KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

PROGRAM DIPLOMA PASCASISWAZAH PENDIDIKAN

(PDPP)

MOD KURSUS DALAM CUTI (KDC)

MODUL SAINS

SCES2023M
PEDAGOGI SAINS SEKOLAH MENENGAH

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
ARAS 1-3, BLOK 2250
JALAN USAHAWAN 1
63000 CYBERJAYA

Berkuat Kuasa Mulai November2018

i
 FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah

memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek,
rohani, emosi, dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada
Tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu
pengetahuan, berketerampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab, dan
berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan
terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga, masyarakat dan negara.

Falsafah Pendidikan Guru

Guru yang berpekerti mulia, berpandangan progresif dan saintifik, bersedia

menjunjung aspirasi negara serta menyanjung warisan kebudayaan negara,
menjamin perkembangan individu, dan memelihara suatu masyarakat yang
bersatu padu, demokratik, progresif dan berdisiplin.

Hak Cipta

Hak cipta terpelihara. Kecuali untuk tujuan pendidikan yang

tidak ada kepentingan komersial, tidak dibenarkan sesiapa
mengeluarkan atau mengulang mana-mana bahagian
artikel, ilustrasi dan kandungan buku ini dalam apa-apa
juga bentuk dan dengan apa-apa cara pun, sama ada
secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara
lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Rektor Institut
Pendidikan Guru, Kementerian Pendidikan Malaysia.

MODUL INI DIEDARKAN UNTUK KEGUNAAN PELAJAR-PELAJAR YANG

BERDAFTAR DENGAN INSTITUT PENDIDIKAN GURU, KEMENTERIAN
PENDIDIKAN MALAYSIA BAGI MENGIKUTI PROGRAM DIPLOMA
PASCASISWAZAH PENDIDIKAN.

MODUL INI HANYA DIGUNAKAN SEBAGAI BAHAN PENGAJARAN DAN

PEMBELAJARAN BAGI PROGRAM-PROGRAM TERSEBUT.

Cetakan November 2018

Institut Pendidikan Guru Malaysia
Kementerian Pendidikan Malaysia

ii
 KANDUNGAN
MUKA SURAT

Falsafah Pendidikan Kebangsaan/ Falsafah Pendidikan Guru/ Notis Hak

i
Pengarang

Kandungan ii

Panduan Pelajar ii

Pengenalan v

Agihan Tajuk dan Unit vi

Unit 1 Pendekatan Dan Strategi Pengajaran 1

Unit 2 Pendekatan Pengajaran Inquiry-Based Science Education (Ibse) 25

Unit 3 Rancangan Pelajaran 28

Unit 4 Pengajaran Makro 31

Unit 5 Pedagogi Masa Kini 34

Bibliografi 42

Panel 43

Simbol 45

iii
 PANDUAN PELAJAR

PENGENALAN

Modul pembelajaran ini disediakan untuk membantu pelajar menguruskan pembelajaran

agar lebih berkesan. Modul pembelajaran ini memberi peluang kepada pelajar untuk
mendapatkan matlamat dan gaya pembelajaran terkini.

SASARAN KURSUS

Pelajar Program Diploma Pascasiswazah Pendidikan (PDPP) yang mendaftar dengan

Institut Pendidikan Guru (IPG), Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM).

PEMBELAJARAN ARAH KENDIRI

Pembelajaran arah kendiri memerlukan pelajar membuat keputusan tentang pembelajaran

yang akan ditempuhi. Pembelajaran arah kendiri berkesan jika pelajar dapat menentukan
sasaran yang hendak dicapai. Ianya dibentuk agar pelajar mempunyai autonomi dan
bertanggung jawab ke atas pembelajaran sendiri.

JAM PEMBELAJARAN PELAJAR (JPP)

Berdasarkan standard IPG KPM dan MQA pelajar perlu mengumpulkan 40 jam
pembelajaran bagi setiap satu jam kredit. Program Diploma Pascasiswazah Pendidikan
(PDPP) dilaksanakan secaraSepenuh Masa dalam bentuk Kursus Dalam Cuti(KDC), di
mana interaksi bersemuka dilaksanakan pada cuti persekolahan dan hujung minggu. Jumlah
pembelajaran secara bersemuka diperuntukkan 60%(40% interaksi bersemuka secara
kuliah/tutorial/amali dan 20% interaksi bersemuka secara dalam talian). Manakala 40% lagi
adalah pembelajaran pelajar melalui modul pembelajaran.

PEMBELAJARAN DALAM TALIAN

Pembelajaran dalam talian ini menggunakan saluran media terkini yang sesuai. Pensyarah
dan pelajar akan ditentukan masa yang sesuai untuk berinteraksi secara langsung dalam
talian. Tajuk dan jumlah jam yang akan dipelajari diambil daripada Maklumat Kursus (MK)
mengikut kursus dan semester yang ditawarkan.

iv
SUSUNAN UNIT MODUL

Modul pembelajaran ini ditulis dalam susunan Unit. Setiap unit mempunyai lima elemen
asas yang konsisten:

1. Hasil Pembelajaran Unit

2. Sinopsis
3. Kandungan Unit
4. Penulisan berkaitan kandungan unit
5. Refleksi/ Latihan

Panduan pelaksanaan interaksi bersemuka secara dalam talian bagi tajuk yang berkaitan
disediakan juga. Walau bagaimanapun, pensyarah mengajar perlu menyediakan bahan
bacaan atau nota tajuk tersebut untuk kegunaan pengajaran dan pembelajaran.

Pelajar boleh berbincang dengan pensyarah atau rakan pelajar melalui email atau alat
media yang sesuai jika terdapat masalah berhubung dengan modul ini.

IKON

Pelajar akan mendapati bahawa ikon digunakan untuk menarik perhatian pelajar agar pada
sekali imbas pelajar akan tahu apa yang harus dibuat.

PEPERIKSAAN DAN PENTAKSIRAN

Pelajar juga diperlukan untuk menduduki peperiksaan bertulis pada akhir kursus seperti
yang dinyatakan dalam MK. Tarikh dan masa peperiksaan akan diberitahu apabila pelajar
mendaftar. Peperiksaan bertulis ini akan dilaksanakan di tempat yang akan dikenal pasti.

Soalan peperiksaan akan meliputi semua tajuk dalam Maklumat Kursus (MK) yang pelajar
pelajari secara interaksi bersemuka, modulpembelajaran dan dalam talian.

v
PENGENALAN

Kursus ini ditawarkan supaya pelajar dapat menguasai ilmu berkaitan pedagogi sains untuk
diaplikasikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah menengah.

HASIL PEMBELAJARAN

1. Menilai pendekatan dan strategi pengajaran, aktiviti IBSE dan elemen pedagogi masa
kini yang bersesuaian dengan PdPc sains sekolah menengah
2. Membina rancangan pelajaran harian sains sekolah menengah mengikut format yang
ditetapkan
3. Melaksanakan pengajaran makro bagi mata pelajaran sains sekolah menengah
berdasarkan kepada rancangan pelajaran harian yang dibina

vi
 AGIHAN TAJUK
Panduan Kepada Pengguna

Modul pembelajaran ini dibina berdasarkan Maklumat Kursus (MK). Jumlah pembelajaran
secara bersemuka diperuntukan 60% (40% interaksi bersemuka secara kuliah/tutorial/amali
dan 20% interaksi bersemuka secara dalam talian). Manakala 40% lagi adalah
pembelajaran pelajar melalui modul pembelajaran.

JUMLAH JAM
INTERAKSI BERSEMUKA
60%
KESELU- 26 JAM MODUL
TAJUK/ TOPIK RUHAN DALAM (M)
KULIAH
DALAM MK TALIAN 40%
(K)
44 JAM (DT) 18 JAM
40%
20%
17 JAM
9 JAM
1. Pendekatan dan Strategi
Pengajaran

• Pendekatan pengajaran (M)

- Inkuiri
- Konstruktivisme Model 5-
Fasa Needham
- Kitaran 5E
- Pendekatan isu
sosiosaintifik (ISS)
- Pengajaran kontekstual
- Pengajaran berasaskan
projek (PBL) 9 9
• Strategi pengajaran (K)
- Aktiviti
- Eksperimen
- Demonstrasi
- Pameran sains
- Bercerita
- Penyelesaian masalah
- Perbincangan
- Simulasi
- Penggunaan sumber luar
bilik darjah

2. Pendekatan Pengajaran
Inquiry-Based Science 9 3 6
Education (IBSE)

vii
 • Pendekatan IBSE (M)

• IBSE dalam PdPc Sains (M)

• Pelaksanaan IBSE dalam PdPc

Sains melalui Professional
Learning Communities (PLC)
(K)

3. Rancangan Pelajaran

• Rancangan Pelajaran
Tahunan (DT)

• Rancangan Pelajaran Harian

(DT)

• Pembinaan rancangan 12 8 4
pelajaran harian mata
pelajaran sains sekolah
menengah menggunakan
pendekatan dan strategi
pengajaran yang sesuai (K)

• Sumber and Bahan Pelajaran

(K)

4. Pengajaran Makro

• Konsep (K)

• Perancangan, pelaksanaan
dan penilaian (DT)

• Penulisan refleksi dan

pengajaran semula 8 5 3
pengajaran makro (K)
- pemilihan strategi
- pemilihan dan penggunaan
bahan bantu mengajar
- kemahiran berkomunikasi
- teknik penyoalan
- penerapan nilai

viii
5. Pedagogi Masa Kini

• Pendekatan STEM (K)

• Elemen dalam ekosistem

pembelajaran abad ke-21 (M) 6 1 2 3

• Penerapan elemen pedagogi

abad ke-21 dalam PdPc sains
sekolah menengah (DT)

JUMLAH 44 JAM 17 JAM 9 JAM 18 JAM

ix
 UNIT 1 PENDEKATAN DAN STRATEGI PENGAJARAN

SINOPSIS
Dalam tajuk ini, aspek penting yang akan dibincangkan ialah mengenai beberapa
pendekatan dan strategi dalam pedagogi sains.

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir topik ini, pelajar dapat :

i. Menghuraikan pelbagai pendekatan pedagogi sains yang boleh digunakan

dalam PdPc Sains di sekolah menengah

ii. Menjelaskan kepentingan pelbagai strategi pedagogi sains untuk PdPc

Sains yang efektif

KERANGKA TAJUK

1.1 Pendekatan Inkuiri

1.2 Pendekatan Konstruktivisme
1.3 Pendekatan Isu Sosiosaintifik
1.4 Pembelajaran Kontekstual
1.5 Pembelajaran Berasakan Projek
1.6 Ujikaji Penyiasatan
1.7 Eksperimen
1.8 Demonstrasi
1.9 Pameran Sains
1.10 Lawatan dan Penggunaan Sumber Luar Bilik Darjah
1.11 Tugasan

1
1.1 PENDEKATAN INKURI

Pendekatan inkuiri menggunakan naluri ingin tahu murid untu`k meneroka

sesuatu bidang ilmu. Matlamat pendekatan ini adalah mengembangkan
kemahiran dan disiplin intelek murid untuk membangkitkan soalan dan
mencari jawapan yang berpunca daripada rasa ingin tahu mereka. Sesuatu
pengajaran secara inkuiri dimulakan dengan mengemukakan situasi yang
membingungkan. Individu yang menghadapi situasi sedemikian (secara
semula jadi) bermotivasi untuk menyelesaikan masalah tersebut. Lima fasa
asas dalam pendekatan inkuiri dirumuskan dalam Rajah 1.

Rajah 1 Lima Fasa Pendekatan Inkuiri

Kitar 5E merupakan satu model pengajaran berasaskan pendekatan inkuiri yang

boleh digunakan oleh guru Sains untuk menyediakan suasana pembelajaran

2
berpusatkan pelajar untuk membina idea baharu berdasarkan pengetahuan sedia
ada mereka.

Rajah 2 Kitar 5E

3
 • memperkenalkan konteks
• menggalakkan perasaan ingin tahu mengenai 'the big idea'
Engage • menggalakkan murid memberi idea awal
• mengetahui pemahaman sedia ada murid dan mengesan salah konsep
• membolehkan guru mengetahui bagaimana untuk memulakan pembangunan
pemahaman murid

• murid membina pemahaman konsep berasaskan first hand experience

• mula menjawab soalan yang diutarakan
Explore • murid boleh dibimbing atau diberi maklumat tambahan bagi memudahkan
pembelajaran
• murid perlu mempunyai ownership
• murid boleh membina pemahaman daripada idea sedia ada mereka
• Input dari guru setelah murid membina pemahaman konsep,
• melibatkan pemantapan dari segi terminologi, definisi, model dan analogi
• melibatkan murid dalam membuat penerangan dan pembinaan idea
Explain • murid melakukan refleksi apa yang telah murid temui dalam penerokaan
dengan menggunakan soalan
• sekiranya perlu, guru boleh menambah idea baharu dengan ulangan
peringkat: penerokaan -> penerangan -> penerokaan -> penerangan

• mengukuhkan, mendalami dan mengembangkan pemahaman konsep

melalui mengaplikasikan konsep tersebut
Elaborate • murid diberi masalah untuk diselesaikan bagi memahami bagaimana big
idea dipraktikkan

• pentaksiran melalui pelbagai kaedah dan tugasan

perlu dilakukan di akhir setiap E untuk menyemak perkembangan
Evaluate pemahaman murid iaitu pentaksiran formatif
apabila pentaksiran dilakukan di akhir setiap unit maka ia berbentuk
sumatif untuk mengukur pencapaian murid

Rajah 3 Perincian setiap fasa Kitar 5E

Antara kelebihan pendekatan inkuiri berbanding kaedah pengajaran
berpusatkan guru boleh digambarkan dalam Rajah 4.

4
 Rajah 4 Kepentingan pendekatan inkuri

1.2 PENDEKATAN KONSTRUKTIVISME

Pendekatan konstruktivisme adalah berasaskan teori konstruktivisme yang
menekankan bahawa pengetahuan hanya dapat dibina melalui kerangka
minda pelajar sendiri melalui pengalaman yang mereka lalui. Pembelajaran
ilmu baharu berlaku hasil daripada interaksi pengetahuan sedia ada pelajar
dengan pengalaman baharu mereka. Proses metakognitif diberi penekanan
apabila pelajar membandingkan idea asal mereka dengan pengalaman
baharu yang dialami mereka sendiri.
Model 5 Fasa Needham amat berguna sebagai model pengajaran
untuk memberikan pelajar pengalaman membina pengetahuan baharu
dengan mengambil kira pengetahuan sedia ada mereka (Rajah 5).

5
 Rajah 5 Model 5 Fasa Needham

1.3 PENDEKATAN ISU SOSIOSAINTIFIK

Dalam pendekatan isu sosiosaintifik, pelajar perlu sensitif dan berperanan

aktif untuk mengambil tahu isu sains dalam masyarakat. Isu sosial yang
sesuai digunakan sebagai bahan pembelajaran melalui pendekatan isu
sosiosaintifik perlu mempunyai ciri-ciri berikut:
• Berasaskan masalah bersifat saintifik
• Melibatkan pandangan berbeza dan perspektif berlainan
• Wujud kekurangan maklumat dalam masalah
Pendekatan ini mengambil kira pelbagai pertimbangan holistik
merentas pelbagai disiplin seperti sains, moral/etika, polisi, sosial/budaya,
alam sekitar dan ekonomi, manakala aspek peribadi yang digunakan pelajar
dalam mempertimbangkan sesuatu isu sosiosaintifik adalah nilai,
pengetahuan dan pengalaman (Rajah 6)

6
Rajah 6 Konsep merentas disiplin dan aspek peribadi dalam pertimbangan
individu tentang sesuatu isu sosiosaintifik.

Pelajar boleh didedahkan kepada isu sosiosaintifik seperti pengklonan

atau penggunaan tenaga nuklear dalam kehidupan. Pelajar mencari
maklumat tambahan untuk mendalami konsep sains yang terlibat. Pada masa
yang sama, pelajar juga mengambil peranan pihak yang berkepentingan dan
meneliti isu tersebut melalui pelbagai perspektif yang berlainan seperti
perspektif pihak kerajaan, penduduk setempat, pengusaha industri dan pihak
lain. Hasil pembelajaran boleh ditunjukkan sebagai perbahasan, penulisan
esei, laporan projek atau bentuk lain yang difikirkan sesuai.

Kepentingan penggunaan pendekatan isu sosiosaintifik untuk pelajar

dalam PdPc Sains adalah seperti berikut:

• Berpeluang menyiasat isu sains dalam masyarakat dan

menghargai kepentingan sains dalam masyarakat

7
 • Mengambil peranan aktif berbincang dan membahaskan
isu santifik yang melibatkan masyarakat
• Meningkatkan kemahiran penaakulan dan pertimbangan moral

1.4 PENGAJARAN KONTEKSTUAL

Berdasarkan teori pembelajaran konstekstual, pembelajaran hanya berlaku

apabila pelajar memproses sesuatu maklumat atau pengetahuan baharu
secara secara bermakna kepada mereka dengan menggunakan kerangka
rujukan mereka seperti ingatan dan pengalaman dalaman mereka. Oleh itu,
pengajaran secara kontekstual ialah pengajaran yang menggabungkan isi
kandungan pelajaran dengan pengalaman harian individu, masyarakat dan
alam pekerjaan. Kaedah ini menyediakan pembelajaran secara konkrit yang
melibatkan aktiviti hands-on dan minds-on. Pembelajaran lebih berkesan
sekiranya maklumat disampaikan dalam konteks dan persekitaran yang
pelbagai dan bermakna kepada pelajar. Guru haruslah mewujudkan
persekitaran pembelajaran yang merangkumi pelbagai pengalaman dalam
konteks berbeza seperti sosial, budaya, fizikal dan psikologi untuk mencapai
hasil pembelajaran yang dihasratkan. Matlamat utama pengajaran secara
kontekstual adalah untuk menghasilkan pelajar yang cemerlang dan berkualiti
sebagai persediaan memasuki alam pekerjaan kelak. Selain itu, pengajaran
secara kontekstual juga dapat memotivasikan pelajar untuk membuat
perkaitan antara pengetahuan dengan aplikasinya dalam kehidupan harian
mereka.
Pendekatan kontekstual boleh dijalankan dengan langkah-langkah
dalam Rajah 7. Semasa pembelajaran konstekstual, pelajar berpeluang
mengalami satu atau lebih bentuk pembelajaran seperti dalam Rajah 8.

8
Rajah 7 Langkah-langkah dalam pendekatan pengajaran kontekstual

Rajah 8 Pelbagai bentuk pembelajaran dalam pendekatan kontekstual

9
1.5 PENGAJARAN BERASASKAN PROJEK

Pembelajaran berasaskan projek adalah satu pendekatan yang memberi

peluang kepada pelajar untuk menyiasat suatu situasi harian dan
menghasilkan produk pembelajaran yang memenuhi objektif tertentu yang
ditentukan oleh guru. Projek ditakrifkan sebagai tugas atau siasatan yang
teratur yang menjurus kepada matlamat yang spesifik. Sesuatu projek
memerlukan perancangan terperinci serta kaedah pelaksanaan yang
sistematik di samping keperluan sumber serta kepakaran yang sesuai.
Kaedah ini menekankan pembelajaran kendiri serta amalan penerokaan oleh
pelajar. Pelajar juga menggunakan kemahiran proses sains dan berpeluang
mengalami proses inkuiri apabila cuba memenuhi matlamat sesuatu projek.
Projek boleh dibuat berdasarkan keperluan topik serta mengikut minat pelajar
atau untuk pameran sains. Pengajaran dan pembelajaran berasaskan projek
boleh dilakukan secara individu atau kumpulan berdua atau bertiga di bawah
bimbingan yang minimum oleh guru.

Ciri-ciri pembelajaran berasaskan projek adalah seperti berikut:

i. Melibatkan pelajar dalam situasi kompleks, isu atau masalah dalam
kehidupan
ii. Pelajar diberi autonomi untuk memilih cara memenuhi matlamat
projek
iii. Pelajar menggunakan siasatan, kemahiran merancang, kemahiran
berfikir kritikal, dan kemahiran menyelesaikan masalah melalui
bimbingan dan rundingan dengan guru
iv. Pelajar mempelajari dan mengaplikasikan kemahiran khusus
kandungan / standard, pengetahuan, pengalaman dan kebolehan
dalam pelbagai konteks berorientasikan dunia sebenar
v. Pelajar mengamalkan kemahiran interpersonal kerana mereka
bekerja secara koperatif, sesama ahli kumpulan ataupun dengan
orang dewasa di tempat kerja atau komuniti
vi. Memberikan pelajar amalan dalam menggunakan pelbagai kemahiran
yang diperlukan untuk kehidupan dan kerjaya mereka kelak

10
 (bagaimana untuk memperuntukkan masa / sumber; tanggungjawab
individu, kemahiran interpersonal, pembelajaran melalui pengalaman,
dll.)
vii. Menggunakan amalan refleksi yang mendorong pelajar untuk berfikir
secara kritis tentang pengalaman mereka dan untuk menghubungkan
pengalaman mereka kepada standard pembelajaran khusus
viii. Penyempurnaan tugasan atau projek dinilai melalui pembentangan
atau pelaporan hasil dan kriteria atau aspek yang dinilai boleh
ditentukan oleh pelajar.

Langkah-langkah pelaksaan pembelajaran berasaskan projek dirumuskan

dalam carta alir berikut:

Rajah 9 Pelaksanaan pembelajaran berasaskan projek

Kelebihan pembelajaran berasaskan projek

• Menarik perhatian pelajar-pelajar terhadap sesuatu topik khusus
• Memberi peluang pelajar menjana idea mengenai topik tersebut
• Mengajar mereka menerima dan menghormati perbezaan individu

11
• Menggalakkanmereka untuk sedia menanggung risiko dalam berkongsi
idea dan pandangan masing-masing
• Menunjukkan bahawa sumbangan idea mereka dihargai.
• Mewujudkan komunikasi positif dan perhubungan kolaboratif dalam
kalangan pelajar yang pelbagai.
• Membantu pelajar dalam memahami dan mengaplikasikan pengetahuan.
• Membantu pelajar dalam pembelajaran dan menguasai kemahiran
menyelesaikan masalah, berkomunikasi dan pengurusan kendiri.
• Mengintegrasikan bidang kurikulum, pengajaran bertema dan isu-isu
komuniti.
• Menggalakkan akauntabiliti dan penentuan matlamat.
• Memenuhi keperluan pelajar yang mempunyai tahap pembelajaran dan
gaya pembelajaran yang berbeza.

Contoh: Projek 3R (Reduce, Reuse, Recycle)

Pelajar diminta menjalankan kempen 3R. Pelajar perlu melaporkan

penjimatan atau pendapatan yang diperoleh melalui kempen 3R di sekolah.
Tempoh projek adalah 1 bulan. Pelajar perlu menjadualkan perancangan dan
berbincang dengan guru cara pengumpulan maklumat dan pelaksanaan
kempen ini. Pada akhir projek, pelajar memberi justifikasi sama ada kempen
3R adalah usaha yang harus dijadikan amalan berterusan di sekolah. Pelajar
juga digalakkan memberi cadangan untuk menjalankan kempen ini dengan
berkesan di sekolah.

1.6 Ujikaji/ Penyiasatan

Saintis menjalankan pelbagai penyiasatan saintifik bagi mendapat jawapan

tentang alam melalui pelbagai cara. Ujikaji atau penyiasatan ialah proses
inkuiri yang melibatkan kajian, tindakan dan penyelidikan dalam sesuatu
penemuan atau pembelajaran sains. Dalam kerja penyiasatan, pelajar harus
membuat keputusan sendiri secara individu atau berkumpulan bagaimana
penyiasatan dijalankan. Terdapat pelbagai jenis penyiasatan yang biasa
digunakan itu:

12
(a) Ujikaji adil
(b) Pengelasan dan Pengenalpastian
(c) Pencarian pola
(d) Peninjauan
(e) Penyiasatan Model
(f) Aktiviti membuat pemerhatian dan mengumpul data
(g) Pembinaan bahan dan pembangunan sistem

Aktiviti penyiasatan saintifik harus dimulakan dengan perancangan prosedur

yang teliti bagi memastikan keputusan yang diperoleh itu sah dan tepat.
Penilaian terhadap prosedur perlu dibuat selepas data dianalisis. Langkah
penyiasatan adalah seperti Rajah 10.

Perancangan

Pengukuran

Pemerhatian

Menganalisis data

Penilaian prosedur

Rajah 10 Carta Alir Prosedur Penyiasatan

Antara tujuan kaedah penyiasatan digunakan dalam pengajaran dan

pembelajaran Sains adalah untuk:
(a) merangsang kefahaman pelajar dalam memberi jawapan terhadap
kehidupan seharian
(b) menjadikan proses pengajaran dan pembelajaran seronok dan tidak
membosankan.
(c) merangsang pemikiran kritis dan kreatif
(d) menerapkan sikap berdikari dalam mencari penyelesaian kepada
masalah

13
1.7 Eksperimen
Salah satu penyiasatan saintifik yang dinyatakan di atas ialah ujikaji adil( fair
test). Semasa menjalankan ujikaji adil ini, semua pembolehubah diambil kira
dengan sama ada memanipulasikannya atau memalarkannya bagi melihat
perhubungan antara pembolehubah-pembolehubah yang wujud bagi menguji
sesuatu hipotisis. Kaedah penyiasatan ini lebih dikenali dengan kaedah
eksperimen. Jadi penyiasatan saintifik boleh dikelaskan kepada dua bahagian
seperti Rajah 11 di mana eksperimen adalah satu daripadanya.

PENYIASATAN/ UJIKAJI SAINTIFIK

EKSPERIMEN UJIKAJI BUKAN EKSPERIMEN

Rajah 11 Pengelasan Penyiasatan Saintifik

Eksperimen adalah kaedah yang biasa digunakan dalam kelas sains. Semasa
melaksanakan eksperimen pelajar-pelajar menguji hipotesis melalui
penyiasatan untuk menemukan konsep dan prinsip sains. Semasa
menjalankan eksperimen, pelajar-pelajar menggunakan kemahiran berfikir,
kemahiran proses sains, kemahiran manipulatif dan sikap saintifik dan nilai
murni bagi mendapatkan keputusan yang tepat. Aktiviti eksperimen boleh
dilaksanakan secara bimbingan guru,atau guru memberi peluang jika
bersesuaian kepada pelajar-pelajar untuk merekabentuk eksperimen mereka
sendiri.

Mengeksperimen melibatkan dua kriteria iaitu;

(a) Membuat hipotesis (Tindakan membentuk idea untuk diuji)
(b) Mengawal pemboleh ubah (Kemahiran mengubah hanya satu syarat
dalam satu masa

14
 Sesuatu penyiasatan merupakan eksperimen sekiranya melibatkan kedua-
dua tersebut.Secara umum langkah yang diikuti semasa menjalankan
eksperimen adalah seperti Rajah 12.

Mengenal pasti masalah

Membina hipotesis

Merancang eksperimen:
- Mengawal
pembolehubah
- Menentukan peralatan
dan bahan yang
diperlukan
- Menentukan langkah
menjalankan
eksperimen
- Menentukan kaedah
mengumpulkan data
- Menentukan kaedah
menganalisis data

Menjalankan eksperimen
keputusan

Menganalisis data

Mentafsir data

Perbincangan keputusan

Membuat rumusan

Membuat pelaporan

Rajah 12 Carta Alir Langkah-langkah Eksperimen

15
1.8 Demonstrasi

Kaedah demonstrasi digunakan apabila guru ingin menunjukkan sesuatu

proses atau cara untuk melakukan sesuatu kemahiran terutamanya yang
sukar dan merbahaya. Kaedah ini juga sesuai digunakan untuk:
(i) memperkenalkan sesuatu tajuk/topik yang baharu.
(ii) menimbulkan persoalan atau permasalahan untuk dipelajari.
(iii) menerangkan sesuatu konsep untuk difahami melalui pemerhatian
atau melihat sendiri peristiwa yang berlaku.
(iv) memperjelaskan lagi tentang sebarang pemerhatian yang telah
diadakan terlebih dahulu.
(v) membantu pelajar belajar bagaimana hendak berfikir melalui soalan-
soalan yang dikemukakan.
(vi) menerangkan cara yang betul dan selamat menggunakan alat radas
dan bahan kimia.
(vii) mengatasi masalah kekurangan alat radas dan bahan kimia (mahal
dan sukar diperoleh atau diganti)

Kaedah demonstrasi boleh dilaksanakan dengan dua kaedah iaitu

demonstrasi secara pendedahan dan demonstrasi secara inkuiri bergantung
:kepada bentuk pendekatan yang diamalkan oleh guru-guru.

Demonstrasi Secara Pendedahan

Guru menerangkan semua fakta yang ingin diajar. Pengajaran dimonopoli
oleh guru semenatara pelajar hanya melihat,mendengar dan diam.
Demonstrasi secara pendedahan ini boleh dijadikan berpusat pelajar jika guru
memberikan soalan-soalan yang menggalakkan pelajar berfikir sepanjang
demonstrasi dijalankan. Teknik POE (Predict. Observe, Explain) amat sesuai
digunakan bagi tujuan ini. langkah-langkah teknik POE adalah seperti berikut:

16
 Guru menyatakan tajuk
demonstrasi

Guru menerangkan
langkah ujikaji

Guru meminta pelajar

meramal keputusan ujikaji

• Guru menunjukkan
demonstrasi ujikaji
• Pelajar membuat
pemerhatian

Pelajar diminta memberi

penerangan terhadap
pemerhatian yang dibuat

Guru dan pelajar

berbincang keputusan
ujikaji

Pelajar membuat rumusan

Guru memberi nota

Rajah 13 Carta Alir Demonstrasi Menggunakan Teknik POE

17
Demonstrasi Secara Inkuiri
Guru membuat pemilihan pelajar berdasarkan kebolehan mereka untuk
menjalankan demonstrasi kepada kelasnya. Kaedah ini sesuai dilaksanakan
kepada pelajar-pelajar berkebolehan tinggi.

Guru menyoal,
mengemukakan masalah
tentang tajuk pelajaran

Pelajar berbincang
tentang hipotesis

Pelajar berbincang
tentang prosedur
eksperimen

Wakil pelajar
menunjukkan demonstrasi
eksperimen

Guru menyoal tentang

pemerhatian dan hasil
eksperimen

Guru dan pelajar

berbincang tentang
keputusan eksperimen

Pelajar membuat rumusan

Pelajar menulis nota

Guru menyemak

Rajah 14 Carta Alir Demonstrasi Secara Inkuiri

18
Prinsip-prinsip Demonstrasi
Keberkesanan penggunaan kaedah ini bergantung kepada kemampuan guru
memahami dan mematuhi prinsip-prinsip berikut:

Sebelum demonstrasi
(i) Guru hendaklah menentukan topik, objektif dan kandungan
demonstrasi terlebih dahulu.
(ii) Alatan dan radas disediakan dan disusun mengikut langkah-
langkah demonstrasi yang ditentukan.
(iii) Tempat demonstarsi hendaklah disediakan untuk memastikan
semua pelajar dapat menyaksikannya dengan jelas.
(iv) Pastikan keselamatan sebelum menggunakan alat, radas dan
bahan yang mungkin boleh menyebabkan kemalangan.
(v) Sebelum bermula, guru hendaklah memaklumkan pelajar tujuan
demonstrasi dan aktiviti yang perlu diperhatikan supaya mereka
dapat mencontohinya kelak tanpa sebarang masalah dan
kesilapan.

Semasa Demonstrasi
(i) Guru harus memandang ke arah pelajar semasa memberi
penerangan tentang aktiviti demonstrasi dijalankan.
(ii) Guru hendaklah menerangkan semula apabila terdapat keraguan
ditunjukkan oleh pelajar.
(iii) Teknik penyoalan yang menarik dikemukakan untuk menarik
perhatian pelajar.
(iv) Pastikan semua pelajar dapat melihat demonstrasi serta
mendengar penerangan guru dengan jelas.
(v) Minta pelajar membuat demonstrasi semula (jika masa ada) untuk
memperkukuhkan pemahaman tentang cara-cara
melaksanakannya.

19
Selepas Demonstrasi
(i) Perbincangan bersama pelajar tentang aspek-aspek demonstrasi
yang penting. Ini bagi memastikan pelajar-pelajar telah
memerhatikan langkah-langkah demonstrasi yang ditunjukkan
dengan betul.
(ii) Bincangkan dengan pelajar tujuan demonstrasi dijalankan supaya
mereka dapat membuat rumusan dengan tepat.
(iii) Mengadakan aktiviti pengukuhan selepas demonstrasi dijalankan.

1.9 Pameran Sains

Pameran sains ialah suatu pameran dalam bentuk pertandingan di mana
peserta menghasilkan projek berkaitan sains dan teknologi. Peserta
mempersembahkan hasil projek sains meraka dalam bentuk laporan, poster,
bahan pameran atau model. Pameran sains adalah peluang kepada pelajar
menggunakan kaedah saintifik untuk menjalankan kajian.

Prosedur pelajar menyediakan pameran sains

(i) Pilih topik yang diminati
(ii) Kumpul semua maklumat berkaitan topik.
(iii) Rancang satu eksperimen.atau projek
(iv) Laksanakan eksperimen/ projek
(v) Analisan data
(vi) Tulis satu laporan
(vii) Bina dan pamerkan
(viii) Latih persembahan kepada juri
(ix) Jalankan pameran sains

Peranan guru untuk menyediakan pameran sains

(i) Tetapkan peraturan seperti saiz projek, penggunaan spesimen
hidup, penggunaan barang elektrik, saiz kumpulan.
(ii) Tetapkan tarikh akhir projek.
(iii) Sediakan borang penyertaan untuk setiap projek yang akan
dipamerkan.
(iv) Sediakan borang pengadilan.

20
 (v) Tentukan juri
(vi) Tentukan ruang dan meja pameran. Dapatkan nasihat guru besar
dan guru-guru lain.
(vii) Iklankan pameran kepada umum dan guru-guru lain.
(viii) Sediakan program pameran dengan menyenaraikan semua
projek dan peserta.
(ix) Rakamkan gambar semasa projek untuk dokumentasi dan sebagai
umber idea untuk projek akan datang.
(x) Selepas pameran : tentukan pelajar bertanggungjawab kepada
projek. Susun semula dan pulangkan meja dan peralatan.
Umumkan keputusan pertandingan. Hantar ucapan terima kasih
kepada juri dan sukarelawan.

Kelebihan pameran sains

(i) Aktiviti ini merupakan aktiviti merentas kurikulum, ia meliputi
semua mata pelajaran sekolah.
(ii) Pelajar menyelesaikan masalah menggunakan kaedah saintifik –
memerhati, menyoal, membentuk hipotesis, eksperimen,
mengumpul dan menganalisis data, membuat kesimpulan.
seterusnya membina kefahaman untuk mengawal pemboleh
ubah.
(iii) Pelajar menggunakan pendekatan terbuka dan kreatif untuk
menyelesaikan masalah.
(iv) Membina keyakinan dan kepuasan kepada pelajar.
(v) Pelajar bekerjasama dalam pasukan.
(vi) Membina kemahiran pengurusan masa - pelajar perlu merancang
masa, mengurus kerja, membahagikan tugas dan memastikan
siap mengikut masa ditetapkan.
(vii) Pelajar perlu membaca, menulis, menjalankan kajian serta
menggunakan kemahiran komputer.
(viii) Membina kefahaman pelajar tentang sesuatu topik.
(iv) Membentuk kemahiran pengucapan awam bila mereka
mempersembahkan projek kepada rakan dan juri.

21
 Kelemahan pameran sains
(i) Mungkin terlalu banyak tumpuan kepada pertandingan
(ii) Memakan masa yang panjang
(iii) Kadang kala kekurangan bahan
(iv) Memberi satu ketidakadilan jika terdpat pelajar yang mempunyai
Ibubapa berkemahiran teknikal atau kewangan membantu anak
mereka.

. 1.10 Lawatan dan Penggunaan Sumber Luar bilik Darjah

Kaedah lawatan dan penggunaan sumber luar bilik darjah dikenali juga
sebagai kaedah kajian lapangan. Kajian lapangan adalah satu strategi yang
membolehkan pelajar membuat kajian terhadap sesuatu topik melalui teknik
memerhati, mengumpul maklumat, menganalisis serta mentafsir data. Kajian
boleh dibuat di kawasan sekolah atau membuat lawatan ke situasi sebenar.
Misalnya pembelajaran sains melalui lawatan ke zoo, muzium, pusat sains,
institut penyelidikan, paya bakau dan kilang boleh menjadikan pembelajaran
lebih berkesan, menyeronokkan dan bermakna. Untuk mengoptimumkan
pembelajaran melalui lawatan, ia mesti dirancang secara rapi di mana pelajar
perlu menjalankan aktiviti atau melaksanakan tugasan semasa lawatan.
Perbincangan selepas lawatan perlu diadakan bagi membuat rumusan aktiviti

Matlamat kajian lapangan adalah memerhati persekitaran semula jadi

dan kemungkinan mengumpul sampel. Aktiviti ini dapat mengaitkan
pembelajaran di sekolah dengan dunia sebenar. Biasanya mengambil masa
satu hari suntuk atau lebih lama lagi, Contoh aktiviti yang boleh dibuat seperti
memerhati tumbuhan di kawasan sekolah, mengkaji cuaca tempatan,
mengkaji kitar hidup haiwan, lawatan ke zoo,taman botani atau muzium.
Melalui aktiviti ini pelajar akan mendapat pengalaman dan pengetahuan
secara langsung.

Garis panduan melakukan lawatan:

(i) Kenal pasti objektif pengajaran yang perlu dicapai
(ii) Pilh satu tarikh untuk lawatan
(iii) Dapatkan kelulusan pentadbir untuk lawatan

22
 (iv) Hubungi individu terlibat tapak lawatan untuk menetapkan tarikh
sebenar dan mendapatkan maklumat awal tentang lawatan
(v) Jika boleh, lawat tapak untuk mengenali dan membiasakan diri
keadaan tapak lawatan
(vi) Hubungi syarikat bas untuk mengurskan pengangkutan pada
tarikh ditetapkan.

Peranan guru semasa merancang dan melaksanakan kajian lapangan

Sebelum lawatan:
(i) Lawat tapak untuk mendapat maklumat dan menilai perkaitan
dengan kurikulum, masalah dan merancang penggunaan masa
pelajar.
(ii) Dapatkan kebenaran pihak berkenaan tapak lawatan dan kenal
pasti bayaran masuk.
(iii) Senaraikan aktivti spesifik yang ada dan rancang bagaimana
pelajar menggunakan masa mereka
(iv) Tentukan tarikh, kewangan, cara pengangkutan dan bilangan
guru pengiring.
(v) . Terangkan objektif lawatan kepada pelajar dan apa yang akan
mereka lakukan di sana. Tetapkan “standards of behavior”.
(vi) Dapat kebenaran ibubapa dan jelaskan tujuan dan aktiviti kajian
lapangan (termasuk program lawatan, urusan bas, tarikh lawatan,
kos, urusan makan)

Semasa lawatan
(i) Ingatkan pelajar objektif lawatan
(ii) Bincangkan peraturan keselamatan
(iii) Jalankan interaksi dengan pelajar seperti di dalam kelas inkuiri
sains.
(iv) Beri peluang kepada pelajar untuk mengkaji secara individu atau
berkumpulan.
(v) Catatkan ciri-ciri menarik semasa lawatan
(vi) . Ambil kehadiran setiap kali berpindah lokasi.

23
Selepas
(i) Soal pelajar apa yang telah mereka pelajari semasa lawatan
(ii) Minta pelajar menulis laporan dan refleksi mereka
(iii) Hantar surat penghargaan kepada pihak tapak lawatan.
(iv) Kendalikan aktiviti susulan dan projek.
(v) Menilai lawatan (bersama pelajar) dari segi:
§ Tujuan pendidikan
§ Kekuatan
§ Kelemahan
§ Cadangan penambahbaikan

(vi) Kongsi penilaian dengan pelajar, guru pengiring, hos tapak

lawatan dan pentadbir sekolah.

Kelebihan kajian lapangan

(i) Membawa pelajar-pelajar mengkaji pada situasi sebenar dan
membantu mengingat dan mengaitkan apa yang dipelajari.
(ii) Memberi peluang kepada pelajar mengalami pembelajaran di
dalam
persekitaran baharu, selain daripada membaca tentang subjek
tersebut.
(iii). Menyediakan sumber yang kaya dan jarang diperolehi di bilik
darjah.
(iv) Meningkatkan motivasi pembelajaran
(v). Menyemai sikap lebih positif terhadap konsep sains dan
persekitaran
(vi) Membantu pelajar mensintesis maklumat
(vii). Membantu pelajar mengingat fakta lebih lama
(viii) Membantu pelajar mengaitkan konsep penting dengan dunia
sebenar
(ix). Menyediakan pelajar dengan pengalaman ”hands-on”
(x). Membantu pelajar belajar secara kontekstual.

24
 Kelemahan kajian lapangan
(i) Kadang kala kajian tidak mencapai objektif yang ditetapkan
(ii) Cuaca boleh menjadi penghalang
(iii). Memerlukan kos yang tinggi
(iv) Usaha tambahan diperlukan untuk merancang
(v) Langkah keselamatan perlu diambil
(vi) Pengangkutan perlu dirancang

Pilih satu topik Sains yang sesuai untuk setiap pendekatan dan strategi PdPc Sains
yang dihuraikan dalam unit pembelajaran ini. Bincangkan keunikan pendekatan dan
strategi yang anda pilih untuk topik tertentu.

25
 PENDEKATAN PENGAJARAN
UNIT 2
INQUIRY-BASED SCIENCE EDUCATION (IBSE)

SINOPSIS

Kursus ini juga membincangkan pendekatan Inquiry-Based Science Education (IBSE) dalam
PdP Sains.

HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir topik ini, pelajar dapat:

i. Menghuraikan kepentingan IBSE dalam PdPc Sains

ii. Menilai pendekatan IBSE berbanding pendekatan lain dalam PdPc Sains

KERANGKA TAJUK

2.1 Pendekatan IBSE

2.2 IBSE dalam PdP Sains
2.3 Tugasan

26
2.1 Pendekatan IBSE

Teliti maklumat ada pautan berikut untuk memahami pendekatan dan ciri-ciri IBSE:

https://www.youtube.com/watch?v=QlwkerwaV2E

https://www.allea.org/wp-content/uploads/2015/09/AEMASE-conference-
report_Primer_digital.pdf

file:///C:/Users/kevin/Downloads/ASSAF-IBSE-for-Girls-Booklet.pdf

2.2 IBSE dalam PdP Sains

(a) Lawati blog Cikgu Hailmi melalui pautan berikut untuk mendapat maklumat
ringkas

http://www.cikguhailmi.com/2016/02/pengajaran-sains-IBSE-inquiry-based-science-
education.html

(b) Teliti slaid melalui pautan berikut untuk mendapatkan maklumat tentang peranan
guru dalam pelaksanaan IBSE di dalam kelas, sejarah perkembangan IBSE d
dan strategi berkesan untuk melaksanakan IBSE dalam PdPc Sains.

https://www.akademisains.gov.my/download/PANEL%20SPEAKER_2_Dr%20Ahma
d%20Rafee%20Che%20Kassim.pdf

https://www.slideshare.net/elizamohdsalleh/ibse-pembelajaran-sains-secara-inkuiri

(c) Pautan berikut memberikan contoh PdP Sains yang menggunakan IBSE.

http://www.jbb.uni-plovdiv.bg/documents/27807/728057/SE-2014-115-121.pdf

27
 https://is.muni.cz/repo/950858/Hands-on_experimental_activities_in_inquiry-
based_science_education_phyvhway.pdf

https://www.youtube.com/watch?v=bLmq65I-A0I

https://www.youtube.com/watch?v=BbqPaKTsDIU

https://www.youtube.com/watch?v=CWnsxkfoQHo

https://www.youtube.com/watch?v=WsF0n95nzss

https://www.youtube.com/watch?v=UCFg9bcW7Bk

1. Bincangkan empat tahap inkuiri dari segi peranan guru dan peranan pelajar.
2. Adakah pengalaman pembelajaran Sains yang pernah anda alami di sekolah bersifat
inkuiri? Bincangkan.

28
 UNIT 3 RANCANGAN PELAJARAN

SINOPSIS

Dalam tajuk ini, aspek penting yang akan dibincangkan ialah penyediaan rancangan
pengajaran tahunan dan rancangan pengajaran harian.

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, pelajar diharapkan dapat:

i Menyediakan satu rancangan pengajaran tahunan untuk mata pelajaran

Sains, Kimia, Fizik atau Biologi tingkatan 4
ii Menyediakan satu rancangan pengajaran harian untuk satu topik dalam mata
pelajaran Sains, Kimia, Fizik atau Biologi tingkatan 4

KERANGKA TAJUK

3.1 Rancangan Pengajaran Tahunan

3.2 Rancangan Pengajaran Harian
3.3 Tugasan

29
 PEMBELAJARAN DALAM TALIAN

A. Media Digunakan
i. Facebook Live/Whatsapp/Instagram
ii. Masa 4 jam.

B. Tajuk Pembelajaran: Rancangan Pelajaran

C. Pecahan tajuk/ Isi pengajaran:

i. Rancangan Pelajaran Tahunan
ii. Rancangan Pelajaran Harian

D. Cadangan Langkah Pengajaran dan Pembelajaran:

i. Semakan kehadiran
ii. Penerangan pensyarah berkaitan tajuk
iii. Interaksi pelajar dengan pensyarah berkaitan tajuk
iv. Kesimpulan

E. Pensyarah merakam dan menyimpan (save) dalam Fail (Folder) sepanjang sesi
pembelajaran dalam talian.

30
Sediakan:
§ satu rancangan pengajaran tahunan untuk mata pelajaran Sains, Kimia, Fizik
atau Biologi tingkatan 4
§ satu rancangan pengajaran harian untuk satu topik dalam mata pelajaran
Sains, Kimia, Fizik atau Biologi tingkatan 4

31
 PENGAJARAN MAKRO
UNIT 4

SINOPSIS

Dalam tajuk ini, aspek penting yang akan dibincangkan ialah perancangan, pelaksanaan
dan penilaian pengajaran makro.

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, pelajar diharapkan dapat:

i Merancang satu sesi pengajaran untuk satu topik sains sekolah menengah
untuk tempoh 30 hingga 40 minit
ii Melaksanalan pengajaran makro berdasarkan perancangan satu topik sains
iii Menilai pengajaran makro yang telah dilaksanakan

KERANGKA TAJUK

4.1 Perancangan pengajaran

4.2 Pelaksanaan pengajaran makro
4.3 Penilaian pengajaran makro
4.4 Tugasan

32
 PEMBELAJARAN DALAM TALIAN

A. Media Digunakan
iii. Facebook Live/Whatsapp/Instagram
iv. Masa 3 jam.

B. Tajuk Pembelaran: Pengajaran Makro

C. Pecahan tajuk/ Isi pengajaran: (rujuk Agihan Tajuk, jika perlu rujuk Panel)
iii. Perancangan pengajaran makro
iv. Pelaksanaan pengajaran makro
v. Penilaian pengajaran makro

D. Cadangan Langkah Pengajaran dan Pembelajaran:

v. Semakan kehadiran
vi. Penerangan pensyarah berkaitan tajuk
vii. Interaksi pelajar dengan pensyarah berkaitan tajuk
viii. Kesimpulan

• Sebelum sesi pembelajaran atas talian, pelajar perlu menyediakan perancangan

pengajaran makro untuk satu topik Sains (30 hingga 40 minit) dan dihantar kepada
pensyarah pada tarikh yang ditentukan oleh pensyarah.
• Pelajar perlu merekod pengajaran makro dalam kelas dan berkongsi rakaman video
dalam media sosial yang ditentukan oleh pensyarah pada tarikh yang ditentukan oleh
pensyarah.
• Pembelajaran atas talian adalah berdasarkan perancangan pengajaran makro dan
rakaman video pengajaran makro yang telah diserahkan kepada pensyarah sebelum
pembelajaran atas talian bermula.

E. Pensyarah merakam dan menyimpan (save) dalam Fail (Folder) sepanjang sesi
pembelajaran dalam talian.

33
Gunakan analisis SWOT untuk menilai perancangan dan pelaksanaan pengajaran yang
telah anda laksanakan.

34
 UNIT 5 PEDAGOGI MASA KINI

SINOPSIS

Dalam tajuk ini, aspek penting yang akan dibincangkan ialah elemen dalam ekosistem
pembelajaran abad ke-21.

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, pelajar-pelajar diharapkan dapat:

i menghuraikan elemen 4C dalam pembelajaran abad ke-21

ii merancang rancangan pengajaran yang dapat menerapkan elemen 5C dalam
satu topik Sains sekolah menengah (Pembelajaran Dalam Talian)

KERANGKA TAJUK

5.1 Pembelajaran Abad ke-21

5.2 Pemikiran Kritikal
5.3 Kreativiti
5.4 Kolaborasi
5.5 Komunikasi
5.6 Tugasan

35
5.1 Pembelajaran abad ke-21
Pendidikan abad ke-21 (PA21) menyediakan pelajar untuk menghadapi alam
pekerjaan abad ke-21 dengan membekalkan mereka dengan kemahiran abad ke-21
seperti:

PA21 perlu menyediakan pembelajaran yang menjurus ke arah Kemahiran Berfikir

Aras Tinggi (KBAT). Guru juga perlu menggunakan pelbagai sumber sokongan
teknologi serta maklumat bagi melaksanakan pengajaran dan pembelajaran yang
efektif dan berkualiti serta relevan dengan perkembangan semasa. Untuk
mendepani cabaran ini, guru secara berterusan perlu mengemaskini pengetahuan
(kandungan kurikulum) dan kompetensi (pedagogi PdP) supaya kekal relevan
dengan keperluan semasa dan akan datang.
PA21 menekankan PdP yang memberi peluang kepada pelajar untuk
menguasai isi kandungan dan mensintesis (penyatuan/penggabungan) dan menilai
maklumat daripada pelbagai mata pelajaran dan sumber yang luas dengan
memahami dan menghormati budaya yang berbeza. Pelajar diharapkan dapat
mencipta, berkomunikasi, bekerjasama serta celik digital selain mempunyai
tanggungjawab sivik. Oleh yang demikian, guru perlu terlebih dahulu melengkapkan
diri dengan kemahiran-kemahiran tersebut demi melaksanakan pengajaran dengan
berkesan.
Kementerian Pendidikan Malaysia bertekad meningkatkan kualiti kemenjadian
murid selaras dengan aspirasi meletakkan sistem pendidikan Malaysia dalam
kelompok sepertiga teratas di dunia. Sejajar dengan Falsafah Pendidikan
Kebangsaan, pendekatan pendidikan tertumpu kepada pembangunan murid secara
holistik yang menekankan pembangunan intelek, rohani, emosi, dan fizikal, seiring
dengan penghayatan identiti nasional yang kukuh. Kurikulum dan pentaksiran mesti
selaras dengan tanda aras antarabangsa bagi memastikan murid di negara ini
memperoleh pengetahuan dan kemahiran yang diperlukan untuk berjaya pada abad
ke-21 dan seterusnya, seiring dengan semangat pembelajaran sepanjang hayat.

36
 Rajah 15 Standard kemahiran abad ke-21

Berdasarkan kepada penambahbaikan dan saranan oleh Persatuan Kebangsaan

Pendidikan Amerika Syarikat (NEA) pada 2010, kerangka pengajaran abad ke-21
telah mempersetujui empat kemahiran spesifik yang juga di sebut sebagai elemen
4C iaitu pemikiran kritikal (critical thinking), kreativiti (creativity), komunikasi
(communication) dan kolaboratif (collaborative).

5.2 Pemikiran Kritikal

Pemikiran kritikal yang merangkumi kebolehan untuk menganalisis maklumat dan

menawarkan penyelesaian untuk masalah merupakan kemaniran penting dalam
pengajaran abad ke- 21. Pelajar yang berfikiran kritikal dikatakan mempunyai ciri-ciri
berikut :
• Berkemampuan menggunakan pelbagai bentuk penaakulan
indukti dan dedukti bersesuaian dengan situasi

37
 § Berkebolehan menganalisis dan memahami interaksi antara
komponen-komponen dalam sistem yang kompleks
§ Berkebolehan menganalisis dan menilai bukti-bukti, hujah,
dakwaan dan pendirian
§ Berkebolehan menganalisis dan menilai sudut pandangan yang
berbeza
• Mensintesis dan memberi makn kepada maklumat
• Mengintepretasi maklumat dan membuat kesimpulan
berdasarkan hasil analisis
• Membuat refleksi yang kritikal mengenai pengalaman
pembelajaran dan proses-proses yang terlibat.

Kebolehan dan keupayaan untuk berpemikiran kritikal dan menyelesaikan masalah

adalah untuk murid kerana ia dikatakan dapat membantu dalam perkembangan
kemahiran lain seperti tahap konsentrasiyang lebih tinggi, kebolehan membuat
analisis secara mendalam dan peningkatan dalam proses maklumat.

5.2 Kreativiti

Elemen kreativiti sering dikaitkan dengan inovasi atau pemikiran di luar kotak.
Kreativiti boleh didefinisikan sebagai pertukaran idea, pembelajaran secara inkuiri
dan pengumpuan idea untuk kegunaan masa hadapan. Oleh itu, terdapat tiga
kategori kreativiti iaitu berfikir secara kreatif, bekerja secara kreatif dengan orang lain
dan membuat inovasi.
Dalam pengajaran abad ke-21, murid-murid perlu mempunyai ciri-ciri
kreativiti seperti berikut:
§ Berfikir secara kreatif
o Boleh menggunakan pelbagai teknik untuk menjana idea
o Mampu menjana idea baru
o Mampu menghurai, menyaring dan menganalisa idea asal untuk
menghasilkan idea baharu
§ Bekerja secara kreatif dengan orang lain
o Membentuk dan menyampaikan idea baharu kepada orang lain
dengan berkesan

38
 o Bersikap terbuka dan responsif kepada prespektif baharu dan
menerapkan input dan maklumbalas dalam idea lama
o Menunjukkan keaslian dan inovasi dalam tugas tanpa
membelakangkan limitasi yang dihadapi
§ Melaksanakan inovasi
o Bertindak terhadap idea baharu supaya hasilnya dapat
menyumbang kepada bidang yang diceburi.

5.3 KOMUNIKASI

Dalam persekitan abad ke -21, manusia perlu memproses dan menganalisa jumlah
komunikasi yang banyak dengan berkesan melalui kaedah membezakan,
menganalisa maklumat yang benar dan palsu serta bagaimana maklumat tersebut
digunapakai. Selain itu, komunikasi abad ke 21 tidak terhad kepada perkongsian
maklumat secara jelas, padat dan ringkas tetapi merangkumi pilihan bentuk
komunikasi yang sesuai dan berkebolehan dalam memngurus konflik serta
menjalinkan interaksi yang berkesan dengan orang daripada pelbagai latar belakang
dan sosio-budaya yang berbeza.
Oleh itu, melalui ciri-ciri murid abad ke 21 daripada aspek komunikasi
mestilah:
§ Berkebolehan dalam mengartikulasi fikiran dan idea dengan
berkesan menggunakan kemahiran komunikasi verbal, bukan
verbal dan tulisan dalam pelbagai bentuk dan konteks
§ Mendengar dengan berkesan untuk mentafsir makna, ilmu, nilai
sikap dan niat.
§ Menggunakan komunikasi untuk pelbagai tujuan seperti
menyampaikan, mengajar, memotivas dan memujuk
§ Kebolehan menggunakan pelbagai media dan teknologi dan
mengetahui bagaimana menilai impak dan keberkesanannya.

5.4 KOLABORATIF

Aktiviti kolaboratif memerlukan murid bekerjasam dengan murid lain untuk mencapai
maltamat. Dalam proses kerjasama itu, murid perlu mempunyai kebolehan beker

39
dengan berkesan dan menghormati orang lain. Selain itu, murid perlu menunjukkan
fleksibilit dan kesanggupan untuk berkompormi untuk mnecapai matlamat bersama
serta menerima tanggungjawab bersama dan menghargai sumbangan setiap ahli
kumpulan.
Oleh itu, dalam melakukan kerjasama tersebut, murid-murid perlukan
kemahiran-kemahiran lain yang fleksibiliti seperti kebolehan melayan kehendak dan
keperluan yang pelbagai, memahami elemen dinamika kumpulan dan memahami
tanda-tanda yang eksplisit dan implisit dalam sesebuah kumpulan.

40
 PEMBELAJARAN DALAM TALIAN

A. Media Digunakan
v. Facebook Live/Whatsapp/Instagram
vi. Masa 2 jam.

B. Pecahan tajuk/ Isi pengajaran

Penerapan elemen pedagogi abad ke-21 dalam PdPc Sains sekolah menengah

C. Cadangan Langkah Pengajaran dan Pembelajaran:

ix. Semakan kehadiran
x. Penerangan pensyarah berkaitan tajuk
xi. Interaksi pelajar dengan pensyarah berkaitan tajuk
xii. Kesimpulan

D. Pensyarah merakam dan menyimpan (save) dalam Fail (Folder) sepanjang sesi
pembelajaran dalam talian.

41
Bincangkan bagaimana anda dapat menerapkan elemen 4C dalam PdPc Sains untuk salah
satu topik berikut:
(a) Fotosintesis (Biologi)
(b) Kadar tindak balas kimia (Kimia)
(c) Momentum (Fizik)

42
 BIBLIOGRAFI

Banchi, H. & Bell, R. (2008). The many levels of inquiry. Science and Children,
46(2): 26-29.

Carin, A. A., Bass, J. E., & Contant, T. L. (2005). Methods for teaching science as
inquiry (9th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.

IPGM (2011). Modul SCE3112 Pengurusan Makmal Sains dan Sumber Pengajaran.

IPGM (2011). Modul SCE3104 Kurikulum dan Pedagogi Sains Pendidikan Rendah

Llewellyn, D. (2002). Inquire within: Implementing inquiry-based science standards.

Thousand Oaks, CA: Corwin Press.

Martin, R.;Sexton,C;Gerlovich,J.(2002). Teaching Science for All Children-Methods

forConstructing Understanding. Boston: Allyn and Bac

Mok, S. S. (2003), Pedagogi Untuk Kursus Diploma Perguruan Semester 2,

Selangor Darul Ehsan, Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

Omar, H. A. (n.d.). Pengajaran berasaskan kajian masa depan. Retrieved April 18,
2017, from
http://www.geocities.ws/devlin_theta/Ilmiah_pengajaran__berasaskan_kajian_ma.ht
m

Poh, S.H.(2005) Pedagogy Of Science Volume 1.Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman

Sdn Bhd.

Poh, S.H. (1997). Pedagogi Sains 2: Strategi pengajaran pembelajaran sains.Kuala

Lumpur :Kumpulan Budiman

Poh, S. H. (1998). Pedagogi Sains 4: Pengurusan Makmal & Sumber Sains. Kuala
Lumpur: Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

Sharifah Alawiah, A. (1983). Ilmu Pendidikan Pedagogi. Kuala Lumpur: Vinlin

Press Sdn. Bhd

Skamp, K. (2004). Teaching primary science constructively (2nd ed.). Southbank,

Victoria: Harcourt Brace.

43
 PENYELARAS MODUL PDPP

Bil. Nama Kelayakan Akademik

Ijazah sarjana Muda (Pemakanan)

Yusalina binti Yusof
Diploma Perguruan Lepas Ijazah (Sains) – IPGK PM
1 (Pegawai Akademik
Sarjana Pendidikan (Kurikulum & Pedagogi) - UKM
Bidang Sains)

PANEL PENGGUBAL MODUL

Bil Nama Kelayakan Akademik

Zakiah Bt Mor
1 Pensyarah Kanan
IPG Kampus Tuanku Bainun
Chin Chee Keong
2 Pensyarah
IPG Kampus Tuanku Bainun
M.Sc. (Pengurusan) UUM
B.Sc. (Hons.) (Kimia) UKM
Diploma Pendidikan UKM
Ph.D. (Teknologi Kultur Sel) USM
M.Sc. (Botani) USM
B.Sc.Ed. (Hons) (Biologi) USM

44
SIMBOL PEMBELAJARAN

Sila gunakan simbol-simbol berikut bagi tujuan/ maksud seperti yang dinyatakan

Panduan kepada pengguna.

Bahan Pembelajaran

Media Sosial

Rujukan

Itu saja yang perlu anda lakukan.......SELAMAT BERJAYA.

45