‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن‪:‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪهي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري‬
‫‪*2‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺷﻨﺒﺪي‪ ،1‬ﻧﺴﺮﻳﻦ ارﺷﺪي‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪهي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﺑﻮد‪.‬‬
‫روش‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪي آﻣﺎري اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن زن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤـﺮان اﻫـﻮاز ﺑـﻮد‪ .‬از اﻳـﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺳﺎده‪ 230 ،‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ در ﭘـﮋوﻫﺶ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ از ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎي روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ )ﻛﻠﻮﻧـﻮف و‬
‫ﻟﻨﺪرﻳﻦ‪ ،(1995 ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ )ﭘﺎﺗﺮﺳﻮن‪ ،(1922 ،‬ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ )ﻛﻴـﺎﻣﺮﺛﻲ‪ ،‬ﻧﺠﺎرﻳـﺎن و‬
‫ﻣﻬﺮاﺑﻲ زاده ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ (1377 ،‬و ﺗﺎبآوري )ﻛﻮﻧﺮ و دﻳﻮﻳﺪﺳﻮن‪ (2003 ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳـﻪوﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺮﺳﻮن و ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺗﻌﺪﻳﻞﮔﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻗﺎدر ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗـﺎبآوري ﻫـﺮ دو‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري دو ﻣﺘﻐﻴﺮ آﻣﻮزشﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ در ﺟﻬﺖ ﭘﺮورش و ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻳﻦ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺗﺎبآوري‬

‫‪ 1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان‬

‫‪ 2‬داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان‪ * ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهي ﻣﺴﺌﻮل‪nArshadi@scu.ac.ir :‬‬

‫‪21‬‬
 ... ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن‬

The Effect of Sexism Events On Women's Job

Performance: Moderating Role of psychological
Hardiness and Resiliency

Shanbedi, F.; Arshadi, N.

Abstract:
Introduction: The purpose of this study was to investigate the effect of
sexism eventson on women's job performance with moderating role of
psychological hardiness and resiliency.
Method: The statistical population was all of female employees of
Shahid Chamran University. 230 employees were selected from the
population by simple random sampling method. The instruments used in
this study include Schedule of Sexist Events (Klonoff, & Landrine,
1995), job performanc (Paterson, 1922), psychological hardiness
(Kyamrsy, Najarian, & Mehrabizadeh, 1999) and resiliency (Connor, &
Davidson, 2003) questionnaires. Pearson correlation coefficient and
moderating regression analysis used for data analysis.
Results: The results of the regression analysis showed that Sexism
Events predicted women's job performance. In addition, psychological
hardiness and resiliency moderated the relationship between job
performance and Sexism Events.
Conclusion: So, given that psychological hardiness and resiliency are
trainable variables, training programs suggested to develop these two
variables.
Keywords: Sexism Events, Job Performance, Psychological Hardiness,
Resiliency.

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺰﻟـﺖ واﻻي‬،‫اﻣﺮوزه ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪي رﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮق زﻧﺎن‬
،‫ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻋﻠﻴـﻪ زﻧـﺎن‬.‫آﻧﺎن و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ زﻧﺎن اﺳﺖ‬
‫ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدان وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ و‬،‫ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻏﻠﺐ ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫ ﻛﻨﺪ ﺷﺪن آﻫﻨﮓ رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻋﺪم دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪاي آرﻣـﺎﻧﻲ‬،‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
.‫ﻣﻲﮔﺮدد‬
1
‫ﺗﺒﻌﻴﺾ از ﺟﻨﺒﻪي ﻛﻠﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻤﻴﺰ در ﺗﻮﺟﻪ و ادراك ﻳﺎ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﻣﻴﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎً اﻧﻮاع ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب و ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ‬
‫ ﻫﺪف ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻋﻤﺪﺗﺎً زﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬.(2006 ،2‫ارﺗﺒﺎط ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ رﺑﻂ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر آﻧﺎن اﺳﺖ )ﺑﺮون‬

1
Discrimination
2
Brown

22
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫آنﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ آﺳﻴﺐ را از ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ )ﻛﻠﻮﻧﻮف‪ ،‬ﻟﻨﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺒﻞ‪2000 ،1‬؛‬
‫ﺳﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻜﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺎل و ﻫﺎﻧﺘﺮ‪(2001 ،2‬؛ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻳﻚ روﻳﺪاد ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧـﺎن ﻣﻜـﺮراً آن را‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻛﻴﻢ‪ ،‬ﻟﻲ و ﺳﻮﻧﮓ‪2013 ،3‬؛ ﻟﻴﭙﺮ و ﺑﺮون‪2008 ،4‬؛ ﺳﻮﺋﻴﻢ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2001 ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دو ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻀﺎد رخ دﻫﺪ‪ :‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫زﻧﺎن ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺮدان ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺎوي اﺣﺴﺎس ﻣﻨﻔﻲ و ﺧﺼﻮﻣﺖآﻣﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن و از‬
‫زﻧﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑـﺮاي ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻣـﺮدان ﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﻋﻄﻮﻓـﺖآﻣﻴـﺰ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﺑﺎور ﻣﺜﺒﺖ درﺑﺎرهي ﺻﻔﺎت زﻧﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎً زﻧﺎن را ﺑﺮاي ﻧﻘـﺶ زﻳﺮدﺳـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ زن را ﻣﻮﺟﻮدي ﻟﻄﻴﻒ و ﭘﺎك ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻣـﺮد ﻻزم اﺳـﺖ‬
‫)ﮔﻠﻴﻚ و ﻓﺴﻴﻚ‪.(2001 ،5‬‬
‫ﻛﻠﻮﻧـﻮف و ﻟﻨـﺪرﻳﻦ‪ (1995) 6‬روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ را اﻗـﺪاﻣﺎت ﻳـﺎ روﻳـﺪادﻫﺎي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زن ﺑﻮدﻧﺸﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮان ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﮔـﺰارشﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ زﻧـﺎن‪ ،‬آنﻫـﺎ را در ﺳـﻪ ﻃﺒﻘـﻪ‬
‫ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ -1 :‬اﻇﻬﺎرات ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ و ﭘـﻴﺶداوري ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗـﺼﻮرات ﻗـﺎﻟﺒﻲ ﻧﻘـﺶﻫـﺎي‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺳﻨﺘﻲ؛ ‪ -2‬رﻓﺘﺎر ﻏﻴﺮﻣﻨـﺼﻔﺎﻧﻪ و ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴـﺰ؛ ‪ -3‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺟﻨـﺴﻲ ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﻪ و ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﻳـﺎ‬
‫اﺑﺰارﻧﮕﺮي ﺟﻨﺴﻲ )ﺳﻮﺋﻴﻢ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2001،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و رﻓﺘـﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘـﻪ و در ﺑﻬـﺮهوري ﻧﻴـﺮوي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‪ 7‬و ﻋﻮاﻣﻞ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻛﻨﻨـﺪهي ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﺮ آن ازﺟﻤﻠـﻪ‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ در دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺳـﻬﻴﻢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﺮﻳـﻒﺷـﺪه اﺳـﺖ )اﺳـﺘﻴﻼ و‬
‫رﺳﻠﻲ‪ .(2011 ،8‬ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﻐﻠﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن را ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﻣـﻮردﻧﻈﺮ و ﺗﻌﻴـﻴﻦﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬اراﺋﻪي ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﺴﺐ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫و ﺣﻔﻆ دﻗﺖ و درﺳﺘﻲ در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﻼك‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً واﺿـﺢ اﺳـﺖ )وﻳـﺴﻮﺳﻮاران‪،9‬‬
‫‪ .(2001‬دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﻮاع ﻧﮕﺮشﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪي ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت‬

‫‪1‬‬
‫‪Klonoff, Landnne & Campbell‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Swim, Aikin, Hall & Hunter‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Kim, Lee & Sung‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Leaper & Brown‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Glick & Fiske‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Klonoff & Landrine‬‬
‫‪7‬‬
‫‪job performance‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Sethela & Rosli‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Viswesvaran‬‬

‫‪23‬‬
 ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ‪...‬‬

‫زﻧﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ اﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺑـﺮ ﺳـﻼﻣﺖ روان و ﻛـﺎراﻳﻲ زﻧـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺒﻌـﻴﺾ‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﺮس‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣـﺪ )ﻓﺎﺳـﺘﺮ‪2000 ،1‬؛ ﻛﻠﻮﻧـﻮف و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران‪2000 ،‬؛ ﺳﻮﺋﻴﻢ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (2001،‬و در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﻮد‬
‫)ﻫﺎﻳﺪ و ﻛﻠﻴﻨﮓ‪ (2001 ،2‬ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺑﺮ آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ زﻧﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد و ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫اﺿﻄﺮاب در آﻧﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد )ﺳﻮﺋﻴﻢ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(2001 ،‬‬
‫اﻣﺮوزه روﻳﻜﺮد ﻏﺎﻟﺐ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﮋوﻫـﺸﻲ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺑﺮرﺳـﻲ رواﺑـﻂ ﺑـﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ‪،‬‬
‫واردﻛﺮدن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷـﻐﻠﻲ‬
‫را ﺧﻨﺜﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗـﺎبآوري‬
‫ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي ﺗﻌـﺪﻳﻞﮔـﺮ راﺑﻄـﻪي روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﻐﻠﻲ‬
‫ﻣﻄﺮحﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎبآوري‬

‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ‬

‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﺟﻮزف‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎﻣﺰ و ﻳﻮﻟﻲ‪ (1997) ،3‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑـﻴﻦ روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗـﻨﺶزا و اﺧـﺘﻼﻻت روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪهاي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ روﻳﺪادﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﺑـﺮ اﻓـﺮاد داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و دﻳﮕﺮي ﺗﺎبآوري اﺳﺖ‪ .‬ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻼﻳﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻴﺪﮔﻲﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺟـﺴﻤﻲ و‬
‫رواﻧﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻦ‪ .‬ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺗﻨﻴﺪﮔﻲﻫﺎ و آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آنﻫﺎ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﭼﻨﺪﻣﺆﻟﻔـﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ اﻓـﺮاد ﺑـﻪ درﺟـﺎﺗﻲ از آن‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺑﺎورﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ و ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪي ﺗﻌﻬﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎر و ﻣﺒﺎرزهﺟﻮﻳﻲ )ﭼﺎﻟﺶﺟﻮﻳﻲ( اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺑﺎور اﻓﺮاد ﺑﻪ ارزش و اﻫﻤﻴـﺖ وﺟـﻮدي ﺧـﻮد‪ ،‬ارزش‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ درآﻣﻴﺨﺘﮕـﻲ در ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي‪ ،‬اﺷﺎره دارد‪ .‬ﻣﺆﻟﻔﻪي ﻣﻬﺎر‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻫﺴﺘﻲﮔﺮاﻳﺎﻧـﻪي‬

‫‪1‬‬
‫‪Foster‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Hyde & Kling‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Joseph, Williams & Yule‬‬

‫‪24‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﺨﺼﻲ و ﺧﻮدﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﻲ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؛ و ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲدارد ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻼش‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در اﻃﺮاﻓﺸﺎن رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺟﻮﻳﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﻳﺎ ﻣﺜﺒﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺎز دارد را ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي و رﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻬﺪﻳـﺪي ﺑـﺮاي اﻣﻨﻴـﺖ و‬
‫آﺳﺎﻳﺶ ﺧﻮﻳﺶ )زﻧﮓ‪.(2011 ،1‬‬
‫ﺗﺎبآوري ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﭘﻮﻳﺎي اﻧﻄﺒﺎق و ﺳﺎزﮔﺎري ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺗﻠﺦ و ﻧـﺎﮔﻮار در زﻧـﺪﮔﻲ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎرﺗﻴﻦ و ﻣﺎرش‪ .(2014 ،2‬ﺗﺎبآوري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻲﭘﺮدازد ﻛﻪ ﻓﺮد ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد را ﺑﻬﺒـﻮد داده و ﺑـﺮ ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ )ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻗﻤﻲ و ﺳﻠﻴﻤﻲ ﺑﺠﺴﺘﺎﻧﻲ‪.(2012،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺗـﺎبآوري و ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب و اﻓـﺴﺮدﮔﻲ راﺑﻄـﻪي ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ و ﮔﻮﻳﺎي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺗﺎب آور‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﻧـﻮاع اﺛـﺮات ﻧـﺎﮔﻮار ﭼﻴـﺮه‬
‫ﺷﻮﻧﺪ )اﻧﺰﻟﻴﭽﺖ‪ ،‬ارﻧﺴﻮن‪ ،‬ﮔﻮد و ﻣﻚ ﻛﻲ‪ .(2006 ،3‬ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ و ﺗﺎبآوري از ﻣﻨﺎﺑﻊ درون ﻓﺮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻄﻮح اﺳﺘﺮس و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ را در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﮔﻮار ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و اﺛـﺮات ﻣﻨﻔـﻲ اﺳـﺘﺮس را‬
‫ﻛﻢرﻧﮓﺗﺮ ﺟﻠﻮه دﻫﻨﺪ )ﺗﻮﮔﺎد و ﻓﺮدرﻳﻜﺴﻮن‪ .(2004 ،4‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﺒﺮاري و ﭘﺎدﻳﻼ‪ 2011 ،5‬ﺣـﺎﻛﻲ‬
‫از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎبآوري در ﻣﺤﻴﻂ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ در ﻣﺪرﺳـﻪ و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪرﻏﻢ ﻣﺸﻜﻼت و دﺷﻮاريﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳـﺪ‪ .‬در ﻣﺤـﻴﻂ آﻣﻮزﺷـﻲ؛‬
‫داﻧﺶ آﻣﻮزانِ داراي ﺗﺎبآوري‪ ،‬ﺑﻪرﻏﻢ ﻣﻮاﻧﻊ و ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و اﻗﺘـﺼﺎدي در ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺰﻟﻴﭽﺖ و ﻫﻤﻜـﺎران )‪ (2006‬ﻧـﺸﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﺗـﺎبآور و ﺳﺮﺳـﺨﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﻧﻮاع اﺛﺮات ﻧﺎﮔﻮار و ﺧﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎر ﭼﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ و درﻧﺘﻴﺠﻪي‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺎبآوري‪ ،‬اﺛﺮات ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬اﺻﻼح ﻳﺎ ﺗﻌﺪﻳﻞ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻧﺎﭘﺪﻳـﺪ ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ و ﺳـﻼﻣﺖ روان ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺳﺎزﮔﺎري در ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺮس و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻧـﺎﮔﻮار در اﻓـﺮاد‬
‫داراي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﻧﻴـﺰ اﺣـﺴﺎس رﺿـﺎﻳﺖ ﻓـﺮدي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎﺳﺘﻦ‪.(2001 ،6‬‬
‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﻲ و رواﻧﻲ زﻧـﺎن‪ ،‬در ﻛـﺸﻮر ﻣـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻸ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎن در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﺎ اراﺋـﻪي ﻧﺘـﺎﻳﺞ آن در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻫﻢ‬

‫‪1‬‬
‫‪Zhang‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Martin & Marsh‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Inzlicht, Aronson, Good & McKay‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Tugade & Fredrickson‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Cabrera & Padilla‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Masten‬‬

‫‪25‬‬
 ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ‪...‬‬

‫آورﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در راﺳﺘﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻣﻄﺮحﺷﺪه‪ ،‬ﻫـﺪف از اﺟـﺮاي اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن اﺳﺖ و‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻌﺪﻳﻞ اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺷﻐﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬

‫روش‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪي آﻣﺎري ﭘﮋوﻫﺶ را ﻛﻠﻴﻪي ﻛﺎرﻛﻨﺎن زن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫـﻮاز در ﺳـﺎل ‪ 1393‬ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪ 771‬ﻧﻔﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ‪ 230‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺳﺎده‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊﺷﺪه ﺗﻌـﺪاد ‪200‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪ )ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪.(0/86‬‬

‫اﺑﺰار‬

‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ي روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ‪ :1‬در اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺟﻬـﺖ ﺳـﻨﺠﺶ‬

‫ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ از ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ي روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻛﻠﻮﻧﻮف و ﻟﻨﺪرﻳﻦ )‪ (1995‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ در اﻳﺮان ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻨﻲ و ﻛﺎﻇﻤﻲ )‪ (1392‬ﺗﺮﺟﻤﻪ و اﻋﺘﺒﺎرﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺑﺰار ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدﺳﻨﺠﻲ و ﺣـﺎوي ‪ 20‬ﮔﻮﻳـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣﻘﻴـﺎس ﻟﻴﻜـﺮت ‪ 7‬درﺟـﻪاي‬
‫)‪=1‬ﻫﺮﮔﺰ ‪ =7‬ﻫﻤﻴﺸﻪ( ﻧﻤﺮهﮔﺬاري ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻛﻠﻮﻧـﻮف و ﻟﻨـﺪرﻳﻦ )‪(1995‬‬
‫ﺳﺆاﻻت اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻓﺮاواﻧﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن را در ﭼﻬـﺎر‬
‫ﺣﻮزهي ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در رواﺑﻂ دور‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در‬
‫رواﺑﻂ ﻧﺰدﻳﻚ و ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ﻛﻠﻮﻧﻮف و ﻟﻨـﺪرﻳﻦ‬
‫)‪ (1995‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از ﺛﺒﺎت دروﻧﻲ ﺑﺎﻻ )ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ‪ (0/92‬و ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ روش‬
‫دوﻧﻴﻤﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه )‪ (r=0/87‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻫﺸﺠﻴﻦ و اﻟﻬﻲ ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ‬
‫روش آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ را ‪ 0/92‬ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ روش آﻟﻔـﺎي‬
‫ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ‪ 0/ 95‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻘﻴﺎس درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮداري ‪ :‬در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﻬﺖ ﺳـﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﻐﻠﻲ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن از‬
‫ﻣﻘﻴﺎس درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮداري ﭘﺎﺗﺮﺳﻮن‪ (1922) 3‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ‪ 10‬ﻣـﺎده دارد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺎده روي ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس ‪ 5‬درﺟﻪاي از ‪) 1‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ( ﺗﺎ ‪) 5‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد( ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ارﺷﺪي‬
‫)‪ (1386‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺑﺮاي اﺟﺮا ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس از ﺳﻮي وي ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﻴـﺎس‬

‫‪1‬‬
‫‪The Schedule of Sexist Events‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Graphic Rating Scale‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Paterson‬‬

‫‪26‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫ﺧﻮدﺳﻨﺠﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺣﻲ و ﺷﻜﺮﻛﻦ )‪ (1375‬ﺿﺮاﻳﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻣﻘﻴـﺎس را از‬
‫روش آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ و ﺗﻨﺼﻴﻒ ‪ 0/85‬و ‪ 0/85‬ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ارﺷﺪي )‪ (1386‬ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﻴﺎس را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻨﺼﻴﻒ ‪ 0/74‬و ﺿﺮﻳﺐ اﻋﺘﺒﺎر آن را ‪ 0/64‬ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ‪ 0/88 ،‬ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﻫﻮاز‪ :1‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ اﻫﻮاز ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎس ﺧﻮدﮔﺰارﺷـﻲ‬
‫ﻣﺪاد ـ ﻛﺎﻏﺬي ‪ 27‬ﻣﺎدهاي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ و ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﻴـﺎﻣﺮﺛﻲ‪ ،‬ﻧﺠﺎرﻳـﺎن و‬
‫ﻣﻬﺮاﺑﻲ زاده ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ )‪ (1377‬در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪي ‪ 523‬ﻧﻔﺮي از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻫﻮاز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه و‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ را ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آزﻣﻮدﻧﻲ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻣـﺎده روي ﻳـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس ‪ 4‬درﺟـﻪاي از ‪1‬‬
‫)ﻫﺮﮔﺰ( ﺗﺎ ‪) 4‬ﻫﻤﻴﺸﻪ( ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣـﺎدهﻫـﺎي ‪ 17 ،13 ،10 ،7 ،6‬و ‪ 21‬داراي ﺑـﺎر ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷـﻴﻮهي ﻣﻌﻜـﻮس ﻧﻤـﺮهﮔـﺬاري ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﺣـﺮاز ﻧﻤـﺮهي ﺑـﺎﻻ در اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎﻻ در ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ داراي ﺿـﺮﻳﺐ ﺑـﺎزآزﻣـﺎﻳﻲ‬
‫‪ 0/78‬و ﺿـﺮﻳﺐ آﻟﻔـﺎي ﻛﺮوﻧﺒـﺎخ ‪ 0/83‬اﺳـﺖ‪ .‬در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺷـﺎﻛﺮي ﻧﻴـﺎ )‪ (1388‬آﻟﻔـﺎي ﻛﺮوﻧﺒـﺎخ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه‪ 0/89 ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻴﺎﻣﺮﺛﻲ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1377‬ﺿﺮاﺋﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ را ﺑـﻪ دو روش ﺑـﺎز‬
‫آزﻣﺎﻳﻲ و آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 0/84‬و ‪ 0/76‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿـﺮ ﺿـﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ‪ 0/71‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪي ﺗﺎبآوري‪ :2‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ را ﻛﻮﻧﺮ و دﻳﻮﻳﺪﺳﻮن )‪ (2003‬ﺑﺎ ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫‪3‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻲ ‪ 1991 - 1979‬درزﻣﻴﻨﻪي ﺗﺎبآوري ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ‪ 25 ،‬ﮔﻮﻳـﻪ دارد و ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻃﻴﻒ ﻟﻴﻜﺮت ‪ 4‬درﺟﻪاي از ‪) 1‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ( ﺗﺎ ‪) 4‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮاﻓﻘﻢ( ﻧﻤﺮهﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﺮهي ﻛﻞ ﻣﻘﻴـﺎس‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 25‬و ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ‪ 100‬اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪي ﺗـﺎبآوري ﻛـﺎﻧﺮ و‬
‫دﻳﻮﻳﺪﺳﻮن‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺤﻤﺪي )‪(1384‬؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻛﻴـﺎﻧﻲ )‪ (1389‬ﺑـﺎ روش آﻟﻔـﺎي ﻛﺮوﻧﺒـﺎخ‪،‬‬
‫‪ 0/89‬ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺮات ﺑﺎﻻ در اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﺗﺎبآوريِ ﺑﺎﻻ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪي‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي روانﺳﻨﺠﻲ اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس‪ ،‬ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ‪ 4‬و رواﻳـﻲ‪ 5‬آن را ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪي )‪ (1384‬آن را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﺮان اﻧﻄﺒﺎق داده اﺳﺖ و ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪0/87‬‬
‫ﮔﺰارشﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش آﻟﻔـﺎي ﻛﺮوﻧﺒـﺎخ‪،‬‬
‫‪ 0/79‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Hardiness Inventory ahwaz‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Resilience Scale‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Connor & Davidson‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Reliability‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Validity‬‬

‫‪27‬‬
 ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ‪...‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤـﺮاف ﻣﻌﻴـﺎر اﻋـﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧـﻪ روي ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎي ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ردﻳﻒ‬

‫‪5/24‬‬ ‫‪39/83‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫‪-0/12‬‬ ‫‪21/04‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ‪53/72‬‬ ‫‪2‬‬
‫**‪-0/26** 0/26‬‬ ‫‪10/59‬‬ ‫‪78/72‬‬ ‫ﺗﺎبآوري‬ ‫‪3‬‬
‫**‪0/40** -0/14* 0/35‬‬ ‫‪9/04‬‬ ‫‪81/81‬‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫‪4‬‬
‫* ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از ‪0/05‬‬
‫** ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري ﻛﻤﺘﺮ از ‪0/001‬‬

‫در ﺧﺼﻮص ﻧﻘﺶ ﺗـﺎبآوري و ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑـﺮ ﺗﻌـﺪﻳﻞ راﺑﻄـﻪي ﺑـﻴﻦ روﻳـﺪادﻫﺎي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ از روش ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫آن در ﺟﺪول ‪ 2‬و ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ اﺛﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﺎبآوري ﺑﺮ راﺑﻄﻪي روﻳﺪادﻫﺎي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬

‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫‪R2‬‬ ‫ﮔﺎم ﺳﻮم‬ ‫ﮔﺎم دوم‬ ‫ﮔﺎم اول‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻦ‬

‫‪0/054‬‬ ‫‪β= -0/62‬‬ ‫‪β= 0/24 β= 0/23‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ‬

‫‪0/056‬‬ ‫‪β= -0/05 β= -0/04‬‬ ‫ﺗﺎبآوري‬

‫‪0/080‬‬ ‫‪β= -0/56‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ * ﺗﺎبآوري‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ‪ :‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪاول ‪ ،2‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺎﻧﺪارد رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺗﻌﺎﻣﻞ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺎبآوري ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷـﻐﻠﻲ )‪ (β= -0/56، p ≤ 0/05‬ﻣﻌﻨـﺎدار ﺑـﻮد؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺛـﺮات روﻳـﺪادﻫﺎي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﺎبآوري ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺟـﺪول ‪ 2‬ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺷﺪه ي ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬

‫‪28‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫واﺑﺴﺘﻪ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎبآوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﺑﻄﻪ ي ﺑﻴﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ و‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﻲ اﺛﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ راﺑﻄﻪي‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬

‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫‪R2‬‬ ‫ﮔﺎم ﺳﻮم‬ ‫ﮔﺎم دوم‬ ‫ﮔﺎم اول‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻦ‬
‫‪0/011 β= -0/11‬‬ ‫‪β =-0/13‬‬ ‫‪β= -0/11‬‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ‬

‫‪0/073 β =0/31‬‬ ‫‪β =0/25‬‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬

‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ * ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ‬

‫‪0/106‬‬ ‫‪β =0/19‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ‪ :‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪاول ‪ ،3‬ﺿﺮﻳﺐ اﺳﺘﺎﻧﺪارد رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺗﻌﺎﻣﻞ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷـﻐﻠﻲ )‪ (β =0/19 ،P ≤0/05‬ﻣﻌﻨـﺎدار ﺑـﻮد؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﺛـﺮات‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪول ‪ 3‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ و ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺒﻴﻴﻦﺷﺪهي ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﻲ اﺛـﺮ روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺷـﻐﻠﻲ و‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﻫﺮ دو ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار وارﻳﺎﻧﺲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ي‬
‫ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮ و روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﺮس ﺷﺎﻳﻊ در ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد و اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﺮس ﺻﺪﻣﺎت و‬
‫آﺳﻴﺐﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن دارد؛ زﻧﺎن اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ را از ﻃﺮف‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ درﻳﺎﻓﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻓﻘﺪان رﺿﺎﻳﺖ از وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﻼً واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪29‬‬
 ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن ‪...‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ )ﻛﻠﻮﻧﻮف و ﻟﻨﺪرﻳﻦ‪1995 ،‬؛ ﺑﺮگ‪ (2006 ،1‬ﻫﻤﺴﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﺼﻮرات ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد زﻧﺎن در ﺣـﻮزهﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﻋﻠﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ )اﺳﭙﻨﺴﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻴﻞ و ﻛﻮﺋﻴﻦ‪1999 ،2‬؛ ﻛﻮﺋﻴﻦ و اﺳﭙﻨﺴﺮ‪2001 ،3‬؛ ﺑﻦ زﻳﻮ‪،‬‬
‫ﻓﻴﻦ و اﻳﻨﺰﻟﻴﺸﺖ‪2005 ،4‬؛ ﻛﺎر و اﺳﺘﻴﻞ‪ .(2009 ،5‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﺎﻧﺮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ (2012) 6‬در ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺣﺎﻛﻲ از راﺑﻄﻪي ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر و رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻐﻠﻲ و اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻬﺪ و اﺷﺘﻴﺎق ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻐﻞ ﺑﻮد و راﺑﻄﻪي ﻣﺜﺒﺘﻲ را ﺑﻴﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ و ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺮس ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﻳﻞﻛﻨﻨﺪهي ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗـﺎبآوري‪ ،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺗﻌﺪﻳﻞﮔﺮ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔـﻲ روﻳـﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌـﻴﺾآﻣﻴـﺰ‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺗﺎبآوري ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﭙﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﻲ و ﺿﺮﺑﻪﮔﻴﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻧﻘـﺶ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮهي اﻓﺮاد را در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺮسزا اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري و ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲﻫـﺎﻳﻲ را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر اﻓﺮاد ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ و ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺮسزا ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ و درﻋﻴﻦﺣﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮي ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑﺮاﻳـﺸﺎن ارزﺷـﻤﻨﺪﻧﺪ ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ آورﻧﺪ و آن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ از آنﻫﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻫﺎﺑﻔﻮل‪ ،(2010) 8‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻓﺮد‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر رواﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺮس و ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺪه ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬
‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ؛ ﻓﺮد ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪﺑﺮ آنﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫اﺳﺘﺮسزا و ﺗﻌﺎرﺿﺎت اﻳﺠﺎدﺷﺪه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮ ﻣﻄﻠـﻮﺑﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻛﻠﻮﻧـﻮف و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2000‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ )اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﺪﻧﻲ ﺳﺎزي‪ ،‬وﺳﻮاس‪ ،‬ﺑﻲاﺧﺘﻴﺎري و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﻦ ﻓﺮدي( ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻴﻦ ﺗﺎبآوري و ﻣﺸﻜﻼت روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ راﺑﻄﻪاي ﻣﻌﻨﺎدار و‬
‫ﻣﻨﻔﻲ را ﮔﺰارش ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺎزه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻋﺎﻣـﻞ ﻣﻴـﺎﻧﺠﻲ ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺳﻼﻣﺖ روان و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ارﺗﻘﺎي ﺗﺎبآوري‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ‬

‫‪1‬‬
‫‪Berg‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Spencer, Steele & Quinn‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Quinn & Spencer‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Ben-Zeev, Fein & Inzlicht‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Carr & Steele‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Chanr, et al‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Conservation of Resources model‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Hobfoll‬‬

‫‪30‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دورهي ‪ ،6‬ﺷﻤﺎرهي ‪ ،23‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪95‬‬

‫اﺳـﺘﺮسزا‪ ،‬اﺿـﻄﺮابآور و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺒﺐ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪن ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﻜﻼت‬
‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آنﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد از ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن داده و ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﻛﺎﻧﺮ‪.(2006 ،1‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن دارد ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‬
‫ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ در ﺟﻬـﺖ ﻛـﺎﻫﺶ اﻳـﻦ رﻓﺘﺎرﻫـﺎ و اﺛـﺮات ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب آنﻫـﺎ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎﻳﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ روانﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و‬
‫ﺗﺎبآوري ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺷﻐﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎم ﺑﻌﺪي آﻣﻮزش دادن ﺑﻪ زﻧﺎن در ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺼﻮرات ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد زﻧﺎن ﻫﻤﻮاره در ﻣﻌﺮض ﭘﻴﺶداوري و رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﻗﺮار داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ از‬
‫رﺳﻴﺪن آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﻮزشﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺎﻫـﺪف ﻓﺮﻫﻨـﮓﺳـﺎزي و ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫درازﻣﺪت در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻢﺗﺮ از‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ ﺳـﻼﻣﺖ‪ ،‬ﺛـﺮوت و ﻣﻴـﺰان ﺗﺤـﺼﻴﻼت راﺑﻄـﻪ دارد )ﻧﭙﻴـﺮ‪،‬‬
‫ﺛﻮرﻳﺴﺪوﺗﻴﺮ و ﺟﺎﺳﺖ‪.(2010 ،2‬‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪاي در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ در ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺮوز رﻓﺘﺎرﻫـﺎي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب آن ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻛﻴﺴﺮ و ﻣﻴﻠﺮ‪2004 ،3‬؛ آﻳـﺮس‪،‬‬
‫ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ و ﻟﻴﭙﻴﺮ‪ ،(2009 ،4‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ زﻧﺎن آﻣـﻮزش داده‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗﺮار دادن ﻓﺮد ﻣﺴﺌﻮل رﻓﺘﺎر ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻼﻣـﻲ و ﻏﻴﺮﻛﻼﻣـﻲ‪-‬‬
‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻜـﺎن دادن ﺳـﺮ‪ ،‬ﻧﮕـﺎهﻫـﺎي ﺧـﺸﻤﮕﻴﻦ و اﺑـﺮاز ﻧـﺎراﺣﺘﻲ‪ -‬ازﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪاي ﻛﺎرا ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ )ﻫﺎﻳﺮس‪.(2007 ،5‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ آﮔﺎه ﺑﻮدن زﻧﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺴﺌﻠﻪي ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﺟﻨـﺴﻴﺘﻲ وﻋـﺪم‬
‫رﺿﺎﻳﺖ آﻧﺎن از وﺟﻮد ﻧﮕﺮشﻫﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﺪﻣﻪﻫﺎي‬
‫واردﺷﺪه ﺑﻪ زﻧﺎن از اﻧﻮاع ﺗﺒﻌﻴﺾﻫﺎ ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﺮ ﻟﺰوم ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﭘـﮋوﻫﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در اﻳـﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻃﺎﻫﺮه و ﺳـﻠﻴﻤﻲ ﺑﺠـﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣـﺴﻴﻦ‪ .(1391) .‬اﺛﺮﺑﺨـﺸﻲ آﻣـﻮزش ﺗـﺎبآوري ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺘﺮس ﻣﺎدران داراي ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺒﺘﻼﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ )ره( ﺗﻬـﺮان‪ .‬روانﺷﻨﺎﺳـﻲ‬
‫ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬دوره ‪ ،1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.97-109‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Conner‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Napier, Thorisdottir & Jost‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Kaiser & Miller‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Ayres, Friedman & Leaper‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Hyres‬‬

‫‪31‬‬
 ... ‫اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾآﻣﻴﺰ ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ زﻧﺎن‬

Ayres, M. M., Friedman, C. K., & Leaper, C. (2009). Individual and

situational factors related to young womens likelihood of confronting sexism in
their everyday Lives. Sex Roles, 614, 49-460.
Ben-Zeev, T. F., Fein, S., & Inzlicht, M. (2005). Arousal and stereotype
threat. Journal of Experimental Social Psychology, 41, 174-181.
Berg, S. H. (2006). Everyday sexism and posttraumatic Stress disorder in
women: A correlational study. Violence Against Women, 12, 970-988.
Brown, C. S. (2006). Bias at school: perceptions of racial/ethnic
discrimination among Latino and European American children. Cognitive
Development, 21(4), 401–419.
Cabrera, N. L., & Padilla, A. M. (2011). Entering and succeeding in the
“culture of college”: The story of two Mexican heritage. Journal of Behavioral
sciences, 26 (2), 152-157.
Carr, P. B., & Steele, C. M. (2009). Stereotype threat and inflexible
perseverance in problem solving. Journal of Experimental Social Psychology,
45, 853-859.
Conner, K. M. (2006). Assessment of resilience in the aftermath of trauma.
Journal of Clinical Psychology, 67 (2), 46-49.
Connor, L., & Davidson, M. (2003). An inventory for resilience construct.
Personality & Individual Differences, 35, 41-53.
Foster, M. D. (2000). Positive and negative responses to personal
discrimination: Does coping make a difference. The Journal of social
psychology, 93-106.
Glick, P., & Fiske, S. (2001). An ambivalent alliance: Hostile and
benevolent sexism as complementary justifications for gender inequality.
American Psychologist, 56, 109-118.
Hobfoll, S. E. (2010). Conservation of resources: A new attempt at
conceptualizing stress. American Psychologist, 44, 513–524.
Hyde, J. S., & Kling, K. C. (2001). Women, motivatio and achievement.
Psychology of women Quarterly, 25, 364-378.
Hyres, L. L. (2007). Resisting prejudice every day: "exploring womens
wssertive responses to anti-black racism, anti-semitism, heterosexism, and
sexism". Sex Roles, 56, 1-12.
Inzlicht, M., Aronson, J., Good, C., & McKay, L. (2006). A particular
resiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social
Psychology, 42, 323-336.
Joseph, S., Williams, R., & Yule, W. (1997). Understanding post-traumatic
stress: A psychological perspective on PTSD and treatment. West Sussex:
Wiley.
Kaiser, C. R., & Miller, C. T. (2004). A stress and coping perspective on
confronting sexism. Psychology of Women Quarterly, 28, 168-178.
Kim, H., Lee, J. K., & Sung, S. (2013). The effects of family-friendly
practices and gender discrimination on job attitudes: the moderating role of
supervisor support.The International Journal of Human.24, 3921-3938.

32
95 ‫ ﭘﺎﻳﻴﺰ‬،23 ‫ ﺷﻤﺎرهي‬،6 ‫ دورهي‬،‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي روانﺷﻨﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬

Klonoff, E. A., Landnne, H., & Campbell, R. (2000). Sexist Discrimination

May Account for Well-Known Gender Differences in Psychiatric Symptoms.
Psychology of Women Quarterly, 24, 93-99.
Klonoff, E. A., & Landrine, H. (1995). The Schedule of Sexist Events: A
measure of lifetime and recent sexist discrimination in womens lives.
Psychology of Women Quarterly, 19,439-472.
Leaper, C., & Brown, C. (2008). Perceived experiences with sexism among
adolescent girls. Child Development, 685-704.
Martin, A, J. & Marsh, H. (2014). Academic resilience and its psychological
and educational correlation: a construct validity approach, psychology in the
schools, 43, 267-281.
Masten A. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development.
American Psychologist. 56, 227-238.
Napier, J. L., Thorisdottir, H., & Jost, J. T. (2010). The joy of sexism a
multinational investigation of hostile and benevolent justifications for gender
inequality and their relations to subjective well-being. Sex Roles, 62, 405-419.
Paterson, D. G. (1922). The Scott company graphic rating scale. Journal of
personnel research, 1,361-376.
Quinn, D. M., & Spencer, S. J. (2001). The interference of stereotype threat
with women’s generation of mathematical problem-solving strategies. Journal of
Social Issues, 1, 55-71.
Sethela, J. & Rosli, M. (2011).The relationship between person-job fit and
job performance: A study among the employees of the Service Sector SMEs in
Malaysia. International Journal of Business, Humanities and Technology. 1(2),
95-105.
Spencer, S. J., Steele, C. M., & Quinn, D. M. (1999). Perceived experiences
with sexism among adolescent girls. Journal of Experimental Social Psychology,
35, 4-28.
Swim, J., Aikin, K., Hall, W., & Hunter, B. (2001). Everyday sexism:
Evidence for its incidence, nature, and psychological impact from threedaily
diary studies. Journal of Social Issues, 57, 31-53.
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use
positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal
of personality and social Psychology, 86(2), 320-333.
Viswesvaran C. (2001). Assessment of individual job performance: A review
of the past century and a look ahead. Handbook of industrial, work &
organizational psychology, 2,110-126.
Zhang, L. (2011) Hardiness and the Big Five personality traits among
Chinese university students. Learning and Individual Differences, 21(1), 109-
113.

33