2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების

მონიტორინგის საბოლოო ანგარიში

2018 საპარლამენტო არჩევნების
სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო
წლის ანგარიში
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების
მონიტორინგის საბოლოო ანგარიში

2018 წელი
თბილისი
 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების
მონიტორინგის საბოლოო ანგარიში

ანგარიშზე მუშაობდნენ:

მიხეილ ბენიძე
თამარ ბართაია
ნინო რიჟამაძე
ელენე ნიჟარაძე
თათია ქინქლაძე
რევაზ ბარამიძე

დიზაინი: ქეთევან ნიქაბაძე

სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების სადამკვირვებლო მისიის

განხორციელება შესაძლებელი გახდა ამერიკელი ხალხის მხარდაჭერით, შეერთებული შტატების საერთაშორისო
განვითარების სააგენტოს (USAID) და ფონდ „ეროვნული წვლილი დემოკრატიისთვის“ (NED) დაფინანსებით. მისიას
ასევე მხარს უჭერდა გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა სამინისტრო. ამასთან, არჩევნების
მეორე ტურზე დაკვირვება განხორციელდა ნორვეგიის სამეფოს საელჩოს, ფონდ „ევროპული წვლილი
დემოკრატიისთვის“ (EED) და დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფოს საელჩოს
კონტრიბუციით. ამ ანგარიშში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის მხოლოდ „სამართლიან არჩევნებს“ და,
შესაძლოა, არ გამოხატავდეს USAID-ის, აშშ მთავრობის, გერმანიის, ნორვეგიის, გაერთიანებული სამეფოს,
NED-ის ან EED-ს პოზიციას.
სარჩევი
I ძირითადი მიგნებები 4
II სადამკვირვებლო მისიის შესახებ 8
III პოლიტიკური კონტექსტი 10
IV საარჩევნო სისტემა და საკანონმდებლო ცვლილებები 13
V საარჩევნო ადმინისტრაცია 15
VI სახელმწიფო აუდიტის სამსახური 18
VII თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნებისთვის უწყებათაშორისი კომისია 20
VIII წინასაარჩევნო პერიოდი 21
ძალადობრივი ფაქტები 22
ზეწოლა - მუქარა 22
ზეწოლა სადამკვირვებლო ორგანიზაციებზე 25
ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენება 27
ამომრჩევლის მოსყიდვა 28
დისკრედიტაციის კამპანიები სოციალურ მედიაში 28

წინასაარჩევნო კამპანიისთვის ხელის შეშლა 29

უკანონო აგიტაცია 29
IX მედია გარემო 30
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისია 31
X არჩევნების დღე 32
არჩევნების I ტური 32
არჩევნების II ტური 37

XI არჩევნები შემდგომი პერიოდი და საჩივრების განხილვა 40

საჩივრების განხილვის პროცესში გამოვლენილი ხარვეზები 41
XII რეკომენდაციები 47
XIII მეთოდოლოგია 54
I. ძირითადი მიგნებები
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის
საერთაშორისო საზოგადოება
(„სამართლიანი არჩევნები“) 2018 წლის
საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების
წინასაარჩევნო პერიოდს, არჩევნების დღეს,
მეორე ტურს და არჩევნების შემდგომ
პერიოდს, მთელი ქვეყნის მასშტაბით
ფართომასშტაბიანი მისიით აკვირდებოდა,
რომელიც 1,030 აკრედიტირებული
დამკვირვებლისგან შედგებოდა.
წინამდებარე ანგარიშში მოცემულია
სადამკვირვებლო მისიის მონიტორინგის
შედეგები.
2018 წელს პრეზიდენტი უკანასკნელად აირჩა
პირდაპირი და საყოველთაო არჩევნების
საფუძველზე. 2017 წელს საქართველოს
კონსტიტუციაში განხორციელებული
ცვლილებების თანახმად, მომდევნო
პრეზიდენტი საყოველთაო არჩევნების
გარეშე, არაპირდაპირი წესით აირჩევა.
ამასთან, გამონაკლისის სახით, 2018 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნებზე პირდაპირი წესით
არჩეული ბოლო პრეზიდენტის
უფლებამოსილების ვადა 5 წლის ნაცვლად 6
წლით განისაზღვრა.
ოფიციალური საარჩევნო კამპანია 28
აგვისტოდან დაიწყო. საპრეზიდენტო
არჩევნებზე რეგისტრაცია გაიარა 25-მა
კანდიდატმა. 19 მათგანი წარდგენილი იყო
პოლიტიკური პარტიების მიერ, ხოლო 6
საინიციატივო ჯგუფის მიერ იყო
ნომინირებული. „ერთიანი ნაციონალური
მოძრაობის“ გარშემო მოძრაობა „ძალა
ერთობაშიას“ სახელით გაერთიანებული
ოპოზიციის ნაწილმა საერთო კანდიდატად
გრიგოლ ვაშაძე წარადგინა. „ევროპული
საქართველოდან“ პრეზიდენტობისთვის
იბრძოდა დავით ბაქრაძე. საკუთარი
კანდიდატურის წამოყენების ნაცვლად,
მმართველმა პარტიამ „ქართული ოცნება -
დემოკრატიული საქართველო“ მხარი
დამოუკიდებელ კანდიდატ სალომე
ზურაბიშვილს დაუჭირა. მეორე ვადით
კენჭისყრა არ მოისურვა მოქმედმა
პრეზიდენტმა გიორგი მარგველაშვილმა.
არჩევნების პირველ ტურში ხმათა 50%-იანი
ბარიერი ვერცერთმა კანდიდატმა გადალახა,
რაც „სამართლიანი არჩევნების“ ხმების
პარალელური დათვლის (PVT) შედეგებმაც
დაადასტურა. პრეზიდენტის გამოსავლენად
მეორე ტურის ჩატარება გახდა საჭირო.
მეორე ტური სალომე ზურაბიშვილსა და
გრიგოლ ვაშაძეს შორის გაიმართა,
რომელთაც პირველ ტურზე ხმათა თითქმის
ერთნაირი რაოდენობა მიიღეს.
მეორე ტურის წინ, სალომე ზურაბიშვილის
კამპანიის წარმოება „ქართულმა ოცნებამ“
სრულად გადაიბარა და დამოუკიდებელ
კანდიდატსა და მმართველ პარტიას შორის
ზღვარი პრაქტიკულად მოიშალა.
პირველი ტურის წინასაარჩევნო კამპანია
ძირითადად კანდიდატების
ურთიერთბრალდებებისა და
ურთიერთსაწინააღმდეგო აგიტაციის ფონზე
მიმდინარეობდა. წინასაარჩევნო
პერიოდში გამოკვეთილი ტენდენციის სახე
ჰქონდა ადგილობრივ სადამკვირვებლო
ორგანიზაციებზე ხელისუფლებისა და
მმართველი პარტიის ხელმძღვანელი
პირების მხრიდან უპრეცედენტო მასშტაბის
კოორდინირებულ თავდასხმებს,
რომელსაც თან ახლდა
მადისკრედიტირებელი კამპანია
სოციალურ ქსელებში. სოციალური მედიის
საარჩევნო გარემოზე გავლენის მხრივ,
გამოწვევა იყო „ფეისბუქზე“ ძირითადი
საპრეზიდენტო კანდიდატებისა და
პოლიტიკური პარტიების წინააღმდეგ
მიმართული ორგანიზებული
დისკრედიტაცია ანონიმური გვერდების
მიერ დასპონსორებული კონტენტის
მეშვეობით.
საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის
წინასაარჩევნო პერიოდი კიდევ უფრო
გაზრდილი პოლარიზებით და მკვეთრად
გამოხატული ნეგატიური კამპანიით
ხასიათდებოდა. იმატა აგრესიულმა
რიტორიკამ. მეორე
ტურის წინასაარჩევნო პერიოდი
გამოირჩეოდა სავარაუდოდ პოლიტიკური
ნიშნით განხორციელებული
ზეწოლა-მუქარის ფაქტების მკვეთრი
მატებით. დაფიქსირდა ძალადობისა და
ფიზიკური დაპირისპირების რამდენიმე
ფაქტი, რაც არჩევნების პირველი ტურის
წინ გამოკვეთილ ტენდენციას არ
წარმოადგენდა.
4
მეორე ტურის წინ, ამომრჩევლის
უპრეცედენტო მასშტაბის მოსყიდვის
ხასიათს ატარებდა საქართველოს
მთავრობის გადაწყვეტილება 600,000
მოქალაქისთვის ჯამში მილიარდ-ნახევარი
ლარის ოდენობის საბანკო დავალიანების
„განულების“ შესახებ. მეორე ტურის
წინასაარჩევნო პერიოდში მასშტაბური სახე
მიიღო საქართველოს მთავრობისა და
ადგილობრივი ხელისუფლების
ორგანოების მხრიდან სხვადასხვა
სოციალური და ინფრასტრუქტურული
პროექტების ინიცირებამ.
მონაწილე კანდიდატების ნეგატიური
გაშუქებით და არ ერიდებოდა პროფესიული
ეთიკის ნორმების დარღვევას.
განსაკუთრებით მაღალი პოლარიზება
გამოიკვეთა მეორე ტურის წინასაარჩევნო
პერიოდში. პირველი ტურის შემდეგ,
ტელეკომპანია „იმედმა“ „ერთიანი
ნაციონალური მოძრაობისა“ და გრიგოლ
ვაშაძის საწინააღმდეგოდ „საგანგებო
რეჟიმში“ გადასვლის შესახებ გააკეთა
განცხადება. ტელეკომპანია „რუსთავი 2“
წინასაარჩევნო პერიოდში მედია გარემო
პლურალისტული, თუმცა მკვეთრად
პოლარიზებული იყო. მედიის ნაწილი
გამოირჩეოდა საპრეზიდენტო არჩევნებში
ძირითადად სალომე ზურაბიშვილის
ნეგატიური გაშუქებით გამოირჩეოდა.
არჩევნების დღეს, უშუალოდ საარჩევნო
უბნებზე კენჭისყრის პროცესმა როგორც
პირველ, ასევე მეორე ტურზე, ძირითადად,
მშვიდ და ორგანიზებულ ვითარებაში და
მნიშვნელოვანი დარღვევების გარეშე ჩაიარა.
თუმცა, ორივე ტურზე, კენჭისყრის პროცესის
მიმდინარეობისას, ტენდენციის სახე მიიღო
საარჩევნო უბნების მიმდებარედ პარტიული
აქტივისტების მობილიზებამ და მათ მიერ
ამომრჩევლების აღრიცხვამ. ასეთი
ქმედებები წარმოადგენს ამომრჩევლის
ნების კონტროლს, რაც ნეგატიურ გავლენას
ახდენს ამომრჩევლის ნების თავისუფალ
გამოვლენაზე და შესაძლოა ამომრჩევლის
მიერ აღქმული იქნას, როგორც ირიბი
ზეწოლა. ძირითადად ამ მეთოდს
„ქართული ოცნების“ აქტივისტები
იყენებდნენ. მათ შორის, „სამართლიანი
5
არჩევნების“ დამკვირვებლებმა დააფიქსირეს
მმართველი პარტიის აქტივისტების მხრიდან
აგიტაციისა და მოსული ამომრჩევლებისთვის
მხარდამჭერების მოყვანის დავალების
შემთხვევები. ცალკეულ უბნებზე მსგავსი
მეთოდებით ზოგიერთი არასამთავრობო
ორგანიზაციის მოწმობის მქონე პირებიც
მოქმედებდნენ.
არჩევნების მეორე ტურზე, საარჩევნო უბნების
დახურვის მოახლოებასთან ერთად,
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ დააფიქსირა
ცალკეული სერიოზული ინციდენტები,
როგორიცაა ამომრჩეველთა სამაგიდო სიის
დაკარგვა, საარჩევნო უბანზე უცხო პირთა
შეჭრა და ყუთის გატაცების მცდელობა. ხმის
დათვლის პროცესის დროს რიგ შემთხვევებში
ადგილი ჰქონდა შემაჯამებელი ოქმის
შედგენასთან დაკავშირებულ და სხვა
პროცედურულ დარღვევებს. უბნების
დახურვის შემდეგ, მარნეულისა და
ლაგოდეხის ოლქებში დაფიქსირდა
ძალადობრივი ინციდენტები.
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ არჩევნების
პირველ და მეორე ტურებზე გამოვლენილ
დარღვევებთან დაკავშირებით საუბნო და
საოლქო კომისიებში 371 საჩივარი წარადგინა.
2017 წელს საარჩევნო ადმინისტრაციის
დაკომპლექტების წესში შეტანილი
ცვლილების შედეგად, ყველა დონის
საარჩევნო კომისიაში წევრების რაოდენობა
წინა არჩევნებთან შედარებით 1-ით შემცირდა,
ხოლო კომისიებში მმართველი პარტიის
წარმომადგენლობა გაიზარდა. საარჩევნო
ადმინისტრაციისთვის მნიშვნელოვანი
გამოწვევა იყო საოლქო და საუბნო
საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების
პროცესი, რამაც ლეგიტიმური კითხვები
გააჩინა კომისიის პროფესიული წევრების
შერჩევის პროცესში პოლიტიკური
გავლენებისა და ნეპოტიზმის მიმართულებით.
კრიტიკა მოჰყვა და შესაძლო პოლიტიკური
გავლენების შესახებ ეჭვები გააჩინა
ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ
არჩევნების მეორე ტურის თარიღის სამუშაო
დღეს - ოთხშაბათს დანიშვნის
გადაწყვეტილებამ.
არადამაკმაყოფილებელი იყო საარჩევნო
კომისიების მიერ საარჩევნო დავების
განხილვა წინასაარჩევნო პერიოდში. უმეტეს
შემთხვევაში, საოლქო კომისიების მიერ
ჩატარებული ადმინისტრაციული წარმოება
ზედაპირულ და ფორმალურ ხასიათს
ატარებდა. საარჩევნო ადმინისტრაციამ
სათანადოდ ვერ უპასუხა საჯარო
მოხელეების მიერ სამუშაო საათების
განმავლობაში პირადი სოციალური
ქსელების უკანონო აგიტაციის
პლატფორმად გამოყენების გამოწვევას.
პირველი და მეორე ტურის არჩევნების დღეს
და მის შემდგომ საარჩევნო
ადმინისტრაციაში წარგენილი საჩივრების
განხილვის პროცესის ანალიზი ცხადყოფს,
რომ საარჩევნო ადმინისტრაციის მიერ
საარჩევნო დავების განხილვა ვერ
უზრუნველყოფს არჩევნებზე გამოვლენილ
დარღვევებზე ეფექტურ რეაგირებას და
პასუხისმგებელი პირებისთვის კანონით
გათვალისწინებული სანქციების დაწესებას.
საოლქო კომისიები თავს არიდებდნენ
კენჭისყრის შედეგების გადასინჯვას,
მიუხედავად დარღვევის სიმძიმისა. არ
დაკმაყოფილებულა „სამართლიანი
არჩევნების“ მიერ წარდგენილი არცერთი
საჩივარი, სადაც მოთხოვნილი იყო
კენჭისყრის შედეგების ბათილობა,
შედეგების გადასინჯვა ან დამრღვევი
პირებისადმი ადმინისტრაციული
პასუხისმგებლობის დაკისრება. საოლქო
საარჩევნო კომისიები საუბნო კომისიის
წევრების მიერ დაწერილ
ახსნა-განმარტებებსა და შესწორების
ოქმებს მიიჩნევდნენ პასუხისმგებლობისგან
გათავისუფლების საფუძვლად და
დარღვევის აღმოფხვრად. არასათანადოდ
და ტენდენციურად ხდებოდა
დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვის
ფაქტებზე წარდგენილი საჩივრების
განხილვა. საარჩევნო ადმინისტრაციის
მცდელობა, არ დააკმაყოფილოს საჩივრები
და კანონმდებლობის დამრღვევ კომისიის
წევრებს არ დააკისროს პასუხისმგებლობა,
აზრს უკარგავს საჩივრების წარდგენას და
არჩევნების შემდგომ საჩივრების განხილვის
პროცესს.
6
საპრეზიდენტო არჩევნებზე თავისუფალი
და სამართლიანი არჩევნებისთვის
უწყებათაშორისი კომისიის საქმიანობა
გასცდა კონსტრუქციული
თანამშრომლობის ჩარჩოებს და
საარჩევნო პროცესების ხელშეწყობის
ნაცვლად არასამთავრობო
ორგანიზაციებზე თავდასხმების არეალად
გადაიქცა. კომისიის ხელმძღვანელის
მხრიდან საქართველოში მოქმედი
გამოცდილი და მაღალი რეპუტაციის მქონე
სადამკვირვებლო ორგანიზაციების
დისკრედიტაციის მცდელობების ფონზე,
კომისიის ფორმატში სადამკვირვებლო
ორგანიზაციების მონაწილეობას აზრი
დაეკარგა.
სახელმწიფო აუდიტის სამსახური,
საკუთარი მანდატის შესაბამისად,
რეაგირებას ახდენდა უკანონო
შემოწირულობებისა და პარტიების
დაფინანსების დარღვევებზე. საარჩევნო
პროცესში ჩართული სხვა
ადმინისტრაციული ორგანოებისგან
განსხვავებით, სახელმწიფო აუდიტის
სამსახურმა საფუძვლიანად შეისწავლა
„სამართლიანი არჩევნების“ საჩივრები და,
უმეტეს შემთხვევაში, სასამართლოს
მიმართა დამრღვევი სუბიექტებისათვის
ჯარიმის დაკისრების მოთხოვნით. აუდიტის
სამსახურის საქმიანობაში არ იკვეთებოდა
პოლიტიკური მიკერძოების ნიშნები.
მიუხედავად ამისა, აუდიტის სამსახური
საკმარისად ეფექტიანი არ იყო, რადგან
დარღვევებზე რეაგირება დროში იწელებოდა.
შედეგად, უმეტეს შემთხვევაში, დაკისრებული
სანქციები დარღვევის დროული აღკვეთის ან
პრევენციის ფუნქციას ვერ ასრულებდა.
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული
კომისიის მიერ მიღებულმა ცალკეულმა
გადაწყვეტილებებმა კითხვის ნიშნის ქვეშ
დააყენა კომისიის ობიექტურობა და
მიუკერძოებლობა. წინაასარჩევნო კამპანიის
პერიოდში კომისია კრიტიკის მიმართ ღია არ
იყო და კომისიის თავმჯდომარე
სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისადმი
აგრესიულ დამოკიდებულებას ავლენდა.
2018 წლის საქართველოს პრეზიდენტის
არჩევნების ყოვლისმომცველი
მონიტორინგის შედეგად და საარჩევნო
გარემოს გრძელვადიანი გამოწვევების
ანალიზის საფუძველზე, სამართლიანი
არჩევნებისა და დემოკრატიის
საერთაშორისო საზოგადოებამ საარჩევნო
პროცესების გაუმჯობესების მიზნით შეიმუშავა
42 რეკომენდაცია საარჩევნო პროცესში
ჩართული სხვადასხვა აქტორებისთვის.
რეკომენდაციები მოცემულია წინამდებარე
ანგარიშში.
7
II. სადამკვირვებლო მისიის შესახებ
წინამდებარე ანგარიში წარმოადგენს 2018 შედგებოდა. „სამართლიანი არჩევნების“
წლის საქართველოს პრეზიდენტის დამკვირვებლები ასევე იმყოფებოდნენ
არჩევნებზე სამართლიანი არჩევნებისა და საზღვარგარეთ გახსნილ 8 საარჩევნო
დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების უბანზე. არჩევნების დღეს ცენტრალურ
სადამკვირვებლო მისიის მონიტორინგის ოფისში ფუნქციონირებდა 15 ოპერატორისა
შედეგებს. „სამართლიანმა არჩევნებმა“ 2018 და 10 იურისტისაგან დაკომპლექტებული
წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მონაცემთა ანალიზისა და ინციდენტების
წინასაარჩევნო პერიოდის, არჩევნების დღის ცენტრები.
და არჩევნების შემდგომი პერიოდის
მონიტორინგი მთელი საქართველოს 28 ნოემბერს, არჩევნების მეორე ტურს
მასშტაბით განახორციელა. ორგანიზაცია „სამართლიანი არჩევნები“ 651 საუბნო, 73
დააკვირდა პრეზიდენტის არჩევნების საოლქო საარჩევნო კომისიის
პირველ ტურს 28 ოქტომბერს და მეორე ტურს დამკვირვებლისა და 78 მობილური ჯგუფის
- 28 ნოემბერს. მეშვეობით დააკვირდა.

საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის „სამართლიანი არჩევნების“

წინასაარჩევნო პერიოდის მონიტორინგი დამკვირვებლები ასევე იმყოფებოდნენ
არჩევნებამდე სამი თვის განმავლობაში, 1 საზღვარგარეთ გახსნილ 12 საარჩევნო
აგვისტოდან 27 ოქტომბრამდე, უბანზე. არჩევნების დღეს, ცენტრალურ
„სამართლიანი არჩევნების“ 68 ოფისში ფუნქციონირებდა 15 ოპერატორისა
გრძელვადიანი დამკვირვებლის მეშვეობით და 10 იურისტისაგან დაკომპლექტებული
საქართველოს ყველა საარჩევნო ოლქში მონაცემთა ანალიზისა და ინციდენტების
მიმდინარეობდა. „სამართლიანმა ცენტრები.
არჩევნებმა“ წინასაარჩევნო პერიოდის
დაკვირვების სამი შუალედური ანგარიში არჩევნების შემდგომი პერიოდის
გამოსცა. ორგანიზაცია ასევე დააკვირდა მიმდინარეობას, პირველ და მეორე ტურზე
არჩევნების მეორე ტურის წინასაარჩევნო „სამართლიანი არჩევნები“ 68
პერიოდს და გამოსცა არჩევნების მეორე დამკვირვებლისა და იურისტების
ტურის წინასაარჩევნო პერიოდის შეფასება. მეშვეობით აკვირდებოდა. ორგანიზაცია

„სამართლიანმა არჩევნებმა“ არჩევნების

დღის მონიტორინგი როგორც პირველ, ასევე
მეორე ტურზე საქართველოს ყველა, 73-ვე
საარჩევნო ოლქში განახორციელა და
კენჭისყრისა და ხმის დათვლის პროცესს
ხმების პარალელური დათვლის (PVT)
მეთოდოლოგიით1 დააკვირდა.

28 ოქტომბერს, არჩევნების პირველ ტურზე

„სამართლიანი არჩევნების“
სადამკვირვებლო მისია 800 საუბნო, 73
საოლქო საარჩევნო კომისიის
დამკვირვებლისა და 78 მობილური ჯგუფისგან

1
ხმების პარალელური დათვლის (PVT) მეთოდოლოგია საშუალებას გვაძლევს დროულად აღმოვაჩინოთ დარღვევები, შევაფასოთ არჩევნების დღის
მთლიანი პროცესი და გადავამოწმოთ ოფიციალური შედეგების სიზუსტე. ხმების პარალელური დათვლა (PVT) იყენებს სტატისტიკურ მეთოდოლოგიას და
ინფორმაციულ ტექნოლოგიებს (ICT). PVT გვაწვდის ზუსტ და დროულ ინფორმაციას ხმის მიცემის და დათვლის პროცესის მიმდინარეობის შესახებ. PVT
ერთადერთი მეთოდოლოგიაა, რომელიც დამოუკიდებლად ამოწმებს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ გამოცხადებული ოფიციალური
მონაცემების სიზუსტეს.
8
დააკვირდა საარჩევნო ადმინისტრაციის
საქმიანობას, საოლქო საარჩევნო
კომისიებში საჩივრების განხილვისა და
შედეგების შეჯამების პროცესს.
არჩევნებზე დაკვირვების შედეგად
გამოვლენილი ხარვეზების ანალიზის
საფუძველზე, „სამართლიანმა არჩევნებმა“
შეიმუშავა რეკომენდაციები საარჩევნო
კანონმდებლობისა და გარემოს
გაუმჯობესების მიზნით. არჩევნებზე
დაკვირვების შედეგები, ისევე როგორც
შესაბამისი რეკომენდაციები
წარმოდგენილია ამ ანგარიშში.
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის
საერთაშორისო საზოგადოების
სადამკვირვებლო მისიის განხორციელება
შესაძლებელი გახდა ამერიკის შეერთებული
შტატების საერთაშორისო განვითარების
სააგენტოსა (USAID) და ფონდ „ეროვნული
წვლილი დემოკრატიისთვის“ (NED)
დაფინანსებით. მისია ასევე მხარდაჭერილი
იყო გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის
საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიერ.
არჩევნების მეორე ტურზე დაკვირვება
შესაძლებელი გახდა ნორვეგიის სამეფოს
საელჩოს, ფონდ „ევროპული წვლილი
დემოკრატიისთვის“ (EED) და დიდი
ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის
გაერთიანებული სამეფოს ფინანსური
მხარდაჭერით. წინამდებარე ანგარიშში
გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის
„სამართლიან არჩევნებს“ და შესაძლოა არ
ასახავდეს დონორი ორგანიზაციების
პოზიციას.
9
 III. პოლიტიკური კონტექსტი
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებით
ფინანსთა მინისტრი - მამუკა ბახტაძე
დასრულდა სამწლიანი საარჩევნო ციკლი
დასახელდა4. ახალმა პრემიერ-მინისტრმა
საქართველოში. 2016 წლის საპარლამენტო
ივლისის შუა რიცხვებში საქართველოს
არჩევნები და 2017 წლის ადგილობრივი
პარლამენტს დასამტკიცებლად მინისტრთა
თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები
ახალი კაბინეტი წარუდგინა. მთავრობის
გამორჩეული იყო მმართველი პარტიის მიერ
განახლებულ შემადგენლობაში
ძალაუფლების კონსოლიდაციის
სამინისტროების რაოდენობა 14-დან
ტენდენციით. საპარლამენტო არჩევნებში
12-მდე შემცირდა.
საკონსტიტუციო უმრავლესობის მოპოვების
შემდეგ, „ქართულმა ოცნებამ“
2018 წელს შესამჩნევი იყო
თვითმმართველობის არჩევნებზე
ხელისუფლებისადმი მზარდი
უმრავლესობა მოიპოვა თითქმის ყველა
საზოგადოებრივი უკმაყოფილება.
საკრებულოში და მისმა კანდიდატებმა
მმართველ პარტიაში და მთავრობაში
გაიმარჯვეს მერის არჩევნებში მთელი
მიმდინარე ცვლილებებს დაემთხვა
ქვეყნის მასშტაბით, გარდა ორი
ფართომასშტაბიანი საპროტესტო აქციები
მუნიციპალიტეტისა. 2017 წელს „ქართული
თბილისში. პროტესტის პირველი ტალღა
ოცნების“ საკონსტიტუციო უმრავლესობის
მოჰყვა შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ
ძალისხმევით ცვლილებები შევიდა
12 მაისის ღამეს თბილისის ღამის კლუბებში
კონსტიტუციაში, რომელიც მმართველმა
ჩატარებულ მასშტაბურ სპეცოპერაციას
პარტიამ ფართო კონსენსუსის გარეშე,
თითქოსდა ნარკორეალიზატორების
ერთპიროვნულად მიიღო.
გამოვლენის საბაბით. ღამის კლუბების
შეიარაღებული სპეცრაზმის მეშვეობით
ძალაუფლების კონცენტრაციის მიუხედავად,
შტურმს და სპეცოპერაციის შემდეგ კლუბ
საპრეზიდენტო არჩევნების წელს
„ბასიანთან“ გამართული აქციის დაშლას
განხორციელდა საგრძნობი გადაადგილებები
ორდღიანი საპროტესტო აქციები მოჰყვა.
მმართველ პარტიაში და მნიშვნელოვანი
მოქალაქეები პოლიციურ კონტროლსა და
სამთავრობო ცვლილებები. 11 მაისს პარტია
თავისუფალი გამოხატვის შეზღუდვას
„ქართული ოცნება - დემოკრატიული
აპროტესტებდნენ.
საქართველოს“ თავმჯდომარედ ყოფილი
პრემიერ-მინისტრი, ბიძინა ივანიშვილი
საპროტესტო აქციების ტალღა მოჰყვა 2017
აირჩიეს2. ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკაში
წლის 1 დეკემბერს ხორავას ქუჩაზე ორი
ფორმალურად დაბრუნებამდე მედიაში
არასრულწლოვნის სასტიკი მკვლელობის
აქტიურად ვრცელდებოდა ინფორმაცია
საქმეზე გამოძიების არაეფექტურობას.
მმართველი პარტიის შიგნით გარკვეულ
აღნიშნულ საქმეზე 31 მაისს სასამართლოს
ჯგუფებს შორის რიგ საკითხებზე
მიერ გამოტანილმა განაჩენმა5 გაამყარა
წარმოქმნილი მწვავე აზრთა სხვადასხვაობის
ვარაუდი, რომ გამოძიება ხარვეზებით
შესახებ.
წარიმართა, ხოლო სისხლიან გარჩევაში
მონაწილე ყველა პირი პასუხისგებაში
ივანიშვილის პარტიის თავმჯდომარედ
მიცემული არ იყო. მათ შორის, გაჩნდა
არჩევიდან ერთი თვის შემდეგ, მასთან
ეჭვები საქმის მიმდინარეობაზე
უთანხმოების გამო, 13 ივნისს
პროკურატურის მაღალი თანამდებობის
თანამდებობიდან გადადგა
პირის არაკანონიერი ზემოქმედების
პრემიერ-მინისტრი გიორგი კვირიკაშვილი3,
შესახებ, საქმეში ფიგურანტი
რომლის შემცვლელად მაშინდელი

2
ბიძინა ივანიშვილი „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარედ აირჩიეს, რადიო თავისუფლება, 11 მაისი 2018: https://www.radiotavisupleba.ge/a/29221479.html
3
პრემიერ-მინისტრი კვირიკაშვილი გადადგა, ბათუმელები, 13 ივნისი 2018: http://batumelebi.netgazeti.ge/news/141478/
4
პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატად მამუკა ბახტაძე დასახელდა, აჭარის ტელევიზია, 14 ივნისი 2018: http://ajaratv.ge/news/ge/30500/premier-ministris-kandida-
tad.html
5
სასამართლომ ხორავას ქუჩაზე დავით სარალიძის განზრახ მკვლელობის საქმეზე ბრალდებული გაამართლა, ლიბერალი, 31 მაისი 2018:
https://bit.ly/2E1QyGi

10
 პირებისთვის ხელის დაფარების მიზნით.
პროტესტის ფონზე თანამდებობა დატოვა
მთავარმა პროკურორმა - ირაკლი შოთაძემ,
საქმის მასალებზე წვდომა მიეცა სახალხო
დამცველს, ხოლო საქართველოს
პარლამენტში შეიქმნა საგამოძიებო კომისია,
რომელმაც მუშაობა სექტემბრის დასაწყისში
დაასრულა6.

მიუხედავად საგამოძიებო კომისიის მიერ

გამოვლენილი გამოძიების არაერთი
ხარვეზისა, ხორავას ქუჩაზე მომხდარი
მკვლელობის გამოძიების მიმართულებით
მნიშვნელოვანი ნაბიჯები არ გადადგმულა.
სექტემბრიდან თბილისში მდებარე
პარლამენტის შენობის წინ საპროტესტო
აქციები განაახლა ხორავას ქუჩაზე მოკლული
მოზარდის მამამ, ზაზა სარალიძემ, 2017 წლის
ბოლოს პანკისის ხეობაში ჩატარებული ინფორმაცია, რომ „ქართული ოცნება“
სპეცოპერაციისას გარდაცვლილი მხარს სწორედ სალომე ზურაბიშვილს
ახალგაზრდის მამასთან, მალხაზ დაუჭერდა. მანამდე, 24 ივლისს, ბიძინა
მაჩალიკაშვილთან ერთად. პერმანენტული ივანიშვილმა საზოგადოებრივი მაუწყებლის
აქცია არჩევნების პერიოდის ეთერიდან განაცხადა, რომ პარტიამ
მიმდინარეობისას და მის შემდეგაც შესაძლოა მხარი რომელიმე
გაგრძელდა. დამოუკიდებელ კანდიდატს დაუჭიროს, ან
საერთოდ გამოეთიშოს საპრეზიდენტო
საპრეზიდენტო არჩევნების თარიღი 1 არჩევნებს8. სექტემბრის დასაწყისში
აგვისტოს გახდა ცნობილი, ხოლო „ქართულმა ოცნებამ“ ოფიციალურად
ოფიციალური საარჩევნო კამპანია 28 დაადასტურა მანამდე ფართოდ
აგვისტოდან დაიწყო, თუმცა, ძირითადი გავრცელებული ცნობები მმართველი
პოლიტიკური პარტიების მხრიდან პარტიის მიერ სალომე ზურაბიშვილის
კანდიდატები მანამდე დასახელდნენ. კანდიდატურის მხარდაჭერის შესახებ9.
„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“
ოპოზიციური პარტიების ნაწილთან ერთად მეორე ვადით კენჭისყრა არ მოისურვა
მოძრაობა „ძალა ერთობაშია“ შექმნა, მოქმედმა პრეზიდენტმა გიორგი
რომელმაც 17 ივლისს საპრეზიდენტო მარგველაშვილმა. სხვა პოლიტიკური
კანდიდატად ყოფილი საგარეო საქმეთა პარტიებიდან პრეზიდენტის პოსტზე
მინისტრი, გრიგოლ ვაშაძე წარმოადგინა. 22 საკუთარი კანდიდატურები დააყენეს
ივლისს, „ევროპული საქართველოს“ „ლეიბორისტული პარტიის“ თავმჯდომარემ
პრეზიდენტობის კანდიდატად დასახელდა - შალვა ნათელაშვილმა, „შენების
დავით ბაქრაძე. მოძრაობის“ ლიდერმა - დავით
უსუფაშვილმა, მოძრაობა „გირჩის“
6 აგვისტოს დამოუკიდებელ კანდიდატად დამფუძნებელმა - ზურაბ ჯაფარიძემ.
კენჭისყრის სურვილი გამოთქვა მთაწმინდის
ოლქის მაჟორიტარმა დეპუტატმა - სალომე
ზურაბიშვილმა7. იმთავითვე ვრცელდებოდა
6
2017 წლის 1 დეკემბერს თბილისში, ხორავას ქუჩაზე მომხდარი დანაშაულის შედეგად ორი ახალგაზრდის მკვლელობის საქმის შემსწავლელი
საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა და რეკომენდაციები, 5 სექტემბერი 2018: https://bit.ly/2V5Pubt
7
სალომე ზურაბიშვილი პრეზიდენტობის კანდიდატია, ნეტგაზეთი, 6 აგვისტო 2018: http://netgazeti.ge/news/296983/
8
ექსკლუზიური ინტერვიუ ბიძინა ივანიშვილთან, გადაცემა „აქტუალური თემა“, პირველი არხი, 24 ივლისი 2018: http://bit.ly/2IR9vRZ
9
“ქართული ოცნება” საპრეზიდენტო არჩევნებში მხარს სალომე ზურაბიშვილს დაუჭერს, ნეტგაზეთი, 9 სექტემბერი 2018: http://netgazeti.ge/news/302996/
11
საპრეზიდენტო კანდიდატი არ ჰყოლია მეორე ტური მოულოდნელობა აღმოჩნდა
„საქართველოს პატრიოტთა ალიანსს“. სულ „ქართული ოცნებისთვის“. პარტიის
საპრეზიდენტო არჩევნებზე რეგისტრაცია თავმჯდომარემ „ერთიანი ნაციონალური
გაიარა 25-მა კანდიდატმა. 19 მათგანი მოძრაობის“ კანდიდატის შესაძლო
წარდგენილი იყო პოლიტიკური პარტიების გამარჯვება „განსაცდელად“ შეაფასა12. მეორე
მიერ, ხოლო 6 საინიციატივო ჯგუფის მიერ ტურზე სალომე ზურაბიშვილის საარჩევნო
იყო ნომინირებული. შტაბს სათავეში ქვეყნის მასშტაბით
პარლამენტის თავმჯდომარე ირაკლი
მწვავედ კრიტიკული შეფასებები მოჰყვა კობახიძე ჩაუდგა, ხოლო თბილისში -
აგვისტოს დასაწყისში, რუსეთ-საქართველოს ქალაქის მერი კახა კალაძე13. შედეგად,
ომის 10 წლისთავზე სალომე ზურაბიშვილის მეორე ტურის წინ, სრულიად მოიშალა
მიერ გაკეთებულ განცხადებებს, რომელიც ზღვარი დამოუკიდებელ კანდიდატ სალომე
საომარი მოქმედებების დაწყებაში ქართულ ზურაბიშვილსა და მმართველ პარტიას
მხარეს ადანაშაულებდა10. 2008 წლის შორის.
აგვისტოს ომის თემაზე საკამათო პოზიცია
სალომე ზურაბიშვილმა საპრეზიდენტო პირველი ტურის შემდეგ, მკვეთრად იმატა
არჩევნების პერიოდში არაერთხელ პოლარიზებამ. მმართველი პარტიის
დააფიქსირა, რასაც მწვავე პოლიტიკური ცალკეული წარმომადგენლების მხრიდან
შეფასებები მოჰყვა. ომის დაწყების თემაზე გაკეთდა შემაშფოთებელი განცხადებები და
გაკეთებულმა განცხადებებმა საზოგადოების პროგნოზები ოპოზიციური კანდიდატის
გარკვეულ ჯგუფებში პროტესტი გამოიწვია11. გამარჯვების შემთხვევაში სამოქალაქო
აღნიშნულ საკითხზე გაჩენილმა აზრთა ომისა და შესაძლო დესტაბილიზაციის
სხვადასხვაობამ მნიშვნელოვნად შეუწყო საფრთხეების შესახებ, ხოლო „ერთიანი
ხელი პოლარიზებას საპრეზიდენტო ნაციონალური მოძრაობის“
არჩევნებზე. წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ მეორე
ტურის შემდგომ, გრიგოლ ვაშაძის
არჩევნების პირველ ტურში ხმათა 50%-იანი გამარჯვების შემთხვევაში „ქართული
ბარიერი ვერცერთმა კანდიდატმა გადალახა ოცნების“ ხელისუფლება დასრულდებოდა.
და პრეზიდენტის გამოსავლენად მეორე
ტურის ჩატარება გახდა საჭირო. მეორე ტური
მმართველი პარტიის მხარდაჭერილ
დამოუკიდებელ კანდიდატ სალომე
ზურაბიშვილსა და „ერთიანი ნაციონალური
მოძრაობის“ კანდიდატ გრიგოლ ვაშაძეს
შორის გაიმართა, რომელთაც პირველ ტურზე
ხმათა თითქმის ერთნაირი რაოდენობა
მიიღეს. მეორე ტურზე გრიგოლ ვაშაძეს
მხარდაჭერა გამოუცხადეს „ევროპულმა
საქართველომ“ და საქართველოს
რესპუბლიკურმა პარტიამ. სალომე
ზურაბიშვილს მხარი დაუჭირა „საქართველოს
პატრიოტთა ალიანსმა“.

10
სალომე ზურაბიშვილი აგვისტოს ომზე: საქართველომ დაიწყო ეს ნაწილი ამ საომარი ვითარების, 6 აგვისტო 2018: http://netgazeti.ge/news/297043/
11
სამოქალაქო პროტესტი - მოქალაქეები სალომე ზურაბიშვილს ანგარიშზე 30 თეთრს ურიცხავენ, რადიო თავისუფლება, 14 სექტემბერი 2018:
https://www.radiotavisupleba.ge/a/29490134.html
12
ბიძინა ივანიშვილმა მომხრეებს და გულგატეხილებს მიმართა, რადიო თავისუფლება, 5 ნოემბერი 2018: https://www.radiotavisupleba.ge/a/29583068.html
13
II ტურში ზურაბიშვილის საარჩევნო შტაბს ირაკლი კობახიძე უხელმძღვანელებს, ნეტგაზეთი, 1 ნოემბერი 2018: http://netgazeti.ge/news/316411/
12
IV. საარჩევნო სისტემა და საკანონმდებლო
ცვლილებები
2018 წელს პრეზიდენტი უკანასკნელად აირჩა თავდაპირველი ვერსია შეიცავდა
პირდაპირი და საყოველთაო არჩევნების წინააღმდეგობრივ საკითხებს, რომელსაც
საფუძველზე. 2017 წელს საქართველოს „სამართლიანი არჩევნები“ და მისი
კონსტიტუციაში განხორციელებული პარტნიორი ორგანიზაციები16 არ
ცვლილებების თანახმად, მომდევნო ეთანხმებოდნენ. აქედან გამომდინარე,
პრეზიდენტი საყოველთაო არჩევნების სადამკვირვებლო ორგანიზაციებმა
გარეშე, არაპირდაპირი წესით აირჩევა14. ინიცირებულ პროექტთან დაკავშირებით
ამასთან, გამონაკლისის სახით, 2018 წლის ერთობლივი მოსაზრებები შეიმუშავეს და
საპრეზიდენტო არჩევნებზე პირდაპირი წესით საარჩევნო ადმინისტრაციას და
არჩეული ბოლო პრეზიდენტის საქართველოს პარლამენტს წარუდგინეს17.
უფლებამოსილების ვადა 5 წლის ნაცვლად 6 პროექტების განხილვის მიზნით და საკუთარი
წლით განისაზღვრა. პოზიციის დასაფიქსირებლად სამივე
ორგანიზაციამ მონაწილეობა მიიღო
საპრეზიდენტო არჩევნების წინასაარჩევნო პარლამენტის იურიდიულ კომიტეტში ამ
კამპანიის დაწყებამდე საარჩევნო კოდექსში მიზნით გამართულ შეხვედრებში. ამ
სხვადასხვა ცვლილება განხორციელდა15. პროცესში კომიტეტმა არასამთავრობო
ცვლილებების ერთი ნაწილი საარჩევნო ორგანიზაციების მიერ წარდგენილი
ადმინისტრაციის, ხოლო მეორე ნაწილი - მოსაზრებების გარკვეული ნაწილი გაიზიარა.
საქართველოს პარლამენტის იურიდიული
კომიტეტის მიერ იყო ინიცირებული. ეს პარლამენტის მიერ 21 ივლისს საბოლოოდ
უკანასკნელი საქართველოს კონსტიტუციის მიღებული რედაქციის მიხედვით, საარჩევნო
ახალ რედაქციასთან დაკავშირებულ კოდექსში განხორციელდა შემდეგი
თანმდევ ცვლილებებს წარმოადგენდა. ასევე, ცვლილებები:
საქართველოს მთავრობის ინიციატივით, • დადგინდა დისციპლინური
ცვლილებები განხორციელდა პასუხისმგებლობის მოქმედების ვადა და
ამომრჩეველთა მისამართებთან, განისაზღვრა, რომ შესაძლებელია
საზღვარგარეთ მყოფი ამომრჩევლების პასუხისმგებლობის ვადაზე ადრე მოხსნა.
რეგისტრაციასთან და სამინისტროების აღნიშნულ ცვლილებას სადამკვირვებლო
სახელწოდებების დაზუსტებასთან ორგანიზაციები არ ეთანხმებოდნენ.
დაკავშირებით. • 8-დან 4 წლამდე შემცირდა ვადა იმ
პირებისთვის, რომელთაც არ შეუძლიათ
საარჩევნო ადმინისტრაციის მიერ საარჩევნო კომისიის წევრის თანამდებობის
ინიცირებული საკანონმდებლო ცვლილებათა დაკავება იმის გამო, რომ საარჩევნო
პაკეტი შეეხებოდა სამ ორგანულ კანონს - კომისიამ ან სასამართლომ საარჩევნო
„საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“, კანონი კანონმდებლობის დარღვევისთვის
„მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების გაათავისუფლა თანამდებობიდან ან
შესახებ“ და „საქართველოს ადგილობრივი საარჩევნო კანონმდებლობის
თვითმმართველობის კოდექსი“. დარღვევისთვის სასამართლომ ცნო
ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევად.
ცესკოს განმარტებით, ცვლილებების მიღება • განისაზღვრა, რომ კენჭისყრის დღეს
უკავშირდებოდა საარჩევნო კოდექსის საჩივარი ხმის დათვლისა და კენჭისყრის
ნორმების დახვეწას, მასში არსებული შედეგების შეჯამების პროცედურების დროს
ხარვეზების აღმოფხვრას და ზოგიერთი ჩადენილი დარღვევების შესახებ
საარჩევნო პროცედურის გამარტივებას. სავალდებულო წესით უნდა წარედგინოს ჯერ
თუმცა, ცესკოს მიერ წარმოდგენილი საუბნო საარჩევნო კომისიას ან/და საუბნო
საარჩევნო კოდექსში შესატანი ცვლილებების კომისიის თავმჯდომარეს და თუ არ

14
საქართველოს კონსტიტუცია. მუხლი 50: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/30346
15
იხ. კანონპროექტები: http://bit.ly/2TgPokM; http://bit.ly/2EMtE7I; http://bit.ly/2XCOQo3; http://bit.ly/2TdHrg5.
16
„საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“ და „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“
17
მოსაზრებები საქართველოს ორგანულ კანონში „საქართველოს საარჩევნო კოდექსში“ შესატან ცვლილებებზე, ISFED, 28 მაისი 2018: http://isfed.ge/-
main/1384/geo/ 13
მოხდება საჩივარზე რეაგირება ან დარღვევა
არ აღმოიფხვრება, ამის შემდეგ შეიძლება
საჩივრის წარდგენა საოლქო კომისიაში.
„სამართლიანი არჩევნების“ პოზიციით,
აღნიშნული პროცედურების დროს ჩადენილ
დარღვევებზე საჩივრების სავალდებულო
წესით საუბნო კომისიაში წარდგენა
არამიზანშეწონილია, ვინაიდან უმეტეს
შემთხვევებში საუბნო კომისიები საჩივრებს
არ განიხილავენ და მათი წარდგენა
მხოლოდ ფორმალურ ხასიათს ატარებს.
• განისაზღვრა, რომ საპრეზიდენტო
არჩევნების მეორე ტურში კანდიდატურის
მოხსნა დაუშვებელია. ამ საკითხზე
სადამკვირვებლო ორგანიზაციებს
განსხვავებული პოზიცია ჰქონდათ.
მიუხედავად იმისა, რომ ადგილობრივი
ორგანიზაციების გარდა, ეუთოს
სადამკვირვებლო მისიასაც ჰქონდა მეორე
ტურზე კანდიდატურის მოხსნის დასაშვებობის
შესახებ რეკომენდაცია, პარლამენტმა ამ
მიმართულებით არსებული არგუმენტები არ
გაიზიარა.

• 2017 წლის თვითმმართველობის არჩევნებზე

გამოვლენილ სიებიდან მონაცემების
ამოწერის ახალ ტენდენციაზე საპასუხოდ,
აიკრძალა იმ ინფორმაციის ან მონაცემების
ფოტო-ვიდეოგადაღება ან სხვაგვარი
დამუშავება, რაც არ განეკუთვნება საჯარო
ინფორმაციას, გარდა იმ შემთხვევისა,
როდესაც ეს დამუშავება ან გადაღება
გათვალისწინებულია საარჩევნო კოდექსით.
• ტერმინთა განმარტებებს დაემატა
„არჩევნებში/რეფერენდუმში მონაწილეთა
ხმების“ ცნება. ცვლილების თანახმად,
არჩევნებში/რეფერენდუმში მონაწილეთა
ხმების რაოდენობა დგინდება საარჩევნო
ყუთში/ყუთებში არსებული ნამდვილი
საარჩევნო ბიულეტენების ჯამის მიხედვით და
არ მოიცავს ბათილად ცნობილ საარჩევნო
ბიულეტენებს.
• დაზუსტდა ჩასატარებელი
არჩევნებისათვის/რეფერენდუმისათვის
საარჩევნო ღონისძიებებისა და
პროცედურების საწყისი ვადები.

14
V. საარჩევნო ადმინისტრაცია
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები „სამართლიანმა არჩევნებმა“ ანალიზის
პირველი საერთო არჩევნები იყო საარჩევნო შედეგად დაადგინა, რომ ცესკომ 14 ოლქში
კომისიების დაკომპლექტების წესის დროებით წევრებად საარჩევნო
ცვლილების შემდეგ, რომელიც ძალაში 2017 ადმინისტრაციისა თუ სხვა სახელმწიფო
წლის თვითმმართველობის ორგანოების უწყებების თანამდებობის პირების ნათესავები,
არჩევნების დასრულებისთანავე შევიდა. ხოლო 7 ოლქში - „ქართული ოცნების“
საარჩევნო კოდექსში ცვლილებების აქტივისტები აირჩია19. საოლქო საარჩევნო
შედეგად, 13-დან 12-მდე შემცირდა ყველა კომისიებში პროფესიულ წევრებად პარტიული
დონეზე საარჩევნო კომისიის წევრების აქტივისტების შერჩევამ დაარღვია საარჩევნო
რაოდენობა, პარტიების მიერ საარჩევნო ადმინისტრაციის პოლიტიკური
კომისიებში დასანიშნი წევრების ნეიტრალიტეტის პრინციპი და გააჩინა
რაოდენობის 7-დან 6-მდე შემცირების კითხვის ნიშნები საარჩევნო კომისიის
ხარჯზე. შეცვლილი წესით, წევრების მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით.
დანიშვნის უფლება მიეცა მხოლოდ
საპარლამენტო არჩევნებში გასული წლების მსგავსად, პრობლემატური
ბარიერგადალახულ პარტიებს მათ მიერ იყო საოლქო კომისიების მიერ საუბნო
მიღებული ხმების პროპორციულად. საარჩევნო კომისიების პროფესიული
შედეგად, 7-დან 4-მდე შემცირდა საარჩევნო წევრების შერჩევის პროცესიც. საარჩევნო
ადმინისტრაციაში წარმოდგენილი ადმინისტრაციას კვლავ არ გამოუვლენია ნება
პარტიების რაოდენობა და, ოპოზიციური საკუთარი პრაქტიკით ხელი შეეწყო საუბნო
პარტიების დანიშნული წევრების შემცირების კომისიის წევრების დაკომპლეტების
ხარჯზე, გაიზარდა მმართველი პარტიის მიერ პროცესის გამჭვირვალობისა და მაღალი
დანიშნული წევრების რაოდენობა18. სანდოობის უზრუნველყოფისათვის. საოლქო
ცვლილებებმა უფრო გააუარესა საარჩევნო კომისიებმა ოპოზიციური პარტიის მიერ
ადმინისტრაციის ფორმირების წესი, რაც ვერ დანიშნული წევრების მოთხოვნის
განამტკიცებს საზოგადოების ნდობის მიუხედავად, მხარი არ დაუჭირეს საუბნო
ხარისხს საარჩევნო ადმინისტრაციის კომისიის წევრობის კანდიდატებთან
მიმართ. გასაუბრებას. საოლქო კომისიების
თავმჯდომარეები გასაუბრებაზე უარის თქმის
საარჩევნო ადმინისტრაციისთვის კვლავ საფუძვლად შაბლონურად ასახელებდნენ,
მნიშვნელოვანი გამოწვევა იყო საოლქო და რომ გასაუბრების ჩატარებას საარჩევნო
საუბნო საარჩევნო კომისიების კოდექსი ან სხვა აქტი მათ არ
დაკომპლექტების პროცესი, რამაც ავალდებულებდა. მიუხედავად ამისა, საოლქო
ლეგიტიმური კითხვები გააჩინა ამ პროცესში საარჩევნო კომისიებში „ერთიანი
პოლიტიკური გავლენებისა და ნეპოტიზმის ნაციონალური მოძრაობისა“ და „ევროპული
მიმართულებით. ცესკომ საოლქო საარჩევნო საქართველოს“ მიერ დანიშნულ წევრებს
კომისიების დროებითი წევრების შესარჩევი მიეცათ კონკურსანტებთან გასაუბრების
კონკურსი შემჭიდროვებულ ვადებში დამოუკიდებლად დანიშვნის საშუალება,
ჩაატარა. 173 კანდიდატიდან 72 კონკურსის თუმცა საუბნო კომისიის წევრობის
დასრულებიდან 24 საათში აირჩა კანდიდატთა უმეტესობა გასაუბრებებზე არ
გასაუბრების გარეშე, რაც ვერ გამოცხადებულა. „სამართლიანი
უზრუნველყოფს კანდიდატთა არჩევნებისთვის“ ცნობილი გახდა, რომ რიგ
კვალიფიკაციისა და კომპეტენციის ოლქებში საუბნო საარჩევნო კომისიის
ადეკვატურ შეფასებას და ეჭვებს აჩენს წევრობის კანდიდატებს ადგილობრივი
მიღებული გადაწყვეტილებების ხელისუფლების და „ქართული ოცნების“
ობიექტურობის, გამჭვირვალობისა და წარმომადგენლები ურეკავდნენ და
კანონიერების კუთხით. ეუბნებოდნენ, რომ გასაუბრებებში
მონაწილეობა არ მიეღოთ.
18
იხ. „სამართლიანი არჩევნების“ 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის საბოლოო ანგარიში: http://www.isfed.ge/main/1355/geo/
19
იხ. „სამართლიანი არჩევნების“ წინასაარჩევნო კამპანიის მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში: http://www.isfed.ge/main/1409/geo/
20
იქვე. 15
საუბნო კომისიების პროფესიული წევრების
არჩევის საკითხზე საოლქო საარჩევნო
კომისიის სხდომებში მონაწილეობა არ
მიიღეს „ერთიანი ნაციონალური
მოძრაობისა“ და „ევროპული საქართველოს“
მიერ დანიშნულმა წევრებმა. 25 ოლქში
სხდომაზე დამსწრე კომისიის წევრები
გადაწყვეტილებას იღებდნენ წინასწარ
მომზადებული სიებით21. ისინი აცხადებდნენ,
რომ კანდიდატთა სიის სამუშაო ვერსია
კანდიდატების განაცხადების გადარჩევის
შემდეგ გააკეთეს.
საარჩევნო ადმინისტრაციამ სათანადოდ
კვლავ ვერ უპასუხა საჯარო მოხელეების
მიერ სამუშაო საათების განმავლობაში
პირადი სოციალური ქსელების უკანონო
აგიტაციის პლატფორმად გამოყენების
გამოწვევას. ბოლო წლებში საარჩევნო
კამპანიის პროცესში სოციალური ქსელების
გავლენის ზრდის მიუხედავად, საარჩევნო
ადმინისტრაციის პრაქტიკით, სოციალური
ქსელების მეშვეობით აგიტაციაზე საარჩევნო
კომისიები არ რეაგირებდნენ, რაც
ეწინააღმდეგებოდა საარჩევნო კოდექსის
სულისკვეთებას, რომელიც აგიტაციის ცნებას
ფართოდ განმარტავს. 2018 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნების წინ
„სამართლიანი არჩევნების“, საიას და
„საერთაშორისო გამჭვირვალობა -
საქართველოს“ დაჟინებული მოთხოვნის
შედეგად, ცესკომ სოციალური ქსელების
პირად გვერდებზე აგიტაცია
ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების
შესახებ მემორანდუმში ნაწილობრივ
გაითვალისწინა22. ცესკოს მიერ საჯარო
მოხელეების მხრიდან სოციალური ქსელების
მეშვეობით სამუშაო საათებში გაწეული
აგიტაცია მხოლოდ ადმინისტრაციული
რესურსების, კონკრეტულად კი ბიუჯეტიდან
დაფინანსებული საკომუნიკაციო
საშუალებების გამოყენების შემთხვევაში
(საარჩევნო კოდექსის 48-ე მუხლის პირველი
პუნტქის „ბ“ ქვეპუნქტი) განიმარტა
ყვარელი, ხაშური, ხელვაჩაური, ხულო, ახმეტა, ბათუმი, გორი, გურჯაანი, დედოფლისწყარო, დმანისი, ზესტაფონი, ზუგდიდი, თეთრიწყარო, თელავი,
21
ისანი.
ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში დამკვიდრებული ტრადიციით, ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების შესახებ მემორანდუმი ფორმდება
22
ცესკოს, თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნებისთვის უწყებათაშორის კომისიასა და სადამკვირვებლო ორგანიზაციებს შორის. მემორანდუმის
მიზანია, საარჩევნო კოდექსის 45-ე, 48-ე და 49-ე მუხლებით გათვალისწინებული აგიტაციისა და ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების
მარეგულირებელი ნორმების ერთიან სახელმძღვანელო განმარტებებზე შეთანხმება.
(საარჩევნო კოდექსის 48-ე მუხლის პირველი
პუნტქის „ბ“ ქვეპუნქტი) განიმარტა
კანონსაწინააღმდეგოდ და სოციალური
ქსელები არ აისახა საჯარო მოხელეებისათვის
სამუშაო საათებში დაწესებული აგიტაციის
აკრძალვის (საარჩევნო კოდექსის 45-ე
მუხლის მე-4 პუნქტის „თ“ ქვეპუნქტი და 49-ე
მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტი)
განმარტებაში. შედეგად, წინასაარჩევნო
პერიოდში საჯარო მოხელეების მიერ
სოციალური ქსელებით სამუშაო საათებში
აგიტაციასთან დაკავშირებით წარდგენილი
საჩივრების განხილვისას საარჩევნო
კომისიებმა არა მხოლოდ ვიწროდ მოახდინეს
საარჩევნო კოდექსით განსაზღვრული
აგიტაციის ცნების განმარტება, არამედ
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში
ეყრდნობოდნენ მხოლოდ საჯარო მოხელეთა
ახსნა-განმარტებებს და სრულყოფილად არ
იკვლევდნენ საჩივარში აღნიშნულ
ფაქტობრივ გარემოებებს. ნათელია, რომ
საარჩევნო ადმინისტრაცია სრულყოფილად
ვერ აღიქვამს და ვერ პასუხობს სოციალური
ქსელების მეშვეობით უკანონო აგიტაციის
მზარდ გავლენას საარჩევნო პროცესზე.
არადამაკმაყოფილებელი იყო, ზოგადად,
საარჩევნო კომისიების მიერ საარჩევნო
დავების განხილვა წინასაარჩევნო პერიოდში.
უმეტეს შემთხვევაში, კომისია, როგორც
ადმინისტრაციული ორგანო სრულყოფილად
არ იკვლევდა ფაქტობრივ გარემოებებს, რის
გამოც საოლქო კომისიების მიერ
წარმართული ადმინისტრაციული წარმოება
ზედაპირულ და ფორმალურ ხასიათს
იღებდა.საარჩევნო კანონმდებლობის
სავარაუდო დარღვევის შესახებ ინფორმაციის
გადამოწმება შემოიფარგლებოდა მხოლოდ
პოტენციური სამართალდამრღვევების
პოზიციების გათვალისწინებით და
გადაწყვეტილების მიღების ეტაპზე, კომისიები
ხელმძღვანელობდნენ მხოლოდ მათ მიერ
წარდგენილი ახსნა-განმარტებებით. ხშირ
შემთხვევებში, სამართალდარღვევის ოქმის
16
შედგენაზე უფლებამოსილი პირები იღებდნენ გამოწვეული ზიანის ნაწილობრივ
სამართლებრივად დაუსაბუთებელ შესამცირებლად ცესკომ, „საარჩევნო
გადაწყვეტილებებს ადმინისტრაციული კოდექსის“ დარღვევით, საზღვარგარეთ
სამართალდარღვევის ოქმის შედგენაზე უარისშექმნილ უბნებზე ხმის მიცემის დრო 24
შესახებ. საათამდე გაახანგრძლივა, რითაც გასცდა
საკუთარი უფლებამოსილების ფარგლებს.
კრიტიკა მოჰყვა და შესაძლო პოლიტიკური „საარჩევნო კოდექსი“ იმპერატიულად
გავლენების შესახებ ეჭვები გააჩინა ადგენს, რომ კენჭისყრის შენობა იკეტება 20
ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ საათზე და კანონმდებლობა არ ცნობს
არჩევნების მეორე ტურის თარიღის სამუშაო გამონაკლისს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა
კვირაში - ოთხშაბათს დანიშვნის ხმის მიცემის პროცესი მცირე ხნით
გადაწყვეტილებამ. აღნიშნული გრძელდება, რათა 20 საათისთვის უკვე
გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგებოდა რიგში მდგომ ამომრჩეველს ხმის მიცემის
საარჩევნო კოდექსის სულისკვეთებას, საშუალება მიეცეს. საზღვარგარეთ მყოფი
რომელიც საპრეზიდენტო არჩევნების ამომრჩევლების გარდა, შუა კვირაში
პირველი ტურის ჩატარების თარიღად უქმე არჩევნების დანიშვნა ასევე პრობლემებს
დღეს აწესებს. ამასთან, ცესკოს ქმნიდა საქართველოში შიდა მიგრაციის
გადაწყვეტილება უცხოეთში მყოფი შედეგად რეგისტრაციის ადგილისგან
საქართველოს მოქალაქეების ხმის მიცემის მოშორებით მცხოვრები ამომრჩევლების
კონსტიტუციურ უფლებას ზღუდავდა. არჩევნებში მონაწილეობის კუთხითაც.
არჩევნების სამუშაო კვირაში დანიშვნა ცესკოს მიერ გამოცხადებამდე, არჩევნების
დამაბრკოლებელი იყო საზღვარგარეთ მყოფი მეორე ტურის თარიღად 28 ნოემბერი
ამომრჩევლების მონაწილეობისათვის, დააანონსა თბილისის მერმა, კახა კალაძემ.
რადგან მათთვის 28 ნოემბერი სამუშაო დღე მანამდე, 28 ნოემბერი როგორც არჩევნების
იქნებოდა.

23
„საპრეზიდენტო არჩევნების II ტურის დღედ არასამუშაო დღე უნდა განისაზღვროს“, 14 ნოემბერი, 2018: http://www.isfed.ge/main/1444/geo/
17
თარიღი გაჟღერდა ორი მონაწილის მიერ დაკავშირებით. ტელეკომპანიის მიერ 15
თელავში ერთ-ერთი საზოგადოებრივი დეკემბერს გავრცელებული ვიდეო
მოძრაობის მხრიდან სალომე ზურაბიშვილის კადრებით, სავარაუდოდ, დმანისის, სენაკის,
მხარდასაჭერად გამართულ შეხვედრაზე. მარნეულისა და ბოლნისის რამდენიმე
აღნიშნული ფაქტები შესაძლოა საარჩევნო უბანზე საუბნო საარჩევნო
მიუთითებდეს, რომ მმართველი პარტია და კომისიის წევრები ამომრჩეველთა სიებში
მისი მხარდამჭერები ცესკოს მიერ ყალბ ხელმოწერების აკეთებდნენ და
გადაწყვეტილების ოფიციალურად ბიულეტენებს საარჩევნო ყუთში ყრიდნენ,
მიღებამდე ფლობდნენ ინფორმაციას რაც სისხლის სამართლის კოდექსით
არჩევნების თარიღის შესახებ. გათვალისწინებულ დანაშაულს
წარმოადგენს24. საუბნო საარჩევნო კომისიის
შემაშფოთებელი იყო მეორე ტურის შემდეგ წევრების სავარაუდო მონაწილეობა მსგავსი
ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის ეთერში ტიპის დანაშაულებში მნიშვნელოვნად
გავრცელებული ინფორმაცია სხვადასხვა აზიანებს საარჩევნო ადმინისტრაციისა და
უბნებზე საპრეზიდენტო არჩევნების საარჩევნო პროცესის მიმართ ნდობას.
სავარაუდო გაყალბების ფაქტებთან

VI. სახელმწიფო აუდიტის სამსახური

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური, საკუთარი რაც ამ უწყებას არჩევნებთან
მანდატის შესაბამისად, რეაგირებას ახდენდა დაკავშირებული სხვა ადმინისტრაციული
უკანონო შემოწირულობებისა და პარტიების ორგანოებისგან გამოარჩევდა.
დაფინანსების დარღვევებზე. საარჩევნო
პროცესში ჩართული სხვა ადმინისტრაციული საპრეზიდენტო არჩევნებზე კვლავაც
ორგანოებისგან განსხვავებით, სახელმწიფო თვალშისაცემი იყო საარჩევნო სუბიექტების
აუდიტის სამსახურმა საფუძვლიანად მიერ მიღებულ შემოწირულობებს შორის
შეისწავლა „სამართლიანი არჩევნების“ მნიშვნელოვანი დისბალანსი, რაც
საჩივრები და, უმეტეს შემთხვევაში, პარტიებისა და კანდიდატების დაფინანსების
სასამართლოს მიმართა დამრღვევი მხრივ თანაბარ და კონკურენტულ საარჩევნო
სუბიექტებისათვის ჯარიმის დაკისრების გარემოზე უარყოფით გავლენას ახდენს. 1
მოთხოვნით. აუდიტის სამსახურის აგვისტოდან 14 დეკემბრის ჩათვლით
საქმიანობაში არ იკვეთებოდა პოლიტიკური პერიოდში, საარჩევნო სუბიექტების
მიკერძოების ნიშნები. მიუხედავად ამისა, შემოწირულობების 81.6% მმართველი
აუდიტის სამსახური საკმარისად ეფექტიანი პარტიის მიერ მხარდაჭერილმა
არ იყო, რადგან დარღვევებზე რეაგირება პრეზიდენტობის კანდიდატმა სალომე
დროში იწელებოდა. შედეგად, დაკისრებული ზურაბიშვილმა მიიღო25.
სანქციები დარღვევის დროული აღკვეთის ან
პრევენციის ფუნქციას ვერ ასრულებდა. სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის
სახელმწიფო აუდიტის სამსახური ღია და რეგულირების მიღმა რჩება სოციალურ
ხელმისაწვდომი იყო სადამკვირვებლო ქსელებში მიმდინარე დისკრედიტაციის
ორგანიზაციებთან საქმიანი და დაფინანსებული კამპანიები. კანდიდატების
პროფესიონალური თანამშრომლობისთვის, წინააღმდეგ მიმართული

„არჩევნების სავარაუდო გაყალბების ფაქტებზე გამოძიება დროულად უნდა დაიწყოს“, 14 ნოემბერი, 2018: http://www.isfed.ge/main/1463/geo/
24

2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების ფინანსური აქტივობების მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, სახელმწიფო აუდიტის სამსახური, 18
25

იანვარი 2019: https://bit.ly/2E3Zg7h

18
მადისკრედიტირებელი დასპონსორებული სალომე ზურაბიშვილისთვის ხმის მიცემას არ
კონტენტი, თავისი შინაარსით, საარჩევნო აპირებდა, რამაც გააჩინა კითხვები მის მიერ
მიზნით აგიტაციას და უკანონო საარჩევნო შეწირული 20,000 ლარის წარმომავლობის
შემოწირულობას წარმოადგენს. შესახებ. ტელეკომპანია „რუსთავი 2”-ის
ამ გზით, დაინტერესებულ პირებს საშუალება ინფორმაციით, ჩაჩავას კლინიკის ექიმების
ეძლევათ გაურკვეველი წარმომავლობის ნაწილის საბანკო ანგარიშები
ფინანსური რესურსებით გავლენა გადარიცხვისთვის გამოიყენეს და მათ
მოახდინონ საზოგადოებრივ განწყობებზე და შემოწირულობები საკუთარი ნებით არ
საარჩევნო პროცესზე, რაც ნეგატიურ განუხორციელებიათ.
გავლენას ახდენს დემოკრატიული
პროცესების განვითარებაზე. უკანონო შემოწირულობის ნიშნებს შეიცავდა
ასევე ე. წ. „ტექნიკური კანდიდატების“
„სამართლიანი არჩევნების“ საჩივრის მეშვეობით საარჩევნო კანონმდებლობით
საფუძველზე აუდიტის სამსახურმა უკანონო კვალიფიციური პარტიებისთვის დადგენილი
შემოწირულობად მიიჩნია სალომე შეღავათების და სარგებლის ძირითადი
ზურაბიშვილის სასარგებლოდ მეორე ტურის კანდიდატებისთვის დათმობა.
წინ გააქტიურებული მოძრაობების - „არა გაერთიანებული ოპოზიციის „ძალა
ნაციზმს“ და „მე ვიცავ თავისუფლებას“ მიერ ერთობაშია“ შემადგენლობაში შემავალი
გაწეული ხარჯები და შეადგინა კვალიფიციური პარტიების მიერ არჩევნებზე
სამართალდარღვევის სამი ოქმი. მეორე რეგისტრირებული იყო 5 საპრეზიდენტო
ტურის წინასაარჩევნო კამპანიის პერიოდში კანდიდატი, რომელთაგან ოთხს არჩევნების
გააქტიურდა ხუთი საზოგადოებრივი მოგების გაცხადებული ინტერესი არ ჰქონდა
მოძრაობა, რომელთა გაცხადებული მიზანიც და მიზნად ისახავდა ენმ-ს კანდიდატის,
„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ გრიგოლ ვაშაძის მხარდაჭერას, რისთვისაც
საპრეზიდენტო კანდიდატის საწინააღმდეგო მათ შორის იყენებდა კვალიფიციური
აგიტაციის წარმოება იყო. აღნიშნული სუბიექტისთვის გამოყოფილ საეთერო დროს.
მოძრაობები, პოლიტიკურ პროცესებზე „ტექნიკური კანდიდატის“ მხარდაჭერით
გავლენის მოხდენის განზრახვით, სარგებლობდა ასევე „ევროპული
დაკავებული იყვნენ სხვადასხვა საქართველოს“ პრეზიდენტობის კანდიდატი
ღონისძიებებისა და სააგიტაციო დავით ბაქრაძეც. „მრეწველობა გადაარჩენს
აქტივობების ორგანიზებით, რისთვისაც საქართველოს“ მიერ რეგისტრირებული
იყენებდნენ შესაბამის ფინანსურ რესურსებს კანდიდატისთვის განკუთვნილი საეთერო
და გასწევდნენ მომსახურებას. დრო კი სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლო
აგიტაციისთვის გამოიყენებოდა. მიუხედავად
საარჩევნო პერიოდში ცნობილი გახდა იმისა, რომ საქართველოს
სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლოდ კანონმდებლობით აკრძალულია ერთი
საეჭვო შემოწირულობების განხორციელების პარტიის მიერ მეორის სასარგებლოდ
შესახებ. 12 სექტემბრიდან 2 ოქტომბრის შემოწირულობა, აღნიშნული ფაქტები
ჩათვლით პერიოდში, „ქართული ოცნების“ სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა
მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს ათეულობით დარღვევად არ ჩათვალა.
ათასი ლარი ჩაჩავასა და ღუდუშაურის
კლინიკის მედპერსონალმა და
ხელმძღვანელობამ შესწირა.
ზურაბიშვილის შემომწირველმა ერთ-ერთმა
ექიმმა პირად „ფეისბუქ“ გვერდზე
გამოაქვეყნა, რომ ის

26
სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის 2018 წლის საარჩევნო პერიოდის დეკლარაციები: https://bit.ly/2GRn9lt
27
რუსთავი 2-ის სიუჟეტი ჩაჩავას კლინიკის ექიმების შემოწირულობასთან დაკავშირებით, 8 ოქტომბერი 2018: https://bit.ly/2DRDbZo
28
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 15, 8 ოქტომბერი 2018: http://www.isfed.ge/-
main/1421/geo/
19
VII. თავისუფალი და სამართლიანი
არჩევნებისთვის უწყებათაშორისი კომისია
საპრეზიდენტო არჩევნებზე თავისუფალი და ხელმძღვანელის მხრიდან საქართველოში
სამართლიანი არჩევნებისთვის მოქმედი გამოცდილი და მაღალი
უწყებათაშორისი კომისიის საქმიანობა რეპუტაციის მქონე სადამკვირვებლო
გასცდა კონსტრუქციული თანამშრომლობის ორგანიზაციების დისკრედიტაციის
ჩარჩოებს და საარჩევნო პროცესების მცდელობების ფონზე, კომისიის
ხელშეწყობის ნაცვლად არასამთავრობო საქმიანობაში სადამკვირვებლო
ორგანიზაციებზე თავდასხმების არეალად ორგანიზაციების მონაწილეობას აზრი
გადაიქცა. 24 აგვისტოს სხდომაზე კომისიის დაეკარგა. ბუნდოვანი გახდა კომისიის
თავმჯდომარე თეა წულუკიანი თავს დაესხა საქმიანობის მანდატი, მიზანი და ამოცანები,
საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა განცხადების წარდგენა და საკითხების
ასოციაციას, დაადანაშაულა ის განხილვის ფორმატი და პროცედურები.
მეთოდოლოგიის არქონაში, და ამასთან, კანონით კვლავ არ არის
ორგანიზაციის წარმომადგენლის დარეგულირებული საარჩევნო დარღვევებზე
მისამართით დაუსაბუთებელი ბრალდებები კომისიის რეაგირების და პრევენციის
გამოთქვა29. აღნიშნულს წინ უძღოდა საიას მექანიზმები. „სამართლიანი არჩევნების“
მიერ საოლქო საარჩევნო კომისიების რეკომენდაციის მიუხედავად, არ არსებობს
წევრთა შერჩევის პროცესთან კომისიის მიერ გაცემული რეკომენდაციების
დაკავშირებული ანგარიშის გამოქვეყნება. იმპლემენტაციისა და მონიტორინგის
თავისუფალი და სამართლიანი სისტემა, რაც კომისიის საქმიანობის
არჩევნებისთვის უწყებათაშორისი კომისიის ეფექტურობას კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს.

29
საიას პასუხი იუსტიციის მინისტრს, 29 აგვისტო 2018: http://bit.ly/2VtHL7k
20
VIII. წინასაარჩევნო პერიოდი
საპრეზიდენტო არჩევნების თარიღი
საქართველოს პრეზიდენტმა 1 აგვისტოს
გამოაცხადა, თუმცა საარჩევნო კამპანია
ოფიციალურად არჩევნებამდე 60 დღით
ადრე, 28 აგვისტოს დაიწყო.
პირველი ტურის წინასაარჩევნო კამპანია
ძირითადად კანდიდატების
ურთიერთბრალდებებისა და
ურთიერთსაწინააღმდეგო აგიტაციის ფონზე
მიმდინარეობდა. წინასაარჩევნო პერიოდში
გამოკვეთილი ტენდენციის სახე ჰქონდა
ადგილობრივ სადამკვირვებლო
ორგანიზაციებზე ხელისუფლებისა და
მმართველი პარტიის ხელმძღვანელი
პირების მხრიდან უპრეცედენტო მასშტაბის
კოორდინირებულ თავდასხმებს, რომელსაც
თან ახლდა მადისკრედიტირებელი კამპანია
სოციალურ ქსელებში. სოციალური მედიის
საარჩევნო გარემოზე გავლენის მხრივ,
გამოწვევა იყო „ფეისბუქზე“ ძირითადი
საპრეზიდენტო კანდიდატებისა და
პოლიტიკური პარტიების წინააღმდეგ
მიმართული ორგანიზებული დისკრედიტაცია
ანონიმური გვერდების მიერ
დასპონსორებული კონტენტის მეშვეობით.
საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის
წინასაარჩევნო პერიოდი კიდევ უფრო
გაზრდილი პოლარიზებით და მკვეთრად
გამოხატული ნეგატიური კამპანიით
ხასიათდებოდა. იმატა აგრესიულმა
რიტორიკამ. მეორე ტურის წინასაარჩევნო
პერიოდი გამოირჩეოდა საჯარო სექტორში
დასაქმებულ პირებზე, ასევე ოპოზიციური
კანდიდატის მხარდამჭერებზე და
აქტივისტებზე განხორციელებული
ზეწოლა-მუქარის ფაქტების მკვეთრი
მატებით. დაფიქსირდა ძალადობისა და
ფიზიკური დაპირისპირების რამდენიმე
ფაქტი, რაც არჩევნების პირველი ტურის წინ
გამოკვეთილ ტენდენციას არ წარმოადგენდა.
მეორე ტურის წინასაარჩევნო პერიოდში
მასშტაბური სახე მიიღო საქართველოს
მთავრობისა და ადგილობრივი
ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან
სხვადასხვა სოციალური და
ინფრასტრუქტურული პროექტების
ინიცირებამ. სავარაუდოდ საარჩევნოდ
მოტივირებული ინიციატივები ეხებოდა
ხელფასების ზრდას, სოციალურ
დახმარებებს, საცხოვრებლით
უზრუნველყოფას, ინფრასტრუქტურული
პროექტების დაწყებას და სხვა პროგრამებს,
რომლებიც ძირითადად სოციალურად
დაუცველი მოქალაქეების კეთილდღეობის
გაუმჯობესებას ისახავდა მიზნად და
რომელთა შესახებ არჩევნების პირველ
ტურამდე ცნობილი არ ყოფილა.
მეორე ტურის წინ, ამომრჩევლის
უპრეცედენტო მასშტაბის მოსყიდვის ხასიათს
ატარებდა საქართველოს მთავრობის
გადაწყვეტილება 600,000 მოქალაქისთვის
ჯამში მილიარდნახევარი ლარის ოდენობის
საბანკო დავალიანების „განულების“ შესახებ.
გარდა ამისა, სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში
ადგილი ჰქონდა სალომე ზურაბიშვილისთვის
ხმის მიცემის სანაცვლოდ გარკვეული
თანხების შეთავაზებას და პროდუქტების
დარიგებას.
წინასაარჩევნო პერიოდს თან ახლდა
სხვადასხვა სახის მაკომპრომეტირებელი
ჩანაწერების გავრცელება. მათ შორის
ყველაზე რეზონანსული ჩანაწერები
ტელეკომპანია „იბერიასა“ და „ომეგა
ჯგუფის“ საქმეებს უკავშირდებოდა და
ხელისუფლების მოქმედ და ყოფილ
მაღალჩინოსნებს ბიზნესზე ზეწოლაში,
სავარაუდო კორუფციულ გარიგებებსა და
სხვა დანაშაულებში ამხელდა. ჩანაწერებში
ასევე საუბარი იყო საარჩევნოდ მმართველი
პარტიის სავარაუდო დაფინანსების
არალეგალური სქემის შესახებ.
გამოთქმულმა ბრალდებებმა ქვეყანაში
ელიტური კორუფციისა და არაფორმალური
მმართველობის მიმართულებით
საფუძვლიანი ეჭვები გააჩინა.
21
ძალადობრივი ფაქტები
ცივი იარაღით მუცლის არეში სამი ჭრილობა
საპრეზიდენტო არჩევნების წინასაარჩევნო მიაყენეს გრიგოლ ვაშაძის საარჩევნო შტაბის
პერიოდში „სამართლიანი არჩევნების“ მიერ ხელმძღვანელს. შინაგან საქმეთა
ფიზიკური დაპირისპირების და ძალადობის სამინისტროს ინფორმაციით, ინციდენტს
12 ფაქტი დაფიქსირდა. პოლიტიკური სარჩული არ ჰქონდა, რასაც
კატეგორიულად არ დაეთანხმა
პირველი ტურის წინასაარჩევნო კამპანია გაერთიანებული ოპოზიცია.30
დასაწყისში შედარებით მშვიდ გარემოში
მიმდინარეობდა და ძალადობისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციის
ფიზიკური დაპირისპირების მასშტაბურ თანახმად, 2018 წლის 30 ოქტომბერს
ფაქტებს ადგილი არ ჰქონია. გამონაკლისს გამოძიება ახალქალაქში ხულიგნობის
წარმოადგენდა რამდენიმე ფაქტზე დაიწყო. აღნიშნული დანაშაული
მუნიციპალიტეტში სალომე ზურაბიშვილის გათვალისწინებულია საქართველოს სსკ-ის
ამომრჩეველთან შეხვედრების 239 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტითა და
პარალელურად „ერთიანი ნაციონალური მესამე ნაწილებით. შსს-ს ინფორმაციით, 2018
მოძრაობის“ აქტივისტების მიერ წლის 3 ნოემბერს, პოლიტიკური პარტია
ტრანსპარანტებისა და შეურაცხმყოფელი „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერებს მარტუნ
შეძახილების ფონზე გამართული მკოიანს, ედუარდ მკოიანს, კარაპეტ მკოიანს,
საპროტესტო აქციები, რომლებიც სამ არარატ ამბარიანსა და ანდრანიკ
შემთხვევაში ფიზიკურ დაპირისპირებაში კარსლიანს წარედგინათ ბრალდება
გადაიზარდა. სამართალდამცავი საქართველოს სსკ-ის 126-ე მუხლით
ორგანოების მობილიზების მიუხედავად გათვალისწინებული დანაშაულის შესაძლო
ფიზიკური დაპირისპირების შემთხვევები ვერ ჩადენისათვის, რაც ძალადობას
აღიკვეთა. გულისხმობს.

პირველი ტურის წინასაარჩევნო ზეწოლა - მუქარა

კამპანიისგან განსხვავებით, მეორე ტურის
წინასაარჩევნო პერიოდში ფიზიკური საარჩევნო პერიოდში, განსაკუთრებით კი
დაპირისპირების არაერთი შემთხვევა მეორე ტურის წინ, პრობლემური ტენდენციის
დაფიქსირდა. პირველი ტურის შემდეგ, სახე მიიღო ოპოზიციური კანდიდატების
შემაშფოთებელ ინციდენტს ჰქონდა ადგილი მხარდამჭერებზე, საჯარო სამსახურში თუ
ახალქალაქში, სადაც 30 ოქტომბერს კერძო სექტორში დასაქმებულ პირებზე
გაერთიანებული ოპოზიციის ოფისში განხორციელებული ზეწოლისა და მუქარის
ოპოზიციის აქტივისტებს ახალქალაქის შემთხვევებმა31. ჯამში „სამართლიანი
მაჟორიტარი დეპუტატის ოჯახის წევრები და არჩევნების“ მიერ ორივე ტურის
მხარდამჭერები თავს დაესხნენ. წინასაარჩევნო პერიოდში ზეწოლისა და
ძალადობრივი ინციდენტები ძირითადად მუქარის 54 ფაქტი დაფიქსირდა. მათ შორის,
ოპოზიციური პარტიების აქტივისტებსა და 14 შემთხვევა პირველი ტურის
მხარდამჭერებზე განხორციელდა, ხოლო წინასაარჩევნო პერიოდში გამოვლინდა,
ერთ შემთხვევაში, პირს ფიზიკურად გრიგოლ ხოლო მეორე ტურის წინ 40 ასეთ შემთხვევას
ვაშაძისთვის ხმის არმიცემის გამო ჰქონდა ადგილი.32
დაუპირისპირდნენ. საგულისხმოა, რომ 21
ნოემბერს გვიან ღამით, ქალაქ ონში

30
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 17: http://www.isfed.ge/main/1409/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 17: http://www.isfed.ge/main/1421/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მესამე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 6: http://www.isfed.ge/main/1426/geo/
II ტურის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 5: http://www.isfed.ge/main/1450/geo/
31
„არჩევნების პირველ და მეორე ტურს შორის პერიოდში ზეწოლის ფაქტები ფართოდ გავრცელებულია“, ISFED: http://www.isfed.ge/main/1446/geo/
32
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მესამე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 2-3 და 6: http://www.isfed.ge/main/1426/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 2-3 და 17: http://www.isfed.ge/main/1409/-
geo/
II ტურის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 2-3; 7-8: http://www.isfed.ge/main/1450/geo/ 22
მუქარას ჰქონდა ადგილი საპრეზიდენტო დამკვირვებლების მიერ მოპოვებული
კანდიდატის მისამართითაც. მეორე ტურის მტკიცებულებების მიხედვით, ასეთ სიებში,
წინ, მმართველი პარტიის მიერ მიეთითებოდა ადგილობრივ საბიუჯეტო
მხარდაჭერილი კანდიდატის, სალომე ორგანიზაციებში დასაქმებულთა
ზურაბიშვილისა და მისი ოჯახის წევრების ნათესავების და ახლობლების სახელი,
განცხადებით მათ ყოფილი სამხედრო გვარი, პირადი ნომერი, რეგისტრაციის
პირების მხრიდან მუქარის შემცველი მისამართი, საარჩევნო უბნის ნომერი. სიის
გზავნილები მიიღეს.33 შემდგენ პირს ევალებოდა უზრუნველეყო,
რომ სიაში ჩამოთვლილი პირები ხმას
პირველი ტურის არჩევნების დღის „ქართული ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილ
მოახლოებასთან ერთად, „სამართლიანი კანდიდატს, სალომე ზურაბიშვილს
არჩევნებითვის“ ცნობილი გახდა, რომ მისცემდნენ. აღნიშნული ფაქტები, ზეწოლისა
სხვადასხვა რეგიონში საჯარო სამსახურებში და იძულების გარდა ასევე შეიცავდა
ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების
ნიშნებს. დაფიქსირდა ზეწოლის და იძულების
სხვა შემთხვევებიც, მათ შორის სოციალურად
დაუცველი მოქალაქეების მიმართ
დახმარებების მოხსნის მუქარა, თუ ისინი
„ქართული ოცნების“ კოორდინატორებს
სალომე ზურაბიშვილის მხარდაჭერას არ
დაუდასტურებდნენ.

ზეწოლისა და მუქარის შემთხვევებმა

„ჩვენს ანგარიშში მოხსენებულია მრავალი
სერიოზული მაგალითი მათ შორის,
ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენება,
საჯარო მოხელეების მონაწილეობა აგიტაციაში
და არათანაბარი დაფინანსება, ყალბი
დამკვირვებლების გამოყენება და
ეგრეთწოდებული ტექნიკური კანდიდატები
წარმოადგენს დემოკრატიული პროცესის
დამახინჯებას. აგრეთვე, ჩვენ დავინახეთ ახალი
უარყოფითი მოვლენა, რომელსაც აქამდე
ადგილი არ ქონია, კერძოდ, მიუღებელი
სიტყვიერი თავდასხმები არასამთავრობო
ორგანიზაციების წინააღმდეგ.“
რასა იუკნევიჩიენე,
ნატოს საპარლამენტო ასამბლეის დელეგაციის
ხელმძღვანელი
და მუნიციპალიტეტების ა(ა)იპ-ებში
დასაქმებულ პირებს ხელმძღვანელი
თანამდებობის პირები ავალებდნენ ე.წ.
„მხარდამჭერთა სიების“ შეგროვებას.
ფართოდ გავრცელებული სახე მიიღო მეორე
ტურის წინასაარჩევნო პერიოდში.
ორგანიზაციის დამკვირვებლების
ინფორმაციით სხვადასხვა
მუნიციპალიტეტებში ზეწოლა
ხორციელდებოდა როგორც საჯარო
მოხელეებსა და მუნიციპალიტეტის
ორგანოებში დასაქმებულ პირებზე, ასევე
კერძო სექტორში დასაქმებულ
თანამშრომლებზე და სხვა მოწყვლად
ამომრჩეველზე. სხვადასხვა
მუნიციპალიტეტის ხელმძღვანელი
თანამდებობის პირები სისტემატიურ
შეხვედრებს მართავდნენ მუნიციპალიტეტის
საჯარო მოხელეებთან და ა(ა)იპ-ებში
დასაქმებულ პირებთან რა დროსაც ისინი
თანამშრომლებისგან სალომე ზურაბიშვილის
მხარდაჭერას მოითხოვდნენ. რიგ
შემთხვევებში ადგილი ჰქონდა
სამსახურიდან გათავისუფლების მუქარას.
საგულისხმოა, რომ ხშირ შემთხვევაში,
მოქალაქეები, რომლებიც ზეწოლა-მუქარის

„სამართლიანი არჩევნების“ განცხადება სალომე ზურაბიშვილისადმი მუქარაზე: http://www.isfed.ge/main/1442/geo/

33

„მუნიციპალიტეტების ა(ა)იპ-ების თანამშრომლებს შესაძლოა სალომე ზურაბიშვილის მხარდამჭერების მობილიზებას ავალებდნენ“: http://www.isfed.ge/-
34

main/1423/geo/
23
ფაქტების შესახებ „სამართლიანი შეესრულებინა მისთვის მიცემული დავალება
არჩევნების“ დამკვირვებლებს მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილი
მიმართავდნენ, ითხოვდნენ ანონიმურობის კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის
დაცვას, რადგან სამსახურის დაკარგვის ან სასარგებლოდ ე.წ. „მხარდამჭერთა სიების“
სხვა სახის ანგარიშსწორების შიში ჰქონდათ. შეგროვების თუ სააგიტაციო ხასიათის
საქმიანობის თაობაზე, რის გამოც სკოლაში
საქართველოს შინაგან საქმეთა მოქალაქის განცხადების საფუძველზე
სამინისტრომ მეორე ტურამდე რამდენიმე განათლების სამინისტროს ინსპექტირების
დღით ადრე ზეწოლა-მუქარის ჯგუფმა შემოწმება 9-15 ნოემბერს ჩაატარა და
შემთხვევებთან დაკავშირებით ინსპექტირების დასკვნის საფუძველზე
„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ სკოლის სამეურვეო საბჭოს დირექტორის
გავრცელებული ინფორმაციის შესწავლა გათავისუფლების რეკომენდაცია მისცა.
დაიწყო. სამინისტროს ინფორმაციით, 48 მიუხედავად იმისა, რომ სამეურვეო საბჭომ
საათში შესწავლილ იქნა 38 ფაქტი, არ გაიზიარა აღნიშნული რეკომენდაცია და
რომელთაგან შსს-მ 33 ფაქტი ვერ დირექტორი დაკავებული თანამდებობიდან
დაადასტურა. სამინისტროს ინფორმაციით, არ გაათავისუფლა, ია კერზაია რამდენიმე
გამოიკითხა 231 პირი, მათ შორის დღეში ინსულტის დიაგნოზით
მუნიციპალიტეტის მერიის თანამშრომლები,
საჯარო სკოლის დირექტორები და
პედაგოგები, სკოლამდელი აღზრდის
დაწესებულების (საბავშვო ბაღების)
აღმზრდელები, საუბნო საარჩევნო კომისიის
წევრები, ადგილობრივი მოსახლეობა და
სხვა პირები. „სამართლიანი არჩევნები“
მიესალმება შსს-ს მხრიდან წინასაარჩევნო
ანგარიშში მოყვანილ ფაქტებზე რეაგირებას,
თუმცა ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ შსს-ს
მიერ ნაჩქარევ რეჟიმში აღნიშნული
ფაქტების შესწავლისა და დამნაშავეთა
გამოსაკვეთად არასაკმარისი ძალისხმევა
იქნა გაწეული. ის ფაქტი, რომ ზეწოლის ქვეშ
მყოფი პირები სამართალდამცავ ორგანოებს
აღნიშნულ ფაქტებს არ უდასტურებდნენ
მათზე არსებულ დამატებით წნეხზე საავადმყოფოში მოათავსეს. ხანმოკლე
მიუთითებს. საჯარო სკოლების პედაგოგებზე ავადმყოფობის შემდეგ იგი გარდაიცვალა.
არსებულ ზეწოლაზე მიუთითებს ზუგდიდის საგულისხმოა, რომ ზუგდიდის მე-6 საჯარო
მე-6 საჯარო სკოლის სკოლაში ჩატარებული ინსპექტირების
დირექტორის, ია კერზაიას გარდაცვალების საფუძველი, ისევე როგორც ინსპექტირების
საქმე.35 სკოლის დირექტორი არჩევნების ჩატარების შესახებ გადაწყვეტილების
მეორე ტურის წინასაარჩევნო პერიოდში წარმოუდგენლად მოკლე ვადებში მიღება
მასზე განხორციელებულ ზეწოლაზე საჯაროდ ქმნის სერიოზულ ეჭვებს განხორციელებული
საუბრობდა. დირექტორის ოჯახის წევრები ინსპექტირების მიზანშეწონილობისა და
აცხადებენ, რომ ია კერზაია არ იყო ობიექტურობის თვალსაზრისით.
პოლიტიკურად აქტიური და უარი თქვა

ზუგდიდის მე-6 სკოლის დირექტორი ია კერზაია გარდაიცვალა, რადიო თავისუფლება, 9 დეკემბერი, 2018 წელი: https://www.radiotavisuple-
35

ba.ge/a/29646112.html

24
ზეწოლა სადამკვირვებლო
ორგანიზაციებზე
აღმასრულებელი დირექტორის, ეკა
საქართველოში ბოლო წლებში გამართული გიგაურის, საქართველოს ახალგაზრდა
სხვა არჩევნებისგან განსხვავებით, 2018 წლის იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარის,
საპრეზიდენტო არჩევნებზე გამოწვევად სულხან სალაძის და სხვათა წინააღმდეგ.
გამოიკვეთა სამოქალაქო საზოგადოების
ორგანიზაციებზე თანამდებობის პირების 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების
მხრიდან თავდასხმები. მაღალი სანდოობის წინასაარჩევნო კამპანიის გააქტიურების
მქონე ძირითად სადამკვირვებლო კვალდაკვალ სადამკვირვებლო
ორგანიზაციებს წინასაარჩევნო პერიოდში ორგანიზაციების დისკრედიტაციის მიზნით
ხელისუფლებისა და მმართველი პარტიის თავდასხმები არჩევნებში ჩართული
მაღალი თანამდებობის პირების მხრიდან ადმინისტრაციული ორგანოების (ცესკო,
მომდინარე უპრეცედენტო თავისუფალი და სამართლიანი
კოორდინირებული თავდასხმის პირობებში
უწევდათ საქმიანობა. მმართველი პარტიის
წარმომადგენლების მხრიდან ვერბალურმა
თავდასხმებმა არჩევნების პირველი ტურის
წინ კამპანიური სახე მიიღო და მას თან
ახლდა სოციალური მედიის მეშვეობით
არასამთავრობო ორგანიზაციების
ხელმძღვანელების წინააღმდეგ გაჩაღებული
შეურაცხმყოფელი დასპონსორებული
პოსტები. როგორც ჩანს, აღნიშნული შეტევის
მიზანი მნიშვნელოვანი არჩევნების წინ
სადამკვირვებლო ორგანიზაციების
დისკრედიტაცია და შესაძლო კრიტიკული
შეფასებების პრევენციული გაუვნებელყოფა
იყო. დაფიქსირდა ხელისუფლების მხრიდან
სადამკვირვებლო ორგანიზაციების
საქმიანობაში ჩარევის და მათთვის დღის
წესრიგის განსაზღვრის დაჟინებული
მცდელობები.
„ჩვენ მივესალმებით დამოუკიდებელი სამოქალაქო
საზოგადოების ორგანიზაციების მაღალი დონის
თავდასხმის განსაკუთრებული სამიზნე ჩართულობას, განსაკუთრებით კი იმ ორგანიზაციების,
აღმოჩნდა „სამართლიანი არჩევნები“. 2018 რომლებიც საარჩევნო პროცესს აკვირდებიან. დიდი
შეშფოთებით აღვნიშნავთ, რომ ზოგიერთი მათგანი
წლის 8 ოქტომბერს, ორგანიზაციის მიერ გახდა ინტენსიური სიტყვიერი თავდასხმების სამიზნე
წინასაარჩევნო დაკვირვების მეორე მიუხედავად ან შესაძლოა სწორედ მათი ხარისხიანი
საქმიანობის გამო. საქართველოს, ქვეყანას, რომელიც
შუალედური ანგარიშის პრეზენტაციის დღეს ისწრაფვის გახდეს ევროკავშირის წევრი, არ შეიძლება
გამართულ ბრიფინგზე, პარლამენტის ჰყავდეს უმაღლესი თანამდებობის პირები, რომლებიც
სამოქალაქო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებს
თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ უწოდებენ ‘ფაშიზმის თანამონაწილეს’. სიტყვებს გააჩნია
„სამართლიანი არჩევნების“ აღმასრულებელ მნიშვნელობა და საქართველოს მოქალაქეები
იმსახურებენ ასეთ ლექსიკაზე მეტს. წარმატებულ
დირექტორს, მიხეილ ბენიძეს „ფაშიზმის დემოკრატიას სჭირდება აქტიური და დამოუკიდებელი
სამოქალაქო საზოგადოება, რომელსაც უნდა
თანამონაწილე“ უწოდა. ამავე დღეს დაიწყო უსმენდნენ, ენდობოდნენ, იცავდნენ და ხელს უწყობდნენ
დასპონსორებული კამპანია მათი მნიშვნელოვანი სამუშაოს განხორციელებაში. ეს
არის ის, რასაც ევროკავშირი ერთგულებს და ეს არის
მადისკრედიტირებელ „ფეისბუქ“ გვერდებზე რის კეთებასაც განვაგრძობთ მომდევნო წლებშიც.“
მიხეილ ბენიძის, „საერთაშორისო
გამჭვირვალობა - საქართველოს“ ლაიმა ლიუსია ანდრიკიენე
ევროპარლამენტის დელეგაციის ხელმძღვანელი ეუთოს
საპარლამენტო ასამბლეის დელეგაციის ხელმძღვანელი

25
არჩევნებისთვის უწყებათაშორისი კომისია,
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული
კომისია) ხელმძღვანელების მხრიდან
დაიწყო36, ხოლო მოგვიანებით
ხელისუფლების და მმართველი პარტიის
მაღალი თანამდებობის პირების მხრიდან
ინტენსიური ვერბალური თავდასხმებით
გაგრძელდა.37 თავდასხმების ძირითადი
რიტორიკა არასამთავრობო
ორგანიზაციების პოლიტიკურად
ანგაჟირებულობასა და მიკერძოებულობაში
დადანაშაულებას ისახავდა მიზნად.

საპრეზიდენტო არჩევნების განმავლობაში

პარლამენტის თავმჯდომარის და „ზედაპირულობამ, აგრესიულობამ, რომელიც
გამოავლინა ზოგიერთმა მხარემ სააგიტაციო
მმართველი პარტიის სხვა ლიდერების პერიოდის გაშუქებისას უარყოფითი გავლენა
მხრიდან მომდინარე კოორდინირებული იქონია ხელისუფლებასა და სამოქალაქო
შეტევა არჩევნების წინ სადამკვირვებლო საზოგადოებას შორის დიალოგზე. ეს
განსაკუთრებით სამწუხაროა იმის
ორგანიზაციების დელეგიტიმაციისა და მათი გათვალისწინებით, რომ საქართველოში
შეფასებების დისკრედიტაციის მცდელობას მოქმედმა ძლიერმა სამოქალაქო
წარმოადგენს და სცდება ჯანსაღი კრიტიკისა საზოგადოებამ კიდევ ერთხელ დიდად ხელი
შეუწყო საარჩევნო პროცესის
და საქმიანი კომუნიკაციის სტანდარტებს, გამჭვირვალობას.“
რაც მიუღებელია და სახელმწიფოს
დემოკრატიული განვითარებისთვის
მარგარეტა სედერფელტი
ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეის დელეგაციის
საფრთხეს წარმოადგენს. სადამკვირვებლო ხელმძღვანელი

ორგანიზაციებსა და მათ ხელმძღვანელებზე

თავდასხმები საკუთარ შეფასებებში მწვავედ
გააკრიტიკეს საერთაშორისო
სადამკვირვებლო მისიების
წარმომადგენლებმა38.

36
ISFED კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის თავმჯდომარეს პასუხობს, 15 სექტემბერი 2018: http://www.isfed.ge/main/1411/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, 13 სექტემბერი 2018: http://www.isfed.ge/-
main/1409/geo/;
საია ცესკოს თავმჯდომარეს პასუხობს. საია, 21 აგვისტო, 2018: https://bit.ly/2ScuT3l
საია თეა წულუკიანს პასუხობს. საია, 28 აგვისტო, 2018: https://bit.ly/2Sa0ouY
37
ირაკლი კობახიძე მესამე სექტორზე, რუსთავი 2, 2 ოქტომბერი 2018: http://rustavi2.ge/ka/news/115128
წულუკიანი: ეს 13 NGO რეალურად პოლიტიკური პარტიები არიან და მზად ვართ დავარეგისტრიროთ, ტაბულა, 3 ოქტომბერი 2018: http://tbl.ge/35wj;
კახა კალაძე - არასამთავრობოთა განცხადებები ტენდენციურია და რეალურად არ ასახავს საარჩევნო პერიოდში არსებულ პრობლემებს, პირველი არხი,
6 ოქტომბერი 2018: https://bit.ly/2OK3SXi;
სალომე ზურაბიშვილი არასამთავრობოების შესახებ, პირველი არხი, 5 ოქტომბერი 2018: https://bit.ly/2QBcehs
ირაკლი კობახიძე "ფაშიზმის თანამონაწილედ" მიიჩნევს არასამთავრობოთა ზოგიერთ წარმომადგენელს, რადიო თავისუფლება, 8 ოქტომბერი 2018:
https://bit.ly/2yFb0ez
ვიდეო ნაწყვეტი კოპენჰაგენში გამართული საერთაშორისო ანტიკორუფციული კონფერენციიდან, სადაც თეა წულუკიანი სამოქალაქო სექტორის
ორგანიზაციების დისკრედიტაციას ეწევა: https://bit.ly/2XdAFph
38
ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ოფისის, ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეის, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო
ასამბლეის, ევროპარლამენტისა და ნატოს საპარლამენტო ასამბლეის ერთობლივი კონფერენცია, 29 ოქტომბერი 2018, თბილისი, https://www.face-
book.com/osce.odihr/videos/vl.285096485549446/636790443389641
26
ადმინისტრაციული რესურსის
გამოყენება არჩევნების პირველი ტურის შემდეგ,
საქართველოს მთავრობისა და
ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენება ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოების
წინასაარჩევნო პერიოდში მხრიდან დაანონსდა 10-ზე მეტი სხვადასხვა
ფართომასშტაბიან ხასიათს ატარებდა და სოციალური და ინფრასტრუქტურული
განსაკუთრებით გააქტიურდა მეორე ტურის პროექტის დაწყების შესახებ. გაჟღერდა
წინასაარჩევნო პერიოდში. პირველი და სავარაუდოდ საარჩევნოდ მოტივირებული
მეორე ტურის წინასაარჩევნო პერიოდებში ინიციატივები ხელფასების ზრდის,
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ სოციალური დახმარებების, საცხოვრებლით
ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების 35 უზრუნველყოფის, ინფრასტრუქტურული
შემთხვევა დააფიქსირა.39 პროექტების დაწყებასთან დაკავშირებით,
რომელთა შესახებ არჩევნების პირველ
კამპანიის ოფიციალურად დადგომამდე ტურამდე ცნობილი არ ყოფილა და რომელიც
მნიშვნელოვან ტენდენციას წარმოადგენდა ძირითადად მიემართება სოციალურად
საბიუჯეტო ცვლილებები 31 დაუცველი მოქალაქეების კეთილდღეობის
მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტში. აღნიშნული გაუმჯობესებას.40 ფორმალურად, აღნიშნული
ცვლილებები მაისის თვიდან აქტიურად გადაწყვეტილებების უმეტესობა არჩევნების
ხორციელდებოდა, ხოლო სახელმწიფო და მეორე ტურის თარიღის დანიშვნამდე და
თვითმმართველობის ბიუჯეტებით შესაბამისად მეორე ტურის ოფიციალური
განსაზღვრული სოციალური და წინასაარჩევნო პერიოდის დაწყებამდე
ინფრასტრუქტურული პროექტები ისე გაცხადდა, თუმცა, მიუხედავად ამისა, თავისი
დაიგეგმა, რომ მათი ძირითადი აქტივობები, არსით აღნიშნული პროგრამები საარჩევნო
ხშირად, საარჩევნო კამპანიის პერიოდს პერიოდში ადმინისტრაციული რესურსის
ემთხვეოდა. აღნიშნული საბიუჯეტო გამოყენების შინაარსს ატარებდა.
ცვლილებები, ძირითადად, საარჩევნო ტენდენციას წარმოადგენდა საჯარო
პერიოდის ოფიციალურად დაწყებამდე მოხელეების მობილიზება მმართველი
განხორციელდა, რაც ფორმალურად პარტიის მიერ მხარდაჭერილი
ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებად დამოუკიდებელი კანდიდატის სალომე
არ მიიჩნევა. მიუხედავად ამისა, ზურაბიშვილის კამპანიურ ღონისძიებებზე.
მუნიციპალიტეტების ბიუჯეტებში მასშტაბურმა ასევე, ცალკეულ შემთხვევებში, შესამჩნევი
ცვლილებებმა შექმნა განცდა, რომ იყო ადმინისტრაციული ორგანოების
საარჩევნო პერიოდში ახალი სოციალური და საკომუნიკაციო საშუალებების მმართველი
ინფრასტრუქტურული პროექტების პარტიის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის,
გააქტიურება და მათი დაგეგმვა მიმართული სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლოდ
იყო ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენება.
რეგულაციების გვერდის ავლით არჩევნების
წინ ამომრჩეველთა კეთილგანწყობის
მოსაპოვებლად.

39
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 18; http://www.isfed.ge/main/1409/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 23; http://www.isfed.ge/main/1421/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მესამე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 12; http://www.isfed.ge/main/1426/geo/
II ტურის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 22; http://www.isfed.ge/main/1450/geo/
40
„ხელისუფლების მიერ მეორე ტურის წინ დაანონსებული პროგრამები ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებას წარმოადგენს“: http://www.isfed.ge/-
main/1441/geo/

27
ამომრჩევლის მოსყიდვა დისკრედიტაციის კამპანიები სოციალურ
მედიაში
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე
მოსყიდვის 21 შემთხვევა დაფიქსირდა, წინასაარჩევნო კამპანიის მნიშვნელოვან
მათგან 8 შემთხვევა - პირველი ტურის წინ, შემადგენელს წარმოადგენდა ნეგატიური
ხოლო 13 - მეორე ტურის წინასაარჩევნო კამპანია სოციალურ ქსელებში,
პერიოდში. კონკრეტულად კი „ფეისბუქზე“, რომელიც
კანდიდატებისა და მათი აქტიური
მეორე ტურის წინასაარჩევნო პერიოდში მხარდამჭერების დისკრედიტაციით
უპრეცედენტო ხასიათის ამომრჩევლის ხასიათდებოდა. პოლიტიკური
მოსყიდვის სახე ჰქონდა საქართველოს დაპირისპირება „ფეისბუქზე“ სხვადასხვა
პრემიერ-მინისტრის, მამუკა ბახტაძის მიერ ტაქტიკით მოქმედი გვერდების მიერ, ხშირ
გაჟღერებულ გადაწყვეტილებას 600,000 შემთხვევაში დასპონსორებული პოსტების
მოქალაქისთვის ჯამში მილიარდ-ნახევარი გამოყენებით ხდებოდა.
ლარის ოდენობის ვადაგადაცილებული
საბანკო სესხების განულების შესახებ. „სამართლიანი არჩევნები“ სოციალური
აღნიშნული პროგრამა 19 ნოემბერს მედიის მონიტორინგს მთელი წინასაარჩევნო
დაანონსდა და იგი სახელმწიფოს პერიოდის განმავლობაში სპეციალური
ჩართულობით ფონდი „ქართუს“ მიერ 15-დან მეთოდოლოგიით ახორციელებდა, რომლის
31 დეკემბრამდე მოქალაქეთა გარკვეული ფარგლებში საზოგადოებას 2 შუალედური
ჯგუფისთვის 1 წელზე მეტი ვადაგადაცილების ანგარიში წარუდგინა.
მქონე 2000 ლარზე ნაკლები ოდენობის
სესხების ჩამოწერას ითვალისწინებდა41. საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის
პერიოდის მონიტორინგის შედეგად
გარდა სესხების „განულების“ პროგრამისა, გამოიკვეთა, რომ პოლიტიკური პარტიების
წინასაარჩევნო პერიოდში „სამართლიანი და კანდიდატების ოფიციალური ფეისბუქ
არჩევნების“ დამკვირვებლებმა გვერდები ძირითადად საკუთარი
დააფიქსირეს, რომ რიგ შემთხვევებში, პროგრამების და იდეების გასავრცელებლად
ამომრჩეველთა დაინტერესება სხვადასხვა გამოიყენებოდა, მაშინ როდესაც
პროდუქტის დარიგებით და მატერიალური ოფიციალური კამპანიის პარალელურად
დახმარების გაწევით ხდებოდა. სხვადასხვა სოციალურ მედიაში გაჩაღებული იყო
მუნიციპალიტეტში ადგილი ჰქონდა სალომე ფართომასშტაბიანი დისკრედიტაციის
ზურაბიშვილისთვის ხმის მიცემის კამპანია, რომლის წარმოებაზეც ღიად
სანაცვლოდ გარკვეული თანხების პასუხისმგებლობა არც ერთ პოლიტიკურ
შეთავაზებას, ხოლო, ცალკეულ პარტიას, კანდიდატს თუ ჯგუფს არ აუღია.42
შემთხვევებში, იმ პირებს, ვინც სავარაუდოდ
გრიგოლ ვაშაძის მხარდამჭერები იყვნენ, მეორე ტურის წინასაარჩევნო პერიოდში
პირადობის დამადასტურებელი მოწმობების ქართულ „ფეისბუქ“ სივრცეში თითქმის
სანაცვლოდ სთავაზობდნენ ფულს. სამჯერ გაიზარდა ისეთი ანონიმური
გვერდების რაოდენობა, რომელთა მიზანს
კანდიდატების, მათი მხარდამჭერი და
წარმდგენი პოლიტიკური პარტიების,
ლიდერების, პოლიტიკურად აქტიური
პირების ან ზოგადად, მიმდინარე და

41
„ვალების ჩამოწერის ინიციატივა ამომრჩეველთა უპრეცენდენტო მასშტაბის შესაძლო მოსყიდვას წარმოადგენს“: http://www.isfed.ge/main/1447/geo/
42
სოციალური მედიის მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, 26 ოქტომბერი, 2018 წელი: http://isfed.ge/main/1429/geo/

28
აქტუალური პოლიტიკური პროცესის უკანონო აგიტაცია
დისკრედიტაცია წარმოადგენდა.43 ჯამში,
“სამართლიანი არჩევნების“ მიერ წინასაარჩევნო პერიოდში უკანონო
გამოვლინდა 160 გვერდი, რომლებიც აგიტაციას სისტემატური ხასიათი ჰქონდა.
წინასაარჩევნო კამპანიის პერიოდში საარჩევნო კანონმდებლობის მოთხოვნათა
„ფეისბუქზე“ ამომრჩეველთა განწყობებზე დარღვევით, წინასარჩევნო აგიტაციაში
გავლენის მოხდენის მიზნით მოქმედებდნენ. ძირითადად მონაწილეობდნენ საჯარო
მოხელეები, როგორც აქტიური ქმედებით,
ასევე სოციალური ქსელების გამოყენებით.
წინასაარჩევნო კამპანიისთვის ხელის „სამართლიანი არჩევნების“ მიერ
შეშლა სოციალური ქსელების გამოყენებით
უკანონო აგიტაციის 104 ფაქტი
საპრეზიდენტო კანდიდატების შეხვედრებზე გამოვლინდა.45 მიუხედავად იმისა, რომ
ხშირი იყო წინასაარჩევნო კამპანიისთვის ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების
ხელის შეშლის შემთხვევები. ძირითადად შესახებ მემორანდუმში სოციალური
მსგავსი ინციდენტები ხდებოდა „ქართული ქსელებით აგიტაცია სამუშაო საათებში
ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილი ადმინისტრაციული რესურსის კონტექსტში
დამოუკიდებელი კანდიდატის, სალომე განიმარტა, სამწუხაროდ, აღნიშნულ
ზურაბიშვილისა და „ერთიანი ნაციონალური შემთხვევებზე საარჩევნო ადმინისტრაციას
მოძრაობის“ კანდიდატის, გრიგოლ ვაშაძის ეფექტური რეაგირება არ მოუხდენია.
მიერ გამართულ შეხვედრებზე.
„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ სალომე ზურაბიშვილისადმი „ქართული
მხარდამჭერები თუ აქტივისტები სალომე ოცნების“ მხარდაჭერის ოფიციალურად
ზურაბიშვილს იმ შენობებთან ხვდებოდნენ, გაცხადებისა და მისი საარჩევნო რიგითი
სადაც კანდიდატს შეხვედრა ჰქონდა ნომრის განსაზღვრის შემდეგ, შესამჩნევი
დაგეგმილი და შეურაცხმყოფელი გახდა საჯარო მოხელეების დიდი ნაწილის
შეძახილებისა და ტრანსპარანტების ფონზე მხრიდან „ფეისბუქის“ პირადი
მართავდნენ აქციებს. მეორე მხრივ, პროფილებიდან სამუშაო საათებში
დაფიქსირდა ცალკეული პირების მხრიდან ზურაბიშვილის სასარგებლო აგიტაცია.
გრიგოლ ვაშაძის შეხვედრების ჩაშლის საჯარო მოხელეების ნაწილი სალომე
მცდელობა. წინასაარჩევნო კამპანიის ზურაბიშვილის მხარდაჭერას პირდაპირ
გააქტიურების კვალდაკვალ შეინიშნებოდა გამოხატავდნენ, ხოლო სხვები
ოპოზიციური კანდიდატების სააგიტაციო ზურაბიშვილის მხარდაჭერის პარალელურად
მასალების დაზიანების ფაქტები. ოპოზიციური პარტიების და კანდიდატების
მადისკრედიტირებელ პოსტებს აზიარებდნენ.
პირველი და მეორე ტურების წინასაარჩევნო
პერიოდებში „სამართლიანმა არჩევნებმა“ ამას გარდა, დაფიქსირდა რელიგიური
კამპანიისთვის ხელის შეშლის 23 ფაქტი ორგანიზაციის წარმომადგენლის მხრიდან
დააფიქსირა, ხოლო სააგიტაციო მასალის სალომე ზურაბიშვილის საწინააღმდეგო
დაზიანების 60 შემთხვევას ჰქონდა ადგილი44. განცხადებები, რაც აგიტაციის წესის
დარღვევას წარმოადგენს.

43
სოციალური მედიის მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, 20 დეკემბერი, 2018 წელი. http://isfed.ge/main/1465/geo/
44
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 21: http://www.isfed.ge/main/1409/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 25-28: http://www.isfed.ge/main/1426/geo/
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის მესამე შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 14-16: http://www.isfed.ge/main/1426/geo/
II ტურის წინასაარჩევნო მონიტორინგის შუალედური ანგარიში, ISFED, გვ. 25: http://www.isfed.ge/main/1450/geo/
45
სოციალური მედიის მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED, 26 ოქტომბერი, 2018 წელი: http://isfed.ge/main/1429/geo/
სოციალური მედიის მონიტორინგის მეორე შუალედური ანგარიში, ISFED, 20 დეკემბერი, 2018 წელი: http://isfed.ge/main/1465/geo/

29
კამპანიაში მონაწილეობდნენ სალომე
ზურაბიშვილის შვილებიც, რომლებიც სხვა
სახელმწიფოს მოქალაქეები არიან.
„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ
წარდგენილი საჩივრების მიუხედავად,
არცერთ ამ დარღვევას საარჩევნო
ადმინისტრაციის მხრიდან ადეკვატური
რეაგირება არ მოჰყოლია.

IX. მედია გარემო

წინასაარჩევნო პერიოდში მედია გარემო პირველი ტურის წინ საზოგადოებრივ
პლურალისტული, თუმცა მკვეთრად მაუწყებელზე მოეწყო საპრეზიდენტო
პოლარიზებული იყო. მედია გამოირჩეოდა კანდიდატებს შორის დებატებიც, თუმცა
საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილე მეორე ტურზე დებატები არ გამართულა და
კანდიდატების ნეგატიური გაშუქებით, რაც ამომრჩეველი მოკლებული იყო
რიგ შემთხვევებში პროფესიული ეთიკის შესაძლებლობას, მოესმინა მეორე ტურში
ნორმების დარღვევის ფონზე გასული კანდიდატების ხედვების შესახებ.
მიმდინარეობდა. განსაკუთრებით მაღალი
პოლარიზება გამოიკვეთა მეორე ტურის წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქებაზე
წინასაარჩევნო პერიოდში. პირველი ტურის უარყოფითი გავლენა იქონია ტელეკომპანია
შემდეგ, ტელეკომპანია „იმედმა“ „ერთიანი „იბერია“-ს დახურვამ. ტელეკომპანიის
ნაციონალური მოძრაობისა“ და გრიგოლ მფლობელების სხვა ბიზნესთან
ვაშაძის საწინააღმდეგოდ „საგანგებო დაკავშირებული ფინანსური პრობლემების
რეჟიმში“ გადასვლის შესახებ გააკეთა გამო, არხმა არჩევნებამდე ორი კვირით
განცხადება. ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ ადრე საინფორმაციო და პოლიტიკური
ძირითადად სალომე ზურაბიშვილის გადაცემების მაუწყებლობა შეაჩერა.
ნეგატიური გაშუქებით გამოირჩეოდა, ხოლო „იბერიას“ ფინანსური პრობლემები ჯერ
საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და კიდევ 2018 წლის 20 თებერვლიდან დაიწყო.
„ობიექტივის“ მხრიდან, „იმედის“ მსგავსად, თუმცა, საკითხი განსაკუთრებით აქტუალური
„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და გახდა სექტემბერში, მას შემდეგ, რაც
მათი კანდიდატის, გრიგოლ ვაშაძის „რუსთავი 2”-მა ეთერში ფარული ჩანაწერები
მკვეთრად უარყოფითად წარმოჩენა გაავრცელა, რომლითაც კომპანიის
ხდებოდა.46 დამფუძნებელი ამტკიცებდა ხელისუფლების
მიერ მის ბიზნესსა და ტელევიზიაზე
მოსახლეობისათვის საპრეზიდენტო არსებული ზეწოლის შესახებ.47
არჩევნებზე ინფორმაციის მიღების მთავარ ფინანსთა სამინისტრო ტელეკომპანიის
წყაროს კვლავ ტელევიზიები დამფუძნებელს სახელმწიფო
წარმოადგენდნენ. სხვადასხვა მაუწყებლები გადასახადების გადაუხდელობაში
საარჩევნო კამპანიას აქტიურად აშუქებდნენ. ადანაშაულებდა, რის გამოც

46
არჩევნების მედია მონიტორინგის საბოლოო ანგარიში, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია: https://bit.ly/2ROXcow
47
ტელეკომპანია „იბერია“ ხელისუფლებას ზეწოლაში ადანაშაულებს, რუსთავი 2, 20 თებერვალი, 2018 წელი http://www.rustavi2.ge/ka/news/97235 ‘
30
ტელეკომპანიის მიმართ იძულებითი აკისრებდა ვალდებულებას
ღონისძიებების გამოყენებაც მოხდა.48 პასუხისმგებლობა აეღოთ კვლევის
სანდოობაზე, რისი შეუსრულებლობის
საქართველოს კომუნიკაციების შემთხვევაში კომისია იძულებით
ეროვნული კომისია ღონისძიებებს გამოიყენებდა. მიუხედავად
იმისა, რომ საარჩევნო კანონმდებლობა
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული განსაზღვრავს კონკრეტულ კრიტერიუმებს
კომისიის მიერ მიღებულმა ცალკეულმა კვლევის სანდოობის თვალსაზრისით, ის არ
გადაწყვეტილებებმა კითხვის ნიშნის ქვეშ აკისრებს მაუწყებლებს ვალდებულებას,
დააყენა კომისიის ობიექტურობა და თავად გადაამოწმონ კვლევის სანდოობა იმ
მიუკერძოებლობა. წინაასარჩევნო კამპანიის შემთხვევაშიც კი, თუ კვლევის დამკვეთი
პერიოდში კომისია კრიტიკის მიმართ ღია არ მაუწყებელია. კანონის მიზნებიდან
იყო და კომისიის თავმჯდომარე გამომდინარე, კვლევის საიმედოობისა და
სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისადმი შედეგების ობიექტურობაზე
აგრესიულ დამოკიდებულებას ავლენდა. პასუხისმგებლობა შემსრულებელზე მოდის,
გასაკუთრებით შემაშფოთებელი იყო რადგან ეს მაუწყებლის ექსპერტიზას და
კომუნიკაციების კომისიის თავმჯდომარის, კომპეტენციას სცდება. კომისიის მიერ
კახა ბექაურის 14 სექტემბრის კვლევების სანდოობაზე პასუხისმგებლობის
პრესკონფერენცია, რომლის დროსაც იგი მაუწყებლებზე დაკისრება აჩენს რისკს, რომ
გამიზნულად თავს დაესხა „სამართლიან მომავალში მედია საშუალებებმა უარი თქვან
არჩევნებს“ ორგანიზაციის ანგარიშში საზოგადოებრივი აზრის კვლევების
გამოქვეყნებული კრიტიკული შეფასებების გამოქვეყნებაზე. გარდა ამისა, კანონის
გამო. „სამართლიანი არჩევნების“ არასწორი ინტერპრეტაციით
დისკრედიტაციის მიზნით გამართულ მაუწყებლებისთვის არაპროპორციული
პრესკონფერენციაზე ბექაურმა პასუხისმგებლობის დაკისრება და
ორგანიზაციას არათანმიმდევრული, პრაქტიკაში ვერშესრულებადი მიზნის
დაუსაბუთებელი და აზრს მოკლებული დასახვა კომისიას აძლევს
ბრალდებები წაუყენა, პოლიტიკური მაუწყებლებისთვის სანქციების შერჩევითად
მიკერძოებულობა დასწამა და დონორებს დაკისრების ბერკეტს.50
მოუწოდა, გადაეხედათ „სამართლიანი
არჩევნების“ დაფინანსებისათვის. აღსანიშნავია, აგრეთვე, საქართველოს
„სამართლიანი არჩევნების“ შეფასებით, კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის
ბექაურის არაადეკვატური ქმედება გადაწყვეტილება სამაუწყებლო კომპანია
წარმოადგენდა ზეწოლას და ორგანიზაციის „რუსთავის 2“-ის მიერ საარჩევნო პერიოდის
საქმიანობის შეზღუდვის მცდელობას.49 დაწყებამდე, 15-16 აგვისტოს, „ევროპული
საქართველოს“ წინასაარჩევნო რეკლამის
კომისიამ წინასაარჩევნო კამპანიის განთავსებასთან დაკავშირებით, რამაც არა
დასაწყისში საზოგადოებრივი აზრის კვლევის მხოლოდ გადაწყვეტილების
გაშუქების კუთხით მაუწყებლებს კანონიერებასთან, ასევე კომისიის
კანონმდებლობით დადგენილ მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით ეჭვები
სტანდარტებთან შეუსაბამო მოთხოვნები გააჩინა. საარჩევნო კოდექსის 50-ე მუხლი,
დაუწესა. აღნიშნული ყველა მაუწყებელსა და რომელსაც კომისია დაეყრდნო „რუსთავი
მედიასაშუალებას, ვინც წინასაარჩევნო 2-ის“ სამართალდამრღვევად ცნობის
პერიოდში აპირებდა საზოგადოებრივი შეფასებისას, მაუწყებლებს კომისიისთვის
აზრის კვლევის დაკვეთას ან/და გაშუქებას, პოლიტიკური რეკლამის განთავსების
შესახებ ინფორმაციის წარდგენის

48
ფინანსთა სამინისტროს განცხადება, 7 სექტემბერი, 2018 წელი: https://www.mof.ge/News/8619
49
ISFED კომუნიკაციის ეროვნული კომისიის თავმჯდომარეს პასუხობს, 15 სექტემბერი, 2018 წელი: http://www.isfed.ge/main/1411/geo/
50
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები - წინასაარჩევნო მონიტორინგის პირველი შუალედური ანგარიში, ISFED: http://www.isfed.ge/main/1409/geo/

31
ვალდებულებას იმპერატიულად საარჩევნო აგვისტოს ტელევიზიის ეთერში გასული
პერიოდის დაწყებიდან და არჩევნებამდე 50 რეკლამის საკითხის განხილვა საარჩევნო
დღით ადრე აკისრებს და ის არ ვრცელდება კოდექსის 50-ე მუხლის საფუძველზე
ოფიციალური საარჩევნო პერიოდის კანონთან შეუსაბამობაში იყო.51
დაწყებამდე პერიოდზე. შესაბამისად, 15-16

X. არჩევნების დღე
არჩევნების I ტური გავლენა მოეხდინა ამომრჩევლის ნების
თავისუფალ გამოვლენაზე და ამომრჩევლის
„სამართლიანი არჩევნების“ შეფასებით, 2018 მიერ აღქმული ყოფილიყო, როგორც მათზე
წლის 28 ოქტომბრის საპრეზიდენტო განხორციელებული ირიბი ზეწოლა.
არჩევნებზე უბნების გახსნის, კენჭისყრის და
ხმის დათვლის პროცესმა, ძირითადად,
მშვიდ და ორგანიზებულ ვითარებაში,
მნიშვნელოვანი დარღვევების გარეშე
ჩაიარა.

უბნის გახსნისა და მოწყობის პროცესის

დროს ცალკეულ საარჩევნო უბნებზე
დაფიქსირდა დამკვირვებლებზე ზეწოლის და
დაკვირვების უფლების შეზღუდვის,
წილისყრის პროცედურის დარღვევის და
საარჩევნო დოკუმენტაციის არასათანადოდ
წარმოების შემთხვევები. კენჭისყრის
პროცესის მიმდინარეობისას, ტენდენციის
ძირითადად ამ მეთოდს „ქართული ოცნების“
სახით გამოიკვეთა პარტიული აქტივისტების
აქტივისტები იყენებდნენ, თუმცა რამდენიმე
საარჩევნო უბნების მიმდებარედ მობილიზება
ოლქში დაფიქსირდა მსგავსი ქმედებები
და მათი მხრიდან ამომრჩევლების სიებში
„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და
აღრიცხვა, რასაც შესაძლოა ნეგატიური
„ევროპული საქართველოს“
წარმომადგენლების მხრიდანაც. ამასთან,
„სამართლიანი არჩევნების“
დამკვირვებლებმა დააფიქსირეს მმართველი
პარტიის აქტივისტების მხრიდან აგიტაციისა
და მოსული ამომრჩევლებისთვის
მხარდამჭერების მოყვანის დავალების
შემთხვევები. ცალკეულ უბნებზე, მსგავსი
მეთოდებით მოქმედებდნენ ზოგიერთი
არასამთავრობო ორგანიზაციის მოწმობის
მქონე პირებიც.

51
ISFED კომუნიკაციის ეროვნული კომისიის თავმჯდომარეს პასუხობს, 15 სექტემბერი, 2018 წელი: http://www.isfed.ge/main/1411/geo/

32
ხმის მიცემის პროცესში დაფიქსირდა ისეთი
სახის დარღვევები, როგორიცაა:
დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვა,
მარკირების პროცედურის დარღვევა,
ბიულეტენებთან დაკავშირებული
პროცედურების დარღვევები,
არაუფლებამოსილი პირების უბანზე ყოფნის
ცალკეული შემთხვევები, არასათანადო
დოკუმენტაციით ხმის მიცემის შემთხვევები,
ამომრჩეველთა სიასთან დაკავშირებული
ხარვეზები, სხვის ნაცვლად ხმის მიცემა,
აგიტაცია საარჩევნო უბანზე და სხვა. ასევე,
ადგილი ჰქონდა სიტყვიერი და ფიზიკური
დაპირისპირების გამონაკლის შემთხვევას.
ხმის დათვლის პროცესი უმეტესწილად
საარჩევნო პროცედურების დაცვით
მიმდინარეობდა. კენჭისყრის პროცესის
მსგავსად, ხმის დათვლისა და შედეგების
შეჯამების პროცესში დაფიქსირდა რიგი
დარღვევები, როგორიცაა შემაჯამებელი
ოქმის არასათანადოდ შედგენა,
დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვა,
ბიულეტენებისა და ხელმოწერების
რაოდენობას შორის დისბალანსი,
დოკუმენტების დალუქვის წესის დარღვევა.
ამასთან, ცალკეულ უბნებზე ბიულეტენები,
რომლებზეც ამომრჩევლის ნება
იკვეთებოდა, არასწორად გააბათილეს.
33
PVT დაკვირვების შედეგები
უბნის გახსნისა და მოწყობის პროცესი
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ უბნის გახსნის
პროცესის შესახებ ინფორმაცია PVT
დამკვირვებლების 99.5%-სგან მიიღო.
• ორგანიზაციის თითქმის ყველა
დამკვირვებელს უბანზე შეუზღუდავად
დაკვირვების განხორციელების საშუალება
მიეცა, რაც სტატისტიკურად 2013 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნების მონაცემების
მსგავსი იყო (99.8%).
• პირველი ამომრჩევლის მისაღებად 08:00
საათისთვის საარჩევნო უბნების 98.5% იყო
მზად, რაც წარმოადგენდა მცირედ
გაუმჯობესებას 2013 წლის საპრეზიდენტო
არჩევნების მონაცემთან შედარებით (95.7%)
კენჭისყრის პროცესი
• საქართველოს მასშტაბით, საარჩევნო
უბნების 99.7%-ზე ამომრჩევლებმა არჩევნებში
მონაწილეობა მიიღეს სათანადო
დოკუმენტაციით. აღნიშნული მაჩვენებელი
სტატისტიკურად არ განსხვავდება 2013 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნების მონაცემისგან
(98%).
• საარჩევნო უბნების 97.1%-ზე მარკირება
მოწმდებოდა კანონით დადგენილი
წესისამებრ, რაც წარმოადგენს
გაუმჯობესებას 2013 წლის არჩევნების
მონაცემთან (94.4%) შედარებით.
• საარჩევნო უბნების 99.1%-ზე ბიულეტენები
სათანადოდ მოწმდებოდა ხელმოწერითა და
ბეჭდით. ეს მაჩვენებელი ემთხვევა 2013 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნების (99.1%) მონაცემს.
• საარჩევნო უბნების 98.6%-ზე ამომრჩევლებს
ყოველთვის უკეთდებოდათ მარკირება, რაც
სტატისტიკურად მნიშვნელოვნად არ
განსხვავდებოდა 2013 წლის არჩევნებისგან,
როდესაც მარკირება შემოწმდა უბნების
97.4%-ზე.
• საარჩევნო უბნების 98.6%-ზე ხმის მიცემის
ფარულობა ყოველთვის დაცული იყო. ეს
მაჩვენებელი მცირედ გაუმჯობესდა 2013
წლის არჩევნების მონაცემთან (96.4%)
შედარებით.
• საარჩევნო უბნების 0.8%-ზე დაფიქსირდა
ფიზიკური ძალადობის ან ზეწოლა-მუქარის
ფაქტები.
ამომრჩეველთა აქტივობა
46.6%
ცდომილების ხარისხი +/- 0.8%)
არჩევნების PVT შედეგები
არჩევნების დღის მიმდინარეობის თაობაზე
მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე,
„სამართლიანი არჩევნები“ დარწმუნებულია
ხმების პარალელური დათვლის (PVT)
შედეგად დაფიქსირებულ შედეგებში.
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ ინფორმაცია
მიიღო შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით
გამოვლენილი PVT უბნებზე განთავსებული
დამკვირვებლების 99.0%-ისგან.
ცხრილში მოცემულია საუკეთესო შედეგის
მქონე შვიდი კანდიდატის მონაცემები.
ყოველი შედეგისთვის ცდომილების ზღვარი
მითითებულია ცხრილში და ის
გამოთვლილია 95%-იანი სანდოობის
ინტერვალით.
34
 კანდიდატი გამოთვლილი ცდომილების მინიმალური მაქსიმალური
პროცენტი ხარისხი შედეგი შედეგი

#5 გრიგოლ ვაშაძე 38.5% 1.0% 37.5% 39.5%

#48 სალომე ზურაბიშვილი 37.6% 0.9% 36.7% 38.5%

#2 დავით ბაქრაძე 11.0% 0.5% 10.5% 11.5%

#10 შალვა ნათელაშვილი 3.8% 0.2% 3.6% 4.0%

#25 დავით უსუფაშვილი 2.3% 0.2% 2.1% 2.5%

#36 ზურაბ ჯაფარიძე 2.2% 0.2% 2.0% 2.4%

#21 კახა კუკავა 1.3% 0.1% 1.2% 1.4%

ყველა სხვა კანდიდატის შედეგი 1%-ზე „სამართლიანი არჩევნების“

ნაკლები იყო.
ხმების პარალელური დათვლის (PVT)
შედეგების საფუძველზე, 28 ოქტომბრის
საპრეზიდენტო არჩევნებში 50%+1 ბარიერი
არცერთ კანდიდატს გადაულახავს.
შესაბამისად, გამარჯვებულის გამოსავლენად
დადგა მეორე ტურის ჩატარების საჭიროება
ორ საუკეთესო შედეგის მქონე კანდიდატს,
კერძოდ, სალომე ზურაბიშვილსა და
გრიგოლ ვაშაძეს შორის.
დამკვირვებლების მიერ მოწოდებული
ინფორმაციით, ბათილად ცნობილი
ბიულეტენების პროცენტული მაჩვენებელი
ქვეყნის მასშტაბით შეადგენდა 3.2%-ს (+/-
0.2%-იანი ცდომილებით). ეს მაჩვენებელი
უფრო მაღალია, ვიდრე ბათილი
ბიულეტენები 2013 წლის საპრეზიდენტო
არჩევნების დროს (1.8%).
საარჩევნო უბნების

აღსანიშნავია, რომ გრიგოლ ვაშაძის მიერ

98.6%-ზე
დაცული იყო ხმის მიცემის ფარულობა
მიღებული ხმების პროცენტული მაჩვენებელი
მერყეობდა 37.5%-სა და 39.5%-ს შორის,
ხოლო სალომე ზურაბიშვილის მიერ
მიღებული ხმების პროცენტული მაჩვენებელი
- 36.7%-სა და 38.5% ინტერვალში.
სტატისტიკურად, თითოეული ამ კანდიდატის
შემთხვევაში, თანაბარი ალბათობით იყო
შესაძლებელი, რომ შედეგი ყოფილიყო
ინტერვალის ნებისმიერ წერტილში. იმის
გათვალისწინებით, რომ ორი კანდიდატის
შედეგების ინტერვალები ერთმანეთს
კვეთდა, „სამართლიან არჩევნებს“ არ
შეეძლო დარწმუნებით ეთქვა, თუ რომელი
კანდიდატი იყო პირველ ადგილზე და
რომელი - მეორეზე.

35
 PASSPORT

ID
ხმების პარალელური დათვლის (PVT)
მონაცემებით 17:00 საათისთვის ქვეყნის
მასშტაბით ამომრჩეველთა აქტივობამ 38.1%
(+/- 0.8% ცდომილების ზღვარი) შეადგინა,
რაც სტატისტიკურად 2013 წლის
საპრეზიდენტო არჩევნების მონაცემის
მსგავსია, როცა ამომრჩევლის აქტივობა
38.9% იყო.

თბილისში 17 საათისთვის ამომრჩეველთა

აქტივობა 35.8% იყო, ხოლო 2013 წელს 17
საათისთვის ამომრჩეველთა აქტივობა
თბილისის მასშტაბით 39.8%-ს
საარჩევნო უბნების99.7%-ზე წარმოადგენდა. რეგიონებში (თბილისის
ამომრჩევლებმა გარდა) ამომრჩეველთა აქტივობამ 17
ხმა მისცეს სათანადო დოკუმენტაციით
საათისთვის 38.9% შეადგინა, მაშინ როდესაც
2013 წელს ამომრჩეველთა აქტივობის
ამომრჩეველთა აქტივობა მაჩვენებელი 17 საათისთვის რეგიონებში
38.4% იყო.
„სამართლიანი არჩევნების“
დამკვირვებლების მიერ მოწოდებული
ინფორმაციით, ამომრჩეველთა აქტივობამ
46.6% შეადგინა (+/- 0.8%-იანი ცდომილებით),
რაც 2013 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე
ამომრჩეველთა აქტივობის მაჩვენებლის
მსგავსია.

ხმების პარალელური დათვლის (PVT)

მონაცემებით, 12:00 საათისთვის ქვეყნის
მასშტაბით ამომრჩეველთა აქტივობამ 16.0%
(+/-0.5% ცდომილების ზღვარი) შეადგინა, რაც
სტატისტიკურად მცირედით ჩამორჩება 2013
წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მონაცემს
(17.2%). N65

თბილისში 12 საათისთვის ამომრჩეველთა

აქტივობა 13.2% იყო (+/-0.4% ცდომილებით),
ხოლო 2013 წელს 12 საათისთვის
ამომრჩეველთა აქტივობა თბილისის
მასშტაბით 15.8% იყო. რეგიონებში
(თბილისის გარდა) 12 საათისათვის
ამომრჩეველთა აქტივობამ 17.1% შეადგინა
(+/-0.5% ცდომილების ხარისხით), მაშინ საარჩევნო უბნების
როდესაც 2013 წელს ამომრჩეველთა
აქტივობის მაჩვენებელი 12 საათისთვის
97.1%-ზე
ამომრჩევლებს უმოწმდებოდათ მარკირება
რეგიონებში 17.7% იყო.

36
არჩევნების მეორე ტური
„სამართლიანი არჩევნების“ დაკვირვებით,
2018 წლის 28 ნოემბერს, არჩევნების მეორე
ტურზე, არჩევნების დღემ, ძირითადად,
კანონით გათვალისწინებული
პროცედურების დაცვით ჩაიარა.
უბნის გახსნისა და მოწყობის პროცესის
დროს რიგ საარჩევნო უბნებზე დაფიქსირდა
დამკვირვებლებისთვის დაკვირვების
უფლების შეზღუდვის, უბნის დაგვიანებით
გახსნის, უბანზე არაუფლებამოსილი პირების
ყოფნის, წილისყრის წესის დარღვევის და
დოკუმენტაციის არასათანადოდ წარმოების
შემთხვევები.
კენჭისყრის მიმდინარეობის დროს, პირველი
ტურის მსგავსად, საარჩევნო უბნების
მიმდებარედ ადგილი ჰქონდა „ქართული
ოცნებისა“ და სალომე ზურაბიშვილის
მხარდამჭერებისა და კოორდინატორების
მობილიზებას, რომლებიც უბნებზე მოსულ
ამომრჩევლებს აღრიცხავდნენ, რაც
ამომრჩევლის ნებაზე ზეგავლენის მოხდენის
მცდელობის მანკიერი ტრადიციის
გაგრძელებაა. პრობლემური იყო
ამომრჩევლის ხმის მიცემის ფარულობის
დარღვევის ფაქტები, რაც ამომრჩევლის
აღრიცხვის პრაქტიკასთან ერთად კიდევ
ერთხელ წარმოაჩენს წინასაარჩევნო
პერიოდში ზეწოლა-მუქარის გარემოს
პრობლემურობას და მის ნეგატიურ გავლენას
საარჩევნო პროცესზე.
საარჩევნო უბნების დახურვის
მოახლოებასთან ერთად, „სამართლიანმა
არჩევნებმა“ დააფიქსირა ცალკეული
სერიოზული ინციდენტები, როგორიცაა
ამომრჩეველთა სამაგიდო სიის დაკარგვა,
საარჩევნო უბანზე უცხო პირთა შეჭრა და
ყუთის გატაცების მცდელობა. ხმის დათვლის
პროცესის დროს რიგ შემთხვევებში ადგილი
ჰქონდა შემაჯამებელი ოქმის შედგენასთან
დაკავშირებულ და სხვა პროცედურულ
დარღვევებს. უბნების დახურვის შემდეგ,
მარნეულისა და ლაგოდეხის ოლქებში
დაფიქსირდა ძალადობრივი ინციდენტები.

PVT დაკვირვების შედეგები

უბნის გახსნის და მოწყობის პროცესი

„სამართლიანმა არჩევნებმა“ უბნის გახსნის

პროცესის შესახებ ინფორმაცია PVT-ის
დამკვირვებლების 100%-სგან მიიღო.

• ორგანიზაციის ყველა დამკვირვებელს

(100%) უბანზე შეუზღუდავად დაკვირვების
განხორციელების საშუალება მიეცა, რაც
სტატისტიკურად პირველი ტურის
მონაცემების მსგავსი იყო (99.8%).

• პირველი ამომრჩევლის მისაღებად 08:00

საათისთვის საარჩევნო უბნების 99.7% იყო
მზად, რაც მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება
საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის
მონაცემისგან (98.5%).

1.6%-ზე
საარჩევნო უბნების დაფიქსირდა
ფიზიკური ძალადობა/ზეწოლის ფაქტები
37
• უბნის გახსნასა და მოწყობის პროცესთან
დაკავშირებული დარღვევები დაფიქსირდა
საარჩევნო უბნების 0.9%-ზე, რაც მცირედ
გაუმჯობესებას წარმოადგენს არჩევნების
პირველ ტურთან შედარებით (2.2%).

კენჭისყრის პროცესი

• საქართველოს მასშტაბით, საარჩევნო

უბნების 99.2%-ზე ამომრჩევლებმა არჩევნებში
მონაწილეობა მიიღეს სათანადო
დოკუმენტაციით. აღნიშნული მაჩვენებელი
სტატისტიკურად არჩევნების პირველი ტურის
მონაცემისგან (99.7%) არ განსხვავდება.

• საარჩევნო უბნების 98.5%-ზე მარკირება

მოწმდებოდა კანონით დადგენილი
წესისამებრ, რაც სტატისტიკურად თითქმის კენჭისყრის დასაწყებად08:00 საათისთვის
არ განსხვავდება არჩევნების პირველი მზად იყო საარჩევნო უბნების 99.7%
ტურის მონაცემისგან (97.1%).

• საარჩევნო უბნების 99.7%-ზე ბიულეტენები

სათანადოდ მოწმდებოდა ხელმოწერითა და
ბეჭდით, რაც სტატისტიკურად პირველი
ტურის მონაცემების მსგავსია (99.1%).
• საარჩევნო უბნების 99.7%-ზე
ამომრჩეველებს ყოველთვის უკეთდებოდათ
მარკირება, რაც სტატისტიკურად
მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება
არჩევნების პირველი ტურის
მაჩვენებლისგან, როდესაც მარკირება
შემოწმდა უბნების 98.6%-ზე.
არჩევნების PVT შედეგები
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ მიიღო
ინფორმაცია შემთხვევითი შერჩევის
პრინციპით გამოვლენილ PVT-ის უბნებზე
განთავსებული დამკვირვებლების 99.9%-სგან.
არჩევნების დღის მიმდინარეობის თაობაზე
მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე,
„სამართლიანი არჩევნები“ დარწმუნებულია
ხმების პარალელური დათვლის შედეგად
დაფიქსირებულ შედეგებში.

• საარჩევნო უბნების 98.3%-ზე ხმის მიცემის ცხრილში მოცემულია მეორე ტურის

ფარულობა ყოველთვის დაცული იყო. ეს შედეგები, რომლისთვისაც ცდომილების
მაჩვენებელი არჩევნების პირველი ტურის ზღვარი შეადგენს +/-0.8%-ს, 95%-იანი
მონაცემის მსგავსია (98.6%). სანდოობის ინტერვალით.

• საარჩევნო უბნების 1.6%-ზე დაფიქსირდა

ფიზიკური ძალადობისა და ზეწოლა-მუქარის
ფაქტები, რაც წარმოდგენს მცირედ
გაუარესებას საპრეზიდენტო არჩევნების
პირველი ტურის მონაცემთან შედარებით
(0.8%).

38
კანდიდატი გამოთვლილი ცდომილების მინიმალური მაქსიმალური
პროცენტი ხარისხი შედეგი შედეგი

#48 სალომე ზურაბიშვილი 59.1% 0.8% 58.3% 59.9%

#5 გრიგოლ ვაშაძე 40.9% 0.8% 40.1% 41.7%

„სამართლიანი არჩევნების“ პირველ ტურზე ამომრჩეველთა აქტივობის

დამკვირვებლების მიერ მოწოდებული
ინფორმაციით, ბათილად ცნობილი
ბიულეტენების პროცენტულმა მაჩვენებელმა
ქვეყნის მასშტაბით 3.0% შეადგინა (+/- 0.1%
ცდომილებით). ეს მაჩვენებელი
სტატისტიკურად პირველი ტურის მონაცემის
მსგავსია (3.2%). აღსანიშნავია, რომ
თბილისის მასშტაბით ბათილად ცნობილი
ბიულეტენების პროცენტული მაჩვენებელი
4.5% იყო, რაც გაზრდილი იყო პირველი
ტურის ბათილი ბიულეტენების პროცენტულ
მაჩვენებელთან შედარებით (4.1%).
ამომრჩეველთა აქტივობა
„სამართლიანი არჩევნების“
დამკვირვებლების მიერ მოწოდებული
ინფორმაციით, ამომრჩეველთა აქტივობამ
ქვეყნის მასშტაბით 56.2% შეადგინა (+/-0.7%
ცდომილებით). აღნიშნული მაჩვენებელი
მნიშვნელოვნად აღემატებოდა პირველი
ტურის ამომრჩეველთა აქტივობის მონაცემს
(46.6%).
მაჩვენებელი 12 საათისთვის რეგიონებში
15.8% იყო.
ხმების პარალელური დათვლის (PVT)
მონაცემებით, 17:00 საათისთვის ქვეყნის
მასშტაბით ამომრჩეველთა აქტივობამ 47.2%
(+/-0.6% ცდომილების ზღვრით) შეადგინა,
რაც არჩევნების პირველი ტურის
მონაცემთან შედარებით უფრო მაღალია
(38.6%).
თბილისში 17 საათისთვის ამომრჩეველთა
აქტივობა 45.8% იყო, აღემატებოდა
არჩევნების პირველ ტურზე 17 საათისთვის
დაფიქსირებულ ამომრჩეველთა აქტივობას
(35.8%). რეგიონებში (თბილისის გარდა)
ამომრჩეველთა აქტივობამ 47.5% შეადგინა,
მაშინ როდესაც პირველ ტურზე
ამომრჩეველთა აქტივობის მაჩვენებელი 17
საათისთვის რეგიონებში 38.9% იყო.

ხმების პარალელური დათვლის (PVT)

მონაცემებით 12:00 საათისთვის ქვეყნის
მასშტაბით ამომრჩეველთა აქტივობამ 19.5%
(+/-0.3% ცდომილების ზღვარი) შეადგინა, რაც
არჩევნების პირველი ტურის მონაცემთან
შედარებით უფრო მაღალი იყო (16.0%).

თბილისში 12 საათისთვის ამომრჩეველთა

აქტივობა 18.2% იყო, რაც წარმოადგენს
ზრდას არჩევნების პირველ ტურზე 12
საათისთვის თბილისში დაფიქსირებულ
ამომრჩეველთა აქტივობის მონაცემთან
შედარებით (13.2%). რეგიონებში (თბილისის ამომრჩეველთა აქტივობა
გარდა) ამომრჩეველთა აქტივობამ 19.9%
შეადგინა, მაშინ როდესაც არჩევნების
56.2%
ცდომილების ხარისხი +/- 0.7%) 39
XI. არჩევნების შემდგომი პერიოდი და
საჩივრების განხილვა
არჩევნების დღეს და არჩევნების შემდგომ
„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ
წარდგენილი საჩივრების განხილვის
პროცესის ანალიზი ცხადყოფს, რომ
საარჩევნო ადმინისტრაციის მიერ საარჩევნო
დავების განხილვა ვერ უზრუნველყოფს
არჩევნებზე გამოვლენილ დარღვევებზე
ეფექტურ რეაგირებას და პასუხისმგებელი
პირებისთვის კანონით გათვალისწინებული
სანქციის დაწესებას. აღნიშნულის მიზეზი,
ძირითადად, არის არა კანონმდებლობის
ხარვეზი, არამედ საარჩევნო
ადმინისტრაციის მხრიდან საჩივრების
კეთილსინდისიერად განხილვის ნების
არარსებობა. ბოლო წლების განმავლობაში,
საარჩევნო ადმინისტრაციაში დამკვიდრდა
მანკიერი პრაქტიკა, რაც გამოიხატება
საჩივრების არასაფუძვლიანად განხილვაში,
დარღვევების სხვადასხვა მიზეზით
გამართლებაში და სამართალდამრღვევი
პირების მიმართ ლოიალურ
დამოკიდებულებაში, რათა მათ არ მოუწიოთ
სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ან
დაეკისროთ მინიმალური სანქცია.
საარჩევნო ადმინისტრაციის დაჟინებული
მცდელობა, არ დააკმაყოფილოს საჩივრები
და კანონმდებლობის დამრღვევ კომისიის
წევრებს არ დააკისროს პასუხისმგებლობა,
მთლიანად აზრს უკარგავს საჩივრების
წარდგენას და არჩევნების შემდგომ
საჩივრების განხილვის პროცესს.
ქვეყნის მასშტაბით საოლქო საარჩევნო
კომისიებში გამოვლენილი მსგავსი
ტენდენციები აჩენს შთაბეჭდილებას, რომ
საარჩევნო ადმინისტრაცია
მიზანმიმართულად ცდილობს ყველა
მეთოდის გამოყენებით ნებისმიერი სახის
დარღვევის გამართლებას.
40
საოლქო საარჩევნო კომისიები საუბნო
კომისიის წევრების მიერ დაწერილ
ახსნა-განმარტებებსა და შესწორების ოქმებს
მიიჩნევდნენ პასუხისმგებლობისგან
გათავისუფლების საფუძვლად და დარღვევის
აღმოფხვრად. საოლქო კომისიები
ყოველთვის საუბნო კომისიის წევრების
განმარტებას მიიჩნევდნენ სარწმუნოდ და მის
შესაბამისად იღებდნენ გადაწყვეტილებას.
საოლქო კომისიები, ტრადიციულად, თავს
არიდებდნენ კენჭისყრის შედეგების
გადასინჯვას, მიუხედავად დარღვევის
სიმძიმისა. არ დაკმაყოფილებულა
„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ
წარდგენილი არცერთი საჩივარი, სადაც
მოთხოვნილი იყო კენჭისყრის შედეგების
ბათილობა, შედეგების გადასინჯვა ან
დამრღვევი პირებისადმი ადმინისტრაციული
პასუხისმგებლობის დაკისრება.
არასათანადოდ და ტენდენციურად ხდებოდა
დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვის
ფაქტებზე წარდგენილი საჩივრების
განხილვა. რიგ შემთხვევებში, ადგილი
ჰქონდა კანონის არასწორ გამოყენებას ან
განმარტებას, რაც საჩივრების
განუხილველად განზრახ დატოვების მიზნით
ჩადენილი ქმედების შთაბეჭდილებას ქმნიდა.
ცალკეულ შემთხვევებში, ადგილი ჰქონდა
ასევე საჩივრების განხილვის პროცესში
პოლიტიკურ მიკერძოებას.
განსაკუთრებით შემაშფოთებელია, რომ
ნებისმიერი სახის დარღვევაზე,
განურჩევლად მისი სიმძიმისა, საუბნო
კომისიის წევრები ადგენენ
ახსნა-განმარტებებს და შესწორების ოქმებს,
რაც საოლქო საარჩევნო კომისიების
მხრიდან საკმარის საფუძვლად მიიჩნევა არა
მარტო ფაქტობრივი გარემოებების
დასადგენად, არამედ შესაბამისი კომისიის
წევრის პასუხისმგებლობისგან
გასათავისუფლებლად. ეს მიდგომა
მნიშვნელოვნად აკნინებს და საერთოდ აზრს
უკარგავს საარჩევნო კანონმდებლობით
დადგენილ რეგულაციებს, ვინაიდან
შესაძლებელს ხდის, კომისიის წევრის მიერ
შედგენილი ახსნა-განმარტებით ან
შესწორების ოქმით, გამართლდეს
ნებისმიერი სახის დარღვევა. პრობლემურია,
რომ საოლქო საარჩევნო კომისიების
მხრიდან ახსნა-განმარტებაში ან შესწორების
ოქმში მითითებული ინფორმაცია, მათ შორის
კანდიდატების მიერ მიღებული ხმებისა თუ
ბათილი ბიულეტენების შესახებ, უტყუარად
მიჩნევა ყოველგვარი გადამოწმების გარეშე.
საჩივრების განხილვის პროცესში
გამოვლენილი ხარვეზები
„სამართლიანი არჩევნების“
წარმომადგენლებს, ძირითადად,
შესაძლებლობა ჰქონდათ დასწრებოდნენ
საჩივრების განხილვას და დაეფიქსირებინათ
პოზიცია წარდგენილ საჩივრებზე.
გამონაკლისს წარმოადგენდა ფოთის
საოლქო კომისია, სადაც არჩევნების
პირველ ტურზე „სამართლიანი არჩევნების“
წარმომადგენელი არ დაიბარეს განხილვაზე.
„სამართლიანი არჩევნების“
წარმომადგენლის გარეშე განიხილეს
საჩივარი ასევე ხობის საოლქო კომისიაში და
განაცხადეს, რომ ორგანიზაცია არ
გამოცხადდა. მას შემდეგ, რაც ფაქტის
შესახებ გახდა ცნობილი განმეორებით
დანიშნეს სხდომა, თუმცა თან აღნიშნეს, რომ
ამით „არაფერი შეიცვლებოდა“. ტყიბულის
საოლქო კომისიაში, სადაც ორგანიზაციას
მხოლოდ ერთი საჩივარი ჰქონდა
წარდგენილი, „სამართლიანი არჩევნების“
წარმომადგენელს უთხრეს, რომ მაინც არ
დააკმაყოფილებდნენ საჩივარს, რადგან
კომისიის წევრების მტკიცებით,
დამკვირვებელმა განზრახ წარადგინა
საჩივარი „ერთი მაინც რომ
დაფიქსირებულიყო“.
• ნებისმიერი სახის დარღვევაზე,
განურჩევლად მისი სიმძიმისა, საუბნო
კომისიის წევრები ადგენდნენ
ახსნა-განმარტებებს, რომლის საფუძველზეც
ხდებოდა ამ დარღვევების გამართლება.
საოლქო კომისიები უტყუარ მტკიცებულებად
მიიჩნევდნენ ამ ახსნა-განმარტებებს,
მიუხედავად იმ ფაქტისა, რომ ეს
ახსნა-განმარტებები ხშირად კენჭისყრის
დღის შემდეგ იწერებოდა. უმეტესად, სწორედ
ამ ახსნა-განმარტებებზე დაყრდნობით,
საოლქო კომისიები არ აკმაყოფილებდნენ
საჩივრებს ისე, რომ სხვა მტკიცებულებებს
არც კი იკვლევდნენ და საკმარისად
41
მიაჩნდათ მხოლოდ საუბნო კომისიის
წევრების განმარტებები მომხდარ
დარღვევასთან დაკავშირებით.
• საოლქო კომისიები თავს არიდებდნენ
კენჭისყრის შედეგების გადასინჯვას. ასეთ
შემთხვევებშიც, ისინი საუბნო კომისიის
წევრების ახსნა-განმარტებას, ან შესწორების
ოქმს ეყრდნობოდნენ, რომელიც, ხშირ
შემთხვევაში, კენჭისყრის დღის შემდგომ იყო
შედგენილი.
• საუბნო კომისიის წევრების
პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების
მიზნით საოლქო კომისიები სტანდარტულად
იყენებდნენ არგუმენტებს, რომ:
ესა თუ ის დარღვევა არ
წარმოადგენდა კანონმდებლობის უხეშ
დარღვევას და ამომრჩეველთა ნების
გამოვლენაზე თუ კენჭისყრის შედეგებზე
გავლენა არ მოუხდენია;
არსებით დარღვევას ადგილი არ
ჰქონია, რომელსაც შეიძლება რაიმე გავლენა
მოეხდინა საარჩევნო პროცესზე;
ადგილი ჰქონდა მექანიკურ შეცდომას,
რაც არ წარმოადგენს დისციპლინარული
პასუხისმგებლობის საფუძველს.
მსგავსი არგუმენტებით საოლქო კომისიებმა
საუბნო კომისიის წევრებს პასუხისმგებლობა
არ დააკისრეს ისეთ შემთხვევებშიც,
როდესაც: შემაჯამებელი ოქმი არ იყო
სათანადოდ შედგენილი; შემაჯამებელ ოქმში
მონაცემები გადასწორდა; დამკვირვებელს
შეეზღუდა ვიდეოგადაღების უფლება და სხვ.
• საარჩევნო ადმინისტრაციას არ ჰქონდა
სათანადო რეაგირება დამკვირვებლის
უფლებების შეზღუდვის ფაქტებზე. საოლქო
კომისიები, ძირითადად, დადგენილ ფაქტად
მიიჩნევდნენ საუბნო კომისიის წევრების
მიერ გაკეთებულ განმარტებებს,
ცდილობდნენ დამკვირვებელები თავად
დაედანაშაულებინათ საარჩევნო
კანონმდებლობის დარღვევაში და ასე
გაემართლებინათ მათთვის უფლების
შეზღუდვა. მაგალითად, ფოტო-ვიდეო
გადაღების უფლების შეზღუდვაზე საუბნო
კომისიები აცხადებდნენ, რომ
დამკვირვებელი იღებდა სამაგიდო სიებს და
ამიტომ აუკრძალეს გადაღება, რაც
ფაქტობრივი გარემოებებით, სიმართლეს არ
შეესაბამებოდა.
• საოლქო კომისიები თავს არიდებდნენ
ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის
დაკისრებას კომისიის წევრებისთვის. იმ
შემთხვევაშიც, თუ დარღვევას დადგენილად
მიიჩნევდნენ, კომისიის წევრებს
დისციპლინარულ პასუხისმგებლობას
აკისრებდნენ, რაც აზრს უკარგავს
გარკვეული სახის დარღვევებზე კანონით
გათვალისწინებულ ადმინისტრაციულ
პასუხისმგებლობას.
• არასწორად ხდებოდა ასევე საჩივრების
განუხილველად დატოვება, რის მიზეზადაც
სხვადასხვა საფუძველი მიეთითებოდა. რიგი
საოლქო კომისიები არასწორად
განმარტავდნენ და იყენებდნენ საარჩევნო
კოდექსის ნორმებს. ამასთან, რჩებოდა
შთაბეჭდილება, რომ ადგილი არ ჰქონია
მხოლოდ კანონის არასწორ გამოყენებას,
არამედ ეს ხდებოდა მიზანმიმართულად,
რომ საჩივრები განუხილველად
დაეტოვებინათ.
• შემაჯამებელ ოქმებთან დაკავშირებული
უზუსტობებისა და რეკვიზიტების არასრულად
შევსებისთვის საოლქო კომისიები
პასუხისმგებლობას მხოლოდ მდივანს
აკისრებდნენ და განმარტავდნენ, რომ
საუბნო კომისიის თავმჯდომარე არ იყო
პასუხისმგებელი ოქმის შედგენაზე, რაც
ეწინააღმდეგება საქართველოს საარჩევნო
კოდექსს.
• ადგილი ჰქონდა ასევე ტენდენციურ
მიდგომასაც, მაგალითად, ბათუმის საოლქო
კომისიის მხრიდან, რომელიც მმართველი
პოლიტიკური პარტიის, „ქართული ოცნების“
მიერ დანიშნულ კომისიის წევრს
პასუხისმგებლობის მინიმალურ სანქციას
აკისრებდა, ხოლო ოპოზიციური პარტიის,
„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“
წევრების მიმართ გამოყენებული იქნა
42
მკაცრი სანქცია, კერძოდ, ხელფასის 50%-ის
დაკავება კომისიის წევრების ფუნქციების
გადასანაწილებლად ჩატარებულ
წილისყრაში არ მონაწილეობისთვის.

I ტური
19 15
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ 2018 წლის
13
საპრეზიდენტო არჩევნების I ტურზე საუბნო
კომისიებში 77 საჩივარი წარადგინა, ხოლო
საოლქო საარჩევნო კომისიებში 127
საჩივარი იქნა წარდგენილი. ამასთან, 17
შენიშვნა დაფიქსირდა ჩანაწერთა წიგნში,
რაზეც საჩივარი არ წარდგენილა საოლქო
80
კომისიებში, ვინაიდან საუბნო კომისიებმა
დროული რეაგირება მოახდინეს
დარღვევაზე.

საუბნო კომისიებში წარდგენილი 77 დაკმაყოფილდა

საჩივრიდან 3 საჩივარზე დროული
რეაგირება მოხდა და საოლქო კომისიაში ნაწილობრივ
დამატებითი საჩივარი არ წარდგენილა. დაკმაყოფილდა
აღსანიშნავია, რომ ორ შემთხვევაში,
მარნეულის საარჩევნო ოლქის #85 არ დაკმაყოფილდა
საარჩევნო უბანზე და ნაძალადევის
საარჩევნო ოლქის #21 საარჩევნო უბანზე განუხილავი დარჩა
შესაბამისმა კომისიის წევრებმა უარი
განაცხადეს საჩივრის რეგისტრაციაზე. da

საუბნო კომისიებში წარდგენილი

საჩივრებით დაყენებული მოთხოვნა
დარღვევის აღმოფხვრა და მასზე დროული
რეაგირება იყო.

საჩივრები ძირითადად შეეხებოდა შემდეგ

დარღვევებს: 7 შემთხვევაში დამკვირვებლის
უფლების შეზღუდვას; 17 შემთხვევაში
საარჩევნო დოკუმენტაციის არასათანადოდ
წარმოებას; 6 შემთხვევაში წილისყრის წესის
დარღვევას; 5 შემთხვევაში მარკირების
შემოწმების/გაკეთების გარეშე ხმის მიცემას;
ორ-ორ შემთხვევაში საკონტროლო
ფურცლის არასათანადოდ შევსებას და
არასათანადო დოკუმენტით ხმის მიცემას და
სხვ.

საოლქო კომისიებში წარდგენილი 127

საჩივრიდან 15 საჩივარი დაკმაყოფილდა, 13
- ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა; 80 - არ
დაკმაყოფილდა და 19 განუხილველი დარჩა.
43
 საოლქო კომისიებში წარდგენილი საჩივრები შეეხებოდა შემდეგ დარღვევებს:

შემაჯამებელი ოქმის არასათანადო შევსება 36

სხვა დარღვევები 17
დოკუმენტების არასათანადო წარმოება 17
შემაჯამებელი ოქმის გადასწორება 14
ბიულეტენი მეტია ხელმოწერების რაოდენობაზე 9
დამკვირვებლის უფლების შეზღუდვა 9
კონვერტის გარეშე ბიულეტენის მოთავსება 5
წილყრის წესის დარღვევა 4
ნამდვილი ბიულეტენის ბათილად ცნობა 3
მასალების დალუქვის წესის დარღვევა 3
მარკირების წესის დარღვევა 3
აგიტაცია 3
არაუფლებამოსილი პირი უბანზე 2
არასათანადო დოკუმენტით ხმის მიცემა 2
საკონტროლო ფურცლის არასათანადოდ შევსება 2
ფარულობის დარღვევა 1
ბიულეტენის არ დამოწმება 1

საჩივრებით დაყენებულ მოთხოვნას უმეტეს სიაში ამომრჩეველთა ხელმოწერების

შემთხვევებში წარმოადგენდა კომისიის
წევრებისთვის დისციპლინარული
პასუხისმგებლობის დაკისრება, ასევე 17
შემთხვევაში მოთხოვნა ეხებოდა
ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის
დაკისრებას ისეთი დარღვევებისთვის,
როგორიც არის დამკვირვებლის უფლებების
შეზღუდვა და შემაჯამებელ ოქმში
მონაცემების გადასწორება. 5 შემთხვევაში
მოთხოვნილი იქნა კენჭისყრის შედეგების
ბათილობა, ვინაიდან ბიულეტენების
რაოდენობა ორით ან მეტით აღემატებოდა
რაოდენობას, ხოლო 3 შემთხვევაში
მოთხოვნას წარმოადგენდა კენჭისყრის
შედეგების გადასინჯვა. საარჩევნო
კომისიებმა არ დააკმაყოფილეს არცერთი
საჩივარი კენჭისყრის შედეგების გადასინჯვის
ან ბათილობის მოთხოვით. ასევე, არ
დაკმაყოფილებულა მოთხოვნები
ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის
დაკისრების შესახებ.

44
II ტური

„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ 2018 წლის საუბნო კომისიებში წარდგენილი 57

28 ნოემებრს საპრეზიდენტო არჩევნების
მეორე ტურზე 57 საჩივარი საუბნო კომისიებს
წარედგინათ, რომელთაგან ერთი
მარნეულის #10 საუბნო კომისიამ არ
დაარეგისტრირა, 110 საჩივარი საოლქო
კომისიებს წარედგინათ და 18 შენიშვნა
დაფიქსირდა ჩანაწერთა წიგნში, რაზეც
საუბნო კომისიებმა მოახდინეს დროული
რეაგირება და, შესაბამისად, საოლქო
კომისიაში დამატებითი საჩივარი არ
წარდგენილა.
საჩივრიდან, 2 საჩივარზე კომისიამ
მოახდინა რეაგირება და საჩივარი საოლქო
კომისიაში აღარ წარდგენილა. წარდგენილი
საჩივრებიდან 6 შეეხებოდა დამკვირვებლის
უფლებების შეზღუდვას; 18 - საარჩევნო
დოკუმენტაციის არასათანადოდ წარმოებას;
5 - კენჭისყრის ფარულობის დარღვევას;
ორ-ორი შემთხვევა არასათანადო
დოკუმენტით ხმის მიცემას და
არაუფლებამოსილი პირის ყოფნას
საარჩევნო უბანზე, სხვ.

საოლქო კომისიებში წარდგენილი საჩივრები შეეხებოდა შემდეგ დარღვევებს:

ოქმის არასათანადო შევსება 33

დოკუმენტების არასათანადო წარმოება 20
სხვა დარღვევები 14
დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვა 9
შემაჯამებელი ოქმის გადასწორება 6
ბიულეტენის მეტობა ხელოწერებზე 6
მასალის დალუქვის წესის დარღვევა 5
ფარულობის დარღვევა 5
ამომრჩეველთა უკანონო აღრიცხვა 3
კონვერტის გარეშე ბიულეტენი 2
მარკირებით/მის გარეშე ხმის მიცემა 2
არასათანადო დოკუმენტით ხმის მიცემა 2
წილყრის წესის დარღვევა 2
არაუფლებამოსილი პირები უბანზე 2
სამაგიდო სიის დაკარგვა 1
კომისიის საქმეში ჩარევა 1
საკონტროლო ფურცლის არასათანადოდ შევსება 1
წარდგენილი 110 საჩივრიდან 23 დაკმაყოფილდა სრულად, 17 - ნაწილობრივ,
61 არ დაკმაყოფილდა და 9 განუხილველი დარჩა.
9 23
17
61
წარდგენილი საჩივრებით უმეტეს
შემთხვევებში მოთხოვნას წარმოადგენდა
შესაბამისი კომისიის წევრებს ჩადენილი
დარღვევისთვის დაკისრებოდათ
დისციპლინარული პასუხისმგებლობა, ხოლო
12 შემთხვევაში მოთხოვნილი იყო
ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა. ასევე
13 შემთხვევაში „სამართლიანი არჩევნები“
ითხოვდა კენჭისყრის შედეგების
გადასინჯვას და 1 შემთხვევაში კენჭისყრის
დაკმაყოფილდა
ნაწილობრივ
დაკმაყოფილდა
არ დაკმაყოფილდა
განუხილავი დარჩა
da
შედეგების ბათილობას. ეს უკანასკნელი
შეეხებოდა ზუგდიდის საარჩევნო ოლქის #20
საარჩევნო უბანს, სადაც ამომრჩეველთა ე.წ.
სამაგიდო სია დაიკარგა. აღნიშნული
მოთხოვნა არ დაკმაყოფილდა, ისევე
როგორც საჩივრები კენჭისყრის შედეგების
გადასინჯვის და ადმინისტრაციული
პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ.
46
XII. რეკომენდაციები
საკანონმდებლო რეკომენდაციები

1
პარლამენტში უნდა შეიქმნას სამუშაო ჯგუფი, რომელიც პრიორიტეტის
მიხედვით იმუშავებს საკანონმდებლო ცვლილებებზე. მნიშვნელოვანია
სამუშაო ჯგუფში შედიოდეს ყველა დაინტერესებული მხარე, როგორც
პოლიტიკური პარტიები, ასევე დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი
არასამთავრობო ორგანიზაციები. სამუშაო ჯგუფს უნდა ჰქონდეს
გადაწყვეტილებების მიღების და საკანონმდებლო წინადადებების
მომზადების მანდატი და ნდობა.

საარჩევნო ადმინისტრაციის სანდოობის და მიუკერძოებლობის

2 გასამტკიცებლად, აუცილებელია გატარდეს საარჩევნო ადმინისტრაციის

რეფორმა და გადაიხედოს ყველა დონის საარჩევნო კომისიების
დაკომპლექტების წესი. საარჩევნო ადმინისტრაციის პოლიტიკური
ნეიტრალიტეტის უზრუნველსაყოფად, სულ მცირე, აუცილებელია
საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების წესი შეიცვალოს ისე, რომ
უზრუნველყოფილი იყოს საარჩევნო კომისიებში პარიტეტის პრინციპზე
დაფუძნებული დაბალანსებული პოლიტიკური წარმომადგენლობა, სადაც
შესაბამისი უფლების მქონე თითოეული პოლიტიკური პარტია მხოლოდ
ერთ წევრს დანიშნავს და რომელიმე პოლიტიკურ პარტიას არ ექნება
დომინანტური მდგომარეობა.

გრძელვადიან პერიოდში, საარჩევნო ადმინისტრაციის კვალიფიციურ და

მიუკერძოებელ ორგანოდ ჩამოსაყალიბებლად, მნიშვნელოვანია
საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტება დაეფუძნოს წევრების
პროფესიული ნიშნით შერჩევას, რაც უზრუნველყოფს საარჩევნო
კომისიების პროფესიონალიზმისა და არჩევნების ადმინისტრირების
ხარისხის ამაღლებას და ხელს შეუწყობს პოლიტიკური ზეგავლენისგან მათ
გათავისუფლებას. საარჩევნო ადმინისტრაციის პროფესიული ნიშნით
დაკომპლექტების რეფორმა უნდა მოიცავდეს პროფესიული წევრების
დამოუკიდებლობისა და პოლიტიკური გავლენებისგან გამიჯვნის მყარ
გარანტიებს და მექანიზმებს.

ამასთან, უნდა განისაზღვროს ეტაპობრივი რეფორმის ნაბიჯები, რომელიც

ხელს შეუწყობს კომისიის პროფესიული ნიშნით დაკოპლექტების მოდელზე
თანდათანობით გადასვლას, რათა გაიზარდოს საარჩევნო
ადმინისტრაციის მიმართ ნდობა და საარჩევნო ადმინისტრაციის ყველა
დონეზე წევრთა დამოუკიდებლობის ხარისხი.

3
მიზანშეწონილია შემცირდეს საარჩევნო კომისიის წევრთა რაოდენობა
ყველა დონის საარჩევნო კომისიებში. ეს შესაძლებელს გახდის უფრო
კვალიფიციური კადრების დასაქმებას საარჩევნო ადმინისტრაციაში უფრო
მაღალი ანაზღაურებით. ამან, თავის მხრივ, ხელი უნდა შეუწყოს
დარღვევების რაოდენობის შემცირებას.
47
 სასურველია მსჯელობა საოლქო კომისიებისთვის საუბნო საარჩევნო

4 კომისიების დაკომპლექტების ვადების გახანგრძლივებასა და,

შესაბამისად, საუბნო კომისიის წევრთა უფლებამოსილების ვადის
შემცირებაზე, რათა ისინი საქმიანობას შეუდგნენ არჩევნების დღესთან
უფრო ახლო პერიოდში. აღნიშნულმა ხელი უნდა შეუწყოს საარჩევნო
ადმინისტრაციაში უფრო კვალიფიციური კადრების შერჩევას.

5 საუბნო საარჩევნო კომისიებში პროფესიული დონის ამაღლების მიზნით,

სასურველია, საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრებისთვის სავალდებულო
გახდეს საარჩევნო სერტიფიკატის ქონა, რისთვისაც შესაძლებელია
დაიხვეწოს სერტიფიცირების პროცესი და შეიქმნას განსხვავებული
სირთულის გამოცდები საუბნო და საოლქო კომისიის წევრობის
მსურველთათვის.

6
აუცილებელია, საარჩევნო კოდექსში გადაიხედოს საარჩევნო დავების
მარეგულირებელი ნორმები და დაკონკრეტდეს ბუნდოვანი დებულებები,
რაც გამორიცხავს მომავალში საარჩევნო კომისიების მიერ აღნიშნული
ნორმების არასწორ და არაერთგვაროვან გამოყენებას.

საარჩევნო კოდექსით საოლქო კომისიებს უნდა დაეკისროთ კენჭისყრის

7 შედეგების გადასინჯვის ვალდებულება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც:

შემაჯამებელ ოქმში გადასწორებულია სუბიექტების მიერ მიღებული ხმები,
ამომრჩეველთა რაოდენობა, ან ბათილი ბიულეტენები; როდესაც
სუბიექტების მიერ მიღებული ხმებისა და ბათილი ბიულეტენების
რაოდენობა აღემატება არჩევნებში მონაწილეთა რაოდენობას.

8
საარჩევნო ადმინისრაციის მხრიდან აგიტაციის ცნების ვიწროდ
განმარტებისა და სოციალური ქსელების პირადი გვერდების მეშვეობით
აგიტაციის ფაქტების უგულებელყოფის გამო, სასურველია გადაიხედოს
საარჩევნო კოდექსში აგიტაციის განმარტება და დაზუსტდეს, რომ
დარღვევას წარმოადგენს საჯარო მოხელეების მიერ სამუშაო საათების
განმავლობაში სოციალური ქსელის პირადი გვერდების საშუალებით
აგიტაცია.

9 უნდა შეიცვალოს თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნებისთვის

უწყებათაშორისი კომისიის ფორმატი ისე, რომ კომისიამ, ერთი მხრივ,
შექმნას არჩევნებში ჩართული ყველა აქტორის ინკლუზიური
მონაწილეობისა და მათთან საქმიანი თანამშრომლობის წინაპირობა, და,
მეორე მხრივ, ეფექტიანად შეძლოს საჯარო მოსამსახურეების მხრიდან
საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის პრევენცია და დარღვევებზე
ქმედითი რეაგირება. სახელმწიფო უწყებებს შორის უკეთესი
კოორდინაციისა და ანგარიშვალდებულების უზრუნველსაყოფად,
მიზანშეწონილია უწყებათაშორისი კომისია სტრუქტურულად
დაექვემდებაროს პრემიერ-მინისტრს. ამასთან, სასურველია კანონით
გაიწეროს კომისიის რეკომენდაციების შესრულების მონიტორინგისა და
მათზე შემდგომი რეაგირების მექანიზმები.
48
10
კენჭისყრის ფარულობის დარღვევასთან დაკავშირებით გამოვლენილი
პრობლემების შესამცირებლად, აუცილებელია, დადგინდეს
პასუხისმგებლობა საარჩევნო უბანზე ხმის მიცემის ფარულობის
დარღვევისთვის. პასუხისმგებლობა უნდა დაეკისროს იმ ამომრჩეველსაც,
რომელიც არღვევს კენჭისყრის ფარულობას.

11
ადმინისტრაციული რესურსის პარტიის სასარგებლოდ გამოყენების
მაქსიმალურად გამორიცხვის მიზნით, უნდა დავიწროვდეს თანამდებობის
პირთა წრე, რომელთაც წინასაარჩევნო კამპანიასა და აგიტაციაში
მონაწილეობის შეუზღუდავი უფლება აქვთ.

12
სამუშაო საათებში საჯარო მოხელეებისთვის დაწესებული აგიტაციის
აკრძალვა უნდა გავრცელდეს ა(ა)იპ-ებსა და სხვა საბიუჯეტო
ორგანიზაციებში დასაქმებულ პირებზეც (მათ შორის, საგანმანათლებლო
დაწესებულებების პედაგოგებსა და თანამშრომლებზე).

13 საქართველოს პარლამენტმა უნდა იმსჯელოს ცვლილებებზე

მაუწყებლობის შესახებ კანონში, რათა განისაზღვროს არასაარჩევნო
პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის განთავსების შესაძლებლობა და
შესაბამისი რეგულაციები.

14 დარღვევებზე ეფექტური რეაგირებისთვის, მიზანშეწონილია, რომ

კანონმდებლობა ითვალისწინებდეს საარჩევნო კომისიის უფლებამოსილი
პირის მიერ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ოქმის შედგენაზე
უარის გასაჩივრების შესაძლებლობას.

15
დისციპლინურ გადაცდომაზე რეაგირების მიზნით, თუ საარჩევნო კომისიის
წევრების მიმართ საჩივარია შეტანილი, მათ უნდა გაუხანგრძლივდეთ
უფლებამოსილების ვადა იმ დრომდე, სანამ არ იქნება მიღებული
საბოლოო გადაწყვეტილება მათი დისციპლინური პასუხისმგებლობის
შესახებ, რომ უფლებამოსილების შეწყვეტა არ გახდეს
პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების საფუძველი, როგორც ამას
პრაქტიკაში ჰქონდა ადგილი. აღნიშნული არ უნდა შეეხოს მათ
ანაზღაურებას.

16
რადგან საარჩევნო კოდექსით ტოტალიზატორის გამართვის აკრძალვაზე
სანქციის არ არსებობა შეუძლებელს ხდის ნორმის აღსრულებას,
კანონმდებლობით უნდა განისაზღვროს არჩევნებთან დაკავშირებით
ტოტალიზატორის გამართვისთვის სანქცია და მის დაკისრებაზე
უფლებამოსილი ორგანო.

49
საარჩევნო ადმინისტრაციას

17
აუცილებელია დეტალურად გაიწეროს საოლქო და საუბნო საარჩევნო
კომისიების პროფესიულ წევრთა შესარჩევად კონკურსის ჩატარების წესი,
ობიექტური კრიტერიუმები და პროცედურები, რათა დამკვიდრდეს
კონკურსის სამართლიანი და გამჭვირვალე სტანდარტი. კომისიის წევრთა
კონკურსის ერთ-ერთ სავალდებულო ეტაპად უნდა განისაზღვროს ღია
გასაუბრება, რაც შეამცირებს კომისიის წევრთა შერჩევის პროცესში
პოლიტიკური გავლენების, ნეპოტიზმისა და ერთპიროვნულად
გადაწყვეტილებების მიღების რისკს.

ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ ადეკვატურად უნდა უპასუხოს

18 საარჩევნო პროცესში სოციალური ქსელების გავლენის თანამედროვე

მზარდ გამოწვევებს და დაამკვიდროს ისეთი პრაქტიკა, რაც აღნიშნულ
სივრცეში შეამცირებს უკანონო აგიტაციას. სოციალური ქსელების
მეშვეობით საჯარო მოხელეების მიერ სამუშაო საათებში აგიტაციის
ფართო გავრცელების პირობებში ცესკომ ხელი უნდა შეუწყოს საარჩევნო
კანონმდებლობის იმგვარად განმარტებას, რომელიც პასუხისმგებლობას
დააკისრებს საჯარო მოხელეებს საკუთარი სამსახურეობრივი
უფლებამოსილების შესრულებისას მიუკერძოებლობისა და პოლიტიკური
ნეიტრალიტეტის პრინციპის დარღვევის გამო.

19
მნიშვნელოვანია საარჩევნო დავების განხილვისას საარჩევნო
ადმინისტრაციამ სრულყოფილად გამოიკვლიოს საქმისთვის
მნიშვნელოვანი გარემოებები. გადაწყვეტილების მიღებისას კომისიები არ
უნდა დაეყრდნონ მხოლოდ სავარაუდო დამრღვევის ახსნა-განმარტებებს.

20 საარჩევნო ადმინისტრაციამ უნდა შეწყვიტოს კანონის ვიწრო და

სიტყვასიტყვით განმარტების პრაქტიკა და საჩივრების განხილვისას
იხელმძღვანელოს კანონის მიზნიდან გამომდინარე ნორმის
სულისკვეთების შესაბამისად.

21
საარჩევნო ადმინისტრაციამ თავი უნდა შეიკავოს ისეთი პრაქტიკის
ჩამოყალიბებისგან, რომელიც მიმართულია საჩივრების ხელოვნურად არ
დაკმაყოფილებისა და მათი განუხილველად დატოვებისკენ.

22
საარჩევნო ადმინისტრაციამ უნდა შეცვალოს ბოლო არჩევნებზე
დამკვიდრებული მანკიერი ტენდენცია, რომლის მიხედვითაც ნებისმიერი
დარღვევის გამართლება ხდება კომისიის წევრების მიერ დაწერილი
ახსნა-განმარტებებით, რითაც აზრი ეკარგება არამარტო საჩივრების
წარდგენას და განხილვას, არამედ საერთოდ საარჩევნო კოდექსით
დადგენილ რეგულაციებს.

23 საარჩევნო ადმინისტრაციამ მკაფიო რეაგირება უნდა მოახდინოს

საარჩევნო კომისიის წევრთა ინტერესთა კონფლიქტის შემთხვევებზე.
ზემდგომმა საარჩევნო კომისიებმა უნდა უზრუნველყონ ინტერესთა
კონფლიქტის შემთხვევების პროაქტიული გამოვლენა და დაუყოვნებლივი
აღმოფხვრა. 50
 24
არჩევნების შედეგად გამოვლენილი პრობლემებიდან გამომდინარე, უნდა
გაუმჯობესდეს საუბნო კომისიის წევრების ტრენინგი შემაჯამებელი
ოქმების შედგენის კუთხით. ასევე, სასურველია, საოლქო კომისიის
წევრების მომზადებისას მეტი დრო დაეთმოს საარჩევნო დავების
განხილვის წესებს, ვადებს, საარჩევნო კანონმდებლობით გაწერილი
პროცედურების, დაწესებული სანქციების მნიშვნელობას და მათი დაცვის
აუცილებლობას.

25 საოლქო კომისიებმა ობიექტურად და მიუკერძოებლად უნდა განიხილონ

დამკვირვებლის უფლებების შეზღუდვასთან დაკავშირებით მიღებული
საჩივრები და დასაბუთებული გადაწყვეტილებები მიიღონ.

საარჩევნო ადმინისტრაციის გამჭვირვალობისა და

26 ანგარიშვალდებულების გაზრდის მიზნით, სასურველია დაინერგოს

ცენტრალური და საოლქო საარჩევნო კომისიების სხდომების სოციალური
ქსელებით და/ან ვებ-გვერდზე ტრანსლირება.

სამართალდამცავ ორგანოებს

27 დროულად, ობიექტურად და მიუკერძოებლად უნდა მოხდეს საარჩევნო

პერიოდში გამოვლენილი ფიზიკური ძალადობის, სავარაუდოდ
პოლიტიკური ნიშნით ზეწოლა-მუქარის, ამომრჩევლის მოსყიდვის,
არჩევნების გაყალბებისა და სხვა სისხლის სამართლის დანაშაულის
ნიშნების შემცველი შემთხვევების გამოძიება, რათა დადგეს დამნაშავე
პირთა სამართლებრივი პასუხისმგებლობა.

იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს და იუსტიციის უმაღლეს სკოლას

28 საარჩევნო დავებზე დაწესებული შემჭიდროვებული ვადების

გათვალისწინებით, მიზანშეწონილია სასამართლოში სარჩელის
წარსადგენად შემუშავდეს გამარტივებული ფორმა. ამავე მიზეზით,
აუცილებელია, შესაძლებელი იყოს სარჩელის ელექტრონულად წარდგენა.

29 მნიშვნელოვანია მოსამართლეების მომზადება საარჩევნო დავების

განხილვის კუთხით. ეს ეხება როგორც კენჭისყრის დღეს მომხდარ
დარღვევებთან და შემაჯამებელი ოქმის შედგენასთან დაკავშირებულ
დავებს, ასევე წინასაარჩევნო კამპანიის პერიოდში სხვადასხვა
დარღვევებზე წარდგენილი საჩივრების განხილვას. აუცილებელია
მოსამართლეებს უკეთ ესმოდეთ არჩევნების სპეციფიკა და საარჩევნო
კანონმდებლობით დადგენილი რეგულაციების მიზანი და არსი.

51
სახელმწიფო აუდიტის სამსახურს

30
სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა უნდა უზრუნველყოს ეფექტიანი
მეთოდოლოგიის შემუშავება სოციალურ ქსელებში საარჩევნო კამპანიის
ხარჯების მონიტორინგისა და უკანონო შემოწირულობების თაობაზე
ეფექტური რეაგირებისთვის.

ამომრჩევლის მოსყიდვის, უკანონო შემოწირულობისა და პარტიების

31
დაფინანსების კანონმდებლობის სხვა დარღვევებზე ეფექტური
რეაგირების უზრუნველსაყოფად, მნიშვნელოვანია სახელმწიფო აუდიტის
სამსახურმა გასწიოს დამატებითი ძალისხმევა წარდგენილ საჩივრებზე
რეაგირების დასაჩქარებლად, რათა შესაბამისი სამართლებრივი შედეგი
დადგეს არჩევნების დღემდე და მიღებულ გადაწყვეტილებებს ჰქონდეს
პრევენციული ან დარღვევის აღმოფხვრის ეფექტი.
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას

32 კომუნიკაციების კომისიამ სწორად უნდა გაიაზროს საკუთარი როლი

საარჩევნო პროცესში და თავი შეიკავოს სადამკვირვებლო
ორგანიზაციების დისკრედიტაციის, მათზე ზეწოლის და საქმიანობის
შეზღუდვის მცდელობებისგან.

33 კომისიამ უნდა შეცვალოს მიდგომა, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის

კვლევის შედეგების სანდოობაზე პასუხისმგებლობის ტვირთს მაუწყებელს
აკისრებს. მაუწყებლების მიმართ ნებისმიერი მოთხოვნის დაწესების დროს
კომისია უპირველესად უნდა შეიზღუდოს კანონმდებლობით დადგენილი
სტანდარტებით, რათა მაუწყებლებს არ დააკისროს პრაქტიკაში
ვერშესრულებადი არაპროპორციული ვალდებულებები.

34
მაუწყებელთა მიმართ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეების
განხილვისას, კომისიამ უნდა მიიღოს სამართლებრივად დასაბუთებული
გადაწყვეტილებები, რათა არ შეიქმნას მაუწყებელთა მიმართ შერჩევითი
მიდგომის, მიკერძოებულობის ან შესაძლო ცენზურის რისკები.

ცენტრალურ და ადგილობრივ ხელისუფლებას

35 ხელისუფლების მაღალი თანამდებობის პირებმა უარი უნდა თქვან

სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისა და მათ ხელმძღვანელ პირებზე
დისკრედიტაციისა და რეპუტაციის შელახვის მიზნით თავდასხმებზე და
ზეწოლაზე, როგორც პირდაპირ, ასევე ირიბად სხვა პირების მეშვეობით
წარმოებული კამპანიების გზით.

საარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობისას თავი შეიკაონ საარჩევნოდ

36 მოტივირებული სხვადასხვა სოციალური და ინფრასტრუქტურული

პროექტების ინიცირებისგან, რომლებიც საჯარო პოლიტიკის
პრიორიტეტების განხორციელების ნაცვლად ამომრჩევლების ხმების
მიღებაზეა ორიენტირებული.

52
37
უნდა აღიკვეთოს საჯარო სამსახურში და ა(ა)იპ-ებში დასაქმებული
პირებისთვის ე.წ. „მხარდამჭერთა სიების“ შეგროვების დავალების
პრაქტიკა. ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლების თანამდებობის
პირებმა უნდა მოახდინონ ნების დემონსტრირება, რომ არ დაუშვებენ
სამსახურეობრივად დაქვემდებარებული პირების წინასაარჩევნო
აგიტაციაში იძულებით ჩართვას.

პოლიტიკურ პარტიებს და საარჩევნო სუბიექტებს

38 საარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობისას თავი შეიკავონ აგრესიული

რიტორიკის, ურთიერთთავდასხმების, ოპონენტების დისკრედიტაციის,
ნეგატიური კამპანიის, სიძულვილის ენის გამოყენებისგან და
საზოგადოებრივი პოლარიზების საფრთხის შემცველი სხვა ქმედებებისა
თუ მოწოდებებისგან.

39
პოლიტიკური პარტიების ლიდერები და კანდიდატები უნდა გაემიჯნონ მათ
მხარდასაჭერად და მათი ოპონენტების დისკრედიტაციის მიზნით
სოციალურ ქსელებში მოქმედი გვერდების მხრიდან გავრცელებულ
მადისკრედიტირებელ გზავნილებს და ნეგატიურ კამპანიას. სანაცვლოდ,
უნდა მოითხოვონ მსგავსი ტაქტიკით მოქმედი კამპანიების დაფინანსების
წყაროების საჯაროობა.

40 პოლიტიკურმა პარტიებმა უარი უნდა თქვან არჩევნების დღეს

ამომრჩეველთა მობილიზების, აღრიცხვის, ნების კონტროლისა და
ამომრჩევლებზე ზეწოლის სხვა მეთოდებზე; ასევე, თავი უნდა შეიკავონ
საარჩევნო უბნების მიმდებარედ ე.წ. პარტიული კოორდინატორების
მობილიზების მანკიერი პრაქტიკისგან.

41
პოლიტიკურმა პარტიებმა და კანდიდატებმა თავი უნდა შეიკავონ
ოპონენტი პარტიების/კანდიდატების საჯარო შეხვედრებზე საკუთარი
მხარდამჭერების მობილიზებისა და დასწრებისგან, არ უნდა დაუშვან
საკუთარი მხარდამჭერების მიერ სხვა საარჩევნო სუბიექტების
შეხვედრებისა და კამპანიური აქტივობებისთვის ხელშეშლა.

მედიას

42
საარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური პოლარიზების თავიდან
ასაცილებლად, მედია საშუალებებმა და მაუწყებლებმა უნდა გაიაზრონ
საარჩევნო გარემოზე საკუთარი გავლენა და საარჩევნო პროცესების
გაშუქებისას გამოიჩინონ მაღალი პასუხისმგებლობა, რათა არ დაუშვან
საკუთარი მედია პლატფორმების მკვეთრი პოლიტიზირება და
პოლარიზება.

53
XIII. მეთოდოლოგია
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის სავარაუდო პოლიტიკური ნიშნით
საერთაშორისო საზოგადოებამ მუქარა-ზეწოლის ფაქტების გამოსავლენად
(„სამართლიანი არჩევნები“, ISFED) 2018 წლის „სამართლიანი არჩევნები“ აკვირდებოდა,
საპრეზიდენტო არჩევნების ყოვლისმომცველი ხომ არ ხდებოდა:
მონიტორინგი წინასაარჩევნო პერიოდის, • სახელმწიფო დაწესებულებების
არჩევნების დღის, მეორე ტურისა და თანამშრომლებზე, ამომრჩევლებზე,
არჩევნების შემდგომი პერიოდის პოლიტიკური პარტიების
განმავლობაში მთელი ქვეყნის მასშტაბით წარმომადგენლებზე, საარჩევნო
განახორციელა. სუბიექტობის კანდიდატებზე სავარაუდოდ
პოლიტიკური ნიშნით მუქარა ან ზეწოლა;
წინასაარჩევნო პერიოდის მონიტორინგი 2018 • ძალადობის სხვადასხვა ფორმით
წლის 1 აგვისტოს დაიწყო. ორგანიზაცია ამომრჩევლების, საჯარო მოხელეების,
წინასაარჩევნო პერიოდის დაკვირვებას პოლიტიკური პარტიების, საარჩევნო
როგორც პირველ, ასევე მეორე ტურზე ყველა სუბიექტებისა და სხვა პირთა საქმიანობის
საარჩევნო ოლქში 68 გრძელვადიანი შეზღუდვა.
დამკვირვებლის მეშვეობით ახორციელებდა.
მონიტორინგის პროცესში, ინფორმაციის
გრძელვადიანი დამკვირვებლები თავიანთი წყაროს წარმოადგენდა როგორც
საქმიანობისას ხელმძღვანელობდნენ ადმინისტრაციული დაწესებულებებიდან
სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისათვის გამოთხოვილი საჯარო ინფორმაცია, ასევე,
დადგენილი საერთაშორისო სტანდარტებით,52 უშუალოდ, საარჩევნო სუბიექტებისგან,
რაც პირველ რიგში პროცესის მედია-საშუალებებისგან, არასამთავრობო
სრულყოფილად, ობიექტურად, ორგანიზაციებისგან და მოქალაქეებისგან
გამჭვირვალედ და მიუკერძოებლად მიღებული ინფორმაცია. თითოეული
დაკვირვებას გულისხმობს. წინასაარჩევნო მოპოვებული ფაქტი მოწმდებოდა უშუალოდ
პერიოდის დაკვირვების ძირითადი თვითმხილველებთან და შემთხვევის
მიმართულებები მოიცავდა შემდეგ საკითხებს: მონაწილე მხარეებთან. დაკვირვების
პარალელურად, დაფიქსირებული
• პოლიტიკური პარტიების/საარჩევნო დარღვევების შესახებ სამართლებრივი
სუბიექტების მიერ საჯარო შეხვედრებისა და რეაგირების მიზნით, „სამართლიანი
პოლიტიკური საქმიანობის მონიტორინგს; არჩევნები“ საჩივრით მიმართავდა შესაბამის
• საარჩევნო ადმინისტრაციის საარჩევნო კომისიას.
დაკომპლექტების პროცესზე და საქმიანობაზე
დაკვირვებას; „სამართლიანმა არჩევნებმა“ არჩევნების
• პოლიტიკური ნიშნით ზეწოლა/მუქარის, დღის დაკვირვება ხმების პარალელური
პოლიტიკური საქმიანობისათვის ხელის დათვლის (PVT) მეთოდოლოგიის
შეშლისა და ამომრჩევლის მოსყიდვის საფუძველზე განახორციელა53. არჩევნებამდე
შემთხვევების გამოვლენას; რამდენიმე დღით ადრე, ორგანიზაციამ
• ადმინისტრაციული რესურსის ორჯერ ჩაატარა ხმების პარალელური
არამიზნობრივად გამოყენების ფაქტების დათვლის (PVT) სრული სიმულაცია, რომელიც
იდენტიფიცირებას. მიზნად ისახავდა გამოცდას, თუ რამდენად

52
„სამართლიანი არჩევნები“ დაკვირვების პროცესში ხელმძღვანელობს საერთაშორისო დეკლარაციით „არაპარტიული საარჩევნო დაკვირვებისა და
სამოქალაქო მონიტორინგის გლობალური პრინციპების შესახებ“, დეკლარაცია იხილეთ შემდეგ ბმულზე: http://www.gndem.org/declaration-of-global-principles;
ხოლო შეფასებების დროს ეყრდნობა და იზიარებს ეუთოს კოპენჰაგენის დოკუმენტის პრინციპებსა და სულისკვეთებას.
53
არჩევნების დღეს PVT მეთოდოლოგიის გამოყენების მეშვეობით ორგანიზაციას შესაძლებლობა აქვს შეაგროვოს ხარისხობრივი და რაოდენობრივი
ინფორმაცია შემთხვევითი შერჩევით გამოვლენილი საარჩევნო უბნებიდან და მოახდინოს მიღებული ინფორმაციის ანალიზი; სისტემურად და
მიუკერძოებლად შეაფასოს არჩევნების დღის მთლიანი პროცესი: უბნის გახსნა, ხმის მიცემა, უბნის დახურვა, ხმების დათვლა და შედეგების შეჯამება;
მიიღოს ფაქტებზე დაფუძნებული ინფორმაცია, რომელზედაც შესაძლებელია შესაბამისი რეაგირების მოხდენა პროცესის გასაუმჯობესებლად;
აღმოაჩინოს ხარზვები/დარღვევები უბნის გახსნის, კენჭისყრისა და ხმების დათვლის განმავლობაში; განაზოგადოს შერჩეული უბნებიდან მიღებული
ინფორმაცია მთელი ქვეყნის მასშტაბით; გადაამოწმოს არჩევნების დღის ოფიციალური შედეგები.
54
გამართულად მუშაობს პროგრამა და
რამდენად ხარისხიანად და სრულყოფილად
აგზავნიან ინფორმაციას დამკვირვებლები
მოკლე ტექსტური შეტყობინებების
მეშვეობით. სიმულაციამ წარმატებით ჩაიარა,
რადგან ორგანიზაციამ დამკვირვებლების
96%-სგან სრულყოფილად მიიღო
ინფორმაცია.
არჩევნების დღისთვის მომზადების პირველ
ეტაპზე დამუშავდა დაკვირვების
მეთოდოლოგია, ანგარიშგებისა და
კომუნიკაციის სისტემა, მონაცემთა ბაზები,
მონიტორინგის ფორმები, ინსტრუქციები,
სახელმძღვანელოები და სხვა საარჩევნო
მასალები.
2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე,
„სამართლიანმა არჩევნებმა“ განაახლა
არჩევნების დღის მოკლევადიანი
დამკვირვებლების მომზადებისა და
ტრენინგის პროცესი. გამოცდილი
დამკვირვებლებისთვის შემუშავდა
დისტანციური - ონლაინ ტრენინგის მოდული.
ნაკლები გამოცდილების მქონე
მოკლევადიან დამკვირვებლებს, რომლებიც
„სამართლიანი არჩევნების“ მისიაში 2 ან მეტ
არჩევნებს არ დაკვირვებიან, ჩაუტარდათ ორ
დღიანი ინტერაქტიული ტრენინგები,
რომელიც მოიცავდა ვირტუალური
რეალობის გამოყენებით საუბნო საარჩევნო
კომისიაში არჩევნების დღის პროცესის და
შესაძლო დარღვევების სიმულაციურ
ვიდეოებს, რათა დამკვირვებლებს უკეთესი
წარმოდგენა შექმნოდათ არჩევნების დღეს
საარჩევნო უბანზე არსებული გარემოს
შესახებ.
არჩევნების დღის სადამკვირვებლო მისიის
მომზადების ეტაპზე ორგანიზაციამ ჩაატარა:
• 800-მდე მოკლევადიანი დამკვირვებლის 38
ტრენინგი;
• 150-მდე მოკლევადიანი დამკვირვებლის
ონლაინ ტრენინგ კურსი;
• 73 საოლქო კომისიის დამკვირვებლის 4
ტრენინგი;
• 78 მობილური ჯგუფის 4 ტრენინგი;
• 10 იურისტის ტრენინგი;
• 15 ოპერატორის ტრენინგი.
არჩევნების დღეს და მეორე ტურზე
ცენტრალურ ოფისში ფუნქციონირებდა SMS
ცენტრი და ინცინდენტების ცენტრი. მთელი
დღის განმავლობაში, SMS ცენტრში
დამკვირვებლებისგან ტექსტური
შეტყობინების სახით შემოსული ინფორმაცია
თავს იყრიდა სპეციალურ მონაცემთა
პროგრამაში, რომელიც საჭიროების
შემთხვევაში მოწმდებოდა ოპერატორების
მიერ. გადამოწმებული ინფორმაციის
დამუშავებას და ანალიზს ახოციელებდა
ექსპერტთა ჯგუფი.
არჩევნების დღეს, საარჩევნო უბნებზე ან
ოლქებში დარღვევების
დაფიქსირებისთანავე, ინფორმაცია
მიეწოდებოდა ინცინდენტების ცენტრს,
რომელიც იურისტებისაგან შედგებოდა.
იურისტებთან კონსულტაციის შემდეგ
დამკვირვებლები თითოეულ დარღვევაზე
ახდენდნენ შესაბამის რეაგირებას, მათ
შორის საჩივრების წარდგენით საარჩევნო
უბანზე ან საოლქო საარჩევნო კომისიაში.
გადამოწმებული და დამუშავებული
ინფორმაცია იურისტებს შეჰყავდათ
ინცინდენტების მონაცემთა ბაზაში, რომელიც
მოიცავდა ინფორმაციას არა მხოლოდ
დარღვევების, არამედ საარჩევნო უბნებზე და
საოლქო კომისიებში წარდგენილი
საჩივრების შესახებ.
„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ
შემუშავებული სტრატეგიის თანახმად,
საარჩევნო უბანზე დარღვევის
აღმოჩენისთანავე დამკვირვებელი პირველ
ეტაპზე ზეპირ მითითებას აძლევდა
საარჩევნო კომისიას, რომ დროულად
მომხდარიყო დარღვევაზე რეაგირება.
კომისიის მხრიდან დარღვევაზე
არაადეკვატური რეაგირების შემთხვევაში კი
ხდებოდა საჩივრის წარდგენა.
საჩივრების წარდგენა და ნებისმიერი სხვა
სახის რეაგირება გამოვლენილ დარღვევებზე
უმთავრესად სამ მნიშვნელოვან მიზანს
ემსახურებოდა: ა) დარღვევის დაფიქსირება
და მისი დროულად აღმოფხვრა; ბ)
საარჩევნო კომისიების არაკომპეტენტური
წევრების გამოვლენა, რომ, ერთი მხრივ,
მომავალში მოხდეს მათი ჩანაცვლება
55
კვალიფიციური კადრით და, მეორე მხრივ,
საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრების
მოსამზადებელ ტრენინგებზე აქცენტი
გაკეთდეს ყველაზე უფრო პრობლემატურ
საკითხებზე; გ) საარჩევნო კანონმდებლობის
გაუმჯობესების მიზნით რეკომენდაციების
შემუშავება.
„სამართლიანი არჩევნები“ საზოგადოებას
არჩევნების დღეს, როგორც პირველ, ასევე
მეორე ტურზე პროცესის მიმდინარეობის,
გამოვლენილი ტენდენციების,
დაფიქსირებული დარღვევებისა და
კენჭისყრის შედეგების შესახებ ინფორმაციას
განცხადებებისა და საარჩევნო მედია
ცენტრში გამართული პრესკონფერენციების
მეშვეობით აწვდიდა.
არჩევნების დღეს აქტიურად
ფუნქციონირებდა საქართველოს არჩევნების
პორტალი (www.electionsportal.ge), სადაც
ცოცხალ რეჟიმში ქვეყნდებოდა ინფორმაცია
ორგანიზაციის მიერ დაფიქსირებული
ინცინდენტების შესახებ.
56