Pensejarahan Di Barat

1.
0 PENGENALAN
Pensejarahan bermaksud penulisan sejarah atau karya berkaitan dengan sejarah
manakala menurut pandangan Muhd. Yusof Ibrahim dan Mahayuddin Haji Yahaya (1988),
pensejarahan dapat ditakrifkan sebagai hasil karya atau penulisan yang ditulis oleh ahli
sejarah atau sejarawan. Sejarawan akan mengkaji dan menyelidik tentang zaman, masyarakat,
peristiwa yang telah berlaku dan akan menghasilkan penulisan pensejarahannya. 1 Terdapat
tiga zaman dalam pensejarahan barat yang pertama adalah zaman klasik, kedua adalah zaman
pertengahan dan ketiga adalah zaman moden. Ketiga – tiga zaman ini membawa perubahan
dari segi jalan penceritaanya di mana pada zaman klasik pensejarahannya lebih kepada
peperangan manakala pada zaman pertengahan pula lebih memfokuskan konsep keagamaan
dan zaman moden pensejarahannya memfokuskan mengenai ekonomi, sosial dan diplomatik. 2
Seterusnya, perubahan ini juga dapat dilihat berdasarkan motif penulisan dimana pada zaman
klasik tujuan penulisan karya adalah untuk menjadi pedoman masa akan datang manakala
pada zaman pertengahan pula bertujuan untuk memberi pengajaran kepada masyarakat dan
pada zaman moden pula motif penulisannya adalah untuk menunjukkan kepentingan politik
dan diplomatik terhadap sejarah sesuatu negara.3 Pensejarah Eropah bermula dikatakan
bermula semenjak abad ke-5 S.M yang diperkenalkan oleh Herodotus walaubagaimanapun
kenyataan tersebut kurang tepat dan memerlukan beberapa perincian kerana telah terbukti
bahawa terdapat beberapa penulisan sejarah yang telah dihasilkan sebelum penulisan
Herodotus.4
1
Nur Adibah Jomrah Osman, “Maksud Pensejarahan,”academia education, 22 Julai 2015,
<https://www.academia.edu/28482550/Maksud_Pensejarahan>(10 November 2019)
2
Zulkarnain Abdul Rahman, Tamadun Eropah Klasik, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka, 2002, hlm. 6
3
M. Abd Rahman, “Thucydides:Keistimewaan Idea Sejarah Warisan Yunani”, University Science Malaysia, 27
November 2019, <academia.edu/34281855/Thucydides_Keistimewaan_Idea_Sejarah_Warisan_Yunani> hlm 1.
4
Ibid,hlm 2.
1
2.0 ZAMAN KLASIK
Zaman klasik ialah zaman yang merujuk kepada zaman Greek atau Yunani dan zaman
Rom bagi penzamanan tamadun Eropah (Jamilah Nur Annisa,2018). Menurut sejarawan
Barat, zaman klasik Eropah bermula antara abad ke-5 sebelum masih hingga abad ke-5
masihi5. Zaman klasik juga merupakan zaman yang diberi penekanan dan perhatian kerana
sejarawan Barat menganggap zaman ini adalah permulaan kepada percambahan khazanah
budaya serta perkembangan tamadun Eropah moden.6
Terdapat beberapa tokoh pada zaman klasik antaranya ialah Herodotus, Thucydides,
Polybius dan Tacitus. Akan tetapi tokoh yang berada pada kerajaan Yunani ialah Herodotus
dan Thucydides yang merupakan antara sejarawan yang terkenal pada zaman klasik.7 Selain
itu, kedua-dua tokoh tersebut mempunyai beberapa persamaan dalam penulisan sejarah iaitu
mengenai sejarah peperangan. Contoh yang dapat di lihat daripada penulisan mereka adalah
perang Parsi dan perang Peloponesia.8
Kemunculan zaman klasik bermula di Benua Eropah berdekatan dengan Laut Aegen.
Bukan itu sahaja, terdapat dua era semasa zaman klasik iaitu era zaman Yunani @ Greek dan
era zaman Rom.9 Ahli sejarawan pada zaman tersebut merupakan orang atasan yang
berpendidikan serta mempunyai banyak ilmu pengetahuan. Di Rom ahli sejarawan
merupakan seorang negarawan yang arif tentang elok belok politik dan peperangan.10
2.1 HERODOTUS
5
Arba’iyah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”. Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002).
hlm 69.
6
7
Muhd Yusuf Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahaya, “Sejarawan dan Pensejarahan Ketokohan dan Karya”,
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1988), hlm 66.
8
Arnold Wycombe Gomme, “Thucydides: Sejarah Yunani”, Hamburg, 27 November 2019,
<https://www.britannica.com/biograpy/Thucydides-Greek-historian.pg 1-3>(30 November 2019).
9
Jamilah Nur Annisa (2018), The Patriot, Jurnal mengenai Falsafah Sejarah Klasik Zaman Eropah, Kuala
Lumpur, hlm 2.
10
2
Herodotus merupakan salah seorang ahli sejarah Yunani pada zaman klasik yang
sangat terkenal. Beliau lahir pada tahun 484 S.M di Halicarnassus, Turki yang sekarang di
11
kenali sebagai Bodrum yang terletak di barat daya Caria. Beliau meninggal dunia di Thurii
sekitar tahun 424 S.M. Herodotus mempunyai seorang ayah yang bernama Lyxes manakala
ibunya bernama Dryotus. Herodotus mempunyai karakter seperti orang biasa juga dimana dia
seorang yang jujur dan suka bercerita mengenai dirinya tentang apa yang dia nampak, tempat
yang pernah dia pergi, cerita yang dia percayai dan tidak percayai dan idea yang dia terima
12
atau tidak terima. Ketika dia berumur 35 tahun, dia menetap di Athens. Beliau mengambil
masa bertahun – tahun untuk menulis sejarah berkaitan peperangan antara Greece dan Persia.
Seterusnya, beliau di gelar sebagai “Bapa Sejarah” atau “ father of history” oleh Cicero
kerana beliau merupakan orang yang pertama mendokumentasikan sejarah dan menyusun
sejarah secara kronologi dan dia juga digelar sebagai bapa antropologi dan enologi kerana
13
minatnya dalam mempelajari budaya yang berbeza dan manusia. . Di usia mudanya,
Herodotus banyak menghabiskan masanya dengan menjelajah ke Mesir dengan melawat
tanah Mediterranean timur dan kota Babylon di Mesopotamia. Hal yang demikian kerana
Herodotus ingin tahu tentang dunia lain selain Yunani.
Herodotus telah menulis sebuah karya yang bertajuk “ The Histories” yang diterbitkan
untuk pertama kalinya di Athens sekitar tahun 430 sebelum masihi yang lebih memfokuskan
kepada peristiwa perang. Dalam karyanya, Herodotus menggambarkan latar belakang yang
berkaitan bagaimana terjadinya perang Yunani dengan Persia, termasuk situasi politik di
beberapa negara kota Yunani. Karyanya itu dibahagikan kepada sembilan buku.14 Lima buku
11
Robin Sowerby, The Greeks: An Introduction to Their Culture, New York: RoutledgeTaylor & Francis Group
2009, hlm. 22
12
Maurice Hutton, “The Mind of Herodotus,”JSTOR, 10 September 2013,
< https://www.jstor.org/stable/282571>(9 November 2019)
13
Robin Sowerby, The Greeks: An Introduction to Their Culture, New York: RoutledgeTaylor & Francis Group,
2009, hlm 31
14
Terry Buckley, Aspects Of Greek History 750 – 323 BC : A source – Based Approach, London: Psychology
Press, 2010, hlm.10 2010, hlm.9
3
yang pertama menceritakan mengenai perang Persia yang pertama dimana mengisahkan
tentang kejatuhan dan kebangkitan Kerajaan Parsi dan menggambarkan geografi setiap negeri
yang ditakluki oleh Persia dan menceritakan tentang rakyat serta adat mereka. Empat buku
seterusnya menceritakan kisah perang itu sendiri, dari serangan dari Yunani oleh Persia
Darius dan Xerxes yang membawa kemenangan kepada Yunani di Salamis, Plataea dan
Mycale pada 480 dan 479 sebelum masihi. Tujuan atau motif beliau menulis karyanya adalah
untuk merakamkan kegemilangan atau kemenangan Greek dalam menghadapi Parsi agar ia
tidak dilupakan pada masa akan datang. Selain itu, beliau juga menulis karyanya kerana
beliau ingin menerangkan mengenai asal – usul sesuatu tempat tersebut seperti Mesir dan
untuk mengesan sebab – sebab orang Yunani dan Parsi berperang. 15
Dalam karya Herodotus, terdapat unsur Homer iaitu sastera puisi dan tradisi penglipur
lara yang menghasilkan kisah dongeng atau mitos. Homer merupakan seorang penyair yang
16
menghasilkan karya seperti Iliad dan Odessey yang mengisahkan mengenai Perang Trojan.
Herodotus sangat dipengaruhi oleh karya – karya tersebut sehingga dia dikatakan orang yang
sangat gemar dengan Homer.17 Kadang-kadang beliau memetik watak legenda atau
menggunakan kata-kata yang diiktiraf oleh orang Yunani sebagai homerik untuk dimasukkan
dalam karya.18 Namun begitu, terdapat beberapa perbezaan antara Herodotus dan Homer dari
segi kaedah penyelidikan dan bentuk penulisan sekaligus membawa kepada perubahan dalam
penulisan sejarah pada zaman tersebut. Sebelum adanya Herodotus menulis sejarah iaitu
sekitar 800 -700 sebelum masihi, penulisan karya lebih kepada bentuk puisi dan
menggunakan meter. Meter membantu para penulis membuat puisi dengan unsur – unsur
15
Paul Cartledge, “Herodotus: A Historian for All Time,”History Today, 10 Oktober 2013,
<https://www.historytoday.com/archive/herodotus-historian-all-time> ( 11 November 2019)
16
N.S. Gill, “The Life and Work of Homer,” ThoughCo, 11 Ogos 2018, < https://www.thoughtco.com/the-life-
and-work-of-homer-119091> (11 November 2019)
17
John Marincola, “Historian and Homer,” LibraryWiley, 2 Ogos 2010,
<https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/9781444350302.wbhe0520>(11 November 2019)
18
Jona Lendering, “Herodotus Of Halicarnassus,” Livius.Org, 13 November 2015,
<https://www.livius.org/articles/person/herodotus/herodotus> ( 14 November 2019 )
4
yang jelas dan memberi keunikan. Ia juga amat penting sewaktu membaca puisi dengan kuat
kerana ia menuntun turun naik suara yang dikehendaki sebagai contoh karya puisi Homer.
Namun pada abad ke -5 sebelum masihi, Herodotus telah membawa perubahan dengan
menulis karya dalam bentuk prosa atau ayat biasa dalam menulis karya. 19 Seterusnya,
perubahan ini juga dapat dilihat berdasarkan kaedah penyelidikan yang dilakukan oleh
Herodotus. Pada zaman klasik awal sekitar abad ke -8 sebelum masihi, kaedah penyelidikan
karyanya lebih bergantung kepada tradisi cerita lisan iaitu berdasarkan cerita yang
disampaikan dari mulut ke mulut dan lebih kepada khayalan atau imaginasi seperti karya
Homer. Di mana tradisi cerita lisan ini sudah pun wujud sejak abad ke -8 sebelum masihi
lagi.20 Tetapi tidak seperti Herodotus, beliau telah menggunakan kaedah penyelidikan seperti
kaedah pemerhatian, temubual dan merujuk sumber – sumber bertulis untuk mendapatkan
maklumat yang benar atau tepat untuk diceritakan dalam karyanya. 21 Herodotus mendapatkan
maklumat dengan menemubual saksi – saksi yang ada ketika peperangan Parsi itu berlaku. 22
Walaupun Herodotus menggunakan sumber lisan untuk mendapatkan maklumat, namun
beliau tidak mempercayai seratus peratus maklumat yang diterimanya. Beliau membuat
perbandingan maklumat untuk memastikan maklumat yang diterimanya itu tepat.23 Selain itu,
Herodotus juga mendapatkan maklumatnya dengan mengembara ke Mesir, Kota Babylon,
Syria, Palestin dan banyak lagi untuk mendapatkan lebih banyak maklumat mengenai
peperangan tersebut. Di samping itu, Herodotus juga merujuk bahan – bahan bertulis seperti
babad – babad Greek, karya – karya seperti Homer, Hesiod, Hecataeus, Solon dan banyak
19
Joseph A., “ Herodotus and Thucydides: Inventing History,”Constitutional Rights Foundation, 30 Jun 2008,
<https://www.crf-usa.org/bill-of-rights-in-action/bria-24-3-a-herodotus-and-thucydides-inventing-history> ( 14
November 2019)
20
Jamillah Nur Annisa, “ Falsafah Sejarah Klasik Zaman Eropah,” The Patriots, 28 Februari 2018,
<https://www.thepatriots.asia/falsafah-sejarah-klasik-zaman-eropah > (13 November 2019)
21
Robin Osborne, Greece in the Making 1200 – 479 BC, New York: RoutledgeTaylor & Francis Group, 2004,
hlm.11
22
Muhd. Yusof Ibrahim, Sejarawan dan pensejarahan ketokohan dan karya, Selangor: Dewan Bahasa Dan
Pustaka , 1988, hlm. 39
23
Raymond Kierstead, “Herodotus and the Invention of History,” Reed Magazine, 3 September 2011,
<https://www.reed.edu/reed_magazine/september2011/articles/features/classiclecture/classiclecture.html
>(17 November 2019)
5
lagi.24 Herodotus juga menggunakan kaedah pemerhatian di mana beliau menyaksikan sendiri
tempat – tempat berlakunya pertempuran. Seterusnya, perubahan yang dibawa oleh
Herodotus juga dapat dilihat apabila penulisan karya yang dihasilkan oleh beliau iaitu The
Histories pada abad ke -5 sebelum masihi bersifat sejarah kerana sudah menggunakan kaedah
penyelidikan yang sistematik dan penulisannya berdasarkan logos atau ilmu pengetahuan
25
tentang manusia. Berbeza pada abad ke -8 sebelum masihi di mana karya penulisannya
bersifat sastera sejarah yang berdasarkan unsur mitos, dongeng, legenda dan kedewaan
seperti karya Homer dan Hesiod. Penulisan karya yang mempunyai unsur mitos, dewa –
dewi, dan dongeng tidak dianggap sebagai penulisan yang bersifat sejarah kerana ia ditulis
secara langsung tanpa sebarang penapisan fakta. Hal yang demikian dikatakan kerana masih
belum mempunyai kaedah yang sistematik untuk mendapatkan maklumat.
Seperti ahli sejarawan yang lain, Herodotus juga menerima kritikan walaupun dianggap
sebagai bapa sejarah. Thucydides merupakan salah seorang tokoh sejarawan yang mengkritik
karya Herodotus.26 Thucydides merupakan ahli sejarah yang wujud selepas Herodotus. Karya
Herodotus dikritik kerana terdapat beberapa kelemahan. Antara kelemahan yang terdapat di
dalam The Histories adalah terpengaruh dengan unsur sastera puisi dan penglipur lara. 27 Di
mana dalam karya tersebut terdapat unsur – unsur mitos, dongeng dan teokratik. 28 Bukan itu
sahaja, memasukkan unsur “ketentuan” juga adalah salah satu kelemahan karya The
Histories. Bagi Herodotus, peperangan yang terjadi itu disebabkan takdir tuhan bukanlah
disebabkan tindakan – tindakan manusia pada ketika itu.
24
Terry Buckley, Aspects Of Greek History 750 – 323 BC : A source – Based Approach,London: Psychology Press,
2010, hlm.10
25
Abdul Syukur, “Perkembangan Historiografi Barat Pasca Herodotus,” 23 April 2010,
<http://journal.unj.ac.id/unj/index.php/lontar/article/download/2394/1835/ >(18 November 2019)
26
Charlotte Higgins, “The rest is history,” The Guardian, 3 Januari 2009,
<https://www.theguardian.com/culture/2009/jan/03/herodotus-charlotte-higgins>(20 November 2019)
27
Roderick T. Long, “Ancient Greece’s Legacy for Liberty: Herodotus and the Way of Otanes,” History Today,
11 Disember 2011, <https://www.historytoday.com/archive/herodotus-historian-all-time >(20 November
2019)
28
Abdul Rahman Haji Abdullah, Wacana Falsafah Sejarah: Perspektif Barat Dan Timur, Kuala Lumpur: Utusan
Publications & Distributors Sdn.Bhd, 2000.
6
2.2 THUCYDIDES
Thucydides merupakan seorang ahli sejarawan pada zaman klasik. Beliau dilahirkan
pada tahun 460 sebelum masihi di Athens.29 Beliau juga mempunyai keluarga yang berada
serta berpengaruh dalam kerajaan Athens kerana bapa beliau merupakan ahli politik yang
terkenal serta dihormati oleh penduduk setempat. 30 Bapa beliau bernama Olarus manakal ibu
beliau bernama Igisipoli dan mempunyai seorang anak lelaki hasil daripada perkahwinan
beliau.31 Bukan itu sahaja, menjelang tahun 424 sebelum masihi, kira-kira 30 tahun, beliau
telah dilantik menjadi pegawai jeneral dalam pasukan Athens. 32 Selain itu, beliau juga
diiktiraf sebagai bapa sejarah saintifik kerana melalui pendekatan beliau yang tidak merujuk
mana-mana dewa-dewi dalam penulisan sejarah seperti sejarawan sezamannya iaitu
Herodotus yang banyak mengkaji tentang syair-syair yang ditulis oleh penyair sezamannya
untuk melakukan penulisan sejarah. Bukan itu sahaja, beliau juga telah mengumpul bukti
serta analisis sebab dan akibat terhadap sesuatu kajian yang telah dikaji oleh Thucydides.33
Di samping itu, Thucydides dikatakan antara sejarawan klasik yang bersikap kritis
terhadap sejarah dan cuba menolak penulisan sejarah yang berbentuk mitos dan legenda
seperti yang ditulis oleh Herodotus. Beliau juga telah memisahkan sejarah daripada unsur-
unsur yang berkaitan dengan kepercayaan karut berdasarkan takdir sejarah itu sendiri. 34
Seterusnya, beliau telah dihantar untuk memimpin tenteranya dalam peperangan peloponesia
29
Arba’iyah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”. Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002).
hlm 72.
30
Muhd Yusuf Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahaya, “Sejarawan dan Pensejarahan Ketokohan dan Karya”.
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1988). hlm 50.
31
Saptarsi Bhattacharya, “The Secret of Happiness is Freedom. The Secret of Freedom is Courage”, Univercity in
India, 28 November 2019, <academia.edu/6744305/Thucydides.pg 1>(30 November 2019).
32
Arnold Wycombe Gomme, “Thucydides Sejarawan Yunani”, Hamburg, 27 Oktober 2019,
<https://www.britannica.com/biograpy/Thucydides-Greek-historian.pg 1-3>(30 November 2019.
33
Lumpur, hlm 2-3.
34
Arbah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”. dewan Bahsa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002).
hlm72-73.
7
untuk mempertahankan Amphipolis, iaitu dibahagian timur negaranya. Namun demikian,
beliau gagal dalam peperangan tersebut dan menyebabkan Thucydides melarikan diri ke luar
negara kerana malu dengan kekalahan yang dihadalinya. 35 Akan tetapi ada sumber lain yang
menyatakan bahawa beliau dibuang negara disebabkan oleh kegagalan dalam melaksanakan
tugas yang telah diberikan oleh beliau.36 Walaubagaimanapun, Thucydides dapat mengejar
cita-citanya iaitu menjadi seorang penulis sejarah perang sepanjang beliau dibuang negeri. 37
Thucydides menganggap bahawa kegagalan ketenteraan dan hukuman yang dikenakan ke
atas beliau telah memberikan masa yang banyak untuk melaksanakan cita-cita
pensejarahannya.38
Beliau telah menghasilkan sebuah karya yang bertajuk “History of the Peloponesia
War” yang membawa maksud meriwayatkan sesuatu perang antara Sparta dan juga Athens
pada tahun 500 sebelum masihi hingga 411 sebelum masihi di Peloponesia.39 Penulisan beliau
merangkumi kira-kira 20 tahun, iaitu kurang lebih tiga perempat daripada keseluruhan jangka
masa peperangan Peloponesia itu berlaku.40 Dalam karya Thucydides terdapat lapan jilid
yang terkandung dalam buku tersebut. Setiap jilid menceritakan tentang peristiwa-peristiwa
yang berlaku dalam perang peloponesia. 41 Pada bahagian jilid I, ia merupakan pengenalan
manakala 7 jilid lainnya adalah sejarah peperangan peloponesia dari awal hingga tahun 411
sebelum masihi.42
35
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1988). hlm 52-53.
36
Lumpur, hlm 3-4.
37
India, 28 November 2019, <academia.edu/6744305/Thucydides.pg 1>(30 November 2019).
38
Bernard M.W Knox, “Thucydides and The Peloponnesian War:Politics and Power”, U.S Naval War College
Press, (1973). hlm 4-5.
39
Philip de Souza, “The Peloponnesian War 431-404 BC”, Oxford, (England), Osprey Publishing Ltd. Elms Court,
Chapel Way, Botley, Oxford OX2 9LP (2003), hlm 1.
40
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1988). hlm 55.
41
Bernard M.W Knox, “Thucydides and The Peloponnesian War:Politics and Power, U.S Naval War College Press
(1973), hlm 6-7.
42
Jamilah Nur Annisa, The Patriot, “Jurnal mengenai Falsafah Sejarah Klasik Zaman Eropah”, Kualu Lumpur,
hlm 5.
8
Selain itu, jilid II pula dalam karya Thucydides menceritakan tentang serangan
Thebes terhadap Platea, wabak yang telah melanda negara Athens, pidato pengebumian oleh
Pricles dan kematiannya serta serangan-serangan tentera laut Athens dibawah pimpinan
Pharmio.43 Pada jilid III pula beliau menceritakan tentang pemberontakan Mytilene serta
Platea yang menyerah kalah, penghasutan di Coreyra, serangan Athens untuk pertama kali ke
Sicily dan gerakan-gerakan Athens di bahagian barat laut. Selain itu, jilid IV pula adalah
usaha-usaha dan cadangn pihak-pihak Sparta untuk berdamai tetapi telah ditolak oleh Athens,
kejayaan Athens menawan Tyros dan Sphacterian dan Pulau Cythera serta kejayaan Sparta
dalam pertempuran Delium dibahagian barat laut.44 Seterusnya pada Jilid V pula beliau
menceritakan tentang gerakan yang dibawa oleh Cleon yang telah membawa kepada
kematian dan termaktubnya perjanjian Micius serta kejayaan Athens menawan Melos.45
Seterusnya, jilid VI dan VII pula menceritakan keseluruhan ekspedisi beliau ke Sicily untuk
meneruskan penulisannya46. Manakala, jilid VIII, menceritakan peperangan yang disambung
semula sehinggalah tahun 411 sebelum masihi apabila karya penulisan Thucydides terhenti
secara tiba-tiba.47 Namun begitu, pemberhentiaan beliau secara tiba-tiba telah menimbulkan
tanda tanya kerana beliau masih hidup pada masa itu sehinggalah perang berakhir. Salah satu
kemungkinan beliau berhenti adalah untuk membuat penyemakan semula penulisan yang
telah dilaksankan sambil memuatkan dialog-dialog dan pidato-pidato yang dirasakan perlu.
Walaubagaimanapun, karya Thucydides tetap merupakan sesuatu hasil karya pensejarah yang
terbaik daripada segi penerangan terhadap sebab-sebab berlakunya peperangan Peloponesia.48
43
Jeffrey Rusten, “Thucydides:The Peloponnesian War, Book II”, Cornel University, Jan 1 1989, hlm 2-4.
44
Arbah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002), hlm
72.
45
Philip de Souza, “The Peloponnesian War, 431-404 BC”, Oxford (England), Osprey Publishing Ltd.,Elms Court,
Chapel Way, Botley, Oxford OX2 9LP (2003), hlm 4-5.
46
Ibid, hlm 5.
47
Arnold Wycombe Gomme, “Thucydides: Sejarah Yunani”, Hamburg, 27 November 2019,
<https://www.britannica.com/biograpy/Thucydides-Greek-historian.pg 1-3>(30 November 2019).
48
Dewan Bahasa dan Pustaka, (1988), hlm 56.
9
Thucydides merupakan orang yang sangat menghormati Herodotus kerana beliau
dapat menambahkan minat dalam bidang pensejarahan. Namun begitu, pengaruh Herodotus
terhadap Thucydides hanya terbatas kepada perang Parsi.49 Hal ini dikatakan demikian kerana
Herodotus masih lagi terikat dengan ketuhanan di mana beliau menganggap bahawa peristiwa
kematian seratus orang kanak-kanak akibat serangan penyakit serta dua puluh orang kanak-
kanak yang mati apabila bumbung sekolah mereka runtuh adalah peringatan awal dari tuhan
untuk penduduk negeri Chios.50 Walaupun Herodotus merupakan Bapa Sejarah namun beliau
tetap tidak dapat untuk mengelakkan unsur mitos dalam penulisan beliau. Hal ini
menyebabkan Thucydides tidak menganggap Herodotus sebagai ‘bapa sejarah’ tetapi sebagai
‘bapa pembohong’.51
Kenyataan yang menyatakan Herodotus merupakan sejarawan Yunani pertama yang
telah memperkenalkan ‘sains sejarah’ dalam pensejarahan Eropah tidak dapat dinafikan. 52
Dalam erti kata yang lain, karya beliau iaitu “The History” telah memperkenalkan sejarah
dalam sifat aslinya iaitu bukan sahaja tujuan sejarah malah turut mengandungi asas-asas yang
penting iaitu penukilan sumber.
Seterusnya, idea-idea sejarah dalam pensejarah Eropah pada zaman klasik telah
diperkembang, diperbaiki dan diperbaharui oleh Thucydides iaitu seorang tokoh terkenal
selepas Herodotus.53Dalam dunia pensejarahan zaman klasik, dua tokoh ini iaitu Herodotus
dan Thucydides adalah antara yang paling awal dan sering disanjung dalam bidang sejarah.
49
Muhd Yusuf Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahaya, “Sejarawan dan Pensejarah Ketokohan dan Karya”, Dewan
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur (1988), hlm 50.
50
Arba’iyah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002),
hlm71.
51
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (1988), hlm 50.
52
53
Williamson Murray, “Thucydides:Theorist of War”, U.S Naval War College, (2013), hlm 3.
<academia.edu/Thucydides_Theorist_of_War> 29 November 2019.
10
Bukan itu sahaja, penghargaan yang tinggi hanya boleh diberikan kepada Thucydides setelah
diteliti idea-idea beliau dalam sejarah yang dikemukan olehnya iaitu The Peloponnesia War.54
Antara tujuan Thucydides menulis karyanya iaitu The Peloponnesian War adalah
untuk memperbetulkan kesilapan sejarawan sebelumnya dalam penulisan sejarah.
Hakikatnya, sejarah peristiwa hanya dapat diketahui melalui pengalaman sendiri atau khabar
sahih daripada manusia yang terlibat sama ada hidup mahupun meninggal dunia. Namun,
apabila kandungan penulisan tentang sejarah dipenuhi dengan unsur mitos, lagenda dan
tujuan penglipur lara maka kesahihan sesuatu sejarah tersebut akan tercemar. Selain itu,
beliau juga telah mengkritik Herodotus atas kelalaian melakukan semakan terhadap
maklumat sejarah bersifat kontemporari.55
Kaedah penulisan yang digunakan oleh Thucydides sangat berbeza dengan Herodotus
kerana mereka mempunyai kaedah yang tersendiri. Hal ini dapat dilihat bahawa kaedah
penulisan Herodotus lebih kepada tulisan dan lisan iaitu dengan menemu bual/ramah saksi
yang terlibat dalam perang Parsi serta meneliti setiap sumber yang diperolehi sebelum ditulis
dalam penulisan sejarah beliau.56 Selain itu, Herodotus juga mengembara kesemua negara
yang terlibat dalam perang Parsi untuk menambahkan lagi sumber penulisan beliau. 57 Bukan
itu sahaja, beliau juga banyak mengkaji mengenai syair-syair serta puisi-puisi yang ditulis
oleh penyair untuk mencantikkan lagi penulisan beliau.58 Namun begitu, terdapat unsur-unsur
mitos, lagenda serta dongeng dalam penulisan Herodotus yang akan menyebabkan sesuatu
54
55
Lisa Irene Hau, “Moral History from Herodotus to Thucydides”,Edinburg University Press, (2016),
<academia.edu/Moral_History_from_Herodotus_to_Thucydides> hlm 1-3.
56
Muhd Yusuf Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahaya, “Sejarawan dan Pensejarahan Tokoh dan Karya”, Dewan
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur,(1988), hlm 71-72.
57
Arba’iyah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”,Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, (2002),
hlm 72-74.
58
Lisa Irene Hau, “Moral History from Herodotus to Thucydides”,Edinburg University Press, (2016),
<academia.edu/Moral_History_from_Herodotus_to_Thucydides> hlm 6-8.
11
beristiwa tersebut menjadi tidak releven.59 Seterusnya, kaedah penulisan Herodotus juga tidak
bersifat humanistik kerana beliau percaya setiap apa yang berlaku adalah ditentukan oleh
tuhan.60
Manakala, kaedah penulisan Thucydides pula jauh berbeza dengan Herodotus
walaupun Herodotus merupakan guru beliau. Hal ini kerana kaedah penulisan Thucydides
bersikap lebih kritis terhadap sejarah dan cuba untuk menolak unsur mitos serta lagenda
dalam penulisannya.61 Bukan itu sahaja, Thucydides juga menggunakan kaedah
temubual/temuramah terhadap tentera yang terlibat dalam peperangan Peloponesia. Selain
itu, beliau juga melihat secara lansung peperangan tersebut kerana beliau merupakan tentera
janeral yang dipertanggungjawabkan untuk mempertahankan negaranya iaitu Athens.
Seterusnya, beliau juga banyak mengumpul maklumat dengan melihat dokumen-dokumen
rasmi kerajaan, surat-surat perjanjian kerajaan dan sebagainya.62
Bukan itu sahaja, Thucydides juga bersifat humanistik dalam penulisannya kerana
be.iau beranggap bahawa sejarah buakn ditentukan oleh tuhan tetapi sebaliknya iaitu
ditentukan oleh manusia itu sendiri.63 Penulisan beliau juga banyak dipengaruhi oleh
golongan Sofis iaitu golongan bijak bestari yang mengembara dari bandar ke bandar untuk
menyebarkan ilmu.64 Melalui sikapnya yang kritis dan juga kaedah penyelidikan beliau yang
59
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur,(1988), hlm 75.
60
61
India, 28 November 2019, <academia.edu/6744305/Thucydides.pg 1>(30 November 2019) hlm 14.
62
Arba’iyah Mohd Noor, “Ilmu Sejarah dan Pensejarahan”, Dewan Bahasa dab Pustaka, Kuala Lumpur, (2002),
hlm 78.
63
November 2019, <academia.edu/34281855/Thucydides_Keistimewaan_Idea_Sejarah_Warisan_Yunani> hlm 9-
10.
64
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur,(1988),hlm 59-60.
12
dikatakan sebagai ‘saintifik’, Thucydides pernah dianggap berjaya menghasilkan sesuatu
karya yang terulung dalam bidang sejarah.65
Walaupun karya Thucydides dianggap terulung namun terdapat juga kelemahan
dalam penulisan beliau. Hal ini dikatakan demikian kerana beliau lebih tertumpu dan khusus
dalam bidang politik serta ketenteraan sahaja.66 Selain itu, beliau juga tidak boleh terlepas
daripada ciri-ciri atau bentuk pensejarahan tradisi yang secara amnya beliau kecam. 67 Dalam
pada itu, Thucydides ada mengemukakan konsep tyche atau nasib dalam menerangkan
beberapa perkara yang dilihatnya tetapi tidak dapat untuk menerangkan perkara tersebut.
Bukan itu sahaja, sesetengah pengkritik juga menganggap bahawa beliau telah menyempitkan
lapangan sejarah itu kepada gejala politik semasa sahaja. 68 Thucydides telah membawa
pelbagai idea sejarah dalam pensejarahan Eropah melalui karyanya iaitu The Peloponnesia
War. Di samping itu, karya tersebut juga menyentuh mengenai beberapa peristiwa besar yang
berlaku di Athens dan Sparta. Kekayaan idea sejarah yang terkandung dalam karya ini adalah
mustahil untuk diketengahkan dan dihuraikan dalam bentuk esei yang ringkas.
65
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur,(1988), hlm 66.
66
Ibid, hlm 67.
67
November 2019, <academia.edu/34281855/Thucydides_Keistimewaan_Idea_Sejarah_Warisan_Yunani> hlm
13-14.
68
Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur,(1988), hlm 70-71.
13
3.0 ZAMAN PERTENGAHAN
Zaman Pertengahan juga dikenali sebagai Zaman Gelap dimana pada ketika itu
masyarakat Eropah telah dikongkong oleh gereja yang mendominasi pentadbiran kerajaan
berdasarkan agama dan mereka juga cuba mempertahankan dogma-dogma tradisi. Mereka
lebih cenderung untuk percaya daripada memeriksa atau menyelidik sesuatu perkara.69 Pada
Zaman Pertengahan segala kegemilangan Eropah pada Zaman Klasik telah tenggelam akibat
daripada ketaksuban masyarakatnya yang memilih untuk hidup beribadat sehingga
69
Arba’iyah Mohd Noor, 2006. Ilmu Sejarah dan Pensejarahan, hlm 74.
14
mengabaikan tanggungjawab duniawi. Karya Socrates, Plato dan Aristotle disimpan rapi oleh
gereja kerana karya-karya ini menyuruh masyarakat agar berfikiran secara rasional.70
Pada Zaman Pertengahan, Rumawi berada dalam keadaan yang menderita akibat
ditakluk oleh suku kaum Goths yang dipimpin oleh rajanya yang bernama Alaric. 71 Mereka
yang menyembah dewa-dewa, iaitu mereka yang diistilahkan sebagai jahil, telah cuba
menyalahkan agama Kristian dan mula memburukan Tuhan dengan cara yang lebih agresif
lagi. Tradisi Kristian telah menolak dirinya daripada tradisi pensejarahan dan mewujudkan
satu struktur pensejarahan yang baru. Dengan perubahan itu maka lahirlah tokoh sejarawan
yang telah meluaskan pengaruh penulisanya seperti Sektus Julius Africanus (180-250 M),
Eusebius (260-340 M), St. Jeromey (340-420 M), St. Augustine (354-430 M), Paulus Orosius
(380-636 M), St. Isidore (560-636 M), St. Gregory (538-594 M), Venerable Brade
(673-735 M), Otto Ven Freiseing (1115-1150 M). 72 Namun tokoh yang paling mempengaruhi
Zaman Pertengaham ialah Aurelius Augustinus atau lebih dikenali dengan nama St.
Augustine yang merupakan seorang paderi yang sangat taat pada zaman itu dan seorang
sejarawan yang menekankan konsep teologi atau keagamaan awal yang tulisanya
mempengaruhi perkembangan kekristianan barat dan falsafah barat dalam pensejarahan.
Seterusnya, pengaruh St. Augustine telah mempengartuhi pemikiran St. Isidore yang juga
merupakan salah seorang tokoh sejarawan yang telah banyak membawa pembaharuan kepada
pemikiran masyarakat dari pelbagai bidang yang bertemakan keagamaan seperti perubatan,
astronomi, matematik dan undang-undang.
3.1 ST. AUGUSTINE
70
Muhd. Yusof Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahya, 1998. Sejarawan dan Pensejarahan, hlm 92.
71
St. Augustine, 1858. The Catholic Lyman, hlm 133.
72
Abdul Rahman Haji Abdullah, 2003. Penghantar Ilmu Sejarah, hlm 137-140.
15
Aurelius Augustinus atau St. Augustine dari Hippo. Beliau telah dilahirkan pada 354
T.M. di Thagaste, iaitu sebuah bandar di Afrika Utara yang dikuasai Empayar Rumawi. Kini
tempat itu dikenali sebagai Sauk Aliras dan terletak di Tunisia dan bahagian timur Algeria. 73
Ibunya iaitu Monica merupakan penganut yang sangat taat bagi agama Kristian dan
merupakan seorang yang berhati lembut dalam membingbing anaknya, manakla bapanya
iaitu Patricius merupakan penganut agama tradisi diangap jahil dan di anggap kafir sebelum
menganut agama Kristian.74 Disebabkan itu, zaman kanak-kanak dan remaja beliau
terengaruh memandangkan pada ketika itu beliau belum menganut apa-apa agama. 75 Beliau
merupakan seorang yang gemar mempelajari ilmu-ilmu baru, ini dapat dibuktikan pada usia
sembilan belas tahun beliau telah membaca karangan-karangan Cicero iaitu negarawan dan
pemidato Rumawi yang terkenal itu, dan sangat tetarik dengan penerangan tersebut mengenai
kebahagian hidup yang boleh dicapai dengan mengabdikan diri kepada usaha-usaha mencari
ilmu dan mencapai kebijaksanaan.76 Dalam usaha mencari kebahagian, pandangan ini telah
mempengaruhi beliau kerana beliau beranggapan bahawa ajaran Manichees iaitu ajaran yang
kononya mementingkan ketinggian akhlak tetapi bersedia menerima keadaan yang durjana
yang wujud pada ketika itu.77 Beliau telah mempelajari aliran pemikiran Neo-Plato dan
mengenepikan ajaran Manichess setelah bertemu dan bergaul dengan paderi-paderi agama
Kristian ketika beliau berada di Milan. St. Augustine merupakan seorang paderi yang alim
dan taat menjalankan perintah agamanya. Tujuan utama beliau menghasilkan karya agung
beliau adalah untuk mengkritik keadaan pada ketika itu dan untuk memenuhi maksud
keagamaan.78
73
74
75
76
R. J. O’connell S.J., 1963. The Enneads St. Agustine’s Image of Happiness, hlm 139.
77
Bruce K. Alexander and Curtis P. Shelton, 2014. A History of Psychology in Western Civilization, hlm 148.
78
Muhd. Yusof Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahya, 1998. Sejarawan dan Pensejarahan, hlm 92
16
Sejarawan sebelumya seperti Herodotus mengasilkan karya bertemakan peperangan
bagi mengabdikan catatan mengenai tindakan manusia, dan menulis sejarah untuk memelihara
daripada luput dari ingatan manusia namun berbeza dengan St. Augustine yang banyak
menghasilkan karya-karya yang bertemakan keagamaan seperti De Doctrina Christiana, On
The Good Marriage, On the Trinity, Soliloquier, On Grace and The Free Gospel, On Free
Choice Of The Will, City Of God dan The Confession. 79 Namun terdapat 2 karya agung
beliau yang telah membawa perubahan besar pada zaman itu iaitu The Confession dan City
Of God. The Confessions ditulis untuk mencari kebenaran yang berlandaskan agamanya itu.
Karya ini merupakan karya beliau yang utama di mana karya ini ditulis untuk panduan hidup
bagi kaum Kristian yang seolah-olah sama tarafnya dengan kitab Bible dan juga sebagai
sebuah hasil karya kesusasteraan dalam bentuk keagamaan dan sekular.80 Karya yang terdiri
daripada tiga belas jilid ini ,erupakan riwayat hidupnya sendiri sejak kecil sehinggalah beliau
memeluk agama Kristian. Sebanyak sembilan jilid memceritakan perjalan hidup beliau dan
empat jilid lagi lebih kepada perbahasan keagamaan. Melalui sebilan jilid beliau telah
menceritakan kegiatan yang dilakukan pada zaman remaja yang boleh dikatakan bebas dalam
melakukan perbuatan yang bertentangan dengan agama yang disebabkan beliau belum
memeluk apa-apa agama.81 Ini menjadikan beliau tidak tertakluk dengan mana-mana hukum
agama dan beliau bebas melakukan apa yang beliau suka. Melalui The Confession, terlihat
kekesalan dalam penulisan beliau apabila bercerita tentang perbuatan zaman remajanya yang
penuh dengan dosa yang dilakukan. Jadi beliau memilih untuk menebus dosa-dosa yang telah
dilakukan dan kembali kepada Tuhan. Kandungan The Confessions banyak berceritakan
tentang riwayat hidupnya menempuhi zaman suka dan duka yang mana pada ketika zaman
remajanya yang bergelumang dengan perbuatan yang dilarang sehingga membawa kepada
79
80
81
Muhd. Yusof Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahya, 1998. Sejarawan dan Pensejarahan, hlm 95
17
kekesalan dalam penulisan karyanya. Kebenaran ditemui dalam agama Kristian yang dipeluk
ketika berusia 32 tahun.82 Belian menjadi seorang paderi yang amat patuh kepada ajaran
agama Kristian. Beliau menulis The Confessions untuk menceritakan riwayat hidup beliau
untuk mengesahkan pengalaman-pengalaman yang telah di laluinya dalam satu tahap yang
tertentu dan merupakan satu karya yang dihasilkan dengan tujuan keagamaan yang membawa
maksud mencari keampunan serta keredaan Tuhan.83 Beliau telah memaparkan dosa-dosa
besar yang dilakukan bagi memberi pengajaran kepada penganut-penganut yang lain agar
tidak melakukan perkara yang sama. Beliau berhasrat untuk membantu masyarakat pada
zaman itu suapay tidak melakukan perkara yang dilarang oleh agamanya. Dengan itu beliau
perlulah mebersihkan dirinya dan membantu orang lain untuk membersihkan diri mereka.84
City of God ditulis sebagai mengkritik konflik yang berlaku antara orang kristian
dengan orang Pagan. Tindakan orang Pagan mendakwa orang Kristian menyembah tuhan
secara mutlak telah menyebabkan keadaan negara menjadi semakin teruk kerana berlaku
perpecahan masyarakat disebabkan perbezaan agama.85 Matlamat utama karya City of God
ditulis untuk menentang masyarakat daripada menyembah banyak tuhan.86 Dalam karyanya
itu, beliau mengharapkan agar pemerintahan dapat dijalankan secara adil dan saksama dengan
mengabadikan diri kepada Tuhan Yang Agung kerana agama rasmi masyarakat adalah
Agama Kristian selepas Maharaja Constantine menganut Agama Kristian. Beliau membidas
golongan yang menyembah banyak tuhan yang lain termasuklah maharajanya. 87 Karya ini
secara amnya menceritakan mengenai hal ehwal manusia yang tinggal dalam dua kota yang
berbeza iaitu “Kota Tuhan” dan “Kota Syaitan” Ia juga menceritakan mengapa dan
bagaimana mereka boleh menjadi penghuni salah satu kota itu dan bagaimana kehidupan
82
83
84
Ibid, hlm 96.
85
86
Kristine Haney, 2011. The Reception of St. Augustine “City Of God” In Anglo-Norman Canterbury, hlm 59.
87
18
dalam kedua-dua kota itu namun penerangan beliau hanya mengikut fahaman dan ajaran
agama yang telah dianutinya. Beliau telah menjelaskan bahawa “Kota Tuhan” merujuk
kepada masyarakat yang beriman kepada Tuhan serta taat kepada rukun-rukun dan hukum-
hukum agama Kristian dimana ianya sebenarnya merupakan tempat dimana manusia akan
menikmati kehidpan yang tenang dan abadi. Di dunia ini pula, manusia yang tergolong ke
dalam kota yang demikian merupakan “masyarakat yang hidup dalam buangan” dan
mengambil kesempatan daripada keamanan yang wujud bagi menjalankan kegiatan
keagamaan mereka.88 Manusia perlulah beriman dn taat kepada perintah Tuhan untuk
menjadi penghuni “Kota Tuhan.” “Kota Syaitan” pula merujuk kepada manusia dan
masyarakat tidak beriman serta ingkar kepada ajaran agama tersebut iaitu manusia yang
hidup sezaman denganya. Perbezaan di antara kedua-duanya ialah yang satu terdiri daripada
manusia yang hidup dengan hawa nafsu manakala yang satu lagi dengan kerohaniah,
sementara yang satu terbentuk demi kecintaan terhadap diri, walaupun kecintaan itu
menghina Tuhan, yang satu daripada kecintaan kepada Tuhan, kekal bertakhta dengan Tuhan,
yang satu menerima seksaan kekal bersama-sama iblis.89
Kaedah kajian yang dijalankan oleh beliau adalah berbeza dengan tokoh sejarawan
sekular walaupun disebut seperti Yunani-Rumawi namun beliau tidak mengambil karya
mereka untuk dijadikan sumber ataupun mencontohi Teknik penyelidikan mereka.90 Pada
zaman itu sumber adalah terhad kerana kekangan agama katolik yang menyembunyikan
karya-karya penulisan sejarwan terdahulu kerana pihak gereja ingin mengelakkan masyarakat
terpengaruh dengan kajian-kajuan ilmuan klasik yang akan membawa kepada pengenepian
pihak gereja. Mereka tidak mahu rakyat masih mberada pada takat pemikiran yang lama.
88
89
Kristine Haney, 2011. The Reception of St. Augustine “City Of God” In Anglo-Norman Canterbury, hlm 67.
90
19
Kitab Bible merupakan sumber kajian yang utama manakala sumber rujukan pula didapati
daripada penulisan-penulisan yang berbentuk falsafah Rumawi bagi menonjolkan keburukan-
keburukan pemikiran dan amalan orang zaman itu. 91 Setiap kajianya adalah berdasarkan
anggapan-anggapan yang tertentu dimana beliau perlu mengawal sikapnya terhadap sumber-
sumber sejarah serta tafsirannya yang khusus terhadap proses sejarah. Beliau tidak memlilih
sumber dengan bebas kerana perlu disesuaikan mengikut tuntutan keagamaan. Walaupun
Collingwood menyatakan bahawa menghasilakn karya sejarah demi mencari kebenaran
semata-mata namun St. Augustine mengakji sejarah demi kepentingan keagamaan dan
daripada segi peribadi demi mengukuhkan keimananya kerana sumber utama yang diperoleh
untuk menghasilkan karyanya adalah kitab agama iaitu kitab Bibble.92
St. Augustine telah menghasilkan suatu bentuk falsafah sejarah yang berbeza daripada
falsafah sejarah Zaman Klasik yang menghasilkan karya pensejarahan berteraskan Perang
sedangkan penulisan St. Augustine berteraskan agama Ini telah membuktikan bahawa pada
Zaman Pertengahan wujud penulisan sejarah walaupun berbentuk teologi. Kualiti dan tema
pensejarahan juga telah mengalami proses penambahbaikan dimana penulisan sejarah tidak
hanya tertumpu kepada perang sahaja.93 Pensejarahan pada Zaman Pertengahan lebih kepada
ke arah keagamaan yang paling berkesan dalam menghadapi serangan dan tohmahan intelek
golongan bukan Kristian pada ketika itu. Pelbagai kecaman terkandunga dalam karya beliau
terhadap amalan-amalan kepercayaan mereka sehingga memberi pengaruh yang luas di
kalangan masyarakat yang berpendidikan pada ketika itu. Ini membawa kepada kesan yang
menyeluruh dimana perubahan sejarah dikuasai oleh St. Augustine yang menjadi pemimpin
yang dihormati di kalangan gereja dan menguasai aliran pemikiran masyarakat Eropah
selama lebih seribu tahun.
91
Bruce K. Alexander and Curtis P. Shelton, 2014. A History of Psychology in Western Civilization, hlm 177.
92
93
20
3.2 ST. ISIDORE
St. Isidore merupakan seorang biskup di Seville, Sepanyol yang cuba mengembalikan
kedudukan Gereja di Sepanyol. Keluarga belia merupakan keluarga yang taat akan agama
Kristian di Sepanyol.94 Hal ini telah mendorong beliau menjadi seorang biskup kerana
dipengaruh kuat oleh keluarganya dalam institusi keagamaan di Sepanyol. Adik beradik
beliau juga turut memainkan dalam mempengaruhi beliau untuk menjadi seorang biskup
kerana adik beradik beliau juga merupakan golongan biskup di Sepanyol. Antara usaha St.
Isidore dalam mengembalikan kedudukan gereja, beliau berusaha menarik orang-orang
Yahudi dan Visigoth Arya kepada agama Kristian.95 Beliau merupakan seorang ilmuan yang
dihormati sewaktu zaman pertegahan kerana hasil karya beliau yang sangat berilmiah seperti
Etymologies, A History of the Gothic, Vandal and Suebi kings, A Universal History, On the
Nature of Thing, Questions on the Old Testament, A mystical treatise on the allegorical,
Meanings of numbers, dan A number of brief letters yang menjadi rujukan para ahli ilmuan
pada era zaman pertengahan.96
Karya pensejarahan beliau yang paling agung ialah Etymologies. Etymolgies
mengandungi 20 jilid pemecahan tajuk dan setiap jilid mempunyai pelbagai bidang ilmu.
Contoh bidang ilmu yang terkandung dalam Etymologies ialah Grammer, Phetonic and
Dialectic, Mathematic, Astronomy, Medicine, Law and Time, Vocabulary, Books and
EconomaticOfficer, God and Angel, The Church and Seets, Language, The Human Being,
Animals, dan Rural Matters.97 Namun beliau masih mengekalkan soal-soal keagamaan dalm
karya beliau. Antara isi kandungan yang terdapat dalam karya ini adalah berbicara mengenai
94
Stephen A. Barney, W.J. Lews, J.A. Beach, Olivers Berghof, 2006. The Etymologies of Isidore of Seville, hlm 7.
95
Evina Steinová, 2018. Innovating Knowledge: Isidore’s Etymologiae in the Carolingian Period, hlm 12.
96
Stephen A. Barney, W.J. Lews, J.A. Beach, Olivers Berghof, 2006. The Etymologies of Isidore of Seville, hlm 9.
97
Ibid, hlm 24.
21
peranan agama Kristian dan gereja dalam kehidupan masyarakat. Ini disebkan kerana ketika
itu pengaruh gereja telah mula berkurang impak daripada munculnya golongan Philosophes
yang memperkenalkan pemikiran sekular dan memperkenalkan konsep hak bagi manusia.
Pelbagai konsep Pendidikan berbentuk rasional telah dibaiki bagi faedah generasi seterusnya.
Dalam kaedah pensejarahan, St. Isidore masih lagi menggunakan kitab Bibble sebagai
salah satu sumber utama seperti yang dilakukan St. Augustine tetapi ada sedikit perubahan
tentang cara beliau mendapatkan maklumat iaitu beliau pergi menemu bual ahli falsafah yang
ada pada ketika itu. Namun beliau turut menggunakan karya pensejarahan St. Agustine
sebagai sumber utama. Kaedah penjadualan digunakan iaitu dengan menyusun semula nota-
nota yang diambil ketika mendapatan sumber melaui penbacaan. Beliau berbuat demikian
supaya perkara penting yang dibaca tidak akan dilupakan. 98 Beliau memilih fakta daripada
ahli ilmuan lain dan juga ahli ilmuan yang beliau jumpa sendiri dimana karyanya tidak
tertumpu kepada satu bidang sahaja seperti yang dilakukan Thucydides dari zaman klasik
yang nenyempitkan karyanya dengan politik semasa sahaja. Di dalam karyanya juga tiada
unsur “spiritual” atau “mystical” di dalamnya.99 Hal ini menunjukkan bahawa karya yang
dihasilkan oleh St. Isidore adalah berbeza dengan karya Herodotus yang memasukkan unsur
dongeng dan mitos di dalam karya pensejarahan pada zaman klasik.
Seperti St. Augustine, St. Isidore telah menghasilkan karya yang berunsur keagamaan
tetapi dari pelbagai bidang yang telah diluaskan. Karya St. Isidore telah menjadi rujukan para
ilmuan terutamnya dalam bidang pensejarahan kerana karya pensejarahan beliau dianggap
terlengkap pada era zaman pertengahan.100 Perubahan besar telah berlaku dalam pensejarahn
barat dari zaman klasik ke zaman pertengahan, dimana karya yang dihasilkan pada zaman
pertengahan telah diluaskan dan dimasukkan unsur keagamaan sedangkan di zaman klasik
98
Stephen A. Barney, W.J. Lews, J.A. Beach, Olivers Berghof, 2006. The Etymologies of Isidore of Seville, hlm 10
99
Stephen A. Barney, W.J. Lews, J.A. Beach, Olivers Berghof, 2006. The Etymologies of Isidore of Seville, hlm
13.
100
Evina Steinová, 2018. Innovating Knowledge: Isidore’s Etymologiae in the Carolingian Period, hlm 15.
22
hanya tertumpu kepada perang sahaja. Kualiti dan tema pensejarah juga telah ditambah baik
oleh sejarawan zaman pertengahan.
4.0 ZAMAN MODEN
Kemunculan zaman moden di eropah muncul sekitar abad 14 dan ke 15 iaitu di Itali
dengan kemunculan gerakan Renaissans. Kemunculan zaman moden ini sebenanrya memang
berkait rapat dengan faktor luaran, iaitu adanya hubungkait dengan dunia islam secara
langsung ataupun tidak101. Namun faktor yang sebenarnya mendorong kebangkitan semula
eropah ialah masalah dalaman sendiri iaitu tekanan gereja dalam pelbagai sudut yang
melibatkan golongan sarjana dan ahli sains. Sebenarnya pada zaman moden ini juga
memperlihatkan mereka ingin meluaskan pengaruh mereka ke serata dunia. Dalam penulisan
sejarah antara tokoh yang wujud pada zaman moden ini ialah Leonardo Bruni (1370-1444),
Nicollo Machiavelli (1469-1527), Francesco Guicciardini (1483-1540), Jean Bodin (1530-
1596), Francis Bacon (1561-1626), Rene Descartes (1596-1650), John Loke (1632-1704),
Giambattisa Vico (1668-1744), Voltaire (1694-1778), Montesquieu (1689-1755), Rousseau

101
Abdul Rahman Haji Abdullah, Penghantar Ilmu Sejarah, Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka, 1994,
Hlm 10.
23
(1722-1778), David Hume (1711-1776), Immanuel Kant (1724-1804), Edward Gibbon
(1737-1794), Herder (1744-1803), Hegel (1170-1831), Augustine Comte (1798-1857),
Thomas Carlyle (1795-1881), Leopold von Ranke (1795-1886), Charles Darwin (1809-1882),
Karl Marx (1818-1883), Wilhelm Dilthey (1833-1911), Lord Acton (1834-1902), Wilhelm
Windelband (1848-1915), Benedetto Croce (1866-1952), Herbert George Wells (1866-1946),
Charles A Beard (1874-1948), George Macaulay Trevelyan (1876-1962), Oswald Spengler
(1880-1936) dan Arnodl Toynbee (1889-1975).
Namun dalam penulisan ini, tokoh yang akan diambil perhatian ialah seramai tiga
orang tokoh iaitu Leopold von Ranke, Karl Marx dan juga March Bloch. Penulisan pada
zaman mereka ini telah membawa kepada perkembangan pensejarahan di zaman moden di
mana ranke menganjurkan sejarah itu secara objektiviti, Marx pula menekankan teori kelas
sosial dalam aspek ekonomi dan Bloch lebih menekankan kepada keseluruhan aspek itu
dijadikan sebagai sejarah.
4.1 LEOPOLD VON RANKE
Leopold Von Ranke dilahirkan di Jerman pada 21 Disember 1795.Beliau
berkrturunan Lutheren. Leopold telah mendapatkan pendidikan di Saxon Prince’s School of
Pforta dan kemudiannya telah menyambung pelajarannya dalam bidang teologi dan ilmu-
ilmu dari dunia klasik yang menumpukan dalam ilmu bahasa (filologi), penterjemahan dan
penguraian teks-teks lama di Universiti Leipzig102. Beliau menuntut di university tersebut
selama 4 tahun iaitu dari tahun 1814 sehingga 1818. Selepas tamat pengajian, Leopold telah
menjadi guru selama 7 tahun di Gymnasium Friedrichs di Frankfurt an der order dari tahun
1818 hingga 1825.Ketika Leopold berkhidmat di Gymnasium Friedrichs di Frankfurt an der
Helmut Berding, The Discovery of Historicity in German Idealism and Historism, Springer-Verlag Berlin
102
Heidelberg, 2005, hlm 42
24
order, beliau menjadi professor dalam bidang bahasa kuno iaitu bahasa Latin dan Greek.
Beliau juga mengajar ilmu berkaitan sejarah kesusteraan klasik 103. Pada waktu ini, Leopold
masih tidak mendalami ilmu-ilmu sejarah melainkan ilmu yang berkait dengan bidang
bahasa. Namun minat Leopold dalam bidang sejarah mula berkembang apabila beliau
membuat bahan pembelajaran kuliah berdasarkan penulis sesebuah karya.104
Kajian-kajian mengenai penulis klasik telah mendorong Leopold untuk mendalami
sejarah sehingga beliau beralih kepada bidang sejarah. Pengaruh dari penulis sejarawan yang
lain seperti Niebuhr, Walter Scott dan Herder juga meyakinkan Leopold
untuk mendalami ilmu sejarah. Kejayaan Ranke dalam bidang sejarah
telah menjadikan beliau seorang Profesor dalam bidang sejarah di
Universiti Berlin.105
Setelah Ranke beralih ke bidang sejarah, beliau telah menerbitkan karya pertama
beliau iaitu History of the Latin and Teutonic nations yang diterbitkan pada 1824.106 Karya-
karya Ranke lebih menjerumus kearah sejarah politik. Ranke menekankan sejarah politik di
dalam setiap karyanya. Karya pertamanya mengandungi bab-bab yang berkisahkan hubungan
diplomatik dan kuasa politik. Antara kandungan di dalam karya pertamanya adalah seperti
hubungan antara Francis dan Itali, kejatuhan kuasa Sforza dan Aragon serta kebangkitan
kuasa Austro-Spain sebagai kuasa tertinggi di Eropah.Ranke lebih mendalami sejarah politik
kerana beliau beranggapan bahawa sejarah politik ini merupakan sejarah yang benar dan
103
Muhammad Yusof Ibrahim, Sejarawan dan Pensejarahan, Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka, 1988,
hlm 276-277
104
Ibid hlm 277
105
Manchester Guardian, The cultural and historical influence of Clarissa and Leopold von Ranke on American,
Januari 2008
<https://www.researchgate.net/publication/289248208_The_cultural_and_historical_influence_of_Clarissa_and
_Leopold_von_Ranke_on_American_visitors_and_historians_to_their_home_during_the_nineteenth_century>
(18 November 2019)
106
Andreas Boldt, Historical Perspectives, National University of Ireland, Maynooth, hlm 4.
25
tidak direka. Ranke bukanlah seorang ahli politik namun melalui penyelidikannya dalam
sejarah politik, beliau yakin bahawa negara sepatutnya memegang kuasa kepimpinan
bukannya rakyat. Ini disebabkan beliau melihat perkembangan politik di Eropah yang
mengancam kestabilan negara itu sendiri.107
Seterusnya, sumber-sumber sejarah merupakan medium yang penting bagi sejarawan.
Penulisan seseorang sejarawan akan berpandukan sumber yang digunakan samada sumber
primer atau sekunder mahupun lisan. Ranke juga telah menggunakan pelbagai kaedah dalam
setiap penerbitan karyanya bagi memastikan setiap yang ditulis mempunyai bukti yang kukuh
dan tidak direka. Sepanjang hidup Ranke, beliau telah menyalin semula, membuat salinan
atau mendapatan dokumen yang asli bagi dijadikan sumber dalam penulisannya. Beliau telah
mengumpul sebanyak 50000 dokumen untuk dijadikan bahan penulisannya dan kini
dokumen-dokumen tersebut telah disimpan di perpustakan Berlin, Jerman dan Perpustakaan
Universiti Syracuse dan juga 24000 buah buku di dalam perpustakaan persendiriannya. 108 Ini
menunjukkan Ranke amat menitikberatkan sumber sejarah dalam setiap karya yang ingin
diterbitkan. Ranke tidak bersetuju akan kaedah yang digunakan segelintir ahli sejarawan yang
hanya menyalin semula buku atau karya tanpa merujuk kepada sumber yang lain. Jadi,
sekiranya terdapat ralat didalam karya atau buku tersebut, ia tidak dapat diperbetulkan
berdasarkan sumber-sumber yang lain. Ranke juga menggunakan keterangan saksi kepada
sesuatu kejadian. Ranke menggunakan kaedah tersebut untuk penerbitan sebuah karyanya
iaitu The Conspiracy Agaist Venice 1618.109 Ranke juga telah menggunakan kaedah lisan
untuk karyanya bertajuk History of Serbia 1829. Beliau telah menemu ramah Wuk, seorang
sejarawan Serbia sebagai sumber rujukan untuk penulisannya. Kaedah lisan ini digunakan
kerana kekangan dari pihak Serbia pada awal abad ke-19 dimana segala penyampaian ilmu
107
Ibid hlm 284
108
Muir, Edward. "Leopold von Ranke, His Library, and the Shaping of Historical Evidence." The Courier
Syracuse University ,1987, hlm 5-6.
109
Andreas Boldt, Historical Perspectives, National University of Ireland, Maynooth, hlm 4.
26
hanya boleh dilakukan secara lisan.110 Ini jelas menunjukkan Ranke menggunakan segala
sumber rujukan dalam penerbitan karyanya bagi memastikan segala penulisan sejarahnya
tepat dan benar.
Leopold Von Ranke telah melahirkan pelbagai idea dalam menerbitkan penulisan
sejarah yang kritis dan tepat pada zaman moden barat. Zaman klasik memperlihatkan
penulisan yang subjektif seperti Herodotus dan Thucydides yang sesetengah penulisannya
untuk melaksanakan titah raja dan menjaga hati raja. Ini membuatkan penulisan mereka
dikatakan seperti berat sebelah untuk kepentingan pihak yang lain. Walaupun terdapat juga
usaha untuk menulis sejarah berdasarkan fakta seperti Herodotus dalam catatan
pengembaraan dan penyelidikannya,namun unsur bias masih tidak dapat dinafikan didalam
karya yang dihasilkan oleh beliau. Pada zaman pertengahan, seorang sejarawan iaitu St.
Augustine yang penulisan sejarahnya dilihat untuk memenuhi tuntutan agamanya. Ini
dikuatkan lagi dengan menjadikan bible sebagai sumber utama bagi mengaitkan peristiwa
lalu dengan masa hadapan. Ranke sebagai sejarawan pada zaman moden telah muncul dan
memperkenalkan idea yang dilihat memberi kesan yang besar dalam penulisan sejarah untuk
melahirkan penulisan sejarah yang kritis dan tepat berbanding sejarawan yang terdahulu.
Konsep ‘Wei Es Eigentlich Gewesen’ atau ‘seperti sebenarnya berlaku’ telah
diperkenalkan oleh Leopold Von Ranke.111 Konsep ini memberi impak dalam penulisan
sejarah kerana ia memberi penekanan terhadap kepentingan objektiviti dalam sejarah. Konsep
ini memperlihatkan Ranke mementingkan penggunaan fakta yang tepat dan benar
112
berbanding penulisan karya yang mencampur adukkan kisah dongeng dan imaginasi
seorang penulis. Ini kerana jika penulisan sesebuah karya berpandukan kisah dongeng dan
daya imaginasi penulis, maka penulisan sesuatu sejarah tidak dapat dipastikan kesahihannya.
110
Ibid. hlm 5.
111
Andreas Boldt, Historical Perspectives, National University of Ireland, Maynooth, hlm 5
112
Stephen Davies, Empirism Anf History, Palgrave Macmillan, 2003, hlm 28.
27
Jika dilihat karya Herodotus pada zaman klasik, beliau dipengaruhi oleh unsur sastera berupa
puisi dan penglipur lara yang digunakan dalam karya Homer iaitu Iliad dan Odyssey. Puisi
dan penglipur lara ini akan memberi gambaran yang berbeza bergantung kepada tahap
imaginasi dan pemikiran seseorang. Ini akan menjejaskan kesahihan kandungan sesuatu
sejarah kerana manusia mempunyai pemikiran yang berbeza-beza. Menurut Ranke, sejarah
seharusnya bersumberkan kepada sumber yang maujud atau benar-benar ada dan pembuktian
yang kritis sehingga tidak mendatangkan kesangsian terhadap sesuatu penulisan.
Konsep Ranke mengenai sejarah iaitu ‘seperti sebenarnya berlaku’ telah
menyebabkan timbul konsep pensejarahan yang iaitu sejarah yang saintifik. Sejarah yang
saintifik ini juga menyokong konsep sejarah yang objektif kerana ia menggunakan sumber
yang tidak diubah dan ditambah oleh mana-mana pihak. Ranke telah membuat pembaharuan
untuk mengkaji sumber-sumber yang ditemui iaitu dengan mencari, menilai dan mengkritik.
Ini disebabkan sejarawan sebelum Ranke hanya mengambil penulisan sejarawan-sejarawan
terdahulu tanpa menyelidik secara terperinci untuk menggunakan sebagai sumber. Ini juga
menjelaskan tentang penekanan Ranke terhadap sejarah yang objektif. Pegangan Leopold
Von Ranke tentang sejarah yang objektif juga dilihat sebagai salah satu perubahan yang
dilakukan di dalam pensejarahan barat moden. Ranke tidak bersetuju akan konsep subjektif
dalam penulisan sejarah iaitu sejarawan tidak mengenepikan sifat sentiment dan emosi dalam
pengkajian dan penyelidikkannya. Sifat-sifat sedemikian seharusnya di jauhkan oleh
sejarawan yang menyelidik dan menulis sesuatu peristiwa kerana ia boleh mewujudkan unsur
bias dan berat sebelah di dalam penulisannya. Secara tidak langsung, Ranke juga dilihat
menolak pengadilan moral dalam sebarang penulisan karyanya. Ini kerana, sejarawan akan
cenderung untuk memihak kepada sesuatu golongan atau individu dan memberi gambaran
yang negatif kepada pihak yang lain kepada pembaca. 113
113
28
Lord Acton iaitu pengikut Ranke dan sejarawan Inggeris telah menyatakan bahawa
sejarah secara saintifik boleh dicapai dan ini dapat dilihat melalui mukadimah dalam
Cambrigde Modern History. Ia marupakan himpunan penulisan sejarah yang disunting oleh
beliau sendiri. Beliau berpendapat bahawa sejarah-sejarah mengenai setiap negara didunia
dapat diketahui melalui pengumpulan dokumen-dokumen asli. Pengumpulan dokumen-
dokumen asli ini merupakan salah satu kaedah yang digunakan oleh Ranke dalam penulisan
karyanya. Setelah pengumpulan dokumen, satu kesimpulan daripada dokumen-dokumen
tersebut dilakukan bagi membentuk sesebuah peristiwa yang benar mengenai sejarah sesuatu
negara.114 Ini bermaksud bahan mengenai sesebuah negara pada masa yang tertentu dikumpul
lalu sejarawan tidak perlu mengkaji lagi fakta atau peristiwa yang berlaku diwaktu berkenaan
kerana segala maklumat pada tersebut sememangnya berlaku. Kita dapat lihat sejarah
saintifik ini berbeza dengan kaedah yang dilakukan oleh St. Augustine yang karya-karyanya
hanya berfokus pada perjalanan hidupnya dan tentang keagamaan. The Confession, salah satu
karyanya menceritakan kekesalan terhadap dosa-dosa yang dilakukan semasa zaman remaja
dan jalan beliau kembali kepada Tuhan untuk menebus segala dosa-dosa yang pernah
dilakukan. Ini menunjukkan St. Augustine hanya menggunakan pengalaman atau peristiwa
yang terjadi pada dirinya dan sekeliling tanpa menggunakan dokumen asli kerana
kebanyakkan karyanya berfokus hanya kepada diri dan agama. Kita dapat melihat pada
zaman pertengahan kaedah sejarah saintifik ini tidak wujud lagi untuk diterapkan kerana
kebanyakkan masyarakat hanya fokus dalam ilmu-ilmu agama sahaja.
Sejarah yang objektif pula dapat dilihat seawal penulisan karya pertamanya iaitu
Sejarah Bangsa-bangsa Latin dan Tentonic 1494-1514. Ranke telah menggunakan dokumen-
hlm 288-289
114
hlm 289
29
dokumen asli yang diperoleh melalui salinan, catatan mahupun mendapatkan dokumen asal
sebagai sumber kepada penulisannya. Dokumen-dokumen tersebut digunakan kerana ia
hanya mengandungi maklumat yang tepat dan penting mengenai peristiwa yang berlaku. Jadi,
kesahihan tentang peristiwa yang dikaji dapat dipelihara tanpa melibatkan emosi, sentimen
atau sifat-sifat yang mewujudkan unsur berat sebelah. Berbeza dengan konsep objektif
Ranke, seorang sejarawan Itali iaitu Voltaire telah menerapkan konsep pengadilan
moral di dalam karyanya untuk tujuan memberi pengajaran kepada pembaca.
Leopold Von Ranke amat mementingkan sumber-sumber yang digunakan di dalam
penulisan sejarah bagi mewujudkan kebenaran yang tidak boleh disangkal oleh pihak lain.
Sumber-sumber seperti dokumen asli amatlah penting menurut pandangan Ranke tetapi
beliau juga menekankan tentang pemilihan dokumen yang digunakan oleh sejarawan . 115 Ini
kerana sejarah perlu tepat dan benar, maka dokumen-dokumen yang digunakan dan dipilih
haruslah mengandungi maklumat yang tepat, tulen dan asli tanpa sebarang penambahan.
Ranke sangat kritis dalam pemilihan ini kerana beliau berasa kecewa dengan hasil-hasil
pensejarahan sezamanya yang dihasilkan tanpa menggunakan kaedah yang sistematik dan
teliti.116 Malah kebanyakkan hanya berpandukan cerita dan tulisan semasa sahaja. Ini
menunjukkan kebanyakan sejarawan pada zaman moden barat masih tidak peka tentang
kepentingan pemilihan sumber dalam hasil-hasil pensejarahan. Kebergantungan hasil-hasil
pensejarahan menggunakan cerita dan tulisan-tulisan semasa telah menggerakkan Ranke
untuk meluaskan kaedah seminar yang telah digunakan oleh beliau sejak tahun 1833. Ranke
menggunakan waktu seminar ini untuk mencari, menganalisis dan menkritik sumber-sumber
utama sejarah. Penggunaan arkib-arkib juga diperluaskan serta kerana mempunyai sumber-
115
Stephen Davies, Empirism Anf History, Palgrave Macmillan, 2003, hlm 28-29.
116
hlm 286
30
sumber yang tepat dan asli. Ranke telah membuat seminar sewaktu beliau menjadi Professor
di Universiti Berlin bagi menerapkan kepentingan berfikiran kritis dan sistematik dalam
memilih sumber dalam kalangan sejarawan. Kritikan dan penilaian sumber yang dilakukan
semasa seminar di istilahkan sebagai Quanllikritik. Proses ini merupakan sebahagian
daripada proses penyelidikan dan ia merupakan salah satu usaha untuk menghasilkan karya
pensejarahan yang mengandungi peristiwa-peristiwa seperti yang sebenar nya berlaku.
4.2 KARL MARX
Karl Marx dilahirkan di Trier, Jerman. Beliau mendapat pendidikan awal dalam bidang
undang-undang di Universiti Bonn.pada tahun 1835. Walaupun beliau secara rasmi telah
memperlajari bidang undang-undang namun, beliau banyak menghabiskan masa dengan membuat
puisi. Ayah Marx tidak senang dengan tingkah laku Marx lalu memaksanya pindah ke Universiti
Berlin pada tahun berikutnya.117 Ketegasan beliau dalam menuntut ilmu telah menyebabkan beliau
mula terpengaruh dengan parti berhaluan kiri dan melibatkan diri dalam ‘Kelab Doktor Belin’. Dalam
pemikiran berhaluan kiri telah memberikan penekanan terhadap kemanusiaan yang menjadikan diri
mereka sebagai sejarah iaitu satu kedudukan yang menarik bagi mereka yang ingin mendapat falsafah
pada alasan yang lebih sekular 118. Beliau juga telah menyelesaikan desertasi di peringkat falsafah
kedoktoran dengan tajuk falsafah ‘Epikurus dan Democritus’ dengan jayanya pada tahun 1841 119.
Setelah tamat pengajian Karl Marx di universiti, beliau memulakan kerjayanya sebagai ahli falsafah di
Jerman. Kerjaya beliau dimulakan dengan menyertai akhbar Rheinische Zeitung (1842-1943). Marx
bekerjasama dengan Freidrich Engels dengan menerbitkan karya-karya mereka, The Holy Family
(1844), dan German Ideology. Karl Marx juga telah menghasilkan karyanya yang tersendiri iaitu
Poverty of Philosophy (1847). Dalam masa yang sama kedua-dua tokoh ini secara tidak langsung
telah terlibat dengan Liga Komunis (1847-1848). Secara keseluruhannya beliau telah membawa
kepada perubahan terhadap pensejarahan di barat

117
Robert J. Antonio, Introduction: Marx and Modernity (Key Readings and Commentary), Berlin:Blackwell
Publisihing Company, 2003, hlm.3-4.
118
Ibid. hlm. 4.
119
Franz Magnis-Suseno, Pemikiran Karl Marx dari Sosialisme Utopis ke Perselisihan Revisionisme,
Jakarta:Penerbit PT Gramedia Pustaka, 2000, hlm.47.
31
Antara perubahan besar yang telah dilakukan oleh Marx semasa riwayatnya ialah mengubah
sistem ekonomi. Beliau melihat bahawa perkembangan sesebuah negara itu bukan tertumpu kepada
faktor politik tetapi perkembangan ekonomi. Perkembangan ekonomi yang dimaksudkan oleh Marx
ialah sistem ekonomi kapitalisme. Kapitalisme adalah ekonomi yang bebas yakni bebas dari pelbagai
sekatan oleh raja dan penguasa lain di mana orang boleh membeli dan menjual barang di pasar secara
bebas, bebas dari sekatan pengeluaran dan bebas dari sekatan tenaga buruh 120. Marx melihat ketika
zamannya berlaku banyak penindasan terhadap golongan bourjouis sebaliknya golongan ploetariat
pula secara automatiknya mengaut keuntungan 121. Golongan bourgeois amat diperlukan untuk
merevolusi instrumen pengeluaran dan hubungan pengeluaran itu akan sampai kepada masyarakat.
Oleh sebab itu Marx mahu mengubah situasi ini agar kesenangan antara masyarakat itu dapat
dinikmati bersama tanpa sebarang penindasan.
Antara sumbangan yang beliau lakukan iaitu menghasilkan karya Das Kapital 122. Das Kapital
merupakan sebuah buku yang mana telah mengumpul banyak manuskrip berkaitan dengan kritikan
Marx ke atas ekonomi politik. Buku ini telah ditulis oleh Marx selama 40 tahun dan setelah beliau
meninggal pada tahun 1883. Frederick Engels telah mengambil alih dengan mengumpul dan mengkaji
manuskrip sebelum dijilidkan ke dalam buku. Berkat usaha Engels, jilid II dan jilid III dapat
diterbitkan pada tahun 1885 dan tahun 1894 123. Buku Das Kapital ini terbahagi kepada 3 jilid. Das
Kapital menjadi pandangan dunia kaum buruh 124. Pertumbuhan dan perkembangan gerakan buruh
telah mengambil perhatian khusus kepada Persatuan Buruh Antarabangsa dan Parti Sosial
Demkokratik Jerman125 di mana kedua-dua agensi menjadi perintis kepada parti-parti buruh yang
berorientasikan Marxisme.
120
Ibid. hlm.163-164.
121
Indriaty Ismail & Mohd Zulhaili Kamal Basir, Karl Marx dan Konsep Perjuangan Kelas, Jurnal Artikel Universiti
Kebangsaan Malaysia, Vol 1,2012, hlm. 27-33.
122
Deepankar Basu”The Structure and Content of Das Kapital, 15 September
2017,<https://www.researchgate.net/publication/319735718_The_Structure_and_Content_of_Das_Kapital/li
nk/59bb41c1458515e9cfc36f70/download>(18 November 2019).
123
Franz Magnis Suseno, hlm. 215.
124
Ibid.
125
Ibid.
32
Kaedah pensejarahan yang dilakukan oleh Karl Marx sebenarya pelbagai. E.J. Hobsbawn
menyatakan bahawa, aliran Marxis tentang sejarah kebendaan merupakan satu-satunya teori yang
cuba menggubal satu pendekatan perkaedahan kepada sejarah secara keseluruhan 126. Pada awalnya
Karl Marx menggunakan kaedah pembacaan untuk mengumpul sumber-sumber yang berkaitan.
Buktinya, beliau banyak menghabiskan masa mengkaji karya-karya Hegel yang mengasaskan
dialektik idealisme. Oleh kerana Marx menggunakan triad dialektik wujud persamaan dengan
penggunaan dialektik Hegel. Namun, Marx mengadaptasi dalam konsep materialisme.
Merujuk kepada karya The German Ideology, Marx menyatakan bahawa tugas ahli sejarah
ialah menegakkan ilmu kebenaran tentang dunia tanpa mengaitkan dengan unsur ketuhanan dan juga
tahyul127. Memang tidak dapat dinafikan bahawa manusia mempunyai akal fikiran yang mempunyai
keistimewaannya yang tersendiri. Marx menerangkan bahawa keistimewaan-keistimewaan itu akan
menyebabkan manusia dapat membina kehidupan bersama setersunya mencetuskan institusi-institusi
seperti keluarga, masyarakat dan negara, apabila manusia mengamalkan hidup berinstitusi, sudah
tentu keperluan-keperluan tertentu akan wujud. Sebagai contoh keperluan makanan, minuman,
pakaian dan juga tempat tinggal. Kesemua keperluan ini lebih berpandukan kepada teras keperluan
ekonomi.. teras ekonomi ini merupakan tindakan pertama sejarah dan merupakan hakikat, bukannya
berkonsepkan khayalan ataupun tahyul. Karya Karl Marx yang berjudul A Contribution to the
Critique of Poltical Economy, beliau mengenal pasti empat zaman di dalam kemajuan pembentukan
ekonomi masyarakat iaitu Asiatik, Silam, Feudal dan Berjuois Moden yang masing-masing memiliki
cara pengeluaran yang tersendiri serta didukung oleh struktur kelas yang tersendiri 128.
Teori materialisme ini sebenarnya telah berjaya mengasingkan sejarah daripada pemikiran
tradisional yang dianjurkan oleh Leopold Von Ranke. Karl Marx telah meletakkan satu garis panduan
yang lebih saintifik berbanding dengan teori Ranke yang berkonsepkan institusi dan idealisme.
Pendapat ini juga turut disokong oleh Cohen yang mana beliau mengatakan bahawa teori Marx
menyebabkan para pengkaji sejarah berubah kepada kajian sejarah ekonomi. Setiap aman mempunyai
126
E.J Hobsbawn, Karl Marx Contribution to Histiography (Ideology in Social Sceince), Glasgow:R.Blackburn
(ed.), 1984, hlm. 266.
127
M.Rader, Marx Interpretation of History, New York, hlm. 55.
128
G.A Cohen, Karl Marx Theory of History: A Defence, Oxford, 1979 hlm. 197-201.
33
satu identiti yang tersendiri di mana penentuannya dipengaruhi oleh faktor penguasaan alat
pengeluaran.
Hasil pentafsiran yang dilakukan oleh Karl Marx akan disimpan di dalam catatannya. Namun
pada peringkat awal karya-karya Marx tidak diterbitkan secara meluas kerana penulisannya mampu
memberi pengaruh yang besar ke atas golongan-golongan borjuis di Eropah.
Di samping itu perubahan yang telah dilakukan oleh Karl Marx ialah memperjuangkan teori
perjuangan kelas. Marx menyatakan bahawa golongan borjuis perlu mendapat hak sama rata untuk
memastikan hidup mereka tidak akan terancam. Oleh sebab itu, apabila karya-karya Marx ini telah
mula disebar secara luas, golongan borjuis akan mendapat ilmu pengetahuan setersnya akan
mengubah cara hidup mereka yang sekian lama telah tertindas. Eropah pada ketika itu bimbang
kerana konsep persamaan kelas ini tidak dapat diterima. Oleh itu, pemerintah di eropah berusaha
untuk menyekat fahaman Marxis ini agar tidak menular dalam golongan kelas bawahan.
Walaupun Marx telah mendapat banyak kritikan terhadap penghasilan teorinya namun, ahli-
ahli sejarah tidak berupaya untuk menolah hujah Marx mengenai keperluan masyarakat untuk
dijadikan sebagai perkara utama kajian sejarah. Marx menekankan bahawa kefahaman sejarah adalah
berdasarkan selok belok berkaitan masyarakat dan bukannya berkaitan dengan negara kerana setiap
pensejarahan itu semestinya akan dimulakan oleh masyarakat. Pandangan ini juga secara tidak
langsung telah menolak keutuhan konsep Ranke yang menganggap selok belok sejarah itu diukur
berdasarkan negara. Marx juga menitikberatkan peranan idea-idea dalam penjelasan sejarah dan pada
masa yang sama tidak menolak unsur ekonomi juga tidak boleh diketepikan. Warisan Marx mengenai
sejarah ekonomi telah memperkukuhkan tanggapan ahli sejarah bahawa sebagai ahli sejarah sebagai
satu arah ke proses penyempurnaan.
Meskipun telah menghasilkan banyak karya, Marx tidak akan lari daripada kritikan. Antara
tokoh yang meminati teori ini pada awalnya ialah Bernedetto Croce 129. Beliau banyak menyelidik
tentang teori materialisme ini secara mendalam. Namun pada akhirnya beliau menolak teori ini kerana
129
hlm. 303.
34
beliau berpendapat teori ini bersifat mekanikal dan saintifik. Nilai-nilai kemanusiaan dan akhlak tidak
dinyatakan dalam teori tersebut. Beliau mengatakan bahawa sejarah ini ialah berkait rapat dengan
kebebasan, semua sejarah itu adalah sama dan sejarah sama sekali tidak boleh bersifat bias.
Maka perlu dilihat bahawa teori Marx merupakan satu bentuk determenisme yang mana ia
hanya menekankan faktor ekonomi sahaja yang menggerakkan sejarah. Marx meninggalkan
kepentingan-kepentingan lain seperti peranan idea-idea, keagamaan, institusi dan sebagainya.
Seharusnya, peranan idea tidak boleh dipisahkan kerana ianya lahir secara semulajadi di
dalam diri manusia, keinginan untuk menubuhkan atau menjadikan sesuatu merupakan
pengaruh daripada idea-idea. Namun perlu dilihat semula bahawa teori Marx ini masih
dipakai kerana ia merupakan ekonomi merupakan satu tanggapan yang jelas bahawa ia
merupakan satu proses ke arah penyempurnaan.
4.3 MARCH BLOCH
Marc Bloch atau nama sebenarnya Marc Leopold Benjamin Bloch dilahirkan di Lyon
pada 6 Julai 1886 dan meninggal pada 16 Jun 1944. 130 Marc Bloch telah dibesarkan di Paris
dimana bapanya seorang sejarawan klasik, Gustave Bloch yang mengajar di Universiti
Sorbonne. Beliau mendapatkan pendidikan di Lycee-Louis-le-Grand dan meneruskan bidang
akademiknya di Ecole Normale Superiure dalam ilmu sejarah dan geografi 131. Beliau
merupakan sejarawan dari Perancis dan telah menubuhkan Annales School bersama-sama
Lucien Febvre. Beliau pernah berkhidmat dalam pasukan tentara Perancis dan terlibat di
dalam Perang Pertama Marne atau First Battle of the Marne 132. Sumbangannya itu di ikhtiraf
dan seterusnya menjadi pensyarah di Strasbourg Universiti. Pada waktu inilah beliau
130
WEBER, EUGEN. “HISTORIOGRAPHY: About Marc Bloch.” The American Scholar, vol. 51, no. 1, 1982, hlm 73
131
Ibid hlm 73
132
Peter Burke, The French Historical Revolution, Polity Press, 1990, hlmn 15-16
35
bergandingan dengan rakannya, Lucien Febvre dan mengasaskan Annales School. Bloch
merupakan sejarawan moden yang telah menggunakan pedekatan historiografi dalam ilmu
sejarah dengan menggunakan penyelidikannya berkaitan ilmu geografi, sosial dan ekonomi.
Ilmu-ilmu tersebut merupakan bidang ilmu yang diajar semasa menjawat jawatan di
Universiti Paris pada tahun 1936133.
Marc Bloch lebih mendalami sejarah zaman pertengahan dan telah menerbitkan
sebuah karya iaitu The Royal Touch. Karya tersebut berkisahkan kepercayaan masyarakat
England dan Perancis yang mendakwa seorang raja yang mempunyai kuasa untuk
menyembuhkan penyakit scrofula134. Beliau menyatakan bahawa masyarakat mengetahui ia
merupakan suatu yang mustahil namun kerana pegangan terhadap agama, mereka akur akan
kepercayaan tersebut. Bloch juga telah menulis karya French Rural History yang diterbitkan
pada tahun 1931. Karya ini menunjukkan Bloch tidak dipengaruhi oleh sejarawan
sezamannya yang menulis berkaitan sejarah agrikultur atau penghambaan. Bloch telah
menekankan konsep ‘lire l’histoire a’ rebours’ atau meneliti dan membaca sejarah dari
belakang atau dari masa terdahulu, Ini akan membuatkan sejarawan lebih memahami perkara
yang terjadi pada waktu dahulu5. Seterusnya, Bloch juga telah menerbitkan Feudal Society
1939-1940 iaitu karya terkenal beliau sehingga ke hari ini. Karya tersebut telah melibatkan 4
abad sejarah Eropah iaitu dari tahun 900 sehingga 1300 dan telah membincang pelbagai topik
seperti penghambaan dan kebebasan, kerajaan yang mulia, kepentingan duit dan lain-lain.
Seterusnya, Bloch juga telah menerbitkan Feudal Society 1939-1940 iaitu karya
terkenal beliau sehingga ke hari ini. Karya tersebut telah melibatkan 4 abad sejarah Eropah
iaitu dari tahun 900 sehingga 1300 dan telah membincang pelbagai topik seperti
133
Ibid hlm 17-18
134
Peter Burke, The French Historical Revolution, Polity Press, 1990 hlm 22-23
36
135
penghambaan dan kebebasan, kerajaan yang mulia, kepentingan duit dan lain-lain Bloch
juga menyatakan melalui karyanya bahawa feudalism merupakan sebuah evolusi sosial dan ia
bukan kejadian yang unik atau semula jadi. Karya-karya Bloch dilihat lebih sosialogikal
berbanding sejarawan Perancis yang lain pada zaman beliau.
Kaedah pensejarahan yang dilakukan oleh Marc Bloch sebenarnya lebih berfokus
kepada kritikan. Kritikan ialah satu proses untuk menilai sama ada sumber-sumber yang
didapati itu perlu diterima sepnuhnya ataupun diragui. Selepas proses heuristik, proses
kritikan ini perlu dilakukan bagi membezakan wujud kesangsian dalam penulisan sesebuah
sejarah. Dalam falsafah, sikap kesangsian ini disebut sebagai skeptisme iaitu aliran fahaman
yang meragui setiap fakta dan maklumat tentang sesuatu perkara ataupun peristiwa 136.
Menurut Bloch, beliau menyatakan bahawa, dalam konteks sejarah, kesangsian itu merujuk
kepada keterangan yang diberikan oleh saksi-saksi lampau menyebabkan proses dalam
kalangan ahli sejarah itu tidak tepat137.
Melalui pendapatnya dalam kritikan telah menyebabkan ahli sejarah seharusnya
bersikap ragu-ragu tentang sesuatu sumber atau punca sebelum menerima dan
mempercayainya138. Oleh itu beliau juga telah menyatakan bahawa setiap penulis akan
membuat pengujian terhadap sumber-sumber yang telah dipilih yang telah melahirkan proses
kritikan. Penulisan sesebuah sejarah juga akan mengambil kira sama ada sesuatu sumber itu
adalah benar, valid, mantap dan semestinya penulisan sejarah juga akan menggunakan
pengujian sumber kritikan sama ada kritikan dalaman (internal critic) dan kritikan luaran
135
Ibid, hlmn 24-25
136
Abdul Rahman Haji Abdullah, Penghantar Ilmu Sejarah, Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka, 1994,
Hlm. 76.
137
P.Siravanan PhD, S. Malar Arasi, Penghantar Sejarah, Selangor:Penerbitan Multimedia, 2012, Hlm. 60.
138
Ibid. Hlm. 77
37
(external critic)139. Terdapat perbezaan yang ketara diantara kritkan Bloch dan juga Marx.
Kritikan Marx lebih kepada hubungan teori kelas yang berkonsepkan ekonomi berbdanding
dengan kritikan yang dilakukan oleh bloch sebenarnya meluas. Bukan sahaja dari aspek
politik, malah turut mebabtikan ekonomi, sosial, antropologi, sosiologi, dan lain-lain lagi.
Secara tidak langsung perubahan tertumpu kepada tahap Annales.
Selain itu, kaedah penulisan sejarah yang digunakan oleh Bloch lebih bersifat
objektiviti. Hal ini dikatakan demikian kerana bloch menerima pendapat bahawa sejarah itu
bersifat objektiviti yang telah dianjurkan oleh Ranke. Sebelum memulakan penulisan itu
dilakukan bloch menyatakan bahawa sejarawan itu mestilah menjadi seorang detektif140. Hal
ini dimaksudkan dengan kepercayaan mengambil sumber tersebut perlu diambil kira sebelum
membuat sesuatu pentafsiran. Proses pengambilan sumber itu perlu dilakukan secara teliti
kerana pada waktu itu berlaku banyak penyelewengan penulisan pensejarahan. Bagi bloch
adalah salah bagi ahli sejarah untuk memberi tumpuan kepada kerterangan daripada keadaan
manusia dalam apa jua tempoh yang mereka sedang berbincang.
Sebenarnya Bloch tidak melihat sejarah sosial sebagai bidang yang berasingan dalam
penyelidikan sejarah. Sebaliknya, dia melihat semua aspek sejarah menjadi sebahagian
daripada sejarah sosial yang membawa maksud semua sejarah itu bersifat sosial 141. Sebagai
bukti dalam penulisannya iaitu ‘Historie Totale’ 142 beliau tidak memberi penekanan kepada
fakta sesebuah peperangan, pemerintahan dan perubahan pemimpin dan kementerian dan
lain-lain lagi. Sebaliknya perlunya penjelasan yang dikenal pasti lalu disahkan berdasarkan
sumber yang sahih143.

139
Anon, “Bab 3: Metodologi Penyelidikan, Universiti Malaya’,http://studentrepo.um.edu.my/905/6/BAB
3_pdf,jurnal (22 November 2019)
140
Lyon, B. “March Bloch: Did He Repudiate Annales History?, Journal of Medieval History, Bil 11, 1985, Hlm.
181
141
Geremek, B., March Bloch, Historien et Resistant, Journal of Annales, Economics, Societies, Vol 41, 1986,
Hlm. 1102.
142
Lyon B., “March Bloch: Historian”.French Historical Studies, Vol 15, 1987 Hlm. 200
143
Rhodes R. C, “Emile Durkhiem and the Historical Thought of Marc Bloch. Journal the Annales School, Vol IV,
1999, hlm. 110
38
Secara keseluruhannya, bloch tidak melihat sejarah itu sebagai satu sifat yang tertentu
sahaja. Sejarah itu sebenarnya amatlah luas dan perlu diambil kira dan dijadikan sebagai
rujukan, panduan dan pengajaran di masa yang akan datang. Bagi bloch penggabungan semua
aspek perlu dilakukan bagi menulis sesebuah sejarah itu dengan mantap tanpa ada sebarang
keraguan.
5.0 KESIMPULAN
Kesimpulanya, dapat dibuktikan bahawa telah berlaku perkembangan pensejaraha di
barat dari Zaman Klasik hingga Zaman Moden. Ini di sokong dengan lahirnya tokoh-tokoh
sejarawan dari setipa zaman yang berperanan mengembangkan lagi pensejarahan di barat.
Telah berlaku perubahan pensejaran dari segi tema, kualiti dan kaedah yan digunakan dalam
pensejarahan pada Zaman Klasik hingga Moden. Kehadiran tokoh-tokoh yang telah
dibincangkan tadi telah memberi impak kepada pensejarahan di barat hingga ke hari ini.
6.0 BIBLIOGRAFI
Muhd. Yusof Ibrahim dan Mahayudin Haji Yahaya. 1998. Sejarawan dan Pensejarahan.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
39
Abdullah, Abdul Rahman Haji. 2003. Penghantar Ilmu Sejarah. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
—. 1994. Penghantar Ilmu Sejarah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Annisa, Jamilah Nur. 2018. "The Patriot." Falsafah Sejarah Klasik Zaman Eropah 2-5.
Antonio, Robert J. 2003. Introduction: Marx and Modernity (Key Readings and
Commentary). Berlin: Blackwell Publishing Company.
Arasi, P. Siravanan PhD & Malar. 2012. Penghantar Sejarah. Selangor: Penerbitan
Multimedia.
Augustine, St. 1858. St. Augustine. Dublin.
Basir, Indriaty Ismail & Mohd Zulhaili Kamal. 2012. "Karl Marx dan Konsep Perjuangan
Kelas." Jurnal Artikel Universtiti Kebangsaan Malaysia, Vol 1 27-33.
Berding, Helmut. 2005. The Discovery of Historicity in German Idealism and Historism.
Berlin: Spriner-Verlag Berlin Heidelberg.
Bhattacharya, Saptarsi. 2019. "Thucydides." The Secret of Happiness is Freedom. The Secret
of Freedom is Courage 1.
Boldt, Andreas. 2008. Historical Perspective. Ireland: National University of Ireland.
Bruce K. Alexander and Curtis P. Shelton. 2004. . A History of Psychology in Western
Civilization. Cambridge: Cambridge University Press.
Burke, Peter. 1990. The French Historical Revolution. Polity Press.
Davies, Stephen. 2003. Empirism And History. New York: Palgrave Macmillan.
G.A Cohen. n.d. Karl Marx Theory of History: A Defence. Oxford.
Geremek, B. 1986. "Marc Bloch, Historien et Resistant." Journal of Annales, Economics,
Societies, Vol 41 1102.
Gomme, Arnold Wycombe. 2019. "Thucydides." Sejarawan Yunani 1-3.
Guardian, Manchester. 2008. "The cultural and historical influence of Clarissa and Leopold
Von Ranke on American." 4.
Haney, Kristine. 2011. "The Reception of St Augustine "City Of God' In Anglo-Norman
Canterbury." Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, vol 74 59-85.
Hau, Lisa Irene. 2016. "Moral History." Herodotus to Thucydides 1-8.
Hobsbawn, E.J. 1984. Karl Marx Contribution to Historiography (Ideology in Social
Science). Glasgow: R. Blackburn (ed).
Ibrahim, Muhammad Yusof. 1988. Sejarawan dan Pensejarahan . Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Knox, Bernard M.W. 1973. "Thucydides and The Peloponnesian War." Politics and Power 1-
10.
40
Lyon, B. 1987. ""Marc Bloch: Historian"." Journal of Annales, Economics, Societies, Vol 41
200.
Lyon, B. 1985. "Marc Bloch: Did he Repudiate Annales History?" Journal of Medieval
History, Vol 11 181.
Magnis-Suseno, Franz. 2000. Pemikiran Karl Marx dari Sosialisme Utopis ke Perselisihan
Revisionisme. Jakarta: Penerbit PT Gramedia Pustaka.
Mahmood, Maharom. 1998. Analisis Kemahiran Pemikiran Sejarah dalam bahan kurikulum
peringkat menengah rendah. Bangi: Tesis Sarjana Universiti Kebangsaan Malaysia
(UKM).
Muhd Yusuf Ibrahim, Mahayudin Haji Yahaya. 1988. Sejarawan dan Pensejarahan
Ketokohan dan Karya. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Muir, Edward. 1987. "Leopold Von Ranke, His Library and The Shaping Of Historical
Evidence." The Courier Syracuse University 5-6.
Murray, Williamson. 2013. "Thucydides." Theorist of War 3.
Nabir Hj Abdullah, Ishak Saat, Fairisa Othman. 2013. Kaedah Penyelidikan & Penulisan
Sejarah. Batu Caves: Percetakan Zafar Sdn. Bhd.
Noor, Arba'iyah Mohd. 2002. Ilmu Sejarah dan Pensejarahan. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
O'Connell, R. J. 1963. "Vigilie Christianea." The Enneads and Sta Augustine's Image of
Happiness 129-164.
Rahman, M.Abd. 2019. "Thucydides." Keistimewaan Idea Sejarah Warisan 1-20.
Reader, M. t.t. Marx Interpretation of History. New York.
Rhodes, R.C. 1999. ""Emile Durkhiem and the Historical Thought of Marc Bloch." Journal
the Annales School, Vol IV 110.
Rusten, Jeffrey. 1989. "Thucydides." The Peloponnesian War, Book II 2-4.
Souza, Philip de. 2003. The Peloponnesian War 431-404 BC. New York: Oxford:Osprey
Publishing Ltd.
Steinová, Evina. 2018. Innovating Knowledge: Isidore’s Etymologiae in the Carolingian
Period. Amsterdam: University of Amsterdam press.
Stephan A. Barney, W.J. Lews, J.A. Beach Oliver Berghof. 2006. The Etymologies of Isidore
of Seville . New York: United States of America by Cambridge University Press.
41
42

Bahasa

Pensejarahan Di Barat

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Deskripsi:

Judul Asli

Hak Cipta

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Deskripsi:

Hak Cipta:

Pensejarahan Di Barat

Judul Asli:

Diunggah oleh

Deskripsi:

Hak Cipta:

1.

Pensejarahan bermaksud penulisan sejarah atau karya berkaitan dengan sejarah

budaya serta perkembangan tamadun Eropah moden.6

perang Parsi dan perang Peloponesia.8

berpendidikan serta mempunyai banyak ilmu pengetahuan. Di Rom ahli sejarawan

Herodotus banyak menghabiskan masanya dengan menjelajah ke Mesir dengan melawat

Herodotus ingin tahu tentang dunia lain selain Yunani.

untuk mengesan sebab – sebab orang Yunani dan Parsi berperang. 15

Walaupun Herodotus menggunakan sumber lisan untuk mendapatkan maklumat, namun

Herodotus juga mendapatkan maklumatnya dengan mengembara ke Mesir, Kota Babylon,

tempat – tempat berlakunya pertempuran. Seterusnya, perubahan yang dibawa oleh

belum mempunyai kaedah yang sistematik untuk mendapatkan maklumat.

disebabkan tindakan – tindakan manusia pada ketika itu.

mana-mana dewa-dewi dalam penulisan sejarah seperti sejarawan sezamannya iaitu

Thucydides menganggap bahawa kegagalan ketenteraan dan hukuman yang dikenakan ke

meneruskan penulisannya46. Manakala, jilid VIII, menceritakan peperangan yang disambung

terbaik daripada segi penerangan terhadap sebab-sebab berlakunya peperangan Peloponesia.48

Kenyataan yang menyatakan Herodotus merupakan sejarawan Yunani pertama yang

penting iaitu penukilan sumber.

untuk memperbetulkan kesilapan sejarawan sebelumnya dalam penulisan sejarah.

maklumat sejarah bersifat kontemporari.55

Manakala, kaedah penulisan Thucydides pula jauh berbeza dengan Herodotus

dalam penulisannya.61 Bukan itu sahaja, Thucydides juga menggunakan kaedah

temubual/temuramah terhadap tentera yang terlibat dalam peperangan Peloponesia. Selain

janeral yang dipertanggungjawabkan untuk mempertahankan negaranya iaitu Athens.

Seterusnya, beliau juga banyak mengumpul maklumat dengan melihat dokumen-dokumen

rasmi kerajaan, surat-surat perjanjian kerajaan dan sebagainya.62

karya yang terulung dalam bidang sejarah.65

Walaupun karya Thucydides dianggap terulung namun terdapat juga kelemahan

daripada ketaksuban masyarakatnya yang memilih untuk hidup beribadat sehingga

mempengaruhi perkembangan kekristianan barat dan falsafah barat dalam pensejarahan.

astronomi, matematik dan undang-undang.

3.1 ST. AUGUSTINE

menghasilkan karya-karya yang bertemakan keagamaan seperti De Doctrina Christiana, On

mengambil kesempatan daripada keamanan yang wujud bagi menjalankan kegiatan

yang satu menerima seksaan kekal bersama-sama iblis.89

daripada penulisan-penulisan yang berbentuk falsafah Rumawi bagi menonjolkan keburukan-

Collingwood menyatakan bahawa menghasilakn karya sejarah demi mencari kebenaran

untuk menghasilkan karyanya adalah kitab agama iaitu kitab Bibble.92

terhadap amalan-amalan kepercayaan mereka sehingga memberi pengaruh yang luas di

selama lebih seribu tahun.

Isidore dalam mengembalikan kedudukan gereja, beliau berusaha menarik orang-orang

pada era zaman pertengahan.96

Karya pensejarahan beliau yang paling agung ialah Etymologies. Etymolgies

dongeng dan mitos di dalam karya pensejarahan pada zaman klasik.

oleh sejarawan zaman pertengahan.

4.0 ZAMAN MODEN

Nicollo Machiavelli (1469-1527), Francesco Guicciardini (1483-1540), Jean Bodin (1530-

Giambattisa Vico (1668-1744), Voltaire (1694-1778), Montesquieu (1689-1755), Rousseau

(1737-1794), Herder (1744-1803), Hegel (1170-1831), Augustine Comte (1798-1857),

Windelband (1848-1915), Benedetto Croce (1866-1952), Herbert George Wells (1866-1946),

Charles A Beard (1874-1948), George Macaulay Trevelyan (1876-1962), Oswald Spengler

(1880-1936) dan Arnodl Toynbee (1889-1975).

dijadikan sebagai sejarah.

4.1 LEOPOLD VON RANKE

Leopold Von Ranke dilahirkan di Jerman pada 21 Disember 1795.Beliau

berkrturunan Lutheren. Leopold telah mendapatkan pendidikan di Saxon Prince’s School of

penguraian teks-teks lama di Universiti Leipzig102. Beliau menuntut di university tersebut

1818 hingga 1825.Ketika Leopold berkhidmat di Gymnasium Friedrichs di Frankfurt an der

Heidelberg, 2005, hlm 42

membuat bahan pembelajaran kuliah berdasarkan penulis sesebuah karya.104