KONTRAS – FAKTOR
TUNGGAL
Latar Belakang
Ho : c11 c2 2 c3 3 ct t 0
t
: ci i 0
i 1
t
Hi : ci i 0
i 1
r1 = r2 = r3 =...= rt = r t
ci 0
i 1
maka,
t
1) dikatakan ortogonal dengan 2) jika
ci d i 0 , ulangan perlakuan sama
i 1
t
ri ci d i 0
i 1 , ulangan perlakuan tidak sama
contoh
Perlakuan
varietas A B C D E
Asal L L I I I
Penerapan S B S B B
L = lokal
I = introduksi
S = sudah diterapkan
B = belum diterapkan
Strategi penyusunan kontras
A,B,C,D,E
1
Lokal Introduksi
A,B C,D,E
2 3
4
D E
Struktur Kontras - Ulangan sama
A B C D E
1 Ho :
2 3
Ho : 3 A 3 B 2 C 2 D 2 E
Ho : 3 A 3 B 2 C 2 D 2 E 0
2
Ho: μA = μB
Ho: μA - μB + 0μC+ 0μD + 0μE = 0
Struktur Kontras - Ulangan sama
D E
3 Ho : C
2
Ho : 2 C D E
Ho : 0 A 0 B 2 C D E 0
4 Ho: μD = μE
Ho: 0μA + 0μB + 0μC+ μD - μE = 0
Tabel Kontras – ulangan sama
Bobot
Perbandingan
A B C D E
1) (AB) vs (CDE) 3 3 -2 -2 -2
2) A vs B 1 -1 0 0 0
3) C vs (DE) 0 0 2 -1 -1
4) D vs E 0 0 0 1 -1
Struktur Kontras - Ulangan tidak sama
Misal : r1=3 r2=4 r4=r5=5 r5=2
r1 A r2 B r3 C r4 D r5 E
1 Ho :
r1 r2 r3 r4 r5
r 3 A 4 2 B 5 C 5 D 2 E
Ho :
7 12
Ho : 3 12 A 4 12 B 5 7 C 5 7 D 2 7 E
Ho : 3 12 A 4 12 B 5 7 C 5 7 D 2 7 E 0
r1 A r2 B
2 Ho :
r1 r2
3 A 4 B
Ho :
3 4
Ho : 3 4 A 4 3 B
Ho : 3 4 A 4 3 B 0
Struktur Kontras - Ulangan tidak sama
Misal : r1=3 r2=4 r4=r5=5 r5=2
r3 C r4 D r5 E
3 Ho :
r3 r4 r5
5 C 5 D 2 E
Ho :
5 7
Ho : 5 7 C 5 5 D 2 5 E
Ho : 5 7 C 5 5 D 2 5 E 0
r4 D r5 E
4 Ho :
r4 r5
5 D 2 E
Ho :
5 2
Ho : 5 2 D 2 5 E
Ho : 5 2 D 2 5 E 0
Tabel Kontras – ulangan tidak sama
Bobot
Perbandingan
A B C D E
1) (AB) vs (CDE) 12 12 -7 -7 -7
2) A vs B 4 -3 0 0 0
3) C vs (DE) 0 0 7 -5 -5
4) D vs E 0 0 0 2 -5
t
Ingat :
ri ci 0
i 1
Uji Lanjut Kontras Ortogonal
Y1. Y2. Y3. Y4. Y5.
Bobot
Perbandingan
A B C D E
1) (AB) vs (CDE) 3 3 -2 -2 -2
2) A vs B 1 -1 0 0 0
3) C vs (DE) 0 0 2 -1 -1
4) D vs E 0 0 0 1 -1
2
k
CiYi.
JK ( Kontras ) i 1
k ,jika ulangan perlakuan sama
r Ci
2
i 1
Struktur Tabel Sidik Ragam
Sumber keragaman db JK KT Fhit
Perlakuan t-1 JKP KTP KTP/KTG
Kontras 1 1 JKC1 JKC1 JKC1/KTG
Kontras 2 1 JKC2 JKC2 JKC2/KTG
Kontras 3 1 JKC3 JKC3 JKC3/KTG
...
...
...
...
...
Hipotesis
Ho : τ1 = τ2 = τ3 = τ4
Hi : ϶ i, τi ≠ 0
b. . Perlakuan
bentuk pot
Ulangan
1 2 3 Yi.
Persegi 5 4 5 14
Bulat 8 7 7 22
Segitiga 3 2 3 8
Segilima 7 6 7 20
Y.. 64
Y..2 64 2
FK 341,3333
tr 3 4
t ri
t
Yi .2 14 2 22 2 82 20 2
JKP
i 1 ri
FK
3
3
3 3
341,333 40
A,B,C,D,E
1
Bulat Bersegi
A B,C,D
B C,D
3
C D
B C D
1 Ho : A
3
Ho : 3 A B C D 0
Hi : 3 A B C D 0
C D
2 Ho : B
2
Ho : 2 B C D 0
Hi : 2 B C D 0
3 Ho : C D 0
Hi : C D 0
Tabel kontras
Yi. 22 20 14 8
Bobot JK Ci
Perbandingan
A B C D
1 A vs (BCD) 3 -1 -1 -1 12
2 B vs (CD) 0 2 -1 -1 6
3 C vs D 0 0 1 -1 2
2
k
Ci Yi .
3 22 1 20 1 14 1 8
2
JKP1
i 1
3 3 2 1 1 1
k
2 2 2
16
r C
i 1
i
2
2
k
Ci Yi .
2 20 1 14 1 8
2
JKP2
i 1
3 2 2 1 1
k
2 2
18
r C
i 1
i
2
2
k
Ci Yi .
1 14 1 8
2
JKP3
i 1
3 12 1
k
2
6
r C
i 1
i
2
Tabel sidik ragam
Sumber Ftab
db JK KT Fhit
keragaman 0,05(1,8)
Perlakuan 3 40,0000 13,3333 40,0039
JKP1 1 16,0000 16,0000 48,0048 5,318
JKP2 1 18,0000 18,0000 54,0054 5,318
JKP3 1 6,0000 6,0000 18,0018 5,318
Galat 8 2,6667 0,3333
Total 11 42,6667
Bentuk
khusus dari
kontras
ortogonal
Melihat tren
respon dari faktor
Faktor kuantitatif
Uji Lanjut Polinomial Ortogonal
Jumlah Orde T1 T2 T3 T4 T5
Perlakuan Polinomial
Linier 1 -1 0 1
P=3
Kuadratik 3 1 -2 1
Linier 2 -3 -1 1 3
P=4 Kuadratik 1 1 -1 -1 1
Kubik 10/3 -1 3 -3 1
Linier 1 -2 -1 0 1 2
Kuadratik 1 2 -1 -2 -1 2
P=5
Kubik 5/6 -1 2 0 -2 1
Kuartik 35/12 1 -4 6 -4 1
Polinomial Ortogonal
Polinomial Ortogonal
Contoh Polinomial Ortogonal
Hasil 26 28 28 32 38
(Yij) 28 26 30 33 39
29 30 31 31 38
n 3 3 3 3 3
Ti 83 84 89 96 115
Karena perlakuannya terdiri dari 5 taraf maka banyaknya
pembanding linier ortogonal adalah 5 – 1 = 4 (lihat tabel
pembanding linier di buku Gomez pada lampiran G.
Derajat Ti
JK ci
Polinomial 83 84 89 96 115
Linier -2 -1 0 1 2 10
Kuadratik 2 -1 -2 -1 2 14
Kubik -1 2 0 -2 1 10
Kuartik 1 -4 6 -4 1 70
(ciTi ) 2
JKpl = Jumlah kuadrat pembanding
JKpl linier
(r )(ci )
2
c = koefisien pembanding linier
T = jumlah perlakuan
r = jumlah ulangan
Ti
Derajat Polinomial JK ci
83 84 89 96 115
Linier -2 -1 0 1 2 10
Kuadratik 2 -1 -2 -1 2 14
Kubik -1 2 0 -2 1 10
Kuartik 1 -4 6 -4 1 70
Latihan Soal
Ilustrasi berikut telah dijelaskan oleh Steel dan Torrie (1989)
di dalam bukunya. Suatu percobaan pada tanaman kedelai.
Pemberian pengaruh lima jarak tanam dengan selisih 6 inci
terhadap Kedelai Ottawa Mandarin dengan rancangan acak
kelompok lengkap teracak (RKLT).
Polinomial Ortogonal