Akeh wong sing gaweane mung apus-apus. Yen dirasake mung iso gawe giris
lan mesakke. Budaya yen ana wong sing nduwe pangkat uga sugih esti diaku sedulur, pie
yen wong sing ora nduwe opo-opo? Yo mung disumingkirake. Dianggep hama, lan ora
bakal dibutuhke. Kui mung kanggo opo? Kanggo batine dewe-dewe. Wong sing tingkah-
polahe alus koyo Janaka nanging asline bengis kaya duryudana. Ora nggagas sopo-sopo
sing penting awake dewe iso nyandang.
Babad alas wanamarta sing gayeng, werkudoro njugili giri, nerjangi buto ora
segayeng penontone. Dangdutane wes liwat, penontone yo melu liwat. Aku sing nonton
mung dikancani wong telu. Arimbi ngoyak-oyak werkudoro sing ndelik, sing nonton yo
melu ndelik ning omahe dewe-dewe. Semono uga ceritane para dalang sing kangelan
nggolek niyaga. Sambat rebutan niyaga, pungkasane yo niyagane ngrangkep. Ana sing
ngendang nyambi main rebab, ana sing ngethuk karo ngenong, yo untunge bonang
barung ora dirangkep karo bonang penerus. Iso bubrah wayangane yen ngono kui. Yen
didelok yo para niyagane wes sepuh kabeh. Saka aku cilik nonton wayang nganti saiki
ora ana sing ganti. Yo mung ketambahan adiku lanang sing nyekel kenong nyambi
ngethuk. Duhyung.
Cetho banget yen kesenian pewayangan lan karawitan wes ditinggalke karo
sebagian wong sing nganggep seni kui kuno, kaku lan mboseni. Cetho banget yen
tanggapan wayang mung dinggo kebiasaan udu wadah kanggo ngaturake ajaran kang
luhur. Dene mbiyen walisongo nggunake wayang kanggo nyebar agama Islam. Mergo
bab iki yo aku ora iso nyalahke ana wong sing nggawe dalil haram sing ditujuke tumuju
tanggap wayang yen isine mung dangdutan, tur yo ana ndem-ndeman yo uga judi sing
ana ning njaba pelataran tanggap wayang. Senadyan yen dalil haram kui mau ora tepat
digunake kanggo seni pewayangan iku. Bab seni wayang sejatine seni sing adiluhung. Yo
mung tambahane kui mau sing marake olo.
Arimba nggoleki arimbi sing wes daup karo werkudara, alas wanamarta sing
wes dadi keraton amarta diobrak-abrik lan akhire perang tanding arimba kalawan
werkudara. Jan pancen udu tandinge, sekali sepak arimba langsung ngelepak ning
ngarepe werkudara. Uga nasib kabudayan jawa sing anyak ditinggal karo anak warise.
Bener ujare masku yen werkudara kui paling digdaya, digambarake jaman saiki kertas
sing kerep disebut duit luwih digdaya katimbang kaluhuran budi. Jaman saiki, jamane
wes jaman edan. Rame-rame sadranan tapi bingung karo kahanan. Akeh tumindak sing
ora nganggo pemikiran sing jeru, asal grusa-grusu kabeh sak kabehaning disaru. Ora
kliru yen akeh wong pinter keblinger, akeh wong pinter sing dalane ora bener. Sing
penting weteng wareg, yen bar nyekar yo wis. Bali meneh nggolek duit, lali ora gawe
punapa. Matursuwun.