BAHASA
KADAZANDUSUN
TAHUN 2
Penulis
Roslin Sampai
Suaneh @ Flora binti Jamil
Juisi Gadawat
Editor
Rayner J. Francis
Pereka Bentuk
Sabah Animation Creative Content Centre
(SAC3)
Ilustrator
Sabah Animation Creative Content Centre
(SAC3)
Dicetak oleh:
Percetakan Kenanga Sdn. Bhd.,
No. 42, Jalan Inang 4,
Taman Paya Rumput Utama,
76450 Bandar Melaka,
Melaka.
Ponogulu iv - v
Popointutun vi
iii
iv
Mantad do buuk teks, buuk aktiviti om CD audio diti, alansan do kaanu daa iti
mongunsub do pongia’an di kohiok om kirati. Suai ko’ ii, kikalansanan do kaanu
daa popoingkawas o pakej buuk diti do kabaalan id Boros Kadazandusun
kumaa tangaanak.
Nabil
Wani Teng Man
Nulin
Ai Ling
Ravi
Juni
Rani
vi
Pogibaabarasai Audio 1
Audio 2
Gumuli Sikul
Tambalut ngawi nunu abal nu
Mimpuun nodi timpu sumikul
Sumuang kalas id Toun Duo
Sopiuungis sopitaatabi
Sikul upuso no
nng i n gi
M
polombuson boros.
A B
D E
o n g i n gi
M
Cc Ff Jj Qq Xx
taman sains
kantin
bondira gana
pansaran
librari
sulap
tuundorongan
tansar
Ijao’
ar librari - / /
tansar – tan/s
/
bondira – /
/ pansaran - /
nng in gi
M
A Boni: Nonggo o
pagagawasan?
Juni: Pamanau nopo
tumanud diti ralan.
Lumisang ponong
gibang, okito no
i pagagawasan.
Boni: Potunudo’ oku
mongoi id librari. B
Juni: Pamanau nopo
tumanud diti ralan.
Lumisang ponong
wanan, okito nu no
i librari id toning do
gana.
o n g i n gi
M
Oo no,
mongingia’.
Tuni Pimato
BA: 4
nng i ngi
M
do boros id sawat.
A B C
D E F
ga sar
Pisudongo’ kan na
tan las 1. gana
ka tin 2.__________
3.__________
bon ngaa 4.__________
ngia’
mo di 5.__________
nak
ta ngi 6.__________
ra
7.__________
si lo sa wat 8.__________
lo na pu son 9.__________
nng i ng
oluhoi do popisudong.
Sikul Ku
u 4.2.1
Nu t • Suhuon o tangaanak popolombus taala-ala tumanud audio.
(iii),(b)
• Poiloon o tangaanak kokomoi boros misulak montok boros
8 Moo di pinakapal. 2.3.2 (i)
aa ‘’
Pogibaabarasai
bongunan
kabun sains
onging
M
Ponuduk
Lumisang isido
Lamin nopo di
ponong wanan
Ai Ling nga id
mantad Taman
Taman Lampun.
Lampun. Tumulid
Posunudo’ ralan
gisom tuturugan.
disido mongoi
Lumisang isido
sikul.
kawagu kumaa id
gibang. Korikot
nodii isido id sikul.
u
Nu t
• Suhuon tangaanak popotunud ralan. 1.5.3 (iv),(i)
10 BA: 7
’
ia
onging
M
u 2.1.3 (i),(ii)
Nu t
• Suhuon tangaanak mambasa tumanud loyuk om kopomoroitan 2.2.2 (iii)
kotunud. 2.2.3 (i),(ii) 11
’
ia
onging
M
BA: 8
u
Nu t 2.3.1(ii)
• Pokionuon tangaanak momogonop peta pomusarahan id buuk
2.4.4
12 aktiviti.
’
BA: 9
ia
onging
M
Nokosokot no dikoyu
ngawi?
Au po mongingia’.
pupulas
pupug
as on
tirikoh
Koilo kou, oinsanan boros
dino nga boros ngaran.
u
Nu t • Suhuon tangaanak mamarait boros ngaran. Ponginluuban: Suhuon 5.2.1 (i)
tangaanak mogihum boros ngaran suai id kalatas abal, buuk BA: 10 13
’
onging
M
Juni, umbayaan no
i buul do hilo kadai
sipoot kio.
Ba. Oo no mamai.
Nulin, posuangon no
i bunga id balatak do
hilo kabun kio.
Ba. Oo no ina.
Mongingia’, nolopi
ku no i bondira hilo
id timpak mija.
BA: 11
ia
onging
M
u
Nu t • Pokionuon tangaanak poposogu uhu do susuyan.
3.1.5 (i),(ii),(iii)
3.3.5 (i)
• Suato’ kawagu susuyan id sawat kumaa iso pangaan.
BA: 12 15
’
ia
onging
M
Makan-akan,
om milob-ilob.
Roito oku? pinsil
Maha makan,
maha mumang niba.
Isai oku? pen
Koisis o mato,
mogorinayat o raha. pupula
Nunu oku? s
Muhad-luhad,
moro-koro. sitim
Roito oku?
Yoposon likud,
satalan o kangkab. laptop
Isai oku?
Todoson nogi,
apasi nogi. lalawis
Nunu oku?
u
Nu t
• Pokionuan tangaanak polombus sundait om monindu sisimbar 4.2.1
16 kosudong.
’
ia
onging
M
Audio 10
Pogibaabarasai
Paganakan di Juni
Ujin Edna
(mamai) (tina)
Pitang
Minau (tapa)
Hayati (taka)
(inai) Amin
(pinsan)
Dawoi Muhoi
(taki) (todu)
Juni Pika Afif
(yoku) (pinsan) (pinsan)
Nuut 1.5.1(i)
Suhuon tangaanak minsingumbal do popointutun dilo gambal toi ko‘ (a),(b)
paganakan diolo sondii kumaa tambalut. BA: 13 17
a‘
o n g gi
M
in
ABAABAYAN:
• Pialaan Magapon Solowoto‘
• Sipoot Rinukut - rukut tobpinai nu,
• Makan Doungadau mamai nu, taki nu
• Pogiintutunan Sakag toi ko‘ pinsan nu
• Momoridis Kek doid pitimungan
• Pialanan Tutungkap diti.
• Tiket Olumaag
o n g gi
M
in
Pitimungan Paganakan
pialaan
koobpinayan
pinaharo
pitimungan
kirasuk
pialanan
o n g gi
M
in wonsoyon.
Kumaa di Soliwa,
Tambalut nu,
Nulin
27 Ngiop 20__
Nuut • Suhuon tangaanak mambasa di kad pason om monupu do pason 2.2.5 (iii)
2.2.2 (v)
20 sondii.
BA: 15
a‘
o n g gi
M
in
Manandang i tabang ku
buul. Tinandang disido
do gisom do nokoguul.
Boros Maan
Transitif Aktif Transitif Pasif
Momoguring i tina ku Ginuring disido ii sada
id dompuran. montok makan doungadau.
Monombir
Monombiri itaka
takaku Tinombir
kukainTinombir dau iibaju
disido bajukurung
do kain. kurung.
Boros Maan Transitif Aktif nopo nga kiboros
posugkuon gulu moN-
Boros Maan Transitif Pasif nopo nga kiboros
posugkuan sisipan - in-
Nuut 5.2.1 (ii)
• Ihumon do tangaanak o poomitanan suusuai. 5.3.1 (v)
BA: 16
21
a‘
o n g gi
M
in
A B
C D
Poomitanan:
Mihad i Nabil tu natagak i tingau koupusan dau.
o n g gi
M
in
Kinongoho‘ no
pononsunudan taka nu.
o n g gi
M
in
Tupus Paganakan
Tudodoi
Upuso no paganakan
Pogiroto no piisaan
Araag nopo paganakan
Araag no sukod wagu
Tudodoi
Ginowoo no Paganakan
Molohing no usuyon
Piginawaan di tolumis
Kawangun kotoronongon
Gatango‘ no koubasanan.
Nuut
• Suhuon tangaanak monudodoi tumanud audio. 4.2.1 (iii),(a)
24 BA: 18
a‘
o n g gi
M
in
Intutunai om Polombuso’
onging
M
Kopisanangan kumaa
dia Nabil. Poingkuro no
topurimanan nu baino?
Moomogot nodii. Au no
oruol kopio.
u
Nu t
• Huliton tangaanak popolombus audio pinarangahan. 1.3.1 (ii)(a)
26 1.5.1 (i)(b)
’
ia
onging
M
u
Nu t 2.1.2(iv)
• Suhuon tangaanak mongulud putul boros sumiliu boros kirati montok 2.2.2(iv)
boogian tinan. BA: 19
27
’
ia
onging
M
Ayat toomod:
• Manahak katarangan/kointalangan kokomoi isoiso ahal.
• Ayat kiwarana nopo nga ayat toomod.
I Anakanak om I Pondogon
u
Nu t 2.2.4 (i)
28 • Polombuson tangaanak o ayat tumanud loyuk di kotunud. 1.5.3 (iii)
’
ia
onging
M
Luminisok i Anakanak id
puun di osopumpug id disan
do karanahan.“Pondogon,
inumo’ iti waig do karanahan
om okito oku nogi dia!” ka di
Anakanak do guminiak.
Pobotutung po o tian di
Pondogon nayahan do waig.
“Mantad baino au kono dii
milo mangakan do tulun tu
naala ko,” ka di Anakanak.
BA: 20
29
Intang-intangan
Intang-intangan o mato nu
kada pingintong di au osonong
gunoon mato do pointopot
kaanu kounalan nu sondii
Intang-intangan o kabang nu
kada pimboros di au osonong
gunoon kabang do pointopot
kasanangan ko do mambalut
Intang-intangan o longon nu
kada pingigit di au osonong
gunoon ... … do pointopot
kasanangan ko suai tulun
Intang-intangan o gakod nu
kada adalaan do mingansau
gunoon … … do pointopot
timpu tumalib au magandad
u
Nu t • Suhuon tangaanak popolombus sinding id sawat tumanud audio
5.1.2
Loyuk ‘Bapaku pulang dari Kota’).
30 • Suhuon tangaanak mongija om mamarait boros di kipimato aragang.
5.1.3
’
ia
onging
M
Iloo’
Boros ula:
Manahak korotian do
konsep di oroso, okito,
orongou, osingud om
akama.
Tulun Koindaangan
Insan tadau, momogusa i Nulin
do kolibambang. Olumis tomod
i kolibambang.
Kopurimanai dau do
nokorikot no isido id iso kuang.
Modosi tomod i Nulin.
Tigog i’ om haro apat
tulun koindaangan suminoliwan
mantad kuang dii. Oinsanan
nga lagas, kurupong o tolingo
om songinlondou mato. Haro
olombon, osiriba, okugui,
aranggou, om otongkud.
Panangkus no i Nulin norosian.
Monotos i Nulin manangkus nga momok-somok
nogi i tulun koindaangan. “Ina! Ina!” ka di Nulin gumiak
nga au kolombus. “Ina!” giak di Nulin do topuhod. “Nulin,
posik,” ka di taka disido nakagagang korongou giak
di tadi dau.
u
Nu t • Suhuon tangaanak mamarait om papatayad boros ula. 5.2.1 (iii)
• Suhuan tangaanak mogihum boros ula suai ko’ i kiwarana aragang. BA: 21 31
’
ia
onging
M
u
Nu t • Suhuon tangaanak monoriulud putul boros montok momonsoi boros
3.1.2 (iv)
32 kirati.
• Suato’ kawagu boros kiwarana miampai ijaan di pointunud. BA: 22
’
ia
onging
M
Udong-udong i baragang
Manggor-panggor o
Kada koti kagansau kod
Koinsodu koimbayatan. to
Osisid di bado
Poungangis mokiakan ga
Kada kama kosumbung
ngo
aiso moti mambalut
Puayai di odu li
Poingkibit monongodu
Kada kanaru longon ngon
Orutum koposion
pon
Laab godingon
Mongugad do songongi ni
Tonudo boros molohing
Osonong koposion lo
u
Nu t
• Pisudongo’ putul boros montok momonsoi boros mintootoiso 3.2.1
tumanud bahan pongunsub. BA: 23 33
’
ia
onging
M
4
Laang momonsoi:
1. Posodiaan kakamot miagal ko’
ponobuk kalatas, warana, reben
kalatas kiwarana om gunting.
2. Lopion i kalatas. 5
3. Guntingon i linopian do kalatas.
4. Tobukon i Kalatas nogunting.
Kagasan do reben sumiliu buuk
tonini.
5. Suaton o uhu. 6
6. Buuk tonini di noponggo.
u
Nu t • Angatan tangaanak momonsoi buuk tonini kokomoi sundait boogian 4.2.2
34 tinan. 4.2.1
’
onging
M
Opono’ ku po
Sipoot Rinukut-Rukut
ilo duo noribu.
‘
SK Butia
Naa, duo nahatus!
10 000
200
0
900
u
Nu t • Porongohon o tangaanak do audio. 1.2.2 (i)
• Maamaso mokinongou audio, suhuon o tangaanak monoinu 1.1.2 (i)
Moo numbul id gambal. BA: 25
35
a ‘’
nng i ngi
M
41 41 42 42 43 43 44 44 45 45
Apat
Apat
40 40
oh oh 39 39 38 38 37 37 36 36 35
n
n
o p oodp o d
21 21
DuoDuo
nohopod
nohopod 22 22 23 23 24
om om
iso iso
Duo n
Duo n
20 20
oh oh
o p oo p o 19 19 18 18 17 17 16 16 15
d d
Timpuunon 1 1 2 2 3 3 4
Timpuunon
kabat Iso Iso DuoDuo ToluToluApa
kabat
36
46 46
44 45 45Apat
Apat
50 50
nohopod47 47 48 48 49 49 LimoLimo
nohopod nohopod
nohopod
om om
onom
onom
32 32
36 36 35 35 34 34 33 33 ToluTolu
nohopod
nohopod 31 31
om om
duoduo
duo
o pod
o pod
30 30
oh
oh
23 23 24 24 25 25 26 26 27 27 28 28 29 29 u n un
T T l
o l o
11 11
16 16 15 15 14 14 13 13 12 12 Hopod
Hopod
om om
iso iso
10 10
Hopod
Hopod
3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9
oluToluApat
ApatLimo
LimoOnom
OnomTuruTuruWalu Siam
WaluSiam
Siam
kabat - tua’ dii gunoon do pananda di mamamain
u
Nu t • Tudukan o tangaanak do mambasa boros tumanud putul boros
2.1.2(i)
Moo
pogulu mamain.
BA: 26 37
a‘
Kampung Kitarap,
90700 Sandakan,
Sabah, Malaysia.
9 Mikat 20___
Kotoluadan.
Mantad doho,
Wani
1 000
3 000
soribu
numbul:
boros:
u
Nu t • Suhuon o tangaanak mongija tumanud putul boros.
5.3.1 (i)
Moo
• Tudukan o tangaanak popisuai nilai numbul.
2.2.2 (i) 39
a ‘‘
Boros Ngaran:
• Koizaai - kakamot toi ko’ ahal i umum o ula dau.
• Poimbida- kakamot, tulun, kinoyonon om koisaan
miampai ijaan potimpuunon do pimato tagayo.
Tuminombului id Zoo
Gonopo’:
u
Nu t
• Suhuon o tangaanak momonsoi om momogonop peta
40 Moo pomusarahan id buuk ponuatan.
5.2.1 (i)
a‘
nng i ngi
M
Iti nopo nga buul ku. Ilo nopo nga buul tadi ku.
Boros Ponowoli Ngaran Sondii:
i. Boros ponowoli ngaran tulun kumoiso.
yoku - pongilaan montok di moboros sondii.
oku - pongilaan montok boros maan di moboros.
ii. Boros ponowoli ngaran tulun kumoduo.
ika - pongilaan kumaa di binarasan sondii.
ko’ - pongilaan kumaa boros minaan di binarasan.
nng i ngi
M
sorohoohopod
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
sarahaahatus
100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
u • Boogion o tangaanak kumaa duo toi ko’ apat tinimungan.
Nu t • Sunudan kooturan pomoinan. Isai osikap kopongo monuat numbul di 3.1.4
42 Moo
kotunud, ii no kalantoi. BA: 29
a ‘’
15
Ginumu Tangaanak
10
0
Manuk Tinimbu Suup
Lungkakap
Ginuring Manuk Kinotuan
u
Nu t
3.3.4
Moo
• Onuan o tangaanak kointalangan kokomoi graf. BA: 30 43
a‘
nng i ngi
M
nng i ngi
M
manangon.
Audio 25
Inomoto‘ om Roito‘ Bontuk
tunduundu
apasagi alandui rombituon
o n g gi
M
in
Nonggo bontuk
tuundundu?
Hudi kiwarana
aragang.
Nu ut
Nuut • Sunudan tangaanak miuhot om misimbar kokomoi bontuk.
1.5.3 (ii),(a)
1.3.1 (ii),(e)
46 BA: 31
a‘
o n g gi
M
in
glob
o n g i n gi
M
Uhupai no molohing.
o n g gi
M
in
tut
lan a
ku
a tui
du dui rom
a
gi pa
ba
ou
rod
kan
bi tun un pa
gi
pa sa
sa
au
du pat
sa nat
on tui tu
tuon
sa on
kut
ki ba gi put
put la
lu
to
na
ou rod ourod
o n g gi
M
in tongoluhoi.
I Buhangkut
Di pogulu po haro molohing
pungaranan do i Solingkim. Kitanak
isido do Buhangkut. Poingion yolo
id talun tu aiso tulun mambalut diolo.
Abagos om obinlisi i Buhangkut.
Asaru isio monguhup tulun kampung
dau.
Sundung po tu buhangkut nga
kiiman-imanon isio manansawo
do tanak raja. Haro turu tulun
tanakdi raja id pogun diolo.
Nongosompipisumandak di
tongolundus.
o n g gi
M
in
Nuut • Suhuon tangaanak mongilo woyo toluud mantad watak di Buhangkut. 3.2.2 (i),(b)
BA: 35 51
a‘
o n g gi
M
in
2. Minokianu i
Mamai Hanif kibontuk tolu
pasagi.
3. Mokianu nogi i Inai
Maria do biskut
pinsan dau
4. Mokiuhup i Pika di momonsoi biskut.
disido do biskut.
4. .
Nuut
• Suhuon tangaanak monupu ayat id buuk ponuatan. 3.2.2 (i),(b)
52
a‘
o n g gi
M
in
Pinakol
Nuut • Uhupan tangaanak mogibooboros kokomoi tinunturu do tinaru suai. 4.4.1 (ii)
• Tadon pongilaan: Inai Rundabang Binti Linsapu, Kg Paku
Matunggong, Kudat.
BA: 36 53
a‘
o n g gi
M
in
Kakamot:
Tutuku, ponorokot, banang,
tinggur,pinsil, gunting om
kalatas.
1 2
3 4
5 6
in
Pogibaabarasai
o n g gi
M
in miampai mongingia‘.
Nunu ngaran
kakamot di milo
poposogit ?
Kakamot nopo di
kaanu poposogit
nga kipas.
o n g gi
M
in
Gompio‘ Kolidangan
Nuut
• Suhuon tangaanak popolombus dilo boros om mogihum 2.3.2 (ii)
boros misulak. BA: 38 57
a‘
o n g gi
M
in
o n g gi
M
in
Sopuk Koimayaan
Di pogulu po haro sampaganakan
di norutum no kopio. Kosila po tusi nga au.
Kitanak yolo pungaranan do i Rinting.
Araat turos disio miagal po kara pinagung.
Gobulan om bongung kopio i Rinting.
Siilon po kabang om mungkomi nogi. Asaru
nogi i Rinting do mamabo walai doungadau.
o n g gi
M
in suusuai po.
Mamabo walai
Kara pinagung
Aiso tompodu
Guntalou Sombol
o n g gi
M
in
3. 4.
o n g gi
M
in
Rinting Buhangkut
o n g gi
M
in
Iti kabunku
kabun koua‘an....
Kasawo moti
kaka baki-baki.
Adi, kada
Iss... irikahanai ino
nokuro? tulunan ku.
Kuposon
Ee... mada oku!
moti pakou.
Nuut
• Poposogu mongingia‘ pogoduhan suai. Pokionuon tangaanak 4.1.1 (i)
mogibooboros. 63
a‘
o n g gi
M
in
Au kawasa Kaantob id
makan id wawayaan soira
wawayaan. haro sumoruang.
Au kawasa
modop Mada opusakan
potinggoub. maamaso koodop.
Nuut
4.1.1 (i)
• Tangaanak om mongingia‘ mogibooboros kokomoi pogoduhan.
64 BA: 42
a‘
o n g gi
M
in
Pogibaabarasai
banglo
lamin
mitapus
lamin
mitingkat
lamin
kitorigi
lamin
mogitatapus
u
Nu t
• Suhuon tangaanak popolombus boros tumanud putul boros. 1.2.2 (vi)
• Mogibooboros mongingia’ om tangaanak kokomoi kawo lamin. 65
’
ia
onging
M
Kanou no.
u
Nu t
• Suhuon tangaanak popolombus pibarasan momoguno 1.5.2 (ii)
66 kopolombusan di kotunud om olinuud.
’
ia
onging
M
tiningusan
taap
tolig
titigaon
totobon
pansaran puyut
tukad torigi
Nunu komoyon do Tiningusan nopo nga
tiningusan, Juni? piromutan do taap. Baino
nopo, haro nogi lamin di
aiso tinongusan.
u
Nu t
• Angatan mongingia’ o tangaanak mongija om mamarait putul boros. 2.2.2 (vi)
BA: 43 67
’
ia
onging
M
u 2.3.2 (i)
Nu t
• Pogibaabarasan mongingia’ om tangaanak boros sokomoyon 2.2.5 (vi)
68 w kumaa boros kiwarana. BA: 44 &
’
ia
onging
M
45
69
u
Nu t 5.4.3
• Suhuon tangaanak mamarait tanda basa di kotunud montok
70 mogikaakawo ayat.
BA: 46
’
ia
onging
M
onging
M
u
Nu t
• Suhuon tangaanak mogihum om mamarait boros di kipimato tagayo. 3.2.4 (iv)
72
’
ia
onging
M
Tombului Id Muzium
onging
M
o n g i n ponginsiat.
M
Audio 34
Pokinongoho’ om Sindingo’ Audio 35
Tadau Sominggu
Ounsikou ginawoku
Ontok koundarangan sikul
Suminding miampai tambalut
Ngaran tadau sominggu
nng i n gi
M
om pomoroitan di kotunud.
A B
C D
nng i n gi
M
Tontolu’
Tiwang Mirod
Tuminombului
id Kundasang.
Kukuak
Minongoi piknik. Momoomoli id
pasar.
Kurudu Madsa
Mimbuul id kotogisan.
Tadtaru
Tuminombului Momolidang
id zoo. yolo do natad.
Mamain korita-korita.
I Ganang om I Sominggu
nng i ngi
M
BA: 51
Minuli Kampung
om sombol.
u
Nu t • Suhuon o tangaanak monoinu gambal om mambasa ayat.
2.3.1 (iii)
• Unsubon o tangaanak popolombus pomusarahan sondii tumanud
80 Moo gambal.
BA: 52
a ‘’
nng i ngi
M
Tadau Tontolu’:
Tadau Mirod:
81
Tadau Tadtaru:
Tadau Kurudu:
nng i n gi
M
D E F
nng i ngi
M
Kanou Mamatu
Audio 39
0
warana, gunting, pinsil,
1
tutuku om ponorokot.
2
3
Laang momonsoi:
4
1 2 3
7 5
6
9 8
4 5 6
01
11
31 21
41
7
nng i n gi
M
pinorongou om gambal.
Intutunai
u
Nu t
• Polombuson tangaanak o boros tumanud putul boros kotunud. 1.2.2 (viii)
BA: 55 85
’
ia
onging
M
Oo no. Mogisuusuai
nogi dii kawo dilo tupolo.
u
Nu t
86 • Pokionuon tangaanak mogibooboros kokomoi koua’an id gambal. 1.5.2 (ii)
’
ia
onging
M
Bunsadan
Monginsonong Mongipop
do tisu. Oruhai rumalad toruol
olingos o ganit. bato.
u
Nu t
• Pokionuon tangaanak poposunud kawagu kokomoi tua’ id 2.3.3 (i)
sawat id dumbangan do kalas. BA: 56 87
’
ia
onging
M
Punti ginuring
onging
M
Sokirim Punti
Kakamot posodiaon:
Punti naansak, pongutok,
konteno om mangkuk.
Somponon i konteno.
Posuangon id kaban
posogitan solinaid duo
jam toi ko’ kolobi.
Posoliwanon i punti.
Rutaon id pongutok.
u
Nu t 5.4.4 (i)
• Suhuon tangaanak mambasa ayat toomod. 5.1.3
BA: 58 89
’
ia
onging
M
Nuludan MS:
Boros maan (M) Subjek (S)
Momoli bibit pulutan
Nuludan MSMO:
Boros Boros
Subjek (S) Objek (O)
Maan (M) Maan (M)
Rumikot yolo mooi pomoli koua’an
u
Nu t
• Suhuon tangaanak mambasa pibarasan om mongintutun 5.4.2 (i),(ii)
90 ayat nuludan MS, MSMO. BA: 58
’
ia
onging
M
Iti kabun ku
Iti kabun ku
Kabun kouaan
Kasanangan ku ma
lo ra tan
Koupusan ku nogi
Tikid-tikid toun dang
po lau pu
Manahak do tua
Oomis toi ko oonsom tu nga lu ti
Onuon kasari
Iti kabun ku
Noponu kouaan Pomonsoi pason id kad
Haro kokomoi pagalapan
Om haro mangakan koua’an.
Tikid-tikid tadau
Lidangan ku sorili Poomitanan:
Pangakan kou no do tua’ua’
Asapou toinsanan mooi do olidas.
u
Nu t 3.1.2 (viii)
• Suhuon tangaanak monoriulud putul boros montok momonsoi boros di
kirati. Loyuk: Lihat Kebun Ku.
3.3.5 (iii) 91
BA: 59
’
ia
onging
M
Nakaampap no kopio
ramai Kaamatan do Otopot no ino. Tumanud
musim koua’an baino, susuyan Kaamatan, ogumu
koni. taakanon nosiliu mantad
tonsi di Huminodun. Koua’an
Kotobian Tadau nga haro nogi.
Kaamatan
Monongkotoluod tokou
kumaa Bambarayon
ontok tadau diti.
Mongunsikou nogi
sontob pinatahak do
Minamangun.
u
Nu t • Susuyan kokomoi (i) kapanaandakan Ramai Tadau Kaamatan.
92 • Suhuon o tangaanak suminding tumanud audio. (Loyuk sinupu:
Roland Francis).
4.1.2 (i)
’
ia
onging
M
Kaamatan
Longon sangkapoi-kapoi
Sumayau koubasanan
Norikot kawagu wulan Mikat
Mamaramai Kaamatan
4.1.2
93
u
Nu t 4.1.3
• Momonsoi poster montok monimung koilaan kokomoi taakanon
94 koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. BA: 60
’
ia
onging
M
Audio 44
Toinuo’ om Polombuso’
nng i n gi id gambal.
M
pisula layo
tawadak kulunsong
lubak
RM1 / RM2 / RM2 /
RM3 /kg RM2 /kg songinan wongkos RM4 /kg wongkos
luong sansam
RM1 / wongkos balatung tangkap - angkap
sogumau
Nunu kinotuan
binoli nu, ina? Minomoli oku do
sonwongkos
sansam om
_____________.
gi
M
Kinotuan Opoto
A B
Winonsoi o lungkakap
Opoto o popia luguan do
sinuangan do kinotuan
mogisuusuai kawo kinotuan
miagal ko’ roun litus om
om daging manuk.
tamatus rinidis.
C D
u
Nu t 2.2.5 (i)
• Suhuon o tangaanak mambasa kapsyen tumanud audio.
Moo • Uhoton o tangaanak kokomoi nunu i okito id kapsyen.
2.3.1 (i) 97
a ‘’
Kabun di Inai
Kinotuan
tou’
roun tua’ tonsi
sansam gorouk bogoi
lado
BA: 63
nng i n gi ngaran kinotuan suai ko’ i haro id teks.
M
Miagal Sinsilog
Insan tadau, ongoi no i Juil om
i Judin id kabun. Panganu no
yolo do tua’ batad di noonsok.
Ridiso’ no diolo. Sonridis nogi
naakan diolo, kokito no i Juil
do rumun potiukan. Bigodo’ no
disio momoguno watu. Urunai
no isio di potiukan. Miagal
sinsilog po isio minogidu
minongoi tolop id bawang.
99
Miagal Kodumaat
Ontok tadau Mirod, pamanau no i Juil om i Judin hilo id
badi. Minongowit yolo sambarait kinotuan. Maamaso
diolo manau-panau, usigo’ om gusao’ no yolo do tasu.
Miagal kodumaat po yolo
minanangkus. Olumaag
yolo tu haro songguas
rangalau do hilo.
Indakod no yolo. Au
dii yolo nokokot dii tasu.
BA: 64, 65
gi
M
I Manuk om I Kambing
Ayat Toomod:
Minananom i Manuk do kinotuan.
Ayat Kotigagan:
“Odoi, oruol poo ku nosulu!”
ka di Kambing. “Adada, ia ii’
pama minongoi panakau!”
ka di Manuk. Pokiampun no i
Kambing.
• Poiloon o tangaanak pisuayan bontuk do ayat toomod om ayat
u
Nu t kotigagan. 5.4.4 (i),(iii)
• Suhuon o tangaanak monupu ayat sondii ii kosudong montok BA: 66
Moo pongolon ayat pinakapal id sawat. 101
a ‘’
nng i ngi
M
Audio 49
Intutunai Ayat Pongudio
Tanak Abagos
Odu, nunu ngaran Songkuro gatang dilo
dino kinotuan? langgayung?
1 2
Naa, poopion id
Piro no naanu odu? tabung nu.
3 4
nng i n gi
M
5. Somponon o sisimbar 6. Buuk tonini di nopongo.
momoguno kalatas.
Sindakon.
u
Nu t
4.2.2
Moo
• Suhuon o tangaanak momonsoi buuk tonini.
BA: 68 103
a ‘’
nng i ngi
M
kusur
Monopis
Juni: Kopisanangan Nabil. Nokuro ino gakod nu?
Nabil: Nosiduol oku. Nokolonit dii.
Juni: Osonong do topisan do kusur ino Nabil.
Nabil: Poingkuro monopis?
Juni: Onuon i roun do kusur. Tutuon gisom oruta.
Lopoton ii momoguno roun kusur om lipiton
nogi. Asangal-sangalan po, lopoton no do
kain kasa. Pokogoson id gakod di nokolonit
momoguno kain pomorilit.
Nabil: Nokoumbal ko no?
Juni: Nokoumbal oku no tinopisan di todu ku.
Oruhai do nokononos ii lumonit om au
songkuro dii oruol.
Nabil: Ba. Umbalan ku po ino tituduk nu.
Kotoluadan.
Juni: Miagal nopo.
u
Nu t • Uhoton o tangaanak nung haro toilaan tanom di kaanu mongumolig
104 Moo
mantad toruol toi ko’ momolingos toruol. 4.3.1 (ii)
a ‘’
nng i ngi
M
Intutunai
tuhau
korumansada
dukaruk
korong
soko
gipun
lomiding tutan
Nuut • Suhuon tangaanak mogibooboros kokomoi kinotuan suai id talun. 1.1.2 (ix)
1.2.2 (ix)
• Ponondulian: Suhuon tangaanak momohulit boros miampai
BA: 69
105
a‘
o n g gi mongingia’.
M
in
A B momoli
korumansada
momoli soko
C D mongotu
lomiding
o n g gi
M
in
Tutan
1
Tutan nopo nga kawo 2
kinotuan talun. Sumuni Haro duo kawo
iti id dumo toi ko‘ id do tutan. Haro tutan
nonggo nopo tana kiguas otomou om
di toruak. haro oitom-itom. Ii
nopo i oitom nga
3 opoopoit.
Kogumuan do tulun
anaangan mangakan 4
di tutan toitom tu lobi Baino nopo nga ogumu
do ananam om opoit no papataran tutan
tokuri. id tomu. Ogumu nodi
kotutun om orohian
mangakan diti kinotuan.
5
Milo nogi dodion
o tutan toitom do
ponopis poningkod
raha do ganit.
Pangakan no kinotuan talun.
o n g gi
M
in
o n g gi
M
in
Onuai do sisimbar.
1. Nunu ngawi kawo kulat di milo akanon?
2. Roito’ o kulat sumuni id tana.
3. Nokuro tu roitan do mato kalabau i kulat ?
4. Aanangan ko nangku mangakan kulat ? Nokuro?
Nuut • Ponginluuban: Pokionuan tangaanak monuat borosuat mantad
2.3.4 (iii)
ponguhatan di pinosodia. 109
a‘
o n g gi
M
in
Nuut
• Pokionuon tangaanak monupu ayat toniba momoguno 5.5.1
110 pomoroitan ginumu. BA: 73
a‘
o n g gi
M
in
om tusi.
Lidangon om lapakon
i sangop. 2
Koruon momoguno do
garapu toi ko‘ sikang.
3
Lidangon om
pisoson i gipun om
poroloton di sangop. 4
Pagaan do tinaung om
omungan do tusi.
Nung orohian, milo nogi
5 omungan do lado.
Nopongo no om milo
nodii pakanason.
Nuut
• Uhupan tangaanak monupu ayat momoguno boros di rinagang. 3.2.3
111
a‘
o n g gi
M
in
2. Mongotu i Daren do
korumansada hilo id talun.
4. Manatas i Noria
do tuhau.
1. Mokidukaruk
3.
2. 4.
3.1.2 (ix)
Nuut
• Tudukan do mongingia’ o tangaanak do manayad boros kohiok. 2.2.2 (ix)
112 2.4.2
a‘
o n g gi
M
in BA: 74
Pongindopuan Tuhau
o n g gi
M
in
o n g gi
M
115
Simbaro’ ponguhatan.
116
118
119
120
UNIT 8 - LAMIN
akaul - pemalas norobuk - reput
kogumpi - tersenget osiwang - luas
lalambangan - pintu pagar sokulit - coklat
mitapus - berkembar pogiunungan - kesatuan
mogitaatapus - teres
UNIT 9 - TADAU SOMINGGU
baino - hari ini papatandan - menyusun
kinolumiso’ - keindahan mengikut urutan
kobolingkaangan - masalah patandano’ - susun
konihab - kelmarin mengikut urutan
121
122
Sekolah
Tarikh
Tahun Darjah Nama Penerima
Terima
Nombor Perolehan:
Tarikh Penerimaan: