INTEGRAL (2)
OLEH :
DWI HARTINI, S.T., M.T.
POKOK BAHASAN
• ATURAN PANGKAT
• METODE SUBTITUSI
• INTEGRAL TRIGONOMETRI
• INTEGRAL PARSIAL
ATURAN PANGKAT
n 1
x
n
x dx c
n 1
contoh
2 3 5 2
2
( 2 x 5 x 1) dx x x x c
3 2
ATURAN PANGKAT YANG
DIPERUMUM
n 1
[ f ( x)]
n '
[ f ( x )] . f ( x ) dx c
n 1
contoh
(4 x 5)2 3
2 2
( 4 x 5) .8 xdx c
3
METODE SUBTITUSI (1)
Contoh
.( 2 x 1) dx
2 3
( 4 x 4 x )
misal
u 4x2 4x
du du
8 x 4 dx
dx 8x 4
du 1
( 2 x 1) dx ( 2 x 1). du
8x 4 4
METODE SUBTITUSI(lanjutan)
Maka
1 1 3 4
1 u 2
1 (4 x 4 x)
4
(4 x 4 x)
2 4
u . 4 du 4 u du 4 ( 4 ) c 4 4 c 16 c
3
METODE SUBTITUSI (2)
[ f ( x)] dx udu
n
Contoh
5
( 7 x 7 ) dx
misal
u 7x 7
du du
7 dx
dx 7
du 1 1 u 6
1 ( 7 x 7 ) 6
( 7 x 7 ) 6
7 7 du 7 ( 6 ) c 7 6 c 42 c
5 5
u . u
INTEGRAL TRIGONOMETRI
Tipe 1
sin x dx = − cos x + c
cos x dx = sin x + c
Tipe 2
sin ax dx cos ax dx
1 1
= − cos ax + c = sin ax + c
a a
Tipe 3
𝟏
𝐜𝐨𝐬 𝟐𝐱 = 𝟐 𝐜𝐨𝐬 𝟐 𝐱 −𝟏 => 𝐜𝐨𝐬 𝟐 𝐱 = (𝟏 + 𝐜𝐨𝐬 𝟐𝐱)
𝟐
𝟏
𝐜𝐨𝐬 𝟐𝐱 = 𝟏 − 𝟐 𝐬𝐢𝐧𝟐 𝐱 => 𝐬𝐢𝐧𝟐 𝐱 = (𝟏 − 𝐜𝐨𝐬 𝟐𝐱)
𝟐
cos⁴ 3x dx = ?
2
1
cos⁴ 3x dx = cos² 3x ² dx = 1 + cos 6x
2
Untuk m atau n ganjil
Untuk memfaktorkan gunakan persamaan
phytagoras :
𝐬𝐢𝐧² 𝐱 + 𝐜𝐨𝐬² 𝐱 = 𝟏
𝐬𝐢𝐧² 𝐱 = 𝟏 − 𝐜𝐨𝐬² 𝒙
𝐜𝐨𝐬² 𝐱 = 𝟏 − 𝐬𝐢𝐧² 𝒙
Contoh :
sin⁵ 3 x dx = ?
= 1 − cos² 3x ² . sin 3x dx
Tipe 4.
sinᵐ ax . cosⁿ ax dx
Jika m atau n ganjil
Memfaktorkan pangkat ganjil kemudian gunakan
persamaan phytagoras:
𝐬𝐢𝐧² 𝐱 + 𝒄𝒐𝒔𝟐 𝐱 = 𝟏
𝐬𝐢𝐧² 𝐱 = 𝟏 − 𝒄𝒐𝒔𝟐 𝒙
𝐜𝐨𝐬² 𝐱 = 𝟏 − 𝐬𝐢𝐧²𝒙
5 4
sin x. cos x dx = ?
1
cos mx . cos nx dx = cos m + n x + cos m − n x dx
2
1
sin mx . sin nx dx = − cos m + n x − cos m − n x dx
2
1
sin mx . cos nx dx = sin m + n x + sin m − n x dx
2
INTEGRAL PARSIAL
Catatan :
3
3+x 2 dx
Misal: 𝑢 = 3 + 𝑥
𝑑𝑢
=1 𝑑𝑥 = 𝑑𝑢
𝑑𝑥
3 2 5 2 5
𝑢2 du = 𝑢 + 𝑐 = 3 + x
2 2 +𝑐
5 5