Anda di halaman 1dari 83

Indeks  2   2   2   2  43 

Tatatanda a n ( n ialah integer positif )  0.5   0.5   0.5  34 


4
44 
4 
n 100 faktor 53 
a
p p p p p p p 
35 
7
77 
7 
p faktor

Penggunaan kalkulator
Dalam bentuk indeks, perlu letak kurungan
kuasa dua 
an  pada asas jika
kuasa tiga 

selainnya 

Bentuk Asas Indeks Pendaraban Kirakan Nilaikan


indeks berulang 2222  2 2 2 2   23 
2
3
3 3333  3 3 3 3   34 
2

45  15 
54 Carikan nilai / Nilaikan yang berikut

3 32   16 
a

3a 23 

42  Bonus :
Nyatakan dalam tatatanda indeks
24 
 1100   1101 
3 3 3 3 
11  11  11  52   a n  jika n
2 2 2 2 2 2
      25   a n  jika n
3 3 3 3 3 3

www.mywikischool.com 76
Cara Alternatif 4 42  43  am  an 
 23   34  5 52  53 
Cuba
6 62  63 
 2 5
  2
6

7 72  73 
Penggunaan kalkulator
 Mesti
Nyatakan nombor berikut dalam tatatanda
indeks
Nilaikan
4
4 8 9
2
   16  25 
3
27  32 
4 Kenalpasti asas dan indeks
2 36  49 
  
3 64  81 
5 a3  a7 23  25 3 x  32
 1 100  125 
1  
 2
0.24  Adakah sama?
Kenalpasti yang mana boleh diringkaskan
a  b   c a  b  c  abc
0.24  dengan menggunakan formula

a m  a n  a m n
Nombor – nombor yang lazim
a3  a 2 
a) a5  a2 b) a3  b4
Asas Kuasa dua Kuasa tiga

24  c) a5  a2 d) 25  2 2
2 22  23  25  2 4  25  e) 2 4  34 f) 2 4  23
26 
34  Permudahkan (Guna formula)
3 3  2
3 
3

35  22  22 
www.mywikischool.com 77
a m  a n  a m n a3  b2  a3  b 
BILA m  n3  n5  m 

 p4  q7  q2 
BAGAIMANA
a4  a  24  2 
 m4  n3  m 
 a  a6  6  66 
32  24  32  22 
 bb  2  22  53  7  5 
p3  p  23  3 
25  54  5  22 
a a 
2 3
2 2 
2 3

q  q 2  q3  52  54  5  22  3 22  3 2 
a a 
5 2
3 3 
5 2

Nota: (Jawapan akhir jika permudahkan)


b b 
3 4
7 7 
4 3
Latihan 1 : Permudahkan yang berikut a3  b4 23  54
y3  y5  3  34 
a b 
3 4
2 3 
3 2 a) b)
Apabila mendarab asas yang berlainan
c) m m 
7
d) 5 5 
3 4

p2  p3  p5  3 2  35  33  
e) 42  4  f) p  p6 
Bonus
g) b7  b  b 2 
3 3 
a b
2 2 
x 4 Nilaikan yang berikut
h) 4 4 4 
2 3 2
2 2  23 
i) 22  22  2  2 2  32  2 
a a 
5

j) c 2  c 4  c3 

Guna a m  a n  a m n ? Jika cari nilai/nilaikan


Permudahkan yang berikut 
a5  a 
a a b b 
4 2 3 4

www.mywikischool.com 78
Permudahkan yang berikut 5n5  5n5 
Latihan 2 : Permudahkan yang berikut c) d) p3  4 p 2 
a) a 2  a 3  b 2  b7  2n 3  3n  3 p3  3 p3 
e) b3  4b  f) 3  2 p3 
b) a 4  b3  a 5  b  4n 2  2n 4  2 p3  p2 
g) 2m2  7 
c) p 2  p3  q5  3q  q 2  3m 2  4 
h) 3 p 2  p  2 p3 
2  3c 4 
d) m
3
 n2  m  i) 2k 5  2  3k 
4n 2  2n 4  n 
e) a 5  c 2  b3  c  a 7  j) 3q3  p  5q5  2 p 2 
2 p  3p2  p3 
f) m  n p  m p  n 
3 3 5 5
k) u 3  4v5  2u 2 
3a 5  2b 3  5a 2  b 
g) 2  2  5  5 5 
3 6 3 2 l) 2a3  4b  3a 
2 p7  3 p3  q 
h) 77  3  77  33  m) 3ab2  4ab5 
3u 7  2v 2  3u 3 
Nilaikan yang berikut n) 3m4 n2  4m  m3n7 
a) 23  2  2a 2 b  5ab 3 

3a 3b 3 c  4a 2 b 3  25

23
b) 32  22  3  3 p 5 q 2  pq 3  7 p 2 

Nombor biasa / Pekali



p7
Kira 
Tulis semula p4
2a 4  3a 2  ( )( )

6m7  7m6  ( )( ) Latihan 3 : Permudahkan yang berikut

4a  3a 4  b) 2 p  4 p 
4 2
a)
5b  4b  (
3
)( )
www.mywikischool.com 79
k4 k4 Guna formula ? Permudahkan yang berikut
 
k k 53 a2 4a 7 9 p9
   
53 a2 2a 3 3 p3

Jadi
2k 7
a m 
 50  a0  8k 3
an
6 p6  2 p2 

15k 11  7k 
BILA
3q 5  27q 2 


Nombor biasa / Pekali
BAGAIMANA



Permudahkan yang berikut (guna formula)
a1  Latihan 4 : Permudahkan yang berikut
a6 a5
 
a4 a a0  a7
a) 2  b)
p5

 a p
78 29
 
74 2 k5
c)  d) b7  b 
k4
27  24  k9  k8 
Tulis semula
55 212
 6 8 7
2 2 2a 4 e)  f) 
      ( )( ) 52 25
 63 3 3 4a 2
77
3m 5 g)  h) 45  4 
( )( ) 7
Permudahkan yang berikut 8m
10a 8 15 p15
53
a2
7b 7 i)  j) 
  ( )( ) 2a 3 5 p5
53 a2 3b 3

www.mywikischool.com 80
2 x3 3m5 3 4  3 2  33  e) p10  p5  p 2 
k)  l) 
3x 2 81m
45  4 2  43  f) x 4  x 2  x3 
m) 8q6  6q6 

x8  x  x5   
g) 5  5  5
12 6 2

n) 4t11  16t 

a3  a6  a5   
h) k  k  k
2 9 8

o) 9g  g 10 9

q7  q2 34  32
 i) 
p) y  7 y 
7 q4  q3 33  3

a 3b 2  ab 5
 q6  q2
a 2b j) 
am  an  a1  q8  q 7
3 p2  5 p5
a a 
m n
a  0 
2 p3
a 4b6  ab
k) 
2 p 3q 3  4 p 3 a 3b 4
Permudahkan yang berikut 
8q 3
53  5 4 p 5q 7
 l) 
52 pq 3  p 2
Latihan 5 : Permudahkan yang berikut
75  7
 p5  p7
73 a)  3x5  8 x
p3 m) 
2x2
a2  a7

a m6
b) 
m4  m n)
2m 7

410 3m 2  5m

43  4 2 45  4
c) 
42
p7 9 pq 2  7 p 4 q
 o) 
p5  p 37 3 p 3q 2
d) 3 
3  33
www.mywikischool.com 81
 ?
Apakah maksud 5
2 3 Permudahkan yang berikut (guna formula) a3  a2  a3  a3 

a3 
5 2 3
 p 
3 4
 a  
3 3
a3  a3 

 23  3 5 2
 2 
4 3

a5  a5  a  
5 5

a 25  a 5  a5  a3 

5 
2 3

p 7 3
 q 
3 8
 a5  a3  a 2  b3 
a4  b2 

BILA
 Permudahkan yang berikut

p 
3 4
  3 
5 2
3 

BAGAIMANA 24  27   2


5 
Analisis
3 7

5 
2 3
 52

p 10
am  an  a1  
p 
3 4

p 
2 3

am  an  a0 

a m n
 q 
3 4
q

3
q
a 
m n

23  2 4  2  
3 4

p p 
5 2
p  
5 2
t 
3 3
t2  t5 

Lebih soalan ulangkaji

a2  a3  a  
2 3

www.mywikischool.com 82
Latihan 6 : Permudahkan yang berikut
3  3 3

   
q)
a) t
3 2
 b) p
3 5
 33  33 BILA

c) 3  
2 3
  
d) 2
3 2
 r) 5   55
3 2 2


   
BAGAIMANA
 
7 3 3 5
e) 5  f) 7  s) g  g  g
9 7 3 3
 

g) 3  
7 5

a   a 
3 4 5 3

h) p   p
3 5 4

t)
a   a 
2 5 4 2

BILA
i) 4  4   3 2
 
3   3
5 2 2
 
  3   3
u)
4 2 2 3
j) 2 2  3
BAGAIMANA

k) q
12
 q   3 3

l)
m 
3 4
 Apakah maksud abn dan  a 
n

?
m2 b a
7

ab4    
211 ab3  b

2 
m) 5
2 5
 x 
3
 pq 
     
 r   yz 
n)
t   t 
5 2

t3
3 2a 2 
2 7  23 a
   
2 
o)
4 2 b 2b3  3c 2 

m  3 4 5d 2  2e5 

m   m
p)
2 3 4

www.mywikischool.com 83
Nombor biasa / Pekali dalam kurungan a 
2 4
 ab4  2  3 4
 2  34 

2  3  2 4

 a 
  
3
a b 
2 3 4

 3b  3
2 3
3  
4

 a4 
 2  
2 
2
 2 pq   32
4

 
3
 b 
 3r 

Permudahkan yang berikut


Latihan 7 : Permudahkan yang berikut

a) ab6  b) 
a
5

 
7 3
 62  2

b
5
 24 
 pqr 
7
m
3
 3  
c) 
 s 
  d)   
 np 
a b 
4 3 2
 a b 
2 5 3
 5 

2x 4 
5
e)  a3 
4
 a3 
5  j 3k 
 2    4    2  
b  b   l 
f) 3p 4 
2a b  2 3

g) 4m 3

a b 
2 3
 ab  2 3

 2p 
3

h) 7 p  2
 2  2  
 a4 
3
 a   3q 
    3 
 5x 
3
 b  b 
i) 
 3 
  3 pq r  2 3 4

4
Bandingkan
 3 
j)   
 2y 
a  
2 4
ab4  Nota : Walaupun soalan ialah
permudahkan, semua nombor perlu dikira

2
a b  
2 4
ab  2 4
 sekiranya merupakan sebutan algebra
 2a 
 
k) 
 3b  a b  
3 2 4 23 a 3  23  43

www.mywikischool.com 84
Latihan 8 : Permudahkan yang berikut
 5s 
p)  3  
2
a b 
2 5 3
 ab 3 
 
a) e f
2 3
  
b) xy
3 4
  2t 

 
3
4 3 5
  3ab 2 
c) a b q)  3 
 2c 
  2ab   3a 2 b
3
  2


d) pq r
4 3 6
 

2a b
4 7
 m2   p 2 3
 3b 2
e)    f)  3   am  an  a1  
 n  q  5ab
am  an  a0 
 a7 
g)  5  
3
a  m n

b 
abn  a m
bn  q


h) 3  4
3
3
 a
n
 am 
q

    n  
b b 

i) 3  5 
2 5

Latihan 9 : Permudahkan yang berikut
Asas berlainan
a) 5  7    5 
2 4 3 3


j) 5  4
4 3 3
  
Nombor biasa / Pekali


k) 2  5
2 3
  

b) 2  5
4
  2 
2 2 3


l) 5  2
3 6 4
 
2a  3b  3a  2b 

 23 
7
2a 3  3a 2 
m)  2   5  6 2
 38
5  2  2 3

c)
3  2 3
 54

n) 2a b
3 2 3
 
Permudahkan yang berikut
ab3  a 3
o) 3a b 
d)
4 
3 2 2
 5
3  4 
3 3

www.mywikischool.com 85

e) p q
2

3
 pq l) 3 p q  2 p q
2
 2

3 4 Apakah maksud an ?
23

25

   mn  3 x 5 y 2  2 x 
3
3 4 5 2 2 23
f) m n m) 
4x 2 y 25
Jadi

g)
p q 3 2
a
p4 
a4

n)
a b  2 3 6
 2a a

a4
7ab 
3

h)
mn  2 4
Jadi
mn 2
 n3
a n  Bukti : a n 

 pq 3  p 3     5
3 a 2 b  2a 3 b
3

p q
i)
4a b 
2 2 o) 2
2

j)

ab  a 2 bc 3  3

a 2 bc 2
BILA


p) 8 p q
2
2
 2 p3  3 p2q  
2
BAGAIMANA


k) 3ab
3 2
 a b2


www.mywikischool.com 86
Bentuk Bentuk Bentuk Bentuk
e) 43  k  k 7
Indeks Pecahan Indeks Pecahan

k4
2 3 1 p 7

23 Permudahkan yang berikut d5



3 1 a 1 a 6  a 2  d  d 3

p 5  p 7 
7 2 1 b   b
2 3 8

3 2
s3 q q 
1 1
b 3  b5   
m3  m 2
3

34 x
1 1 m2
25 10 m5
 a 
4 2
 a 7  a 2 

a1  a0  a 1  h 3

h6

k
 c 
4 2
 c4  c7 
k6
Cari nilai berikut
2 3  3 4  d3

d 2

7 1  5 2  t  pq 3  p 4 q 

t 5

w3
Latihan 10 : Nilaikan yang berikut 
w 3
a) 32  b) 51  a b   ab 
2 3 3 4 2

Bahagi indeks negatif

c) 63  d) 17 1 

www.mywikischool.com 87
2a 2  d 2 h 3  h5
h)  p) 
d5 h
5a 1  j 2 c

i)  q) 3
j 3 c  c2

3a 4  ab2  a3b 


j) a  
5 2
 a7  r)

3ab   2a b
2 2 2 3

k) h  
 2 6
 h7 
s) pq   p q
2 3 3 4

l) q    q 
2 3 3 1

Latihan 11 : Permudahkan yang berikut t) 2a 3 
a) a 5  a 4 
m) t    t 
7 2  2 3

7t 1 
b) m4  m8  u)

c) t 3  t 7 
   2m n 
5 1 2 3

  k
3 1 3 2
v) 5mn
d) p
7
p 7
 n) k  k 

n4
e) 
n7
w) 7ef 2  3e2 f 3 
f)
c

o) s    s  s 
3 3  2 2

c 3

k2
g) 
k 2

www.mywikischool.com 88
Cari nilai yang berikut
6
Jika cari nilai 
h) 5  2
3
 2
 54 
2 2
3
 

33  37 
Latihan 12 : Nilaikan yang berikut
2 2
3 2
34  32 
 a)
28  22 
3

i)   
b) 25  22   3
3 
2 4
3 3  
3 2

2
c) 52  55   21 
j)  2  
3 
73
d) 
74  7

3  2 
2 2

e) 5   2 3
 58 
2
 2 
k)  1  
5 
f) 3   1 4
 3 5  3 2 
2
 5 
 2 
2 

2 1
 32   32 
 3   
g) 3  2
2

1 2
 l)  3  
2 
2 

www.mywikischool.com 89
32  9 9 3
1 1

16  2
64 
3

9 9  1 1
BILA 64  2
25 
2

5 5   1 1

BAGAIMANA 27  3
32 
5


1

Apakah maksud a ? n 3 3 1
  3 atau  
2 2 2
a  a  
2 2
 atau 
3 3
a  a 
Bentuk Bentuk Bentuk Bentuk
Jadi Indeks Punca Indeks Punca 2

1 a 
3
3 5
5 3 5 3
3
a 
2
1
2 7 a 
3
3
1 m
4
x
Jadi 43 a 
n

1
3
1 1 p7 3
a  2
a 
3

1
Secara amnya, a  n a1  a0 
1
BILA
n
a  a 1  a2 

BAGAIMANA
Cari nilai / Nilaikan yang berikut 
1 1 
4 
2
8 
3

www.mywikischool.com 90
Bentuk Bentuk Bentuk Bentuk Cara Alternatif Permudahkan yang berikut
Indeks Punca Indeks Punca 3 1 5
9  2
a a 
2 2
5
3 5 3 2
4 3 4 5 4

27  3 7 2

b b 
 6
3 5 5
5
72 5
4  2

k 
3 1

5 4
4
2 3
2
6 2

8  3

x
2
3  p
5
3
3
 23 
9
16  2
m  
 
3  
x 2 k5
Latihan 13 : Nilaikan yang berikut
p q 
1
1
a) 9  2
6 9 3

Cari nilai / Nilaikan yang berikut
3
1
92  b) 2163 
4 4 2

b3 b3 b3 
4
1
27 3  c) 32 5  4
 32 
5  a   a5 
4 
2
1
 
d) 49 2   
2
4 5
83   4
e) 8  3
p 2
  p 5  
3  
3
16 2  f) 25  2
3
 32 
b 
3  
Penggunaan kalkulator g) 81  2   
5
 12 
4
b 
 
2
27  3
h) 27  3
 
www.mywikischool.com 91
3 Cari nilai / Nilaikan yang berikut
 23 
7 6

 a b   a 4 b 2  c c5 5
  g)  1 3
  3
5
5 5 
2 2
c

2 5 1
3
 4
 7 7 7 
3 3 3
h)  k   k 
1 23
ab
3
a 2  
2
  
1
2 1
2
b 9 93 3
4 
 
 
1 1 1

i)  p   p 
8 2 2

2
 9
 

Latihan 14 : Permudahkan yang berikut


2
 23 
2 1
b   b
a) a a 
3 3    43 
2

j)
    8   82 
1
 
b 3  
5 1
b) b2  b2 

9
 1
c)  c 3  
3  2 
2 3 3
 12   23 
1
  2 2
3 
  k)  p q    pq  
2
   
   

m 
2
d)
6 3

s t  ab   a b
3 2 1
e)
8 4 2
 l)
2 3 2 3 
Jika cari nilai
1 
 m6  2 
f)  4  
n 
www.mywikischool.com 92
Latihan 15 : Nilaikan yang berikut Cari nilai / Nilaikan yang berikut
 
1 1
g) 2  5 2 
2 2 2
7 3 5 1 3

a) 7 7 
5 5 2 6 3 
2 2 2

1 5
b) 34  34 

4 Cari nilai / Nilaikan yang berikut


3
 12  5
c) 5  5   5  
2 2
  3 2
  2 4 8  2 3

3
25 2

1

4 2
8 8
2
3 3 20
d) 1
 1 4

3  27
3 3
83 1

3
81

7
 1
 
1
e)  4 2   4  4 
4 2
 
 
Asas-asas berlainan
 tapi dari

2 4
f) 3  3  2 3  2 
1
3 3

Asas-asas berlainan
 tapi dari 12 
 18 

www.mywikischool.com 93
24  3 1 2 1
d) 16  8  2
2 2 5
g) 24  3
3 3

45 

Latihan 16 : Nilaikan yang berikut


1 1 1
a) 2  4 8
2 4 3

1 1 1
93 2
h)
2 6 3
2 2 2 1
e)
12 2

2 5 2
b) 3 3  27 9  9 3

3 1

1 2 2
i) 25 4  20 2
f) 2  3  18
3 3 3
3

c) 33  81 2

www.mywikischool.com 94
Jika am  an ,
Cari nilai x 2 x  43  82
6 x 1  6 5 52 x  5

BILA

BAGAIMANA

2 2 x 1  2 3 3 x  3  35
Jika belum dalam bentuk am  an
Cari nilai x 

3 x  34 75  7 x

Semak: Latihan 17 : Selesaikan yang berikut

3 x  34 75  7 x 5x a) 5 x  53 b) 3 x4  3
5 7  7
x

53
Permudahkan yang berikut

3 x  32  5x  5 

3x 5x
 
32 5
23 x  2 6 7 2 x 1  7 7
3 2 x
 5 
x 2

2 
x 3

1
2
3 9
x 2 c) d)

3 3  
x 2
 
54 5x 

5x
3x  9  
5

www.mywikischool.com 95
e) 4 x  4 2  45 f) 5  5   5
x 3
m) 2x 
42 1 3
1
3 2  12 2
1

8 g) 3
2
 18  2
2 2
h) 2
3
8
* Semak jawapan dengan kalkulator

3) Diberi   
32 x1  3 x 32 , cari nilai x .
3x 6x 1 * Semak dengan ganti balik dan kira
g)  32 h) 
3 4
62 6 dengan kalkulator

Soalan PMR Tahun-tahun Lepas


1) Permudahkan tiap-tiap yang berikut : Jawapan untuk 1
8
 
 
1 2
a) m2 b) d 8e7 c) p d) k8
a)  m 
4
b) e  d e
4 3 2
 
  1 5 12
e) m f) g) h g h) k7
i) 5  
x 3
5 j) 7   3 x
 7
c) p 5  p 3 d) k   4 2 m

3 5
m2  m2 m 2  m 5
e) f)
m3 m4
k4 k
g) hg  4 3
 h 2 h)
k 2

2) Nilaikan
1
k) 3  l) 3  9 
x 3 2 x
3 
2
42
2
81 a) 8
2
 2 8 3
b)  2
2  23
1 3
c) 2
1
 12  3 2 2
d) 2
3
 2 1

2 
1 3 1
3
e)  36 3 f) 5 2  52

www.mywikischool.com 96
Ungkapan Algebra III Kembangkan yang berikut p2q  3r  
ab  aa  pq  r  
7 s 5t  2u  
2a  b   5 
pq  r  
3x  4   4   2 y    3a2a  3b  c  
 pq  r  
2a  3b  5 x  3x 
 pq  r  
 p   3 p  
1
x  4y 
1
9 y  6 
2 3
 p q  r  

 p q  r  
1
2 p  6q  r  
2
ab  c  

ab  c   3 p  q  r   Latihan 1 : Kembangkan yang berikut

a) mn  p  
 ab  c    5 p  q  r  
b)  mn  p  
 ab  c   23a  5b  1 
c) mn  p  
 52  3x  4 y  
Bandingkan d)  mn  p  

ab  c   ab  c   aa  b   e)  m n  p  


b
abc   a   ab  a   f) 5 p  1  q  
c
b  ba  b   g) 33  a  b  
a  bc a
c
h)  3 x  y  z  
ab a aa  2 
c bc i)  4a  b  c  d  
ab  3 
ab a j) mn  m  
c bc
www.mywikischool.com 97
k) x x  y   Bandingkan Kembang dan permudahkan yang berikut

aa  b   5a  2  3a  
l)  p q  p  
a  a  b  
m)  p 2  q   x  x  y  
 a  b  
n) x y  z  3 
a  3a  b  
a  a  b  
o)  a 3  b  a  
 aa  b   aa  3  a 
p) m2 p  5q  
b  aa  b  
q) a2a  3b  c   p7  q   pq 

r)  q3 p  2q  4  
a  3a  b 
aa  b  a 2 
s) 2e3 f  4 g   a  ab  a 

t) 3a 2b  7c   a2  a  a2 
Latihan 2 : Kembang dan permudahkan
u) 4m2m  3n   a2  a  a  yang berikut

v)  4 pq  2r   a 2  ab  a 2  a) p  7  2 p  

 2 p3q  r  2s  7t 
w) 5a 2  a 2  3a 
 b) 6a  3a  5 
k  3k  2k 
2

x)
1
 p  q 
3
3b 2  2ab  b 2 
c) 3 p  q   7 p 
y) 4a  b  2c  
1
5mn  3n  mn 
2
pq  5 p 2  6 pq  d) 5 x  y   2 x  y  
z)  4k  3l  
3
2 2 x 2  3xy  xy 
www.mywikischool.com 98
e)
4m  n   3m  n  n) m5  2n   mn  a  b c 

o) a a  b   2ab  a  b c  d  
f) 9k  23  2k  
Cara pantas
p) mm  n  m2 
g) 7m  32m  1  a  b c  d   ac  ad  bc  bd

q) 5bc  2bb  c  

h) 52 x  y   4 y 
a  b c  d  
r) 3 p
2
 p p  q  
i) q  23 p  2q  

Kembangkan yang berikut


s) aa  b   3ab 
j) cc  2  5c   p  q r  s  

t) 2 p3 p  5q   pq 

k) h3  h  2h2  e  f g  h  

u) pq  4q 2  3 p  

l) p q  3  6 p  a  b c  d  

v) 9k 2  2k 5k  1 
m) aa  3  7 a  a  b c  d  

w) 3ab  2a3b  2a  
a  b a  c  

www.mywikischool.com 99
a  2c  3  Bandingkan j) k  5k  3 
a  b c  d  

4 p  3q 2r  5s   a  b   c  d   k)  p  7  p  2  

3a  b 2c  3  a  b   c  d  
l)  x  3 x  5 

Latihan 3 : Kembangkan yang berikut

a) k  l m  n  
m) k  22k  3 
Kembangkan yang berikut
x  3x  2 
b)  x  y u  z  

n) 3a  13  2a  
 p  7  p  2  c) e  f g  h  

d)  x  y  z  x  
o) 3 p  1 p  5 
2m  1m  2 
e)  p  3q  1 

p) 2 x  35 x  1 
3 y  22 y  5  f) 2a  5b  5 

g)  p  2q 3r  2 s   q)  x  2 y  x  y  
a  2b 3a  b  
h) e  7 3 f  2 g  
r) 5 p  q 2 p  3q  
2 p  3q 3 p  2q   i) a  1a  5 

www.mywikischool.com 100
x2  y2  c  12  2  k 2 
a2  b2 

x  12 
 p  32  4k  32 
 y  3
2

a  b 2 
3b  72 
3x  12  3a  4b2 
4b  5c  2

2 p  52 
a  b2  Latihan 4 : Kembangkan yang berikut

a  b2  a) e  f 2 

2a  3b2 
Kembangkan yang berikut

 p  q 2  b) m  22 

e  f 2 

x  52  c) x  72 

m  22 

www.mywikischool.com 101
d) 8n  12  k) 5  q 2  Bandingkan
2
a
ab2
   
b
a  b2 
e) 4n  52  l) 7g  12  BUKAN

Kembangkan yang berikut (guna formula)

 p  q 2 
f) e  5 f 2  m) 2y  3 2

x  52 

3a  2b2  n) 9u  v  


2
g) c  12 

 p  32 
h)  j  k 2  o) 2 p  7q 2 

2a 2  3b2 
i)  p  12  5c 2  7d 2 
a  b2 
Kembangkan yang berikut

2a  3b2 
j) q  62

www.mywikischool.com 102
3x  12  m  22  Latihan 5 : Kembangkan yang berikut
(menggunakan formula)

a) e  f 2 
2 p  52  3a  4b2 

b) m  22 
4k  32 
a  b 2

x  72 
BILA
c)

BAGAIMANA
kuasa dua-kan benda a  b2 
kuasa dua-kan benda BILA
d) 8n  12 
 
di tengah-tengah BAGAIMANA
 kuasa dua-kan benda
e) 4n  52 
kuasa dua-kan benda
 
jika ada pekali di tengah-tengah f) e  5 f 2 
 

 g) 3a  2b2 
a  b 2
 jika ada pekali

h)  j  k 2 
a  b2 
e  f 2  a  b2  i)  p  12 

www.mywikischool.com 103
j) q  62  a  b2  BILA

a  b2 
k) 5  q 2  a  b a  b   BAGAIMANA
a  b a  b   kuasa dua-kan benda
kuasa dua-kan benda

l) 7g  12  Kembangkan yang berikut




e  f e  f   jika ada pekali

m) 2y  32 
 p  4 p  4 
Latihan 6 : Kembangkan yang berikut
n) 9u  v  
2
x  1x  1  (menggunakan formula)

a) c  d c  d  

o) 2 p  7q 2  3  p 3  p   b)  p  q  p  q  

c) f  8 f  8 
2m  52m  5 
a  b a  b  
d) 9  c 9  c  
2 x  3 y 2 x  3 y  
a  b a  b  
e) 3 x  13 x  1 
a  b a  b  
a  b a  b  
f) 2q  52q  5 

www.mywikischool.com 104
g) 4m  n 4m  n   2m  3n 3m  2n  k) a  2 a  2  

2m  3n 2m  3n 
l) 2  a 2  a  
5 x  y 5 x  y  3m  13m  n
h) u  3v u  3v  

m) 2 x  33 x  2 
Latihan 7 : Kembangkan yang berikut
i) 4 x  7 y 4 x  7 y   (menggunakan formula di mana boleh)
n) 2 x  32 x  3 
a) a  b2 

j) 3m  5n 3m  5n   2x  32 


b) a  b2  o)

c) a  b a  b   p) 2x  32 


A) a  b c  d 
d) a  1a  1  q)  p  2q  p  2q  

B) a  b2 
e) a  1a  1  r)  p  2q 2 
C) a  b2 
D) a  b a  b   f) a  1a  1  s) 2 p  q 2 
a  b a  b  
g) a  1a  1  t) 5 p  2q 5 p  2q  

Kenalpasti jenis soalan


h) a  1a  2  5 p  2q 2 
x  12 x  12 u)

x  1x  1 x  1x  2
i) a  22  5 p  2q 2 
x  1x  1 x  3x  2
v)

2m  3n2 2m  3n2 j) a  22 


www.mywikischool.com 105
Kembangkan yang berikut x  2x  2  xx  2 d) d  2d  5  7
4x  3  
2

1   x  1 x  1
7 y  2 y  1
2
e)

2 y  1 y  1 

 x  2x  1 
k 2  k  3
Permudahkan di mana ada kurungan 2
f)

Permudahkan yang berikut Latihan 8 : Permudahkan yang berikut

x  1x  2  5 x a) 3x  22  6 x g) 2a  b2a  b  b 2


x  22  x  2 b)  x  3 x  1  2 x h) h  2k h  2k   h3h  k 


c) 2m  12  m  3
x 2  x  2
2
i) p 2   p  q  p  q 

www.mywikischool.com 106
j) a 2  a  ba  b
Yang
ab  1
difaktorkan

ab  c  ab  ac a x1  y  z 

sq  r  3a  1
72d  e  1
k) x  y 2  x  y 2 c x  y 
k m  n  p 
abc  d 

3a  b  mn3 p  1

7q  r  3ab  c 
l)  x  2  x  3   x  1 x  4 
5e  g  f  4m3t  5s 
2ab  2c  1

23a  4b  3 pq2r  1
32 p  3q 
 x  y 
45m  3n 
22 x  4 y  5 z   x  y 
 2x  y 

32a  b   pq  r 
ab  c   ab  ac
7m  3n 
aa  1
83 p  q 
24 x  y  8 z  aa  b 
Apakah yang dilakukan?
ab  ac  ab  c  p3  2 p 
2q  3
Pemfaktoran
38  m  a 2 a  1
 proses songsang dengan
 42 p  5 
p p2 1 
www.mywikischool.com 107
FSTB
Untuk mencari FSTB untuk sebutan 5 pq  5( ) 8ab 2  4a ( )
ab ac
algebra, semak 5 pq  5 p( ) 8ab 2  ab( )
c cd 5 pq  pq(
 ) 8ab 2  2a ( )
efg fgh  setiap 5 pq  5 pq( ) 8ab 2  8b 2 ( )
pqr pr FSTB untuk pembolehubah yang sama
dengan kuasa/indeks berlainan
3m 6n Faktorkan dengan lengkap

6e 6f ab  ac 

6x 9y pq  qr 
Isikan tempat kosong
12h 18k 6  2( ) 8  4( )
ef  e 
7p 14 p 6  3( ) 8  2( )
9 rt 4rs 6  6( ) 8  8( )
a2  a 
5mn 10 pq
2a 8 ab  a( ) pqr  p ( ) mn  m 2 
ab  b( ) pqr  pq( )
3 9p
ab  ab( ) pqr  qr ( ) 2 p  2q 
12df 8
3xy 6 yz 4a  2b 
3a  3( )
a  a(
2
)
21 pq 7q 3a  a ( )
a a (
2 2
) 3ab  6ac 
a 2 a 3a  3a ( )
5 pq 10 
x3 x2
6 a  2( )
p3 p a 2b  a ( )
6a  3( ) 3ef  7e 
a 2b  b( )
5m 2 mn 6a  2a ( )
a 2b  a 2 ( ) x 2  7x 
6a 2 b 2ab 6a  3a ( )
a 2b  ab( ) 6a  6( )
6a 2 b 3 c 4ab 2c 3 9m 2  3m 

www.mywikischool.com 108
a 3b3  ab 2  e) x 2  xy  r) abc  ac 

pqr  prs 
f) 5a  5b  s) a 2b 2  ab 

15ab 2 c  10a 2 b 
g) 4x  6 y  t) pq 2  p 2 q 
x 2  xy  8 x 
h) 18ef  6 g  u) e3 f  ef 2 
10mn  8m 2  6m 
i) 3ab  6a  v) a 2bc  ab 2c 
Faktorkan
 Kenalpasti j) 15 pq  20qr 
w) 12 x 2 yz  18xy 2 z 

 Untuk setiap sebutan
k) 4 p 2 10 
 tulis x) 4a 2  2ab  7a 
 jika seluruh sebutan difaktorkan
l) y  6 y 
2
 tinggal y) 9 pq  6 p 2  3 p 
 Disemak dengan

m) 5mn  m 2  z) 15ef  5e  10 f 
Latihan 9 : Faktorkan dengan lengkap
a) xy  xz  n) 4 p  16 p 2 

b) ef  fg  o) k3  k  a  b a  b  

c) f
2
f  p) 2 y  3 y 
3 2

a 2  b 2  a  ba  b
d) p  p 
2
q) egh  fgh 

www.mywikischool.com 109
Bandingkan x2  9  c) m2  4 
a2
ab 
2 2

b2
9x 2  4 y 2  d) 25  y 2 
a 2  b2 

2a  2b 
e) 5 p2  5 
a 2  b2 4m  1 
2

Faktorkan dengan lengkap f) 2k 2  32 


x2  y2  3  27 p  2

3 p 2  3q 2 
g) 3x 2  75 
BILA

4 2
9 2
BAGAIMANA
16  2
25  2
 h) 9 x 2  49 
36  2
49  2

SEBELUM
1 2
9x 2  ( )2
 i) 27  12 y 2 
4y  (
2
) 2
25 p  (
2
) 2

Faktorkan dengan lengkap Latihan 10 : Faktorkan dengan lengkap


2p 8 
2
a) e2  f 2  j) 18  32 g 2 

b) 7m 2  7n 2 

www.mywikischool.com 110
k) 9 x 2 1  BILA BAGAIMANA
 
  Pastikan dalam bentuk
l) 4  16r  2
 
 
 Terus tukar ke

Faktorkan dengan lengkap
m) 16m2  25n 2 
x 2  2 xy  y 2 
x 2  2x  1 

n) 4 p  9q 
2 2 p 2  2 pq  q 2 

x 2  6x  9 
3m  6mn  3n 
2 2

o) 16e2  f 2 

x 2  14 x  49 
4 x 2  4 xy  y 2 
p) 18c 2  8d 2 

2 x 2  8x  8 

x 2  6 xy  9 y 2 

a  b2 
3x 2  6 x  3 
a  b 2

a  12  4 x 2  20 xy  25 y 2

4 x 2  20 x  25 
 Proses terbalik juga dikenali sebagai
pemfaktoran.

www.mywikischool.com 111
Latihan 11 : Faktorkan dengan lengkap
h)
16 p 2  40 pq  25q 2 p) 2 x 2  16 x  32 
a) a 2  2ab  b 2  

b) e 2  2eg  g 2 
q) 9a 2  12a  4 
i) x2  2x  1 
c)
2 p  4 pq  2q
2 2


r) 25x 2  20 x  4 
j) x2  6x  9 

d)
x 2  4 xy  4 y 2

k) x 2  10 x  25 
a  b c  d  
e)
m 2  6mn  9n 2
 l) x 2  8 x  16 
Faktorkan dengan lengkap
ax  bx 
4a  12ab  9b
2 2 m) x  12 x  36 
2
f)
 ax  bx 

n) 5 x 2  10 x  5  a  x  y   b x  y  

27r 2  36rs  12s 2


g) am  n   bm  n  
 o) 3x  12 x  12 
2

ax  y   x  y  

px  3  2qx  3 
www.mywikischool.com 112
4a3c  1  3c  1  ac  ad  bd  bc a 2  2a  ab  2b
 

Ulangkaji
a  b  ( a  b  ( 4ap  6bp  2aq  3bq
ac  ad  bd  bc 
a  b  ( a  b  (

 a  b  (  a  b  (
 a  b  (  a  b  (
7mn  10  14n  5m
ac  ad  bc  bd 
ab ba 
ab ba
a b 
ba  BILA
ax  ay  bx  by


ba a b BAGAIMANA

ab ba 


Faktorkan dengan lengkap ax  ay  x  y 
ax  ay  bx  by  

Latihan 12 : Faktorkan dengan lengkap


ax  bx  ay  by 3m  3  n  mn px  py  qx  qy
a)
  

www.mywikischool.com 113
mp  np  mq  nq ax  3 y  ay  3 x Untuk memfaktor
b) h)
  A)

B)
ac  bc  bd  ad
c)
 x 2  xy  x  y C)
i)

D)
ax  ay  by  bx 2ax  4ay  7 x  14 y
d) j)
 

Kenalpasti

x 2  2x x 2  2x  1
pr  ps  qr  qs 4ap  10aq  2 p  5q x2  y2 x2  y2
e) k)
  x2  4 x 2  4x  4
4x 2  9 4x 2  9x
2 x 2  18 2 x 2  18 x
ep  eq  fp  fq xy  10  5 x  2 y x2  4y2 9 x 2  16 y 2
f) l)
  x 2  2 xy  y 2 x 2  xy  x

x 2  2 x  xy  2 y

g)
x 2  3x  xy  3 y 6ef  10  12 f  5e Latihan 13 : Faktorkan dengan lengkap
m)
  a) x2  x 

b) x2  x 

www.mywikischool.com 114
c) x 2 1  p) 5  20 x  20 x 2  Faktorkan dengan lengkap
x  1x  1  8 
d) x2  9x  q) x 2  xy 

e) x2  9  r) x2  y 2 
x  1x  3  3 
f) x2  6x  9  s) x 2  2 xy  y 2 

9x2  9  x 2  2 xy  y 2  aa  b   2ab 


g) t)

h) 9 x 2 1  x 2  xy  2 x  2 y
u)

9x  6x  1 
2
i)
a  b2  4ab 
xy  x  y  1
v)
j) 9x  6x 
2

w) x  6 xy  9 y 
2 2
k) 3x 2  12 x 


3x 2 12  x) x  6 xy 
2
l) 

m) 3x 2  12 x  12  y) x 2  9y 2 
Latihan 14 : Faktorkan dengan lengkap
n) 5  20 x 
2
x  9 x  xy  9 y
2
a) a a  2   5a 
z)

o) 5x  20 x  2

www.mywikischool.com 115
b)  p  3 p  3  5  Yang manakah boleh dipermudahkan? x  1y 
ab ab  1 aa  b  x 1
a a a
32m  1
a 2  ab 
6m2m  1
c) m  6 m  1  6  a

ab ab x 2  3x
ab ab 
x3

d) g  32  9  a b
ba ab  2ac

3b  6c
aa  b  aa  b 
ab a b
x y
e) 7 xy  x x  y   
a  b  2
x2  y2
ab

a2  b2 4x 2  9

ab 4x  6
f) g  32  12 g 
Yang manakah boleh dipermudahkan? a 2  2ab  b 2

2x  1 2x  2 ab
2 2

k  2k  3  5k  7  p2  9
g) 
 Permudahkan pecahan algebra berikut
p2  6 p  9

4x  6
 Untuk mempermudahkan pecahan algebra
2 
3x  9 

6

www.mywikischool.com 116
Latihan 15 : Permudahkan pecahan algebra m2  n2 ab
j)   
berikut mn c
5x  10 ab
a)   
5 pq c
k) 
p2  q2 a b
 
2m  8n c
b) 
6
x2 1 a b
l)   
x 1 c
6
 a bc
c)  
9  3p 2 2
2s  10
m) 
s 2  25 a bc
 
xy  2 y 2 2
d) 
x2 a bc
x2  4 y2  
n) 
2x  4 y 2 2
3 pq  3q a bc
e)   
p2  p 2 2
9 p2  q2
o) 
15 p  5q Membawa tanda ke dalam pecahan (yang
x y
f)  ada tambah/tolak)
yx

a 2  2ab  b 2
p) 
a b
x y
g)  Permudahkan yang berikut
yx
x 4
2
2 x 5x
q)   
x  4x  4
2
3 3
e2f
h)  7x x
10 f  5e  
6 6
ab ab 3x 9 x
3 p 2 q  pq   
i)  c c 4 4
6p  2
www.mywikischool.com 117
x x2 x 1 x x
    x 
2 2 4 9 2

2x
3x  
5

x 1
x 
3x  2 2 x  3 3
 
x x6 2 3
 
4 4

Tambah/tolak pecahan algebra





3x x  5
  
7 x 2 x  15 10 5 
 
5 5 

Latihan 16 : Permudahkan berikut ke


bentuk termudah
3x  2 2 x  1
  3a a
8 6 a)  
5 5
x  3 2x  5
 
7 7 9b 12b
b)  
7 7
c 11c
c)  
6 6

www.mywikischool.com 118
p p3 8m  1 2m  1 q 1 5  q
d)   h)   l)  
3 3 6 6 4 12

2y y  3 x 1 x 1
e)   i)  
5 5 2 3
m 2m  1
m)  
4 6

3x  1 x  5 2 p 1 p  3
f)   j)  
4 4 4 3
d
n) d 
3

3f
o) 2f  
4
7x  5 x  3
k)  
3x x  3 6 2 m3
g)   p) m 1 
4 4 6

www.mywikischool.com 119
Permudahkan yang berikut 1

1

...
VS ab  ac   ...  FSTB untuk pembolehubah yang sama
2 3 ab ac
  dengan kuasa/indeks berlainan

x x
1 1
2
 
...
VS a2  a   ... 
a a
5a a  1 Isikan tempat kosong
 
b b x  ___  4 x a  ___  ab
GSTK
4  ___  4 x b  ___  ab
a b
2  ___  4 x q  ___  pqr
a2 a 2 x  __  4 x xz  __  xyz
7n 3n
  ab a
5m 5m
a  ___  a 2 3 xz  ___  12 x 2 yz
2a b
a  ___  a 3 6 x 2  ___  12 x 2 yz
5x x  6
  3a 4b a 2  __  a 3 2 yz  ___  12 x 2 yz
2y 2y
3a 9b Tukar ke pembawah yang diberikan
1 1
4a 6b  
x 4x x 7x
ab bc 1 1
 
2a 3ab 2p 4p 3p 24 p
x2 x 2 5
  2ab 2 4b  
x 1 x 1 3k 6k 3k 12k
2 3
2ab 5b 1 1
 
x y x  y  2 3 3x 2 6x
2 2
x y 1 1
   
x y x y Untuk mencari GSTK untuk sebutan x xy x x2
algebra, semak
2 3
  
x xyz x x 2y
 setiap

www.mywikischool.com 120
1 2 2s  1 s  3 3 2
 2
 2
   
2a 6a b 3ab 6a b 4s 2s 10a b 15ab 2
2

1 1
 
x x x  1 x xx  1
Bila perlu hapuskan kurungan
m 2m
 
3n 3n 2 3n 18n 2 p x  x  1

1 2
 
3
 x 1
a ab abc
Permudahkan yang berikut 1 xx  1
1 1 x x  1 x3
  3 2
 
x  1  x  12
x 2x

3 x  2  2x  1  3x  2
2 5
  2 x  1 4
x xy

2 1
x  1x  3  xx  2
 
x2 x
x  2x  3
3 7
 
4b 6a 1 1
2 p  
  x y
3 pq q 1 1
2
 
x 2x
p q
p 1 p 1  
  2q 3 p
6p 2p 1 r 1
 
4s 6rs
1 1
 
x x 1

www.mywikischool.com 121
3 1 5n n  9 3 n
  c)   h)  
x3 x2 3m 3m m 2
m

3 5
i)  
5 pq p

1 1 1
   5 x 3
j)  
m n q 8x 2x
2x2 6x
d)  
x 1 x x3 x3
 
x  3 x 1

1 n3
k)  
a 3 b 3
2 2
m 3mn
e)  
ab ab
5 3s  6
l)  
Latihan 17 : Permudahkan berikut ke 2r 2rs
bentuk termudah
q 1 q
a)  
p p

3a 2a  3
b)  
b b
1

3
 3 y 1
f) m)  
2k 8k y 2 y2

3 4
g)  
ab a
www.mywikischool.com 122
2 4 1 3 2 x3 x2
n)    t)   x)  
pq pqr p x  2 x 1 x  2 x 1

a 1 3
o)  
a  2 a  2
2

4 1
u)  
x2 x4
p 1 5
y)  
8 p 12 p
1 1
p)  
e f

1 4p
q)   v)
1 2 3
  
2 pq 3r a b c
1 y6
z)  
e f 1 p2 2y 5y
r)   w)
p
 
3f 5e p 3 p 3

1

1
 5 2p 3
s) aa)  
m m2 6 6p

www.mywikischool.com 123
3 m 1 a b2 mn p Darab pecahan algebra
ab)      
5m m 2 b3 a3 p2q m 

3q 5 2ab b 2
    
p 2p 3 4a 

a  1 a  2 
a 1 Latihan 18 : Permudahkan berikut ke
b3 b 2
ac)   x5 x3 bentuk termudah
9a 6ab  
x 1 x  5 2p 4p m2 m
a)   b)  
3q r n n3
c

a  b   2

ab c2
x2 y 2 3mn 2 n
c)   d)  
 2 x  2 y  
x yz x 3 z 2 9m
x y
4 1
ad) 2
 2 
x y xy 2a 3a 2b
e)  
9b 2 4c
a b
c 4
 
a  2b 
ae) 3a  6b
ab 3b m 1 m  4
f)  
m4 m
2 7 b
  
 
af) 5
ab bc ac  x2  y2  k 1 k 3
x y g)  
k 2 k 1
Permudahkan yang berikut

 2 x  6 
a c a c x
    p 1
 2 p  6 
h)
b d b b x3
p2  9
a a2 a2 b
   
b3 b b2 a
www.mywikischool.com 124
 
p Permudahkan yang berikut 6a
i)  3 p2  6 p  b)  4ab 2 
p2 a c b
 
bc ab
qr
c) 4 p q  
2

a 3p
y2  y y  2 3a 2  
j)   7b
y  3 y 1
p4 p4
d)  
3a  3b p 1
 2a  b  
p
8
k)  x  y  
x

x  y2
2
h 2  2h h  2
e)  
g 2h 2g

l)
x  12  x
 4 p 2q 2q f)
4a 2  4b 2 3a  3b
 
x2 x 1   a 2b ab 2
p q
2 2
pq

m)
x
5x  5

 x2 1   Bahagi pecahan algebra p2  4 p  4 p  2

g) 2  
p  4p  4 p  2



a c 
  x 2  2 xy  y 2
b d h)  x  y  
x y
b
a  Latihan 19 : Permudahkan berikut ke
c
bentuk termudah
a
c xy y 2 z
b a)  
z x
www.mywikischool.com 125
a
x
1
f)h  2k h  2k   h 2
 
g) 32 p  5   p  3
5 
b 
2
x
c 1
 
d 
5 h) 2 p  q 2  q4 p  q 
a i) 3x  12  7 x  4
 1
b x
  3
c 1 3) Faktorkan
x
a 3 a) 3m  mk b) 4 x  xy 2
 
b  c) 5 p  10 d) 3x 2  12 x  12
c 1
1 e) 5  20k 2 f) 2 x  6
x 
1
1 g) 12  3x 2 h) 50  2m 2
x
1 x
i) 4e  12ef j) 3x 2  48
2 
2 k) 9 xy  3 x
2

Soalan PMR Tahun-tahun Lepas


x
1 1) Kembangkan 4) Ungkapkan yang berikut sebagai satu
4 
a) 33 x  1 b) 2 g 5  k 
pecahan tunggal dalam bentuk termudah
3
7m m  6 3 2p  7
c) q2  p  d) h  53h  2  a)  b) 
4 12 4q 12q
1
x
e) 3m  n 2 3 k 5 1 n4
4 c)  d) 
y 5m 10mk n 3n
2) Ringkaskan 5 2  3w 1 5  2v
e)  f) 
6d  5 f
a) n   p  2n  b)
3n 6n 5m 15mv
x
 2de
x  1 
2
c) 2n  5  3
1  p 
3 1 m2 3  2 
g)  h) 
d) 34m  3k   5k  m  2m 6m 2 2m mp

e) 2 p  3q   p  5q 

www.mywikischool.com 126
Jawapan
1) a) 9 x  3 b) 10 g  2 gk
c) 2q  pq d) 3h 2  13h  10
e) 9m 2  6mn  n 2
15 f
2)a) 3n  p b)
e
c) 2n  7 d) 13m  14k

e) p  8q f)  4k 2
g) p  6
2
h) 4 p2
i) 9 x 2  13x  3
3) a) m3  k  b) x2  y 2  y 

c) 5 p  2  3x  2
2
d)

e) 51  2k 1  2k  f) 2 x  3

g) 32  x 2  x  h) 25  m 5  m 

i) 4e1  3 f j) 3 x  4  x  4 

k) 3 x3 y  x 

11m  3 8 p
4) a) b)
6 6q
k 1 7n
c) d)
2mk 3n
4w v 1
e) f)
2n 3mv
m 1 2 p 1
g) h)
3m 2 mp

www.mywikischool.com 127
Formula Algebra Subjek untuk formula Diberi x y 5
y  x 1 y  3x  4 a) Cari nilai x jika y3
Bila x  2 , y  A  r 2

Bila x  3 , y  c  a2  b2

y  x 1 y  4  3x b) Cari nilai y jika x  1


Bila y  6 , cari nilai x
c  a b
2 2 2

m  3n  4m

Subjek
y2  x  2
 BILA
Bila x  7 , cari nilai y
 
BAGAIMANA
 

y x y
Diberi y 7x
Bila x  4 , cari nilai y
Diberi y  z  x
a) Cari nilai y jika x  5
a) Cari nilai x jika y  10, z  8

Pemalar b) Cari nilai y jika x  3

Kuantiti yang
b) Cari nilai y jika x  2, z  7
Pembolehubah
Kuantiti yang

www.mywikischool.com 128
c) Cari nilai z jika x  3, y  4 e) Cari nilai z jika y  5, x  2 d) Cari nilai b jika a  2, c  4

Laithan 1 f) Cari nilai z jika y  0, x  3 e) Cari nilai c jika a  5, b  1


I) Diberi y  x  z

a) Cari nilai y jika x  4, z  3

II) Diberi a  b  c Diberi x y 8


b) Cari nilai y jika x  3, z  1 a) Cari nilai a jika b  3, c  10 a) Jadikan x sebagai subjek / Ungkapkan
x dalam sebutan y

b) Jadikan y sebagai subjek


c) Cari nilai x jika y  5, z  2 b) Cari nilai a jika b  1, c  3

Ungkapkan dalam sebutan

d) Cari nilai x jika y  1, z  3 c) Cari nilai b jika a  7, c  3


ab ba a b ba
a b
ab ba
b a
a b ba ab ba

www.mywikischool.com 129
Jadikan x sebagai subjek b) m  n  p [m ] Diberi a  bcd
a) x  y  z a) Cari nilai a jika b  2, c  1, d  3
mn  p [n]
b) z  x  y

b) Cari nilai b jika a  12, c  2, d  3


c) x  y  z c) e f g [ f]

d) y  x  z
e f g [g]

e) z  x  y f
Diberi e 
d) r  s t [s] g
a) Cari nilai f jika e  3, g  2
f) y  z  x
r  s t [t ]

g) y  x  z b) Cari nilai g jika e  4, f  8

Diberi y  3x
h) y  z  x a) Cari nilai y jika x  4

Latihan 2 : Jadikan kuantiti di dalam [ ] Latihan 3


sebagai subjek b) Cari nilai x jika y 6 I) Diberi y  xz
a) a  b  c [a] a) Cari nilai y jika x  4, z  3

ab  c [b ]

www.mywikischool.com 130
b) Cari nilai z jika y  10, x  2 b) Cari nilai z jika x  4, y  3 m m
e) a f) p
x 3k

y  9, z  3 IV) Diberi V  lwh m


c) Cari nilai x jika g) y  mx h) y
a) Cari nilai h jika V  30, l  3, w  2 x

n
II) Diberi m  Jadikan x sebagai subjek
p b) Cari nilai w jika V  40, l  2, h  5
1 4
a) Cari nilai n jika m  2, p  4 a) xy  b) y x
c 7

xy x 1
b) Cari nilai p jika m  2, n  6 Jadikan m sebagai subjek c) 3 d) 
z yz k
a) mx  9 b) n  4m

xy
III) Diberi 6 Jadikan p sebagai subjek
z c) kmn  p d) q  mp
1 3
a) Cari nilai y jika x  3, z  5 a) q b) e 
p mp

www.mywikischool.com 131
Latihan 4 : Jadikan kuantiti di dalam [] a a 1 3 1 3
f) c [a] c [b ] j)  [a ]  [b ]
sebagai subjek b b a b a b
a) p  qr [q] p  qr [r ]

s s 1 y 1 y
g) v [s] v [t ] k)  [x]  [y]
b) ax  by [a] ax  by [b ] t t x 3 x 3

ax  by ax  by 1 1 a c a c
[x] [y] h) xy  [x] xy  [y] l)  [a ]  [b ]
z z b d b d

c) ef   gh [e] ef   gh [h ]
1 a c a c
xy  [z]  [c ]  [d ]
z b d b d

1
d) n [m ] 3r 3r
m i) 5 pq  [p] 5 pq  [q ]
s s 1 1
m)  pr [x]  pr [r ]
xy xy

3
e) x   [y] 3r 3r
y 5 pq  [r ] 5 pq  [s]
s s n) b  a  c [b ]

www.mywikischool.com 132
b Latihan 5 Jadikan x sebagai subjek
o)  ab  c [ b ] p)  c [b ]
a I) Diberi y  2  5x a) 3x  2 y  z
a) Cari nilai y jika x  1

Diberi y  2x  1
 8 b) y  2x  3
a) Cari nilai y jika x  3 b) Cari nilai x jika y

b) Cari nilai x jika y9


c) y  mx  c
II) Diberi 2 y  3x 7
a) Cari nilai y jika x  3

Diberi 3 y  4x  5
d) ax  by  2c
a) Cari nilai y jika x  2

b) Cari nilai x jika y  4

b) Cari nilai x jika y  1 Jadikan x sebagai subjek


a) ax  b  c

www.mywikischool.com 133
b) a x  b   c ax  b c
g) d k) d
c ax  b

xb
c) c
a
ax  b  1
h) d l) ax  c
c b

x
d) bc
a

a 1 1
i) xc  d m) ax  
b b c
a
e) c
xb

j)
a
x  c   d n)
a 1
x c
b b d

a
f) bc
x

www.mywikischool.com 134
1 1 1 pq  2r  3 [r ] pq  r   x [q]
o)  
x a b

c) 4m  3n  p [m ]
pq  r   x [r ]

4m  3n  p [n ]

f) m3  n   4
Latihan 6 : Jadikan kuantiti di dalam []
[m ]
sebagai subjek
a) ax  b  c [x]
d) ab  cd  ef [a ]

m3  n   4 [n ]

ax  b  c [a]
ab  cd  ef [d ]

eg
g) h [e ]
f
ax  b  c [b ]

ab  cd  ef [e ]

eg
h [g]
b) pq  2r  3 [p] f

e) p q  r   x [p]

www.mywikischool.com 135
eg j) 43 f  2 g   e
h [ f]
[ f] f
x  c   p [ f]
f 3

c
m) d [p]
p 43 f  2 g   e [g] pq  r
h) r s [p]
q

p u  2v
r s [q] k) a [u ]
c
q 3 d [r ]
pq  r

u  2v
a [v ]
p 3
r s [r ]
2
q n) y xc [x]
3

m
i) p [m ]
n3 l)
f
x  c   p [x]
3
m o) y
2
x  4 [x]
p [n] 3
n3

www.mywikischool.com 136
p) y  m x  3 [x] 2 1 Ulangkaji
s) x y  z [x]
3 4 xx  7x  x 
3x  4 x  mx  3 x 
x  kx  3x  xy 
kx  3 x  ax  bx 
1
q) ef  3 [e ]
g Jadikan x sebagai subjek
2 1
x y  z [y]
a) 6x  y  2x  k
3 4

1
ef  3 [g]
g
b) mx  3  x  7

t) A
1
a  bh [a ]
2

1 1
r) pq   [p] c) y  kx  x
r s

1 1 1
u)   [u ]
f u v
d) 3 x  k   x  1
1 1
pq   [r ]
r s

www.mywikischool.com 137
e) a  x  3  b1  3 x  mx
c) y
xc

Jadikan x sebagai subjek

4x
a) y
x4 x3
f) x
k

 hapuskan
 yang ada subjek di
 yang tiada subjek di
 yang ada subjek
x  pindah
g)  xc
y

Latihan 7 : Jadikan kuantiti di dalam []


sebagai subjek
x3
b) y
x2 a) cx  3  2 x [x]

x7 b) ht  m  h
Diberi y . Cari nilai x jika y  10 [h ]
x2

www.mywikischool.com 138
c) 4eg  k  f  e [e ] m 1 p 3
g)  3m  c [m ] j) q  [p]
k p 1

d) 4 x  2 y   k  y  c  [y]

y
1 3x k 2
h) [x] k) m [k ]
x 5k

e) xy  m2 x  y  [x]

f 
c 5s  1
1 d
i) [c ] l) r [s ]
f) d  [d ] 2c  3 s4
c

www.mywikischool.com 139
e3 Jadikan x sebagai subjek Jadikan x sebagai subjek
m) f  [e ]
f e a) y  x y  x  a 
2 2
a)

b) y  x  a
2

y  ax 
2
b)

c) y  x  a
2

2
x
c) y   
Selesaikan a

a) x
2
9 b) x 5
x2
d) y 
a
2
a
d) y   
x

Bila perlu hapuskan kuasa dua/punca e) y  ax 2


kuasa dua
 Pindah merentasi tanda =
 Kuasa dua akan jadi Jangan

Sebelum pindah kuasa dua


Jadikan x sebagai subjek
Punca kuasa dua akan jadi  Pastikan dalam bentuk
Bila pindah a) y x
 Punca kuasa duakan
sebelah yang lain

www.mywikischool.com 140
y  x a y  p x  q   r
2
b) d)

c) y  xa
Jadikan x sebagai subjek

a) y  a x b

d) ya x

e) x  y  z
2 2 2

x x2  a
e) y b) y 
a b
Lathian 8 : Jadikan kuantiti di dalam []
sebagai subjek

a) y  x2  3 [x]
Sebelum pindah punca kuasa dua
 Pastikan dalam bentuk
xa
Bila pindah c) y3
 Kuasa duakan b
sebelah yang lain 2
2f
b) e  [ f]
3
Selesaikan

a) x
3
8 b) 3 x 3

www.mywikischool.com 141
c  2k  3 x 2t  V
2
[k ] h) [x] 4
c) l) V  r 3 [r ]
3

3h 2  k
i) y  [h]
c2  a2  b2 [b ]
y  2 x  1
2 t m)
d) [x]

Soalan PMR tahun lepas

k2 7
e) x  3 a [a] 1) k  km  8 [ m ] 2)  y [k ]
3

v
s 3 y
j) [t ] 3) ky [ y ] 4) qr  s  p [ r ]
1 t 5
3n  nk
5) r  7  p [ r ] F
2
6) [n ]
5
4y  3 2 p  3
f) 3 p  q [p] 7)  2 [ y ] 8) 5[ p]
y p k
k 8
Jawapan 1) m 2) k  3 y  7
k
3  5k ps
k) A  r 2 [r ] 3) y 4) r 
6 q

g) r 3  st [r ] 5) r  p7 6) n
5F
3k
2p  3 5k
7) y [ y ] 8) p  3
2 2
www.mywikischool.com 142
Persamaan Serentak (Persamaan Linear 2)
Tambah/Tolak Persamaaan Linear d) 5 x  2 y  4
Persamaan Linear dalam 2 pembolehubah 2x  2 y  7

Cth : x  y  4 , 3a  5b  7   :

Persamaan serentak dalam 2 pembolehubah


xx xx  e) 3x  2 y  8
x y 5
xx  x   x   5x  2 y  2
x  y 1
x   x    x   x    :
 x   x    x   x  

Penyelesaian kepada persamaan serentak  x   x    x   x  


Jadikan sifar dengan meletakkan  atau 
  x   x    x   x  
x _____ x  0  x _____ x  0

2x  2x   3x  3x  x _____  x   0  x _____  x   0
4 y   4 y    5 x   5 x  
 y  _____  y   0
Kaedah Penghapusan  y  _____  y   0
a) x y 7
x y 5  y  _____  y   0
 x  y  1
x  y 1  y  _____  y   0
 :
 2a  _____  2a   0
b) 2 x  y  6  2 y  _____  2 y   0
2 x  3 y  1  3c  _____  3c   0
 :
Pilih operasi yang perlu dilakukan untuk

c) 2x  y  6 menghapuskan salah satu pembolehubah


x y 4
x  y  2 a)
x  3y  3
 :

www.mywikischool.com 143
2x  y  1 m n 1 2 p  3q  3
b) b) d)
x y 5 m  5n  13  p  3q  6

 x  3y  4
c)
x  y  3

3x  2 y  7
d)
 3x  y  1

5x  2 y  1
e)
3x  2 y  2

Hapuskan pembolehubah

e f  2 4s  3t  10
 c) e)
 e  2 f  13 2s  3t  2

Selesaikan persamaan serentak berikut


a) x  2 y  1 and x  2 y  5

www.mywikischool.com 144
Langkah e f 7 2u  v  12
b) d)
 Susun dan e4f  4 3u  v  2

 Pilih pembolehubah yang boleh

 yang mempunyai

 Pilih

 Selesaikan

s  2t  5
Latihan 1 : Selesaikan persamaan serentak e)
3x  y  3 3s  2t  17
berikut c)
3 x  2 y  12
ab 5
a)
a b  9

www.mywikischool.com 145
2 x  5 y  9 5a  2b  5 a) 2x  4 y  6
f) h)
x  5 y  2 3a  2b  1 2:
b) 5 x  10 y  25
5:
1
c) x y 3
2
2:
1 1
d) a b5
2 4

5 4
e) u v7
9 3
a) 2x  y  6
2:
2m  3n  1 3:
Selesaikan persamaan serentak berikut
g)
 2m  n  11 2 x  y  15
4: a)
x  3y  4
b) a  3b  4
2:
3:
c) 2u  3v  7
2:
4:

Mendarab persamaan linear dengan


pemalar

www.mywikischool.com 146
2a  3b  4 2x  3y  7 3x  4 y  7
b) d) d)
3a  b  5 3x  2 y  8 4x  3y  1

Latihan 2 : Selesaikan persamaan serentak


berikut
2 x  3 y  13
a)
x  2y  8

Jika tiada pekali yang sama


2u  3v  0 
c)
4u  5v  2

Pilih operasi yang perlu dilakukan untuk


menghapuskan salah satu pembolehubah 3a  b  1
b)
4x  y  4 5a  2b  13
a)
7x  2 y  3

3x  4 y  1
b)
 x  3y  5

 4x  3y  4
c)
5 x  9 y  3

www.mywikischool.com 147
e  2 f  3 2u  3v  5 2x  3y  2
c) e) g)
3e  4 f  19 4u  2v  14 3 x  2 y  16

5a  3b  9
h)
7g  h  9 6s  5t  7 3a  2b  5
f)
d)
2 g  5h  8 3s  7t  1

www.mywikischool.com 148
Cara penggantian x y 5 ATAU
c)
x y 7 x  y 1 2x  y  3
a)
3y  6 3x  y  7

x y 4
b)
yx 2x  y  3
d)
3x  y  7

Pilih kaedah yang sesuai untuk


menyelesaikan persamaan serentak berikut
y x2 x  5y  3
a) b)
y  3x  5 x  6y  7

y  3x 2x  3y  3
c) d)
2x  5 y  1 3x  5 y  7

www.mywikischool.com 149
Ketaksamaan Linear Isikan dengan  atau  x  4:
: 3 0 0 2
: 3 0 0 2
: Isikan dengan  atau 
: 3 x  7:
2 1 4
a  b adalah ba
3 2 1 4
3 2 1 4
a lebih besar daripada 3
3 2 1 4 x  0:
a kurang daripada 3
Nilai-nilai integer yang mungkin
b lebih besar atau sama
Nyatakan nilai-nilai integer yang mungkin
dengan 4
untuk x dalam setiap kes berikut
x  2 :
b kurang atau sama dengan 5 x  4:

c sekurang-kurangnya 4 x  4:
x  7:
c selebih-lebihnya 3 x  0: x  3 :

Nilai minimum d ialah 6 x  2 :


x  3 :
Nilai maksimum d ialah 7

Wakilkan setiap yang berikut dalam satu : :


Garis Nombor garis nombor
x  4: : :

Lebih besar 
Lebih kecil 
Ada sama dengan 
Tiada sama dengan 

www.mywikischool.com 150
Tuliskan ketaksamaan yang diwakili setiap Selesaikan ketaksamaan berikut 4  x3  2  1 x
garis nombor berikut x35

Semak : x  3  5 37x 2 x 5
x  2  7

Semak : x  2  7 Hapuskan negatif pada x dengan

Bila pindah tambah /tolak 

 tanda ketaksamaan

Latihan 1 : Selesaikan ketaksamaan berikut

Semak jawapan berikut a) x  4  3 b) x  1  1

x37 x37
 x  10 x  4

Semak jawapan ketaksamaan


c) 3  x  2 d) 2  x  5


32 1 4
Tambah 1 3 x 3 x
  e) 1  x  7 f) 7  x  4
Tolak 1
Bila

Tanda ketaksamaan
bila tambah/tolak kedua-dua belah

www.mywikischool.com 151
g)  3  x  1 h) 10  3  x Bila pindah 6  2 x  3  9x
 tanda ketaksamaan

42 68

i)  9  7  x Darab  2 x 1
 3  x2
Bahagi  2
2 4

Darab  1
3 ___ 2
2 ___ 5 x x
  3  6
42 68  4 ___ 6 3 2

Darab 2  3 ___ 2
Bahagi 2 6 ___  2
3 ___  4 x 2
Tanda ketaksamaan 1   x4
bila 7 3
Tanda ketaksamaan
bila

3x  6 8  2x
x3 x3
 3x  6  4x  2

3  x  3  x
x x  2 x  8 4 x  12
3 4
2 3

www.mywikischool.com 152
Bila pindah e) 10  2 x f)  12  3 x 2 x 3x
o)  p) 3 
 tanda ketaksamaan 3 2 4

x
x24 2 x  4  4
2 g) 8  2 x h)  18  6 x

x
x2 4  2x  4  4 Selesaikan ketaksamaan berikut
2 2x  1  5 3x  2  4
x 1
i) 4 j) x  2
3 5
Tanda ketaksamaan tidak berubah bila


Tanda ketaksamaan berubah bila 1  5 x  11 7  4x  1
 3 1 x
k) x l)   3
 2 6 7

Latihan 2 : Selesaikan ketaksamaan berikut


a) 3 x  9 b) 4 x  2

5  2x  1 atau 5  2x  1
2 x
m)  x  2 n) 3 
7 3

c)  2 x  6 d)  10 x  5

www.mywikischool.com 153
6  4  2x atau 6  4  2x x  2  6x  3 g) 1  3 x  5 h)  5  4 x  3

i) 15  1  7 x j) 5  9  2 x
2 x  1  6 atau 2 x  1  6
Latihan 3 : Selesaikan ketaksamaan berikut
a) 3 x  4  1 b) 2 x  3  2

k)  3  1  4 x l) 27  6  7 x

x2 x
4 1  4
2 2 c) 3  5 x  12 d) 5  3 x  11

m) 3 x  3  12 n)  23  x   4

3x  8  x e) 7  2 x  5 f) 6  3 x  15

www.mywikischool.com 154
x x4 w) 5  x  2 x  11
o)  2  5 p) 4
7 3

1 3 x Bagaimanakah mewakili
q) 5 x  2 r) 1
3 5 x lebih besar daripada 2 tetapi kurang
Gabungkan ketaksamaan berikut dan
dari 9 ?
senaraikan semua integer x yang
memuaskan kedua-dua ketaksamaan
x  3 dan x  6

x di antara a dan b
s) 5 x  x  8 t) 2 x  4  3 x  7 

Tuliskan ketaksamaan yang diwakili garis


nombor berikut

x  2 dan x  2

u) 6 x  7  2 x  5 v) x  1  3 x  7

www.mywikischool.com 155
x  3 dan x  1 x  3 dan x  5 Senaraikan semua integer x yang
memuaskan 3  2 x  1  7

Senaraikan semua integer x yang


x  2 dan x  4 memuaskan kedua-dua ketaksamaan
x
x  3  1 dan 1
2

atau 3  2 x  1  7
Bentuk lain
x  3 dan x  5

Jika dibagi dalam bentuk


x  3 dan x  5 Cari integer yang memuaskan dua c  ax  b  d
ketaksamaan 
 
 

www.mywikischool.com 156
Latihan 4 : x f) 3  7  2 x dan 5  4 x  1
c)  2 dan  2 x  4
I) Senaraikan semua integer x yang 2
memuaskan kedua-dua ketaksamaan
berikut
x
a) x  2  5 dan 3
2

x 1 x
g)  3 dan  1  2
d) 4  x  7 dan 4  1  x 2 2

b) x  3  2 dan 2 x  6

e) 2 x  3  1 dan 1  2 x  9 2x  1 x
h)  1 dan  5  2
3 2

www.mywikischool.com 157
II) Senaraikan semua integer x yang 3x Soalan PMR Tahun-tahun Lepas
c) 6 9
memuaskan 2 I) Selesaikan tiap-tiap ketaksamaan berikut

a)  3  2 x  3  5 a) n  4  7 b) 5r  9  2r  3
c) 2 g 5 d) 5r  2  10  3r

e) w  6  2 f) 8  4v  9  2v
g) 7  5 x  6  x

II) Senaraikan semua integer yang


memuaskan kedua-dua ketaksamaan
berikut
x
a) x  4  13 dan 3
2
b) p  3  5 dan 2  3 p  8
x
c)  1 dan 1  2 x  5
b) 3  1  2 x  7 x 1 2
d) 4  1
2
* Semak jawapan sendiri dengan
menggunakan nilai-nilai yang sesuai

www.mywikischool.com 158

Anda mungkin juga menyukai