Anda di halaman 1dari 20

PENATALAKSANAAN TIROID TINGUAT

! Cdc Ardika N abn, l'e.dri Adi Prahowo"


Fr n, r3s K.dokleran u.ive6its ud:YnnrillsuF srfg a r D!npasar

ABSTRAK
TlroLd nguil idalah pcrkernb.rrtgan nl)normal dari ke enjnr

lirold yang discbabkan p-'nvl'npangnn embrioLogi a<;bat kc8'r8alan


kc cniar tirold unrul( turu I d.:rl iorarncn sekum mcL'rlui duhrus
r roBlosus k. posisi formJ flr di lcher yaiLLr pad.j daer'h pretlakcal
yaitu
Angka kejarl an kclainarr kongcniLal darl tiroid linBUnl
I :100.000. Loknci kelcnjar tir.rid tanB beradi p'lda dasrr
licJah set ng

asimptor nlik, tetapi pacl.r bebcrapa kastrs lidak jnrallS nrenjnrbuLkan


gejala lolcl seperti disiagia,.lisionla dengnn,tomaLola ir, sumb'ilan
kdsus ini dilaporkarr
la an nafas.rtrs, hemoraSlk d.rn hiPotiroid.P.lda
1r.ri.l lingual pnda seorang an.rk percnlpuan Lrmur 9 l'rhun, dengan
ti,nbul bcnlolan dibelaknng lidah disertai r:rsa nrcngSanj'r pada saat
mrknn.l'enrcrilGa.f Thvrold stirnuliting hormorrc lerjadi pening(al
secarn sltnifik.rn.ULtraEono8raii tiloj.i didapal Qn kcsan atropi padn
k..lua lobus tiroi.l, dengan lanpn peningkatan .orakan varkulct 1"ang
::bnornral dan tak ramp.,k pemb.saran l,vnrphe'rode di k;n'rn
'olll
malrpun kiri. (lT S.an tampak mass.r ,vaf8 bc batas legas ukurnn l !l-l
r 2,1,i \ 2,1 .nr Yang melekrt pada pangkal lidah Telah diLakukan
operasi cksisi tr.nsora lirojd lingual d;n pernb-'rian l$'oth-Yrcxine

Kata kun€i : rrold /trgual, .list'agir, hiP('titdd

I. PENDAHULUAN
lirol.l lingu.l adal.lh pcrkembafgan .rbnormal dnri kc
'niar
tinrl.l vang.lisebnL)lQn pcnylmpingan cnll)rlologi aklb'rr l(ega8'rl'rn

3o
lclenj.rr tiroid unluk trrrun .Jari i.f.rm.,rr s.kum
melal!t d!ktus
ttog lsrs lc posisj,ronn.rtnvJ.tj tch.r
r:rit! p.rdn.t.cr;rtrpr.trak.Jt ,
lrroid lineL.rt adrlah kondisi vdnB jar.rrq tcrl.r.t
. S.]lar,,r k.rr,jr
c ,.t .Jr',.r t.,.,r ., n,, ,r,r,1.u..,...
Tiroidlingt].rl rneruprkan iokasi ckropik piltrrg
srring tertarti
J ., - .r 'r... r,t.,n,n.dr., ,, I. n:Ll,^,. ,,.,,irr,.,
fer.rtil.rksanaan nras.rtah ini pcnulr deirSan
konrrovcrsi, sejar.rhnya
llxrlri den8.r mcmbidrk.rf n\,.j b-.BitL saja trinsBa
ditakukan oDerrsi

,tlel.llut jni ditnponnrn k.jsus tiroid


luli'rr tin$ril pa.Ja ,,.oranB
andk p-Aronrpunn umur 9 L.rhun, v.rng rrtah dilakukan oocrasi
c,ksiri
r" ,,. '.i,rrr"1,.J.,,,,-,,D.1 nt...rt r., rpu.,-.,.p. ...

II, TINJAUAN PUSTAKA


2.1 Embriologi

Awnln\,n kelcnj.rr
tircid muncul scbagai i)roljtcrasi
t:llingrn
endodermrJ pada dasar farjng dianl.ra rrberk!lrm impnr.taf
lontol.rn hypobranchiat yangdiken;l deIgan
foranrcn caecum.
Sel krlenjar lirc,id Lurur] mcnuju m.,sodcynr.li
al.rs tcrntLrng.rorri.
mef uj! peno,rjol.rn hypopharilrSent yang
k,.,iudian nrcnjndj f.jrinB,
sebrSal ranSkaian tnli set Seldm.r proses
penrrrunnn rni, jaring.rn
" ' Lrp'nu..r n. ,' - hun.,no.,nn. r', ,. .,r .n. .r
PenghubLrng ifj dikenal setrag.ri .l!krus
thtroglossnt. DukrLrs jni
mLrfc!l scgern seLclah proscspcnurLrnan se/c,sar..r . r,d
Kclenji.tiroid tL[un.lidepan ru].rng h,void d.rn
_ karLilago tarvngcirt.
k., 7, ia Jncncnpai ruju.n:rkt,irn.rn dj .l.pin
f".1" ",'"gS, trakca.
Pidn waktu rnt, isrhmus m,.dian keciJ
berkcmbang menshLrbunBki,r
lobl^ lobus kclenjar riror.t.t(et,..jar rtroi.l mL,tdi b(.rJun8si p.jda
but.rl
ke J ket ka toljkct tiroid nrul,ri unruk
b(Jkefirballg. Scl p.rrifo]iklrtdr

l1
atau sel c yang mensekresikan calcitonin berkembang dari badan
ultimobranchial.
Menetapnyaduktus tiroglosal bahkan setelah lahir menuntun
pada pernbentukan kista tiroglosal.Kista - kista ini biasanya muncul
dari sisa sisa duktus tiroglosal dan dapat ditemukan dimanapun
sepanjang lokasi migrasi l(elenjar tiroid.Mereka biasanay dapat
ditemukan di belakang arkus tulang hyoid. -',, ', . , .

':" ""q:Tll':..rr.
Focna eedlh ---.-''----__\

cambar 2. Migration otlhyroid Gland.l

32
2.2 Anatomi

Kelenjar tiroid be^v;rna coklat clan bcrl<onsrsrensl paclar,


dimana lerlctJk poslerior dari otot srernolh,vroid ctansrcrnohyot.l.
t'ad.r oran8 dewas;r kelenjar tiroid vangfctrma b,.ftrLnya sel(irar l0
gram, kclenjar tiroid ebih bcrat pada wnn ta darjp.rda laki laki dan
dapatbervarinsitcrgantung bcrar b:d.n cjaf asrrpaf yodiu!n.Keleni;rl
tiroid ter.liri dari dua lobus dan
ierhubrng di 8;risteng.rh oll,h isthmus
yang bi.rsnnya terletak lebih renchhdari lulanS raw.rn krikojd.Kclcfiar

liro d berada padavertebr.r scrvikalis V samp.rj vcftebrn toraks J.


Kc enjar tirold oremiliki kapsul jarinS.f ikarvang memL)-.nruk srrom.

organ.Baginn luar kapsul adalah lapisan yang berkernbang darifnstir


pretr.r.hcal disebuL jLrga selub',n8 pertrhvrc,id alau kdprul beddh.
Bagian anterior danlateral iasia ben(embafg denBan baik, tragjan
posterior tipis dan longgar, mernerngkinkan pcmbesaran kelenjar

cambar :!. Anaromi tiroid.,l

2.3Sejarah
llickJnnnn rnenc.t.t kasus pefi.rma ttroid linguat pada tahL[r
1869. MontSomery mcnekankan bahwa Lrftuk suarll kondist y.f8
akar dicap seb.rgai tiroid lingual, folikct tiroid h.rl,s menunlukkan
histopatologi pada jaringan sarnpel dnrilcsi.

33
2.4 Epidemiologi

Anit(d kcjJdi.rn <elalnnn kongenital darl tiroirl lingur ynitr


l:100.000 Tlfjauan itcr.tumcnontukk.rn b.rhwa sekltar 400 kasus
Bctnln lc,lnh .linpor(in sejauh ifi.Llftrurnn),.i <ofdiqi nilu.rl llroid
tcrjadi pdd. \!nn rn vniru 80'1,.'r Rasio warita dib.j,rdinS<irf prin
:rd:rlah 4: l.
Pidi ,eluruh populasi d,r.rk didnpnlnrf sck rnr 24'1, anal dengan
kclaifnn kongenlla dari liroid I ngua. ll.rnp r se uruh kej.rdi.rn
ke ainan konBc,,it.r d,rr riroi.l sekitnr 90% didapatkan di drcrah
lingual 'r'rr'r
2.5 Fisiologi
Kelefl.r tiroid berperan mempertahankan dL'rajat
rn-.tabolisme da am jaringart padn Lilik optinraLHormone tiroid
rn.Jafgsangpenggunaan O, pacJa kebanyakart scl trbuh, membanlu
mc,r8J1rr m.:t.11)olism,. lenrak dan hidrat aran8, dan sJnB.t diperlukan
untrk pertumbuhnn sert<r maturaEi normal. Apabila ticlak tcrdapat
ke enjrr tlroid, oran8 tidak .rkar t.rhall le r.rdap suhu dlngif, akan
t k-.lanrbanan mental dan clwarfismc. Scbdii(nya, sekres llroid
'nbrl
vanil bcl cb hnn menimbu kan penvusLrtan tubuh, gugup, takikard ,

rrenror dan tcrjJdi produksj pifac ying ber ebihan. l


Kelenjar tiroid enBlrasilknn hormon lirold ulama yaitLr
t ro<s | {T'lt yang kemudian berubah mcnjadi bcntuk n<Liln,vn ynilu
tri) odotironin tT.l). lo.liLrJn nonorganik yang diserap dari saluran ccrna
merupakan bahan bakLr hormon 1iroi.l. Zal lni dipelatkan kadarnva
tlleniadi l0'40 kali sc'hingga mcmpunya .riinll.rs yang sang.rl tinggi
d drl.rm jnrlng:rn 1ircid. T3 dan l,lyJnB dih.rsil<.f ini <cmud.f
akan disl'np.rn d.rl.rnl L),.nruk ko oid di da am tirold. Sebagidn bcsar
T,l kemudian rkJn di cp.sknn ke sirl(ulasi sedangkan sisanyi teiap di
d.rLam keleniar vang kernud an mcnS.lnnri daur u ang. '

t4

t,/
Di sirkulisi, hrrnnon Ltrcid iknrr terit(nt oleh
ttrorejn y.jitu Slotrulin
p.ffik.L liroi.l {llrvftrid b ndifB g ol)Lriir, TBCit iln!pre,rltrunr n
peng (.1l rltrLJnin lthtll)xine bindinB pre.ru)rmrnc, t rA) tkrlnll)f
strnrul,rtor 1in)id Itr)roi.l srim!l.rtifg hormof., ISH) rllemcSang
p.r inan r.{[nlinB uniuk nreni],rrur seknrsi diri kelenj.jr iiroid. iSH
dlhas r.rn o eh lobus.rnrrrrior kckrnj;rr tripoijsis t,rosc,s
1,rng dlken.rl
ser.rgrl fogallvc lee.ib.irk snnSJr pc,rting.t.rlnm proses
fcnge !nr.rn
horrnon tiro !l ke slrrul:rsi llenB.rir denrikiin, sckresi rirord
rtnpar
ntfilad,ik.r, pef ycsrailr r€rh..t.rp perubah;rf per!bijhan dj dalim
mJupLrn d !;1l tubuh. juga dijump;ri rdanvr sel prrafotikLrL,r
v:rrg
meng r.rsilkan krlsjlonin vang beriungs unL,,k menS.jtur rrcrabotis,fe
ka (i!rr, rnitLr menLrrunkin kddar k.jlsi!nr scrunr tcrh.r.t.p
tt]tan8.

;
qsf

),... \
IiIB
6
ffi

ca'nbar 4. Diagrnm penBaturan sekreri liroid.r

2.6 Histologi
LhitsLftrktuLr dJrip:rdr riro.t,rdalah bt kel. )..ng krsUSUn r.rpal.
berupa rL,a,,gan b.ftuk brtai vnirg djl.jpisr olfh sei.rpis s.t cpilcl
hc.trk gqrcrrt, kuLrus samp:rt kolumrrr.Ko,riigur.rsi dan hsamy.r
scl-seliol ke roid in dipen8JrUhioteh i(rivitas iu,,85i.,n.t dar p.jda
kel.i)jrr r roid itu s.!llliri. B .r kelcnlar ct.rlanr kcrrlaan j..rkrif. r(,1 set

35
t
Iolike rnenjadi gcpcrrg dan akan mcnlad kLrbus atau ko umnar bila
kc en ar clalarn kc.rdna. akllf. lhda keadadrl h perllroidism, s€l se
Lr i<cl eniidi kolrmnar dan s rop .lsmanya terdlri dari vakuol vakuo
vang mcn8dfdung koloid.r 1r'r rr r'
Folikel iolikcl tersehut rrengandung koloid, suatu bahan
hornoSen eosinolilik.Vntjnsi densili clan urarna drr pad;r koloid ini juSa
mcnrbcr kan ilnmbaraf iun8siofnl ,vang rignlfikan; ko.rid cosinofilik
yanil tipis bcrhubung:rf denSan nktivilas Iungsionai, sedang<an
koloi.l eosinof li( yarg Lcb.rl dan banvak d jumpai pada ioli<e dalam
kc.idnnn ina(tif dan bebcr.rp.r 1<.rsus keganasan. Pada (eadaan yang
bc'[,m jc].rs dikerihui penycbrbn),n, sel Eel folikel ifi nkan berubnh
menjadi sc sc:l yanB besar deng.n situplasmn Lranyak dan eosirlolllik,
k.rdang'kadang dcngan inrj hiperkromat <, y.rng dikena sebagai
oncocvt,.s atarbu/kv celh .rL<ru Hitihle .e//-s I rf rr )o )'

d
Cambar s. Histologi kclctriar liroid normal.rr']o
2.TDiagnosis
lllnid ling!.1 t!rclap.rr pada s.,n,ua uri,r, rdpi k.,tr.rrvaknn p.rdi
nr.rs.r rrnraia nlnu set-alnh (cham lrn ),ant d karennknn p-.|lingkar.rn
olutuhan llsioiogis hormon lirc d.
Kebnnynlaf pnsien .lcnSnn iiroi(J lingu.i rrnPa .ji,rcrtaj a.j.nya
,qela i P.sl€ntid.rk.rkan nrc,,ri
jkiJndrtah t;rin sc, ain pcrnbengkakan
d b.rg rn postcrior lidnh nrerekn.
ts isany.r kelLrh.n !tam. pad.r p.rsien rituid lingual ad.rt.tl
teriba nr,rssa d.r'l scnsasi bcnjolan di tenggorokan. Cejal:r ktini,
\'int disobabnrn oleh I roid lingrJt anl.re t:rin .jtsi.rgia, distonia,
pe drrahan d;r
rnassa, -sieep ,proea. hiporiroi.l dirl dispn.,ca yang
t.rrn8 te'j.rdi j,a.l.r krsus ijiod linguat yang nrngar i. .rrr8 rerj.rdi
dapit mc,rsalnJni perubah.rn nrenjadi kcarah k.Sanasnn Jrau rn.rt,Bfa.
Pcmerrl(sarn iisi< yafg ditcmrk;rlr pada p.rslen derrgan
1 od ingl/.rl dapal bcftrpa g.rrnbaran nrLrkosa kcnler.rhan yanB
mrnyeluburrSi diatas asrrp.tl.r seperLi8a poslcrior li.t;rh. Pernbnnn
prda nussa dir.rsakan p.rd.rt din l.rtjksir. Ak.rn terlth.t menempel
pad;r ldah .lisckjtar 2/l nnrerior dan l/] posrerior.tni merupakan
.l;rrrdh dimnIn foranren cecLrm seh.rrusnya a.t.r.LJpaya
),ang harirs
dii;krkan Lrntuk mcraba ehcr di l.rnpat senrestin_va tiroicl b.r.rda
unl!k mcnrasti(rn dpak.h jaringaf tiroid formal mcmang tcdapal
di -"r$.
l'emeriks.ran penunjang!an8dap.r.t tnkul€n u ntu k Jncndtigno\.r
1roid lingl.jladil.h USC l,.hcr, X,Ravroir rrsrrrf,e.k lntctatrie\r, t I
srin d.rn l€chfiL um 9.l ,inn.
USC lehc, dilakuk.jf pndn 5ctiap pn\ cn den8.rn iiroid ljng!.1
Lrtruk menr.rstikan n.l.r tidakny.r tircid formil prda daerrh lc,her.
x Rn\, \ojrr rlJJU.r re.jk /.rl.rirl r,rex,h.rnva morgungkapkan act.rnva
bilangirn so/i u!r!? dan rndssa g ol)!l.rrroIr /i-!-!ue di.l.rcrdh lid.rh t-.pnl
d.i,,rs tulafg hloid.

)7
(lT S..n aknn mcmba.tLr mcl]ilai lcsisrLara akurat. Jika kontras
d gun. nrn, ilu ak.rn rrrcnrlrrik.rn masukan berharga mengenai sysrem
vaskularisasinva. ll Scaf leher dengan rtau tanpa kofLr.rs akdn
membantu mengungkapknn .1da nl.ru lida <n),ii jrringdn tiroid nonnal
pnda lehcr. CT S.an potongan axial diambil pada daerah balas bawah
m.rrrlibLra y;ng mcf'rnjukkan massasoii tirre menempari bagian
posterior lidah. Vena jugularis lnrerna dan:rrleri karctis bisa dilihat
sebaSa j ttrnda peningk.rL.ln d.rri mnssn.
Tcchnitium 99 s(an mcrupakan teknik diagnoslik dengnn
m(rr8sunakan radioaktif isotope yang akan direrap oleh jaringan tiroid
di lidah. Dinrana hal ini jlrga akan,nenu.jukkan. a Jtuu tidaknya
jaringan tiroid di dn-.rah ,:her.
Pemcr ksnan lcvcl s{JUrrTl, l'ldan ISHmLtlakdilakukan. Hal
in akarr rncmbantu dalam memeriksa ,tatuE fungsion.r dari kelcnjar
ektopik dari riroid. Tanpa lerkecunli mnyorit.s d.ri pasicn ini ada ah
eullroid. Jlka Level TSH rncninB<nt, m;k; kcmudian penekanan dapat
dilnkirknn dcngnn rnolggunak.rr dosis reguLar dari tirol(sin oral. .':

2.8 Diagnosis Banding

A.trl gnan.y atiru s!aL! kcganasrf te ah dilaporkan sekjlar 12o1,


(l,rri suntu cctopic tiroid, yaitu skuamous sel karslnomn lingLrnl, kistd
dL ktrs tir,4lossal dan hiemangioma.+'11

2.9 Penatalaksanaan

Perata aksanaan v:rng diLr-.rikan pada k.sus t roid linBUal


adalah terapi kons,.Natif drn pcrrhcdJhan.Tcrapl konservatif yang
r ber kaf pnda pnsicn tcrscbut iikatiro d lrgral adalahsalu saruny.r
lufgs Linrid, tcrapi penekan.ln menggunakan dosls or.r rutin
'rrdk.r
tiruksin dapatdicoba.Bahkan (ebutuhnn tiro(sin se.ai.r tisiologis akan
meningkat selam.r mas.r pertLmbrh,rn, nr;sa subur, kehamilan dan

l8
ain aln.Tcrapi pcnekanan ini akan nlembantu nrencegah penrbesaran
abnormal firlologi dari jarjnBan liroid ektop jk.
Ierapi pembedahan dilakukJn denBan inclikasi, yajlu jika inassa
mcny€babkan ganggunn obsrruksj, massa mengdlami per.Jarahan,
nrassi mcmbesar den8an cepat dan curiga matjSnansi.
FNAB tidak.Jisdrankan untuk ditakLknn dikarenakar danar
meninrbulkan perdarahan yang tidnk diharapkan. Dentkian
i;sa
t h.-o nB. .1 r ,. d" L("r br.n , ,e.r- d. n t, -.. ct .r,, r^r .l ,.,n8 ,"hrr,

Beberrpa melode eksisi yang sering dilakukan, yaitu antara tain;


L Metode eksisi transoral
Metode eksisi inj lebih dianjurkan pada massa tiroid lingual
)'rng kecil. Biasanya dilakukan parl; massa yanB terletak lebih
diirtas tulang hyojd. Sccara klinis jil(a batas posterjor dari massa
tiroj.J linguaJ dapat terlihat pada srar jnspeksi, nraka dapar
dllakukan metode tersebut. Metode pcngangkaran maEsa secara
transoral dapar dilakukan dcng.,n banluan cauter, coabJasj,
debrider dan lnssr.
Pcmbedahan dilal(ukan dcngan induksj ananesi umum
r,: urr,.tn,l.tntubJ.r rqi leoih dr.rrrrl..rn k, ,pra
nei rl rr rn ..rLa.r
,l /.i, n cr, FSJI rr nLulrrr nr,..an pF,.tdr ,h I l,hd, t.,,u-n-
prda saat dilakukan intubasi.l,asien dalam Rose postitor.Motrlh
gag Boyjes Davis diBUnakan.untuk menahan muluL
agar tcrbuka,
kemudian dengan menggunakan knssa dimasukkan kc daerah
iaring guna mcfcegah perdarahan snat diJnkukan rindakan
nrasuk ke raluran pernatasan. Latu kdssa diiitirkan di
ujunS
denan lidah dan dipeganB dengan forcep tcnacuturn. retclah ihr
dit.rik kearih depan. Kemudian baras anLcrior di eksjst dengan
mcnggunakan kauter cliatermi atau coblator ntau Jaser.Turnor
dengan per/ahandiangkaL dan dipisahkan dari jaringan lidah.
Hemostasis yanB bajk menjamin faktor pembekuan darah pada

39
dasar tumor.l'isnu dcbridcr dnpnl digunakan untuk mefSeksisi
d.rsnr runror dari jaringan ldal,.Pcrdar.rhan y;lng rerjadi djdasar
tumor drpnl .libnl(ar dengan meng8un.rk.. kaLrlcr bipolar.
KeufturrSnn dnri rnclode pendekatan trafsora .dijlnh
mudnh dikerjakan, satat.f d lchcr d.rp.rr dihindar, pemulihan
pnsief.epnl dan komp ikasi y.n8 mlllim.r.
2. Pcndcl<.r1nn r/arvrr,ndibular tran4ngual
l'efdek.tnrr rri (liBrnakan.lalam mefgnngkat massd tircid
linB!rl yafg sangat bes.r.
P.rtnnln ka ldilnklrkaf trakeostonri dor8.'r lokal anaslesi.
lfdu rsi dcnEaf anasl,asi unrum dilakukan rncldlui k.rnLr
trakeostomi. llirl ,r nrcl ndungi dnn menjaga s rku asi udara
pernapaEan ,ecara kons strnsi sclanr.r .,p-.rasl pengangkatan
m,rsnr tiftrld berlangsung. lfsisi nruropcr osLcu pada su lus
buccoS rrgSival diln <uknn .lari daerah lnferior m.rrdibu a dnn
tulans sekltar mrntal uga lcrl(na.Dimana dj akukan vertical
osleolom,v pada garis tenBah nr.fd bu i.Lidah diporong secala
sJBit1il d garls rengah kedas.rr mu utsi,np.i pangkal
'n.,n."rpnl
lidah.MJss. t roi.l llngu.ll ,vnnt terlihat di €ksisi.Luka opcr.rsl
diiahit lapis denr ipis.Dip.rs.rng p-alnasangtrn La,trhg pada
m.rndibLrla dan lengkung gigi.
Kcunl!fgnn drri pendekatan ini adalah visunl;snsi ynnB
safgat biik, tid.k dlpctLul(.n ligasi pembuluh darah lidah dal
dapai menghifdarj tcr({rnnnyir slrLrklur perring sepert saraf
lrgua, sarai hl,pogloxal, kelenjar ludah subntrnd bu a.
3. Pcndck.rhn h/.ru/t)h Vgototnl ")"
l'endekatrrr nicligunnknn jik.r rrrrtporitiorrrg tiroid I fBUal
direncafakan.Keuntunsdn dJti pcn.l.<.rlnf ini a.ln ih memasli€ll
bnhw.1 lr.rnEposisj I roicl lingual bcbas dar hnnrbnLrn ke.iaelah
lcher.Sctclnh tr;rnsposlri kelenjar dapal mudah d pcriks. pad.r
leher ateral pdsief.

v
4. l'endekahn JUprut),oi./ ,rn //tr.
Pefdekntnn ni diBUnnkrn untuk mengangkat Jnnssn tlroid
fBU.il ,vJ,,g bcsar bahkan yang meluas k,.bawah rrl.rfg hyoid
Setelah operaqi pengang(nLaf nr.rsnr Liroid/ scmua pasien
harus memulal doci,r nrplcDnrr.tr.l tiroksin.r

III. LAPORAN KASUS


Pefderita l'W, perempuan,I lnhLrn, pclnjar, Hiiidu, Balidalang
ke po jklini( THT KL RSLIP SnnB ah pidi tan88a lSAprjl 2013.
Pend-"rir;r engcluh tlnrbrl bcrjolan dibc'lakang lidah vang baru
di(ct.rhLr scj.i< kurang cbih I tahun vang lalu.Keluhnn jugn disc(ni
rlengan rasd mefgganjal pn.la sanl mn <.tn, su.ftr scrak, tcrdba massa
dif s€fs:rsl benjolan di renSgorol(.rn.Nfcr pada benjolan disangkal.
Riwa,v.rl p.rdnrahan dari massd disanilka.Rivravat clengan <eluhan
ydngsrrod scbc[rrnnya tidak ac]a. Tidak ada r wry;rtvanB s.rrnd dalanr
keluarila.

Gambar 6- Tampak massa pada pnngkal l;dah.

l'adapemeril in ilslk t)cfderlt.i djd.rpatkan keadaan umlrm


balk d,rn slnlus gcnora d; rm lrJt.rs fornral.l,enrerilE.un stalus
loGlis THT (l , pidd tclingd dan hidung I dik dllemLrknf kc ninJn
Pcmor ksaan tenggorckan .liteJnuknn mLr<osii kcmrrahan yang
rn€nyelub t] niti d inl.1s mase p..li pnnB<J lldah. l,erabaan pada nrassa
dir.rsaknn pndnl .l.rir lcll ksir.

41
Pada tangSdl I 7 Apri 201I pcndcrita rl.rt rS dc.Bai ncnbawa
hasil pemeriksaan pef un jans.
Pad.r pem-.riks.1.rn tJs(l ,.her,di.latarkrn kesin ilropi pnda
kcdud tiro d, dcn8iir t.rrrp. p.riiIBkJl.n cot. (.in v.skulcr v,:rfg
obLrs
abrormal dan tak tampak pcmbcsaran ,vmpherode di colli kanan
maupun kiri.Tidal diremukin (e enjar riroid nonnal p:rda lokasj
annloml yang semcslin,v. .li L.hcr.

Cambar T.USC leher lidak lampik keleniar tiro prda leher.

Pada pcrncr ksn.r. CT S..rnlchcr potorrg.rn Jxin, diambil pada


daerah batas ba$,ah rrandibLrla yang menL njukkan marsa -sort t/Jsue
menempati bagian pang(al lidah.Tnmpak massa yang berbatas regas
ukuran l,9l x 2,1.+ x 2, I cm )rnng nrclckaL p.d. p:rngkal l(l.rh..
cambar s. cr scan lehcr lanrapal nassa so/i rrslc di pangkat tidah.
l,.rdJ p-.nrc,fiks,r.in .l.r rJh djdaparkan l)ijhw;r t-h\,rotd
Sti,nulatillB
llornroneilr|1 TSH v:ril! 59,8.1
Lr]lr/nrl (Nilri no]rrnl: 0,,.17,4,13),
dlnrard teri.di pmifgk.r se..rrJ signtfika,r. FT.r yarru
0,69 pg/.lL iNitai
noftr)ir:0/ll:1.1,4/1. FT3
f.ritu 3,9.r pil/ctL (NIai normrti 1,82-4,62J
Hirsil aboraroriunr ),.jng t.in d.rlafr brLJs normal ddn Rontgen
thor,:rks
mengeankarr jrn Lng drn piru dnlnrn t).rLrs nonral.
)i.gnosis kcrj;r pad. pendcritr ini .r.l,rtah tLrmor valckuJae
inBUalir. PendcriLr direnr anakan !l]ruk .tilakukan eksisi
rrc,iodc
' ' ,r 1,r,.' ,lino.r l,.p d.,n., , ,i.. r .,,..r.
P.,da L,rng8;rl lB Aprit )013 pcnrlerira .tikonsL,tkan kc
bagian
pen,/akit nrrrk .l.rf .rn.ste!i, kemudian dtf
f.rrdk.rn ticl.rk dilenukin
ad.rny. kclaindn v.ng mcrupnkaf l(ontrdin.Jtk.rsi opeftrsj
dan

{)pernqidil,rkrk:lnpdda t.rfijgr 2,)Aprjl 20t :] di runnB jnstalasi


bed.rh seft,al dttr.r\\,.rh pen8ar!h anisrcai unrunr,
di:kLrkan oksts
tr;rrsoril tiftrid lingurl dengan r(,nrunn m;rssa pndar kcnval
ukuran
,\2x2 cm .i,rn dil.rkul.rn pemfrils.rdn p.tologi afnLonrt,kcmudian
luk:r oPcrasi dijahit.s-.t.rtah ilu cli ntuknn pemdsangJn N( i L

43
cambar e- A. lnfiltrasitumor valekulae lingualis. B. tksisilumor
valckulac. C. tuka operasi diiahit. D. Massa tunor setelah eksisi.

Pnsca operasl penderila diberiknn lei.rpi IVFD N.rcl 0,9%,


Vicillin SX,1xl-50 n1g lV, Anil8ctik scsuai TS Ancdcsi,-lransamin
injeksi 3xs00 mil lV, Cern€vit drip I ampu cn2,1 jam, dier cair via
,onde (NCT), observnsilanda tanda vil.l .lan l.rndn-lnnda perdarahnn.
Pa.l.1 lnnggal 2 Mei 20lll pcnd.:rit. dipcrbolchkaf pulang
lr.tuk dilanjutkan dcrSnn rawrt jnlan.TeIJpi yang diberikan saat
puldnil yritu amc,xlcillif 3x500 mg, dan asam mefefamtrt lxs00 nrB,
.l
Sohobron 2xl tab er, kontrol poliklinik THT KL hnri lngi.
P:r.l:r l.rnggal 6 Mcl 201 I pcndcr lr kont.ol poli<lin k lllT KL
t dak ada kc uhan.Prrlr 1)rmrriGaJn lampak luka operasi baik. Llari
hasi pcmcriksarn patologi anatonri, gambaran mi(roskopi, rampnk
jarirgan tiftrid yang berbaia, legas ynnB ter.liri .l.ri lolikcl folikcl
lirold dengan l)enluk dnn u(ur<rn v.l)g bcrv.rrias ,v;ng dllapisi oleh
sclap s cpilc kuboid dcrgan umcn iolikc,l mengafdung bahan koloid.
Mef Bc'saf kan suatu ectopic dari tiroid.

44
Cambar lll.Folikel tiroid yang dilapisi sctapis epilct
bentuI bulal

l'ndn pcnderitn didiagfosa akhir (teng.rn riroict lingua .

l'end€rit.r dikonsulkan ke brBtJn endokrinologi dan diberikan rerapi


elol|rroxine 1x 100 mcg, h.ilmezin lx30 mg, screride 2xl spray.
I bul.rf sctclah operirsi, pendnita ridnk ada ke Lrh,jn dan massa
tdJk agi tcrlihat.Pcnderita dibc:rikan tei.rpi oleh bagian
'nasjh
endorrinolosi.DiblddngTHI KL ridak laSi drlak,rkan pern\latan dnn
d:p.rt lontrol Lril. terdapar koluhan.

IV, PEMBAHASAN

Dilaporkan k.rsrs tircid lingual pada seorang nnak percmpuan


unr! 9lahun. Hnl ini seslrai dcfgan liLcrarur, Unromnvn kondisjtiroid
lfgu,rl teriadi pada wanlr.r vaitu 80,/o. Rasio waniti dibandtngkaf
pr d adalah 4 : I K-.banydkan p.d.r masir rcmaja..,Harnpir sc,luruh
kcjadian kcldinan kongeniia .l.rri tirojd sckilar 90,/. didapatkan di
daerah lingual.
Dari :rn.nrfesis pcnderir. diclapar<.jn rimbut benjotaf
dl-clakang lidah )nnB baru dtkcrJhui Eej.k kuranB tc,bih I tahun
)"ang lalL,. Kc uh:rn jL,Br diserlii deng:rn rusa menSSanjnt pada saar
makan, suara serak, tcraba mnssd dan scnsasi b,.nloldn cli len8soroknf.
l?i\,,,avdt perdnrahan.lnri m.rssa d snngkai. Hdl ini s.:suai denBaf
litrratur, biaen!a leluhdn Lrram. pada p.rsief iiroid lngual adalah
teraba mnss.r dan sensasi bc jo an di tenggorokan. Cej.rta klinis
yang discbabkan oleh riro d lingual nntara lain djsiagia, disfonia,
pcrdarahan dari nrassa, J/eep rproca, hiporiroid dan clispnoea yang
iarang rerj.rdl ':
Pcmeriksaan fis k didapatkan mukosa kenl-arahan yanS
mcnyclubungi dinlas massa pada pangkal lidah. pcrabaan pada
rndssa dirns.rknn pddat dan terfiksir. ltal ini sesuai dengan liieraL!r,
pasien .lengnntiroid inglrnl pnda saat pem-.riksaan dapar ditemukan
g.tmbaran berupa rnrkosa kemerahan )ang rnenyelubunBi diaras
pada sepertlga posterior lidnh. Perabaan pad; rnassa dirasakan
'nassa
padat dan leriiksir Akan ter ihaL mcnempel padn lidah disekilar 2/j
afterior dnn l/3 posterior.
Terapi padn pcndcrita ini.l.Jalah operasi eksisi transoral pada
tiroid lingua dan perrberian levothyroxine prsca .rperasi.Dalam
literatur, terapi pembedahan yang dilakuk.rn salah satunya dapat
berup.r nrctode eksisi transordl. Merode ini lebih dianjurkan pada
rnassa tiroid ljngual y.rng ke.il. Biasanya dilakukan pada massa yang
terlctak lebih.lial.rs tulang hyoid. Secara klinis jka batas posterior
dari masca tiroid lingual dnpat tcr ihat padr sant inspeksi, maka dapar
dilalukan metode tersebut.r2r,rraKeuntungaf dari metode pendekatan
lransoral ada ah mud.ih dikerjakan, s?yatan dileher dipat dihindart,
p"m,rl h-r n..i.r(.p" d 1lar,,l I .i\-18n.rn-.l .,.l,hot.,,r.i
t, ng .,9t.,',i I rr.,*., lroiJ, r nuJ od. a.r hrru. n "n L ri uusrs
suplemcn oral riroksin.

V. KESIMPUIAN
Dilaporknn kasLs tjroid linSual pada seoranB anak perempuaf
umur g Lahun, yang lel;rh clilakukan operasi eksisi rrnneoral tiroid
lrg:.l tra roen l,e.r.'n l,aurh\ro.rnF I.,., , ufpr..r.

46
Lingual tiroid dapat menirnbutkan pernLrsalahair
pa.Ja.tj.gn(rsril
dar pcnatalaksanaannya.peJrqjksaan yanS b. jk terha.tnp rinrid hdrus
dllakukan p:da semu.r kasus pcmbcngkaknn djsekjt.rr
g.rrts tcrg.rh
€her sebelLrnmctakLrkan inrervensi y.rng tebih tanjrr.
Meskipun larang, riroi.t tinBU.rt trarus sudah
dipikirkrr pddi
setiap knsus pcmbcngkak.rn di/ch-.r varg
d;par kil, renrui padn
pemerikraan klin js sehari-h.lri

DAFTAR PUSTAKA
L B.lasubram,rninn T. LjnsualThyrojd and Jrs ManaEcmcnt. Avajtatrle
tom URL http://ww!\,.researchg.tc.nct/publicnrio
t1/21 6125076
I 8J. I l\.nio OLrr ,.\u.r,-",. ,. I .108. .chlr8be524,,,r;
, nul, ,,,rlB.,b !.Dd . \, ,
-., Ll \4.,\ c l0 t r.
L Bahceci S, luzcu A, Kcrnec^,.Z, Tuz.u S tjnBunl Thyroid, A
R.,F ,,nh.\ornB:, ,l \h,.,..,.iunot ,l)r.:u (,l..n.lJ.r.l
r-,nr-r\
lr\n,il \.ur,r.rl.. JLrt r,,r I .1, I ; .,.aq tL0
ll. Sood , Klrmar R. Thc Ectopic lhyroi.l CJ.rnd and The
Role of
Nuclear Mcdictne Tcchniques in tts Diagnosis
,nd Managem.rrt.
Hell j Nlrcl Mcd 2008; I l: I68 7t.
4. Cabr.il P, Silva C, Vinhais S. ConSenit.rl Hipothyrojdjsn
\t,irh
tctopic I ingual Thyroid. Availrble from URL ,vw!!.euroud.
hftp/
org/..rsc.php?id=9lZl. Accescd on M.y 5, 2O t3.
5. Schektraetc C, Deblaerc K, Achtcn E. LinguaJ
Thyroid vvirh Cvstic
rnr nor r rt. lbr '0n .a0. I ro.
ftR
6. S.ott PMl, 5oo Ct, Van Hassck CA. Lingual Thyroid jn young
V,oman. HKMj t.)97;3(t): I r1.
/ tlofg R, Li K, LiL C, Zhcng S. Du.rl Ectopic Thyroid
wjLh LjngLnl
dnd Afterior Hyoid EcLop . Th!rc,i.t TirrLrc jn
Chirrese C jrt. Saudj
Medl 2012; 33|0): I 125 27
B. Chowdhury WA, Ch(^vdhury MR, chowdhLrrY LH LinS']a
Th-!ftrid A Casc Reporl. Dinajpur Med uol J 2010; 3(l): 45-6
9. i\fJf.l SS, Sood V, Kum.rr PC Sul,vanara,vna KM, Kot\\'al N
l nl'r'r r r' i' \\l \l l luL, r'l n 8 '
10. lrpek C, '1etin KK, Y ldiz M, Odnbasi o LingualTh)-roid KBB
t:orum 2004;3{4)r 137 40.
I L Thvrol.l. Aveilable irom URI htrp://crr'\'!ikipcdia orgwikl/lhvl(rid
Acccscd on N'1nY ar, 20l l
12. Crossm.i'r A, Ol.:lrovskl D, Barenbolm F. Hypoth)'roidisnr caus€d
bv A Norlvisib e Lingun Thvroid Head & Ne'k lsrael:Wile,v
l'erio.lica s lfc.2004;26: 995 98
I3. Arek.rpudi SR, Vann.r DIi L ngual l h)'roi'l P''d ilr RJdlol 2007i
37: 9,10
1,1.Vcr.ellino L, Alaoui Nl, Faugeron l, Berengcr N, Vaylet CL, Hindie
E, IoubertME. LingunlThyroid lma8i'lg\\rith I231 SPE(IT/CT Eur
l NuLl Med Mol lmaging 20l l; 38: I I 7l
15. Toso A, Colornbanl F, Averono C A uffi P, Pia F Lingual Thyrold
Carsing DrsphaBia and Dyqpnoca. Casc R"Port and Revicw of
the I lleratur.. Acta Olorhifo .1r)'r18ol ltal 200q, 29: 211-1 7
16. trlnjurndnr l, Maslran(lrea LD Lifgu.rl Thyroj'l as a Cause ot
Prlnlarv Hvpoth,vroidlsm: Congenital Hypothvroidism in the
Nconatal PeIiod and tseyond Lllinlcal Pediatrics Sage 20l0;
4il{9J: 885 88.
I /. Seihi rvl, Bhatia V. Lingual lhlroid: A Case Rcport afd Review
o Lilerature. Soulh DakoLaMedicinei 2009; 5: 1-l 14
18. ll.do ll, Ptado A, (last lo B
Lntcrnl Ectopic Thvrcid: A Case
Dirgnosed Preopcr.live v. Ava lal-'Le frorn LlliL l11lp://$rw\\'
entjourfa.com. Accescd on Mn\' 6,21111
19. Singhai P, Sharnr.r KR, Slnilhal A LinBUn! Thvroid in ChiLdren
iournnl ol lf.llan So.ie\ oi P"dodonLi.s and Prevenl ve Denti$ry
201 !, 29{3): 270 72.

48

t,
20. r\lvsorekar W, Dnnclekar CP, SreevJrhsa MR. tclopi. thvrlrtd
T !s!c n I he Prr.rtid Saliv.ry Cland. SingnporcNjed J 200,1;.j r19t:

21. Uerth. A, Hcphzibah Shnnthly N_ E.topic Thyroid A (:.rsr Series.


J,

lourr.rld Clinlc.rl ind Lliagnostic Rcsearch. 201t; 5(2): 29I 9:1.


22. tiupl.r M. M.twanj (1. lifgLnl Thyroid. t.rr, Nosc, & Thro.ri
lournal. 2009; 88iar: I 6.
2.1. Orbelo D, Ikborn DC, Thoft]trson DM. Lt],sphonja Assoriale.t

w th tifgt]al Thyroid (i .rnd and Hfpothvioidirm: Improvelno{


Alter l- ngu.ll Th) roi.l-.ctomv. Annals oi Oto ogy, Rhinotogy &
Ldrvngo og,v. 2011; 1)t)t.1't):775 79.
2.1 Rrbi€iS, R.ihimi M, l:br:rhimi A. Cobt.tion Assisted Ex.tsion
ot
Llrglral Thyrojd. lndj:rn I Otolaryf8ol H,.nd Neck surg. 2010;
6:(21: l0B-10.
25. BdikSH, Choi JH, Lce HM. Dual E.topic Thyroid. Eur Arch
Otorhlnolaryngol. 2002; 259: t0S 07.
26 Huang TS, Chen FlY. Dual Ihyroid tcropin $,ilh A Nonnally
Locatrd J'relr.rcheal Thyroid tilrnd: Cas€,Reporl and tit-.r.xure
Rcvi€ur. Hcad & Neck. Jar\!nn:\A/iley pcriodi.n s lnc.2007; 29:

P I T FA L L P AD A PAROTI DEKTOMI

I Mide rjetc8
Bagrnl T KLFrku ra5 (edokteral
Univ€Eitas Uday..r/RSUp Sr.gtah D€f pasrr

ABSTRAK
P,rrotidekromi adalnh tinclakan .ksisj te cnjar p.rotis, dil.rkukan
prda penitalnksanaan tunror-rumor parolic bnik lum(n jinnk m.tuprn

49

Anda mungkin juga menyukai