\' 89
BAB 4
DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN
Bob 4
Draihase Air Hujan
dan Permukaan
Drainase Perrnukaan Tanah (Surface Drainase) adalah sistim drainase yang te leak
diperrnukaan tanah baik yang terbentuk secara alamiah dan buatan untuk mengalid n fiir
hujan dan limpasan perrnukaan.
4.1.2. Tujuan
a. Untuk meningkatkan keehatan lingkungan pemukiman .
•
b. Pengendalian kelebihan air permukaan dapat dilakukan secara aman, lane< 'an
efisien serta sejauh mungkin dapat mendukung kelestarian lingkungan.
c. Dapat mengurangilmenghilangkan genangan-genangan air yang menyeb bljan
bersarangnya nyamuk malaria dan penyebab penyakit-penyakit lain, seperti d m m
berdarah, desentri serta penyakit lain yang disebabkan kurang sehatnya lingk n!lan
pemukiman.
d. Untuk memperpanjang umur ekonomis sarana-sarana fisik antara lain : jalan, ka a ian
pemukiman, kawasan perdagangan dari kerusakan dan atau gangguan kegiatan ~i at
tidak berfungsinya sarana drainase.
a. Landasan perencanaan
Perencanaan ini pada prinsipnya mengendalikan air hujan agar meresap ked Ia
tanah dan tidak mengalir sebagai aliran permukaan, antara lain dengan me
bangunan resapan buatan, kolam tandon.
* Data sekunder
Rencana umum tata ruang (RUTR)
Geoteknik
Foto udara
BAB 4 DRA!NASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 93
Pembiayaan
Kependudukan
Institusi atau kelembagaan
Sosial Ekonomi
Peran serta masyarakat
Keadaan kesehata lingkungan pemukiman
c. Sisti Drainase
Drainase utama, yaitu sistim drainase yang melayani sebagian warga masyarakat.
Darainase lokal, yaitu sistim drainase yang melayani sebagian kecil masyarakat
misalnya kawasan perumahan, industri, perkantoran dan lain-lain
* Cara Infiltrasi
Dapat dilaksanakan dengan pembuatan sumur resapan, pari! resapan, wilayah
resapan, perkerasan yang lolos air (pearmeble pavement).
d. Kriteria Perencanaan
Di dalam merencanakan salurah drainase perlu dipertimbangkan aspek-aspek antara
lain :
* Aspek Hidolik
- kecepatan maksimum aliran
- bentuk penampang saluran
* Aspek struktur
- jenis dan mutu bahan
- kekuatan dan kestabilan bangunan
* Aspek biaya
* Aspek pemeliharaan
BAB 4 DRATNASE AIR HUJAN DAN PER N
94
Gambar 4.1
atap rumah
talang datar
t
L. ,_ T-
li'
I~ talang tegak
"
BAB 4 DRAJNASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 95
/ talang mendatar
talang tegak
saluran samping
saluran tumit
DRAINASE JALAN
Gambar 4.2.
BAB 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERM
96
:. <;;.Ji':'!:l.
I
I,!.......; I ':'S' l.IIH. tt:.·1!.0 auNW.t"f
1 ! ·c~~··"-~-JLOtdfl':'\."Cw.:.., ~ , ,
-
-'
· • OUAF WT'i'!~
_ .1:::: .. \
. ~ fs;.:;:P!
I -·;:.·--.
,. 1,..!,
___ -
00 ;vol() •!tAO!:.':'·· ~
':!:. r~.>.:: __
,.
I
I
I
rtl.,
--- --·
. ----- .. -
·-
·-. -
I
~----
Ci\J.PHIC SC.:.l.!
!
GOO
FT. • -,
• FiG. C- T'I'PlC:.L
BAB 4 DRAlNASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 97
--------------------~
~------- Tj r-.kc.il'ih~njlrl!
. · I
1 I I . . I
I 1 ' 1 : ~ u o.t:. 1
I
I
_____T___T___T--:;:---,,·<"
.
;ll ..
;o
l '
I ~ \ I
. I ~ \ '
I ..,,, 1 : 1 I
l " ': 1
I I
; ..(' o:s : ). /
I I
I , l l 1·1 ./r,
I ' - - - - - - - - - - - - - - - - -J"
I
'I T
I
!,___________________________
I
I · .
I ---- iribvnt
- I
_!
i
T
,......_.. ..J.
T I
I'
="D .(~
·~.....,I\J
' i:
1 '1 i
:: .........:~ 11wxs o:1:
u.IV1"1111 tel'tUtVG.
.:m:;::: •. -
i 1
~e ulurJn
~~~!lobuol.n'il·
)
o. .., 9 k~·•nqtol ~c-(.. in'il'"
· l..:nc:\rut w .. t~tt . .,~,-
.. l'~d~ ~r~h -.111j~n9 :,o:.
,.il'iniJolll lliu.ert.en.anuf\
~:.o~i 0,!:.
98 BAB 4 DRATNASE AIR HUJAN DAN PERMf/AC4j<N
CONS':'~t.iC":'IOH OF !~OS
t•Ttl("( CA•( llfV$f \( US(Q ,._,tltWC' !' ..( flll'f ~OWUIC :0 ~(W(\.~, U : l " ' VMII?•r. ••Oflll
!••OUc-OIT h•(l• lllfltl( '-'IICT,.1
.,..... ~....,. ,. uc.,.,. ...,.,.. ,, u•rc• ., •••· , ••..,.,. ,... ? ... '¥~> . . . . , . • . , • .,.
;~••••we , ....... '""'*••• ,.•••• ••< """'' ,...... ~·''',..,• .- 1ca ·•• ICC• ..,... ,
• t•c •c•.,.••• <•••• .,,•• , ••• ,....
,. • \,llll ••••<•-
'""''<., n• _, .., •cc• ,c;..-ca.•t~.,. '""' M•
WAIHT.!IHJSG 3£05
FIR'T "'~ U":"tA tel MC. C'STAIUSA(I
ftU'f ~ ~·n..s,. nc .,..._ • -c..,.,..... •.: ....._. ,....... ...,. ....... 1110 •ec
a! "'•"•U.1' •••• r-.c _,(~~ 10 nu.r .u .a •t'"'loltCoa
\,(.Ut ._,• ., ~oe .., ~e...-...... -c•..,..,
~r-..c ~ " ......... ~ ,.,...,. ""..,.,.... .• ~"'""".:a.,.._... ·····c·...c •«.c.I"C• ~
10 *(l'f ,,... U•.O• . . . IICtiS tt10 -<:tf&f ...-re&t...-,
WAtNi".!lNIHG SEC$
UC~NO ~.;wt•CO •"C• ICC'S .1111( Clt'&tt..~!»
tf~ " . . . _ . "' • • .,..,. . . . .., •,.• e. ·c: , • .,...... •..,, a.cu•..,.._ l\.cU l:lo: .. .ruw.r ,..o !'•t x.a»_.,...
,. ., •• , ~r '-'•'' , •C•e<• ....... or r-c :"': oc:,., •..,....., •«•••• _,. r•c ..,__ •eM ••t -~:--ta ~.,..
"".,...._ t" '•-•••• ,.,.. ••• , :o•••• ., .. ,,..••• , ·•• • ·c· ..... :n, oc••~ .... "t'" ..c.:•c• r-c. , ..... r..c
'''"" '' #'\O•ct. '•"" .. -occJ-..c •• ,,.,, 1'\t .. •C.
......
f'"~re 14-0 Cons:I'\ICting and m&inwr.i:\~ ':lcdding ~te:ns f.:1rsun"ac:: c!n.ina~ Cou"i~
o( Keith 3c::tuc;.'lam?, Soil Conservation Sc::vio:.
BAB 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 99
4.5. LATIHAN :
I. Jelaskan pengertian dan tujuan dari drainase yang berwawasan lingkungan
4.6. TUGAS
Tug as
LAMPIRAN
. , I
BAB 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 101
.. .
I-:.~=-· ·--=-~~--=-~. . :~..:. ·
.:..: .L ( :.;- ~ ~:.
.
\\
\\ l~ <
. ' -·! .
·~:.1 .' ..
~·
:\
'
/1' \ f':l-
-~!.- .:... 0.15 -
-~-
it:':! '
\0! ~~~ i
•
(_ -
i ~~ :
t
.,
E ... ', .
i ....
~ ~· - ~
-:- -:':."" i
i
' I
BAB 4 DRA/NASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 103
I
~
I
f(
A;o,..'
, -,t I' ,
. ·. I
.. l
t r•
',--..._
.' . . .'-."(. •
• ; •
.I ,. .;i
~I
J
- I
.. ==
I
~
·,~t••,
'~
'J '·- r ,.. •
~
I
..
.....__,,....-.:......r.c.
r· • •. ' . •
i ' ( .,_
I
; ;{ ;
i,..:! -;I
' ..i
j
't I
~·'I'1";.
l :'- f
'1-
111!
l·':,"i
'l" j
:
-~
r-: ,. I
.. I
v I i
•
I
8 /..
.
·;
•
I
) u ~
~
('J-.
t~~
....,.....~
'-' h
r "T
J•
'\
\ ... I
L '!.
i •
I
\I
1
j
b.
~ I tl
...
~~}
.'~.
.ftC.
:r-..• i
cr·.I !
\'fa
iJ
c'---1
I! d ~J..
P,
~ -1
GAMBAR 6.2.4 RETENSI PADA BANGUNAN KANTOR
'
' ' '
BAB 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN
105
-
:
.I..
;..
::.:
,
~
~
~ (j
H
:;..
-
<
IJ
~
=
-~
".~.
,
-
;:
s-
i• ".. •'
.-
>
:;::
-~
~ : ..
I
-
~
•I
;I
.!
J
~
...,
--
:z'
....,
II
!
r
. nII
(."\'•
0I
r
I
I
••
!:--.
~
~lh
·I
i
I
I
!
\ t':ir •
\..:.. ,: f ' i !
~' /J - I
"'\ lu
II
-.
3'
<'
, r:...:: i-:t
-------:-r
"
....
I.
il •' =-
::1
.. j
rI
"'::;:,
::: :
I
. ~
~~-1\
~I
'-''\'•,, _.j
'-'..!.'''~
~ I
DENAH
TIPE I
GAMBAR 6.2.6 SUMUR RESAPAN AIR HUJAN
BAB 4 DRAJNASE AIR HUJAN DAN PERMUKMN
107
f
!
i ':i ~..
ji :;:·"''· 1".
~(
!.
'
·:...,:
..."':'; _________ ··~
.:.~
..
~.f ..;;,
.,
-;
•i:1 t.l'
'!:.!..·--·-·-.....:.a.
rJ ·-·-·--·3
~!!"
i,".! ~~
t:it·f _,.,
.• ,__
!:
,.
::
•··--·-... ·-·
;~l;i-~;~~3~
:...,6P•..,.
!: -·:.:w.
.--~~
,,
,., . •:.:. .
~-
·- ..
TIPE II
GAMBAR 6.2.7
SUMUR RESAPAN AIR HUJAN
BAB 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMU Ju1
108
·.i,. _
I Jol 'f
f ....
~
-
::crc:o~c.:.N
·'
TIPE IV
GAMBAR 6.2.9 SUMUR RESAPAN AIR HUJAN
BAB 4 DRA!NASE AIR HUJAN DAN PERMUKAAN 109
..
TIPE V
GAM BAR 6.2.1 0
SUMUR RESAPAN AIR HUJAN
BAH 4 DRAINASE AIR HUJAN DAN PERMU N
110
BAB 5
SISTEM PLAMBING DALAM GEDUNG
Materi
* Prosedur perencanaan