1.

Lukiskan gambar rajah alat artikulasi dan tandakan nama alat

artikulasi tersebut. Berikan fonem-fonem yang dihasilkan oleh setiap
alat artikulasi tersebut dan berikan contoh perkataan yang
mengandungi fonem tersebut

ALAT ARTIKULASI
25 18 24 17

19

12 16
13

15
21 11

23 8
22 7

14

20

9 3

2 1 4 5
Nombor Alat Artikulasi
1 Paru-Paru
2 Batang Tenggorok
3 Pangkal Tenggorok
4 Pita Suara
5 Krikoid
6 Tiroid
7 Aritenoid
8 Dinding Rongga Kerongkongan
9 Epiglotis
10 Akar Lidah
11 Akar Lidah, Lidah Belakang, Pangkal Lidah
12 Tengah Lidah
13 Daun Lidah
14 Hujung Lidah
15 Anak Tekak
16 Lelangit Lembut
17 Lelangit Keras
18 Gusi Dalam, Gusi Belakang, Ceruk Gigi, Lengkung Kaki Gigi
19 Gigi Atas
20 Gigi Bawah
21 Bibir Atas
22 Bibir Bawah
23 Mulut
24 Rongga Mulut
25 Rongga Hidung

Alat Artikulasi Fonem Contoh Perkataan

Dua Bibir p

Gusi t

d
 n

s
r

l
Gusi Lelangit Keras y/j

Lelangit Keras č
ǰ
ɲ
Lelangit Lembut k
g
ŋ

Pita Suara ˀ
h

2. APAKAH FONEM VOKAL DAN KONSONAN? SENARAIKAN

FONEM VOKAL DAN KONSONAN BAHASA MELAYU DENGAN
MENGEMUKAKAN SATU CONTOH PERKATAAN YANG
MENGANDUNGI FONEM VOKAL DAN KONSONAN
TERSEBUT YANG MASING-MASING HADIR PADA AWAL,
TENGAH DAN AKHIR PERKATAAN.

FONEM VOKAL
Vokal ialah bunyi bersuara yang dihasilkan melalui udara dari paru-paru yang keluar
melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang sekatan. Dengan kata lain
 bunyi-bunyi vokal mempunyai ciri-ciri seperti bersuara, udara keluar dari paru-paru
dan udara keluar tanpa sekatan..

Manakala penghasilan bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa ciri

tertentu iaitu, keadaan bibir sama ada dihamparkan atau dibundarkan, bahagian lidah
yang terlibat sama ada depan, tengah atau belakang lidah, turun naik lidah sama ada
dinaikkan setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan lelangit
lembut, sama ada dinaikkan dan udara dari paru -paru keluar melalui rongga mulut
sahaja ( menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak rapat
sehingga udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dan juga rongga hidung
( menghasilkan bunyi-bunyi vokal yang disengaukan) dan keadaan glotis dirapatkan
dan semasa udara keluar dari paru-paru pita suara bergetar.

Hadapan Tengah Belakang

Sempit i u Tinggi
Separuh Sempit e o o Separuh Tinggi
ə
Separuh Luas ɛ Ɔ Ɔ Separuh Rendah

Luas a

Gambar 1 : Kedudukan vokal dalam Bahasa Melayu

CONTOH
VOKAL KEADAA VOKAL
N BIBIR Awal Kata Tengah Kata Akhir Kata
Vokal Hampar /i/
Hadapan
Sempit
Vokal Vokal Hampar /e/
hadapan Hadapan
Separuh
Sempit
Vokal Hampar /ɛ/
Hadapan
Separuh Luas
Vokal Hampar /a/
Hadapan Luas
 Vokal Vokal Tengah Hampar /ə/
Tengah Pendek
Vokal Bundar /u/
Belakang
Vokal Sempit
Belakang ( Tinggi)
Vokal Bundar /o/
Belakang
Separuh Luas
(Separuh
Tinggi)
Vokal Bundar /Ɔ/
Belakang
Separuh Luas
(Separuh
Rendah)

FONEM KONSONAN
Konsonan ialah bunyi bahasa selain daripada bunyi vokal. Bunyi konsonan
yang dihasilkan apabila udara dari paru-paru mengalami sekatan atau sempitan pada
pita suara yang menyebabkan pita suara bergetar dan bunyi konsonan terhasil.
Konsonan terdiri daripada konsonan bersuara dan konsonan tidak bersuara. Konsonan
Bersuara ialah konsonan yang semasa penghasilannya, pita suara digetarkan oleh arus
udara dari paru-paru kerana mengalami sempitan pada pita suara. Konsonan tidak
bersuara pula adalah konsonan yang dihasilkan tanpa megalami getaran pita suara dari
arus udara dari paru-paru kerana pita suara dalam keadaan terbuka.
 Daerah 1 2 3 4 5 6
Sebutan
Cara Sebutan Dua Gusi Gusi Lelangit Lelangit Pita
Bibir Lelangit Keras Lembut Suara
Keras
Letupan Tak p t k ˀ
Bersuara
Letupan b d g
Bersuara
Letusan Tak č
Bersuara
Letusan ǰ
Bersuara
Sengau m n ɲ ŋ
Geseran Tak s
Bersuara
Geseran h
Bersuara
Getaran r
Sisian l
Separuh Vokal w y/j
Contoh
Cara Sebutan Fonem
Awal Kata Tengah Kata Akhir Kata
Letupan Dua Bibir Tak /p/
Bersuara
Letupan Gusi Tak /t/
Bersuara
Letupan Lelangit /k/
Lembut Tak Bersuara

Letupan Pita Suara Tak /ˀ/

Bersuara
 Letupan Dua Bibir /b/
Bersuara

Letupan Gusi Bersuara /d/

Letupan Lelangit /g/

Lembut Bersuara

Letusan Lelangit Keras /č/

Tak Bersuara
Letusan Lelangit Keras /ǰ/
Bersuara
Sengau Dua Bibir /m/

Sengau Gusi /n/

Sengau Lelangit Keras /ɲ/

Sengau Lelangit

Lembut /ŋ/
Geseran Gusi Tak /s/
Bersuara
Geseran Pita Suara /h/
Bersuara
Getaran Gusi /r/
Sisian Gusi /i/
Separuh Vokal Dua /w/
Bibir

Separuh Vokal Gusi /y/ , /j/

Lelangit Keras

3. BINCANGKAN SISTEM EJAAN BAHARU BAHASA MELAYU.

DENGAN MEMBERIKAN SATU CONTOH YANG SESUAI
HURAIKAN 18 POLA KESELARASAN VOKAL DALAM SISTEM
EJAAN BAHASA MELAYU ITU.

SISTEM EJAAN BAHARU BAHASA MELAYU

 Sistem Ejaan Baharu Bahasa Melayu bermaksud Sistem Ejaan Rumi Bahasa
Melayu, iaitu sistem ejaan baharu yang dipersetujui oleh Kerajaan Malaysia dan
Pemerintah Republik Indonesia pada 16 Ogos, 1972. Sistem ejaan Rumi yang
dilaksanakan pada tahun 1972 hasil kesepakatan Majlis Bahasa Indonesia. Badan
yang ditugaskan menyusun pedoman ejaan Rumi di Malaysia ialah Jawatankuasa
Tetap Bahasa Malaysia dan jawatankuasa ini diletak di bawah Dewan Bahasa dan
Pustaka

Menurut Abdul Hamid Mahmood (2010: 120) sejarah awal penggunaan

tulisan Rumi Bahasa Melayu dilakukan oleh pedagang, pengembara dan penjelajah
dari Eropah ke Nusantara secara perseorangan. Mereka tertarik dengan tatabahasa
bahasa Melayu dan mula membuat penulisan tentang bahasa Melayu dengan
menggunakan huruf-huruf Rumi Latin. Huruf Rumi Latin yang mula-mula digunakan
untuk menulis bahasa Melayu ditemui dalam senarai pelayaran Pigafetta dari Itali
pada tahun 1522. Bermula dalam abad ke-16 itu, bahasa Melayu terus ditulis dengan
huruf Rumi oleh pedagang, pengembara dan penjelajah dan juga sarjana dari Eropah.
Namun demikian, hasil usaha mereka itu, dalam banyak hal, tidak begitu sempurna
dan banyak pula terdapat kesilapan.

Sistem Ejaan Bahasa Melayu yang baharu ini digubal dengan mengambil kira
sistem keselarasan huruf vokal. Dengan Sistem Keselarasan Huruf Vokal bererti
sistem atau aturan mengikut kesesuaian dua huruf vokal yang membentuk dua suku
kata pada kata dasar, iaitu pasangan antara huruf vokal ini mengikut syarat yang
berikut :

i. Keselarasan antara dua huruf vokal pada kata dasar

ii. Kata dasar hendaklah berakhiran suku kata tertutup
iii. Bagi kata yang mengandungi lebih daripada dua suku kata, yang terlibat
dengan sistem keselarasan vokal hanyalah dua suku kata yang terakhir.

POLA KESELARASAN VOKAL

Suku Kata Suku Kata Akhir
Praakhir Tertutup Contoh
1. a a
2. a i
 3. a u
4. ə pepet a
5. ə pepet i
6. ə pepet u
7. ə taling a
8. ə taling ə taling
9. ə taling o
10. i a
11. i i
12. i u
13. o a
14. o ə taling
15. o o
16. u a
17. u i
18. u u

POLA KEKECUALIAN KEPADA KESELARASAN HURUF VOKAL

Sistem Ejaan Rumi Bahasa Melayu juga menerima beberapa pola lain sebagai
kekecualian kepada pola keselarasan huruf vokal. Pola kekecualian ini digunakan
untuk mengeja kata-kata pinjaman seperti kata-kata daripada Nusantara atau bahasa
Inggeris.
 POLA VOKAL CONTOH KATA BAHASA CONTOH KATA BAHASA
NUSANTARA INGGERIS
1. a – e taling awet kabaret
2. a - o calon atom
3. ə pepet – e taling gəmbleng
4. ə pepet - o jempol gabənor
5. e taling - i imlek parlimen
6. i - o ijon diftong
7. u – e taling tulən subjek
8. u - o bunglon kupon
9. a - ə pepet pakəm teatər
10. e taling - i hipotesis
11. e taling - u petroleum
12. ə pepet - ə pəpət
pepet
13. i - ə pepet isəng filəm
14. o - i hipokrit
15. o - u bonus
16. u - ə pepet lumər skutər