Anda di halaman 1dari 12

NAMA Radika Ananda

NIM 4191111014
KELAS PENDIDIKAN MATEMATIKA A 2019
DOSEN PENGAMPU Prof. Dr. ASMIN, M.Pd

TRIGONOMETRI

N SOAL JAWABAN
O
1 Tunjukkan bahwa Maka lakukan Subtitusi z=1±3 i
2
ke persamaan z −2 z+10=0, sehingga
z=1±3 i memnuhi 2
¿> ( 1+3 i ) −2 ( 1+ 3i ) +10=0
persamaan ( 1+6 i+9 i2 )−2−6i+10=0
z 2−2 z +10=0 1+6 i+9 i2 −2−6 i+10=0
Penyelesaian: 1−2+10+ 6 i−6 i+ 9i 2=0
9+ 9i 2=0→ i 2=−1
9+ 9 (−1 )=0
9−9=0
0=0 (terbukti)

2 Tentukan 3+5 i 3−10i


Z= +
Re( z),lm( z),|z| dan a. 3+4 i 15 i
z untuk Jawab :
3+5 i 3−10i 3+5 i 3−10i
Z= + Z= +
a. 3+4 i 15 i 3+4 i 15 i
b.
10+5 i ( 3+5i ) ( 15 i ) +(3−10 i)( 3+4 i)
Z= ¿
(3+ 4 i)(15 i)
(1+i )(1+2 i)(1−3 i)
45 i+75 i 2 +( 9+12i−30 i−40 i2 )
¿
45 i+60 i 2
45 i+75 i 2 +9−18i−40 i 2
¿
45 i +60 i2
45 i−18 i+75 i 2−40i 2 +9
¿
45 i +60 i2
27i +35 (−1 ) +9
¿
45 i+ 60(−1)
27 i−26
¿
45 i−60
27 i−26 45 i+60
¿
45 i−60 45 i+60
1215 i2 +1620 i−1170i−1560
¿
2025i 2 +2700 i−2700 i−3600
1215 (−1 ) + 450i−1560
¿
2025 (−1 ) −3600
−2775+450 i
¿
−5625
2775−450i
¿
5625
111 18 i
¿ −
225 225
Maka,
111 −18
ℜ ( z )= lm ( z )=
225 225

111 2 −18 2
|z|=
√(
225
12321
+ ) ( )
225
324
¿
√ −
50625 50625
11997
¿

50625
1333 ( 9 )
¿
3

50625
¿ √ 1333
225

111 18 i
ź= −
225 225

10+5 i
Z=
b. (1+i )(1+2 i)(1−3 i)
Jawab :
10+5 i
Z=
(1+i )(1+2 i)(1−3 i)
10+ 5i
¿
( 1+ 3i+2 i2) ( 1−3 i )
10+ 5i
¿
¿¿
10+5 i
¿
(−1+ 3i ) ( 1−3 i )
10+5 i
¿
−1+ 6 i−9 i 2
10+5 i
¿
−1+ 6 i−9 (−1 )
10+ 5i
¿
8+ 6 i
10+ 5i 8−6 i
¿
8+ 6 i 8−6 i
80−60 i+ 40 i−30i 2
¿
64−48 i+ 48 i−36 i 2
80−20 i−30 (−1 )
¿
64−36 (−1 )
110−20i
¿
100
11 2 i
¿ −
10 10

Maka,
11 −2
ℜ ( z )= lm ( z )=
10 10

11 2 −2 2
¿ z∨¿
√(
10
121 4
+
10 ) ( )
¿
√ +
100 100
125
¿
√100
25 ( 5 )
¿
5
√100
¿ √5
10

11 2 i
ź= −
10 10

3 Tuliskan bilangan
a. Z =(1−i)5
kompleks berikut dalam a
Jawab :
+bi
5  ( 1−i ) ( 1−i )
a. Z =(1−i) ¿ 1−2 i+ i2
(2+3 i)3
b. 2−i  (1−2i+i 2) (1−2i+i 2)
¿ 1−2 i+ i2 −2i+4 i2 −2i 3 +i 2−2 i3 +i 4
¿ 1−4 i+ 6 i2 −4 i 3 +i 4

 ( 1−4 i+6 i 2−4 i3 +i 4 ) ( 1−i )


¿ 1−i−4 i+4 i 2 +6 i 2−6 i 3−4 i 3+ 4 i 4 +i 4 −i5
¿ 1−5 i+10 i2−10i 3 +5 i 4−i 5

¿ 1−5 i+10 (−1 )−10 (−i )+ 5 ( 1 ) −i


¿ 1−5 i−10+10 i+5−1
=−4+ 4 i

(2+3 i)3
b. 2−i
Jawab :
 ( 2+3 i )( 2+3 i )=4+6 i+6 i+ 9 i2
¿ 4 +12i+9 i 2

 ( 4+12 i+ 9i 2 ) (2+3 i) ¿ 8+12 i+ 24 i+ 36i 2 +18 i2+27 i3

¿ 8+36 i+54 i 2+ 27 i3

¿ 8+36 i +54 (−1 ) +27 (−i )

¿ 8+36 i−54−27 i

¿−46+ 9 i

¿ 46−9 i

46−9 i 2+i 92+46 i−18 i−9 i 2


. =
 2−i 2+i 4−i 2

92+28 i−9i 2
=
4+i2
92+28 i−9(−1)
¿
4 +i
92+28 i+9
¿
4 +1
101+28i
¿
5

4 Tentukan bagian real dan  in untuk n bilangan bulat positif


bagian imajiner dari in dan 1
n = 1, i =i (imajiner)
i-n untuk n bilangan bulat 2
positif n = 2, i =−1 (real)
3
n = 3, i =−i (imajiner)
4
n = 4, i =1 (real)
n = 5, i 5=i (imajiner)

 i-n untuk n bilangan bulat positif


−1
n = 1, i =−i (imajiner)
−2
n = 2, i =−1 (real)
−3
n = 3, i =i (imajiner)
−4
n = 4, i =1 (real)
n = 5, i−5=−i (imajiner)

5 Buktikan hukum-hukum z 1=a1 +b 1 i , z 2=a2 +b 2 i , dan


z 3=a3 +b3 i
komutatif, assosiatif, dan Dimana
distributif operasi-operasi
hitung di dalam sistem
bilangan kompleks.
 Bersifat Komutatif pada penjumlahan

z 1+ z 2

=z 2 + z 1

Bukti :

z 1 + z 2=( a1 + b1 i )+( a2 +b 2 i )
=(a1 +a2 )+(b1 +b2 )i
¿(a 2 +a1 )+( b2 +b 1 )i
¿(a 2 +a1 )+( b2 i+ b1 i)
¿(a 2 +b2 i )+(a1 + b1 i)
¿ z 2 +z 1

 Bersifat Komutatif pada perkalian

z 1. z 2 =z 2 . z1

Bukti :
z1. z2 =(a1 +b 1 i).( a2 +b 2 i)
=(a1 a 2−b 1 b2 )+(a 1 b2 +a2 b1 )i
¿(a 1 a2 +b 1 ib 2 i)+(a1 b 2 i+a2 b1 i)
¿(a 1 a2 +b 1 ib 2 i)+(a2 b 1 i+a1 b2 i)
¿ a1 a 2 +(b 1 ib 2 i+a 2 b1 i)+a1 b2 i
¿ a1 a 2 +( a2 b1 i+b1 ib 2 i)+a1 b2 i
¿(a 1 a2 +a2 b1 i)+(b1 ib2 i+a1 b2 i)
¿(a 2 (a1 +b1 i)+(b2 i(b1 i+a1 )
¿(a 2 +b2 i ).(a1 +b1 i)
¿ z 2. z 1
 Bersifat Assosiatif pada Penjumlahan

( z 1 + z 2 ) + z3 =z 1+( z2 + z 3 )
Bukti:

( z 1 + z 2 ) + z3 =( ( a1 + b1 i)+( a2 +b 2 i ) ) +( a3 + b3 i)

=( ( a1 + a2 )+(b 1 i+b 2 i) ) +( a3 + b3 i)
¿(a 1 +a2 )+ ( (b1 i+b2 i)+ a3 ) + b3 i
¿(a 1 +a2 )+ ( a3 +(b1 i+b2 i) ) + b3 i
¿ (( a1 +a 2 )+ a3 ) + (( b 1 i+ b2 i)+b3 i )
¿ ( a 1 +( a 2 +a3 ) ) + ( b1 i+( b2 i+ b3 i) )
¿ a1 + ( ( a 2 +a3 )+b 1 i ) +(b 2 i+b 3 i )
¿ a1 + ( b1 i+( a2 +a 3 )) +(b 2 i+b 3 i )
¿(a 1 +b1 i)+ ( ( a2 +a3 ) ) +(b2 i+b3 i )
¿(a 1 +b1 i)+ ( a2 +( a3 +b2 i)+b 3 i )
¿(a 1 +b1 i)+ ( a2 +( b2 i+a 3 )+b 3 i )
¿(a 1 +b1 i)+ ( ( a2 +b2 i)+(a3 + b3 i) )
¿ z1 +( z 2 + z 3 )

 Bersifat assosiatif terhadap perkalian

( z1 . z 2 )z 3 =z 1 ( z 2 . z 3 )

Bukti:
( z1 . z 2 )z 3 = ((a1 + b1i) (a2 + b2i) ) (a3 + b3i)
= ((a1 a2 – b1 b2) + (a1 b2 + a2 b1) i) (a3 + b3i)

= ((a1 a2 – b1 b2) a3) + ((a1 b2- a2 b1) b3i )+ (a3 (a1 a2 + b1 b2) i ) + ((a1 b2 - a2 b1) i b3i )

= [((a1 a2 – b1 b2) a3)- ((a1 b2 - a2 b1) b3)]+[((a1 a2 – b1 b2) b3)+ (a3 (a1 b2 - a2 b1))] i

=[(a1 a2a3 – b1 b2a3)- (a1 b2b3 - a2 b1b3)]+[(a1 a2b3 – b1 b2b3)+ (a3 a1 b2- a3 a2 b1)] i
= a1 a2a3 – b1i b2 ia3- a1 b2 ib3 i - a2 b1 ib3 i +a1 a2b3 i – b1 i b2 ib3 i+ a3 a1 b2i- a3 a2 b1i

= a1 a2a3+ a3 a1 b2i + a1 b2 ib3 i + a2 b1 ib3 i + a3 a1 b2i + b1i b2 ia3+a1 b2 ib3 i + b1 i b2 ib3i

= (a1 + b1i) (a2 + a3) + (a1 + b1i) (a2 + b3i) + (a1 + b1i) (a3 + b2i) + (a1 + b1i) (b2i + b3i)

= (a1 + b1i) (a2 a3 + a2b3i + a3 b2i + b2ib3i )

= (a1 + b1i) ((a2 a3 - b2b3 ) + (a2b3 + a3 b2)i)

= (a1 + b1i) ((a2 + b2i) (a3 + b3i))

= z1 (z2 z3)

 Sifat Distributif

z 1 ( z 2 . z 3 )=(z 1 . z 2 )+( z1 . z 3 )

Bukti :

z 1 ( z 2 . z 3 )=(a1 +b 1 i)((a 2 +b2 i )+(a3 +b3 i))

=(a1 +b 1 i)((a 2 +a3 )(b 2 +b 3 )i


¿(a 1 (a2 +a3 ))+(a1 (b 2 +b 3 )i)+((a2 +a3 )b1 i)+(b1 i(b2 +b3 )i)
¿(a 1 . a 2 +a1 . a3 )+(a1 . b2 i+a1 . b3 i )+a2 . b1 i+a3 . b1 i)+((b1 +b2 )i+(b1 +b3 )i )
¿ a1 . a2 +a1 . a3 +a1 . b2 i+a1 . b3 i+a 1 .b 1 i+a3 . b1 i+(b1 . b2 )i+(b1 . b3 )i
¿(a 1 . a 2 +a1 . b1 i+a 2 .b 1 i+(b1 . b2 )i )+(a1 . a3 +a1 . b3 i )+a3 . b1 i+(b 1 +b3 )i)
¿(( a1 +b 1 i)(a2 +b2 i))+((a1 +b1 i)(a 3 +b 3 i))
¿( z 1 . z 2 )+( z 1 . z 3 )
6 Buktikan hukum – hukum a) ź=z
tentang operasi konjugat
Bukti : ź=z
Penyelesaian
|a+ bi|=|a−bi|
|a+ bi|=a+(−b)2
√ a2 +b 2=√ a2 +(−b)2
√ a2 +b 2=√ a2 +b2 (Terbukti)

2 2 2
b) z =(ℜ( z )) −( lm( z) )
Bukti :
2
z 2=( √ a2+ b2 )
¿¿¿
2 2
¿( ℜ( z) ) −(lm (z )) (Terbukti)

c) ¿ z∨¿2 =z . ź ¿
Bukti :
¿ z∨¿2 =z . ź ¿
|a−bi|2= ( a−bi ) ( a+bi )
2
( √a 2+ b2 ) =a2+ a ( bi )−a ( bi )−b 2 i2

7 Jika |z|=3 buktikan Jika |z|=3 → z=3 atau z=−3


1 1  Untuk z=3, maka
| |≤ 1 1
bahwa Z 2 +1 8 | | ≤
z +1 8
2

1 1
| | ≤
3 +1 8
2

1 1
| |
9+1 8

1 1
| |

10 8
1 1
≤ , ( Benar )
10 8

 Untuk z=−3 , maka


1 1
| |
z +1 8
2

1 1
| |
(−3) +1 8
2

1 1
| |
9+1 8

1 1
| |
10 8

1 1
≤ , ( Benar )
10 8

(TERBUKTI)

8 |z 2|≠|z 3| buktikan Bukti:


Jika
bahwa Dari sifat |z 1 + z 2|≥||z 1|−| z2||
Z1 Z1 Diperoleh
| |≤ 1 1
Z 2 +Z 3 ||Z 2|−|Z 3|| | | ≤
z 1+ z 2 ||z 1|−|z 2||
Perhatikan bahwa
z1 z1
| | =
( z 2 + z 3) |z 2 + z3|
Dari persamaan di atas didapatkan
¿
z1 z1
| | ≤
z 2+ z 3 ||z 2|−|z 3||

( TERBUKTI )

9  Untuk n=1, berlaku


Buktikan rumus |Z1Z2....Zn| |z 1 . z 2|= √ z 1 . z 2 . z´1 . ź 2
=|Z1||Z2|...|Zn| dengan cara
induksi matematik. =√ z 1 . ź1 . √ z 2 . ź 2
Penyelesaian: |z 1 . z 2|=|z 1|.|z 2|
(Benar)
 Andaikan bernilai benar untuk n = k, maka:
|z 1 z 2 … z k|=|z 1||z 2| …|z k|
Selanjutnya akan ditunjukkan untuk n = k+1
|z 1 z 2 … z k z k+1|=|z 1|| z2|…|z k||z k+1|
Pandang z 1 , z 2 ,… z k sebagai sebuah bilangan kompleks,
karena modulus pada perkalian dua bilangan kompleks
sama dengan perkalian modulus keduanya
(yang telah ditunjukkan sebelumnya), maka:
|z 1 z 2 … z k z k+1|=|z 1 z 2 … z k|.|z k+1|
(Benar)
( TERBUKTI )

Tulislah bilangan
10 kompleks berikut dalam a. 1, i, -1, -i
Jawab :
bnetuk r(cosθ+i sin θ)
 1
a. 1,i,-1,-i
A=1
b. 1+2i, (1+i)9, 1+i
B=0
√2 , -1-i √2 r = √ A 2 +B 2
r = √ 12+ 02
r=1

1
θ = tan =0 (arctan 0 =0 °)
0
sehingga diperoleh 1 = r(cosθ + i sin θ)
1 = 1(cos 0 ° +isin 0 ° ¿

 i
A=0
B=1
r = √ A 2 +B 2
r = √ 02 +12
r=1

0
θ = tan =∞ ¿arctan ∞=90 °)
1
1
karena z berada di kuadran I maka dipilih θ= π
2
sehingga diperoleh
i = r(cosθ + i sin θ)
i= 1(cos 90 ° +isin 90 ° ¿
1 1
i= 1(cos π +isin π ¿
2 2

 -1
A = -1
B=0
r = √ A 2 +B 2
r = √ −12+ 02
r=1

0
θ = tan =−0 (arctan -0 =0 °)
−1
sehingga diperoleh -1 = r(cosθ + i sin θ)
-1 = 1(cos 0 ° +isin 0 ° ¿

 -i
A=0
B = -1
r = √ A 2 +B 2
r = √ 02 +(−1)2
r=1
−1
θ = tan =−∞ ¿arctan ∞=270 °)
0
3
karena z berada di kuadran II maka dipilih θ= π
2
sehingga diperoleh
-i = r(cosθ + i sin θ)
-i= 1(cos 270 ° +isin 270 ° ¿
3 3
-i= 1(cos π +isin π ¿
2 2

b. 1+2i, (1+i)9, 1+i √ 2 , -1-i √ 2


Jawab :
 1+2i
A=1
B=2
r = √ A 2 +B 2
r = √ 12+ 22
r = √5
2
θ = tan =2 (arctan 2 =63,435 °)
1
sehingga diperoleh 1+2i = r(cosθ + i sin θ)
1+2i = √ 5 (cos 63,435 ° +isin 63,435° ¿

 (1+i)9
Misal z = 1+i
Maka :
A=1
B=1
r = √ A 2 +B 2
r = √ 12+ 12
r = √2

1
θ = tan =1¿arctan 1=45 °)
1
1
karena z berada di kuadran I maka dipilih θ= π
4
sehingga diperoleh
1+i= r (cosθ + i sin θ)
1 1
1+i=¿ √ 2 (cos π +isin π ¿
4 4

dan
9 9 9
(1+i)9 =¿ ( √ 2) (cos π +isin π ¿
4 4
9 3 3
(1+i)9 =¿ ( √ 2) (cos π +isin π ¿
4 4
3 3
(1+i)9 =¿ 512(cos π +isin π ¿
4 4

 1+i√ 2
A=1
B = √2
r = √ A 2 +B 2
r = √3
2
θ = tan √ = √2 (arctan √ 2 =54,375 °)
1
sehingga diperoleh 1+i√ 2= r (cosθ + i sin θ)
1+i√ 2= √ 3 (cos 54,375 °+ isin 54,375 ° ¿

 -1-i√ 2
A = -1
B = −√ 2
r = √ A 2 +B 2
r = √3
2
θ = tan √ = √2 (arctan √ 2 =54,375 °)
1
sehingga diperoleh -1-i√ 2= r (cosθ + i sin θ)
-1-i√ 2= √ 3 (cos 54,375 °+ isin 54,375 ° ¿

Anda mungkin juga menyukai