‫‪1‬‬

‫ط‬
‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

‫لمړي فصل‬

‫دسروي اساسات‬

‫سروی هغه‬ ‫د سروی تعریف ‪:‬‬

‫پوهی او هنر ته وویل کيږی چه د هغی په مرسته د ځمکی پر مخ د نقطو تر منځ افقی فاصلی‬
‫‪،‬نسبتی ارنفاعات ‪،‬د خطونو تر منځ افقی او عمودی زاویی او دځمکی د مخ ټول تفصيالت او‬
‫عوارض دنقشی یا پالن پرمخ رسميږی‪.‬‬
‫دسروی غرض اوموضوع د نقشی یا پالن ترتيبول ‪.‬‬

‫دسروی اهمیت‪:‬‬
‫په پخوا زمانه کی د سروی څخه دځمکو د حدودو د تعينولو اوځمکو برخه کولو لپاره استفاده‬
‫کيده چی اوس یی هم هغه اهميت پدی برخه كي پرځای پاتی دی‪.‬‬
‫سروی دسرکونو‪،‬داور ګاډی دليکی‪،‬کانال‪،‬تونلونو‪،‬بندونو‪،‬تسطيح اراضی‪،‬ودانيو‪،‬داوبو دبریښنا‬
‫دپروژو‪ ،‬دزراعتی او ابياری پروژو په طرح اوډیزاین کی دزیات اهميت لرونکی ده چی بدون د‬
‫سروی څخه نشو کوالی یوه پروژه کاميابه او اتتصادی سرته ورسوو‪.‬‬

‫پالن‪:‬‬
‫دځمکی دمخ د نسبتآ کوچنی برخی مرتسم ته پالن ویل کيږی‪.‬چی په پالن کی یوازی افقی فاصلی‬
‫ښودل کيږی‪.‬پالن په نسبتآ مقياس رسميږی ‪ .‬لکه د یوی ودانی پالن یا د یو ښار ماستر پالن‪.‬‬

‫نقشه‪:‬‬
‫دځمکی د نسبتآ لوی برخی مرتسم ته نقشه ویل کيږی چی په نقشه کی ټول تفصيالت‬
‫لکه‪.‬سرکونه‪،‬کانالونه‪،‬سيندونه‪،‬غرونه‪،‬رغونه‪،‬ځنګلونه‪،‬مقدسه اماکن او نورښودل کيږی‪.‬‬
‫نقشه په نسبتآ کوچنی مقياس رسميږی‪.‬لکه دیو هيواد نقشه‪،‬د لویی وچی نقشه‪،‬اویادنړۍ نقشه‪.‬‬

‫داندازه کولوواحدات‪:‬‬
‫په سروی کی په عمومی توګه دوه ډوله اندازی وجودلری‪.‬‬
‫‪ .1‬خطی اندازه ‪ . 2‬زاویوی اندازی‬
‫‪ .1‬خطی اندازه‪ :‬دیوخط داوږدوالی د معلومولولپاره پکاروړل کيږی او په دوه ډوله ده‬
‫الف‪ :‬افقی اندازه ب ‪ :‬عمودی یاارتفاعی اندازه‬
‫‪ .2‬زاویوی اندازه‪ :‬د افقی او عمودی یا شاتولی زاویود اندازه کولو لپاره په کار وړل کيږی‪.‬‬
‫اوږدوالی په متر‪،‬دیسی متر‪،‬سانتی متراو ملی متر اوهمدارنګه زاویی په درجه ‪،‬دتيقه‬
‫اوثانيه اندازه کيږی‪.‬‬
‫افقی زاویه‬ ‫عمودی زاویه‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪2‬‬

‫دسروی ډولونه‪:‬‬
‫په عمومی ډول سروی په دوه ډوله ده‪:‬‬
‫‪.1‬جيودیزیکی سروی‬
‫‪ .2‬مسطحه سروی‬

‫جیودیزیکی سروی‪ :‬هغه سروی ته ویل کيږی چی په هغه کی ځمکه کروی او‬
‫ددوه نقطو تر منځ فاصله منحنی خط فرض کيږی‪.‬داسروی دډیرولویواو د تيقوکارونوداجرالپاره‬
‫په کار وړل کيږی‪.‬دا سروی د دولت لخوا کيږی لکه د مملکت سرحداتوتعين او همدارنګه‬
‫دیومملکت د مساحت دمعلومولولپاره اویا د توپوګرافيکی نقشودترتيبولولپاره اجراکيږی‪.‬‬
‫داسروی دهوایی(طياری)د الری اویادمصنوعی سپوږمۍ دالری کيږی‪.‬‬

‫مسطحه سروی‪:‬هغه سروی ته ویل کيږی چی په هغه کی دمثلث دداخلی زاویومجموعه ‪180‬‬
‫درجی فرض کيږی اوشاتولی خط په افقی خط باندی باید تایمه زاویه جوړه کړی ‪ .‬داسروی‬
‫دنسبتآ کوچنيوکارونوداجرالپاره پکاریږی لکه دیوښارماسټر پالن جوړول‪،‬دسيندونوسروی‪،‬‬
‫کانالونه جوړول‪،‬دمسکونی اوصنعتی ودانيوجوړول‪،‬دبرق‪،‬ابرسانی اوکاناليزیشن د شبکو‬
‫جوړول‪،‬لنډه داچی د ټولوانجنيری کارونوداجرالپاره پکاریږی‪.‬‬

‫دسروی طبقه بندی‪:‬‬

‫سروی نظر الندی ملحوظاتوته طبقه بندی کيږی‪.‬‬

‫‪ .1‬نظر ساحی ته په دری ډوله ده‪.‬‬

‫‪ .c‬دسياراتو سروی‬ ‫‪ .b‬بحری سروی‬ ‫‪ .a‬ځمکنی سروی‬

‫‪ .2‬نظر مقاصدوته په څلور ډوله ده‪.‬‬

‫‪ .c‬دکانونو سروی ‪ .d‬نظامی سروی‬ ‫‪ .a‬دتدیمه اثارو سروی ‪ .b‬جيودیزیکی سروی‬

‫‪ .3‬نظر د اجراکولو طرزته په دوه ډوله ده‪.‬‬

‫‪ .b‬مثلثاتی سروی‬ ‫‪ .a‬تریورس سروی‬

‫‪ .4‬نظر د سروی االتوته په اوه ډوله ده‪.‬‬

‫‪ .a‬فيته یی سروی ‪ .b‬کمپاس سروی ‪ .c‬پلين ټيبل ‪ .d‬تودوليت ‪ .e‬سټيډیایا تخيومتری‬
‫‪ .f‬هوایی ‪ .g‬فوتوګرافيک سروی ‪ .h‬دبرتی االتو (ډیجيټل تودليت یا ټوټل سټيشن)سروی‪.‬‬

‫ځمکنی سروی‪ :‬ځمکنی سروی په الندی برخو ویشل شویده‬

‫‪ .a‬توپوګرافيی سروی ‪ :‬پدی سروی کی د ځمکی ټول تفصيالت او عوارض د مخصوصه‬
‫اشاراتو په نظرکی نيولو سره ښودل کيږی‪ .‬دا سروی د نظامی مقاصدو لپاره زیاته پکاریږی‬

‫‪ .b‬کادیستری سروی ‪ :‬دا سروی د سرحداتو او مساحتونو د تعين لپاره پکار وړل کيږی‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪3‬‬

‫‪ .c‬ښاری سروی‪ :‬په دی سروی کی ټولی ښاری شبکی (ابرسانی‪،‬کانا ليزیشن ‪ ،‬بریښنا) او د‬
‫سرکونو مسير ښودل کيږی‪.‬‬

‫انجنیری سروی ‪ :‬دا سروی دانجنيری مقاصدو لپاره لکه دښار د ماستر پالن جوړول‬
‫‪،‬دسرکونو‪،‬کانالون و‪،‬ودانيو‪،‬پلونو‪،‬تونلونواوټولو انجنيری تآسيساتو د سروی لپاره پکاریږی‪.‬‬

‫انجنيری سروی په خپل وار سره په الندی څلورو مرحلو کی اجراکيږی‪.‬‬

‫‪ .a‬اکتشافی سروی ‪ .b‬مقدماتی سروی ‪ .c‬نهایی یا ساختمانی سروی ‪ .d‬دنقطی اوخط د‬
‫موتيعت سروی‬

‫اکتشافی سروی‪:‬پدی سروی کی ارتام دانجنيری سامان االتو پرته دیو کاغذ پرمخ په ازاد الس‬
‫رسميږی یا د ساحی لمړنی مطالعات ترسره کيږی(کورکی اخستل کيږی)‪.‬‬

‫مقدماتی سروی‪ :‬هغه سروی ته ویل کيږی چی دانجنيری سامان االتو لکه فيته ‪،‬ليول‪،‬تودليت او‬
‫نوروپه مرسته اجراکيږی اودنقشو درسمولو پخاطر تر سره کيږی‪.‬‬

‫نهایی یا ساختمانی سروی‪ :‬هغه سروی ده چی دساختمانی کارونود ا جرالپاره نقطی تثبيتوی‬
‫یعنی ددی سروی له مخی د ساختمانونوخط اندازی کيږی‪.‬‬

‫دیوی کیفی نقطی څخه په یو مستقیم خط عمود رسمول‪:‬‬

‫ترار لری غواړو د ‪ C‬د نقطی څخه د‬ ‫د ‪ AB‬خط راکړ شویدی د ‪ C‬نقطه خارج د ‪AB‬‬
‫‪ AB‬په خط عمود رسم کړو‪.‬‬
‫حل‪ :‬د ‪ C‬نقطه مرکز نيسو او یو کيفی توس رسموو چی دا کيفی توس د ‪ AB‬خط په ‪ E‬او ‪D‬‬
‫نقطو کی تطع کړی بيا د ‪ E‬او ‪ D‬نقطی مرکز نيسو او د ‪ DC‬په شعاع د ‪ AB‬دخط د پاسه او‬
‫همدازنګه د ‪ CE‬په شعاع دوه نور توسونه رسموو چی په خپلو کی تطع وکړی چی دا تقاطع د‬
‫‪ F‬په نوم یادوو بيا د ‪ C‬نقطه د ‪ F‬د نقطی سره وسلو چی د ‪ AB‬په خط عمود رسميږی) ‪CF‬‬
‫‪.)┴ AB‬‬

‫???‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪4‬‬

‫‪ . 2‬د ‪ AB‬مستقيم خط لرو د ‪ C‬نقطه خارج د ‪ AB‬ده غواړو د ‪ C‬د نقطی څخه د ‪ AB‬په مستقيم‬
‫خط عمود رسم کړو ‪.‬‬
‫یوه کيفی نقطه د ‪ AB‬د مستقيم خط پر مخ انتخابوو ‪ D‬د ‪ C‬سره وسلوو د ‪ CD‬خط‬ ‫حل‪ :‬د‬
‫نيمایی کوو چی د منځ نقطه یی د ‪ O‬په نوم نوموو السته راځی د ‪ O‬نقطه مرکز نيسو د‬
‫تطع کوی ‪ E‬د ‪ C‬سره‬ ‫‪ OC=OD‬په اندازه یو توس رسموو چی د ‪ AB‬خط د ‪ E‬په نقطه کی‬
‫وسلوو د ‪ EC‬عمود په ‪ AB‬السته راځی ( ‪.) EC ┴ AB‬‬

‫???‬

‫‪ . 3‬د ‪ C‬نقطه د سيند په یوه غاړه لرو غواړو د سيند په بله غاړه د ‪ C‬د نقطی څخه د ‪ AB‬په‬
‫خط عمود رسم کړویعنی د ‪ AB‬مستقيم خط د سيند په بله غاړه دی ‪.‬‬
‫حل‪ :‬د ‪ AB‬په خط د ‪ AB‬د نقطو تر منځ په کيفی ځایونو کی د ‪ D‬او ‪ E‬دوه نقطی انتخابوو او د‬
‫‪ D‬او ‪ E‬نقطی د ‪ C‬نقطی په برید سره وسلوو یعنی د ‪ D‬او ‪ E‬نقطی د ‪ C‬نقطی ته توجح کوو او‬
‫په یو خط یی سره وسلوو چی د ‪ DC‬او ‪ EC‬خطونه پالس راځی د ‪ E‬د نقطی څخه د ‪ DC‬په‬
‫په نقطه کی سره تقاطع‬ ‫خط او د ‪ D‬د نقطی څخه د ‪ EC‬په خط عمودونه رسموو چی د‬
‫نقطه د سيند څخه راواوخته نو اوس په اسانی‬ ‫څرنګه چی د‬ ‫کوی ‪ C‬منطبق ده په‬
‫د نقطی څخه د ‪ AB‬په خط عمود رسموالی شو‪.‬‬ ‫سره د پخوا په شان د‬

‫???‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪5‬‬

‫د یوی نقطی څخه دیو خط سره دموازی خط رسمول‪:‬‬

‫‪ .1‬مستطيلی طریقه ‪:‬‬

‫د ‪AB‬مستقيم خط او د ‪ C‬نقطه خارج د ‪ AB‬د خط لروغواړو د ‪ C‬د نقطی څخه د ‪ AB‬د خط‬
‫سره موازی خط ترسيم کړو‪.‬‬

‫حل‪ :‬د ‪ C‬دنقطی څخه د ‪ AB‬په خط عمود رسموو چی د ‪ AB‬خط د ‪ D‬په نقطه کی تطع کوی د‬
‫‪ D‬د نقطی څخه د ‪ DE‬یوه کيفی فاصله جال کوو د ‪ E‬د نقطی څخه د ‪ DB‬په خط عمود رسموو د‬
‫نوموړی عمود پر مخ د ‪ CD‬فاصله جال کوو چی د ‪ F‬نقطه پالس راځی ‪ F‬د‪ C‬سره وسلوو په‬
‫نتيجه کی د ( ‪ )CF ⁄⁄ AB‬سره‪.‬‬

‫???‬

‫‪.2‬د ‪ C‬د نقطی څخه د ‪ AB‬د مستقيم خط سره موازی رسموو پداسی حال کی چی د ‪ C‬نقطه د‬
‫‪ AB‬د مستقيم خط څخه د باندی پرته ده ‪.‬‬

‫حل‪ :‬د ‪ AB‬د خط پر مخ د ‪ D‬او ‪ E‬کيفی نقطی جال کوو ‪ C‬د ‪ E‬سره وسلوو د ‪ CE‬خط نيمایی‬
‫کوو چی د منځ نقطه یی ‪ O‬پالس راځی ‪ O‬د ‪ D‬سره وسلوو او امتداد ورکوو د ‪ OD‬فاصله د‬
‫نوموړی خط پرمخ جال کوو چی د ‪ F‬نقطه السته راځی ‪ F‬د ‪ C‬سره وسلوو په نتيجه کی د ‪FC‬‬
‫موازی پالس راځی ‪.‬‬

‫???‬

‫‪ .3‬د ‪ AB‬مستقيم خط د سيند په یوه خوا او د ‪ C‬نقطه د سيند په بله خوا ترارلری د ‪ C‬د نقطی‬
‫څخه د ‪ AB‬د خط سره موازی رسموو‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪6‬‬

‫حل ‪ :‬د ‪ D‬او ‪ E‬دوه کيفی نقطی د یو خط په امتداد د ‪ C‬د نقطی الندی ښی خوا ته جال کوود ‪D‬‬
‫نقطه د ‪ AC‬د خط په امتداد باید انتخاب شی ‪ D‬او ‪ E‬دواړه په ترتيب سره د ‪ A‬او ‪ B‬د نقطو په‬
‫استقامتونو راولو بيا د ‪ C‬د نقطی څخه د ‪ AE‬د خط سره موازی خط رسموو چی د ‪ DE‬خط د ‪F‬‬
‫په نقطه کی تطع کوی د ‪ F‬د نقطی څخه د ‪ BE‬د خط سره موازی خط رسموو چی د ‪ DB‬خط د‬
‫‪ G‬په نقطه کی تطع کوی ‪ G‬د ‪ C‬سره وسلوو ) ‪ )CG ⁄⁄ AB‬سره ‪.‬‬

‫‪ .4‬دیوخط د طول معلومول کله چی موانع وجود ولری د ‪ A‬نقطه د سيند په یوه غاړه اود ‪ B‬نقطه‬
‫د سيند په بله غاړه ترار لری د ‪ AB‬طول معلوموو‪.‬‬

‫حل‪ :‬د ‪ B‬په نقطه یو عمود رسموو چی په ‪ AB‬خط عمود شی د نوموړی خط پرمخ د ‪ C‬نقطه‬
‫کيفی انتخابوو د ‪ C‬په نقطه الندی طرف یو عمود رسموو چی د ‪ BC‬په خط عمود شی د ‪BC‬‬
‫خط نيمایی کوو د ‪ D‬نقطه پالس راځی ‪ D‬د ‪ A‬نقطی ته توجح کوو اودواړه خوا امتداد ورکوو‬
‫چی د ‪ A‬د نقطی سره په برید او د ‪ C‬دنقطی په عمود باندی د ‪ E‬په نقطه کی تطع وکړی نو د (‬
‫‪ ) CE=AB‬سره‬

‫???‬

‫‪ .4‬د‪ AB‬د خط طول معلوموو کله چی موانع وجود ولری‪.‬‬

‫حل‪ .‬د ‪ C‬یوه کيفی نقطه انتخابوو چی د ‪ A‬او ‪ B‬دواړه نقطی ورڅخه ښکا ره شی او د ‪ AC‬او‬
‫‪ BC‬فاصلی او د ‪ ACB‬زاویه اندازه کوو‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪7‬‬

‫‪Sin ф/2= 5/10=0.5‬‬ ‫˚‪ф=60‬‬

‫‪AB2=AC2+BC2-2BC*AC*COSф‬‬
‫‪AB2=602+502-2*60*50*1/2‬‬
‫‪AB2=3600+2500-3000‬‬ ‫‪AB=55.68m‬‬
‫‪AB=55.67m‬‬

‫‪ . 6‬د ‪ AD‬د خط اوږدوالی معلوموو د ‪ AB , CB‬او ‪ AC‬اوږدوالی معلوم دی‪.‬‬

‫حل‪ .‬لمړی د ‪ COS B‬پيدا کووبيا د ‪ COS B‬له مخی د ‪ AD‬د خط طول پالس راوړو‪.‬‬

‫???‬

‫‪COS B=AB2+BC2-AC2/2*AB*BC=902+852-602/2*90*85=0.76‬‬
‫‪COS B=0.76‬‬

‫‪AD2=AB2+BD2-2AB*BD*COS B‬‬
‫‪AD2=902+452-2*90*45*0.76 = 63m‬‬
‫‪AD=63m‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪8‬‬

‫(‪:)leveling‬‬ ‫لیول کاری‬

‫ليول کاری هغه عملی ته ویل کيږی چی دهغی په مرسته دځمکی دمخ ارتفاعات اود ارتفاعاتو‬
‫تفاضل پيدا کيږی‪.‬‬
‫څرنګه چی ځمکه لوړی او ژوری لری نوالزمه ده چی د سرکونو‪،‬کانالونو‪،‬داورګاډی د ليکی ‪،‬‬
‫تونلو نو او نوروشبکوپه غزولو کی دارتفاعاتو تفاوت پيداشی‪.‬‬
‫نو همدا علت دی چی ليول کاری دسروی د اساسی موضوعاتو د جملی څخه ده‪.‬په مسکونی‬
‫ودانيو کی دليول کاری په مرسته د ساختمانونو خط اندازی اونشست معلوميږی ‪.‬همدارنګه د‬
‫ليول په مرسته کوالی شو چی دیوخط مسير سيده وغزوو‪.‬‬
‫ددی لپاره چی ليول کاری په درسته توګه اجرا شی نو الزمه ده چی یوه مراجعوی نقطه یا بنچ‬
‫مارک وجود ولری‪.‬‬

‫په سروی کی الندی څلور ډوله بنچ مارکونه وجود لری‪:‬‬

‫‪ 1‬دلویی مثلثاتی سروی بنچ مارک( ‪:)Great Trigonometric Survey Benchmark‬‬
‫دابنچ مارک دنړیوالی سروی اساسی بنچ مارک دی چی دپاکستان د کراچی دسمندرد کاليمار‬
‫به سيمه کی موتيعت لری ‪.‬‬
‫‪ . 2‬دایمی بنچ مارک (‪:)Permanent Benchmark‬‬
‫دایمی بنچ مارک هغه بنچ مارک ته ویل کيږی چی ارتفاع یی د (‪ )G T S‬څخه معلومه وی‪.‬‬
‫‪ .3‬موتتی بنچ مارک (‪:)Temporary Benchmark‬‬
‫هغه بنچ مارک ته ویل کيږی چی دسروی د کارونو په پای کی دسبا ورځی لپاره په موتتی ډول‬
‫په نظرنيول کيږی‪.‬‬

‫‪ .4‬کيفی یااختياری بنچ مارک(‪:)Arbitrary Benchmark‬‬

‫دابنچ مارک د دایمی او موتتی بنچ مارکونو د نه موجودیت په صورت کی دسرویرلخوا پخپله‬
‫تعين کيږی‪.‬‬

‫لیول (‪)Levell‬‬
‫ليول یوه آوپتيکی آله ده چی دا رتفاعاتودترایت اخيستنی لپاره پکاریږی تر څو د ځمکی د مخ‬
‫دنقطو دارتفاعاتوتفاوت اوارتفاع پيداکړی‪.‬او هغه آله ده چی دتلسکوب ‪،‬آب ترازو‪ ،‬الندینی‬
‫تاب‪،‬مسند اوتری پاټ (سی پایی) څخه متشکله ده‪.‬دليول په مرسته د سټاف ترایت اخستل کيږی‪.‬‬
‫تلسکوب‪ :‬دليول هغه برخه ده چی دهغی پ ه مرسته دسټاف ترایت ښکاری تلسکوب دری عمده‬
‫برخی لری چی په الندی ډول دی‪.‬‬
‫‪ .a‬د سترګی برخه ( ‪ :)Ocular or Eye Piece‬هغه برخه چی سترګه ورته ایښودل‬
‫کيږی او ( ‪ )Eye piece‬خپل فوکس لری‪.‬‬
‫‪ .b‬دليدلو وړ( ‪ :) Objective‬دتلسکوب هغه برخه ده چی دجسم طرف ته واتع کيږی داهم‬
‫خپل فوکس لری چی ښی طرف ته واتع وی‪.‬‬
‫‪ .c‬د ليدلووړ فوکس( ‪ : ) Focase of Objective‬ددی پيچ په مرسته د سټاف ترایت په‬
‫روښانه توګه ليدل کيږی‪.‬‬
‫آبترازو ( ‪ : )Level Tube or Bubble Tube‬دليول دهموارولو یا افقی کولو لپاره پکاریږی‪.‬‬
‫تسویی پیچونه ( ‪ :)Leveling Screw‬دری پيچونه چی د ليول په الندی پرخه کی ترارلری ددی‬
‫پيچونو په مرسته کوالی شو آبترازو منځته راولو اوليول کامآل افقی حالت اختياروی‪.‬‬
‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪9‬‬

‫دلیول ترتیبول یا عیارول(‪: )Setting Out of Leveling‬‬

‫لیولینګ ‪ :‬لمړی ليول دبکس څخه رااخلو اوپه سی پایو یی کلکوو دکلکولو څخه وروسته کوشش‬
‫کوو چی دسی پایو په مرسته آبترازو منځته راول و اوبيا دتسویه پيچونو په مرسته یی په کامله توګه‬
‫منځته راولو چی دغی عملی ته ‪ Leveling‬وایی ‪.‬‬
‫سینټرینګ ‪ :‬بيا شاتول موردنظر نقطی ته برابروو که په آبترازو کی تغير راشی دوباره یی اصالح‬
‫کوو چی دغی عملی ته ‪ Centering‬وایی ‪.‬‬
‫فوکسینګ ‪ :‬ب يا سټاف په موردنظر نقطه ږدو اودليول تلسکوب فوکس کوو تر څو دسټاف ترایت‬
‫په درسته توګه واخستل شی دغی عملی ته ‪ Focusing‬وایی‪ .‬ددی څخه وروسته دهری نقطی‬
‫ترایت اخلو اوجدول ته یی رسوو‪.‬‬

‫شالوری قرایت ( ‪ (Back sight‬په لمړی تدم کی د بنچ مارک په سر سټا پ ودریږی او د سټاپ‬
‫څخه ترایت اخستل کيږی چی د شا لوری ترایت (‪ )Back sight‬په نوم یادیږی ‪.‬‬
‫مخلوری قرایت(‪ :)Foresight‬بيا ستاف دوهمی مطلوبی نقطی ته انتقاليږی اوليول ته ددوهمی‬
‫مطلوبی تقطی په لور دور ورکول کيږی او دوهمی نقطی ته توجحی کيږی چی دا نقطه د‬
‫مخلوری (‪ )Foresight‬په نوم یادیږی‪ .‬ترایت اخستل کيږی‪.‬‬
‫منځنی قرایت ( ‪ : )Intermediate Foresight‬که چيری په مسيراویا د مسير ښی او چپ‬
‫لوری ته نوری نقطی وجود ولری او د ليول د اولی موتيعت څخه یی ترایت واخستل شی ترایت‬
‫یی اخلو چی دا نقطی دوسطی نقطو( ‪ )Intermediate Foresight‬په نوم یادیږی‪.‬‬

‫ګرځیدونکی نقطی( ‪ (Turnpoint‬د آلی موتيعت ته تغير ورکوواودسروی په مسير کی یی‬

‫دنورو نقطودارتفاعاتو د معلومولوپه خاطربيانسبوو په هغه نقطو کی چی یو ‪Backsight‬‬
‫اویو ‪ Foresight‬واخستل شی دګرځيدلونقطه ( ‪)Turnpoint‬په نوم یادیږی‪.‬‬

‫??? ????‬

‫په لیول کاری کی تیروتنه( ‪:)Mistakes in Leveling‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪10‬‬

‫ځنی تيروتنی چی د ليول کاری د عمليی په جریان کی واتع کيږی په الندی ډول دی‪:‬‬
‫‪ . 1‬ځنی وخت د سرویر د ستړی کيدو اویا بی احتياطی داثره د یو عدد په ځای بل عدد د یاداشت‬
‫په کتابچه کی ليکی مثآل د ‪ 2.65‬په ځای ‪ 2.56‬اویا نور‪.‬‬
‫‪ . 2‬د یاداشت د کتابچی یا جدول د محاسبی په وخت کی دشالوری ترایت منفی اودمخلوری‬
‫ترایت جمع کی تيروتنه‪.‬‬
‫‪ . 3‬په جدول کی د شالوری تيمت د مخلوری په ځای اود مخلوری تيمت د شالوری په ځای ليکل‪.‬‬
‫‪ . 4‬دشالوری اومخلوری ترایت د اخستلو په وخت کی د سټاف دځایه بيځایه کول‪.‬‬

‫په لیول کاری کی غلطی ( ‪: )Errors in Leveling‬‬

‫ځنی وخت د مختلفو عواملو د اثره د سروی په وخت کی غلطی دامنځته کيږی ‪.‬کوشش کوو چی‬
‫دا غلطی یا پوره د منځه یوسواویایی دامکان د حده پوری کمی کړو‪.‬‬
‫‪ 2‬دآلی غلطی (‪ :) Instrument Error‬آله د ډیر استعمال اویا بی احتياطی په وجه په اصلی‬
‫اواندازه شوی تيمت کی فرق راولی چی دی غلطی ته د آلی غلطی وایی‪.‬‬
‫‪ .2‬دسرویر غلطی (‪ :)Personal Error‬دسرویر غلطی د سټاف د کوږنيولواویا دآلی د دتت د نه‬
‫کولوپه وجه منځته راځی‪.‬‬
‫‪ .3‬طبعی غلطی (‪ :) Natural Error‬داغلطی د حرارت ددرجی دتغير‪،‬دنسبتی نم‪ ،‬دباد دلګيدو‬
‫سرعت او سمت اوهمدارنګه د ځمکی د انحنا داثره رامنځته کيږی‪.‬‬
‫دلیول کاری اقسام ( ‪: )Types of Leveling‬‬
‫ليول کاری په دوه ډوله ده ‪ .a .‬مستقيمه ليول کاری ‪ .b‬غيرمستقيمه ليول کاری‬
‫‪ 3‬مستقیمه لیول کاری‪ :‬عبارت د هغی ليول کاری څخه دی چی دنقطوترمنځ د ارتفاع‬
‫تفاوت دسټاف دتفاوت څخه په هماغه نقطوکی السته راځی‪ .‬مثآل ليول د دوو تقطوتر منځ‬
‫عياروو اوسټاف په هماغه نقطوعمود نيسو د دواړه نقطو ترایت اخلو د دوونقطوتر منځ‬
‫تقاوت د سټاف د تفاوت څخه په الس راځی‪.‬‬

‫‪M= 4.2 m‬‬ ‫دسټاف ترایت په ‪ M‬تقطه کی‬

‫‪N=1.3m‬‬ ‫دسټاف ترایا په ‪ N‬تقطه کی‬
‫‪∆h=4.2-1.3=2.9m‬‬ ‫دارتفاع تفاوت د ‪ M‬او ‪ N‬دتقطو‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪11‬‬

‫???‬

‫ددی ليول کاری پواسطه ډیر دتيق کارونه اجرا کيږی دا ليول کاری ډیره حساسه ده‪ .‬داندازه د‬
‫ګيری صحت اودکار د اهميت له نظره په الندی ډولونو ویشل شویده‬

‫تفاضلی لیول کاری ( ‪: )Differential Leveling‬‬

‫پدی ليول کاری کی د یوی معلومی تقطی یعنی بنچ مارک څخه د یوی مطلوبی نقطی ارتفاع چی‬
‫په یوه فاصله کی پرته وی پيداکوو‪.‬‬

‫په تفاضلی ليول کاری کی آله په یودرست ځای کی ځای پرځای کوو او ليول کوویی سټاف په‬
‫معلومه نقطه عمود ودروو اوترایت اخلو چی دا ترایت د شالوری یا‪ Back sight‬په نوم یادیږی‬
‫اخستل شوی تيمت د معلومی نقطی د تيمت سره جمع کووتر څو دآلی ارتفاع په الس راشی بيا‬
‫سټاف د مطلوبی نقطی په لور(مخلوری)ته په مناسبه فاصله اودرست ځای کی ود روو اوترایت‬
‫یی اخلو چی داترایت د مخلوری ( ‪ )Fore sight‬په نوم یادیږی د مخلوری ترایت د آلی د‬
‫ارتفاع څخه منفی کوو تر څو د نقطی ارتفاع چی سټاف هلته والړ دی په الس‬
‫راشی چی دی نقطی ته د لمړی ګرځيدنی ( ‪ (T.P 1‬نقطه ویل کيږی بيا دمطلوبی نقطی په لور‬
‫آلی ته انتقال ورکوو اوپه یومناسب ځای کی یی عياروو اودلمړی ګرځيدنی ( ‪ )T P 1‬په نقطه‬
‫کی په سټاف باندی شالوری ‪ Back sight‬ترایت اخلو همدارنګه شالوری او مخلوری یاداشت‬
‫کوو اوعمليی ته دوام درکووتر څودمطلوبی نقطی ارتفاع په الس راوړو‬
‫اوس د ښه پوهاوی لپاره دالندی شکل له مخی یومثا ل حلوو اوپه جدول کی یی محاسبه کوو‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 12

???4

B.M=220m

HI1=BM+BS HI1=220+1.1=221.1 HI1=221.1m

RL1=HI1-FS RL1=221.1-1.3=219.8 RL1=219.8m
HI2=RL1+BS HI2=219.8+2.2=222 HI2=222m
RL2=HI2-FS RL2=222-1.25=220.75 RL2=220.75m
HI3=RL2+BS HI3=220.75+3.6=224.35 HI3=224.35m
RL3=HI3-FS RL3=224,35-1.65=222.7 RL3=222.7m
HI4=RL3+BS HI4=222.7+1.45=224.15 HI4=224.15m
RL4=HI4-FS RL4=224.15-0.45=223.7 RL4=223.7m

.‫د پورته مثال لپاره جدول داسی محاسبه کوو‬

Station BS HI FS RL Remarks ‫دسرو‬

point ‫ید‬
1 1.1 221.1 220 B.M ‫صح‬
‫ت‬
2 2.2 222 1.3 219.8 T.P1
‫لپاره‬
3 3.6 224.35 1.25 220.75 T.P2 ‫د‬
‫جدو‬
4 1.45 224.15 1.65 222.7 T.P3 ‫لد‬
‫محاس‬
5 0.45 223.7 T.P4 ‫بی‬
∑8.35 ∑4.65 ∆E=3.7 ‫امتحا‬
‫ن‬
‫داسی‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬: ‫ترتیب کوونکی‬
 ‫‪13‬‬

‫کوو‬
‫دټولو شالوروترایتونو مجموعه منفی د ټولو مخلورو ترایتونودمجموعی څخه باید مساوی شی د‬
‫شروع د نقطی د ارتفاع یعنی د بنچ مارک د ارتفاع منفی د مطلوبی یعنی د ختم د نقطی د ارتفاع‬
‫څخه ‪.‬‬
‫یا دا چی دلمړی نقطی ارتفاع یعنی د بنچ مارک ارتفاع جمع مجموعه د شالوری نقطوباید مساوی‬
‫شی د اخری نقطی دارتفاع جمع د مخلورو نقطو دمجموعی سره ‪.‬‬

‫) ‪∑BS-∑FS=∆h( BM-End E‬‬ ‫‪or‬‬ ‫‪∑BS+BM E=∑FS+EndE‬‬

‫‪8.35-4.65=220-223.7‬‬ ‫‪8.35+220 = 4.65+ 223.7‬‬
‫‪3.7=3.7‬‬ ‫‪ok‬‬ ‫‪228.35= 228.35‬‬ ‫‪ok‬‬

‫دسروی د شروع په وخت کی باید د پرژی ځای ‪،‬دپروژی نوع ‪،‬دهوا وضع‪ ،‬دسروی ماشين‬
‫آالت او تاریخ یاداشت شی‪.‬‬

‫پروفیلی لیول کاری( ‪:)Profile Leveling‬‬

‫دیو مسير په معينو فاصلو کی د نقطودلوړوالی پيداکولوته پروفيلی ليول کاری وایی‪.‬‬
‫دسرکونو‪،‬کانالونو‪،‬داورګاډی د پټلې اونورو د سروی په وخت کی دسروی په مسير دشروع د‬
‫نقطی یعنی سټيشن څخه په معينوفاصلو نقطی تعينيږی ‪.‬د فاصلو اوږدوالی د ځمکی د سطحی‬
‫پوری تړلی دی که د ځمکی سطحه همواره وی فاصلی زیاتی او‬
‫که چيری دځمکی سطحه ناهمواری وی فاصلی کمی په نظرکی نيسو اوهمدارنګه که چيری کار‬
‫حساس وی دنقطوتر منځ‬ ‫ونه ډیر حساس وی د نقطوتر منځ فاصلی کمی اوکه کارونه کم‬
‫فاصلی ډیری نيسو‪.‬همدارنګه که چيری د مسيرپه وړاندی‬
‫دځمکی پر مخ ځنی تغيرات اویا ساختمانونه‪،‬کانونه ‪،‬اونورراشی ارتفاع یی باید واخستل شی‪.‬‬
‫دشروع د نقطی څخه‪ 100m‬فاصله یو سټيشن حسابوو د ‪100m‬په فاصله مکمل مثبت‬
‫سټيشنونه دی او د ‪ 100m‬او‪ 200m‬تر منځ چی کوم تيمتونه دی نامکمل مثبت سټيشنونه دی ‪.‬‬
‫مثآل د ‪825m‬په فاصله موسروی کړیده دلته مونږ ( ‪ )8+25‬لرو معنی دا چی ‪ 8‬مثبت مکمل‬
‫سټيشنونه سل متری او ‪ 25m‬نوره فاصله مو وهلی‪.‬‬

‫دپروفيل ليول کاری او تفاضلی ليول کاری ترمنځ دا فرق دی چی په تفاضلی ليول کاری کی آله‬
‫دیو ځای څخه صرف یو شالوری ترایت او یو مخلوری ترایت اخلی او بيا د آلی موتيعت ته تعير‬
‫ورکوی اما په پروفيلی ليول کاری کی عالوه د یو شالوری اویو مخلوری څخه نوری منځنی‬
‫نقطی هم ترایت کيږی ‪.‬‬
‫پدی ليول کاری کی آله په یو مناسب ځای کی ليول شی چی د همدی ځایه د شالوری اومخلوری‬
‫ترایتونو ترمنځ نوری منځنی نقطی په معينه فاصله کی ترایت کيږی چی ددی ليول کاری‬
‫پواسطه په کم وخت کی ډیر کار تر سره کيږی‪.‬‬
‫اوس د ښه پوهاوی لپاره دالندی شکل له مخی یومثا ل حلوو اوپه جدول کی یی محاسبه کوو‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 14

???

Bme=350m
HI1=Bme+BS =350+ 1.92=351.92 HI1=351.92m
RL1=HI1-IS1 =351.92-2.05=349.87 RL1=349.87m
RL2=HI1-IS2 =351.92-1.99=350.92 RL2=349.93m
RL3=HI1-IS3 =351.92-1=350.72 RL3=350.92m
RL TP!=HI1-IS4 =351.92-1.2=350.72 RLTP1=350.72m

HI2=RS4+BS =350.72+1.74=352.46 HI2=352.46m

RL5=HI2-IS4 =352.46-1.50=350.96 RL5=350.96m
RL TP2=HI2-IS5 =352.46-1.54=350.92 RLTP2=350.92m

HI3=RL6+BS =350.92+0.6=351.52 HI3=351.52m

RL7=HI3-IS6 =351.52-0.45=351.07 RL7=351.07m
RLTP3=HI3-IS7 =351.52-0.25=351.27 RLTP3=351.27m

HI4=RL8+BS =351.27+1.85=353.12 HI4=353.12m

RL9=HI4-IS8 =353.12-1.35=351.77 RL9=351.77m
RL10=HI4-IS9 =353.12-1.88=351.24 RL10=351.24m
RL11=HI4-IS10 =353.12-2.25=350.87 RL11=350.87m
RLTP4=HI4-IS11 =353.12-1.82=351.3 RLTP4=351.3m

‫دپورته مثال لپاره جدول داسی محاسبه کوو‬

Station BS HI IS FS RL Remarks
BM 1.92 351.92 350
2.05 349.87
1.99 349.93
1.0 350.92
TP1 1.74 352.46 1.2 350.72
1.50 350.96
TP2 0.6 351.52 1.54 350.92

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬: ‫ترتیب کوونکی‬
 ‫‪15‬‬

‫‪0.45‬‬ ‫‪351.07‬‬
‫‪TP3‬‬ ‫‪1.85‬‬ ‫‪353.12‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪351.27‬‬
‫‪1.35‬‬ ‫‪351.77‬‬
‫‪1.88‬‬ ‫‪351.24‬‬
‫‪2.25‬‬ ‫‪350.87‬‬
‫‪TP4‬‬ ‫‪1.82‬‬ ‫‪351.3‬‬
‫‪∑6.11‬‬ ‫‪∑4.81‬‬ ‫‪∆= 1.3‬‬

‫)‪∑BS-∑FS=∆(BM-End E‬‬ ‫‪6.11-4.81=351.3-350‬‬

‫‪1.3=1.3 ok‬‬

‫کنټرول لیول کاری ( ‪:)Check Leveling‬‬

‫داليول کاری د تفاضلی ليول کاری د کنټرول لپاره اجرا کيږی هغه داسی چی د تفاضلی ليول‬
‫کاری داخری نقطی څخه دوباره ليول کاری شروع او بيرته لمړی نقطی ته راګرځی تر څو‬
‫معلومه شی چی ليول کاری درسته شوی که نه‪.‬‬

‫دعرضی مقطع لیول کاری ( ‪:)Cross Section Leveling‬‬

‫دا ليول کاری د سرکونو دکمبر او دکانالونو دتراشی ( ‪ )Trance‬دتعين لپاره اجراکيږی پدی ليول‬
‫کاری کی هم مرکزی نقطی اوهم منځنی نقطی شاملی دی‪.‬‬

‫دوه طرفه لیول کاری ( ‪:)Reciprocal Leveling‬‬

‫داليول کاری دهغو برخودليول لپاره پکاریږی چی تر منځ یی موانع وجود ولری لکه دسيند یوه‬
‫خوااوبله خواليول کاری‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪16‬‬

‫غیرمستقیم لیول کاری( ‪: (Indirect Leveling‬‬

‫مثلثاتی ليول کاری ( ‪:) Trigonometric Leveling‬‬

‫په دی ليول کاری د دوونقطوترمنځ دارتفاع تفاوت ددوو نقطوترمنځ دعمودی زاویی د اندازه‬
‫کولوپواسطه پيدا کيږی په هغه صورت کی چی افقی یا مایله فاصله معلومه وی‪.‬‬
‫په دی ليول کاری کی معموآلدتزانزیت ماشين څخه کار اخستل کيږی چی افقی او عمودی‬
‫زاویی پری اندازه کيږی‪.‬‬
‫دغير مستقيمی ليول کاری مثال حلوو‪.‬‬
‫مثال‪ :‬الندی شکل وګوری که مایله فاصله معلومه وی د ‪ A‬او‪ B‬دنقطو تر منځ د ارتفاع تفاوت‬
‫داسی پيدا کوو‪.‬‬

‫‪EC=28m‬‬
‫‪AE=1.2m‬‬ ‫‪Φ=40‬‬ ‫‪BC= 0.75m‬‬

‫‪Sin Φ=DC/EC‬‬
‫‪DC=EC*sin Φ‬‬ ‫‪Dc=28*0.643‬‬ ‫‪DC=17.9m‬‬
‫‪H=AE+DC-BC‬‬ ‫‪H= 1.2+17.9-0.75 H=18.35m‬‬
‫اوهمدارنګه که چيری افقی فاصله معلومه وی د ‪A‬او‪ B‬دنقطوتر منځ دارتفاع تفاوت داسی پيدا‬
‫کوو‪.‬‬
‫‪AE=1.2m‬‬ ‫‪Φ=40‬‬ ‫‪BC= 0.75m‬‬ ‫‪AD=21.45m‬‬

‫‪TanΦ=DC/AD‬‬ ‫‪DC=0.839*21.45‬‬ ‫‪DC=17.9m‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪17‬‬

‫‪H=AE+DC-BC‬‬ ‫‪H=1.2+17.9+0.75‬‬ ‫‪H=18.35m‬‬

‫بارومتریکی لیول کاری ( ‪:)Barometric Leveling‬‬

‫بارومترهغه آله ده چی دهغی پواسطه دهوا فشار معلوميږی څرنګه چی د بحرپه سطحه ارتفاع‬
‫صفر اټکل شوی ده هر څومره چی د بحر د سطحی څخه لوړیږو دهوا فشار کميږی او ارتفاع‬
‫زیاتيږی ‪.‬‬
‫مثال ‪:‬که چيری په سيمابی بارو مترکی ارتفاع ‪ 76cm‬وی نو فشار ‪1 atom spar‬‬
‫ددی ليول کاری داجرالپاره لمړی بارومتر په مورد نظر نقطه ږدو او فشار‪ 0.4‬یی یاداشت‬
‫کوو او محاسبه په الندی توګه اجرا کوو‪.‬‬

‫‪76cm=1 atom spar‬‬

‫مثال ‪:‬که چيری فشار ‪ 0.4 atom‬وی نو ارتفاع معلومه کړی؟‬
‫تناسب معکوس دی چی ارتفاع زیاتيږی فشار کميږی‬
‫‪76cm=1 atom‬‬
‫‪x = 0.4atom‬‬

‫‪x=76*1/0.4‬‬ ‫‪x=190cm‬‬

‫ددی طریقی څخه په غرنيو منطقوکی اویا ځنګلونوکی کار اخستل کيږی چی دسټاف‬
‫دودریدو امکان نه وی ‪.‬‬
‫په بارومترتودوخه لږ تاثير لری اوتفاوت یی ډیر کم دی‪.‬‬

‫ها یپسومترلیول کاری ( ‪: )Hypsometer Leveling‬‬

‫هایپسومتر هغه آله ده چی دهغی پواسطه داوبو دجوش نقطه معلوميږی څرنګه چی د بحر سطحه‬
‫اوبه په ‪ 100˚c‬کی جوش کوی هر څومره چی لوړی ارتفاع ته پورته کيږو داوبو دجوش نقطه‬
‫کميږی ‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬د ایوریسټ په څوکه چی د بحر د سطحی څخه ‪ 8850m‬لوړه ده اوبه په ‪ 71˚c‬کی جوش‬
‫کوی نوددی مقياس څخه کوالی شو چی د مورد نظر نقطی ارتفاع چی اوبه په ‪ 90c‬کی جوش‬
‫وکړی معلومه کړو‪ .‬تناست معکوس د ی‬
‫‪71c=8850m‬‬ ‫‪90c=x‬‬ ‫‪x=71*8850/90 x=6981m‬‬
‫دپروفیل ترسیم‪:‬‬
‫دځمکی دریليف طوالنی اوعرضانی تطع ته پروفيل وایی‪.‬‬
‫دکانالونو اوسرکونود مسير دمعلومولولپاره دپروفيل ترسيم حتمی اوضروری دی د پروفيل په‬
‫مرسته دسرک دمسيرطول‪،‬کندنکاری اوپرکاری حجم معلوميږی دپروفيل‬
‫اجرالپاره لمړی دټولونقطودمسيرترایتونه اخستل کيږی یعنی ‪ BS‬او‪ FS‬اوهمدارنګه‬
‫دمنځنيونقطوترایت ( ‪ )IS‬دعرضی مقطع د رسمولولپاره اخستل کيږی ‪.‬‬
‫په یومعلوم مقياس سره افقی فاصلی په نسبتآ کوچنی مقياس اوعمودی فاصلی په نسبتآ لوی مقياس‬
‫سره جالکيږی بياټولی ارتفاعی( بنچ مارک او ټولی ‪ TP‬نقطی) سره دمستقيم خط پواسطه‬
‫وسليږی ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪18‬‬

‫مثال‪ :‬که یومسير مو د سرک د جوړولولپاره سروی کړی وی چی د مسير ټول طول ‪450m‬‬
‫اودطول په اوږدوکی مو د ‪ 8‬نقطو ارتفاعات پالس راوړی وی پروفيل یی په الندی ډول رسموو‪.‬‬

‫‪No‬‬ ‫‪station‬‬ ‫‪Elevation‬‬ ‫‪Length‬‬ ‫‪Remarks‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪BM‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪0.0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪TP1‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪TP2‬‬ ‫‪222‬‬ ‫‪90‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪TP3‬‬ ‫‪224‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪TP4‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪TP5‬‬ ‫‪227‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪TP6‬‬ ‫‪228‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪TP7‬‬ ‫‪229‬‬ ‫‪110‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪TP8‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪231‬‬

‫‪229‬‬
‫‪228‬‬
‫‪227‬‬

‫‪225‬‬
‫‪224‬‬

‫‪222‬‬
‫‪221‬‬
‫‪220‬‬

‫‪0.0 40‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪50 35 70‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪30‬‬

‫سټډیا( ‪: )Stadia‬‬

‫دسټډیا د طریقی پواسطه افقی فاصلی او د نقطوترمنځ د ارتفاع تفاوت په غير مستقيم ( مثلثاتی )‬
‫ډول د مربوطومحاسبو له مخی پيدا کوو ‪.‬‬
‫په دی ډول اندازه ګيری کی دترانزیټ او تيودوليت د آلو څخه استفاده کيږی‪.‬دا آلی تلسکوب لری‬
‫چی د دری افقی اویو عمودی خط لرونکی دی چی دا خطونه د سټډیا د شبکی په نوم یادیږی ‪.‬‬
‫عمودی خط اومنځ نی افقی خط د تلسکوب په مرکزکی یوپه بل عمود دی ‪ .‬پورتنی افقی خط او‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪19‬‬

‫الندینی افقی خط د تلسکوب څخه په مساوی فاصله پراته د ی چی دا فاصله د ( ‪Stadia‬‬

‫دحرف پواسطه ښودل کيږی‪.‬‬ ‫‪ ) interval‬په نوم یادیږی او د ‪S‬‬
‫دشبكي عمودي‬
‫خط‬

‫دشبكي افقي خطونه‬

‫د تلسکوب‬
‫د پورتنی او الندینی افقی خطونو تر منځ د سټاف پرمخ فاصله مستقيمآ متناسبه د د هغی فاصلی‬
‫سره چی سټاف د آلی څخه لری واتع دی که چيری د تلسکوب د پورتنی اوالندینی خطونو ترمنځ‬
‫فاصله د سټاف پرمخ زیاتيږی نو معنی دا چی س ټاف د آلی څخه لری کيږی‪ .‬په زیاتره آلوکی د‬
‫سټډیا پواسطه اندازه اخستنی کی د آلی او دسټآف ترمنځ د فاصلی نسبت مساوی د ‪ K‬ثابت‬
‫فکټوریا ‪ 100‬سره دی یعنی که سټاف د آلی څخه د ‪ 100m‬په فاصله لری واتع وی نو د تلسکوب‬
‫د پورتنی اوالندینی افقی خطونو تر منځ فاصله (‪ )S‬به د سټاف پرمخ ‪1m‬وی‪.‬‬

‫د مثلثاتو د تشابه له مخی لروچی‪.‬‬

‫)‪L1/S1=L2/S2=Ln/Sn=100…………..(1‬‬

‫په پورته رابطه کی ‪100‬د تناسب ثابت ضریب دی چی د‪ K‬په نوم نومول شوی دی او ‪ S‬د سټاف‬
‫په مخ د پورتنی اوالندینی افقی خطونو د تقاطع فاصله ده ‪.‬‬
‫که چيری آله په افقی حالت او ليول وی ‪.‬‬
‫‪L1=100*S1 ,‬‬ ‫‪L2=100*S2‬‬

‫د سټډیا طریقه د فيتی ‪ ،‬شرید اویا نورو بریښنایی وسایلو پرتله دکم دتت لرونکی ده ولی د کار د‬
‫سرعت دزیاتوالی او د مالی لګښت د کموالی په اساس د اهميت وړده‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪20‬‬

‫د سټډیا اساس( ‪: )Stadia Principle‬‬

‫د سټډیا په طریقه د دوونقطوتر منځ افقي فاصله او د ارتفاعاتو تفاوت په دوه ډوله پيدا كيږي‪.‬‬

‫‪ .1‬كه د آلي تلسكوپ افقي وي ‪:‬‬

‫داډول اندازه ګيري په هغو ځمكو كي چي نسبتآ همواري یا د كمو لوړوژورولرونكي وي‬
‫اجراكيږي‪.‬‬
‫پدي ډول اندازه كيري كي د تودليت اویا ترانزیټ آله مثآل د ‪ M‬په نقطه ودریږي او‬
‫ليول كيږي ‪.‬دآلي د مركز لوړوالي د ‪ M‬دنقطي څخه اندازه كيږي ‪.‬بيا دسټاف په مخ د پورتني‬
‫‪،‬الندیني او منځني افقي خطونو ترایت اخستل كيږي اویاداشت كيږي‪ .‬د ‪ M‬او‪ N‬دنقطوترمنځ د‬
‫لوړوالي تفاوت (‪ )Δh‬داسي پالس راځي ‪.‬‬

‫‪Δh=h-R‬‬
‫= د‪M‬‬ ‫‪h‬‬
‫دنقطي څخه د آلي دمركز لوړوالي چي آله په نوموړي نقطه والړه ده‪.‬‬

‫‪ = R‬دسټاف پرمخ دآلي د منځني افقي خط تقاطع په داسي حال كي چي آله ليول اوسټاف‬
‫عمودوي‪.‬‬

‫دآلي دمركزڅخه دهغي نقطي پوري چي سټاف په هغه نقطه عمود نيول شوي وي د مثلثاتود‬
‫تشابه په نتيجه كي د ‪ L‬افقي فاصله داسي پالس راوړو‪.‬‬

‫‪f/i=d/s ,‬‬ ‫‪d=(f/i)*s………………………..1-2‬‬

‫څرنګه چي ‪ f‬او ‪ i‬ثابت دي نوددواړونسبت هم ثابت دي چي د ‪ K‬په توري سره نښه كيږي‪ .‬كه‬
‫چيري په ‪ 1-2‬رابطه كي د ‪ f/I‬پرځاي ‪ K‬وضع كړو الندي رابطه پالس راځي ‪.‬‬

‫‪d= ks ………………….1-3‬‬

‫دتلسكوب ليدل داسي جوړیږي چي د ‪ K‬ضریب مساوي په ‪ 100‬وي‪.‬‬

‫په ځنو تلسكوبونوكي چي دداخلي فوكس لرونكي وي د ‪ C‬اندازه ډیره كوچني وي چي مساوي په‬
‫صفر ‪ 0‬نيول كيږي پدي صورت كي د محراق نقطه د تلسكوب په داخل كي وي‪.‬‬
‫په هغه صورت كي چي د محراق نقطه د تلسكوب په داخل كي وي د ‪ 1-3‬شكل په‬
‫اساس ‪:‬‬

‫‪d=L=ks………………..1-4‬‬

‫په هغه صورت كي چي د محراق نقطه د تلسكو څخه خارج وي ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪21‬‬

‫‪L=d+C…………………..1-5‬‬

‫????‬

‫??????‬

‫دتلسكوب په افقي حالت كي د فاصلي اندازه او د ارتفاع تفاوت په پورته شكل كي اندازه شوي‬
‫دي‪.‬‬

‫په پورته فورمولونوكي‪:‬‬

‫‪ = F‬دمحراق نقطه‬
‫‪ =j‬دآلي د مركزڅخه د مخكني عدسيي پوري فاصله‬
‫‪ = f‬دمخكني عدسيي څخه ترمحراق پوري فاصله‬
‫‪ )j+f( =C‬د آلي د مركزڅخه دمحراق پوري فاصله‬
‫‪ =d‬دمحراق څخه تر سټاف پوري فاصله‬
‫‪ =L‬دآلي دمركزڅخه ترسټاف پوري فاصله‬
‫‪ A‬او ‪ =B‬دسټاف پرمخ د سټډیا دپورتني اوالندیني افقي خطونود تقاطع نقطي‬
‫‪ AB = S‬دسټاف پرمخ دسټډیا دپورتني اوالندیني خطونو دتقاطع ترمنځ فاصله ( ‪Stadia‬‬
‫‪)Interval‬‬
‫‪ =R‬دسټاف پرمخ دليدونكي دخط یا منځني افقي خط ترآیت‬

‫مثال‪:‬د ‪ M‬دنقطي ارتفاع ‪ 1200m‬او آله د ‪ M‬په نقطه والړه اوليول شوي ده چي ارتفاع یي د‬
‫‪ M‬دنقطي څخه ‪1.2m‬ده ‪.‬سټاف د ‪ N‬په نقطه عمود ودرول شوي دي كه د تلسكوب د افقي‬
‫خطونو ترایت د سټاف پرمخ په ترتيب سره‪, 2.48m , 3 m‬‬
‫‪ 1.96m‬وي ‪ .‬همدارنګه د ‪ K=100‬او ‪ C=0.3m‬وي د ‪ M‬او ‪ N‬دنقطوترمنځ افقي فاصله او‬
‫د‪ N‬دنقطي ارتفاع پيداكړي؟‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪22‬‬

‫‪S=A-B‬‬ ‫‪S=3-1.96=1.04‬‬ ‫‪S=1.04m‬‬ ‫‪L=ks+C‬‬

‫‪L=100(1.04)+0.3‬‬ ‫‪L=104.30 m‬‬

‫‪Δh=h-R‬‬ ‫‪Δh=1.2-2.48=- 1.28‬‬ ‫‪Δh=- 1.28m‬‬

‫‪hN= hM + Δh‬‬ ‫‪hN=1200+(-1.28)=1198.72m‬‬

‫‪hN=1198.72 m‬‬

‫مثال‪ :‬آله د ‪ 1.4m‬په ارتفاع د ‪ M‬په نقطه چي د ‪ 620m‬ارتفاع لرونكي ده والړه اوليول شویده‬
‫او همدارنګه سټاف د ‪ N‬په نقطه عمودآ ودرول شویدي ترایتونه په الندي ډول اخستل كيږي ‪.‬‬
‫دآلي دمركزي افقي خط لوړوالي دسټاف پرمخ ‪ 1.1m‬او د سټډیا د پورتني اوالندیني افقي خطونو‬
‫تر منځ فاصله ‪ 1.6m‬ده ‪.‬كه چيري ‪ K=100‬او ‪ C=0‬وي د ‪ M‬او‪ N‬دنقطوترمنځ افقي فاصله‬
‫اود ‪ N‬دنقطي لوړوالي (‪ ( hN‬داسي پيداكوو‪.‬‬

‫‪L=ks+C‬‬ ‫‪L=100(1.6)+0‬‬ ‫‪L=160m‬‬

‫‪Δh=h-R‬‬ ‫‪Δh=1.4-1.1=0.3‬‬ ‫‪Δh=0.3m‬‬

‫‪hN=hM+Δh‬‬ ‫‪hN=620+0.3‬‬ ‫‪hN=620.3m‬‬

‫مثال‪ :‬آله د ‪ 1.26m‬په لوړوالي د ‪ M‬په نقطه ودرول شوي اوليول شوي ده‪.‬‬
‫سټاف د ‪ N‬او ‪ O‬په نقطه عمود ودرول شوي او ترایتونه داسي اخستل شوي‪.‬‬
‫د ‪ N‬په نقطه كي منځني افقي خط ‪ 0.9m‬لوړوالي اود سټډیا دالندیني او پورتني افقي خطونو تر‬
‫منځ فاصله ‪ 1.06m‬ده‪.‬‬
‫د‪ O‬په نقطه كي منځني افقي خط ‪ 2.6m‬لوړوالي اودسټډیا د الندیني اوپورتني افقي خطونو ترمنځ‬
‫فاصله ‪ 1.46m‬ده‪.‬‬
‫كه چيري ‪ K=100‬او ‪ C=0‬وي د‪ MN‬او‪ MO‬دضلعو ترمنځ زاویه مساوي په ˚‪ 60‬اود‪N‬‬
‫دنقطي لوړوالي‪ hN‬مساوي په ‪ 845m‬وي د ‪ N‬او ‪ O‬دنقطوتر منځ افقي فاصله اود ‪ M‬او ‪O‬‬
‫دنقطو لوړوالي پيداكوو‪.‬‬

‫‪L=ks+C‬‬ ‫‪LMN=100(1.06)+0‬‬ ‫‪LMN=106m‬‬

‫)‪LMO=100(1.46‬‬ ‫‪LMO=146m‬‬

‫˚‪LNO=√ (LMN)2 +(LMO)2-2(LMN)*(LMO)*COS 60‬‬

‫˚‪=√ (106)2+(146)2-2(106)(146) COS 60‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪23‬‬

‫)‪=√ 11236+21316-2(106)(146)(0.5‬‬

‫‪=130.7m‬‬

‫‪ΔhMN=RN-h‬‬ ‫‪ΔhMN=0.9-1.26‬‬ ‫‪ΔhMN= - 0.36m‬‬

‫‪hM=hN+ΔhMN‬‬ ‫‪hM=845+(-0.36‬‬ ‫‪hM=844.64m‬‬

‫‪ΔhMO=h-RO‬‬ ‫‪ΔhMO=1.26-2.6‬‬ ‫‪ΔhMO= - 1.34m‬‬

‫‪hO=hM+ ΔhMO‬‬ ‫)‪hO=844.64+(-1.34‬‬ ‫‪hO=843.3m‬‬

‫مثال‪ :‬دپورته مثال څخه د ‪ NO‬دخط دسلوب فيصدي داسي پيداكوو‪.‬‬

‫‪hN=845m‬‬
‫‪hO=843.3m‬‬
‫=‪L NO‬‬
‫‪Slope NO=[(hN-hO)/LNO]*100=[(845-843.3/130.7] *100=1.3‬‬
‫‪Slope NO=1.3%‬‬
‫‪ .2‬كه دآلي تلسكوب مایل وي‪:‬‬
‫كه چيري ځمكه د ډیر ميالن لرونكي وي او یا ډیري لوړي ژوري ولري اودآلي تلسكوب د افقي‬
‫یا ليول حالت څخه ووځي اود افق سره د ‪ α‬یوه زاویه جوړه كړي نودارتفاعاتو تفاوت اودنقطوتر‬
‫منځ د فاصلواندازه كول په غيرمستقيمه یا مثلثاتي طریقه ترسره كوو‪.‬‬
‫داندازه اخستلوپه وخت كي دليدلوخط باید د سټاف سره ˚‪ 90‬زاویه جوړه كړي اوسټاف باید عمود‬
‫ودرول شي ‪.‬څرنګه چي ځمكه ناهمواره او د ليدلوخط دافق سره د ‪ α‬یوه زاویه جوړوي‬
‫او همدارنګه سټاف عمود په نقطه ودرول شوي وي نو د ليدلو خط د سټاف پرمخ عمود نه واتع‬
‫كيږي ‪.‬سټاف د آلي په لوري كږوو ترڅو د ليدلو د خط سره ˚‪ 90‬زاویه جوړه كړي نو د‬
‫نقطوترمنځ د ارتفاع تفاوت او افقي فاصلي د محاسبي له مخي داسي پيداكوو‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪24‬‬

‫تلسكوب مایل دي ‪.‬‬

‫‪AB=S‬‬ ‫’‪A’B’=S‬‬

‫˚‪FEA’=90‬‬

‫˚‪EAA’=90‬‬

‫‪AE=AB/2‬‬ ‫‪A’E=A’B’/2‬‬

‫‪A’EA= α‬‬

‫‪A’E=AE * COS α‬‬ ‫دمثلثاتو د تشابه له مخي لرو‪.‬‬

‫‪S’/2=S/2 *COS α‬‬

‫‪S’=S * COS α‬‬

‫د محراق څخه تر سټاف پوري مایله فاصله ( ‪.)d‬‬

‫‪D=KS’=KS * Cos α‬‬

‫دآلي د مركزڅخه تر سټاف پوري مایله فاصله ( ‪.)Di‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪25‬‬

‫‪Di=d+C‬‬

‫‪Di=KS * Cos α + C………1‬‬

‫دآلي د مركزڅخه تر سټاف پوري افقي فاصله ( ‪.)L‬‬

‫‪L=Di * Cos α‬‬

‫‪L=(KS Cos α +C) Cos α‬‬

‫كه چيري ‪ C‬مساوي په یو ثابت عددوي‪.‬‬

‫‪L=KS Cos α + C Cos α ………….2‬‬
‫‪2‬‬

‫كه چيري ‪ C‬مساوي په صفروي‪.‬‬

‫‪L=KS Cos2 α ………………3‬‬

‫دآلي د مركزاودليدلودخط دتقاطع ترمنځ دلوړوالي تفاوت ( ‪.)V‬‬

‫‪V=Di Sin α‬‬

‫‪V=( KS Cos α +C ) Sin α‬‬

‫‪V=KS Sin α * Cos α + C Sin α‬‬

‫كه چيریيي ‪ C‬مساوي په یو ثابت عدد وي‪.‬‬
‫‪V=1/2 KS Sin 2 α + C Sin α ……………..4‬‬

‫كه چيري ‪ C‬مساوي په صفر وي‪.‬‬

‫‪V= ½ KS Sin 2 α ……………………..5‬‬

‫نوټ‪:‬دنقطي دلوړوالي د پيداكولوپه وخت كي كه د آلي د ليدلو د خط او سټاف تر منځ زاویه د‬

‫‪ 90˚> Λ‬څخه كمه وي د ‪ V‬تيمت منفي ‪ -‬اوهر كله چي نوموړي زاویه د ‪ 90˚ < Λ‬څخه زیاته‬
‫وي د ‪ V‬تيمت مثبت‪ +‬وضع كوو‪.‬‬

‫مثآل‪:‬‬
‫‪hM =hN ± V –R‬‬

‫مثال‪ :‬آله د‪ M‬په نقطه چي دبحردسطحي څخه ‪ 9010m‬لوړوالي لري د ‪ 1.26m‬په لوړوالي‬
‫ودرول شوي او سټاف د ‪ N‬په نقطه عمود ودرول شوي ترایتونه داسي اخستل كيږي‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪26‬‬

‫دسټاف د ليدلو دخط اوافقي سطحي ترمنځ عمودي زاویه ˚‪ 12.52‬دسټډیا افقي پورتني خط ‪3m‬‬
‫منځني ‪1.8m‬او الندیني ‪ 0.6m‬دي‪.‬‬
‫كه چيري ‪ K=100‬او ‪ C=0‬وي د ‪ M‬او‪ N‬نقطو ترمنځ اوږدوالي اود ‪ N‬دنقطي لوړوالي داسي‬
‫پيداكوو‪.‬‬
‫حل‪:‬‬

‫‪L=KS Cos2 α+C Cos α‬‬

‫‪=100*2.4 Cos2 12.52+0 = 228.72m‬‬ ‫‪L=228.72m‬‬

‫‪V=1/2 KS Sin 2 α+C Sin α‬‬

‫‪=1/2 (100) 2.4 Sin 25.04˚+0‬‬ ‫‪V=50.8m‬‬

‫‪hN=hM+h+V-R‬‬
‫‪=9010+1.26+50.8-1.8‬‬ ‫‪hN=9060.3m‬‬

‫مثال ‪ :‬آله د ‪ M‬په نقطه چي دبحر د سطحي څخه د ‪ 780m‬لوړوالي لري د ‪1.1m‬په‬
‫لوړوالي ودرول شوي اوسټاف د ‪ N‬په نقطه عمودودرول شوي ترایتونه داسي اخستل كيږي ‪.‬‬
‫دسټډیا دمنځني افقي خط ترایت ‪ 1.90m‬دپورتني اوالندیني افقي خطونو ترمنځ فاصله ‪1.8m‬‬
‫دليدلودخط او افقي سطحي ترمنځ عمودي زاویه ˚‪ – 9.3‬وي‪.‬‬
‫كه چيري ‪ K=100‬او ‪ C=0‬وي د ‪ M‬او ‪ N‬نقطوترمنځ فاصله اوهمدارنګه د ‪ N‬دنقطي لوړوالي‬
‫داسي پيداكوو‪.‬‬
‫حل‪:‬‬
‫‪L=KS Cos2 α+C Cos α‬‬
‫‪=100(1.8) Cos2 9.3+0=175.3m‬‬ ‫‪L=175.3m‬‬

‫‪V=1/2 KS Sin 2 α+C Sin α‬‬

‫‪=1/2 (100) 1.8 Sin 18.6 +0 =28.7m‬‬ ‫‪V=28.7m‬‬

‫‪hN=hM+h-V-R‬‬
‫‪=780+1.1- 28.7 – 1.9=750.5m‬‬ ‫‪hN=750.5m‬‬

‫دسټډیاپه طریقه كي اخستل شوي ترایتونه په جدول كي داسي محاسبه كوو‪.‬‬

‫كه چيري ‪ K=100‬او ‪. C=0‬‬

‫‪Stati‬‬ ‫‪Angles‬‬ ‫‪Reading‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪hN‬‬ ‫‪hMor‬‬

‫‪on‬‬ ‫‪Han‬‬ ‫‪Van‬‬ ‫‪Top M Bot‬‬ ‫‪BM‬‬
‫‪BM‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪9010‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.00‬‬ ‫‪12.52‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪228.‬‬ ‫‪50.8 9060‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪27‬‬

‫‪7‬‬
‫‪2‬‬

‫دیوي زاویي اویا لوري اندازه كول‪:‬‬

‫( ‪:)Measurement of Angles and Directions‬‬
‫‪.1‬عموميات‬
‫دنقطودځاي اویا دخط د لوري ثابتول دزاوي د اندازه كولوپواسطه‪،‬لوري او د نقطو ترمنځ فاصله‬
‫تعينيږي‪.‬‬
‫په سروي كي دیوخط لوري دبيرنګ اویا ازیموت زاویو پواسطه تعينيږي‪ .‬په سروي كي عمومآ‬
‫دوه ډوله زاویي افقي اوعمودي اندازه كيږي ‪.‬‬

‫‪.2‬دنقطودځاي ثابتول (‪.)Location of points‬‬

‫دسروي د مهمو اهدافوڅخه یو د نقطودنسبتي ځاي دځمكي پرمخ ‪ ،‬دځمكي د سطحي څخه ښكته‬
‫اویا پورته ثابتول د ي‪ .‬د نقاطو د تعين څخه پرته یونوع سروي هم امكان نلري اویونوع نقشه نه‬
‫جوړیدالي شي اونه ورڅخه استفاده كيږي د نقطي ځاي هغه وخت ثابتيدالي شي چي ‪.‬‬

‫‪ .1‬چي د مطلوبي نقطي لوري او فاصله د یوي ثابتي نقطي څخه ثابته وي ‪.‬‬
‫‪ .2‬دمطلوبي نقطي لوري ددووثابتونقطوڅخه ثابت وي ‪.‬‬
‫‪ .3‬دمطلوبي نقطي فاصله ددوو ثابتو نقطو څخه ثابته وي‪.‬‬

‫چي د مطلوبي نقطي لوري او فاصله د یوي ثابتي نقطي څخه ثابته وي ‪:‬‬

‫مثآل د ‪ M‬نقطه معلومه ده د ‪ N‬دنقطي ځاي د ‪ M‬دنقطي څخه مطلوب دي ‪ .‬نو آله ( تيودوليت یا‬
‫ترانزیټ) د ‪ M‬په نقطه ودروو او ليول كوویي ‪.‬بيا تلسكوب هغه معين لوري ته چي پكي افقي‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪28‬‬

‫زاویه صفرشي عياروواود ‪ α‬دزاویي په اندازه په هغه لوري چي مطلوبه د ‪ N‬نقطه پرته ده‬
‫دوروركوو د ليدلو دخط له مخي د ‪ N‬نقطه د ‪ d‬په فاصله د ‪ M‬دفقطي څخه پرته ده‪.‬‬

‫دمطلوبي نقطي لوري ددووثابتونقطوڅخه ثابت وي‪:‬‬

‫كه د ‪ M‬او ‪ N‬نقطي ثابتي او د ‪ O‬نقطه مطلوب وي آله پر ثابتو نقطو ودروو او ليول كوو یي د‬
‫‪ α‬او ‪ β‬زاویي د ‪ M‬او ‪ N‬په نقطوكي د ‪ O‬دنقطي په لوري اندازه كوواوهمدارنګه د ’‪ MM‬او‬
‫’‪ NN‬خطونه د ‪ O‬دنقطي په لوري غزوو په تقاطع كي د ‪ O‬دنقطي ځاي معلوموي‪.‬‬

‫دمطلوبي نقطي فاصله ددوو ثابتو نقطو څخه ثابته وي‪:‬‬

‫د ‪ M‬او ‪ N‬نقطي معلومي اود ‪ O‬نقطه مطلوب ده معلومي نقطي د یوكاغد پرمخ په یومعين‬
‫مقياس رسموو د ‪ M‬دنقطي څخه د ‪ MO‬په اوږدوالي او د ‪ N‬دنقطي څخه د ‪ NO‬په اوږدوالي‬
‫دوه توسونه رسموو چي د تقاطع نقطه یي د‪ O‬دنقطي ځاي ثابتوي‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪29‬‬

‫دلوري اندازه كول ( ‪: )Measurement of Direction‬‬

‫دسروي د شروع خط هغه ثابت خط ته ویل كيږي چي په سروي كي د مطلوبو نقطوترمنځ د‬

‫خطونو نسبتي لوري تعينوي‪.‬‬
‫په سروي كي د شروع خط د تطبي جهت ( ‪ )Meridian‬په نوم یادیږي‪ .‬تطبي جهت‬
‫د شمال اوجنوب د محور په استقامت واتع وي اوپه الندي ډولونودي‪.‬‬

‫‪ . 4‬ریښتيني تطبي جهت ( ‪: )True Meridian‬‬

‫دځمكي جغرافيایي تطب ښایي یعني شمال اوجنوب ‪.‬‬

‫شمال تطب‬
‫تطبي لوري‬

‫داستوا كرښه‬

‫جنوب تطب‬

‫‪ . 2‬مقناطيسي تطبي جهت ( ‪: )Magnetic Meridian‬‬

‫دمقناطيسي تطب او دتریورس دخط ترمنځ دزاویي ضلعي ته مقناطيسي تطبي جهت وایي‬
‫مقناطيسي او جغرافياوي تطب دانحراف دزاویي په اندازه فرق لري چي دي انحراف ته‬
‫مقناطيسي انحراف وایي دمقناطيسي انحراف زاویه كه د ریښتيني تطب دشمال څخه دشرق په‬
‫لوري وي مثبت ‪ +‬اوكه د غرب په لوري وي منفي – تبليږي‬
‫داخط دتطب نماپواسطه پيداكيږي‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪30‬‬

‫‪MN‬‬ ‫‪T.N‬‬

‫‪TN‬‬ ‫‪MN‬‬
‫منفي مقناطيسي انحراف‬

‫مثبت مقناطيسي انحراف‬

‫دشبكي قطبي لوري( ‪: )Grid Meridian‬‬

‫دوړو ساحو په سروي كي ( د ‪ 1000‬هكتاره یا ‪ 5000‬جریبه ) ریښتيني تطبي لوري‬
‫دساحي په منځ كي ټاكل كيږي‪ .‬بيا دنوموړي خط سره په ساحه كي په مساوي فاصلو سره موازي‬
‫خطونه ښكل كيږي چي دا خطونه د شبكي د خطونوپه نوم یادیږي‬

‫‪T.N‬‬

‫دشبكي خطونه‬

‫فرضي قطبي لوري (‪: )Assumed Meridian‬‬

‫كه چيري دسروي په وخت كي الزم وسایل اوباتجربه پرسونل وجود ونلري ترڅو ریښتني یا‬
‫مقناطيسي لوري پيداكړي ‪ .‬نوالزمه ده چي یو فرضي تطبي لوري تعين اودسروي لپاره ورڅخه‬
‫ګټه واخستل شي ‪.‬‬
‫فرضي تطبي لوري هغه خط دي چي په ساحه كي دریښتيني تطبي لوري په شان دشمال‬
‫اوجنوب دمحور لوري په تقریبي اویا درست ډول ولري اوپه دواړو څنډوكي دوه ثابتي نقطي‬
‫ولري دسروي په وخت كي ددي خط څخه د شروع د خط په حيث استفاده كيږي ‪ .‬دفرضي تطبي‬
‫خط څخه په نسبتآ كوچنيو سروي ګانوكي كار اخستل كيږي چي د كم حساسيت لرونكي وي‪.‬‬

‫زاویه او لوري( ‪: )Angle and Direction‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪31‬‬

‫دیوي زاوي په اندازه كولوكي الندي اساسات باید په نظر كي ونيول شي ‪.‬‬
‫‪ 1‬دشروع خط‬
‫‪ 2‬دحركت لوري‬
‫‪ 3‬دزاوي تيمت‬

‫پ ه سروي كي د خط لوري د زاوي په واسطه تعينيږي چي د لوري د تعينولوزاویي د بيرنګ‬

‫زاویه ( ‪ ، )Bearing Angle‬دازیموت زاویه ( ‪ ، )Azimuth Angle‬دانحراف زاویه (‬
‫‪ ،)Deflection Angle‬ښي طرف زاویه )‪( Angle To Right‬‬
‫او داخلي زاوي ( ‪ )Interior Angle‬په نوم یادیږي چي الندي تشریح شویدي ‪.‬‬

‫دبیر نګ زاویه ( ‪: )Bearing Angle‬‬

‫دموردنظرخط اودځمكي دمحور دشمالي یا جنوبي نژدي تطب ترمنځ زاوي ته د بيرنګ زاویه‬
‫وایي ددي زاویي اندازه د ‪ O‬څخه تر ˚‪ 90‬پوري وي كه چيري د زاویي اندازه د ˚‪ 90‬څخه زیاته‬
‫شي معني دا چي په دوهمه ناحيه كي ترارلري بيا نو دجنوبي تطب د محورسره محاسبه كيږي ‪.‬‬

‫كه چيري د یوخط مقناطيسي بيرنګ اومقناطيسي انحرف معلوم وي دهغه خط ریښتني بيرنګ‬
‫دمحاسبي له مخي پيداكوو او یا بر عكس‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪32‬‬

‫مثال‪:‬كه د ‪ AB‬دخط مقناطيسي بيرنګ مساوي په ( ˚‪ N 50˚ E ) 50‬وي مقناطيسي انحراف په‬
‫ساحه كي ‪ 2.17˚ E‬وي د نوموړي خط ریښتيني بيرنګ پيدا كړي‪.‬‬

‫˚‪T Brg=M Brg+ 2.17‬‬

‫˚‪=50˚+2.17˚=52.17‬‬
‫˚‪T Brg= 52.17‬‬

‫مثال ‪:‬كه مقناطيسي انحراف د˚‪ 6‬په اندازه دلویدیځ په لوري د شمال د ریښتيني تطب څخه لري او‬
‫د مقناطيسي بيرنګ زاویه ˚‪ MN= 40‬وي د‪ AB‬دخط ریښتني بيرنګ زاویه پيدا كړي؟‬

‫˚‪T.N=MN-3‬‬
‫˚‪=40˚-6˚=34‬‬ ‫‪T.Brg=N 34˚E‬‬

‫مثال‪ :‬دیوخط ریښتيني بيرنګ ‪ N 45 W‬دي كه په ساحه كي مقناطيسي انحراف ‪ 3˚E‬وي‬

‫دنوموړي خط مقناطيسي بيرنګ پيداكړي؟‬

‫‪M.Brg= T.Brg+3‬‬
‫˚‪=45˚+3‬‬ ‫‪M.Brg=N 48˚ W‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪33‬‬

‫مثال‪:‬كه د یوخط ریښتيني بيرنګ ‪ S 38˚ W‬وي او په ساحه كي دمقناطيس انحراف ‪ 4˚W‬وي‬
‫دنوموړي خط مقناطيسي بيرنګ پيداكړي؟‬

‫‪M.Brg = T.Brg +4‬‬

‫˚‪=38˚+4‬‬
‫‪M.Brg= S 42˚ W‬‬

‫دازیموت زاویه ( ‪: )Azimauth Angle‬‬

‫ازیموت دافقي زاوي خط دي چي د تطبي لوري اودمطلوب خط په استقامت د ساعت د عقرب د‬
‫دوران مطابق تشكليږي ‪ .‬دازیموت زاویه د ˚‪ 90‬پوري محدوده نده بلكه د ‪ o‬څخه‬
‫تر˚‪360‬پراخيدالي شي‪.‬دازیموت زاویه د‪ N‬شمالي تطب دلوري اوهمدارنګه‬
‫دجنوبي تطب د لوري ‪ S‬اندازه كيدالي شي ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪34‬‬

‫په ځنو هيوادونوكي دجنوبي تطب څخه اوپ ه ځني نوروهيوادونوكي د شمال د تطب څخه اندازه‬
‫ګيري كيږي چي په افغانستان كي هم د شمالي تطب دلوري څخه اندازه ګيري كيږي‪.‬‬

‫مثال‪ :‬لكه څنګه چي په شكل كي زاویي ښودل شویدي د ‪ OA,OB,OC‬او ‪ OD‬دخطونو ازیموت‬
‫د شمالي تطب دلوري پيداكوو‪.‬‬

‫د ‪ OA‬دضلعي ازیموت‬
‫˚‪OA=45‬‬
‫د‪ OB‬دضلعي ازیموت‬
‫‪OB=180-45‬‬ ‫˚‪= 135‬‬
‫د ‪ OC‬دضلعي ازیموت‬
‫˚‪OC=180+45 = 225‬‬
‫د‪ OD‬دضلعي ازیموت‬
‫˚‪OD=360-45 =315‬‬

‫دازیموت اوبيرنګ ترمنځ رابطه د وضع كمياتو په ناحيوكي‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪35‬‬

‫جنوب‬ ‫شمال‬

‫‪Az=180+Brg‬‬ ‫‪Az=Brg‬‬ ‫په اوله ناحيه كي‬

‫‪Az=360-Brg‬‬ ‫‪Az=180-Brg‬‬ ‫په دوهمه ناحيه كي‬
‫‪Az=Brg‬‬ ‫‪Az=180+Brg‬‬ ‫په دریمه ناحيه كي‬
‫‪Az=180-Brg‬‬ ‫‪Az=360-Brg‬‬ ‫په څلورمه ناحيه كي‬

‫دانحراف زاویه ( ‪: )Deflection Angle‬‬

‫هغه زاو یه ده چي د لمړي خط د امتداد ( دلمړي خط داستقامت ) اود دوهم خط دمبدآ په منځ كي‬
‫جوړیږي ‪ .‬د سروي په مسير كي كه د انحراف زاویه ښي لوري وي د ‪ R‬پواسطه او‪ +‬اوكه چپ‬
‫لوري وي د‪ L‬دتوري پواسطه او – په نښه كيږي چي شكلونه یي په ال ندي ډول ښودل شویدي‪.‬‬

‫دښي طرف زاویه ( ‪: )Angle To the Right‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪36‬‬

‫دازاویه د دوو مستقيم خطونو دتقاطع په نقطه كي د مخكني اووروستني ترایت په منځ كي د سا‬
‫عت د عقرب ددوران مطابق جوړیږي ‪.‬‬

‫كه چيري د ښي طرف زاویي سره ˚‪ 180‬جمع یا ورڅخه منفي شي د انحراف زاویه پالس راځي‬
‫‪.‬كه چيري ښي طرف زاویه د ˚‪ 180‬څخه زیاته وي ‪ 180‬ورڅخه منفي كيږي او كه چيري د‬
‫‪ 180‬څخه زیاته و ي د ‪ 180‬څخه منفي كيږي تر څو د انحراف زاویه پالس راشي ‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬د ښي طرف زاویي په نظر كي نيولو سره دانحراف زاویه په هره نقطه كي پيداكوو‪.‬‬

‫‪ B‬نقطه‬ ‫‪Defl Ang = 260—180=80˚R‬‬

‫‪ C‬نقطه‬ ‫‪Defl Ang = 180—117=63˚ L‬‬

‫‪ D‬نقطه‬ ‫‪Defl Ang = 220—180=40˚R‬‬

‫نقطه‬ ‫‪E‬‬ ‫‪Defl‬‬ ‫‪Ang = 180—84=96˚L‬‬

‫كه چيري د ښي طرف د زاویي د نقطو په تقاطع كي اوهمدارنګه د تریورس د یوي ضلعي‬
‫ازیموت او بيرنګ معلوم وي د نورونقطو ازیموت پيداكيداي شي ‪.‬‬

‫مثال‪ :‬كه چيري د ‪ AB‬د ضلعي بيرنګ ‪ N 56˚ E‬وي د نوروټولو ضلعو ازیموت او بيرنګ‬
‫پيداكوو‪.‬‬

‫‪Brg AB = N 56˚E‬‬

‫‪Az‬‬ ‫˚ ‪AB = 56‬‬

‫‪Az BC = Az AB + R -180‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪37‬‬

‫˚‪Az BC= 56+ 260—180= 136‬‬

‫‪Brg BC= 180—Az BC‬‬

‫˚‪Brg BC= 180—136 =44‬‬

‫‪Az CD= Az BC+ R – 180‬‬

‫˚‪Az CD= 136+117—180 =73‬‬

‫˚‪Brg CD = 73‬‬

‫‪Az DE = Az CD + R -180‬‬
‫˚‪Az DE = 73+ 220—180 =113‬‬

‫‪Brg DE = 180—Az DE‬‬

‫˚‪Brg DE = 180—113 =67‬‬

‫‪Az EF = Az DE +R –180‬‬

‫˚‪Az EF = 113+84—180 = 17‬‬

‫˚‪Brg EF = 17‬‬

‫دپورته شویو محاسبو په بنياد داسي ویالي شو چي دهریوي ضلعي د مسير ازیموت مساوي د ي‬
‫د مخكني ضلعي دازیموت جمع ‪ +‬ښي طرف زاویه منفي ˚ ‪.180‬‬

‫‪Az BC = Az AB +Right Angle B –180‬‬

‫داخلي زاویه) ‪:) Interior Angle‬‬

‫په یو تړلي شكل یا تریورس كي د دوو تړلو ضلعو ترمنځ زاوي ته داخلي زاویه وایي ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪38‬‬

‫دیو تړلي شكل یا تریورس چي د ‪ n‬ضلعو لرونكي وي دزاویومجموعه د الندي فورمول په‬
‫مرسته پيداكوو‪.‬‬
‫‪ S o I A = 180(n-2)………1‬د داخلي زاویومجموعه‬

‫مثال‪:‬دپورته تړلي شپږ ضلعي داخلي زاویي د فورمول له مخي داسي پيداكوو‪.‬‬

‫˚‪I A=180 (6—2 )= 180*4=720‬‬

‫كه چيري دداخلي زاویوجمع دفورمول دحل سره مطابقت ونلري اومجازي تفاوت ولري نو‬
‫داتفاوت دزاویوپه تعداد تقسيموواوحاصل یي دزاویي د اصالح شوي تيمت دپيدا كولولپاره دهري‬
‫زاویي سره معامله كوو ‪.‬‬

‫مثآل‪ :‬كه د فورمول له مخي دداخلي زاویومجموعه ˚‪ 720‬او د اندازي له مخي ’‪ 719˚30‬وي‬
‫اوهمدارنګه د تړلي تریورس د زاویوتعداد ‪ 6‬وي د زاویو اصالح شوي تيمت داسي پيداكوو‪.‬‬
‫حل‪:‬‬
‫˚‪By formolaI A= 720‬‬

‫’‪By calculation I A = 719˚30‬‬

‫’‪Total Mystic in Ang=719 30—720=- 0˚ 30‬‬

‫’‪Mystic in each Ang=30/6=0˚ 05‬‬

‫اوس د ’‪ 0˚ 05‬دهري زاویي سره جمع كووترڅودزاویو اصالح شوي تيمتونه په الس راشي‪.‬‬
‫دداخلي زاوي اوانحراف زاویي ترمنځ رابطه‪:‬‬
‫هركله چي په یوه نقطه كي داخلي زاویه د ˚‪ 180‬څخه كوچني وي دداخلي زاوي تيمت د ‪180‬‬
‫څخه تفریق كيږي ترڅودانحراف زاویه پالس راشي ‪.‬اوكه چيري داخلي زاویه د ˚‪ 180‬څخه لویه‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪39‬‬

‫وي پدي صورت كي د ‪ 180‬تيمت د داخلي زاوي د تيمت څخه تفریق كيږي ترڅو دانحراف‬
‫زاویه پالس راشي‪.‬‬

‫مثالونه‪:‬‬
‫د‪ A‬دنقطي د انحراف زاویه‬
‫˚‪Ang A=180—72 = 108‬‬
‫د ‪ B‬دنقطي د انحراف زاویه‬
‫˚‪Ang B=180—124 =56‬‬
‫د ‪ C‬دنقطي دانحراف زاویه‬
‫˚‪Ang C=180—107 =73‬‬
‫د ‪ D‬دنقطي دانحراف زاویه‬
‫˚‪Ang D=180—89=91‬‬
‫د ‪ E‬دنقطي دانحراف زاویه‬
‫˚‪Ang E=180—118=62‬‬
‫د ‪ F‬دنقطي د انحراف زاویه‬
‫˚‪Ang F=210—180=30‬‬

‫ښي طرف زاوي په هره نقطه كي داسي پيداكووچي ‪ 360‬منفي دهماغه نقطي داخلي زاویه ‪.‬‬
‫مثآل‪:‬‬
‫˚‪Ang R A=360—72=288‬‬

‫څرنګه چي دیوتړلي شكل یا تریورس داخلي زاوي مساوي كيږي په ) ‪180(n—2‬‬

‫او د یوتړلي شكل دداخلي زاو یو او ښي طرف زاویو مجموعه د الندي فورمول پواسطه‬
‫پيداكيږي‪.‬‬
‫)‪Ang R and Intr=180˚(2n‬‬

‫نو دیوتړلي شكل د ښي طرف زاوي دالندي فورمول په مرسته پيداكيږي‪.‬‬

‫)‪Ang R=180(2n)—180 (n—2 ) =180(2n—n +2‬‬

‫)‪Ang R = 180(n+2‬‬

‫هغه آلي چي د لوري اوزاویوپه اندازه كولوكي پكاریږي‪:‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪40‬‬

‫تيودوليت ( ‪:)Theodilite‬‬

‫هغه آپتيكي آله ده چي دهغي په مرسته افقي اوشاتولي زاویي‪،‬اوهم په غيرمستقيمه‬

‫توګه دلوړوالوتفاوت اوافقي فاصلي اندازه كيږي اوپه دوه ډوله دي‪.‬‬
‫‪ .1‬بي ترانزیټه تيودوليت‬
‫‪. 2‬ترانزیټ تيودوليت‬
‫بي ترانزیټ تیودولیت ‪ :‬هغه تيودوليت ته ویل كيږي چي تلسكوب یي ˚‪ 180‬دور خوړالي شي‬
‫نوهغه زاویه چي د ˚‪ 180‬څخه زیاته وي ددي تيودوليت په واسطه دوه ځلي ترآیت كيږي په‬
‫اوس وخت كي ددي تيودوليت څخه كار نه اخستل كيږٸ‬

‫ترانزیټ تیودولیت ‪ :‬ددي تيودوليت تلسكوب ˚‪ 360‬دورخوري اود شپي لخوا هم ورڅخه كار‬
‫اخست ل كيږي په اوسني وخت كي دا تيودوليت ډیر مروج دي اوالندي نموني لري‪.‬‬
‫( ‪( Vernier Theodilite‬‬ ‫‪ .1‬ورنير تيودوليت‬
‫( ‪(Micro Meter Theodilite‬‬ ‫‪ .2‬مایكرومتر تيودوليت‬
‫( ‪)Digital Theodilite‬‬ ‫‪ .3‬اتومات تيودوليت‬
‫( ‪(Electrical Theodilite‬‬ ‫‪ .4‬بریښنایي تيودوليت‬
‫( ‪(Total Station Theodilite‬‬ ‫‪ .5‬ټوټل سټيشن‬

‫ورنیر تیودولیت‪ :‬ددي تيودوليت د افقي اوشاتولي زاویو ترآیت د ورنير په مرسته اخستل كيږي‪.‬‬
‫ورنير منحني درجه لرونكي خط كش دي چي تر ˚‪ 360‬پوري شماري لري‪.‬‬
‫ددي تيودوليت دتت كم د ي اوهره زاویه باید حداتل دوه ځلي یوځل د ښي لوري او بل ځل د چپ‬
‫لوري اندازه شي اوبيا یي منځني تيمت پيداشي ‪ .‬په اوسني وخت كي هم دا تيودوليت د استعمال‬
‫ډیره ساحه نلري ځكه چي په ترآیت اخستنه كي ډیروخت اخلي‪.‬‬

‫مایكرومتر تیودولیت‪ :‬ددي تيودوليت دتت نسبت ورنير ته زیات دي اودترایت اخستني لپاره افقي‬
‫او عمودي مایكرومترونه لري چي ترایت یي په درجه ‪ ،‬دتيقه اوثانيه اخستل كيږي ‪.‬‬

‫ډیجیټل تیودولیت ‪ :‬ددي تيودوليت دتت نسبت ورنير او مایكرومتر دواړوته زیات دي‬
‫دابترازوكولوڅخه وروسته ‪ on‬كيږي اودسكرین پرمخ افقي اوشاتولي زاویي ليكل كيږي‬
‫داتيودوليت بطري استعمالوي‪.‬‬

‫بریښنایي ( الكترونیكي) تیودولیت ‪:‬داتيودوليت ډیر ښه اوپه كم وخت كي افقي او عمودي زاویي‬
‫او افقي فاصله معلوموي داتيودوليت هم د كمپيوتر په ذریعه كنتروليږي‪.‬‬

‫ټوټل سټیشن‪ :‬ترټولوښه تيودوليت دي چي د كمپيوټر په ذریعه اداره اوپه ډیرلږ وخت كي افقي‬
‫اوعمودي زاویي ‪ ،‬فاصله اودارتفاعاتو دتقاطع تقسيم په مساوي برخو تر ‪ 1Km‬فاصلي پوري‬
‫ښایي‪.‬‬

‫دتیودولیت اجزآوي( ‪:)Parts of Theodilite‬‬

‫‪ 1‬مسند ( ‪ :) Base‬دتيودوليت هغه برخه ده چي د سه پایوسره كلكيږي‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪41‬‬

‫‪ 2‬تسوي پيچونه( ‪ :) Leveling Screw‬ددي پيچونوپه مرسته آبترازو وسط ته راځي چي دري‬
‫پيچونه دي‪.‬‬

‫‪ 3‬ليمب( ‪:(Limb or Horizantal Plate:‬‬

‫ددي دایري په مرسته تيودوليت افقي حركت كوي چي دا پليټ هم دوه پيچونه لري چي یوته یي‬
‫‪ Tithing Screw‬یا كلكوونكي پيچ وایي چي كله دا پيچ كلك شي نوليمب نه تاویږي‪ .‬اودوهم‬
‫ته یي ‪ Tongent Screw‬یا مایكرومتري پيچ وایي‪.‬‬

‫‪ 4‬اليداد ( ‪ :(Upp plate Alidader‬دليمب پورتني دایري ته ‪ Alidade‬وایي ‪ .‬په ځنو‬

‫تيودوليتونوكي لكه مایكرومتر او ډیجيتل د ليمب او اليداد پيچونه یووي مګر په ورنير كي جال‬
‫دي‪.‬‬

‫تریورس( ‪:(Traverse‬‬
‫دت ړلو خطونومجموعي ته چي په معلوموزاویوسره دوه په دوه په جال نقطوكي وصل شوي وي‬
‫تریورس ویل كيږي ‪.‬‬
‫په عمومي توګه دوه ډوله تریورس وجودلري چي‬
‫‪ B‬خالص تریورس‬ ‫‪ A‬تړلي تریورس‬
‫تړلي تریورس هغه تریورس ته ویل كيږي چي د یوتړلي څوضلعي شكل ولري تړلي تریورس هم‬
‫په دوه ډوله دي ‪.‬‬
‫‪ 2‬اتصالي تړلي تریورس‬ ‫‪ 1‬حلقوي تړلي تریورس‬
‫حلقوي تړلي تریورس ‪ Tied‬هغه تریورس ته ویل كيږي چي دیوي معلومي نقطي څخه شروع‬
‫اوبيرته هماغي نقطي ته ختم شي داتریورس د ښاري ‪ ،‬تعميراتي اوزراعتي ساحو لپاره‬
‫اجراكيږي‪.‬‬

‫اتصالي تړلي تریورس ( ‪:)Connected Traverse‬‬

‫هغه تریورس ته ویل كيږي چي د یوي معلومي نقطي څخه شروع اوبلي معلومي نقطي ته ختم‬
‫شي داتریورس دالرو جوړولو ‪ ،‬دكانال ‪ ،‬دګاز د لينونودتمدید اونوروپه كارونوكي پكاریږي‪.‬‬
‫معلومي نقطي هغه نقطي د ي چي مخكي په ساحه كي تثبيت شوي وي ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪42‬‬

‫خالص تریورس ( ‪: (Open Traverse‬‬

‫هغه تریورس ته ویل كيږي چي دیوي معلومي یا نامعلومي نقطي څخه شروع اوپه بله نامعلومه یا‬
‫معلومه نقطه ختم شي ‪.‬‬

‫داتری‬
‫ورس داوږدو سركونو لپاره چي د مختلفو لوړوالولرونكو نقطو څخه تيریږي چي دشروع دنقطي‬
‫څخه یي د ختم نقطه په ستوګونه ليدل كيږي لكه د كابل جالل آباد اویا كابل طورخم سرك اویا د‬
‫جالل آباد كانال اونور‪.‬‬

‫تریورسونه د اندازه شوي زاویو له مخي‪:‬‬

‫)‪(Types of Traverse Due to Angle Measurement‬‬
‫هر تریورس كه تړلي یا خالص وي د اندازه شوي زاوي په نوم یادیږي‪.‬‬
‫مثآل دانحراف دزاوي تریورس ‪،‬دښي طرف زاوي تریورس ‪ ،‬دازیموت د زاوي تریورس ‪ ،‬د‬
‫داخلي زاوي تریورس اونور‪.‬‬
‫د زاویودنظره د تریورس نوع ټاكل دساحوي شرایطو ‪ ،‬دلرونكووسایلو ‪ ،‬دسرویر دتجربي‬
‫اودسروي د وخت پوري اړه لري‪.‬‬

‫د انحراف د زاوي تریورس(‪: (Deflection Angle Traverse‬‬

‫داتریورس زیاتره د سركونو دموتيعت دتثبيت ‪ ،‬د اورګاډي د ليكي ‪ ،‬د كانالونو ‪ ،‬د آبرساني د‬
‫نلونو د تمدید او د نفت او ګازو د انتقال د لوري د ټاكلو دسروي لپاره پكاروړل كيږي ‪.‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪43‬‬

‫په الندي شكل كي د انحراف دزاویي اتصالي تریورس ګوري چي د ‪ I‬دنقطي څخه شروع او د‬
‫‪ M‬د نقطي سره نښلي ‪ .‬او د ‪ IH‬او ‪ MN‬هغه خطونه دي چي ازیموت یي دمخه پيداشوي وي د‬
‫‪ H‬او ‪ N‬د نقطوڅخه د ارتباطي نقطو په صفت استفاده كيږي ترڅو د ‪ I‬او ‪ M‬په پيداكولوكي‬
‫كمك وكړي‪.‬‬
‫دانحراف د اندازه شویو زاویو غلطي د الندي رابطي له مخي پيداكوو‪.‬‬

‫‪Az HI+α1—α2+α3+α4—α5—360=Az MN‬‬

‫د ‪ HI‬ازیموت مساوي كيږي ازیموت د ‪ IH‬جمع ˚‪. 180‬‬

‫دانحراف دزاوي حلقوي تریورس‪ :‬داتریورس په پراخه ساحوكي د یوشبكي په داخل كي دكنټرول‬
‫د نقطو دتثبيت لپاره جوړیږي ‪.‬‬

‫دښي لوري د زاوي تریورس(‪:(Angle to the Right Traverse‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪44‬‬

‫داتریورس هم د انحراف دزاوي دتریورس په شان په خالص ‪ ،‬حلقوي تړلو او اتصالي تړلو‬
‫شكلونو جوړیږي ډیر په خالص او تړلي اتصالي شكل جوړیږي د غلطي د رفع په خاطریوه‬
‫زاویه دوه ځلي په چپ ه اوراسته اندازه كيږي او منځني تيمت یي پيدا كيږٸ ‪.‬‬

‫دازیمو‬
‫ت تریورس ( ‪: (Azimuth Traverse‬‬

‫داتریورس د انحراف دزاوي اود ښي لوري د زاویو د تریورسونو په شان د استعمال ساحه لري ‪.‬‬
‫ولي زیاتره په توپوګرافيكي سروي كي چي ډیر جزیيا ت لري ډیره استفاده كيږي په شكل كي د‬
‫ازیموت تړلي تریورس ګورٸ ‪.‬‬

‫دداخلي زاویو تریورس( ‪:(Interior Angles Traverse‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪45‬‬

‫په دي تریورس كي په هره نقطه یا سټيشن كي د دوو نژدي نختو ضلعو ترمنځ زاوي‬
‫اندازه كيږي ‪.‬‬
‫په دي تریورس كي هم زاویه دوه ځلي یعني چپه او راسته اندازه كيږي‬
‫ددي تریورس څخه په لویو ساحو لكه د اراضي سروي كي استفاده كيږي ‪.‬‬

‫دتيودوليت د استعمال طریقه ‪:‬‬

‫دیوتړلي تریورس داخلي زاوي په نظر كي نيسو یوه زاویه چي د ‪ A‬او ‪ B‬دضلعو د یوځاي نختو‬
‫د اثره د ‪ O‬په نقطه كي زاویه جوړوي داسي اندازه كوو ‪.‬‬

‫چپه طرف اندازه كول‬

‫^‪105˚00’00’’--10˚00’00’’=95˚00’00’’AB‬‬

‫راسته طرف اندازه كول‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪46‬‬

‫^‪350˚00’00’’--254˚45’00’’=95˚15’00’’AB‬‬

‫‪Angle L+Angle R /2=Main Angle‬‬

‫’’‪95˚00’00’’+95˚15’00’’/2=95˚7’30‬‬
‫’’‪AB^=95˚7’30‬‬
‫‪object‬‬
‫‪station‬‬

‫‪Remark‬‬
‫‪Face left‬‬ ‫‪Angle left‬‬ ‫‪Face Right‬‬ ‫‪Angle Right‬‬ ‫‪Main Angle‬‬

‫˚‬ ‫‘‬ ‫’‘‬ ‫˚‬ ‫‘‬ ‫’‘‬ ‫˚‬ ‫‘‬ ‫’‘‬ ‫˚‬ ‫‘‬ ‫’‘‬ ‫˚‬ ‫‘‬ ‫’‘‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪254‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪B‬‬

‫دزاویو د ترایت اخستل د تيودوليت څخه‪:‬‬

‫’’‪170˚12’37‬‬

‫په پورته درجه لرونكي خط كش كي ‪ 170‬درجي ‪ 12‬دتيقي چي دپورته دوهم خط كش الندیني‬

‫اندازي ‪ 4‬په ‪ 3‬كي ضربيږي او همدارنګه ددوهم خط كش پورتني اندازي ‪ 3‬او ‪ 7‬سره خواپه‬
‫خوا ليكل كيږي چي ثانيي ښایي ‪.‬‬

‫دډیجيټل تيودوليت دفعالول طریقه ‪:‬‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪47‬‬

‫د ‪ 0‬او ˚‪360‬‬ ‫ودرول‬ ‫تصحيح كول‬ ‫دزاوي تبدیلول د افقي زاویه فيصدي‬
‫ترمنځ رابطه‬

‫پاي‬

‫سروی دانجنیری چټګ الرښود‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬
 ‫‪48‬‬

‫سروی دانجنیری‬ ‫ترتیب کوونکی ‪ :‬انجنیر نبی هللا صدیقی وردگ‬

‫چټګ الرښود‬