Vyadhi sankhya samprapti samgraha

- Dr. Sachin Sadashiv Ganeshwadi

(M.D. Rog Nidan)
Dr. N.A.Magadum Ayu. College, Ankali, Karnataka

1. Jwara : (08)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj 6. Pitta – Kaphaj
7. Vata – Pitta – Kaphaj 8.Agantuja
2. Agantuja Jwara : (04)
1. Abhighataj
2. Abhishangaj
3. Abhicharaj
4. Abhishapaj

3. Vishamjwara : (05)
1. Santata
2. Satata
3. Anyodyushka
4. Trutiyaka
5. Chaturthaka

Other Types of Jwara

1. Sharir – Manas
2. Antarvegi – Bahirvegi
3. Soumya – Agneya
4. Prakrut – Vikrut
5. Dhatugata jwara : (07)
6. Saam – Niram
7. Nava – Jirna
4. Pandu :
(Sushrut - 04)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

(charak – 05) (Above 4 +) Mrudbhakshanaj

5. Kamala : (02)
1. Bahupitta
2. Ruddhapatha

6. Daaha : (07)
1. Pittaja
2. Raktaj
3. Trushna-nirodhaj
4. Madyaja
5. Raktapurna Kosthaja
6. Dhatu-kshayaj
7. Marma-abhighataj

7. Raktapitta :

( Gatibheda - 03)

1. Urdhwaga
2. Adhoga
3. Tiryakgata

(Doshabheda – 07)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj 6. Pitta – Kaphaj
7. Vata – Pitta – Kaphaj
8. Visarpa : (Charak – 07)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Vata – Pittaja (Agneya)
5. Vata – Kaphaj (Granthi)
6. Pitta – Kaphaj (Kardam)
7. Vata – Pitta – Kaphaj

: (Sushrut 05)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Vata – Pitta – Kaphaj

: (Ashraybheda – 03)
1. Bahishrit
2. Abhyantarashrit
3. Ubhayashrit

9. Kushtha :
(Doshabheda – 07)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj 6. Pitta – Kaphaj
7. Vata – Pitta – Kaphaj

: (02)

1. Maha – Kushtha
2. Kshudra – Kushtha
 1. Mahakushtha : (07)

Charak Sushrut Vagbhat Madhav NIdan

Kaapaal Kaapaal Kaapaal Kaapaal
Oudumbar Oudumbar Oudumbar Oudumbar
Mandal - Mandal Mandal
Rhushyajivha Rhushyajivha Rhushyajivha Rhushyajivha
Pundarik Pundarik Pundarik Pundarik
Sidhma - - -
Kaakanak Kaakanak Kaakanak Kaakanak
- Arun - -
- Dadru Dadru -

2. Kshudra – Kushtha : (11)

Charak Sushrut Vagbhat Madhav NIdan

Eka Kushtha Eka Kushtha Eka Kushtha Eka Kushtha
Charma Kushtha - Charma Kushtha Charma Kushtha
Kitibh Kitibh Kitibh Kitibh
Vaipadika - Vaipadika Vaipadika
Alasak - Alasak Alasak
Dadru - Dadru Dadru
Charmadala Charmadala Charmadala Charmadala
Pama Pama Pama Pama
Kachchu - - Kachchu
Visphot - Visphot Visphot
Shataru - Shataru Shataru
Vicharchika Vicharchika Vicharchika Vicharchika
- Visarpa - -
- Parisarpa - -
- Sidhma Sidhma -
- Rakasa - -
Sthula -
Arushka -
10. Galaganda : (03)
1. vataj 2. Medoj 3. Kaphaj

11. Granthi
(Sushrut – 05)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Medoj 5. Siraj

(Charakokta – 06)
(Above 5 + ) 6. Mamsaj

(Vagbhat – 09)
(Above 6 +) 7. Raktaj 8. Asthij 9. Vranagranthi

12. Arbud : (06)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Medoj 5. Mamsaj 6. Raktaj

13. Shlipad : (03)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

14. Masurika : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sannipatik 5. Raktaj

Dhatugatavastha (07)

15. Snayuka : (08)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj 6. Pitta – Kaphaj

7. Sannipatik 8.Raktaj
16. Shitala : (07)
1. Bruhati
2. Kodrava
3. Paanisaha
4. Sarshapika
5. Rajika
6. Haay
7. Charmaja

17. Aamavaat : (03)

1. Vaataja
2. Pitta - aubandhi
3. Kapha – anubandhi

18. Vaatarakta
(Dosha Bheda) :04)
1. Vaataadhika
2. Pittadhika
3. Kaphadhika
4. Raktadhika

(Avastha bheda : Charak : 02)

1. Uttana
2. Gambhira

19. Ardit : ( Yogratnakar – 03)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

20. Pakshaghat : (03)

1. Vaataja
2. Pitta – aubandhi
3. Kapha – anubandhi
21. Akshepaka

Akshepaka

Apatantraka Apataanaka

Dandapatanaka Dhanustambhaa Vranaayam

Abhyantarayam Bahyaayam

22. Hikka : (05)

(Sushrut & Madhav Nidan)
1. Annaja
2. Yamala
3. Kshudra
4. Gambhira
5. Mahati
(Charak)
1. Annaja
2. Vyapeta
3. Kshudra
4. Gambhira
5. Mahati
23. Phiranga : (03)
1. Bahya
2. Abhyantara
3. Bahya – Abhyantara

24. Upadansha : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sannipatik 5. Raktaj
25.Klaibya
( Charak – 04)
1. Bija - upaghataj
2. Dhwaja- upaghataj
3. Jarasambhavaj
4. Shukra – Kshayaj

(Bhavaprakash – 07)

1. Manasik
2. Doshaj
3. Shukra – Kshayaj
4. Shukra – Nirodhaj
5. Vyadhij
6. Aghataj
7. Sahaja

Sahaja Klaibya :

1. Asekya
2. Sougandhik
3. Kumbhik
4. Irshak
5. Shandha
26. Shwaas : (05)
1. Maha
2. Urdhwa
3. Chinna
4. Tamak
5. Kshudra

27. Kaasa : (06)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Kshataj 5. Kshayaj
(Harit – 08)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Vata – Pittaja 5. Pitta – Kaphaj 6. Raktaj
7. Vata – Pitta – Kaphaj 8.Kshataj

28. Rajayakshma
1. Hetubheda : (04)
a. Vegavarodhaj
b. Kshayaj
c. Sahasaj
d. Vishamashanajanya

2. Lakshan bheda : (03)

a. Tri-rupa
b. Shad-rupa
c. Ekadasha-rupa

3. Samprapti bheda : (02)

a. Anuloma
b. pratiloma
29. Shosha : (07)
a. Vyavay
b. Shoka
c. Jara
d. Vyaayaam
e. Adhwa
f. Vrana
g. Upawas

30. Hrudrog : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sanniaptik 5. Krumij

31. Parshwa-shula : (02)

1. Vata pradhan
2. Kapha – pitta pradhan

32. Pratishyay : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sanniaptik 5. Raktaj

33. Swarbhed : (06)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sanniaptik 5. Medoj 6. Kshayaj

34. Karnashula : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sanniaptik 5. Abhighataj
35. Shirashul : (11)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sanniaptik
5. Raktaj.
6. Kshayaj
7. Krumij
8. Suryawartak
9. Anantawaat
10. Ardhawabhedak
11. Shankhak

36. Udara :
1. Awastha bhed : (03)
a. Ajatodakawastha
b. Pichchawastha
c. Jatodakawastha

2. Samprapti bheda (08)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sanniaptik (Dushyodara)
5. Yakrutodara
6.Baddhodara
7. Kshatodara (Chidrodara, Sravi udara)
8. Dakodara (Jalodara)

37. Arochaka 37. : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sannipatik 5. Manasik

38. Trushna : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Aamaj
4. Kshayaj 5. Upasargaj
39. Shotha :

1. (Madhav Nidan - 02) : a. Nija b. Agantu

a. NIja Shoth : (07)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj

6. Pitta – Kaphaj 7. Vata – Pitta – Kaphaj

b. Agantuja Shoth : (02)

1.Abhighataj

2. Vishaj

2. (Ashtang Hrudaya – 03)

a. Pruthu

b. Unnata

c. Grathit

40. Ajirna : (06)

1. vataj (Vistabdhajirna)
2. Pittaja (Vidagdhajirna)
3. Kaphaj (Amajirna)
4. Rasasheshajirna
5. Dinapaki Ajirna
6. Prakrut Ajirna
41. Agni : (04)

1. Mandagni 2. Tikshnagni

3. Vishamagni 4. Samagni

42. Atisara : (06)

A. Sushrut & Madhav nidan :

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik 5. Shokaj 6. Aamaj

B. Charak :

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik 5. Shokaj 6. Bhayaj

C. Avastha : (02)

1. Aamavastha 2. Pakwawastha

43. Pravahika : (04)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Rakta

44. Grahani : (04)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj
4. Sannipatik
45. Visuchika
( Vagbhat - 03)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

(Sushrut – 02)
1. Urdhwaga 2. Adhoga

46. Alasak

(Charak - 03 )

1. Alasak
2. Dandalasak
3. Aamavisha
(Sharangdhara - 03)
1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

47. Chardi : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik

5. Bibhitsa Darshan

48. Shula : (08)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Vata – Pittaja 5. Vata – Kaphaj 6. Pitta – Kaphaj

7. Vata – Pitta – Kaphaj 8.Aamaj

49. Amlapitta

A. Gatibheda (02) : 1. Urdhwaga

2. Adhoga

B. Dosha bheda (03) : 1. Vatanubandhi

2. Kaphanubandhi

3. Vaata – kaphanubandhi

50. Udawarta : (13)

1. Mala 2. Mutra 3. Jrumbha

4. Ashru 5. Kshavathu 6. Udgar

7. Chardi 8. Shukra 9. Kshudha

10. Trushna 11. Shwaas 12. Nidra

13. Apan Vayu

51. Krumi

A. (02) : 1. Sahaj

2. Vaikarika

Vaikarika :

- (02) : a. Bahya b. Abhyantara

- (04) : a. Kaphaj

b. Raktaj

c. Purishaj

d. Malaj
52. Gulma : (05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik 5. Raktaj

53. Mukhapak

A. Madhav Nidan (03) : 1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

B. Sushrut (04) : (Above 3 +) 4. Raktaj

C. Vagbhat (05) : (Above 4 +) 5. Sannipatik

54. Arsha

A. Utpatti (02) : 1. Sahaj 2. Janmottar

B. Sthan (02) : 1. Bahya 2. Abhyantar

C. Lakshan (02) : 1. Sravi 2. Shushka

D. Dosha (06) : 1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik 5. Raktaj 6. Sahaj

55. Prameha

Vataj 04
Pittaj 06
Kaphaj 10
TOTAL 20
Kaphaj Prameha :-
Charak Sushrut Vagbhat Madhav Nidan
Udaka Udaka Udaka Udaka
IKshuwalika IKshuwalika IKshu IKshu
Sandra Sandra Sandra Sandra
Sandra Prasad Sura Sura Sura
Shukla Pishta Pishta Pishta
Shukra Shukra Shukra Shukra
Shita - Shita Shita
Sikata Sikata Sikata Sikata
Shanai Shanai Shanai Shanai
Aalaal Laal Laal -
- Lavana - -
- Phena - -

Pittaj Prameha :-
Charak Sushrut Vagbhat Madhav Nidan
Kshar Kshar Kshar Kshar
Kaal - Kaal Kaal
Nil Nil Nil Nil
Lohit Lohit Lohit Lohit
Manjistha Manjistha Manjistha Manjistha
Haridra Haridra Haridra Haridra
- Amla - -

Vataj Prameha :-
Charak Sushrut Vagbhat Madhav Nidan
Vasa Vasa Vasa Vasa
Majja Sarpi Majja Majja
Hasti Hasti Hasti Hasti
Madhu Kshoudra Madhu Madhu
56. Prameha Pidika

No. Charak (07) Sushrut Vagbhat Madhav NIdan Bhoja

1 Sharavika Sharavika Sharavika Sharavika Sharavika
2 Kachhapika Kachhapika Kachhapika Kachhapika Kachhapika
3 Jalini Jalini Jalini Jalini Jalini
4 Sarshapi Sarshapi Sarshapi Sarshapi Sarshapi
5 Alaji Alaji Alaji Alaji Alaji
6 Vinata Vinata Vinata Vinata -
7 VIdradhi VIdradhi VIdradhi VIdradhi VIdradhi
8 - Masurika Masurika Masurika Masurika
9 - Putrini Putrini Putrini Putrika
10 - VIdarika VIdarika VIdarika VIdari

57. Mutra Kruchha : (08)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

5. Purishaj 6. Shukraj 7. Ashmarija 8. Abhighataj

58. Mutraghat : (13)

1. Vaat Kundalika 2. Asthila 3. Vaat basti

4. Mutratit 5. Mutra Saad 6. Mutra Jathar

7. Mutra utsang 8. Mutra Kshaya 9. Mutra Granthi

10. Mutra Shukra

11. Basti Kundal

12. Ushna waat

13. Wit wighat

59. Mutrashmari : (04)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Shukraj

60. Nidra : (07)

1. Tamobhava

2. shleshmabhava

3. manah shrama bhava

4. sharir shrama bhava

5. Agantuki

6. Vyadhijanya

7. Ratri Prabhava

61. Mada

( Sushrut & Madhav Nidan - 07)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

5. Raktaj

6. Madyaja

7. Vishaja

( Charak – 04)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

62. Murchha : (06)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Raktaj

5. Madyaja

6. Vishaja

63. Unmada

(Charak - 05)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj

4. Sannipatik 5. Agantu

(Sushrut – 06)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

5. Manas

6. Vishaj

64. Apasmar : (04)

1. vataj 2. Pittaja 3. Kaphaj 4. Sannipatik

==================================================================