ARALIN 14

MGA PARTIKULAR NA KARAPATANG “Kinikilala at itinataguyod ng Estado ang mga

PANGKABUHAYAN, PANLIPUNAN AT karapatan ng mga katutubong pamayanang
PANGKALINANGAN NA NALALABAG SA kultural sa loob ng balangkas ng pambansang
BANSA pagkakaisa at pag-unlad.”

Nabuo sa ilalim ng International Covenant on - Artikulo 1 Seksyon 22 ng 1987 Saligang

Economic, Social and Cultural Rights o ICESCR Batas.

na nilahukan ng 160 mga bansa (ayon sa

Amnesty International).
• Diskriminasyon at paghihirap

• Hindi nakakatanggap ng sapat na

Amnesty International pangkabuhayang suporta

- isang pandaigdigang kilusan na binubuo • Hindi nararamdaman ang proyektong

ng mga aktibista mula sa humigit – kulang 4Ps ng pamahalaan

na 150 na mga bansa

• Walang access sa serbisyong
- naglalayon itong wakasan ang anumang uri pangkalusugan

ng pang – aabuso sa karapatang pantao

1. Diskriminasyon at Paghihirap

Bagama’t kinikilala ang mga karapatang ito ng • Republic Act 8371 o Indigenous People’s
milyun – milyong tao, masasabi pa rin na Rights Acts (IPRA)
napagkakaitan sa mga karapatang ito ang mga • Batas na nakatuon sa pagkilala,
nakakarami.
pagprotekta, at pagtataguyod ng mga
karapatan ng katutubong komunidad.

Mga karapatang pangkabuhayan, panlipunan, • Hindi epektibo ang nasabing panukala upang
at pagkalinangan:
ma-protektahan ang mga ancestral lands
• Karapatan sa sapat na sahod
mula sa mga mining companies at mga
• Karapatan ng pantay na bayad pribadong kompanya na nagpipilit
katumbas ng pantay na trabaho
magsagawa ng ‘development projects,’ lalong
• Karapatan ng pantay na oportunidad – lalo na sa lugar ng:

upang umunlad
o Abra

• Karapatan na mag-organisa ng unyon

o Zamboanga del Sur

• Karapatang magwelga
o CARAGA region
• Karapatan sa edukasyon (lalo na ng • Nilalabag ang Chapter 3 ng RA 8371 (Rights
primarya)
to Ancestral Domains)

• Karapatan sa kalusugan

2. Walang sapat na suportang pinansyal

Mga sektor na madalas nalalabag sa • kawalan nang maayos na daan at suportang

pangkabuhayan, panlipunan, at pinansiyal mula sa pamahalaan (ayon sa Phil.
pagkalinangang karapatang pantao:
Human Rights Information Center)

• Indigenous people o katutubong Pilipino

• hindi rin naproprotektahan ng pamahalaan
• Kabataan
ang ating mga katutubo pag sila’ y lumisan o
• Kababaihan
kaya naman nang-ibang lugar upang
• May kapansanan
makapagtrabaho

• Mahihirap (informal settlers)

• Hindi nabibigyan ng royalty (kabayaran o
• Manggagawang Pilipino (OFW)
rekognisyon) kapalit ng pagtatayo ng iba’t –
ibang mga proyekto sa kanilang komunidad
MGA PAGLABAG SA KARAPATAN NG MGA at lipunan.

➢ Nilalabag ang Chapter 5 ng

INDIGENOUS PEOPLE O KATUTUBONG
Republic Act 8371 (Social Justice
PILIPINO
and Human Rights)

 ARALIN 14
3. Hindi nararamdaman ang 4Ps (Pantawid ang suplay ng tubig sa ibang lugar sa
Pamilyang Pilipino Program)
Maynila at sa ibang probinsya

• Programa ng pamahalaan na nakatuon sa - pribatisasyon: mas mataas ang singil sa

pag – unlad ng bawat mamamayang Pilipino kuryente sa Pilipinas kung ikukumpara sa
sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga ibang bansa

tulong na pera kapalit ng mga nasabing - pagtaas-baba ng presyo ng petrolyo:

kondisyon.
- Medical Action Group: sinasabi sa
• Naipatupad sa ilalim ng Department of Social konstitusyon ng bansa na ang lahat ng
Welfare and Development kahanay ang iba Pilipino ay may karapatan sa serbisyong
pang mga ahensiya ng pamahalaan tulad na pangkalusugan ngunit ito’y hindi nagiging
lamang ng:
isang pribilehiyo sapagkat tanging mga
o Department of Health
mayayaman at nakaririwasa lamang ang
o Department of Education
may kakayahanag magbayad sa serbisyo
o National Economic and ng mga ospital at doktor.

Development Authority
- pagkawala ng access sa mga serbisyong
• Upang maiwasan at mawakasan ang pangkalusugan, kawalan ng sapat na
kahirapan at malnutrsiyon sa bansa lalong– pasilidad sa mga ospital, at ang patuloy na
lalo ng sa mga edad 0 – 18 na taong gulang.
paglabas ng maraming medikal na
• pagbibigay ng scholarship sa mga karapat - propesyonal sa bansa

dapat na mag–aaral, mga regular na check– - 2006 Family Income and Expenditures
up, libreng bakuna, pre–natal care sa mga Survey (FIES): sa kabuuang populasyon ng
buntis, at iba pa
ating bansa ay halos 70% ang hindi
➢ Nilalabag ang Chapter 6 ng nakapagbabayad ng medikal na serbisyo
Republic Act 8371 (Cultural sapagkat maliit ang kita o ‘di kaya’y mahal
Integrity)
ang serbisyo nito. At 38% lang ng
populasyon noong 2008 ang mayroong
4. Walang access sa serbisyong PhilHealth insurance.

pagkalusugan

• Nahihirapang makipag – ugnayan sa mga PAGLABAG SA KARAPATAN NG MGA

pangkalusugang programa, dahilan na rin ng KABABAIHAN
maraming sektor tulad na lamang ng:
Ang kahirapan ang nagpahirap at nagpalala sa
o Transportasyon
sitwasyon ng mga kababaihan sa ating bansa.
o Kakulangan sa edukasyon Ang mga kababaihan ay nakaranas ng
ng mga pribilehiyo
karahasan at pang-aabuso.

• Women Working Together to Stop Violence

MGA PAGLABAG SA KARAPATAN NG against Women (WWTSVAW) (2009)

MAHIHIRAP - nagkalap na impormasyon mula sa

- kakulangan sa bigas (Philrights Org) sa National Commission on the Role of
kadahilanang wala pa rin nagaganap na Filipino Women (NCRFW)

totoong reporma sa ating bansa

- (2008) 6,905 ang naitalang insidente
- Freedom of Debt Coalition: isa sa mga ng iba’t-ibang klase ng pang-aabuso
dahilan sa kahirapan ng mga Pilipino ay kabilang ang rape, incestuous rape,
ang pagtaas ng mga presyo sa bilihin at sa attempted rape, acts of
mga pamasahe na kanilang ginagastos sa lasciviousness, sexual harassment,
mga pampublikong transportasyon
abduction at kidnapping

- nalalabag din ang karapatan sa sapat na - Mas tumaas kumpara noong taong
tubig at sanitasyon sapagkat nagiging 2007 na 5,279 ang mga naitala sa
negosyo (hal: pribadong kompanya na gayong mga kaso.

Manila Water at Maynilad), naging mataas • Ayon sa PNP, 23,865 ang naitalang kaso ng
ang singil sa tubig ngunit hanggang Violence against Women noong 2013. Tumaas
ngayon ay kadalasang hindi pa rin malinis ito ng 500% sa loob ng 16 taon.

 ARALIN 14

Kasaysayan ng Pilipinas
Reproductive Health
• Pinakamalalang isyu ng pang-aabuso sa • Pilipinas: Kulang sa pagkilala at
kababaihan ay noong panahon ng Hapon.
pagpapalaganap ng impormasyon tungkol
✓ “comfort women”- libu-libong dito at sa mga karapatan ng mga kababaihan

kababaihan, kabilang ang ilang menor de • Mga isyu na nagiging balakid sa edukasyon
edad, ang dinukot at dinala ng mga at pag-ahon ng mga kababaihan mula sa
sundalong Hapon sa isang lugar upang kahirapan:

gahasain
✓ mataas na maternal morality rates o
✓ nakaranas din ng pwersahang aborsyon pagkamatay sa panganganak

at pananakit.
✓ mataas na kaso ng aborsyon

• Martial Law. maging ang mga babaeng ✓ mataas na fertility rates

aktibista ay nakaranas ng sekswal na pang- ✓ kakulangan sa serbisyo: family planning

aabuso
✓ malang sex education sa mga pook rural

✓ matapos mapabagsak ang rehimeng ✓ mataas na bilang: teenage pregnancies

Marcos, nagsimulang ipaglaban ng mga • PhilRights Org (2014) - kaugnay naman nito
kababaihan ang kanilang karapatan ang mga kaso sa teenage pregnancies
laban sa pang-aabuso sa pamamagitan ✓ 7% noong (2000), tumaas sa 12%
ng:
noong 2010

! direct services, education and

training, organizing, networking MGA PAGLABAG SA KARAPATAN NG MGA
and coalition building and MAY KAPANSANAN
legislative lobbying
• hindi gaanong napagtutuunan nang pansin -
! iba’t-ibang batas ang ipinasa
walang konkretong programa para rito
▪ Anti-Child Abuse Law of (edukasyon man o pang kalusugan)

1992
• mahigit 1 milyon ang may kapansanan noong
▪ Anti-Sexual Harassment 2010 at halos kalahati ay mga kababaihan

Law of 1996
• 26% ay 19 taon pababa at 2% ay estudyante

▪ Anti-Rape Law of 1997

• Tingin sakanila ay mga “mahina, hindi normal
▪ Rape Victims and at nangangailangan ng tulong.” Dahil dun, sila
Protection Act of 1998
ay nalalamangan at madalas na nalalabag
• Anti-Violence Against Women and Their ang karapatan. Hindi rin sila gaanong
Children Act of 2004 (RA 9262) nakukuha ng mga trabaho.

- pinakamahalagang bunga ng • PhilRights Org: marami ang minamaltrato,

pagsusumikap ng mga grupo ng inaabuso, walang-awa ring ikinukulong
kababaihan
maging sa pribado o pampublikong pasilidad

- matulungan at maprotektahan ang mga

biktima at survivor ng pang-aabuso
MGA PAGLABAG SA KARAPATAN NG MGA
o protection orders
INFORMAL SETTLERS
o tulong upang mapabuti ang • kawalan ng trabaho at ekonomikong
kalagayan ng mga biktima mula oportunidad sa iba’t ibang mga lalawigan:
sa pang-aabuso ng kanilang nagbabakasakali sa Metro Manila

naranasan
• Noong 1946, mayrooong 46,000 informal
o pagpapatupad ng epektibong settlers sa Maynila.

istratehiya
• 1.6 milyon - 1981

• Hindi napapaigting ang programang may • National Statistics Office (2010), halos 10%
kinalaman sa Gender and Development ng populasyon ng bansa, o 8.5 milyong tao at
(GAD).
1.4 milyong pamilya ang maituturing na
• hindi naituturing na isang krimen ang pang- “squatters” sa buong bansa.

aabuso ng mga asawang lalaki

o pribadong isyu


Marami sa mga nasa lungsod ay
napipilitan magrenta sa mga “squatter areas”
dahil mababa lamang ang kanilang kinikita.
Kung sila’y wala na talagang matirhan ay
ARALIN 14
- Inilunsad nito ang programang Decent
Work Framework - layunin nitong isulong
ang karapatang pantao ng mga
manggagawa sa buong mundo.

makikipagsapalaran sila sa napakadelikadong Mayroong 4 na layunin:

lugar tulad na lamang sa ilalim ng tulay, o Pagkakaroon ng isang ekonomiyang

tabing-dagat, at sa mga tambakan ng lilikha ng maraming oportunidad
basura (dumpsites). Nalalabag ang kanilang para sa trabaho, negosyo,
karapatan sa isang maayos at ligtas na pagpapalawig ng kakayahan,
tahanan.
pamumuhunan, at pangkabuhayan;

o Pagrespeto sa karapatan ng mga
Noong panahon ni dating Pangulong tao sa trabaho;

Marcos, itinuring na krimen ang “squatting.” o Panlipunang proteksyon para sa

Naglunsad si Marcos ng maraming programa parehong kasarian sa kanilang mga
upang mailipat ang mga informal settlers sa trabaho; at

mga resettlement sites tulad ng Bulacan.

o Maitaguyod ang dayalogo sa
pagitan ng manggagawa at ng
squatters - “informal settlers”
kanilang mga organisasyon.

Republic Act 7279 o ng Urban Development “endo” (end of contract)

and Housing Act (UDHA).
- pagiging isang kontraktwal at hindi regular
- siguruhing ang mga pribadong lupa sa na manggagawa

lungsod ay hindi pinamumugaran ng - ang pagtanggal sa trabaho sa mga

informal settlers
manggagawa bago pa sila maging regular

sa ika-6 na buwan ng trabaho

Noong panahon naman ni dating - NutriAsia o isang pagawaan ng mga sikat

Pangulong Gloria Arroyo, daan-daang pamilya na pampalasa: nagprotesta ang mga
ang nawalan ng tahanan upang bigyang-daan manggagawa dahil sa paglabag daw di-
ang mga gawaing imprastraktura
umano ng NutriAsia sa kanilang mga
karapatan bilang mga manggagawa

Conditional Cash Trasnfer Program - PLDT

- mas kilala sa tawag na “4Ps” o Pantawid o kaso sa kontrakuwalisayon

Pamilyang Pilipino Program

o mga benepisyo ng regular na
- PHP 1, 400 ang isang pamilya kada buwan
trabaho - 13th month pay, walang
- nababaon sa utang ang ating bansa dahil mga paid leaves, at hindi sila
sa pondong ginagamit para rito ay nabibigyan ng SSS, PhilHealth, at
inuutang lamang sa mga international Pag-IBIG coverage
banks gaya ng Asian Development Bank.
o Magkaibang naibibigay na
- mas kailangan ng mga benepisyaryo benepisyo sa mga regular at
upang makaahon sa hirap ay regular na kontraktuwal na manggagawa

trabaho kaysa dito (ayon sa mga NGOs at

mambabatas)
child labourers
- ang mga kabataang manggagawa sa ating
MGA PAGLABAG SA KARAPATAN NG MGA bansa

MANGGAGAWANG PILIPINO - 5 milyon ang bilang nila at maraming bilang

International Labor Organization
- ahensya ng United Nations na isinulong
para itakda ang internasyonal na
pamantayan para sa paggawa
kaya naman ay mga mag-aaral na
sa kanila ay mga mag-aaral na nagta-
trabaho upang matustusan ang kanilang
mga pangangailangan sa paaralan o ‘di
tinutulungan ang kanilang mga pamilya sa
kanilang mga gastusin

 ARALIN 14
- Hindi sila napo-proteksyunan o wala silang
access sa social security o panlipunang
proteksyon sapagka’t sila ay self-employed
= nagtitinda ng mga pagkain sa daan o
kaya naman ay namamasukan bilang
kasambahay o katulong sa ibang mga
pamilya.

OFW

• Marjorie Lizada sa Kuwait - Una, binabayaran

daw siya upang mahawakan ang dibdib.
Ikalawa, ang anak naman na babae ng amo
ay sinampal, sinuntok, at nginudngod siya sa
inidoro sa hindi malamang dahilan. Lumapit
siya sa ahensiya niya at pinalitan ang
kaniyang amo ngunit nangyari ulit ang mga
ganoong pangyayari. Naalis daw ang
kaniyang kuko dahil sa pagmamaltrato ng
anak ng amo niya.

• Mary Jane Veloso - domestic worker na

biktima ng human trafficking at
napaghinalaang drug mule. Hindi natuloy ang
bitay.

ANG KARAPATANG PANTAO SA IBA’T-IBANG

BAHAGI NG DAIGDIG
• Kenya - sapilitang demolisyon ang mga
mahihirap noong 2010. Ngayong taon,
mahigit 10,000 mga bahay ay sinira ng
pamahalaan para maipatayo ang isang
pulitikal na ekstruktura.

• Ang mga Palestino naman ay pinagkaitan sa

pagkakaroon ng tubig.

• India - nalalabag ang karapatan sa pagkain

dahil hindi nila masolusyonan ang
malnutrisyon sa kanilang bansa

• 2000, South Africa, nalabag ang kanilang

karapatan sa maayos na kalusugan sapagka’t
ipinagkait sa mga mamamayan ang gamot sa
retrovirus HIV.

- MICH