Anda di halaman 1dari 58

TUGAS BESAR

STRUKTUR BETON BERTULANG I

Data :
f'c = 35 MPa
fy = 25 MPa balok

kolom
pelat

TAMPAK ATAS

pelat
0.15 m

3.10 m
kolom

1.70 m 1.70 m 1.70 m 3.10 m 1.70 m

TAMPAK SAMPING TAMPAK DEPAN

ANDI IMRAN / 208 190 031


I. PENENTUAN BEBAN-BEBAN YANG BEKERJA

a. Beban mati
* Berat sendiri balok
(disesuaikan dimensi)
* Berat sendiri pelat
(disesuaikan dimensi)
b. Beban hidup
* Berat pekerja dengan peralatannya (pada kantilever)
200 kg/m2 …….Peraturan Muatan Indonesia

II. PENENTUAN DIMENSI BALOK YANG DIPAKAI


Tebal balok minimum (hmin)
Untuk komponen struktur balok kantilever

L
hmin = ………………SK SNI 03 XXX 2002
8
fy
untuk fy selain 400 Mpa, nilainya harus dikalikan dengan 0.4 + 700
jadi:
A fy
hmin = . 0.4 +
8 700
1700 25
= . 0.4 + 700
8
= 92.59 mm » 100 mm
B fy
hmin = . 0.4 +
8 700
1700 25
= . 0.4 + 700
8
= 92.59 mm » 100 mm

Untuk komponen struktur dua balok menerus


L
hmin =
21 ………………SK SNI 03 XXX 2002 hal.63
fy
untuk fy selain 400 Mpa, nilainya harus dikalikan dengan 0.4 + 700
jadi :
C fy
hmin = . 0.4 +
21 700
3100 25
= . 0.4 + 700
21
= 64.32 mm » 100 mm

Lebar balok (b)


1 2
b = 2 s/d 3 h
2
b = 3 x 100 mm

= 67 mm » 100 mm

III. PERENCANAAN BALOK TAMPAK SAMPING

0.15 m

3.10 m

1.70 m 1.70 m

Jadi dimensi balok : b = 200 mm


h = 250 mm
b. Perhitungan beban yang bekerja pada balok
Beban mati(qD)

tebal pelat = 0.15 m


tebal beton = 0.25 m

###
3.250 m

* Berat sendiri balok qD balok = 0.25 m x 0.20 m x bj beton (gc)


= 0.05 m2 x 2400 kg/m3 = 120 kg/m
* Berat sendiri pelat qD pelat = 0.15 m x 3.250 m x bj beton (gc)
= 0.4875 m2 x 2400 kg/m3 = 1170 kg/m
Jadi, qD total = 1290 kg/m

Beban hidup
* Berat pekerja dengan peralatannya (pada kantilever)
200 kg …….Peraturan Muatan Indonesia
Jadi, PL = 200 kg

qL = 200 . 3.4 = 680

Kombinasi pembebanan :
= 1.2 qD + 1.6 ql
= 1.2 1290 + 1.6 680
= 1548 kg/m + 1088 kg/m
= 2636.0 kg/m 200

qu Pu

c. Perhitungan reaksi perletakan akibat qu dan Pu


Dalam perencanaan desain balok , diambil kondisi Momen dan geser maximum

Pu diletakkan di ujung balok menerus agar terjadi momen maksimum


∑ MBC = - pu 1.70 m qu 1.70 1 pu
2
∑ MBC = - 200 1.70 m 2636.0 1.70 1 C B
= -340.0
2
qu
∑ MBD = qu 1.70 m 1 1.70
2 B D
∑ MBD = 2636 1.7 0.85 = 3809.02 kgm

∑ MBA = MBC - MBD


-340.0 - 3809.02 = -4149 kg.m

3809.0 -340 kg.m


Pu qu

- -
C B D ###

3.40 m

Pu diletakkan di atas tumpuan agar terjadi geser maksimum

Pu qu
Gambar bidang geser

C B D - - VC = VD = 0

8962.4 VB = qu . 3.40
= 8962.40 kg
A

3.40 m
d. Perencanaan tulangan utama
(prosedur perhitungan Flow Chart 1)

Desain Tulangan Utama

Be < 4 Bw ………………SK SNI 03 XXX 2002

Be < 4 200

Be < 800

Bw
t > 2
t > 100

Data : Bw = 200 mm
d = h - selimut beton - Æ sengkang - 1/2 Æ tulangan utama
(selimut beton = 36 mm, Æ sengkang = 8 mm, asumsi tul.utama = 12 mm )
= 200 mm
f'c = 35 Mpa
fy = 25 Mpa
Mu = 3809.020 kgm
= 38,090,200 Nmm
t = 130 mm
Be = 700 mm

Momen yang di dapat bertanda ( - ) maka digunakan TULANGAN BAWAH

Be

As

Bw

Hitung :

Mnada t
= 0.85 f'c Be t d -
2

130
= 0.85 35 700 130 200 -
2
= 365,478,750
Mu
Mnperlu = Æ

38,090,200
= 0.8 = 47,612,750

Syarat :

Mn ada > Mn perlu


365,478,750 > 47,612,750 Balok biasa/persegi…!!

2 * Mu
a aktual 1 = d + d² - 0,85 * f'c * Ф * Be

76180400
= 200 + 40,000 -
16660
= 200 + 188.222 = 388.222

2 * Mu
a aktual 2 = d - d² - 0,85 * f'c * Ф * Be

76180400
= 200 - 40,000 -
16660
= 200 - 188.222 = 11.7785

ambil nilai a aktual yang terkecil


0,85 . f'c . Be . a aktuai 2
ρmin = 1.4
ρ =
Bw * d * fy fy

245286.494844 = 0.0560
= 1000000
= 0.2453

fc - 30 0.85 fc 600
β1 = 0.85 - 8 1000 ρb = 0.81 fy 600 + fy ρmax = 75 % ρb

= 0.81 = 0.9253 = 0.69401

Syarat :
ρmin < ρ < ρmax

0.0560 < 0.2453 < 0.69401 Penampang Cukup

As = ρ . bw . d

= 0.2453 . 200 . 200

= 9811.46 mm²

Digunakan tulangan :
9811.46
Æ 34 sebanyak = 907.4600 = 10.812 » 11 buah
A 11 Æ 34 = 9982.06 mm2

As * fy
a =
0,85 * f'c * Be

249551.5
= 20825
= 11.98

Mnada a
= As fy d -
2

11.983
= 9982.06 . 25 . 200 -
2
= 48415079.084

Mu
Mnperlu = Æ

38,090,200.00
= 0.8 = 47,612,750.00
Mn perlu
Tingkat ekonomis = Mn ada x 100%
47,612,750
= 48,415,079
x 100%

= 98.34 %

Sketsa tulangan

jarak bersih antar tulangan minimal sm dg diameter tulangan

Jarak antar tulangan 200 - 2 36 - 2 8 - ### 34


= 11 - 1
11 Æ 34
= -26.2 mm tulangan dlm dua baris
`
200 mm Jarak Æ = -7.5 mm

e. Perencanaan tulangan geser


(prosedur perhitungan Flow Chart 3)

Desain Tulangan Geser

Data : b = 200 mm
d = h - selimut beton - Æ sengkang - 1/2 Æ tulangan utama
= 200 mm
f'c = 35 Mpa
fy = 25 Mpa
Vu = 8962.40 kg
= 89,624 N

diagram geser :

asumsi kolom 30 / 30
30 d
1
x = 2 30 + 20.0 = 35 cm
Vud
x' = 170 cm - 35
x' = 135.0 cm
8962 kg
Vud Vu Vud 8962 kg
x x' x' = L » 135 = 170 cm

170 cm Vud = 7117.20 kg

Vud = 71172.0 N
Hitung :

Vud
Vn = Æ

71172 N
= 0.6 = 118,620.00 N

1
Vc = 6 fc . bw . d

1
= 6 35 200 200 = 39,440.53 N
pada posisi sepanjang balok terdapat :

2
3 fc bw d > Vn - Vc

157,762.13 N > 79,179.5 N penampang cukup

periksa :
Vud > Æ . Vc
71,172.000 > 23,664.3191324 perlu tulangan geser

d
s £ , smax = 600
2

d 200 mm
diambil jarak sengkang s £ 2 = 2 = 100 mm 100 mm

( Vn - Vc ) . s
Av = fy . d

( 118620 - 39440.531887 ) 100


= 25 200

= 1,583.59 mm2

1
1Æ = 2 1,583.59 = 791.79 mm2
diambil Æ 8 - 100 mm 50.24 » 100 mm2

Sketsa tulangan

11 Æ 34

Æ 8 - 100 mm

200 mm
III. PERENCANAAN BALOK UTAMA

pelat
0.15 m

E C D F

3.10 m
kolom

A B

1.70 m 3.10 m 1.70 m

Jadi dimensi balok : b = 200 mm


h = 250 mm

Dimensi balok harus seragam dan diambil yang terbesar :


b = 200 mm
h = 250 mm

b. Perhitungan beban yang bekerja pada balok


Beban mati(qD)

tebal pelat = 0.15 m


tebal beton = 0.25 m

###

6.50 m

* Berat sendiri balok qD balok = 0.25 m x 0.20 m x bj beton (gc)


= 0.05 m2 x 2400 kg/m3 = 120
* Berat sendiri pelat qD pelat = 0.15 m x 3.40 m x bj beton (gc)
= 0.51 m2 x 2400 kg/m3 = 1224
Jadi, qD total = 1344 kg/m

Beban hidup
* Berat pekerja dengan peralatannya (pada kantilever)
200 kg …….Peraturan Muatan Indonesia
Jadi, PL = 200 kg

Kombinasi pembebanan :
= 1.2 qD + 1.6 qL
= 1.2 1344 + 1.6 1300
= 1613 kg/m + 2080 kg/m
= 3692.80 kg/m
pu
qu

c. Perhitungan reaksi perletakan akibat qu dan Pu

qu

E B C F
3

A D

1.7 3.1 1.7


- Menghitung Momen primer (FEM)

M'AB = 0
M'BA = 0
-1
M'BC = qu L2
12
-1
= 12 3692.80 9.61

= -2957.317 kg.m

M'CB = 2957.317333 kg.m


M'CD = 0
M'DC = 0

- Menghitung momen dari balok yang melajur

MEB 1 1
= MFC = qu L2 = 3692.8 . 2.89
2 2
= 5336 kgm

qu

E B C F

h
A D

L1 L2 L1
- Menentukan perbandingan kekakuan batang

I1 h
kAB = . I1 = 1
h
I2 h I2 . h
kBC = . I1 = I1 . L = m
L
I1 h
kCD = . I1 = 1
h

- Menurunkan persamaan Slope Deflection


Rumus :

Mxy = M˚xy + kxy . ( 2qx + qy )

MAB = 0 + 1 . ( 2qA + qB )

MBA = 0 + 1 . ( 2qB + qA )

MBC = - M + m.( 2qB + qC )


o

MCB = Mo + m.( 2qC + qB )

MCD = 0 + 1 . ( 2qC + qD )

MDC = 0 + 1 . ( 2qD + qC )

Syarat sambungan :

∑MB = 0
MBA + MBC + MBE = 0
( 2qB ) + ( - Mo + m. ( 2qB + qC ) + M' = 0
2qB + 2m.qB + m.qC - Mo + M' = 0
2( m + 1 ).qB + m.qC = Mo - M' ………… (1)

∑MC = 0
MCB + MCD + MCF = 0
Mo + m.( 2qC + qB ) + 2qC - M' = 0
Mo + 2m.qC + m.qB + 2qC - M' = 0
2( m + 1 ).qC + m.qB = - ( Mo - M' ) ………… (2)

Mengingat struktur simetris, maka qB = -qC sehingga diperoleh :

( Mo - M' )
qB =
(m+2)

( Mo - M' )
qC = -
(m+2)

Diperoleh momen disain sebagai berikut :

( Mo - M' ) dimana :
MAB =
(m+2) 1
Mo = . q.L2
2 ( Mo - M' ) 12
MBA =
(m+2)
( 2Mo + m.M' ) 1
MBC = - M' = . q . L1 2
(m+2) 2
( 2Mo + m.M' )
MCB = I2 . h
(m+2)
m = I1 . L
2 ( Mo - M' )
MCD = -
(m+2)
( Mo - M' )
MDC = -
(m+2)

Menghitung Momen Disain

1
a. Mo = . q.L2
12
1
Mo = . 3692.8 . 9.61
12

Mo = 2957.32 kg m'

1
b. M' = . q . L1 2
2
1
M' = . 3692.8 . 2.89
2

M' = 5336.10 kg m'


I2 . h
c. m = I1 . L
(1 / 12 ) . 20 . 25 3 . 3.1
m =
(1 / 12 ) . 20 . 25 3 . 3.1

m = 1.00

Sehingga :

( 2957.32 - 5336.10 )
MAB = = -792.93 kg m'
( 1.00 + 2)
2 . ( 2957.32 - 5336.10 )
MBA = = -1585.85 kg m'
( 1.00 + 2)
-(2 . 2957.32 + 1.00 . 5336.10 )
MBC = = - 3750.24 kg m'
( 1.00 + 2)
(2 . 2957.32 + 1.00 . 5336.10 )
MCB = = 3750.24 kg m'
( 1.00 + 2)
- 2 . ( 2957.32 - 5336.10 )
MCD = = 1585.85 kg m'
( 1.00 + 2)
- (2957.32 - 5336.10 )
MDC = = 792.93 kg m'
( 1.00 + 2)

qu 3692.8 kg/m'

B I2 C

I1 I1 3.10 m

HA A D HD

VA VD
3.10 m

HA = -767.35 kg
VA = 5723.84 kg
HD = -767.35 kg
VD = 5723.84 kg

Menentukan momen maksimum :


Mx = -3750.24356 + 5723.84 x - 0.5 3692.80 x2
Syarat momen maksimum :
Mx = 0
x = 1.550 m
Mmaks = 685.73244 kg m'
Gambar Diagram Momen dan Geser :

- 5336.096 kg m' - 5336.096 kg m'

- 3750.244 kg m' - 3750.244 kg m' ###

###

1585.852 kgm' ### 1585.852 kg m'

685.732 kg m'

-792.926 kg m' -792.926 kg m'


bidang M

nilai VA qu x bentang kantilever


5723.84 kg 6277.76 kg

0.00 kg

0.00 kg

-5723.84 kg
- 6277.76 kg

767.34796 kg 767.34796 kg
bidang D

d. Perencanaan tulangan utama


(prosedur perhitungan Flow Chart 1)

Perencanaan penulangan pada tumpuan

Desain Tulangan Utama

L 1700
Be = 4 = 4 = 425

Be = Bw + 16 t = 200 + 2080 = 2280

Be = Bw + Ln = 200 + 3100 = 3300

diambil nilai Be yang terkecil

Data : b = 200 mm
d = h - selimut beton - Æ sengkang - 1/2 Æ tulangan utama
(selimut beton = 36 mm, Æ sengkang = 8 mm, asumsi Æ tul.utama = 12 mm )
= 200 mm
f'c = 35 Mpa
fy = 25 Mpa
Mu = 3750.2436 kgm
= 37502436 Nmm
Be = 425 mm
t = 130 mm

Hitung :

Mnada t
= 0.85 . f'c . Be . t d -
2

130
= 0.85 . 35 . 425 . 130 200 -
2
= 221897812.5 Nmm

Mu
Mnperlu = Æ

37,502,436
= 0.8 = 46878044.44

Syarat :
Mn ada > Mn perlu
221,897,813 > 46,878,044 Balok biasa/persegi…!!
2 * Mu
a aktual 1 = d + d² - 0,85 * f'c * Ф * Be

75004871.11
= 200 + 40,000 -
10115
= 200 + 180.513 = 380.513

2 * Mu
a aktual 2 = d - d² - 0,85 * f'c * Ф * Be

l, 75004871.11
= 200 - 40,000 -
10115
= 200 - 180.513 = 19.4874

ambil nilai a aktual yang terkecil

0,85 * f'c * Be * a aktuai 2


ρmin = 1.4
ρ =
Bw * d * fy fy

246394.196535 = 0.0560
= 1000000
= 0.2464

fc - 30 0.85 fc 600
β1 = 0.85 - 8 1000 ρb = 0.81 fy 600 + fy ρmax = 75 % ρb

= 0.81 = 0.9253 = 0.69401

Syarat :
ρmin < ρ < ρmax

0.0560 < 0.2464 < 0.69401 Penampang Cukup

As = ρ * Bw *d

= 0.2464 . 200 . 200

= 9855.77 mm²

Digunakan tulangan :
9855.7679
Æ 34 sebanyak = 907.4600 = 10.861 » 11 buah
A 11 Æ 34 = 9982.06 mm2

As * fy
a =
0,85 * f'c * Be

249551.5
= 12643.75
= 19.7371429

Mnada a
= As . fy d -
2

19.737
= 9982.06 . 25 . 200 -
2
= 47447583.1971

Mu
Mnperlu = Æ

37,502,435.56
= 0.8 = 46,878,044.44

Mn perlu
Tingkat ekonomis = Mn ada x 100%
46,878,044
= 47,447,583
x 100%

= 98.80 %

200 - 2 36 - 2 10 - ### 34
Jarak antar tulangan = 11 - 1
= -27 mm
11 Æ 34
tulangan dlm dua baris

200 mm
Desain Tulangan Geser

Data : b = 200 mm
d = h - selimut beton - Æ sengkang - 1/2 Æ tulangan utama
= 200 mm
f'c = 35 Mpa
fy = 25 Mpa
Mu = 6277.76 kg
= 62,778 N

diagram geser :

asumsi kolom 30 / 30
1
x = 2 30 + 20.0 = 35.0 cm
5723.84 kg
Vud
0.00 kg
x' = 120.0 cm

Vud Vu Vud 5724 kg


x' = L » 120 = 155

30 d
Vud = 4431.36 kg

Vud = 44,313.60 N
x x'

155.0 cm

Hitung :

Vud
Vn = Æ

44314 N
= 0.6 = 73,856.00 N

1
Vc = 6 fc . bw . d

1
= 6 35 200 . 200 = 39,440.53 N

pada posisi sepanjang balok terdapat :

2
3 fc . bw . d > Vn - Vc

157,762.13 N > 34,415.47 N penampang cukup

periksa :
Vud > f Vc
44,313.60 > 23,664.32 perlu tulangan geser

d
s £ , smax = 600
2

d 200 mm
diambil jarak sengkang s £ 2 = 2 = 100 mm 100 mm

( Vn - Vc ) s
Av = fy d

( 73856 - 39440.531887 ) 100


= 25 . 200

= 688.31 mm2

1
1 Æ = 2 . 688.31 = 344.15 mm2

diambil Æ 10 - 100 mm 78.5 mm2

11 Æ 34
Æ 10 - 100 mm

200 mm
IV. PERENCANAAN KOLOM

Data : b = 300 mm
h = 300 mm
f'c = 35 Mpa
f'y = 25 Mpa
mu = ###
= ###
Pu = 2,080,000.00 N Berat sendiri Kolom = 0.3 . 0.3 . 3 . 2400
k = 0.5 = 669.6
I = 6696
r = atau 0.3 . h
A
= 86.60 mm atau 90 mm

Hitung :
Lu
k > 22
r
4
0.5 > 22
0.0866
23.0940107676 > 22 Digunakan KOLOM LANGSING

Mc = Mu
Mc = ###

Mu
et =
pu
3750243.6
=
2080000.00
= 1.8030017094

Agr = b . h

= 300 . 300

= 90000 mm2

Sumbu Vertikal Sumbu Horizontal

Pu Pu et
K1 = K2 = x
Æ Agr 0.85 f'c Æ Agr 0.85 f'c h
2080000.00 2080000.00 1.803001709
= = x
Æ 90000 0.85 35 Æ 90000 0.85 35 300
= 0.9710550887 = 0.00549275

Dari nilai K1 dan K2 diambil nilai β (Grafik Dasar-dasar Perencanaan Beton Bertulang hal.182)

r = 0.02 dan β = 1.2

ρ = r . β
= 0.02 . 1.20
= 0.024

Ast = ρ . Agr
= 0.024 . 90000
= 2160 mm2
Digunakan tulangan :
2160.0000
Æ 27 sebanyak = 572.2650 = 3.77448 » 4 buah

As 4 Æ 27 = 2290.221045 mm2

Analisis Penampang Kolom

As > Ast
2290.221044766 > 2160.0000

Ast
ρ =
Agr
2160
=
90000
= 0.02400

ρ
r =
β
0.02400
=
1.20
= 0.02

Pu
K1 =
Æ Agr 0.85 f'c
2080000.00
=
Æ 90000 0.85 35
= 1.1098

Dari nilai r dan K1 diambil nilai K2

K2 = 0.0055

K2 Mr
=
Æ Agr 0.85 f'c
Mr
0.83 =
Æ 90000 0.85 35
Mr = 1555627.500 kgm

= 15,556,275,000 Nmm

Mr > Mu
15556275000 > 3750243.555556

Sketsa Tulangan Kolom

300 - 2 36 - 2 8 - 2 27
Jarak antar tulangan = 2 - 1
300 mm

= 158 mm
4 Æ 27
Jarak Æ = 95 mm

300 mm
0.332
TAMPAK DEPAN
I II

I II
III III

1.25 2.65 1.25


TAMPAK SAMPING

1.55 1.55
I II

I II

700 mm 700 mm
350 mm

350 mm
5 Æ 22 5 Æ 22

10 Æ 150 mm 10 Æ 150 mm

200 mm 200 mm

Potongan I - I Potongan II - II
500 Cm

5 Æ 22

600mm
Æ 10 - 150 mm

2 Æ 12

25 mm

300 mm

POTONGAN I - I
Skala 1 : 2.5
400 Cm

2 Æ 12

600mm
Æ 10 - 150 mm

5 Æ 22

25 mm

300 mm

POTONGAN II - II

Skala 1 : 2.5
Æ 10 - 150 mm
300 mm

6 Æ 24

25 mm

300 mm

POTONGAN III - III

Skala 1 : 2.5
2, Diketahui balok seperti pada gambar dibawah ini

qL P1 P2
f'c = 33 Mpa
fy = 260 Mpa
qLL = 1.55 ton.m
P1 = 1.8 ton
L1 L2 L3 L1 P2 = 2.3 ton
2.45 m 3.55 m 3.8 m 2.45 m L1 = 2.45 m
L2 = 3.55 m
diminta : a. Tentukan dimensi penampang balok yang memberi nilai ekonomis L3 = 3.8 m
b. Tentukan tulangan balok

Penyelesaian

I MENGHITUNG DIMENSI TULANGAN

* Berdasarkan acuan SK-SNI T-15-1991-03, tinggi balok ( hmin ) untuk 2 tumpuan sederhana
dengan fy selain 400 Mpa adalah

L fy
hmin = . 0.4 +
18 700
9800 260
= . 0.4 +
18 700

= 420.00 mm » 450 mm

1 2
* Lebar balok = s/d .h
2 3
3
= . 450
5

= 270 mm » 300 mm

* Berdasarkan acuan SK-SNI T-15-1991-03, tinggi balok ( hmin ) untuk komponen struktur kantilever
dengan fy selain 400 Mpa adalah

L fy
hmin = . 0.4 +
8 700
2450 260
= . 0.4 +
8 700

= 236.25 mm » 250 mm

1 2
* Lebar balok = s/d .h
2 3
2
= . 250
3

= 167 mm » 150 mm
* Diambil b = 300 mm
h = 450 mm

* d = h - selimut beton - Æ sengkang - 1/2 Æ tulangan utama


(selimut beton = 36 mm, Æ sengkang = 8 mm, asumsi tul.utama = 12 mm )
= 400 mm

II MENGHITUNG BEBAN-BEBAN YANG BEKERJA

* Berdasarkan acuan SK-SNI T-15-1991-03, diketahui w = 2200-2500 kg/m3


dan w yang diambil dalam perencanaan ini adalah w = 2400 kg/m3

. Beban Mati . Kombinasi pembebanan


qD = w . b . h qU = 1.2 qD + 1.6 qL
= 2400 . 0.3 . 0.45 = 1.2 0.324 + 1.6 1.55
= 324 kg/m = 2.8688 t/m
= 0.324 ton/m qDLL = 1.2 qD = 0.3888 t/m

II MENGHITUNG REAKSI PERLETAKAN DAN PERSAMAAN GAYA DALAM UNTUK BERBAGAI KONDISI

* Kondisi I
P1 = 1.8 ton P2 = 2.3 ton

2.45 m 3.55 m 3.80 m 2.45 m

. Menghitung Reaksi Perletakan

åMB = 0
0 = VA 9.8 -
=

Anda mungkin juga menyukai