Anda di halaman 1dari 14

LABORATORIUM PERMINYAKAN

PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN


Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Penentuan Porositas Efektif


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
A. Penentuan Porositas dengan Metode Menimbang
a. Berat core kering di udara (W1) = .................................. gr
b. Berat core jenuh di udara (W3) = .................................... gr
c. Berat core jenuh di kerosin (W2) = .................................... gr
d. Densitas kerosin (θ) = .................................. gr/cc
e. Volume bulk (Vb) = ................................... cc
f. Volume grain (Vg) = ................................... cc
g. Volume pore (Vp) = .................................... cc
h. Φo= ......................................................................................... %

B. Penentuan Porositas dengan Mercury Injection Pump


1. Penentuan Skala Picnometer
 Skala Awal = ..................................... cc
 Skala Akhir = ..................................... cc
 Volume Picnometer kosong = (skala awal – skala akhir)
= .................................... cc
2. Penentuan Volume Bulk
 Skala Awal = ..................................... cc
 Skala Akhir = ...................................... cc

31
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

 Volume Picnometer + Core = (skala awal – skala akhir)


= ....................................... cc
 Volume Bulk Batuan = [(vol.pikno + core) – (vol.pikno
kosong)]
= ....................................... cc
3. Penentuan Volume Pori
 Skala Awal = .................................. cc
 Skala Akhir = .................................. cc
 Volume Pori = (skala awal – skala akhir)
= .................................. cc
4. Φeff= ....................................................................................... %

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Anggota Kelompok:
1. .......................................................
Balikpapan, 2017
2. .......................................................
Disetujui untuk laboratorium
3. ....................................................... Analisa Inti Batuan
4. ....................................................... Oleh
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. ....................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

32
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Saturasi dengan Metode Destilasi


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
BJ Minyak = ..................................................................... gr/cc
Timbangan Core Kering = ............................................... gr
Timbangan Core Jenuh = ............................................... gr
Volume Pori = .............................................. gr
(didapat dari metode penimbangan)
Volume Air yang didapat= ............................................... cc
Berat Air yang didapat = ............................................... gr
Berat Minyak = (Berat Core Jenuh – Berat Core Kering – Berat Air)
= ......................................................... gr
Volume Minyak= ............................................................... cc
So = ................................. %
Sw= ............................................................ %
Sg = ........................................................... %

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

33
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ....................................................... Balikpapan, 2017
2. ....................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ....................................................... Analisa Inti Batuan
4. ....................................................... Oleh
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. ....................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

34
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Permeabilitas Absolut


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
Pengukuran Permeabilitas Absolut dengan Gas Permeameter
Rumus yang digunakan:
𝝁𝒈 × 𝒒𝒈 × 𝑳
𝒌=
𝑨 × ∆𝒑
Keadaan 1:
Diameter Core = ............................... cm
Panjang Core (L) = ............................... cm
Luas Penampang Core (A) = ............................... cm2
Beda Tekanan (Δp) = .............................. atm
Flow Reading = ............................... cm
Laju Aliran Gas = ............................... cc/detik
Viskositas Gas (μg) = .............................. cp
Permeabilitas (k) = ................................ darcy

Keadaan 2:
Diameter Core = ............................... cm
Panjang Core (L) = ............................... cm
Luas Penampang Core (A) = ............................... cm2
Beda Tekanan (Δp) = .............................. atm
Flow Reading = ............................... cm
Laju Aliran Gas = ............................... cc/detik

35
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Viskositas Gas (μg) = .............................. cp


Permeabilitas (k) = ................................ darcy

Keadaan 3:
Diameter Core = ............................... cm
Panjang Core (L) = ............................... cm
Luas Penampang Core (A) = ............................... cm2
Beda Tekanan (Δp) = .............................. atm
Flow Reading = ............................... cm
Laju Aliran Gas = ............................... cc/detik
Viskositas Gas (μg) = .............................. cp
Permeabilitas (k) = ................................ darcy

1
Dari data-data antara permeabilitas (k) dan ∆𝑃 di atas, kemudian kita plotkan ke

dalam suatu grafik.

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

36
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ....................................................... Balikpapan, 2017
2. ....................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ....................................................... Analisa Inti Batuan
4. ....................................................... Oleh
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. ....................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

37
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Sieve Analysis


Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
Berat Sampel = ......................... gr

Opening Berat Kumulatif


US Sieve Berat
Diameter
Series No. (gr) (gr) (%)
(mm)
16 1.19
30 0.59
40 0.42
50 0.297

Membuat grafik semilog, hubungan antara Opening Diameter vs % Berat


Kumulatif. Dari hasil plot didapatkan data sebagai berikut:
1. Opening Diameter pada berat kumulatif 40 % : d40 : ........................... mm
2. Opening Diameter pada berat kumulatif 50 % : d50 : ........................... mm
3. Opening Diameter pada berat kumulatif 90 % : d90 : ........................... mm

Koefisien keseragaman butir pasir (C) adalah:


𝑑40
𝐶= = . . . . . . . . . . . . . . … ..
𝑑90
Menurut Schwartz adalah:
C < 3, merupakan pemilahan yang seragam

38
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

C > 5, merupakan pemilahan yang jelek


3 < C < 5, merupakan pemilahan yang sedang

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Anggota Kelompok:
1. ....................................................... Balikpapan, 2017
2. ....................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ....................................................... Analisa Inti Batuan
Oleh
4. .......................................................
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. ....................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

39
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Penentuan Kadar Larut Sampel Formasi dalam


Larutan Asam
Hari/Tanggal :
Kelompok :
Assisten Praktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
1. Jenis Core = Batupasir
 Berat Core sebelum Pengasaman = .......................... gr
 Berat Core setelah Pengasaman = .......................... gr
𝑊−𝑤
 Berat Solubility Core = × 100%
𝑊

= .......................... %

2. Jenis Core = Batugamping


 Berat Core sebelum Pengasaman = .......................... gr
 Berat Core setelah Pengasaman = .......................... gr
𝑊−𝑤
 Berat Solubility Core = × 100%
𝑊

= .......................... %

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

40
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Anggota Kelompok:
1. ....................................................... Balikpapan, 2017
2. ....................................................... Disetujui untuk laboratorium
3. ....................................................... Analisa Inti batuan
4. ....................................................... Oleh
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. ....................................................... Assisten Praktikum

NILAI: ..........................

41
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Acara : Pengukuran Tekanan Kapiler


Hari/Tanggal :
Kelompok :
AssistenPraktikum :

Tujuan Praktikum:
1. ..........................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................

Analisa:
Hasil Percobaan:
Vb = 60 cc
Vp = 30 cc

Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4 Kolom 5 Kolom 6


Indicator Actual
Pressure
Indicator Correct Volume of Volume of Mercury
No. Volume
Pressure Pressure Mercury Mercury Saturation
Correction
(atm) (atm) Injection Injection (%)
(cc)
(cc) (cc)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Perhitungan:

42
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

Kolom 1 dan Kolom 3 didapat dari percobaan.


Kolom 2 = Kolom 1 + 0,05 atm (Mercury Hydrostatic Head Correction)
Kolom 4 = Grafik PVcorrection dengan P = Kolom 1
Kolom 5 = Kolom 3 – Kolom 4
Kolom 6 = (Kolom 5 : Vp) x 100 %

Tabel Pressure Volume Correction


Pressure (atm) Volume (cc)

Kesimpulan Sementara:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Anggota Kelompok:
1. ....................................................... Balikpapan, 2017
Disetujui untuk laboratorium
Analisa Inti Batuan
43 Oleh
LABORATORIUM PERMINYAKAN
PRAKTIKUM ANALISA INTI BATUAN
Jurusan Teknik Perminyakan
Sekolah Tinggi Teknologi Minyak dan Gas Bumi

2. .......................................................
3. .......................................................
4. .......................................................
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
8. .......................................................
9. .......................................................
10. .......................................................

NILAI: ..........................

44

Anda mungkin juga menyukai