Scribd Logo
Unggah

Selamat datang di Scribd!

  • 004 - 189-204 Mehmet Salih ERPOLAT

    Diunggah oleh

    arinda21
    43 tayangan16 halaman
    Diyarbakırda tanzimat

    Hak Cipta

    © © All Rights Reserved

    Format Tersedia

    PDF atau baca online dari Scribd

    Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

    Apakah konten ini tidak pantas?

    Laporkan Dokumen Ini
    Diyarbakırda tanzimat

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    43 tayangan16 halaman

    004 - 189-204 Mehmet Salih ERPOLAT

    Diunggah oleh

    arinda21
    Diyarbakırda tanzimat

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    dari 16
    CiZYE DEFTERLERINiN SOSYAL VE iKTISADi TARIH ARASTIRMALARI ACISINDAN ONEMI: DiYARBAKIR ORNEGI Yrd. Dog. Dr. Mehmet Salih ERPOLAT” Ozet Bu calismada (1104-1105 H) (1691-1692 M) tariblerinde tutulan Diyarbakir Vilayeti Cizye Defteri*nin tantimt ve tarih arastirmalaninda kaynak olarak kullantimasinin Gnemi Uzerinde duralmustur Defier, Diyarbekir'in XVI. ylzytlin sonlarma dogru iktisad? ve igtimat durumu hakkinda Gnemli bart ipuglan vermektedir, Bu galigma ile adi gecen tarihlerde sehirde Gayrimiislim niifusun ikamet ettigi mahalleler ve koyler’ belirlenmekte, yine onlann ugrastiklan’ zanaatlain hangileri oldugu tespit edilmektedir. Bu suretle Diyarbekir'in sosyo-ekonomik hayatinin bir kesiti arsiv belgeleri 1gizinda giln yilziine grkarstmaktadir. Anahtar Kelimeler: Cizye Defteri, Diyarbekir Vilayeti, Gayrimislimler, Diyarbekir’in imahallelesi, Diyarbekir’in Gayrimislim kbyleri, Cizyegtzar Giris Gahsmanin amaci, Basbakanhk Osmanh Arsivi'nde Maliyeden Mudevver katalogunda 3639 numarada kayith bulunan Diyarbekir Vilayetine ait Cizye Defterini tanitmak, Cizye Defterlerinin tarih aragurmalannda kullanilmasi halinde ne gibi faydalar kazandiracagina dikkat cekmektir Bu caligma, Diyarbekir Vilayetinin Cizye Defterleri tizerinde yapilacak calismanin girisi niteliginde olacakt. Bu sebeple, gerek bu defterdeki gerekse tespit olunan diger cizye defterlerindeki bilgilerin butunilyle degerlendirilmesi yerine, 3639 numarali defteri tamitma, iginde meveut bilgilerin neler oldugunu belirleme ve tarih arastirmalarinda bunlardan nasil faydalanabilecegi gibi hususlar tizerinde durulacaktrr Cizye konusunda arastirmalar mevcut olmakla beraber, cizye defterleri hususunda yapilmis esashi calismalar oldukea azdir!. Boris Christof Nedkoff*, Bruce W. McGowan’, Maria Tatarova*, Gyula Kaldy-Nagy’ Daniel Gofman®, R. C. Jennings’, * Yrd, Dog. Dr. Dicle Universitesi Fen Edebiyat Fakiiltesi Tarih Boltimd Ogretim Uyesi DIYARBAKIR ' Omer Litfi BARKAN,"894 (1488-1489) Yih Cizyenin Taksimatina Ait Muhasebe Bilangolan”. Belgeler, C. I, 8. 1 (1964); Yavuz ERCAN, “Osmanlt Imparatorlugu’nda Gayrimislimlerin Odedikleri Vergiler ve Bu Vergilerin Dogurdugu Sosyal Sonuglar”, Belleten, 1.V/213 (1991); Oktay OZEL, "Avanz ye Cizye Defterleri", Osmanh Devleti*nde Bilgi ve istatistik, Ankara 2001, s. 35-50. ? B. Christof NEDKOFF, “Osmank: [mparatorlugu'nda Cizye (Bas Vergisi)”, Belleten, VIIV/32 (1944), s. 599-652 * Brice W. MeGOWAN, Economic Life in Ottoman Europe Taxation Trade and Struggle for Land 1600-1800, Cambridge 1981 + Maria TATAROVA, “Was There a Demographic Century”, Etudes Balkaniques, 2 (1988). in the Ottoman Empire in the Seventeenth 190 SBArD Eylitl 2004, Sayt 4, sh. 189 — 204 Machiel Kiel®, Linda Darling? gibi yabanci arastirmactlarin ise konu ile ilgili sinurh caligmalar bulunmaktadir, Bununla beraber bu calismalarda ya gene! olarak Osmanh Devleti"nin cizye vergisi ele almmakta ya da Balkanlardaki uygulama dikkate alinarak buralardaki din degistirme, nifus hareketleri ve ekonomik faaliyetler incelenmektedir Oysa bu defterlerin sehir tarihi, toponomi, antroponomi, onomastik ve belki daha da dnemlisi XVI. yiizyilda tutulan tahtir defterlerindeki ekonomi, ntifus ve sehir ile kbyler hakkindaki bilgilerde sonraki asirlarda meydana gelen deisiklikleri takip etmek igin kullanilmasi biiyiik ehemmiyet tasrmaktadir Diyarbekir Vilayeti’nin 3639 numarali Cizye Defteri, Diyarbaku’in XVI. yiizyilin sonlarmdaki Gayrimlislim cizyegitzarlarinin isimleri, meslekleri, baba adlart, ikamet ettikleri mahalle ve kéyler, Hiristiyan veya Yahudi olmalarina dair bilgileri dogrudan ve tam bir sekilde verirken, sehrin niffusu, iktisadi ve sosyal hayat: hakkinda da dolaylt bilgiler vermektedir. Adi gegen defterde Diyarbekir’in yam sira Mardin, Harput, Germik, Ciingiis, Savur, Kulp, Ciska, Hani, Atak, Meyyafarikin ve Siverek’te ikamet eden cizyeguzarlarm isimleri de bulunmaktadir, ancak bu calismada sadece Diyarbekir ve koyleri incelenmeye alimmusur, Bu defter 178 sayfadan ibarettir. Defterin Diyarbekir kisminin ikinei sayfasi: “ Defter oldur ki bin yiiz dirt senesinde ferman-1 serff-i ‘Alt-sdin ile nefs-i Diyarbekirin cizyesine miistehak olunan mahallerin neferleridir ki beyan olunur fi sene 1104” ibatesi ile baslamaktadir. Akabinde maballeler ve burada ikamet edenlerin isimleri, baba adiar ve meslekleri yer almaktadir. Aynt.yontem kéyler ve koylerdeki'® niifus konusunda da devam etmektedir, Defterin 42 ve 62. sayfalart ile 148-1606. sayfalar1 arasinda Diyarbekir’ de Gayrimiislimlerin ikamet ettikleri kéyler ve bu koylerdeki Cizyegtizarlarin isimleri ile meslekleri yer almaktadir > Gyula KALDY-NAGY, “Bevolkerrungsstatistisciher Quellentwert der Cizye Defter und der Tahrir Defter”, Acta Orientalia Hungarica, || (1960). © Daniel GOFMAN, “ The Maktu System and the Jewich Community of Sixteenth Century Safed: A ‘Study of Two Documents from of the Ottoman Archives", Osmankt Arastirmalars, Il 1982, s. 81-90. *R.C. JENNINGS, “Zimmis (Non_ Muslim) in Early 17th Century Ottoman Judicial Records”, Journal of Economic and Social History of the Orient, XX1/3 1978, ® Machiel KIBL, “ Rremarks on the Administration of the Poll Tax (Cizye) in the Ottoman Balkans and The Value of Poll Tax Registers (Cizyc Defterleri) for Demographic Research, Etudes Balkaniques, 4 (1990); “Anatolia Transplented Patterns of Demographic Religious and Ethnic Changes in The District of Tozlu (N. E. Bulgaria) 1479-1873”, Amatolica XVI (1991); “Hrazgrad Hezargrad Razgrad The Vicissitudes of Turkish Town in Bulgaria”, Turcica, 21-23 (1991). ° Linda DARLING, Revenue Raising and Legitimacy Tax Collection and Financial Administration in the Ottoman Empire 1550-1560, Leiden- Brill 1996. °°

    Anda mungkin juga menyukai