc Ecclefia vocem eius audire ,
nó poterat, quam cupiebat audire)ideo
cast.3,* ait: Vocem tuam infinua mihi. Vnde &
-nos fi volumus eum in nobis federe, fi
• mus horti claufi atq. muniti, ferainus
virtutum flores, gratiæ fuauitatem , vt
difputantem cü angelis Dominü Iefum
audire po(simus. Sed quia futurü erat,
vt cum ad plenitudinem Ecclefia perue
sniffet,perfecutionibus varijs têtaretur;
ideo cüm verbi gratia dele&aretur, fu
$ito cernit infidias perfecutorü: & quæ
Plus fponfo quàm fibi timeret,aut quia
º * a perfе
 in Pſal.cxviii.oft.xxii. 647
a perfecutoribus Chriftus magis appe
titur in nobis,ideo ait:Fuge frater mìéus, Ibid.
& fimilis efto tu capreolæ, aut hinnulo
ceruorum fuper montes aromatú.Pro
pter infirmos fugit , qui tétaméta gra
uiora ferre non poffunt. Ideo fcriptum
eft,vt de ciuitatibus ad ciuitates fugia- Matth.ie•
mus : & fi nos in hac ciuitate fuerint
perfecuti,fugiamus in aliâ. Propter in
firmos igitur, vt diximus, fugiat perfe
quentes: aut fugiat ab infimis,& tran
ſeat ad môtes aromatü, qui pro martye
rio odoré pofsint beatæ refurre&ionis
afferre. Mötes aromatüfanćtifunt. Ad
eos cöfugit Chriftus , quia fundaméta Pfal. 86.
eius in montibus fan&is. Ad eos igitur
confugit, qui funt eius ftabilia funda
méta.In nobis fugit, in illis fida ftatio
ne confiitit.Mons igitur aromatü Pau
lus eft , qui poteft dicere : Bonus enim z.cor.s.
odor Chrifti fumus Deo. Mons aroma- -

tum Dauid,cuius orationis odor afcen

debat ad Dominum;& ideo dicebat:Di- Pſal. 140.
rigatur oratio mea ficut incenfum in -

confpe&u tuo. Symmachus autem &

Aquila interpretati funt quod Chriflus
dicit ad Ecclefiam:Quæ fédes in hortis, Cant, s,
hoc eft,iam in hortis fedes , fuperno di•
監 es paradifo. & ideo voceni tuâ in
inua mihi, cui amici intendunt. Ego
quoq. eam audire defidero. Coepit in . .
hortis eſſe Ecclefia, poftquam in hor- feam. 18•
tis captus eft Chriftus. -

F I N I S.
|-~~----
----|-·, ，|
*-な*|-りメ----|-*|-----·|-|-|-|-…:|
|--|-|-·
… •|-|-|
|-·|
|
|-|
·-·|
|-| –··----
|-|-|
·|-----|
|
----·
*..*----·
|-|-|
|
|-··
|--•
！
|-|-|
|
·-|-|-|-→
|-|-|-|
|-�•·
|--|
-
|-|-|-|
|-
|-|-|-·|-|-|
|-！•
-
|-----
| 7|-|-|
|--|-|
-|
|-
·|-|
-- -
----· |
|-|-|-|-|-（~|
----|
|-|-|- |-·
- -
· ·|
|-A|
·|-----
|-|-|
|-|
|-----|
|-|-|-|
|-----|-|
-----|-• •
|-- • .|-|-----|-|
*|-|
+-|-*·-··*|------
|
！----
-
-|-·|-|-|
·
----
|-|
|--··
-·|-|
|-- -
|
·�
|··· ----
|
·
---------------
|-- - -
- - ）
|-|-|-|
----
|-|
----
 -------¬
*…*…*
|
|
|
-------