(RPP)
Sikap Sosial
Selama dan setelah proses pembelajaran berlangsung, siswa dapat menunjukkan perilaku
tanggung jawab, responsif dan imajinatif dalam menggunakan bahasa daerah untuk
berekspesi dengan baik dan benar.
Pengetahuan
1) Melalui video yang diperdengarkan, peserta didik dapat menyebutkan jenis-jenis
tembang macapat dengan baik.
2) Melalui diskusi kelompok, peserta didik dapat mengidentifikasi ciri-ciri tembang
macapat dengan tepat.
3) Melalui diskusi kelompok, peserta didik dapat menganalisis isi tembang macapat dengan
baik.
4) Melalui diskusi kelompok, peserta didik dapat melagukan tembang macapat dengan baik.
Keterampilan
1) Setelah belajar tentang ciri-ciri tembang macapat, peserta didik dapat mengarang
tembang macapat dengan tepat.
2) Setelah dipaparkan tentang tembang macapat, peserta didik dapat menganalisis isi pesan
dalam tembang macapat dengan baik.
3) Setelah dipaparkan tentang tembang macapat, peserta didik dapat melagukan tembang
macapat dengan baik.
C. Materi Pembelajaran
Materi pokok pembelajaran tembang macapat, dapat dirinci sebagai berikut.
1) Karakteristik tembang macapat
2) Video tembang Pangkur
3) Melagukan tembang Pangkur
4) Praktik membuat tembang macapat
D. Metode Pembelajaran
Pendekatan : Kontekstual
Model : Model Pembelajaran Kooperatif
Metode : Demonstrasi, diskusi, tanya jawab
Teknik : Think Pair Share
E. KKM : 75
F. Kegiatan Pembelajaran
Olah Gladhen
3 5 5 5 . 3 3 3 3
Sing pa-dha we di mring Allah
3 5 5 5 6 1 1 1 2 3 3 21
Kang ni-tah-ken bu-mi ka-la-wan la-ngit
5 6 1 1 11 1 612
Ke-pri-ye we- di ne i-ku
1 6 5 . 5 5 5 35
Mi-tu-hu sa-dha-wuh-nya
3 5 6 5 . 3 1 1 1 . 2 3 2 3
Kang lu-man-tar mring pa-ra na bi lan ra-sul
6 1 1 1 1 1 1 1
Nye-gah sa-kehing la-rang-an
1 23 1 . 2 3 3 21
Ne-tepi kang da-di wa-jib
Kunci Jawaban:
1. Ditembangkan secara bergantian (praktek nembang)
2. Titikane tembang macapat yaiku kaiket ing paugeran guru gatra, guru lagu lan guru
wilangan.
a. Guru gatra yaiku: cacahe gatra saben sapada.
b. Guru wilangan yaiku: cacahe wanda saben sagatra.
c. Guru lagu yaiku: dhong dhinge swara ing pungkasane gatra.
;3;[wonTenMlihtuldnP][yogi
st]iyg=unegriai=zX=k
s=kumBk/nar[nN
tu/aikuw/nfitÒÂ
sup][nF[ngyuhautmi
fukWiwitP=]z2=k
[fnVf/[batu/
mi=]rkami]hra/j
fsmukt[nKguhai=atu/yekTi
[f[nmu=suhwnr
;4;[wonTenMlihkin/yplupi
su/yput]n/ptizw=g
lnPenFwtu/kf=[z
lnYyhtu=gilHibu
suwitm]i=s=kurupti
a[n=ng]izsTin
kin/ygulHgul\
m=gl[go[l=oznNi=p]=
b]tyufai=zfegKe[nSnpti
zlgai=kurw ,,0,,
Katrangan Sawetara:
Tembang Dhandhanggula mau ngandhut piwulang kang becik banget kanggo
sangu tumrap dhiri pribadi lan kanggo urip ing masarakat. Piwulang kang
diwedharake, yaiku ngenani bab konsep milih guru, konsep keprajuritan, konsep bela
negara, lan konsep janji kasetyan. Kabeh iku mau sumbere saka serat-serat Jawa kang
adiluhung. Serat-serat iku mau kaya dene:
1. Serat Wulangreh anggitane Sri Pakubuwana IV ing kraton Surakarta
2. Serat Tripama anggitane Sri Mangkunagara IV ing kraton Surakarta
Tembang kang angka 1 mratelakake anggone milih guru. Ora kabeh uwong bisa
dadi guru, ora sokur uwong bisa diguroni, kudu tansah bisa milah lan milih endi sing
patut lan pantes sapa-sapa kang bakal diguroni. Adhedhasar tembang mau, guru iku
saora-orane kudu bisa njangkepi sarat-sarat kang wis diandharake ing tembang mau.
Tembang kang angka 2, 3, lan 4 kapethik saka crita wayang. Lumantar paraga-
paraga ing jagading pewayangan, yaiku Suwanda, Kumbakarna, lan Karna sajroning
tembang mau, pranyata ngandhut piwulang kang murakabi kanggo sangu leladi.
Paraga Suwanda, menehi tuladha yen dadi uwong iku kudu nduweni sipat wasis,
kendel, lan lila legawa kanggo ngabdi marang negarane. Paraga Kumbakarna sanajan
wujude raseksa kang katon sugal nanging nduweni sipat kang luhur bebudene sarta
wani tohpati kanggo njunjung drajade negara, nusa, lan bangsane. Kumbakarna gugur
ora amarga mbelani kakange si Dasamuka, nanging bela pati labuh katresnane marang
bangsa lan negarane. Kang pungkasan lumantar paraga Karna utawa Suryaputra,
menehi tuladha yen uwong iku kudu tansah ngugemi sarta setya ing janji. Ing Bharata
yudha Suryaputra utawa Karna putrane Dewi Kunthi karo Batara Surya iku madeg
dadi senapati Astina labuh pati tumrap mitrane, yaiku Duryudana.
Lembar Pengamatan
Rubrik kegiatan diskusi
Aspek yang diamati dan deskripsi skor
Nama Siswa kerjasama argumentasi keaktifan Menghargai Nilai
No pendapat teman
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
1
Keterangan:
4 : baik sekali
3 : baik
2 : cukup
1 : kurang
Kriteria Nilai
A : 80-100 : baik sekali
B : 70-79 : baik
C : 60-69 : cukup
D : < 60 : kurang
Rubrik Instrumen
a. Peniaian Sikap
1.
2.
3.
dst.
Keterangan:
Skala penilaian sikap dibuat dengan rentang antara 1 s.d 4.
1 = kurang konsisten;
2 = cukup;
3 = mulai konsisten;
4 = konsisten.
Lembar Observasi
1
2
Keterangan:
4 : baik sekali
3 : baik
2 : cukup
1 : kurang
Kriteria Nilai
A : 80-100 : baik sekali
B : 70-79 : baik
C : 60-69 : cukup
D : < 60 : kurang