Tembung Semar asale saka tembung samara kang tegese ghaib. Kyai Lurah
Semar Badranaya yaiku tokoh pewayangan utama ana ing wayang jawa lan
sunda. Semar utawi Kyai Semar Badranaya inggih punika salah satunggaling
punakawan Pandhawa ingkang asring paring pituduh lan kathah kawicaksanan.
Semar punika tansih sadhèrèk kaliyan Batara Manikmaya lan Antogo.Semar
tansah ngabdi dhateng para ksatria ingkang nggadhahi pakarti ingkang luhur.
Kosok wangsulipun, Antogo tansah ngabdi dhateng ksatria ingkang
pakartinipun awon.
Putranipun Semar inggih menika:
1. Bawor
2. Garéng
3. Petruk
GARENG
Petruk iku salah sijine Panakawan anake Semar, adhine Gareng, kangmase
Bagong. Dheweké duwé bojo Dewi Ambarawati, putri saka Prabu
Ambarasraya raja negara Pandansurat.
Paraga Pétruk iki ora disebutaké ing Kitab Mahabarata, dadi anané mung
ing gubahan gagrag pewayangan Jawa. Ciri-ciri paraga Pétruk ya iku dedegé
sing dhuwur lan irungé dawa. Pétruk sadina-dina tansah nggawa gaman arupa
pethèl. Paraga iki kondhang ing lakon Petruk dadi Ratu.
BAGONG
Bagong iku dicipta saka wewayangané Semar. Mula saka kuwi, prejengané
ora beda adoh. kaya déné wewayangan, Bagong awaké ireng. Tinimbang anaké
Semar liyané, Bagong paling kurang ajar. Basa Jawané ora karuwan. Dhèwèké
seneng ngritik apa waé.
Bagong iku asliné jenengé cukuran rambut. Bocah yèn dicukur plonthos
kabèh, jenengé gundhul. Yèn sing diturahké mung ngarep thok jenengé
kuncung. Yèn sing diturahké ing mburi dijenengi kuncir utawa kucir. Yèn
rambut sing sisa ana sisih tengen utawa kiwa jenengé pethek. Nah bagong iku
kanggo wong sing rambuté mung ana ing mburi sisih ngisor (cedhak gulu).
Cukuran bagong uga disebut gombak.
Yèn dideleng saka pawakané, Bagong pancèn memper Semar. Nalika Sang
Hyang Ismaya didhawuhi mudhun ing donya déning Sang Hyang Tunggal, Sang
Hyang Ismaya jaluk diwenehi kanca. Kaya déné lumrahé panakawan kang
tegesé kanca kang nyeksèni, paling ora punakawan ana loro. Sanghyang
Tunggal banjur gawé bagong saka wewayangané Semar.
Bagong nduwé bojo jenengé Dèwi Bagnawati lan urip ing padhepokan
Klampis Ireng.Ing panggonan liya, Bagong sok diganti jeneng. Ana kang diowahi
urutan keluwargané. Ing Jawa Tengah, bagong iku anak ragilé Semar. Déné ing
panggonan liya, paraga kaya Bagong iki dadi pambarepé. Ing panggonan liya
iku, Bagong sok diganti dadi Bawor, Carub, utawa Astrajingga.