Buku Panduan Gadar

BUKU PANDUAN
PENDIDIKAN
PROFESI NERS
KEPERAWATAN GAWAT DARURAT
PENDIDIKAN PROFESI NERS
INSTITUT KESEHATAN SUMATERA UTARA

VISI, MISI, DAN TUJUAN PROGRAM STUDI ILMU KEPERAWATAN
VISI
Menghasilkan Ners yang unggul menerapakan patient safety dalam melakukan

asuhan keperawatan tahun 2021
MISI
1. Menyelengarakan pendidikan profesi ners yang unggul menerapkan patient

safety dalam melakukan asuhan keperawatan
2. Menyelengarakan kegiatan penelitian dibidang keperawatan pada ruang
lingkup asuhan keperawatan
3. Menyelenggarakan pengabdian masyarakat dibidang keperawatan dalam
menerapkan patient safety dilingkup asuhan keperawatan
TUJUAN
1. Terselenggaranya sistem pendidikan keperawatan yang terintegritas

menggunakan kurikulum berbasis kompetensi
2. Menghasilakn lulusan ners yang profesional dengan unggulan dalam
penerapan patient safety
3. Menghasilkan produk penelitian yang dilakukan oleh dosen dan mahasiswa
yang dilakukan di rumah sakit, komunitas, klinik dan puskesmas untuk
mendapatkan hibah bersaing dalam menunjang pendidikan perawat dan ners
4. Meningkatkan derajat kesehatan masyarakat melalui kegiatan pengabdian
masyarakat
1
KATA PENGANTAR
Puji Syukur kepada Tuhan Yang Maha Kuasa, atas berkat dan rahmat-Nya, maka
Buku Panduan Praktek Klinik Keperawatan Gawat Darurat bagi mahasiswa
Pendidikan Profesi Ners Institut Kesehatan Sumatera Utara.
Kepada para dosen pembimbing agar kiranya dapat menggunakan buku ini
sebagai panduan, dan bahan dalam melakukan peran dan fungsinya, sehingga
mutu bimbingan yang diberikan dapat berkualitas.
Kepada para mahasiswa agar memanfaatkan buku ini sebagai bahan dalam
menerapkan ilmu dan kiat keperawatan (nursing science and art) di lahan praktik.
Buku panduan ini bagi mahasiswa juga berguna sebagai pedoman dalam
melakukan asuhan keperawatan yang komprehensif dan holistic dalam rangka
meningkatkan mutu pelayanan kesehatan pada umumnya dan mutu di tatanan
pelayanan keperawatan pada khususnya.
Kami menyadari buku panduan masih belum sempurna, sehingga bila ada kritik
dan saran dari pembaca yang sifatnya membangun dalam memperbaiki buku ini
akan kami terima dengan senang hati.
Tim Penyusun
2
DAFTAR ISI
KATA PENGANTAR ................................................................................ v

DAFTAR ISI ............................................................................................. vi
DAFTAR LAMPIRAN ............................................................................ vii
BAB 1 PENDAHULUAN
Informasi Umum ....................................................................... 1
BAB 2 CAPAIAN PEMBELAJARAN NERS

A.Capaian Pembelajaran ............................................................. 6
B.Profil Profesi Ners INKES SUMUT ........................................ 6
BAB 3METODE PEMBELAJARAN DAN EVALUASI

STASE KEPERAWATAN GAWAT DARURAT
A.Metode Pembelajaran ............................................................... 7
B.Tata Tertib ................................................................................ 8
C.Tempat Praktik ......................................................................... 9
BAB 4 EVALUASI
Evaluasi ...................................................................................... 10
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................. 9
3
DAFTAR LAMPIRAN
Halaman
Lampiran 1 Format Laporan Ruang Gawat Darurat .............................. 10
Lampiran 2 Daftar Kompetensi Klinik KGD Profesi ............................. 50
Lampiran 3 Instrumen Evaluasi Proses Praktik Klinik

Keperawatan Gawat Darurat Tahap Profesi ........................ 53
Lampiran 4 Laporan Kasus .................................................................... 55
4
BAB 1
PENDAHULUAN
1.1 Dskripsi Mata Ajar
Keperawatan gawat darurat merupakan salah satu mata ajar yang terdapat
dalam tahap Program Profesi Ners INKES Sumatera Utara. Bentuk pengalaman
belajar di mata ajar profesi keperawatan kegawat daruratan adalah pengalaman
belajar di instalasi gawat darurat.
Setelah mengikuti mata ajar ini, mahasiswa diharapkan mampu
memberikan asuhan keperawatan kegawat daruratan pada pasien yang mempunyai
masalah yang mengancam kehidupan, serta menjaga dan meningkatkan kestabilan
kondisi pasien. Pada mata ajar ini mahasiswa, melakukan tindakan secara
komprehensif, mengevaluasi kondisi pasien, serta menerapkan etika dan legal
secara tepat.
Standar keselamatan pasien menjadi bagian penting yang harus dipahami
dan dilaksanakan mahasiswa ketika melakukan asuhan keperawatan kegawat
daruratan.
Praktik profesi keperawatan gawat darurat mencakup asuhan keperawatan
dalam konteks keluarga pada klien dengan berbagai tingkat usia yang mengalami
masalah pemenuhan kebutuhan dasarnya akibat gangguan salah satu sistem
(organ) ataupun beberapa sistem (organ) dalam keadaan gawat darurat.
Beban SKS stase keperawatan gawat darurat adalah 3 sks ditempuh dalam
waktu 4 minggu yang terbagi menjadi 2 minggu di Instalasi gawat darurat dan 2
minggu di ruang ICU/IMC.
5
BAB 2
CAPAIAN PEMBELAJARAN NERS
A. PROFIL NERS FAKULTAS KESEHATAN INKES SUMUT
Profil Prodi Pendidikan Ners yang ditetapkan terdiri dari lima profil
beserta deskripsi masing-masing profil dapat dilihat pada tabel dibawah ini
NO PROFIL DESKRIPSI PROFIL

LULUSAN
1 Care Provider Pemberi asuhan keperawatan
2 Community Leader Penghubung interaksi dan transaksi antara
klien dan keluarga dengan tim kesehatan
3 Educator Pendidik dan promotor kesehatan bagi klien,
keluarga
dan masyarakat
4 Manager Manager atau pemimpin praktik/ruangan pada
tatanan rumah sakit maupun masyarakat
5 Researcher Peneliti pemula yang mampu melakukan
penelitian sederhana sesuai metode penelitian
ilmiah.
6
BAB 3
METODE PEMBELAJARAN DAN EVALUASI STASE KEPERAWATAN
GAWAT DARURAT
A. Daftar Kegiatan Pembelajaran Stase Keperawatan Gawat Darurat
N Kegiatan Frek
o uens
i
1 BST atau Bedside 3 x/kelompok (3-4 mhs)
teaching Bedside teaching dilaksanakan sebanyak 3 kali
perkelompok 3-4 mhs. Waktu yang diperlukan untuk
melakukan bedside teaching 20-30 menit yang terdiri
atas: pre BST, BST dan Post BST.
Khusus di IGD pre BST dilakukan di awal sebelum
pasien berdasarkan daftar BST.
2 Tutorial 1 topik tutorial dengan 2 kali pertemuan.
Tutorial dilakukan sebanyak 1 topik dengan 2 x
pertemuan per kelompok stase (7-8 mhs). Kasus diambil
secara berkelompok dan dilakukan pengkajian oleh
kelompok sebelum pelaksanaan tutorial. Selama tutorial
mahasiswa diwajibkan membawa buku referensi.
Tutorial dilaksanakan selama minimal 60 menit.
3 MTE 3 x /kelompok (7-8

mhs) Waktu maksimal
120 menit.
4 DOPS/Mini 3 x /mahasiswa selama stase
Cex DOPS merupakan observasi secara langsung untuk
menilai kegiatan, ketrampilan (skills) prosedural.
Mahasiswa wajib memenuhi 3 DOPS/Mini-Cex selama
stase Keperawatan Gawat Darurat.
5 Presentasi 1 x /kelompok kecil
kasus Setiap kelompok kecil wajib mempresentasikan kasus 1
kali dalam Stase Keperawatan Gawat Darurat, bisa di
IGD atau ICU. Kasus yang dipresentasikan adalah kasus
kelolaan kelompok, bukan individu. Waktu untuk
melakukan presentasi kasus minimal 60 menit.
6 Presentasi 1 x/kelompok besar
jurnal Kelompok wajib mencari 1 jurnal utama dengan topik
sesuai kasus kelolaan kelompok. Masing-masing
mahasiswa wajib mencari jurnal pendukung jurnal
7
utama sehingga bisa didiskusikan dan
dipertanggungjawabkan. Waktu yang diperlukan untuk
presentasi jurnal minimal 45 menit.
7 Refleksi 1 x/mahasiswa
Refleksi dibuat dalam bentuk laporan tertulis sesuai
langkah- langkah yang ada, maksimal 2 lembar 1 x per
mahasiswa dan diberikan feedback oleh dosen/preseptor
8 Bimbingan 1 x/mahasiswa untuk kasus
Askep: individu 1x untuk kasus
- Pre kelompok )
conference
- Conference Bimbingan Askep dilakukan tiap minggu yang meliputi
Post conference kegiatan pre conference, conference dan post conference.
Kasus kelolaan dilakukan di ruang ICU minimal
dilakukan 3 hari. Apabila pasien dirawat kurang dari 3
hari maka mahasiswa harus mencari kasus lain. Pasien
yang hari perawatan lebih dari 3 hari dilakukan
pengelolaan sampai 1 minggu. Mahasiswa wajib
membuat askep kelolaan lengkap sebanyak 1 buah/
minggu/mahasiswa (total 2 askep, 1 askep
akan menjadi kelolaan kelompok)
9 Resume 6 x/mahasiswa (IGD)
Dilaksanakan di IGD sebanyak 6x/mahasiswa
menggunakan format pengkajian IGD.
10 Portofolio 1 x /mahasiswa
Portofolio ditulis oleh mahasiswa sesuai item yang ada.
11 Long case 1 x/mahasiswa
Dilaksanakan sebanyak 1x/mahasiswa di akhir stase
gawat darurat sebagai nilai ujian akhir stase.
1. Daftar topik BST

No Topik BST
1 Pengelolaan pasien dengan penurunan kesadaran secara
komprehensive
2 Pengelolaan pasien dengan trauma secara komprehensive
3 Pengelolaan pasien dengan dengan gawat jantung/syok secara
komprehensive
2. Daftar Tutorial
8
No Topik Tutorial
1 pasien dengan penurunan kesadaran/ trauma/ gawat jantung/
perdarahan/ syok/ kasus-kasus yang jarang ditemukan misal Guilline
Bare Syndrome, Krisis Miastenia Gravis
3. Topik belajar mandiri terstruktur
1. EKG dasar
2. BLS
3. Kebutuhan Nutrisi pada pasien kritis
4. Obat-obat emergency: indikasi, kontraindikasi, cara pemberian, efek
samping, perhatian perawat terhadap efek samping obat
5. Pengkajian di area kritis : primary survey, secondary survey
4. Daftar Meet the Expert (MTE)
No Topik MTE
1 Interpretasi EKG abnormal
2 Pengenalan Ventilasi Mekanik
3 Titrasi cairan dan obat-obat emergency
5. Waktu Pelaksanaan
Waktu pelaksanaan Praktek klinik sesuai jadwal umum profesi
6. Tata Tertib
Tata tertib mahasiswa profesi ners INKES Sumatera Utara sesuai dengan tata
tertib yang tercantum di buku panduan profesi
BAB 4
EVALUASI
9
4.1 Tujuan Evaluasi
Secara Umum evaluasi praktek klinik kegawat daruratan bertujuan untuk
menilai kompetensi mahasiswa dalam menerapkan proses keperawatan pada
masalah kegawat daruratan.
4.2 Metode Evaluasi
Pertimbangan untuk kelulusan dalam stase
a) Kehadiran: mahasiswa wajib hadir 100%.
b) Mahasiswa wajib menyerahkan semua tugas individu secara lengkap selama
menempuh pendidikan di stase Keperawatan Gawat Darurat.
c) Mahasiswa wajib menyelesaikan 3 BST per kelompok- 1 Tutorial per
kelompok dengan 2 kali pertemuan, 1 presentasi kasus per kelompok, 1
presentasi jurnal per kelompok, 1 proyek inovasi per kelompok, 1 releksi kasus
per mahasiswa, 3 DOPS/Mini CEX dan 1 Long Case
d) Mahasiswa menunjukkan perilaku sebagai seorang calon profesional yang
Islami.
e) Mahasiswa tidak melakukan pelanggaran perilaku profesional selama stase.
4.3 Penilaian
Penilaian mahasiswa dilakukan oleh preseptor klinik dan dosen. Setiap
akhir stase mahasiswa diharuskan mengumpulkan Logbook untuk proses
verifikasi.
No Nama Kegiatan Bobot Skor Hasil

rata-rata
(a) (a) x (b)
(b)
Hard Skills (70%)
1 Case Based Learning 15%
10
(Tutorial)
2 Bimbingan askep (pre, 15%
conference, post conference)
dan resume
3 Presentasi kasus 10%
4 Presentasi jurnal 10%
5 Refleksi kasus dan portofolio 10%
6 DOPS/Mini cex 15%
7 Ujian Akhir Stase 25%
Total nilai hard skills 100%
Soft Skills (30%)
Perilaku Profesional 100%
Tabel Skala Penilaian Profesi
GRADE Bobot Nilai Keterangan
A 4,00 80- Sangat baik Lulus

100
B+ 3,50 75– Baik Lulus
79
B 3,00 70- Cukup Lulus
74,9
BC 2,50 < 75 Kurang Mengulang
Ujian
Mahasiswa dinyatakan lulus apabila memenuhi 3 syarat :
1. Telah menyelesaikan stase dan tugas sesuai panduan
2. Hasil rekapitulasi nilai akhir minimal B (70)
3. Berperilaku baik dan profesional serta telah dinyatakan lulus oleh dosen
dan preceptor
FORMAT ASUHAN KEPERAWATAN DI IGD
Format Pengkajian
Pengkajian
11
Hari/Tanggal :
A. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
B. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
C. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Sumbatan jalan nafas : benda asing, darah, sputum: .......................................
Tanda-tanda cedera servikal : ........................................................................
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
- Nafas cuping hidung.................................................................................
- Penggunaan otot-otot pernafasan
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
12
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
Bunyi nafas tambahan:
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Denyut (kuat/lemah/tidak kuat) :
Tekanan darah :
Ekstermitas (Hangat/dingin):
Warna kulit (cyanosis/pucat/kemerahan) :
Pengisian kapiler (CRT):
Edema :
Disability
Tingkat kesadaran (AVPU)
Alert/perhatian :
13
Voice respon/ respon terhadap suara :
Pain respon/respon terhadap nyeri :
Unresponsive/tidak respon :
Reaksi pupil terhadap cahaya :
Ukuran Pupil :
D. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
Riwayat kesehatan sekarang :............................................................................
......................................................................................................................
Riwayat kesehatan lalu : .................................................................................
........................................................................................................................
Riwayat kesehatan keluarga :......................................................................
.........................................................................................................................
Anamnesa Singkat (AMPLE)
- Alergies: ..............................................................................................
- Medikasi (riwayat pengobatan): ...............................................................
- Past Illness (riwayat penyakit) : ................................................................
- Last meal (terakhir kali makan): .................................................................
- Event of Injury (penyebab
injuri):.................................................................
Pemeriksaan Head to Toe
1. Kepala : tulang kepala, rambut, mata, hidung, mulut, telinga
.......................................................................................................................
2. Leher: JVP
......................................................................................................................
3. Dada (IPPA) : pengkajian paru, pengkajian jantung
14
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
4. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
5. Ekstertmitas/muskuluskletal
....................................................................................................................
6. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
7. Genitalia
.....................................................................................................................
E. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
15
F. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)
Nama Obat Indikasi Kontraindikasi Efek samping

(Dosis,
Rute)
G. Analisa Data
No Tgl/jam Data Fokus Etiologi Problem
Nama Pasien :
16
Kasus :
Subyektif Obyektif Analisa Planning Implementasi Evaluasi
SOAP
17
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
H. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
I. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
J. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
18
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
19
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
K. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
9. Leher: JVP
......................................................................................................................
20
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
11. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
13. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
14. Genitalia
.....................................................................................................................
L. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
21
M. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
N. Analisa Data
22
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
23
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
O. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
P. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
Q. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
24
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
25
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
R. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
26
.......................................................................................................................
16. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
18. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
20. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
21. Genitalia
.....................................................................................................................
S. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
27
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
T. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
U. Analisa Data
28
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
29
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
V. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
W. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
X. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
30
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
31
Edema :
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
Y. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
32
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
23. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
25. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
27. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
28. Genitalia
.....................................................................................................................
Z. Pemeriksaan Penunjang
33
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
AA.Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
BB. Analisa Data
34
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
35
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
CC.Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
DD.Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
EE. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
36
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
37
Tekanan darah :
Edema :
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
FF.Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
38
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
30. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
32. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
34. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
39
35. Genitalia
.....................................................................................................................
GG. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
HH. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
II. Analisa Data
40
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
41
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
JJ. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
KK. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
42
........................................................................................................................
LL. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
43
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
MM. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
44
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
37. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
39. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
45
....................................................................................................................
41. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
42. Genitalia
.....................................................................................................................
NN.Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
OO. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
PP. Analisa Data
46
Nama Pasien :
Kasus :
47
SOAP
Format Pengkajian
Pengkajian
48
Hari/Tanggal :
QQ. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
RR.Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
SS. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
49
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
Disability
Alert/perhatian :
50
Ukuran Pupil :
TT. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
44. Leher: JVP
......................................................................................................................
51
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
46. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
48. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
49. Genitalia
.....................................................................................................................
UU.Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
52
VV.Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
WW. Analisa Data
Nama Pasien :
53
Kasus :
SOAP
54
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
XX.Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
YY.Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
ZZ. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
55
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
56
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
AAA. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
51. Leher: JVP
......................................................................................................................
57
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
53. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
55. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
56. Genitalia
.....................................................................................................................
BBB. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
58
CCC. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
DDD. Analisa Data
59
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
60
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
EEE. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
FFF. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
GGG. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
61
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
Edema :
62
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
HHH. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
injuri):.................................................................
63
.......................................................................................................................
58. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
60. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
62. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
63. Genitalia
.....................................................................................................................
III. Pemeriksaan Penunjang
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
64
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
JJJ.Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
KKK. Analisa Data
65
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
66
Format Pengkajian
Pengkajian
Hari/Tanggal :
LLL. Identitas Klien
Nama/inisial :
Usia :
Jenis Kelamin :
Tanggal Masuk :
No. RM :
Diagnosa Medis :
MMM. Keluhan Utama/alasan masuk RS :
.................................................................................................................
.............................................................................................................
........................................................................................................................
NNN. Pengkajian Primer (Primary Survey)
Airway:
Breathing:
Sesak, dengan :
67
- Aktivitas....................................................................................................
- Tanpa aktivitas...........................................................................................
tambahan..................................................
Frekuensi :
- Teratur..................................................................................................
- Tidak teratur..............................................................................................
Kedalaman :
- Dalam......................................................................................................
- Dangkal......................................................................................................
Batuk :
- Produktif...............................................................................................
- Non produktif...............................................................................................
- Ronkhi........................................................................................................
- Crackles....................................................................................................
- Wheezing ...................................................................................................
Circulation
Sirkulasi perifer:
Nadi :
Irama :
Tekanan darah :
68
Edema :
Disability
Alert/perhatian :
Ukuran Pupil :
OOO. Pengkajian sekunder (Secondary Survey)
......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
- Alergies: ..............................................................................................
69
injuri):.................................................................
.......................................................................................................................
65. Leher: JVP
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
67. Abdomen (LAPP)
......................................................................................................................
.....................................................................................................................
..................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................................
69. Kulit/Integumen
.....................................................................................................................
70. Genitalia
.....................................................................................................................
PPP. Pemeriksaan Penunjang
70
- Radiologi : ...................................................................................................
.................................................................................................................
- Laboratorium : ...........................................................................................
.................................................................................................................
- Penunjang lain : ........................................................................................
QQQ. Terapi Medis (indikasi, kontraindikasi, efek samping)

(Dosis,
Rute)
RRR. Analisa Data
71
Nama Pasien :
Kasus :
SOAP
72
FORMAT PENGKAJIAN DI ICU
1. IdentitasMahasiswa
Nama : ………………………….
NIM : ………………………….
Tanggal Penkajian : ………………………….
2. IdentitasKlien
Nama (inisial) : ………………. Umur : …………

No. MR : ……………….. Jeniskelamin : …………
Tanggal : ………………... Harirawatke- : ………….
Agama : ……………….. Status : ………….
Alergi : ……………….. BB/TB : …………..
AlamatRumah : ………………..........................................................
DiagnosaMedis : …………………………………………………….
3. Alasan masuk ICU/ICCU
………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………….
4. Pengkajian fisik dan pengkajian umum
………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………..
73
5. Monitoring Tiap Jam
H 250
E Temp
M X
O
D Biru
I 200
N RR
A
M
I Hijau
K 150
BP
Hitam
100
HR
50
Merah
Kesadaran
Irama EKG
Nyeri
CVP
SaO2/SPO
74
2
Re Tipe Vent
s
pir PEEP/CPA
a P
si RR
TV
FiO2
N Mata
E
U Ukuran
R Pupil
O Reaksi
Kaki
Tangan
GCS
I Line 1
N
T
A
K Line 2
E
Line 3
Line 4
Enteral
Total
O NGT
U
T Urine
P
U BAB
T
Drain
75
Total
6. Terapi/Program medis
7. Pemeriksaan penunjang
8. Analisa data
76
9. Prioritas diagnose keperawatan
10. Perencanaan keperawatan
No Diagnosa Nursing Outcome Nursing Intervention (NIC)

(NOC)
77
11. Implementasi keperawatan
Jam tindakan Nomor Diagnosa Tindakan Evaluasi Tindakan
78
12. Evaluasi keperawatan
Nomor Respon Respon Analisis Perencanaan

Diagnosa Subyektif Obyektif Masalah Selanjutnya
79
FORMAT PENGKAJIAN DI ICU
1. IdentitasMahasiswa
Nama : ………………………….
NIM : ………………………….
Tanggal Penkajian : ………………………….
80
2. IdentitasKlien
Nama (inisial) : ………………. Umur : …………

No. MR : ……………….. Jeniskelamin : …………
Tanggal : ………………... Harirawatke- : ………….
Agama : ……………….. Status : ………….
Alergi : ……………….. BB/TB : …………..
AlamatRumah : ………………..........................................................
DiagnosaMedis : …………………………………………………….
3. Alasan masuk ICU/ICCU
………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………….
4. Pengkajian fisik dan pengkajian umum
………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………..
5. Monitoring Tiap Jam
H 250
E Temp
M X
O
D Biru
I 200
81
N RR
A
M
I Hijau
K 150
BP
Hitam
100
HR
50
Merah
Kesadaran
Irama EKG
Nyeri
CVP
SaO2/SPO
2
Re Tipe Vent
s
pir PEEP/CPA
a P
si RR
TV
FiO2
N Mata
E
U Ukuran
R Pupil
O Reaksi
Kaki
Tangan
GCS
I Line 1
82
N
T
A Line 2
K
E
Line 3
Line 4
Enteral
Total
O NGT
U
T Urine
P
U BAB
T
Drain
Total
6. Terapi/Program medis
7. Pemeriksaan penunjang
83
8. Analisa data
84
9. Prioritas diagnose keperawatan
10. Perencanaan keperawatan
No Diagnosa Nursing Outcome Nursing Intervention (NIC)

(NOC)
85
11. Implementasi keperawatan
Jam tindakan Nomor Diagnosa Tindakan Evaluasi Tindakan
86
12. Evaluasi keperawatan
Nomor Respon Respon Analisis Perencanaan

Diagnosa Subyektif Obyektif Masalah Selanjutnya
87
REFERENSI
1. Apostolakos & Papadakos, (2001), The intensive Care Manual, The Mc Graw
Hill, Singapore
2. Chulay M & Burns S, (2006), AACN Essential of Critical care Nursing,

International edition, Mc Graw Hill, Medical Publishing division, USA
3. Thygerson A., Gulli, Krohmer J.R. First Aid Pertolongan pertama. Alih
bahasa Huriawati hartanto. Edisi kelima. Penerbit Erlangga.
4. Smith, Duell, Martin, (2000), Clinical Nursing Skills, Basic to advanced

skills, fifth edition, Prentice Hall Helath, USA
5. NANDA Nursing Diagnosis,

6. Ignatius, Workman, (2005),Medical Surgical Nursing
Critical thinking for colaborative care, fifth edition, vol.1,
Elsevier Saunders, USA.
7. Smith, Duell, Martin, (2000), Clinical Nursing Skills, Basic to Advanced
skills, fifth edition, Prentice Hall Health, USA
8. Wilkinson, Judith M, Prentice hall nursing diagnosis handbook with NIC

Intervention and NOC Outcomes,
9. NANDA, Nanda Nursing Diagnosis: Definition & Classification, Nanda

International, Philadelphia
10. IOWA Outcomes Project, Editor Johnson, Mass, Moorhead, Nursing

Outcomes Classification (NOC), Second edition, Mosby
11. IOWA Intervention project, Nursing Intervention Classification (NIC),
88
Editor: McCloskey, Bulecheck, Second Edition, Mosby
LOGBOOK
PENDIDIKAN PROFESI NERS
INKES SUMUT
RUMAH SAKIT PENDIDIKAN
…………………………………..
89
PRESENSI MAHASISWA
Hari Tanggal Ruang Datang Pulang

ke- Jam Paraf Jam Paraf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
90
19
20
21
22
23
24
LEMBAR KEGIATAN HARIAN
Ruang :
Hari/Tanggal :
No Jam Rencana Kegiatan Implementasi dan

Evaluasi
Kegiatan
Diisi target belajar yang dicapai dalam 1 shift
20
91
Perceptor
( )
Ruang :
Hari/Tanggal :

Evaluasi
Kegiatan
20
92
Perceptor
( )
Ruang :
Hari/Tanggal :

Evaluasi
Kegiatan
20
93
Perceptor
( )
Ruang :
Hari/Tanggal :

Evaluasi
Kegiatan
20
94
Perceptor
( )
Ruang :
Hari/Tanggal :

Evaluasi
Kegiatan
20
95
Perceptor
( )
Ruang :
Hari/Tanggal :

Evaluasi
Kegiatan
20
96
Perceptor
( )
FORM LAPORAN INSIDEN MAHASISWA
RAHASIA, DILAPORKAN KEPADA PERSEPTOR

Insiden KNC, KTC, KTD danKejadian Sentinel
A. Data Pasien
1. Inisial : …………………………………………………………
2. No.RM : …………………………………………………………
3. Jenis Kelamin : ………………………………………………….
4. Penanggungjawab biaya pasien: pribadi/BPJS : ……………………
5. Tanggal masuk RS :……………………………………………………
B. Rincian Kejadian
1. Tanggal dan waktu insiden : …………………………………………..
2. Insiden : ………………………………………………………….
3. Kronologi Insiden : ……………………………...............................
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………..
4. Jenis insiden *(Lingkari sesuai pilihan):
a. Kejadian Nyaris Cidera /KNC (Near Miss)
b. Kejadian Tidak Cidera/KTC (No Harm)
c. Kejadian Tidak Diharapkan/TTD (Adverse Event)
d. Kejadian Sentinel/Sentinel Even
5. Orang pertama yang melaoprkan insiden*
a. Pasien :
b. Perawat :
c. Keluarga/pendamping pasien :
d. Pengunjung :
e. Lain-lain: ……………………………………………………….
97
6. Insiden yang terjadi pada:
a. Pasien
b. Mahasiswa
c. lain-lain: ………………………………………………………..
7. Tempat Insiden
Lokasi kejadian ………………………………(tempat pasien berada)
8. Kasus penyakit: ……………………………………………………….
9. Unit/Departemen terkait yangmenyebabkan insiden:……………….
10. Akibat insiden terhadap pasien:
a. Tidak cidera
b. Cidera ringan
c. Cidera reversible/cidera sedang
d. Cidera irreversible/cidera berat
e. Kematian
11. Tindakan yang dilakukan segera setelah kejadian, dan hasilnya:
……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….
12. Tindakan dilaukan oleh :
Nama Terang : …………………………………………………..
Tanda Tangan : ………………………………………………….
Tanggal : ……………………………………………………
Jam : …………………………………………………..
Mengetahui
Perseptor Kepala Departemen
(…………………) (………………………)
Keterangan: Form ini diisi apabila mahasiswa mengalami insiden
98
TARGET CAPAIAN KETRAMPILAN
Nama :
NIM :
Level Tgl
SKILLS paraf tgl paraf tgl paraf
Pemenuhan kebutuhan
aman dan nyaman
3
Pemasangan gelang identitas
3
Pemasangan restrain
4
Pengkajian risiko jatuh
4
Monitoring risiko jatuh harian
4
Pemasangan side rail
Cuci tangan/ hand 4
hygiene6 langkah
Penggunaan alat 4
perlindungan diri
3
Prosedur isolasi
4
Pengkajian riwayat alergi
3
Mempersiapkan pasien operasi
3
Pengkajian pasien post operasi
Pengkajian risiko luka 4
tekan (pressure ulcer)
4
Pengkajian risiko perdarahan
99
4
Pengkajian nyeri
Pemenuhan
kebutuhan Sirkulasi
Auskultasi jantung 4
(frekuensi, irama,
volume)
Monitoring 4
hemodinamik non
invasive (tekanan darah,
nadi,
respiratori, suhu)
Suara jantung normal 4
(S1, S2)
Suara jantung tambahan 3
(S3, S4, murmur,
gallop, dll)
Menghitung Capillary 4
Refill Time
Interpretasi hasil 3
laboratorium
Pengambilan darah 3
arteri
Interpretasi hasil AGD 3
Pemasangan EKG 12 4
Lead
Interpretasi EKG 4
sederhana
Pemasangan EKG lead 4
II panjang
Melakukan RJP 3
Defibrillation (External) 3
Pemberian obat-obat 3
jantung
Melakukan Advance 1
Life Support
Mengenali gambaran 3
EKG yang mengancam
(VF, VT)
Mengukur CVP/JVP 3
Merawat CVC (central 3

venous chatheter)
Melakukan Alen test 4
100
Melakukan pemeriksaan 4
pitting oedem
Pemeriksaan turgor 4
kulit
Pemeriksaan tanda- 4
tanda dehidrasi
Rumple lead 4
Perawatan akses vena 3

perifer dan central
Pelepasan IV cateter 3
perifer dan central
Pemberian elektrolit 3
konsentrasi tinggi
Penggunaan Infussion 3
pump
Menghitung tetesan 3
infuse
Penggunaan syringe 3
pump
Pemasangan turniquet 4
pd perdarahan/control
bleeding
Rehidrasi oral 4
Pemberian obat melalui 3

berbagai rute
Menghitung konversi 3
dan titrasi obat IV
Pemenuhan kebutuhan
respirasi
Pengkajian fisik paru 4
(inspeksi, palpasi,
perkusi, aukultasi)
Perawatan trakeostomi 3
Perawatan ETT 3
Pemasangan 2
Nasopharyngeal Airway
Pemasangan 4
Oropharyngeal Airway
Pemasangan tounge 4
spatel
Fisioterapi dada 4
101
Latihan batuk efektif 4
Latihan nafas dalam dan 4

relaksasi
Melakukan Postural 4
drainase
Melakukan suctioning
- Nasal dan oral 4
- ETT 3
- Tracheostomy 3
Pemantauan saturasi 4
oksigen
Perawatan Water Seal 3
Drainage
(WSD)
Pengambilan 2
Spesimen : Capillary
Blood Gases
Pengambilan Spesimen: 3
Sputum
Menghitung kebutuhan 4
oksigen
Pemberian terapi 4
oksigen
1. Nasal kanul 4
2. Masker sederhana 4
3. Masker Rebreathing 3
4. Masker Non 3
Rebreathing
5. Head box 2
Pemberian Oksigen dgn 2

ventilasi mekanik
Monitoring penggunaan 2
ventilator
Persiapan intubasi 2
Memberikan bantuan 3
nafas dengan BVM
Neurological/
Orthopedics
102
Penilaian tingkat 4
kesadaran (GCS)
Pemantauan tanda-tanda 4
peningkatan tekanan
intracranial
Pemeriksaan reflek 4
Pemeriksaan saraf 4
cranial
Pemasangan bidai 3
Pencegahan foot drop 4
Mengkaji kekuatan otot 4
Mengukur rentang 4
gerak sendi
Mempertahankan 4
Alignment (posisi
sesuai anatomi tubuh)
Memberikan Posisi 4
Fowler / Semi Fowler
Memberikan Posisi 4
Litotomi
Memberikan Posisi 4
Dorsal Recumbent
Memberikan Posisi SIM 4
Memberikan Posisi 4
Trendelenberg / Anti
Trendelenberg
Memberikan Posisi 4
Supine
Memberikan Posisi 4
Prone
Merubah Posisi Miring 4
(Kiri- Kanan)
Menggunakan Teknik 3
Logrolling
Menggunakan 4
Footboard
Melatih pasien ROM 4
(ROM Pasif)
Mengajarkan tehnik 4
ROM (ROM Aktif)
Memasang splint/sling 4
103
Memasang elastic 4
bandage
Memindahkan pasien 3
dengan Scoop Stretcher
Memindahkan pasien 3
dengan
Long Spine Board
Merawat pasien dengan
gips
merawat pasien dengan 4
fiksasi eksternal
Merawat pasien dengan 4
traksi kulit dan skeletal
Gastrointestinal
Pengkajian abdomen 4
(auskultasi, inspeksi,
palpasi, perkusi)
Pengkajian status nutrisi 4
Pemberian nutrisi 4
enteral (oral, via NGT)
Pemberian nutrisi 3
parenteral (via IV Line)
pemeriksaan
serum elektrolit
Pemasangan NGT 3
Bilas lambung 2
Renal/Genitourinary
Menghitung 4
keseimbangan cairan
Intrepretasi hasil 4
laboratorium BUN &
kreatinin
Intrepretasi hasil 4
pemeriksaan urinalisis
Pemasangan kateter 4
Irigasi kateter 2
Perawatan kateter 4
suprapubik
Pemasangan kondom 4
kateter
104
Perawatan kateter
- pasien wanita 4
- pasien laki-laki 4
Pengambilan specimen 3
urin
Melakukan vulva 4
hygiene
Melakukan pengkajian 4
Eliminasi
Melatih Bladder 4
Training
Melakukan Fecal 3
Manual
Melakukan Stimulasi 2
Digital
Memberikan 4
Supositoria
Memasukan Rectal 4
Tube
Merawat ostomi 4
Membantu BAK/BAB 4
di tempat tidur
Endocrine/Metabolic
Pengambilan sampel 4
pemeriksaan gula darah
- Vena 3
- kapiler (glucose stik) 4
pemeriksaan kadar gula
darah
Menghitung dosis 3
insulin
Memberikan terapi 3
insulin
Hematology/Oncology
pemeriksaan kimia
darah
Interpreatsi hasil 3
pemeriksaan darah rutin
105
Memberikan transfusi 3
produk darah
Melakukan pemasangan 4
infuse
Perhitungan luas/derajat 4
luka bakar
Pengkajian luka 4
Melakukan irigasi luka 4
Melakukan Perawatan 4
luka
Merawat drain luka 3
Heacting situasional 3
Aff heacting (angkat 4

jahitan)
Pengaturan posisi 4
Pengambilan spesimen 3
luka
Mempersiapkan area 4
steril
Pain Management
Pengkajian nyeri 4
Mangemen nyeri non 4

farmakologi (distraksi
dan
guided imagery)
Mangemen nyeri secara 4
farmakologi (dengan
obat)
Personal Hygiene
Melakukan Oral 4
hygiene
Melakukan Perawatan 4
kuku
Melakukan Hair care 4
Melakuan perawatan 4
mata, telinga, hidung
Melakukan perawatan 4
kulit: backrub
106
Bedmaking 4
Komunikasi-Psikososial
Membimbing pasien 4
dan keluarga dalam
masa berduka
Memberi dukungan 4
pasien dan keluarga
pada fase menjelang
ajal
kebutuhan komunikasi
Membina hubungan 4
saling percaya
Melakukan teknik 4
komunikasi
terapeutik sesuai
tahapan
Melakukan komunikasi 4
dengan pasien cemas
kebutuhan nilai dan
keyakinan
Memfasilitasi ibadah 4
sesuai agama/keyakinan
pasien
Melakukan terapi 4
komplementer:
meditasi, yoga,
hipnoterapi,
herbal, akupressur
Melakukan perawatan 4
jenazah
107
CATATAN LAIN-LAIN
Keterangan: Catatan lain-lain tentang koners selama mengikuti proses

pembelajaran. Catatan diisi oleh preseptor maupun dosen akademik
No. CATATAN KETERANGAN
108
109

Buku Panduan Gadar

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Buku Panduan Gadar

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

BUKU PANDUAN

KEPERAWATAN GAWAT DARURAT

PENDIDIKAN PROFESI NERS

INSTITUT KESEHATAN SUMATERA UTARA

Menghasilkan Ners yang unggul menerapakan patient safety dalam melakukan

1. Menyelengarakan pendidikan profesi ners yang unggul menerapkan patient

1. Terselenggaranya sistem pendidikan keperawatan yang terintegritas

Buku Panduan Praktek Klinik Keperawatan Gawat Darurat bagi mahasiswa

Pendidikan Profesi Ners Institut Kesehatan Sumatera Utara.

mutu bimbingan yang diberikan dapat berkualitas.

melakukan asuhan keperawatan yang komprehensif dan holistic dalam rangka

meningkatkan mutu pelayanan kesehatan pada umumnya dan mutu di tatanan

pelayanan keperawatan pada khususnya.

akan kami terima dengan senang hati.

KATA PENGANTAR ................................................................................ v

BAB 2 CAPAIAN PEMBELAJARAN NERS

BAB 3METODE PEMBELAJARAN DAN EVALUASI

DAFTAR PUSTAKA ................................................................................. 9

Lampiran 1 Format Laporan Ruang Gawat Darurat .............................. 10

Lampiran 2 Daftar Kompetensi Klinik KGD Profesi ............................. 50

Lampiran 3 Instrumen Evaluasi Proses Praktik Klinik

Lampiran 4 Laporan Kasus .................................................................... 55

1.1 Dskripsi Mata Ajar

belajar di mata ajar profesi keperawatan kegawat daruratan adalah pengalaman

belajar di instalasi gawat darurat.

Setelah mengikuti mata ajar ini, mahasiswa diharapkan mampu

memberikan asuhan keperawatan kegawat daruratan pada pasien yang mempunyai

masalah yang mengancam kehidupan, serta menjaga dan meningkatkan kestabilan

komprehensif, mengevaluasi kondisi pasien, serta menerapkan etika dan legal

Standar keselamatan pasien menjadi bagian penting yang harus dipahami

dan dilaksanakan mahasiswa ketika melakukan asuhan keperawatan kegawat

Praktik profesi keperawatan gawat darurat mencakup asuhan keperawatan

masalah pemenuhan kebutuhan dasarnya akibat gangguan salah satu sistem

(organ) ataupun beberapa sistem (organ) dalam keadaan gawat darurat.

minggu di ruang ICU/IMC.

CAPAIAN PEMBELAJARAN NERS

A. PROFIL NERS FAKULTAS KESEHATAN INKES SUMUT

NO PROFIL DESKRIPSI PROFIL

METODE PEMBELAJARAN DAN EVALUASI STASE KEPERAWATAN

A. Daftar Kegiatan Pembelajaran Stase Keperawatan Gawat Darurat

3 MTE 3 x /kelompok (7-8

1. Daftar topik BST

3. Topik belajar mandiri terstruktur

3. Kebutuhan Nutrisi pada pasien kritis

4. Obat-obat emergency: indikasi, kontraindikasi, cara pemberian, efek

samping, perhatian perawat terhadap efek samping obat

5. Pengkajian di area kritis : primary survey, secondary survey

4. Daftar Meet the Expert (MTE)

Waktu pelaksanaan Praktek klinik sesuai jadwal umum profesi

tertib yang tercantum di buku panduan profesi

Secara Umum evaluasi praktek klinik kegawat daruratan bertujuan untuk

menilai kompetensi mahasiswa dalam menerapkan proses keperawatan pada

masalah kegawat daruratan.

4.2 Metode Evaluasi

Pertimbangan untuk kelulusan dalam stase

a) Kehadiran: mahasiswa wajib hadir 100%.

b) Mahasiswa wajib menyerahkan semua tugas individu secara lengkap selama

menempuh pendidikan di stase Keperawatan Gawat Darurat.

c) Mahasiswa wajib menyelesaikan 3 BST per kelompok- 1 Tutorial per

kelompok dengan 2 kali pertemuan, 1 presentasi kasus per kelompok, 1

per mahasiswa, 3 DOPS/Mini CEX dan 1 Long Case

d) Mahasiswa menunjukkan perilaku sebagai seorang calon profesional yang

e) Mahasiswa tidak melakukan pelanggaran perilaku profesional selama stase.