Relasi Sudut

 
Di dalam trigonometri, sudut-sudut di kuadran II 90 o  180 o , kuadran III 180 o  270 o , 
  
dan di kudran IV 270 o  360 o berelasi dengan sudut-sudut di kuadran I 0 o  90 o . Berikut 
akan diberikan satu pembuktikan dari relasi-relasi tersebut.

Contoh :


Buktikan bahwa sin 180 o  a  sin a 
y
Bukti :

Dengan menggunakan titik P(a, b),

P(-a,b) P(a,b)
(180-a) r
b
dapat diperoleh: sin a  , QOP  a dan Q' OP '  a. r
r a a x
Q’ O Q
Maka QOP '  180 o  a dan koordinat P ' adalah P'  a, b .


sin QOP '  sin 180 o  a 
b

r


Dengan demikian, sin 180 o  a  sin a . 

Dengan cara yang sama seperti sebelumnya, dapat dibuktikan rumus-rumus berikut ini.

Rumus-rumus sudut berelasi dalam trigonometri

1. 180 o

 a dengan a 5. 90 
 a dengan a
o

sin( 180 o  a )  sin a sin( 90 o  a )  cos a

cos(180 o  a )   cos a cos(90 o  a )  sin a
tan(180 o  a )   tan a tan( 90 o  a )  cot a
2. 180 o

 a dengan a 6. 90 
 a dengan a
o

sin( 180 o  a )   sin a sin( 90 o  a)  cos a

cos(180 o  a )   cos a cos(90 o  a)   sin a
tan(180 o  a )  tan a tan( 90 o  a)   cot a
3. 360 o

 a dengan a 7. 270 
 a dengan a
o

sin( 360 o  a)   sin a sin( 270 o  a )   cos a

cos(360 o  a)  cos a cos( 270 o  a )   sin a
tan( 360 o  a)   tan a tan( 270 o  a )  cot a
4.  a  dengan a 8. 270 
 a dengan a
o

sin(  a )   sin a sin( 270 o  a)   cos a

cos( a )  cos a cos( 270 o  a)  sin a
tan( a )   tan a
tan( 270 o  a)   cot a

sin  sin sin  cos

Pola cos  cos cos  sin
tan  tan tan  cot

+ -
90o
Tanda +/-
berdasarkan
kuadrannya Sin All
+ +
-

Kw II Kw I 0o
180o Kw III Kw IV 360o

-
+
Tan Cos
+ +

- 270o
+
Contoh 1:

Tentukan nilai dari x supaya sin( 2 x  30 o )  cos( x  15 o )

Jawab:
cos a  sin( 90 o  a) ; a  ( x  15 o )
cos( x  15 o )  sin( 90 o  ( x  15 o ))  sin( 75 o  x)
 sin( 2 x  30 o )  cos( x  15 o )
sin( 2 x  30 o )  sin( 75 o  x)
 2 x  30 o  75 o  x
3x  45 o
x  15 o

Identitas Trigonometri
Berdasarkan definisi trigonometri dapat diperoleh rumus-rumus identitas trigonometri, yaitu:
sin a
 tan a 
cos a
cos a
 cot a 
sin a
1
 sec a 
cos a
1
 cos eca 
sin a
 sin a  cos 2 a  1
2

 tan 2 a  1  sec 2 a
 cot 2 a  1  cos ec 2 a

Contoh 1:
cot a
Sederhanakanlah:
sin a  cos a
Jawab:
cot a cos a / sin a

sin a  cos a sin a  cos a
1

sin 2 a
 cos ec 2 a