BAB I
PENDAHULUAN
A. Latar Belakang
m e l a l u i s i r k u l a s i p a r u d a n s i s t e m i k . B i l
t ubuh a n
kaun
t r i d
e na tn oksig en secar a i nadeku at pada pen
2012).
Congestive heart fa
di il su er eb a b k a n o l e h s i n d r o m k o m p l e k s y a n g
m i o k a r d i u yma n g d i s e b a b k a n o l e h p e n y a k i t i n f a r k m i o k a r d i u m , p a d a
s a a t j a n t u n g t i d a k e f e k t i f d a l a m b e r f u n g s i s e b a g
m e n g a n g k u t o k s i g e n y a n g d i p e r l u k a n s e h i n g g a
k e m a t i a n n o m e r 1 d i d u n i a . M e n u r u t d a t a W H O
Organization )pada tahun 2014 diperkirakan lebih dari 17,5 juta orang
2
m e n i n g g a l d u n i a k a r e n a s e r a n g a n j a n t u n g p a d
diperkirakan tahun 2030 lebih dari 23,3 juta orang yang meningga
a d a l a h s i n d r o m k l i n i s y a n g d i a k i b a t k a n k a r e
memompa d o j arah g m
leh antung
k m una emenuhi
pada t ubuh.
C a C HF H tau F ongestive
m s s eart ailu
berkisar antara 5-10% per tahun resiko kematian akibat penyakit CHF
ringan d s an 3 ekitar
m p
0-40% p engalami
p C eningka
penyakit C p HF
t 2 ada
d A ahun
s 6 010
j j Di merika
k e m e n k e s ( 2 0 1 4 ) p r e v e l e n s i p e n
diperkirakan sekitar 229.696 atau sebesar 0,13% dan sekitar 0,3 atau
t a h u n 2 0 1 3 . B e r d a s a r k a n d i a g n o s i s a t a u g e j a l a ,
h e a r t f a i l du ar ep a t d i b e r i k a n t e r a p i f a r m a k o l o g i : g o l o n g a n d i u r e
A n g i o t e n s i n C o n v e r t i n g (EAnCz Ey b
Im) ee, t aI n bh li ob ki te or r,
A n gi o t e ns i n R ec ep t o r B l o ke
( Ar R B ) , g l i ko si d aj a n t un g , v as o di l a t o r ,
a g o n i s b e t sae, r t b
a i p i r i d (i n
Nurarif A. H., 2016). Sedangkan untuk
m e n g u r a n g i g e j a l a s e s a k n a f a s k a r e n a p e n u r u n a n
3
m e n g g u n a k a n t e k (nsilko w d e e p b r e a t h a
i nt ga )u b i s a d i s e b u t l a t i h a n
napas l ambat
d d l an t alam,
1 m p akukan
w p d erapi 5
sore h (Septiawan,
ari 2 S 018).
m elain
t t enggunakan
b
dilakukan d H engan
B E ome
T t ased f xercise rai
B. Tujuan Penulisan
1. Tujuan Umum
M e n d a p a t k a n p e n g e t a h u a n n y a t a d a l a m
2. Tujuan Khusus
a. M e l a k u k a n p e n g k a j i a n p a d a T n .
s i s t e m U n t u k m e m e n u h i t u g a s m a t a k u l i a h K M
heart failure
c. U n t u k m e l a k u k a n a n a l i s a d a t a d a n m e n e n t u k
failure
e. Untuk melakukan teknik slow deep breathing pad
C. Manfaat Penulisan
1. M e n a m b a h w a w a s a n t e n t a n g a s u h
BAB II
TINJAUAN TEORITIS
A. TINJAUAN MEDIS
1. Pengertian
Penyakit j d antung
p d an m embuluh
s s arah
m a s a l a h k e s e h a t a n u t a m a d i n e g a r a m a j u
b i a s a d i s e b u t g a g a l j a n t u n g k o n g e s t i f ( M i f t
mempertahankan c j d urah
m antung
k t alam em
(Kabo, 2010).
J a d Ci o n g e s t i v e h e a r t mf ea ri luupr ae k a n k e t i d a k m a m p u a n
j a n t u n g m e m o m p a d a r a h s e h i n g g a
2. Etiologi
a. Disfungi miokard
Kegagalan m b iokard m erkontraksi
i s engakiba
overload)
Beban berlebihan pada kemampuan ventrikel menyebabkan
menyebabkan v d t olumep a an
d ekanan
d ada
ventrikel meninggi.
e. Gangguan pengisian (hambatan input)
Hambatan dalam pengisian ventrikel dikarenakan gangguan
pada a m
liran v asuk
a m entrikel p kan enyebab
s e r a b u t o t o t j a n t u n g . E f e k n y a h i p e r t r o f i m i o k
jantung.
g. Penyakit jantung
P e n y a k i t j a n t u n g l
3. Manifestasi Klinis
c. P a r o x y m a l n o c t u r n a l d y s p n e u y a i t u t i b a - t i b a p a d
d a r a h . B u n y i t a m b a h a n s e p e r t i r o n k h i d a p a t
paru.
f. Mudah lelah.
g. P e n u m p u k a n c a i r a n ( e d e m a ) y a n g d i s e b a b k a n o l e h d a
j a n t u n g m e n j a d i t e r h a m b a t . H a l t e r s e b u t
perut. (Wijaya&Putri,2013)
Adapun gejala-gejala lainnya antara lain :
4. Klasifikasi
m e r a s a n y a m a n s a a t i s t i r a h a t , t e t a p i m e n
fatigue.
c. F u n c t i o n a l c l a s s 3 : t e r h a m b a t n y a a k t i v i t
m e r a s a n y a m a n s a a t i s t i r a h a t t e t a p i m e
f i s i k a p a p u n s e r t a m e r a s a k a n g e j a l a p a d a
aktivitas.
j a n t u n g , e t i o l o g i c h f d a p a t b e r s u m b e r d a r i
pada
8
d a p a t m e n y e b a b k a n d i s f u n g s i v e
g a n g g u a n p r e l o a d m a u p u n a f t e r l o a d s e h i n g
a n g i o t e n s i n d a n a l d o s t e r o n s e h i n g
d a n a i r . T e t ap i b i l a t e l a h m en ca p ai a m b a ng b at a s ko m p en sa s i ,
m u n cu l ch f . K e l ai n a n p a da o t o t j an t u ng k ar en a be r b ag a i se b ab
d a p a t m e n u r u n k a n k o n t r a k t i l i
s eh i n gg a t e r j ad i p en u r un a n cu r a h j a n t un g . D em ik i a n p u l a p a da
p e n y a k i t s i s t e m i k m e n y e b a b
m e m e n u h i k e b u t u h a n o k s i g e n j a r i n g a n
sehingga m engakibatkan
p c j Henurunan
i a urah
m e n i m b u k a n p e n u r u n a n v o l u m e d
p e n u r u n a n c u r a h j a n t u n g , p e n u r u n a n k o n t r a k t
m e n y e b a b k a n p e n i n g k a t a n b e b a n
t e n t u n y a a k a n m e n i n g k a t k a n b e d u n g a n d a
p a r u t e r j a d i e d e m a p a d a p a r u . E d e m a i n i
m e n i m b u l k a n g a n g g u a n p e r t u k a
9
i n i m e n g a k i b a t k a n p e n i n g k a t a n t e k
o d e m a p a r u . O d e m a p a r u m e n g g a n g g u p e r t u
i n t r a v a s k u l e r . B e g i t u p e n d e r i t a m
m e n i m b u l k a n e m b o l i p a r u . E m b o
m e n y e b a b k a n s t r o k e d a n i n
d i m a n i f e s t a s i k a n d e n g a n b a t u k d a n n a f a s
b e r c a k d a r a h . P a d a p a s i e n o d e m a
Paroxysmal N D octurnal
( y o ispnoey h PND) ait
6. Pemeriksaan Diagnostik
r e s p i r a t o r i k r i n g a n a t a u h i p o k s e m i a d e n g a
PCO2.
f. A l b u m i n : m u n g k i n m e n u r u n s e b a g a
masukan protein.
g. Ekg dan echocardiograhy
h. Pemeriksaan EKG dapat memberikan informasi yang sangat
s e n d ie rl ie . k t1 P
r 2 la o ed k aa a d r
d i d a p a t k a na gb an mo br a
m ra alhn ap ma pds iaer l u r u h
12
p e n d e r i t ga a d
g je
a an
l ng t au nn g ( 9 0 % ) , m
b r a n cb hl o c k , f i ba rt i r l i au smi , g a n g g u a n k o n d u k s i
aritmia.
j. Foto rontgen dada
k. S o n o g r a m E k o k a r d i o g r a m , d a p a t m e n u n j u k k a n p e m b e s a r a n
b i l i k p e r u b a h a n d a l a m f u n g s i s t r u k t u r k a t
kontraktilitas ventrikel.
l. S c a n j a n t u n g : t i n d a k a
7. Penatalaksanaan Klinis
a. Keperawatan
1) Tirah baring
Mengurangi kerja jantung yang meningkat sehingg tenaga
j a n t u n g m e n u r u n k a n t e k a n a n d a r
diuresis berbaring.
2) Oksigen
P e m e n u h a n o k s i g e n a k a n m e n g u r a n g i
Pengaturan d i a m
iet nik kan o jembuat ete
a k t i f i t a s m e n i n g k a t p a d
(Bernardi,2008)
b. Terapi non farmakologi
1) Diet rendah garam
2) Pembatasan cairan
3) Mengurangi berat badan
4) Menghindari alkohol
5) Mengurangi aktivitas
P e n a t a l a k s a C
n aoanng e s t i v e H e a r t b
F ae irl du ar e
sarkan kelas
batasi c m
airan, b enurunkan
b m a erat adan,
seumur hidup.
P e n c a o t n a g l e a ms k et s ni a vu
b. D i u r e t i k : p e m b a t a s a n g a r a m d a n a i r s e r t a d
m e n u r u n k a n p r e l o a d d F
a n
u r ko es re j ma i dj a 4n 0t u n
medilatasi ginjal.
e. Digitalis: untuk meningkatkan kontraktilitas jantung.
f. I n h i b i t o r A C E d a p a t m e n g h a m b a t p e r u b a h a n a n g i o t e n s
m e n j a d i a n g i o t e n s i n I I , m e n i m b u
yang s angat
r d b endah
d an
u misa itambahkan
aktivitas s y impatis
b d ang
m erlebihan
r an
otot jantung.
h. D i g o k s i n d i i n d i k a s i k a n u n t u k m e n g e n d a l i k a n f i b r i l a s i a t r i u m
(2015), l angkah-langkah
m l slow d elakukan
beep reathing
atihan
e. K e r u t k a n b i b i r , k e l u a r k a n m e l a l u i m u l u t d a
bergerak ke bawah.
f. Ulangi langkah 1 sampai 5 selama 15 menit.
g. L a t i h a n s l o w d e e p b r e a t h i n dgi l a k u k a n d u a k a l i s e h a r i , y a i t u
1. Pengkajian
kesehatan p T asien.
p m ahap d engkajian
u d erupa
pe n ya ki t be r m u l a pe r l a ha n sa m p ai m un cu l k el u ha n se s ak na f a s
istirahat terganggu.
17
presdiposisi t g erjadinya
j s m agal k antung ep
ma kan maka nan yang banyak m engand ung lem ak dan kole str ol
a d a y a n g m e n d e r i t a p e n y a k i t j a n t u n g ( h
j a n t u n g c o r o n e r ) m a u p u n D M , m e n g i n g a
b e r h u b u n g a n d e n g a n f a k t o r - f a k t o r p e n y a k i t
dan p erubahan
p k d eran
k d lienm alams eluarga
dalam k eluarga
m d m aupun A alam
a d asyarakat.
y a n g t i m b u l p a d a k l i e n y a i t u t i m b uC
l es m
e paes r, t ik e t a k u t a n ,
g e l i s a h , m a r a h , d a n p e k a , s t
i n t o l e r a n s i a k t i v i t a s , d
e p i s o d e g a g a l j a n t u n g s e b e l u m
s i s t e m i k , a n e m i a , s y o k s e p s i s , p e
j a n t u n g t a k i k a r d i a ; d i s r i t m i a
S 2 t e r d e n g a r l e m a h ; S 3 g a l l o p t e r d i a g n o s
k u l i t p u c a t ; b e r w a r n a a b u - a b u ; s i a n
t e r a b a , e d e m a d e p e n d e n , d a n t e r d a p a t d
jugularis.
19
3) Integritas ego
a) G e j a l a : A n s i e t a s , s t r e s y a n g
p e n i n g k a t a n f r e k u e n s i b e r k e
(nokturia).
5) Makanan/ cairan
a) G e j a l a: R i w a ya t d i et t i ng g i ga r a m ; l e m ak ;
e d e m a p i t t i n g , d i s t e n s i a b d o m e n m e n a n d a
aktivitas.
b) T a n d a : P e n a m p i l a n m e n g i n d i k a s i k a n a d a
otot.
b) T a n d a : G e l i s a h , f o k u s b e r k u r a n g
menjaga perilaku.
9) Pernapasan
a) G e j a l a : D i s p n e a s a a t b e r a k t i v i t a s a t a u i s t i r a h a t , d i s p n e a
p a d a m a l a m h a r i s e h i n g g a m e n g g a n
d e ng a n a t a u t an p a p r o d uk si s pu t u m t e r u t am a s aa t p o si s i
rekumben, p enggunaan
a b n m lat
o antu
atau obat-obatan.
b) T a n d a : T a k i p n e a , n a f a s d a n g k a l , p e n g g u n a a n o t o t b a n t u
m u d a d a n b e r b u i h ( e d e m a p u l m o
t e r d e n g a r l e m a h d e n g a n a d a n y a k r a k e
p e n u r u n a n p r o s e s b e r p i k i r ; l e t a r g i ; k e g e l
atau sianosis.
10) Keamanan
T a n d a : P e r u b a h a n p r o s e s b e r p i k i
2) Palpasi :
a) Jantung, P b MI k k ergeser
i k d e airi, nferior
hipertrofi ventrikel.
b) Pulsasi perifer menurun.
c) Hati teraba di bawah arkus kosta kanan.
d) D e n y u t j a n t u n g m e n i n g k a t i n d i k a s i t e k a n a n v e n
sistemik meningkat.
e) Edema menyebabkan piting.
3) Auskultasi
Suara paru menurun, basilar rates mengakibatka
2. Analisa Data
j u g u l a r i s , M u r m u r , K e n a i k a n b e r a t
badan
22
h i d u n g , o r t o p n e a , f a s e e k s p i
m e m a n j a n g , p e r n a p a s a n b i b i r , d a n
t i d a k k e m b a l i k e t u n g k a i k e t i k
t u n g k a i d i t u r u n k a n , e d e m a , n y e
e k s t e r m i t a s , p a r e s t e s i a , d a n w a r n a
kulit pucat
4. DS : Pasien mengatakan lelah Intoleransi aktivitas
DO : Frekuensi jantung atau tekanan
d a r a h t i d a k n o r m a l , p e r u b a h a n E K G
yang menunjukkan aritmia
5. DS : Pasien mengatakan bengkak Hipervolemia
D O : E d e m a , h a s i l e l e k t r o l i t y a n g
a b n o r m a l , p e r u b a h a n e k g , f u n g s
g i n j a l y a n g t i d a k a d e k u a t , f i t t i n g
edema
3. Diagnosa Keperawatan
1) P e n u r u n a n c u r a h j a n t u n g dbeenr gh au nb upnegnaunr u n a n
b. B a t a s a n k a r a k t e r i s t i k : G a n g g u a
jantung: Aritmia ( takikardia,
b ) P erubahan
rakikardia
p E ola
Palpitasi.
Gangguan p r e El o
daed
m a: , keletihan, Peningkat an
p e r i f e r m ,e nd uy rs up,nn e
p a
e n i n g k a t a n a t a u p e n u r
m e m a n j a n g , p e r u b a h a n w a r n a k u l i t , v
a t a du y s p n e a , n o c t u, r pn ea nl u fpr rauarnkoaskni s i m
2012)
a) D e f i n i s i : i n s p i r a s i a t a u e k s p i r a s i y a n g t i d a k m e m b e r i k a
d a n p e n g g u n a a n o t o t e k s e s o
(Pranata, 2017)
c) Faktor y b ang erhubungan:
p t p eningkatan
4. Intervensi Keperawatan
26
BAB III
TINJAUAN KASUS
A) Pengkajian
1. Anamnesa
a. Keluhan utama
Pasien mengeluh sesak nafas.
b. Riwayat kesehatan sekarang
P a s i e n m e n g e l u h s e s a k 3 h a r i y a n g l a l u
asma.
e. Riwayat psikospritual
Pasien aktif sebagai guru, dan beragama islam. Selama keluhan
rutinitas
f. Pemeriksaan sistem kardiovaskular
1) Inspeksi
Pasien terlihat lemah, dada simetris tidak terliha
edema d t ki ibia
k P anan a iri.h emeriksaaan
d
Hasil Laboratorium
HB 13.0 Gr/dl 12.3-15.3
Leukosit 9.5 10 9 /L 4,4-11,3
12
Eritrosit 4.31 510 /L 4-5,5
Hematokrit 40.3 % 35-47
9
Trombosit 250 10 /L 150-450
Natrium 136 Mmol/L 135-148
Kalium 5.0 Mmol/dl 3.5-5.5
Kolestrol 207.9 Mg/dl <200
Trigliserid 126.5 Mg/dl 26-149
Ureum 73.19 Mg/dl 21-43
Creatinin 1.14 Mg/dl 0,5-0,9
h. Penatalaksanaan
1) Non f armakologi
:O n 2 l 2 b asal c -3d iter/menit,
b) Furosemide 2x1 / IV
c) Letonal 1x1/2 tab/ PO
d) Mini aspi 1x1 tab/ PO
e) Digoxin 2x1/2 tab/ PO
B) Analisa Data
1. DS : p asien
m s engeluh
s Penurunanesak P e n u r uesak
nan curah
T e r d a p a t p e n i n g k kekuatan
a t a n J V P
(5+2)cmH2o
HR :82-88x/menit. T D : 1 0 0 / 8 0 kontraktilitas
M u r m u r d i a s t o l i k d i k a t u p
t r i k u s p i d a l i s g Peningkatan
r a d e 3 / 6
t e r d a p a t m u r m u r s i s t obeban
l i k jantung
d i
E k g : l e f t v e n t r
hypertrophy. Hipervolemia
usia
liter/menit
RR:24x/menit. Peningkatan
R e t r a k s i t e k da n aa nd k aa
(-),terdapat ronkhi basah halus pulmonal
di kedua basal kanan kiri
P e n i n g k a t a n
afterload
Katup inkompeten
Peningkatan
kontraktilitas
ventrikel kiri
Hambatan upaya
nafas
3. D S : p a s i e n m e n g e l u h s e s aGangguan
k saat Gangguan
gas
DO:
Edema pulmonal
T e r p a s a n g o 2 n a s a l 2 - 3
liter/menit
Peningkatan
RR:24x/menit.
t e k a n a n k a
R e t r a k s i d
a d a ( - ) ,
pumonal
( - ) , t e r d a p a t r o n k h i b a s a h
liter/menit
CTR : Kardiomegali (>50%) Sesak
E k g : l e f t v e n t r i k e
hypertrophy. Ketidakseimbanga
n ventilasi perfusi
liter/menit di sirkulasi
Terdapat edema pertibia
RR:24x/menit. Peningkatan
R e t r a k s i t de ak ad na a( n
(-),terdapat r b onkhi
h asah aortaalus
hypertrophy. ADH)
IVFD RL 7gtt/menit
Natrium : 136mmoL/dL Penurunan aliran
Ureum : 73,19 mg/dL baliks sistemik
Creatinin : 1,14 mg/dL
P e n i n g k a t a n R
preload
Penurunan
kontraksi
31
ventrikel kanan
5 DS : p asien
m s engatakan
Gangguan G ering
a n g g u a n
liter/menit
RR:24x/menit. Sesak
R e t r a k s i d a d a ( - ) ,
( - ) , t e r d a p a t r o n k h Ki ub a r s aa h n g k
kiri.
T e r l i h a t p a s i e n n y a m a n
d e n g a n p o s i s i s e t e n g a h
duduk
CTR : Kardiomegali (>50%)
E k g : l e f t v e n t r i k e
hypertrophy.
C) Diagnosa Keperawatan
1. P e n u r u n a n c u r a h j a n t u n g b e r h u b u
preload.
2. Pola nafas tidak efektif berhubungan dengan hamba
nafas.
3. G a n g g u a n p e r t u k
D) Intervensi Keperawatan
10. K o l a b o 10.
r Anti
a a s ritmia
im p o eerupakan
m b e
o b a t a nu tn ti u k a y r a in gt mm
(SIKI,2017) gangguan ritme jantung.
2. Pola n tafas S e t idak
e l a h d i l a k u k a n Manajemen
i n t e r vjalan
e n snafas:
i Manajemen jalan nafas:
efektif s e l a m a 3 x 2 4 j a m , m a k a Observasi:
pola Observasi:
n a f a s m e 1. Mb
m oa ni ki ,t o d r 1.
e Fnrp e kg ou ea nl s ni a n a f a ns da i g fu n aa k a sn
kriteria hasil: ( f r e k u e n s i , k e duntuk
a l m
a m a enentukan
n , t ingkata
11. V e n t i l a s i s e m e n i t usaha
d a n nafas) gangguan pernafasan.
k a p 2.a Monitor sbunyi nafas.
i t 2. B au n y si n a f a sv m ei n
membaik. 3. Monitor sputum a l i r a n u d a r a m a s u
Menunjukan pola nafas Terapeutik: pengisian dan pengosongan
e f e k t i f d a n t i d a4.k Pa d ea r t a h a n kalveolus.
a n k e p a t e n
p e n y i m p a n g a n r e n t a jalan
n g nafas 3. P r o d u k
tanda-tanda vital 5. Posisikan s f emi
a owler
m e m b e d atau
kan antara infeksi
T i d a k a d a k e d a l afowler
m a n dari jumlah, warna dan bau.
i n s 6. Berikan
p minumi hangat r 4. Pertahankan
a ks j i epatenan
k e m u d 7. La ah k a u n k a d nn a f aas u n tpul k meeam i nni m
ma l gi s a s i h i s
T i d a k a d a p e n g g u n a a8.n A n j u r k a n a s u p a n m c ea imr ab n a n t u p e n g
otot aksesorius. 2000ml/hari paru d m an engurangi
t ek
T i d a k a d a p e r n 9.
a f Aa s ja na r k a n t e abdomen
k n i pada
k diagfragma
b a t u k
c u p i n g h i defektif
u n g d a n 6. Ait h angat
d m apat eluruhkan
pernafasan pursed-lip. Kolaborasi: dahak
T i d a k 10.
a Kd oa l sa ub ao r Pa ae n sg h i i s a p p a n e
r 7. l m
e n db i r e
tambahan. b r o n k o d i l a t o r , e s p e k t o r am
n e m i n i m a l k
dan mukolitik. jalan nafas.
8. B a t a s a n c a
m e n g u r a n g i b e b
jantung.
9. B a t u k e f e
m e n g h e m a t e n
mengeluarkan dahak secara
optimal.
Kolaborasi:
10. T e r a p i o b a t y a n g b e k e
untuk mengencerkan dahak
36
3. Gangguan S e t e l a h d i l a k u k a n Manajemen
i n t e r vasam
e n sbasa:
i Manajemen asam basa:
pertukaran gas selama 3x24 jam, maka status Observasi : Observasi:
pernafasa: p gertukaran
t 1. I d as e idak
n t i 1.f M i ek na es in t p u e k
t e r g a n g g u d e kn e gt ia d na k sk e ri m
i bt ae n r ggia na a a ns a m
g g u a n
hasil: basa. respiratorik dan metabolik
2. M o n i t o r f r e 2.k Fu r ee nk su ei n sd i a nd a n k e d a
Kriteria hasil: kedalaman nafas nafas d s apat p ebagai enila
T i d a k a d a d i s p n e a s a a t 3. M o n i t o r i nafas.
usaha r a m a d a n
i s t i r a h a t d a n a k t i frekuensi
v i t a s jantung 3. Irama dan frekuensi jantung
berat. Terapeutik: s e b a
T i d a k 4. Berikan
m oksigen
e n u n j m e un g e t ka h u i a g a n ng g u a n a s a m
p e n u r u n a n5. Ambil
k e spesimen
s a dAGD
a r a n basa.
dan sianosis. 3. pemantauan respirasi: 4. O k s i g e n a s i untuk memberi
T i d a k a d a b u n y i n aObervasi:
fas a s u p a n o k
tambahan. 6. Moni tor ada nya s umbata n m e n g u r a
Tidak mengalami nafas jalan nafas. hipoksia.
dangkal atau ortopnea. 7. P a l p a 5. s A Gi D u kn t eu k s m ie n m
T i d a k m e ekspansi
n g paru.
g u n a k a kadar
n
otot nafas tambahan. 8. Auskultasi bunyi nafas. oksigen,karbondioksida dan
37
9. M o n i t o r h a s ai l s r ao n mt g e n b a s
thorax. pengambilan darah arteri.
10. Monitor hasil AGD. Pemantauan respirasi:
6. M e n j a g a k e p a t e n a n
n a f a s u n t u k m e n
obstruksi jalan nafas.
7. E k s p a n s i p a r u m e
tekanan maksimal inspirasi
dan ekspirasi.
8. M e n d e n
n a f a s , s u a r a t a m b a h a n y a n
d i h a s i l k a n d a
udara.
4. Hipervolemia S e t e l a h d i l a k u k a n Pemantauan
i n t e r v Elektrolit
e n s i : Pemantaun elektrolit:
s e l a m a 3 x 2 Obersvasi:
4 j a m , m a k aObservasi:
h i p e r 1.v Monitor
o Kadar
l Elektrolit.
e m 1. K
i a da a r e b l e ke t r r o l ki
dengan kriteria hasil: 2. M o n i t po e r n u K n ej ah ni
A d a n y a k e s e i m b a nCairan.
g a n u n t u k m e n c e g a h
38
a s u p a n d a n h3. a Ml u ao r a nn i t o ketidakseimbangan
r T a n d a
dalam 24 jam. Hiperkalemia, elektrolit.
T i d a k a d Hiponatremia,
a e d e m a 2. Meminimalisasikan
perifer, asites, distensi H i p e r k
m e ah i gl a nn g ea n s ci a
vena jugularis. Hipomagnesia. d a p a t
F u n g s i g 2. iPemantauan
n j a Cairan:
l y a n g ketidakseimbangan elektrlit.
adekuat. Observasi: 3. P e m a n t a u a n e l e k t o l i t y a n
4. M o n i t o r F r e k u e n s i N a f a s , t i d a k s e i m b
Tekanan Darah. menncegah gangguan pada
5. Monitor Turgor Kulit. organ tubuh.
6. Monitor Intake Output. Pemantauan cairan:
7. I d e n t i f i k a s i T a nObservasi:
d a - T a n d a
Hipervolemia 4. M e n g e t a h u i i n t e r v a l n o r m a l
8. Identifikasi F R aktor f r e k uesiko
ensi nafas dan tekanan
Ketidakseimbangan darah.
Elektrolit. 5. T u r g o r k u l i t u n t u k m e n i l a i
3. Manajemen Hipervolemia. t i n g k a t d e h
Observasi: kelenturan kulit.
9. P e r i k s a T a6. nT i dn da a k aGn e u jn t au kl am e n g u k u
39
H i p e r v j u om l la h e y a m
n g i m a as u k
Ortopnea, Dispnea,Edema, keluar dalam tubuh.
Peningkatan JVP) 7. M e n g e t a h u i t a
10. I d e n t i f m ei n g ak r a ha k e sl e b ii h a n c pa i r ae n
hipervolemia u n t u k m e n g u r a n g i
11. M o n kerjai jantung. t o r
hemodinamik 8. K e l e b i h a n d a n k e k u r a n g a n
12. Monitor intake output cairan akan mempengaruhi
13. M o n i
keseimbangan t
elektrolit. o r
h e m o k o n s Manajemen
e n t r hipervolemia:
a s i ( k a d a r
n a t 9. O rr t o p n e ai m e r u pu a k a n sm
a l a h
h e m a t o k s a r t u i t a tn d ,a abd a en y ar r ea t e t n
urine) cairan dalam tubuh.
14. M o n i t o r k e c e p a t a 10.
n M i n f ue s m b e d a k
ketat c a i r a n y a n g d i
Terapeutik: s i s t e m k a rd io va s k ul e r a t a
15. B a t a s i a s u p a n c a i r a n d a ndari hipoalbumin.
garam 11. S t a t u s h e m o d i n a m i k a d a l a h
16. T i n g g i k a n k e p a l a t e m ip na td e k s d a r i t e k a n a
40
17. B a l a
menggambarkan c y airan
masuk dan keluar.
BAB IV
PEMBAHASAN
berusia 54 tahun dengan keluhan utama sesak nafas di malam hari dan
s e t e n g a h t i d u r . H a s i l p e m e r i k s a a n f i s i k t e r d a p a t
kiri jantung ICS VI aksilaris anterior sinistra. Pasien tidak terlihat pucat,
fitting e d
dema
t k ki Pibia anana h iri. d emeriksaaan
C
<2 d etik.
T berdapat
j I–I tunyi m antungt r I, erdapat
b a s a h h a l u s d i k e d u a l a p a n g p a r u . M u r m
grade 3/6.
Masalah keperawatan pertama yaitu penurunan curah j
tersebut d isebabkan
a p p danyay a erubahan
m reload
h i p e r t r o p i d a n a k t i v a s i s i s t e m n e u r o h o r m o n a l y a
yang t m
idak emberikan
v a S sentilasi
p dekuat.
y ala
p e n g g u n a a n a l a t b a n t u p e r n a f a s a n
a d a n y a d i s p n e a d e n g a n s u a r a t a m b a h a n , p a d a
s a a t i s t i r a h a t . G a n g g u a n p e r t u k a r a n g a s t e r j a d i
v e n t r i k e l k i r i p a d a a k h i r d i a s t o l i k m e n i n g k a t s e h i
k a p a s i t a s v e n t r i k e l u n t u k m e n e r i m a d a r a h a t r i u m ,
menyebabkan a b d liran
d v p alik k arah
p ki ena ulmon
j a n t u n g t i d a k m a m p u m e n y a l u r k a n d a r a h y a n g a k
paru.
Masalah yang ke empat adalah kelebihan volume cairan ya
d i s e b a b k a n o l e h a l i r a n b a l i k v e n a y a n g d i t a n d a i
e d e m a p e r i f e r , p e n i n g k a t a n J V P , s u a r a n a
disebabkan a k danya
c y elebihan
k g aairan b ang ar
vena.
45
dengan kurang kontrol tidur. Dari hasil pengkajian didapatkan sulit tidur
di malam hari karena sesak. Pada pasien gagal jantung dengan gejala
yang h anya
t p m
erjadi h s ada m alam g ari p ehingga
tidur.
Pada pasien gagal jantung perlu dilakukan latihan pernaf
u n t u k m e n g u r a n g i k e l e l a h a n . S a l a h s a t u
r e l ak sa si d e ng a n t ek ni k l at ih a n pe r n ap a sa n ya ng d i
m e ng a t as i b er b a ga i m a sa l a h, m i sa l ny a st r e s s, k et e g an g an o t o t , n ye r i ,
m e r u p a k a n k e a d a a n m e n u r u n n y a k o g n i t i f
(Andarmoyo, 2013).
Menurut (Smeltzer, 2013) menyatakan bahwa tujuan dari teknik
ini juga dilakukan dengan tujuan menstabilkan gula darah dalah tubuh.
Sedangkan m y anfaat
d d ang
o k sapat m irasakan le
BAB V
KESIMPULAN
t a n d a k h a s y a n g t e r j a d i s e c a r a c e p a t a ( d
d i s e b a b k a n o l e h d i s f u n g s i j a n t u n g m e l i p u t i d i
m e t a b o l i s m e y a n g m e n g g u n a k a n m e k
t i d a k a d e k u a t d a l a m m e m e n u h i k e b u t u h a n m e t a b o
t e r j da ed ci lo am h p e n ( s Ma us ti t ac qo ir nd ,i s A r i f , 2 0 1 2
P e n y e b a b g a g a l j a Pn r t eu (
l nobgae dbm ee al ni p au w
t ia : l ) 1. )
C o n g e s t i v e h je ua gr at fd ai ia l ku i r be a t k a n o l e h k e l e b i h
47
s e p e r t i h i p e r t e n s i y a n g m e n i m b u l k a n k o n t r a k
M e k a n i s m e y a n g m e n d a s a r i g a g a l j a n t u n
d i n d i n g p e m b u l u h d a r a h a k i b a t d i l a t a s i m e n y e b
o t o n o m d e n g a n m e n g e l
N e u r o t r a n s m i t t e r e n d o r p h i n m e n y e b a b k a n p e n u r u n a n
d a n m e n u r u n k a n a k t i v i t a s m e t a b o l i s m e . H a l t e r s e b u
B r e a t h i n g . S l o w D e e p B r e t a h i n g ( S D B ) m e r u p a k
d i s a d a r i u n t u k m e n g a t u r p e r n a p s a n s e
oleh m edulla
o N blongata.
d l d apas
d m alam ambat
2017).