( BAHAGIAN B: ASAS PATOLOGI)

TAJUK JAM JAM JAM JUMLAH

UNIT
KULIAH TUTORIAL AMALI JAM
1.0 Pengenalan 1 1
2.0 Immunologi
2.1 Asas Immunologi 2
1 4
2.2 Immunologi klinikal 1
3.0 Patologi am
3.1 Inflamasi 1 2 3
3.2 Kecederaan sel 1 1
3.3 Penyembuhan & Pemulihan 2 2
3.4 Gangguan cecair dan hemodinamik:
3.4.1 Edema
3.4.2 Thrombosis
3.4.3 Embolisma
2
3.4.4 Infarksi 2
3.4.5 Iskemia
3.4.6 Hemorrhage
3.4.7 Renjatan
3.5 Kanser 1 1
3.6 Patologi Radiasi 1 1

3.7 Patologi Penuaan 1 1

3.8 Patologi Forensic 1

1
Total 14 3 17

39

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008

KOD KURSUS: MABC 1122 TAJUK: 1.0 PENGENALAN
2.0 IMMUNOLOGI

Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam

1.0 1. Menyatakan definisi patologi dan PENGENALAN PATOLOGI 1

penyakit
1. Definisi patologi
2. Menghuraikan konsep adaptasi dan 2 . Cabang kajian patologi
penyakit. 2.1 Patologi anatomi
2.2. Patologi klinikal
3. Menerangkan 2.3. Patologi forensik
i. Etiologi (Penyebab) 2.4. Patologi umum
ii. Patogenesis 2.5. Patologi sistemik
(Mekanisma) 3. Patogenesis
iii. Manifestasi (Perubahan 3.1. Penyakit
morfologi, fungsi dan 3.2. Ciri-ciri penyakit
klinikal) 3.3. . ’Nomenclature’ penyakit
iv. Komplikasi 3.4. Pengkelasan am penyakit
v. Prognosis 3.5 . Iatrogenik
vi. Epidemiologi

2.1 1. Memberikan definisi imuniti Asas Immunologi 2 (1)

2. Menghuraikan jenis-jenis keimunan
3. Menerangkan ciri-ciri system
keimunan
4. Menerangkan faktor-faktor yang
5. mempengaruhi tindakbalas imun
6. Menerangkan tentang antibodi
7. Menerangkan tentang sistem dan
fungsi komplemen
8. Menerangkan kawalan sistem
keimunan dan kesan tindakbalas
imun yang berlebihan
1. Definisi Imuniti
2. Kepentingan Imuniti
3. Ciri-ciri Sistem Keimunan
4. Corak dasar tindakbalas respon imun
5. Ciri-ciri sistem imun
6. Jenis Keimunan
6.1. Klasifikasi 1
6.2. Klasifikasi 2
7. Keimunan tidak spesifik
8. Keimunan spesifik
9. Keimunan Aktif
10. Keimunan Pasif
10.1. Semulajadi
10.2. Sintetik
11. Mekanisma tindakbalas antigen-antibodi
12. Faktor-faktor yang mempengaruhi tindakbalas imun
13. Organ dan Sel Sistem Keimunan
13.1. Sistem tisu limfoid
13.2. Sel imun
14 . Antibodi
14.1. Pembentukan antibodi dari limfosit B
14.2. Struktur am antibodi
14.3. Pengkelasan antibodi
14.4. Fungsi dan mekanisma setiap kelas
14.5. Molekul kompleks antibodi-antigen
15. Sistem ’complement’
15.1. konsep am dan fungsi sistem ’complement’
40

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008

Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam
15.2. kesan pada hasil pengaktifan sistem
’complement
KOD KURSUS: MABC 1122 TAJUK: 2.0 IMMUNOLOGI
3.0 PATOLOGI AM

Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam

2.2 1. Menyatakan definisi toleransi, Imunologi klinikal 1

autoimuniti, hipersensitiviti.
2. Membezakan toleransi semulajadi dan
perolehan
3. Menerangkan toleransi sel T, sel B,
perolehan dan pemindahan
4. Menyatakan penyakit
autoimun
5. Menyatakan setiap jenis hipersensitiviti
6. Menyatakan immunologi
tumor
7. Menerangkan fenomena
ketidaksempurnaan imun (immune
deficiency)
1. Toleransi dan autoimuniti
1.1. Definisi
1.2. Toleransi: Semulajadi dan perolehan
1.3. Toleransi sel T
1.4. Toleransi sel B
1.5. Penyakit autoimun
1.6. Toleransi perolehan
1.7. Toleransi pemindahan (transplant)
2. Tindakbalas hipersensitiviti
2.1. Definisi hipersensitiviti
2.2. Jenis hipersensitiviti
3. Immunologi tumor
3.1. Tindakbalas imun terhadap tumor
3.2. Tumor mengelak tindakbals imun
3.3. Terapi imun
4. Ketidaksempurnaan imun (Immuno
deficiency)

3.1 1. Menyatakan definisi inflamasi INFLAMASI 1 (2)

2. Menerangkan ciri-ciri inflamasi akut. 1. Definisi

2. Penyebab
3. Menghuraikan mekanisma inflamasi 3. Jenis Inflamasi
akut 3.1. Inflamasi Akut
3.1.1. Penyebab
4. Membincangkan kesan inflamasi 3.1.2. Ciri-ciri
akut. i. Fizikal utama
ii. Makroskopik spesifik
5. Menerangkan ’sequele’ inflamasi 3.1.3. Peringkat awal
akut 3.1.4. Peringkat akhir
3.1.5. Peranan sistem limfatik
6. Menerangkan ciri-ciri inflamasi 3.1.6. Peranan neutrofil polymorph
kronik 3.1.7. Kesan
3.1.8. ’Sequele’
7. Menghuraikan peranan sel makrofaj
41

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008

Unit Objektif Pembelajaran
dan sel limfosit dalam inflamasi
kronik
KOD KURSUS: MABC 1122 (PATOLOGI)
Unit Objektif Pembelajaran
3.2 1. Menghuraikan mekanisma
kecederaan sel
2. Menyatakan definifsi
apoptosis dan nekrosis
3. Menerangkan jenis-jenis
nekrosis.
3.3 1. Memberikan definisi regenerasi
2. Menerangkan pengkelasan sel
berasaskan kepupayaan
regenerasi
3. Menghuraikan setiap fasa dalam
proses penyembuhan luka
4. Menerangkan 3 kategori
penyembuhan luka
5. Menghuraikan penyembuhan
retakan tulang.
6. Menghuraikan penyembuhan tisu
saraf.
Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL
Teori
Kandungan Jam
3.2. Inflamasi Kronik
3.2.1. Penyebab
3.2.2. Ciri-ciri mikroskopik
3.2.3. Peranan sel makrofaj dan sel limfosit
TAJUK: 3.0 PATOLOGI AM
Teori
Kandungan Jam
KECEDERAAN SEL 1
1 . Agen penyebab
1.1. Trauma
1.2. Kecederaan termal (sejuk atau panas)
1.3. Racun
1.4. Dadah
1.5. Organisma berjangkit
1.6. Sinaran berion
2. Mekanisma kecederaan sel
2.1. Kesan pada tisu.
2.2. Gangguan mekanikal
2.3. Kerosakan membran sel
2.4. Gangguan laluan metabolik
2.5. Kerosakan DNA
2.6. Kekurangan metabolit.
2.7. Nekrosis
2.8. Apoptosis
PENYEMBUHAN DAN PEMULIHAN 2
1. Regenerasi sel
1.1. Definisi Regenerasi
1.2. Pengkelasan sel berdasarkan keupayaan regenerasi
1.3. Sel stem
2. Penyembuhan luka
2.1. Melibatkan 3 fasa
 Fasa ’Inflammatory’
 Fasa ’Proliferative’
 Fasa ’Remodeling’
3. Penyembuhan retakan tulang
3.1. 3 fasa utama
 Fasa reaktif
 Fasa ’reparative’ 42
 Fasa ’remodeling’

2008
4. Penyembuhan tisu saraf
4.1. 3 jenis kecederaan saraf
4.2. Respon terhadap kecederaan saraf
4.3. Regenerasi akson dalam 4 fasa
KOD KURSUS: MABC 1122 (PATOLOGI) TAJUK: 3.0 PATOLOGI AM

Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam

3.4 1. Menyatakan definisi edema, GANGGUAN CECAIR DAN HEMODINAMIK 2

thrombosis, embolisma, infarksi,
ischemia, hemorrhage dan 1.Edema
renjatan 1.1. Definisi
1.2. Mekanisma pembentukan edema
2. Menerangkan mekanisma 1.3. Edema perferi
pembentukan edema  Definisi
 Faktor penyebab
3. Menyatakan faktor penyebab 1.4. Edema organ spesifik
edema periferi  Definisi
 Contoh
4. Menyatakan faktor penyebab
thromosis 2. Thrombosis
2.1. Definisi
5. Menerangkan proses 2.2. Faktor penyebab
thrombogenesis. 2.3. Thrombogenesis

6. Menyenaraikan jenis-jenis 3. Embolisma

embolisma.
7. Menerangkan fenomena
thromboembolisma
8. Membezakan 2 jenis infarksi
9. Menerangkan faktor
pembentukan infarksi
10. Menyenaraikan kesan
iskemia
11. Memberikan pengkelasan
’hemorrhage’
3.1. Definisi
3.2. Jenis embolisma
3.3. 3 jenis laluan embolus
3.4. .Thromboembolisma
3.5. Komplikasi klinikal
4. Infarksi
4.1. Definisi
4.2. 2 jenis infarksi
4.3. Faktor pembentukan infarksi
5. Iskemia
5.1. Definisi
5.2. Kesan ischemia
6. Hemorrhage
6.1. Definisi
6.2. 4 kelas hemorrhage (Class I – IV Hemorrhage)

7. Renjatan (Shock)
7.1. Definisi
7.2. peringkat renjatan
7.3. Jenis renjatan
 Renjatan hipovolemik
 Renjatan kardiogenik
 Renjatan ’distributive’
 Renjatan ’obstructive’
 Renjatan endokrin

43

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008

KOD KURSUS: MABC 1122 (PATOLOGI)
Unit Objektif Pembelajaran
3.5 1. Menyatakan definisi istilah
penting.
2. Menerangkan proliferasi sel
tumor
3. Membezakan benign dan
malignan
4. Menerangkan penyebab kanser.
5. Memberikan pengkelasan
kanser.
6. Menghuraikan patofisiologi
kanser
7. Menerangkan pengkelasan
tanda dan simptom kanser
3.6 1. Mengenalpasti jenis radiasi
penyebab keadaan patologikal
2. Menghuraikan mekanisma
patofisiologi disebabkan radiasi
3. Menerangkan kerosakan DNA
yang mungkin berlaku dan
kesannya
4. Menghuraikan 2 jenis kesan
radiasi pada tisu.
Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008
TAJUK: NEOPLASMA
Teori
Kandungan Jam
NEOPLASMA (Tumor benign) 1
1. Definisi istilah penting
2.1. Neoplasma malignan (kanser)
2.2. Neoplasma benign
2.3. Tumor
2.4. Pra-malignan atau pra-kanser
2.5. ‘Transformation’
2.6. Pembezaan (Differentiation)
2.7. Anaplasia
2.8. Dysplasia
2.9. Invasi
2.10. Metastasis
2. Perbezaan benign dan malignan dari segi pembezaan, kadar
pertumbuhan, invasi dan metastasis.
3. Penyebab kanser
4. Pengkelasan kanser berdasarkan jenis sel
yang menyerupai tumor
5. Patofisiologi
5.1. Abnormaliti dalam bahan genetik dari
5.2. Melibatkan dua kumpulan gen
5.3. Ciri-ciri biologi sel kanser
6. Pengkelasan tanda dan simptom
i. Simptom setempat
ii. Simptom metastasis
iii. Simptom sistemik
PATOLOGI RADIASI 1
1. Radiasi
1.1. Definisi
1.2. Jenis radiasi
i. Radiasi elektromagnet
ii. Radiasi zarah (mengion)
1.3. Sinaran mengion
i. Definisi
ii. Jenis sinaran mengion dan kesannya
2. Patofisiologi
2.1. Mekanisma
Radiasi merentasi tisu menyebabkan pengionan
2.2. Kerosakan DNA yang mungkin berlaku
i. Pemecahan bebenang DNA
ii. Perubahan bes
44
 Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam
iii. ’Cross-linking’ bebenang DNA

KOD KURSUS: MABC 1122 (PATOLOGI) TAJUK: PATOLOGI PENUAAN & FORENSIK

Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam

2.3. Akibat kerosakan DNA

i. Kematian sel (serta-merta atau semasa
proses mitosis)
ii. Pembaikan sel
iii. Perubahan kekal pada genotip

2.4. Kesan pada tisu

2 jenis
i. Kesan akut
ii. Kesan kronik

3.7 1. Menyatakan definisi penuaan PATOLOGI PENUAAN 1

dan ’senescence’. 1. Definisi penuaan
2. ’Senescence’
2. Menghuraikan dua jenis 2.1. Definisi
senescence 2.2. Dua jenis
i. Cellular senescence
3. Menerangkan kesan senescence ii. Organismal senescenc
pada neuroendokrin, otak,
Sistem kardiovaskular, ginjal, 3. Neuroendokrin
paru-paru, komposisi badan dan 4. Otak
sistem lain. 5. Sistem kardiovaskular
6. Ginjal
7. Paru-paru
8. Komposisi badan
9. Sistem lain

45

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008

 Unit Objektif Pembelajaran Teori

Kandungan Jam

2.3. Akibat kerosakan DNA

i. Kematian sel (serta-merta atau semasa
proses mitosis)
ii. Pembaikan sel
iii. Perubahan kekal pada genotip

2.4. Kesan pada tisu

2 jenis
i. Kesan akut
ii. Kesan kronik

3.8 Menyatakan definisi forensik, PATOLOGI FORENSIK 1

kematian, penyebab kematian,
mekanisma kematian dan autopsi
Menghuraikan kaedah penentuan
masa kematian
Menghuraikan mekanisma dan
keadaan pereputan mayat
1. Definisi forensik
2. Kematian
2.1. Definisi
2.2. Penyebab kematian:
2.3. Mekanisma Kematian
2.4. Penentuan masa kematian
2.5. Pereputan mayat
2.6. Pengkelasan kematian

Menerangkan pengkelasan 3. Autopsi

kematian
Menyenaraikan kepentingan autopsi
Menerangkan tujuan 3 jenis autopsi
Menghuraikan proses dalam
menjalankan autopsi
3.1. Definisi
3.2. Kepentingan autopsi
3.3. Tiga jenis autopsi
i. Forensik
ii. Klinikal / akademik
iii. Koroner
3.4. Proses autopsi
i. Pemeriksaan eksternal
ii. pemeriksaan internal

RUJUKAN:

1. J.C. E Underwood, et al (1996). General and Systemic Pathology. 2nd ed. London: Churchill Livingstones
2. Kumar,et.al (1992). Basic Pathology.5 th ed. Philadelphia: W.B Saunders
3. Govan.et.al (1994). Pathology Illustrated. 4 th ed. London: Churchill Livingstones
4. Mac, et.al (1992). Muir`s Textbook of Pathology. 13 th ed. London: Edward Arnold
5. Tikki, Pang (1986). Imunology Asas dan Klinikal Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka
6. Dix J., Calaluce R. (1999). Guide to forensic pathology,, 2nd ed. Florida: CRC Press
7. http://en.wikipedia.org/wiki/Senescence

46

Panduan PelajarT1SI /Dip. Pembantu Perubatan/BPL 2008