Rumusan dan Pemahaman (SPM) Punca-punca Sebab-sebab, faktor-faktor

Kesan-kesan Akibat, implikasi, impak,

RUMUSAN natijah
Langkah- Cara, kaedah, usaha,
Panduan Menulis Rumusan langkah strategi, tindakan, antidot
Langkah Pertama: Baca arahan dengan Kebaikan Faedah, manfaat,
teliti untuk memahami kehendak soalan. keistimewaan, kepentingan,
Langkah Kedua: Kelaskan arahan yang keuntungan, kelebihan,
dibaca untuk menulis pendahuluan, isi Keburukan Kelemahan, kekurangan,
tersirat dan penutup. kepincangan, kerugian,
Langkah Ketiga: Baca petikan sambil masalah, kesan negatif
mengenap pasti isi tersurat.
Peranan Fungsi, tanggungjawab,
Langkah Keempat: Tulis rangka jawapan
tugas, tindakan
untuk semua aspek yang dikehendaki.
Sumbangan Jasa, bakti
Langkah Kelima: Tulis rumusan
selengkapnya. Kira jumlah perkataan dan Kekangan Halangan, masalah,
tulis jumlahnya pada bahagian akhir kesulitan, rintangan,
rumusan. cabaran
Ciri-ciri Kriteria
Fenomena Keadaan, situasi
1. Panduan Menulis Pendahuluan
Rumusan
Anda perlu membaca dan merujuk arahan 2. Panduan Mencari dan Menulis Isi
sebelum menulis pendahuluan. Selepas Tersurat
memahami kehendak arahan, anda boleh Anda perlu membaca dan merujuk petikan
menukarkan kata kunci pertama kepada yang diberi. Pastikan anda mencari isi
perkataan yang sinonim dengannya. tersurat berdasarkan kata kunci pertama
Mulakan kata-kata pendahuluan dengan: yang terdapat dalam arahan. Sekiranya
 Petikan membincangkan.......... arahan meminta anda menulis rumusan
 Petikan menjelaskan................ tentang cara-cara mengatasi masalah
 Petikan menyatakan................ penyakit berjangkit, anda perlu mencari
enam cara yang terdapat dalam petikan
Kemudian, anda dikehendaki menukarkan tersebut.
kata kunci pertama dengan perkataan
yang sinonim dengannya. Contohnya: Secara umumnya, terdapat dua kaedah
mengenal pasti isi tersurat yang terkandung
Arahan: dalam petikan, iaitu:
Tulis satu rumusan tentang langkah-  penggunaan kata yang sinonim
langkah mengatasi masalah penyakit dengan kata kunci
berjangkit dan kekangan dalam mengatasi  penggunaan penanda wacana
masalah tersebut. tertentu. Contohnya, Selain itu,
Malahan, Oleh itu, dan sebagainya
Contoh menulis pendahuluan:
Petikan membincangkan cara-cara (petikan Anda perlu mengenal pasti sekurang-
menyatakan langkah-langkah) mengatasi kurangnya enam isi tersurat.
masalah penyakit berjangkit yang semakin
berleluasa sekarang.
3. Panduan Menulis Isi Tersirat
Anda mestilah merujuk arahan sebelum
Kata Kunci Perkataan Sinonim menulis isi tersirat. Kata kunci kedua yang
terdapat dalam arahan merupakan arahan
menulis isi tersirat. Contoh:
Arahan:
Tulis satu rumusan tentang langkah-
langkah mengatasi masalah penyakit
berjangkit dan kekangan dalam mengatasi
masalah tersebut.
Panduan:
Anda dikehendaki memikirkan kekangan
atau halangan yang menyebabkan langkah-
langkah mengatasi penyakit berjangkit tidak
berkesan. Anda lebih mudah memikirkan
idea sekiranya merujuk isi tersurat yang
telah ditemui. Anda perlu menyenaraikan
sekurang-kurangnya dua isi tersirat.
4. Panduan Menulis Penutup
Calon dinasihati supaya merujuk arahan
sebelum menulis penutup. Hal ini demikian
kerana kata kunci pertama yang terdapat
dalam arahan boleh dijadikan panduan
menulis penutup.
Mulakan kata-kata penutup dengan:
 Kesimpulannya......
 Ringkasnya............
 Konklusinya..........
Sekiranya arahan kata kunci pertama
menyatakan langkah-langkah, sebaik-
baiknya anda hendaklah menulis:
 Kesimpulannya, semua pihak perlu
berganding bahu dalam......
 Ringkasnya, masyarakat perlu
bekerjasama dalam......
 Konklusinya, setiap anggota
masyarakat perlu prihatin dalam......
Diikuti dengan kata hubung, iaitu supaya
atau demi atau agar (sebagai penghubung
kepada ayat seterusnya) dan penyataan
positif.
Arahan:
Tulis satu rumusan tentang langkah-
langkah mengatasi masalah penyakit
berjangkit dan kekangan dalam mengatasi
masalah tersebut.
Contoh Penutup:
Kesimpulannya, semua pihak perlu
bekerjasama mengatasi penyakit berjangkit
yang semakin menular supaya tahap
kesihatan rakyat boleh berada dalam
keadaan terkawal. (penyataan positif)
___________________________________
___________________________________
_
Sampel Soalan
Baca petikan di bawah dengan teliti dan
kemudian buat satu rumusan tentang
langkah-langkah menangani masalah
buli dan kesan-kesan yang dialami oleh
mangsa buli apabila masalah ini
berlarutan. Panjang rumusan hendaklah
tidak melebihi 120 patah perkataan.
Kes buli yang semakin menular di sekolah
menunjukkan berlakunya kepincangan
dalam sistem pendidikan di sekolah pada
masa ini sekiranya masalah tersebut tidak
diatasi dengan segera. Perbuatan membuli
bertujuan supaya individu lain mematuhi
dan menghormati mereka. Pembuli lebih
suka teman-teman persekitaran mengikut
kehendak mereka bagai lembu dicucuk
hidung. Sehubungan dengan itu,
Kementerian Pelajaran juga digesa supaya
mewujudkan dasar antibuli di sekolah-
sekolah bagi mengawal gejala buli dalam
kalangan pelajar. Kawalan tersebut perlu
ditekankan kepada pelajar lelaki terutama
semasa mereka berada di Tahun Enam.
Selain itu, pihak sekolah juga harus
melaksanakan sendiri tinjauan terhadap
kejadian buli di sekolah masing-masing.
Fenomena buli dapat dikategorikan kepada
dua jenis, iaitu buli secara langsung dan
secara tidak langsung. Buli secara langsung
termasuklah dibuli, diugut, disepak atau
membalas pukulan. Buli jenis ini disebut
sebagai buli fizikal. Buli secara tidak
langsung pula lebih dikenali sebagai buli
psikologi, iaitu melibatkan kata-kata seperti
memanggil atau mengejek-ejek individu
dengan nama tertentu, dikacau,
ditertawakan rakan lain atau menyebarkan
gosip liar terhadap seseorang. Terdapat
beberapa faktor yang menyebabkan pelajar
menjadi pembuli, iaitu pengaruh rakan
sebaya dan saiz tubuh yang besar dan
tegap. Selain itu, dapatan kajian turut
menunjukkan pelajar membuli kerana
berasa dirinya tidak selamat jika tidak
berbuat sesuatu yang boleh melindungi
dirinya daripada perkara yang tidak diingini.
Kejadian buli tidak harus dipandang ringan.
Penglibatan ibu bapa dalam menangani
masalah buli di sekolah ini menjadi penting.
Ibu bapa perlu berbincang dengan guru
sekiranya anak-anak mereka bertukar
sikap, menjadi pendiam, atau kurang selera
makan. Hal ini demikian kerana tidak semua
pelajar yang menjadi mangsa mahu
melaporkan masalahnya kepada pihak
sekolah. Sekolah perlu menggalakkan
murid yang menjadi mangsa buli
melaporkan kejadian tersebut kepada guru,
terutamanya guru disiplin dan guru
kaunselor. Pada masa ini, kebanyakan
sekolah tidak mempunyai dasar
menggalakkan murid-murid melaporkan
kejadian buli. Oleh itu, sekolah juga
disarankan supaya mewujudkan satu
bentuk perjanjian dengan murid yang
membolehkan pihak sekolah mengenakan
tindakan terhadap murid yang terlibat
dengan tingkah laku buli.
Bagaimanapun, ada kemungkinan mangsa
berasa takut membuat laporan kepada guru
kerana bimbang akan dikenakan tindakan
lebih keras daripada pembuli. Sehubungan
dnegan itu, pihak sekolah boleh
menyediakan “Kotak Aduan" bagi
membolehkan kes buli dilaporkan secara
rahsia oleh mangsa buli. Penekanan
kepada program antibuli juga perlu
diterapkan di dalam kelas yang merupakan
tempat yang paling banyak berlakunya kes
buli. Program individu perlu diwujudkan
dengan cara kaunselor memanggil pembuli
dan mangsa untuk diberikan kaunseling
secara berasingan atau memanggil ibu
bapa pelajar terbabit. Pada masa ini,
terdapat satu laman web yang boleh dilayari
oleh pelajar dan guru bagi mendapatkan
maklumat dan berkongsi pengalaman
tentang buli, iaitu www.bullying.org. Pihak
sekolah juga boleh menubuhkan petugas
khas dalam kalangan murid untuk memberi
laporan petugas khas dalam kalangan
murid untuk memberi laporan tentang
kejadian buli di dalam kelas atau di
kawasan sekolah.
(Dipetik dan diubahsuai daripada rencana
Haji Samat b.Buang, Majalah Dewan
Siswa, 2005)
Sampel Jawapan
Petikan membincangkan usaha-usaha
menangani masalah buli di sekolah.
Langkah-langkah yang wajar dilaksanakan
ialah Kementerian Pelajaran hendaklah
mewujudkan dasar antibuli di sekolah-
sekolah manakala pihak sekolah haruslah
melaksanakan sendiri tinjauan terhadap
kejadian buli di sekolah masing-masing dan
ibu bapa perlulah berbincang dengan guru
sekiranya anak-anak mereka berubah
sikap. Selain itu, sekolah perlu
menggalakkan murid yang menjadi mangsa
buli melaporkan kejadian tersebut kepada
guru. Sekolah juga disarankan supaya
mewujudkan satu bentuk perjanjian bagi
membolehkan mereka mengenakan
tindakan terhadap murid yang terlibat.
“Kotak Aduan" juga boleh disediakan di
sekolah bagi membolehkan kes buli
dilaporkan secara rahsia oleh mangsa buli.
Kesan-kesan yang dialami oleh mangsa buli
ialah mereka mengalami trauma dalam
jangka panjang dan boleh menyebabkan
mangsa membunuh diri.
Kesimpulannya, masalah buli perlu diatasi
agar dapat melahirkan masyarakat yang
berakhlak mulia.
(126patah perkataan)
PEMAHAMAN
1. Soalan pemahaman petikan umum
dikemukakan dalam soalan 2(a) dan
markah yang diperuntukkan ialah 9
markah.
2. Soalan yang dikemukakan merujuk
kepada petikan umum.
3. Terdapat 3 bahagian soalan yang
dikemukakan dan anda wajib menjawab
semua soalan:
 Soalan 2 (a) (i) ialah soalan yang
meminta anda menyatakan
maksud rangkai kata. Anda
hendaklah memberikan maksud
rangkai kata dengan tepat. Anda
tidak dibenarkan menghuraikan
jawapan tetapi mestilah
menjelaskan maksud rangkai kata
dengan mencari kata sama erti
atau sinonim tanpa mengubah
maksud rangkai kata yang ada
dalam petikan. [2 markah]
 Soalan 2 (a) (ii) pula ialah soalan
pemahaman berdasarkan petikan.
Anda hendaklah mengenal pasti
jawapan daripada petikan
berdasarkan peruntukan markah
yang diberikan dalam soalan.
Anda tidak boleh menulis isi yang
tiada dalam petikan. Biasanya
anda hendaklah mengemukakan
sekurang-kurangnya 3 isi kerana
setiap isi yang betul akan
diberikan satu markah. Anda
digalakkan memberikan jawapan
yang lebih berdasarkan petikan
(jika ada). [3 markah]
 Soalan 2 (a) (iii) ialah soalan
pemahaman berbentuk
Kemahiran Berfikir (KB). Jawapan
yang diberi mestilah logik dan
rasional. Anda hendaklah
memberi seberapa banyak isi
yang diketahui, iaitu melebihi
empat isi. Pastikan jawapan yang
diberi tiada di dalam petikan. [4
markah]
Tips Ekspres
1. Baca petikan yang diberi dengan
memahami keseluruhan idea. Kemudian,
teliti dan fahami soalan yang diberikan.
2. Pastikan kehendak soalan dan jawab
soalan dengan berdasarkan kehendak
soalan bagi memperoleh markah penuh.
3. Bina ayat yang lengkap, semak ejaan,
tatabahasa, dan tanda baca bagi
mengelakkan pemotongan markah.
4. Pelajar dinasihatkan supaya menjawab
soalan yang mudah dahulu, iaitu soalan
2 (a) (ii) kerana jawapannya ada di dalam
petikan. Kemudian, jawab soalan-soalan
yang lain.
___________________________________
___________________________________
_
Sampel Soalan
Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan-
soalan yang berikut dengan menggunakan
ayat sendiri.
2 (a) (i) Berikan maksud rangkai kata bagai
lembu dicucuk hidung. [2 markah]
2 (a) (ii) Apakah yang menyebabkan
seseorang pelajar menjadi pembuli? [3
markah]
2 (a) (iii) Nyatakan peranan anda sebagai
seorang sahabat sekiranya rakan baik anda
seorang pembuli. [4 markah]
Sampel Jawapan
2 (a) (i) Maksud rangkai kata ialah mengikut
arahan dan kata-kata individu tanpa banyak
bertanya. (anda perlu menyatakan
perkataan yang sinonim dengan perkataan
yang disoal) [2 markah]
2 (a) (ii) Punca-puncanya ialah pengaruh
rakan sebaya [1 markah] dan saiz tubuh
pembuli yang besar dan tegap [1 markah].
Selain itu, pelajar membuli kerana berasa
dirinya tidak selamat jika tidak berbuat
sesuatu yang boleh melindungi dirinya
daripada perkara yang tidak diingini. [1
markah]
2 (a) (iii) Peranan saya adalah memberi
teguran dan ingatan bahawa perbuatannya
salah [1 markah], melaporkan kejadian buli
yang dilakukan kepada guru [1 markah],
membawanya berjumpa dengan kaunselor
[1 markah], memberitahu ibu bapanya
tentang tingkah laku sahabat saya. [1
markah]