Урок 11.

Исходный падеж
Исходный падеж в турецком языке означает исходный пункт движения,
действия и отвечает на вопрос Nereden? «откуда?», Kimden? «(от)
кого?», Neden? «от чего?». Исходный падеж оформляется аффиксами -dan / -
den после гласных и звонких согласных и -tan / -ten после глухих согласных. На
русский язык переводится с помощью предлогов из, от, с.
Nereden geliyorsun? - Откуда ты идёшь?
Piknikten geliyorum. - Я иду (возвращаюсь) с пикника.

О okuldan çıktı. - Он вышел из школы.

Ben köpekten korkuyorum. - Я боюсь собак.
Личные местоимения, принимая аффикс исходного падежа, выглядят следующим образом:

Ben -
biz - bizden
benden
siz - sizden
Sen - senden
onlar - onlardan
O - ondan
Упражнение 1. Напишите предложения, присоединяя аффиксы исходного падежа.
1. Nere geliyorsun?
2. Çocuk yatak kalkıyor.
3. O pencere bakıyor.
4. Fatih ben hoşlanmıyor.
5. Öğrenciler ders çıkıyorlar.
6. Dedem bana miras kalıyor.
7. Kim korkuyorsun?
8. Ben para isteme.
9. Futbol sahası geliyorum.
10. Mehmet yardım bekleme.
11. Kara beber hiç hoşlanmıyorum.
12. Sarımsak nefret ediyorum.
13. Onlar bize fayda yok.
14. Onların yeni evi çok beğenndim.
15. Şu adam biz yardım istiyor.
16. Zehra mektup aldım.
17. Siz bir şey rica edebilir miyim?
Сочетание послелога ile с именами существительными
и местоимениями
Некоторые значения русского творительного падежа в турецком языке
передает сочетание послелога ile с именами существительными и
местоимениями. Послелог ile обычно пишется отдельно от слова, однако,
очень часто можно встретить и его краткую форму -la, -le после согласных
и -yla, -yle после гласных, пишущуюся слитно со словом. При
присоединении послелога ile к вопросительным местоимениям получаем
вопросы Ne ile «(с) чем?», Kiminle «(с) кем?».
Рассмотрим значения, которые передаются послелогом ile:

1) выступает в качестве средства передвижения:

Ben okula otobüs ile (otobüsle) gidiyorum. - Я езжу в школу на автобусе

(автобусом)

2) орудие действия:

Kalem ile (kalemle) mektup yazıyorum. - Я пишу письмо ручкой.

3) значение совместности:

- Kiminle tatile gidiyorsun? - С кем ты едешь на каникулы?

- Ailemle. - Со своей семьей.
- Kiminle konuşuyorsun? - С кем ты разговариваешь?
- Babamla konuşuyorum. - Я разговариваю с отцом.
Личные местоимения при присоединении послелога ile имеют следующий
вид:
Ben - benimle biz - bizimle
Sen - seninle siz - sizinle
O – onunla onlar - onlarla
Упражнение 2. Напишите предложения, присоединяя послелог ile.
1. Tatile uçak gidiyoruz.
2. Kibritler oynama.
3. Kütüphaneden form kitap alın.
4. Okula bisiklet gelmeyin.
5. Onlar beraber oturmak istemiyorum.
6. O, Veli tenis oynuyor.
7. Öğretmen tahtaya tebeşir yazıyor.
8. Tahtayı silgi silin.
9. Anyalay’ya araba gidiyoruz.
10. Ben, sen ders çalışmak istiyorum.
11. Arkadaşlarım futbol oynamak istiyorum.
12. Dedem satranç oynuyorum.
13. Sen biraz konuşmak istiyorum.
14. Babam tren yarın tatile gidiyor.
Родительный падеж
Родительному падежу турецкого языка соответствуют конструкции,
рассматриваемые в уроке 9 и называемые притяжательный изафет.
Если зависимым словом является неодушевленное существительное, то
задается вопрос Neyin?, если же одушевленное - вопрос Kimin?
Neyin sayfası? Kimin arabası?
Defterin sayfası Öğretmenin arabası
Упражнение 3. Напишите предложения, присоединяя аффиксы родительного
падежа.
1. Kalem renk .
2. Onlar kitaplar .
3. Kedi yavru .
4. Ahmet ev .
5. Ev bahçe .
6. Dedem şapka .
7. Ali’ çanta .
8. Kapı kol .

Словообразовательный аффикс -ca

Словообразовательный аффикс -ca, -ce (-ça, -çe) в турецком языке имеет
несколько значений.
 1. Присоединяясь к прилагательным, он несколько усиливает
обозначаемое ими качество.

güzel - güzelce - красивый - довольно красивый, весьма красивый

büyük - büyükçe - большой - довольно большой
2. В сочетании с прилагательными и существительными, этот аффикс
образует качественные наречия.

güzelce yazdı - он превосходно написал

açıkça söylemek - откровенно (честно) говоря
gizlice girdi - тайно вошла
çocukça yaptı - он сделал по-детски (как ребенок)
3. Присоединяясь к существительным, аффикс -ca образует наречия с
отсылочно-сопоставительным значением, отвечающие на
вопрос Nasıl? «как?». Такие наречия будут переводиться на русский язык с
помощью предлога «по». Этим наречиям соответствует по смыслу
сочетание имени существительного со сравнительным союзом gibi («как»).
insan - insanca - insan gibi
человек - по-человечески - как человек
asker - askerce - asker gibi
солдат - по-солдатски - как солдат
4. Если аффикс -ca примыкает к личным местоимениям, то в этом случае
он передает точку зрения говорящего и отвечает на вопрос Kimce? «по
чьему (мнению)?»
Ben - bence по-моему biz - bizce по-нашему
Sen - sence по-твоему siz - sizce по-вашему
O - onca по его (ее) (мнению) onlar - onlarca по их (мнению)

Sence İstanbul güzel mi? - По-твоему Стамбул красивый?

Bence Ali çalışkan değil. - По-моему Али нетрудолюбивый.
Синонимами рассматриваемых форм будут являться следующие:

Ben - bence - bana göre по-моему biz - bizce - bize göre по-нашему
Sen - sence - sana göre по-твоему siz - sizce - size göre по-вашему
O - onca - ona göre по его (ее) onlar - onlarca - onlara göre по их
(мнению) (мнению)
5. Показатель -ca может передавать орудное значение и переводиться на
русский язык формой творительного падежа
binlerce - тысячами
saatlerce – часами

ТЕМА: Кем вы работаете? Ne iş yapıyorsunuz?

Упражнение 4. Прочитайте диалог и переведите.
— Merhaba Sadık!
— Merhaba Emre!
— Sadık, senin kaç kardeşin var?
— Bir kız, bir erkek kardeşim var.
— Onlar öğreniyorlar mı yoksa çalışıyorlar mı?
— Kızkardeşim ilkokulda ikinci sınıfta okuyor, erkekkardeşim ise bir şirkette
muhasebecelik yapıyor.
— Peki, baban ne iş yapıyor?
— O çalışmıyor, o emekli.
— Annen de çalışmıyor mu?
— Hayır, o çalışıyor.
— Meslegi ne?
— O hemşire. Kendi işini çok seviyor, o yüzden hâlâ çalışmayı devam ediyor.
— Çok güzel! Senin iyi bir ailen var.

Упражнение 5. Прочитайте текст и ответьте на вопросы.

Ertürk Bey bir okulda Türkçe öğretmendir. O öğrencilere Türkçe öğretiyor.
Ertürk Bey 26 yaşındadır. O, sabah saat 8:00’ de evden çıkıyor. 8:30 derse giriyor.
Sınıfta 15 öğrenci var. Öğrenciler çok çalışkanlar. Onlar Türkçe’yi çabuk
öğreniyorlar. Ertürk Bey öğrencilerini çok seviyor. Öğrenciler de Ertürk Bey’yi
çok seviyorlar. Öğrenciler derste kitap okuyorlar, alıştırma yapıyorlar, yazı
yazıyorlar ve konuşuyorlar. Öğrenciler Türkçe dersini çok seviyorlar. Diyorlar ki,
Türkçe öğrenmek çok kolay.
1. Ertürk Bey nerede çalışıyor?
2. Ertürk Bey ne iş yapıyor?
3. Ertürk Bey kaç yaşındadır?
4. Sınıfta kaç öğrenci var?
5. Öğrenciler derste ne yapıyorlar?
6. Türkçe dersi zor mu?
7. Öğrenciler Türkçe dersini seviyorlar mi?

Сочетание
Основ- Вини- Датель- Предлож- Исход- Роди-
послелога Аффикс
ной тельный ный ный ный тельный
-ile с сущ. -ca, -ce
падеж падеж падеж падеж падеж падеж
и мест.

Окончания -(y)i, -(y)a, -da, -dan, -ile, -ca, -(n)in,

-(y)ı, -(y)e -de, -tan, -yla, -ce, -(n)ın,

—
-(y)u, -ta, -den, -yle -ça, -(n)un,

-(y)ü -te -ten -çe -(n)ün

Вопросы Kim? Kimi? Kime? Kimde? Kimden? Kiminle? Kimce? Kimin?

Ne? Neyi? Nereye? Nerede? Nereden? Ne ile? Nece? Neyin?

Nasıl

Личные Ben Beni Bana Bende Benden Benimle Bence Benim

место- Sen Seni Sana Sende Senden Seninle Sence Senin

имения O Onu Ona Onda Ondan Onunla Onca Onun

Biz Bizi Bize Bizde Bizden Bizimle Bizce Bizim

Siz Sizi Size Sizde Sizden Sizinle Sizce Sizin

Onlar Onları Onlara Onlarda Onlardan Onlarla Onlarca Onların

Указа- Bu Bunu Buna Bunda Bundan Bununla Bunun

тельные Şu Şunu Şuna Şunda Şundan Şununla Şunun

место- O Onu Ona Onda Ondan Onunla Onun

имения Bunlar Bunları Bunlara Bunlarda Bunlardan Bunlarla Bunların

Şunlar Şunları Şunlara Şunlarda Şunlardan Şunlarla Şunların

Onlar Onları Onlara Onlarda Onlardan Onlarla Onların