Anatomia 13-10-2007

Narząd ruchu - jest to część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.
Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:
 Układ szkieletowy (część bierna) składający się z:
 Kości
 Połączeń międzykostnych:
 Wolnych, czyli stawów wraz z ich elementami dodatkowymi
 Ścisłych połączeń międzykostnych (więzozrosty, chrząstkozrosty i kościozrosty)
 Układ więzadłowy
 Układ mięśniowy (część czynna - obdarzona zdolnością kurczenia się)mięśnie i ich ścięgna.
Wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:
 Zmieniać położenie całego ciała (wykonywać ruchy lokomocyjne)
 Zmieniać ułożenie części ciała względem siebie, na przykład zgiąć rękę lub nachylić głowę
 Utrzymać odpowiednią postawę ciała
 Znaczne osłabienie skutków działania różnego rodzaju przeciążeń
 Układ kostny to wszystkie kości składające się na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z około
206 kości. Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu
chrzęstna.
Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:
 Kości długie np. kość udowa, ramienna
 Kości płaskie np. kości czaszki, łopatka
 Kości krótkie np. kości nadgarstka, stępu
 Kości różnokształtne np. kręgi
Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej. Ponadto kości długie również w swoim trzonie zawierają
istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej. Istota gąbczasta
zbudowana jest z beleczek kostnych. Szkielet zawiera około 1, 5 kg szpiku kostnego (zielony ->żółty).
Szkielet człowieka można podzielić na dwie części:
 Osiowy: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek.
 Kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami
W skład szkieletu wchodzą:
 Kości głowy:
 Kości mózgoczaszki: czołowa, ciemieniowa prawa i lewa, potyliczna, skroniowa prawa i lewa
 Kości twarzoczaszki: nosowa, szczękowa, jarzmowa, żuchwa
 Kości tułowia:
 Kręgosłup człowiek ma 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3
do 5 kręgów ogonowych, a więc od 32 do 34 kręgów
 Klatka piersiowa: żebra rzekome i żebra prawdziwe, mostek
 Kości kończyny górnej:
 Obręcz kończyny górnej: łopatka, obojczyk. Ma tylko jeden staw, którym łączy się z pozostałą częścią szkieletu- staw
mostkowo-obojczykowy.
 Kości części wolnej: ramienna, przedramienia (promieniowa, łokciowa), ręki (nadgarstka, śródręcza, palców)
 Kości kończyny dolnej:
 Obręcz kończyny dolnej: miednica, kość kulszowa, kość łonowa, kość biodrowa. Połączona jest z resztą szkieletu
stawem krzyżowo-biodrowym.
 Kości części wolnej: udowa, goleni (piszczelowa, strzałkowa), stopy (stępu, śródstopia, palców)
Nadgarstek składa się z 8 kości: łódeczkowatej, czworobocznej większej, czworobocznej mniejszej, grochowatej, haczykowatej,
księżycowatej, trójgraniastej, główkowatej
Śródręcze składa się z: kciuk, palec wskaziciel, palec pośrodkowy, palec obrączkowy, palec najmniejszy, paliczki, paliczek
bliższy, paliczek dalszy.
Kości stępu: kość skokowa, kość piętowa, kość łódkowata, kość sześcienna, kości klinowe.
Kości palców stopy: I paluch, II, III, IV, V palec mały
Staw ruchome połączenie między składnikami szkieletu (zewnętrznego lub wewnętrznego). W stawach największym
problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.
Rodzaje stawów ze względu na:
 Liczbę kości łączących w stawie:
 Prosty - w budowie biorą udział tylko dwie kości.
 Złożony - w budowie bierze udział więcej niż dwie kości np. staw łokciowy
 Liczbę osi
 Jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie
 Staw zawiasowy - staw łokciowy
 Staw obrotowy - staw promieniowo-łokciowy
 Staw śrubowy - staw zęba kręgu obrotowego
 Dwuosiowe mniejsza ruchowość
 Staw eliptyczny - staw promieniowo-nadgarstkowy
 Staw siodełkowaty - staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
 Wieloosiowe pozwalają na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach
  Staw kulisty wolny - staw ramienny
 Staw kulisty panewkowy - staw biodrowy
 Nieregularne
 Staw płaski - staw krzyżowo-biodrowy
 Staw mostkowo-obojczykowy, chociaż ma on raczej charakter stawu kulistego
Elementy stawu:
 Powierzchnia stawowa - czyli główka (część wypukła) i panewka stawowa (część wklęsła), bywają także powierzchnie
stawowe płaskie - kość krzyżowa z miednicą
 Torebka stawowa - otacza cały staw, ograniczając go od otoczenia
 Jama stawowa
Może również zawierać: więzadła stawowe, obrąbek stawowy, łąkotki, kaletki maziowe, trzeszczki, kosmki maziowe, fałdy
maziowe.
Tkanka chrzęstna zbudowana jest z komórek chrzęstnych (chondrocytów) ułożonych w zespoły po dwie lub trzy komórki
otoczone torebką włókien kolagenowych (chondron) rozmieszczone w istocie międzykomórkowej, której głównym
składnikiem jest chondryna. Tkanka chrzęstna jest nieunerwiona i nieunaczyniona.
Rodzaje tkanki chrzęstnej:
 Szklista: odporna na ścieranie, tworzy stawy i przymostkowe części żeber, tworzy szkielet w okresie zarodkowym i
płodowym, tworzy przegrodę nosa
 Sprężysta: nie kostnieje (nie ulega mineralizacji), tworzy małżowinę uszną krtań i nagłośnię, zawierająca liczne
włókna elastyczne
 Włóknista: jest zbudowana z włókien kolagenowych, duża wytrzymałość na zerwanie, tworzy więzadła stawowe,
spojenie łonowe, dyski w kręgosłupie